കൃഷ്ണ യജുര്വേദീയ തൈത്തിരീയ സംഹിതായാ-ന്ദ്വിതീയകാണ്ഡേ പ്രഥമഃ പ്രശ്നഃ – പശുവിധാനം
ഓ-ന്നമഃ പരമാത്മനേ, ശ്രീ മഹാഗണപതയേ നമഃ,
ശ്രീ ഗുരുഭ്യോ നമഃ । ഹ॒രിഃ॒ ഓമ് ॥
വാ॒യ॒വ്യഗ്ഗ്॑ ശ്വേ॒തമാ ല॑ഭേത॒ ഭൂതി॑കാമോ വാ॒യുര്വൈ ക്ഷേപി॑ഷ്ഠാ ദേ॒വതാ॑വാ॒യുമേ॒വ സ്വേന॑ ഭാഗ॒ധേയേ॒നോപ॑ ധാവതി॒ സ ഏ॒വൈന॒-മ്ഭൂതി॑-ങ്ഗമയതി॒ ഭവ॑ത്യേ॒വാ-തി॑ക്ഷിപ്രാ ദേ॒വതേത്യാ॑ഹു॒-സ്സൈന॑മീശ്വ॒രാ പ്ര॒ദഹ॒ ഇത്യേ॒തമേ॒വ സന്തം॑-വാഁ॒യവേ॑ നി॒യുത്വ॑ത॒ ആ ല॑ഭേത നി॒യുദ്വാ അ॑സ്യ॒ ധൃതി॑ര്ധൃ॒ത ഏ॒വ ഭൂതി॒മുപൈ॒ത്യ പ്ര॑ദാഹായ॒ ഭവ॑ത്യേ॒വ [ ] 1
വാ॒യവേ॑ നി॒യുത്വ॑ത॒ ആ ല॑ഭേത॒ ഗ്രാമ॑കാമോ വാ॒യുര്വാ ഇ॒മാഃ പ്ര॒ജാ ന॑സ്യോ॒താ നേ॑നീയതേ വാ॒യുമേ॒വ നി॒യുത്വ॑ന്ത॒ഗ്ഗ്॒ സ്വേന॑ ഭാഗ॒ധേയേ॒നോപ॑ ധാവതി॒ സ ഏ॒വാസ്മൈ᳚ പ്ര॒ജാ ന॑സ്യോ॒താ നിയ॑ച്ഛതി ഗ്രാ॒മ്യേ॑വ ഭ॑വതി നി॒യുത്വ॑തേ ഭവതി ധ്രു॒വാ ഏ॒വാസ്മാ॒ അന॑പഗാഃ കരോതി വാ॒യവേ॑ നി॒യുത്വ॑ത॒ ആ ല॑ഭേത പ്ര॒ജാകാ॑മഃ പ്രാ॒ണോ വൈ വാ॒യുര॑പാ॒നോ നി॒യു-ത്പ്രാ॑ണാപാ॒നൌ ഖലു॒ വാ ഏ॒തസ്യ॑ പ്ര॒ജായാ॒ [പ്ര॒ജായാഃ᳚, അപ॑] 2
അപ॑ ക്രാമതോ॒ യോ-ഽല॑-മ്പ്ര॒ജായൈ॒ സ-ന്പ്ര॒ജാ-ന്ന വി॒ന്ദതേ॑ വാ॒യുമേ॒വ നി॒യുത്വ॑ന്ത॒ഗ്ഗ്॒ സ്വേന॑ ഭാഗ॒ധേയേ॒നോപ॑ ധാവതി॒ സ ഏ॒വാസ്മൈ᳚ പ്രാണാപാ॒നാഭ്യാ᳚-മ്പ്ര॒ജാ-മ്പ്ര ജ॑നയതി വി॒ന്ദതേ᳚ പ്ര॒ജാം-വാഁ॒യവേ॑ നി॒യുത്വ॑ത॒ ആ ല॑ഭേത॒ ജ്യോഗാ॑മയാവീ പ്രാ॒ണോ വൈ വാ॒യുര॑പാ॒നോ നി॒യു-ത്പ്രാ॑ണാപാ॒നൌ ഖലു॒ വാ ഏ॒തസ്മാ॒ ദപ॑ക്രാമതോ॒ യസ്യ॒ ജ്യോഗാ॒മയ॑തി വാ॒യുമേ॒വ നി॒യുത്വ॑ന്ത॒ഗ്ഗ്॒ സ്വേന॑ ഭാഗ॒ധേയേ॒നോപ॑ – [ഭാഗ॒ധേയേ॒നോപ॑, ധാ॒വ॒തി॒ സ] 3
ധാവതി॒ സ ഏ॒വാ-ഽസ്മി॑-ന്പ്രാണാപാ॒നൌ ദ॑ധാത്യു॒ത യദീ॒താസു॒ര്ഭവ॑തി॒ ജീവ॑ത്യേ॒വ പ്ര॒ജാപ॑തി॒ര്വാ ഇ॒ദമേക॑ ആസീ॒-ഥ്സോ॑-ഽകാമയത പ്ര॒ജാഃ പ॒ശൂന്-ഥ്സൃ॑ജേ॒യേതി॒ സ ആ॒ത്മനോ॑ വ॒പാമുദ॑ക്ഖിദ॒-ത്താമ॒ഗ്നൌ പ്രാഗൃ॑ഹ്ണാ॒-ത്തതോ॒-ഽജസ്തൂ॑പ॒ര-സ്സമ॑ഭവ॒-ത്തഗ്ഗ് സ്വായൈ॑ ദേ॒വതാ॑യാ॒ ആ ഽല॑ഭത॒ തതോ॒ വൈ സ പ്ര॒ജാഃ പ॒ശൂന॑സൃജത॒ യഃ പ്ര॒ജാകാ॑മഃ [ ] 4
പ॒ശുകാ॑മ॒-സ്സ്യാ-ഥ്സ ഏ॒ത-മ്പ്രാ॑ജാപ॒ത്യമ॒ജ-ന്തൂ॑പ॒രമാ ല॑ഭേത പ്ര॒ജാപ॑തിമേ॒വ സ്വേന॑ ഭാഗ॒ധേയേ॒നോപ॑ ധാവതി॒ സ ഏ॒വാസ്മൈ᳚ പ്ര॒ജാ-മ്പ॒ശൂ-ന്പ്രജ॑നയതി॒ യച്ഛ്മ॑ശ്രു॒ണസ്ത-ത്പുരു॑ഷാണാഗ്മ് രൂ॒പം-യഁ-ത്തൂ॑പ॒രസ്തദശ്വാ॑നാം॒-യഁദ॒ന്യതോ॑ദ॒-ന്ത-ദ്ഗവാം॒-യഁദവ്യാ॑ ഇവ ശ॒ഫാസ്തദവീ॑നാം॒-യഁദ॒ജസ്ത-ദ॒ജാനാ॑-മേ॒താവ॑ന്തോ॒ വൈ ഗ്രാ॒മ്യാഃ പ॒ശവ॒സ്താ- [പ॒ശവ॒സ്താന്, രൂ॒പേണൈ॒വാവ॑ രുന്ധേ] 5
-ന്രൂ॒പേണൈ॒വാവ॑ രുന്ധേ സോമാപൌ॒ഷ്ണ-ന്ത്രൈ॒തമാ ല॑ഭേത പ॒ശുകാ॑മോ॒ദ്വൌ വാ അ॒ജായൈ॒ സ്തനൌ॒ നാനൈ॒വ ദ്വാവ॒ഭി ജായേ॑തേ॒ ഊര്ജ॒-മ്പുഷ്ടി॑-ന്തൃ॒തീയ॑സ്സോമാപൂ॒ഷണാ॑വേ॒വ സ്വേന॑ ഭാഗ॒ധേയേ॒നോപ॑ ധാവതി॒ താവേ॒വാസ്മൈ॑ പ॒ശൂ-ന്പ്രജ॑നയത॒-സ്സോമോ॒ വൈ രേ॑തോ॒ധാഃ പൂ॒ഷാ പ॑ശൂ॒നാ-മ്പ്ര॑ജനയി॒താ സോമ॑ ഏ॒വാസ്മൈ॒ രേതോ॒ ദധാ॑തി പൂ॒ഷാ പ॒ശൂ-ന്പ്ര ജ॑നയ॒ത്യൌദു॑മ്ബരോ॒ യൂപോ॑ ഭവ॒ത്യൂര്ഗ്വാ ഉ॑ദു॒മ്ബര॒ ഊര്ക്പ॒ശവ॑ ഊ॒ര്ജൈവാസ്മാ॒ ഊര്ജ॑-മ്പ॒ശൂനവ॑ രുന്ധേ ॥ 6 ॥
(അപ്ര॑ദാഹായ॒ ഭവ॑ത്യേ॒വ – പ്ര॒ജായാ॑ – ആ॒മയ॑തി വാ॒യുമേ॒വ നി॒യുത്വ॑ത॒ഗ്ഗ്॒ സ്വേന॑ ഭാഗ॒ധേയേ॒നോപ॑ – പ്ര॒ജാക॑മ॒ – സ്താന് – യൂപ॒ – സ്ത്രയോ॑ദശ ച ) (അ. 1)
പ്ര॒ജാപ॑തിഃ പ്ര॒ജാ അ॑സൃജത॒ താ അ॑സ്മാ-ഥ്സൃ॒ഷ്ടാഃ പരാ॑ചീരായ॒-ന്താ വരു॑ണമഗച്ഛ॒-ന്താ അന്വൈ॒-ത്താഃ പുന॑രയാചത॒ താ അ॑സ്മൈ॒ ന പുന॑രദദാ॒-ഥ്സോ᳚-ഽബ്രവീ॒-ദ്വരം॑-വൃഁണീ॒ഷ്വാഥ॑ മേ॒ പുന॑ര്ദേ॒ഹീതി॒ താസാം॒-വഁര॒മാ ഽല॑ഭത॒ സ കൃ॒ഷ്ണ ഏക॑ശിതിപാദ-ഭവ॒ദ്യോ വരു॑ണ ഗൃഹീത॒-സ്സ്യാ-ഥ്സ ഏ॒തം-വാഁ ॑രു॒ണ-ങ്കൃ॒ഷ്ണ-മേക॑ശിതിപാദ॒മാ-ല॑ഭേത॒ വരു॑ണ- [വരു॑ണമ്, ഏ॒വ സ്വേന॑] 7
-മേ॒വ സ്വേന॑ ഭാഗ॒ധേയേ॒നോപ॑ ധാവതി॒ സ ഏ॒വൈനം॑-വഁരുണപാ॒ശാ-ന്മു॑ഞ്ചതി കൃ॒ഷ്ണ ഏക॑ശിതിപാ-ദ്ഭവതി വാരു॒ണോ ഹ്യേ॑ഷ ദേ॒വത॑യാ॒ സമൃ॑ദ്ധ്യൈ॒ സുവ॑ര്ഭാനുരാസു॒ര-സ്സൂര്യ॒-ന്തമ॑സാ-ഽവിദ്ധ്യ॒ത തസ്മൈ॑ദേ॒വാഃ പ്രായ॑ശ്ചിത്തി-മൈച്ഛ॒-ന്തസ്യ॒ യ-ത്പ്ര॑ഥ॒മ-ന്തമോ॒-ഽപാഘ്ന॒ന്-ഥ്സാ കൃ॒ഷ്ണാ-ഽവി॑രഭവ॒-ദ്യ-ദ്ദ്വി॒തീയ॒ഗ്മ്॒ സാ ഫല്ഗു॑നീ॒ യത തൃ॒തീയ॒ഗ്മ്॒ സാ ബ॑ല॒ക്ഷീ യദ॑ദ്ധ്യ॒സ്ഥാ-ദ॒പാകൃ॑ന്ത॒ന്-ഥ്സാ ഽവി॑ര്വ॒ശാ [ ] 8
സമ॑ഭവ॒-ത്തേ ദേ॒വാ അ॑ബ്രുവ-ന്ദേവപ॒ശുര്വാ അ॒യഗ്മ് സമ॑ഭൂ॒-ത്കസ്മാ॑ ഇ॒മമാ ല॑ഫ്സ്യാമഹ॒ ഇത്യഥ॒ വൈ തര്ഹ്യല്പാ॑ പൃഥി॒വ്യാസീ॒-ദജാ॑താ॒ ഓഷ॑ധയ॒സ്താമവിം॑-വഁ॒ശാമാ॑ദി॒ത്യേഭ്യഃ॒ കാമാ॒യാ-ഽല॑ഭന്ത॒ തതോ॒ വാ അപ്ര॑ഥത പൃഥി॒വ്യ-ജാ॑യ॒ന്തൌഷ॑ധയോ॒ യഃ കാ॒മയേ॑ത॒ പ്രഥേ॑യ പ॒ശുഭിഃ॒ പ്ര പ്ര॒ജയാ॑ ജായേ॒യേതി॒ സ ഏ॒താമവിം॑-വഁ॒ശാമാ॑ദി॒ത്യേഭ്യഃ॒ കാമാ॒യാ- [കാമാ॑യ, ആല॑ഭേതാ ഽഽദി॒ത്യാനേ॒വ] 9
-ഽഽല॑ഭേതാ ഽഽദി॒ത്യാനേ॒വ കാമ॒ഗ്ഗ്॒ സ്വേന॑ ഭാഗ॒ധേയേ॒നോപ॑ ധാവതി॒ ത ഏ॒വൈന॑-മ്പ്ര॒ഥയ॑ന്തി പ॒ശുഭിഃ॒ പ്ര പ്ര॒ജയാ॑ ജനയന്ത്യ॒-സാവാ॑ദി॒ത്യോ ന വ്യ॑രോചത॒ തസ്മൈ॑ ദേ॒വാഃ പ്രായ॑ശ്ചിത്തിമൈച്ഛ॒-ന്തസ്മാ॑ ഏ॒താ മ॒ല്॒ഹാ ആല॑ഭന്താ-ഽഽഗ്നേ॒യീ-ങ്കൃ॑ഷ്ണഗ്രീ॒വീഗ്മ് സഗ്മ്॑ഹി॒താമൈ॒ന്ദ്രീഗ് ശ്വേ॒താ-മ്ബാ॑ര്ഹസ്പ॒ത്യാ-ന്താഭി॑രേ॒വാസ്മി॒-ന്രുച॑മദധു॒ര്യോ ബ്ര॑ഹ്മവര്ച॒സ-കാ॑മ॒-സ്സ്യാ-ത്തസ്മാ॑ ഏ॒താ മ॒ല്॒ഹാ ആ ല॑ഭേതാ- [ആ ല॑ഭേത, ആ॒ഗ്നേ॒യീ-ങ്കൃ॑ഷ്ണഗ്രീ॒വീഗ്മ്] 10
(ശിഖണ്ഡി പഞ്ചതി)
-ഽഽഗ്നേ॒യീ-ങ്കൃ॑ഷ്ണഗ്രീ॒വീഗ്മ് സഗ്മ്॑ഹി॒താമൈ॒ന്ദ്രീഗ് ശ്വേ॒താ-മ്ബാ॑ര്ഹസ്പ॒ത്യാമേ॒താ ഏ॒വ ദേ॒വതാ॒-സ്സ്വേന॑ ഭാഗ॒ധേയേ॒നോപ॑ ധാവതി॒ താ ഏ॒വാസ്മി॑-ന്ബ്രഹ്മവര്ച॒സ-ന്ദ॑ധതി ബ്രഹ്മവര്ച॒സ്യേ॑വ ഭ॑വതി വ॒സന്താ᳚ പ്രാ॒തരാ᳚ഗ്നേ॒യീ-ങ്കൃ॑ഷ്ണ ഗ്രീ॒വീമാ ല॑ഭേത ഗ്രീ॒ഷ്മേ മ॒ദ്ധ്യന്ദി॑നേ സഗ്മ്ഹി॒താമൈ॒ന്ദ്രീഗ്മ് ശ॒രദ്യ॑പരാ॒ഹ്ണേ ശ്വേ॒താ-മ്ബാ॑ര്ഹസ്പ॒ത്യാ-ന്ത്രീണി॒ വാ ആ॑ദി॒ത്യസ്യ॒ തേജാഗ്മ്॑സി വ॒സന്താ᳚ പ്രാ॒തര്ഗ്രീ॒ഷ്മേ മ॒ദ്ധ്യന്ദി॑നേ ശ॒രദ്യ॑പരാ॒ഹ്ണേ യാവ॑ന്ത്യേ॒വ തേജാഗ്മ്॑സി॒ താന്യേ॒വാ- [താന്യേ॒വ, അവ॑ രുന്ധേ] 11
-ഽവ॑ രുന്ധേ സംവഁഥ്സ॒ര-മ്പ॒ര്യാല॑ഭ്യന്തേ സംവഁഥ്സ॒രോ വൈ ബ്ര॑ഹ്മവര്ച॒സസ്യ॑ പ്രദാ॒താ സം॑വഁഥ്സ॒ര ഏ॒വാസ്മൈ᳚ ബ്രഹ്മവര്ച॒സ-മ്പ്ര യ॑ച്ഛതി ബ്രഹ്മവര്ച॒സ്യേ॑വ ഭ॑വതി ഗ॒ര്ഭിണ॑യോ ഭവന്തീന്ദ്രി॒യം-വൈഁ ഗര്ഭ॑ ഇന്ദ്രി॒യമേ॒വാസ്മി॑-ന്ദധതി സാരസ്വ॒തീ-മ്മേ॒ഷീമാ ല॑ഭേത॒ യ ഈ᳚ശ്വ॒രോ വാ॒ചോ വദി॑തോ॒-സ്സന് വാച॒-ന്ന വദേ॒-ദ്വാഗ്വൈ സര॑സ്വതീ॒ സര॑സ്വതീമേ॒വ സ്വേന॑ ഭാഗ॒ധേയേ॒നോപ॑ ധാവതി॒ സൈവാസ്മി॒- [സൈവാസ്മിന്ന്॑, വാച॑-ന്ദധാതി] 12
-ന്വാച॑-ന്ദധാതി പ്രവദി॒താ വാ॒ചോ ഭ॑വ॒ത്യപ॑ന്നദതീ ഭവതി॒ തസ്മാ᳚-ന്മനു॒ഷ്യാ᳚-സ്സര്വാം॒-വാഁചം॑-വഁദന്ത്യാഗ്നേ॒യ-ങ്കൃ॒ഷ്ണഗ്രീ॑വ॒മാ ല॑ഭേത സൌ॒മ്യ-മ്ബ॒ഭ്രു-ഞ്ജ്യോഗാ॑മയാവ്യ॒ഗ്നിം-വാഁ ഏ॒തസ്യ॒ ശരീ॑ര-ങ്ഗച്ഛതി॒ സോമ॒ഗ്മ്॒ രസോ॒ യസ്യ॒ ജ്യോഗാ॒മയ॑ത്യ॒ഗ്നേരേ॒വാസ്യ॒ ശരീ॑ര-ന്നിഷ്ക്രീ॒ണാതി॒ സോമാ॒-ദ്രസ॑മു॒ത യദീ॒താസു॒ര്ഭവ॑തി॒ ജീവ॑ത്യേ॒വ സൌ॒മ്യ-മ്ബ॒ഭ്രുമാ ല॑ഭേതാ-ഽഽഗ്നേ॒യ-ങ്കൃ॒ഷ്ണഗ്രീ॑വ-മ്പ്ര॒ജാകാ॑മ॒-സ്സോമോ॒ [സോമഃ॑, വൈ രേ॑തോ॒ധാ] 13
വൈ രേ॑തോ॒ധാ അ॒ഗ്നിഃ പ്ര॒ജാനാ᳚-മ്പ്രജനയി॒താ സോമ॑ ഏ॒വാസ്മൈ॒ രേതോ॒ ദധാ᳚ത്യ॒ഗ്നിഃ പ്ര॒ജാ-മ്പ്രജ॑നയതി വി॒ന്ദതേ᳚ പ്ര॒ജാമാ᳚ഗ്നേ॒യ-ങ്കൃ॒ഷ്ണഗ്രീ॑വ॒മാ ല॑ഭേത സൌ॒മ്യ-മ്ബ॒ഭ്രും-യോഁ ബ്രാ᳚ഹ്മ॒ണോ വി॒ദ്യാമ॒നൂച്യ॒ ന വി॒രോചേ॑ത॒ യദാ᳚ഗ്നേ॒യോ ഭവ॑തി॒ തേജ॑ ഏ॒വാസ്മി॒-ന്തേന॑ ദധാതി॒ യ-ഥ്സൌ॒മ്യോ ബ്ര॑ഹ്മവര്ച॒സ-ന്തേന॑ കൃ॒ഷ്ണഗ്രീ॑വ ആഗ്നേ॒യോ ഭ॑വതി॒ തമ॑ ഏ॒വാസ്മാ॒ദപ॑ ഹന്തി ശ്വേ॒തോ ഭ॑വതി॒ [ഭ॑വതി, രുച॑മേ॒വാസ്മി॑-ന്ദധാതി] 14
രുച॑മേ॒വാസ്മി॑-ന്ദധാതി ബ॒ഭ്രു-സ്സൌ॒മ്യോ ഭ॑വതി ബ്രഹ്മവര്ച॒സമേ॒വാസ്മി॒-ന്ത്വിഷി॑-ന്ദധാത്യാ-ഗ്നേ॒യ-ങ്കൃ॒ഷ്ണഗ്രീ॑വ॒മാ ല॑ഭേത സൌ॒മ്യ-മ്ബ॒ഭ്രുമാ᳚ഗ്നേ॒യ-ങ്കൃ॒ഷ്ണഗ്രീ॑വ-മ്പുരോ॒ധായാ॒ഗ്॒ സ്പര്ധ॑മാന ആഗ്നേ॒യോ വൈ ബ്രാ᳚ഹ്മ॒ണ-സ്സൌ॒മ്യോ രാ॑ജ॒ന്യോ॑-ഽഭിത॑-സ്സൌ॒മ്യമാ᳚ഗ്നേ॒യൌ ഭ॑വത॒-സ്തേജ॑സൈ॒വ ബ്രഹ്മ॑ണോഭ॒യതോ॑ രാ॒ഷ്ട്ര-മ്പരി॑ ഗൃഹ്ണാത്യേക॒ധാ സ॒മാ വൃ॑ങ്ക്തേ പു॒ര ഏ॑ന-ന്ദധതേ ॥ 15 ॥
(ല॒ഭേ॒ത॒ വരു॑ണം – വഁ॒ശൈ – താമവിം॑-വഁ॒ശാമാ॑ദി॒ത്യേഭ്യഃ॒ കാമാ॑യ – മ॒ല്ഹാ ആ ല॑ഭേത॒ – താന്യേ॒വ – സൈവാസ്മി॒ന്ഥ് – സോമഃ॑ – സ്വേ॒തോ ഭ॑വതി॒ – ത്രിച॑ത്വാരിഗ്മ്ശച്ച ) (അ. 2)
ദേ॒വാ॒സു॒രാ ഏ॒ഷു ലോ॒കേഷ്വ॑സ്പര്ധന്ത॒ സ ഏ॒തം-വിഁഷ്ണു॑-ര്വാമ॒നമ॑പശ്യ॒-ത്തഗ്ഗ് സ്വായൈ॑ ദേ॒വതാ॑യാ॒ ആ-ഽല॑ഭത॒ തതോ॒ വൈ സ ഇ॒മാം-ലോഁ॒കാന॒ഭ്യ॑ജയദ്- വൈഷ്ണ॒വം-വാഁ ॑മ॒നമാ ല॑ഭേത॒ സ്പര്ധ॑മാനോ॒ വിഷ്ണു॑രേ॒വ ഭൂ॒ത്വേമാ-ല്ലോഁ॒കാന॒ഭി ജ॑യതി॒ വിഷ॑മ॒ ആ ല॑ഭേത॒ വിഷ॑മാ ഇവ॒ ഹീമേ ലോ॒കാ-സ്സമൃ॑ദ്ധ്യാ॒ ഇന്ദ്രാ॑യ മന്യു॒മതേ॒ മന॑സ്വതേ ല॒ലാമ॑-മ്പ്രാശൃ॒ങ്ഗമാ ല॑ഭേത സങ്ഗ്രാ॒മേ [ ] 16
സംയഁ ॑ത്ത ഇന്ദ്രി॒യേണ॒ വൈ മ॒ന്യുനാ॒ മന॑സാ സങ്ഗ്രാ॒മ-ഞ്ജ॑യ॒തീന്ദ്ര॑മേ॒വ മ॑ന്യു॒മന്ത॒-മ്മന॑സ്വന്ത॒ഗ്ഗ്॒ സ്വേന॑ ഭാഗ॒ധേയേ॒നോപ॑ ധാവതി॒ സ ഏ॒വാസ്മി॑ന്നിന്ദ്രി॒യ-മ്മ॒ന്യു-മ്മനോ॑ ദധാതി॒ ജയ॑തി॒ തഗ്മ് സ॑ഗ്രാ॒മ്മമിന്ദ്രാ॑യ മ॒രുത്വ॑തേ പൃശ്ഞിസ॒ക്ഥമാ ല॑ഭേത॒ ഗ്രാമ॑കാമ॒ ഇന്ദ്ര॑മേ॒വ മ॒രുത്വ॑ന്ത॒ഗ്ഗ്॒ സ്വേന॑ ഭാഗ॒ധേയേ॒നോപ॑ ധാവതി॒ സ ഏ॒വാസ്മൈ॑ സ ജാ॒താ-ന്പ്രയ॑ച്ഛതി ഗ്രാ॒മ്യേ॑വ ഭ॑വതി॒ യദൃ॑ഷ॒ഭസ്തേനൈ॒- [യദൃ॑ഷ॒ഭസ്തേന॑, ഐ॒ന്ദ്രോ യ-ത്പൃശ്ഞി॒സ്തേന॑] 17
-ന്ദ്രോ യ-ത്പൃശ്ഞി॒സ്തേന॑ മാരു॒ത-സ്സമൃ॑ദ്ധ്യൈ പ॒ശ്ചാ-ത്പൃ॑ശ്ഞിസ॒ക്ഥോ ഭ॑വതി പശ്ചാദന്വ-വസാ॒യിനീ॑മേ॒വാസ്മൈ॒ വിശ॑-ങ്കരോതി സൌ॒മ്യ-മ്ബ॒ഭ്രുമാ ല॑ഭേ॒താന്ന॑കാമ-സ്സൌ॒മ്യം-വാഁ അന്ന॒ഗ്മ്॒ സോമ॑മേ॒വ സ്വേന॑ ഭാഗ॒ധേയേ॒നോപ॑ ധാവതി॒ സ ഏ॒വാസ്മാ॒ അന്ന॒-മ്പ്രയ॑॑ച്ഛത്യന്നാ॒ദ ഏ॒വ ഭ॑വതി ബ॒ഭ്രുര്ഭ॑വത്യേ॒തദ്വാ അന്ന॑സ്യ രൂ॒പഗ്മ് സമൃ॑ദ്ധ്യൈ സൌ॒മ്യ-മ്ബ॒ഭ്രുമാ ല॑ഭേത॒ യമലഗ്മ്॑ [യമല᳚മ്, രാ॒ജ്യായ॒] 18
രാ॒ജ്യായ॒ സന്തഗ്മ്॑ രാ॒ജ്യ-ന്നോപ॒നമേ᳚-ഥ്സൌ॒മ്യം-വൈഁ രാ॒ജ്യഗ്മ് സോമ॑മേ॒വ സ്വേന॑ ഭാഗ॒ധേയേ॒നോപ॑ ധാവതി॒ സ ഏ॒വാസ്മൈ॑ രാ॒ജ്യ-മ്പ്രയ॑ച്ഛ॒ത്യുപൈ॑നഗ്മ് രാ॒ജ്യ-ന്ന॑മതി ബ॒ഭ്രുര്ഭ॑വത്യേ॒ത-ദ്വൈ സോമ॑സ്യ രൂ॒പഗ്മ് സമൃ॑ദ്ധ്യാ॒ ഇന്ദ്രാ॑യ വൃത്ര॒തുരേ॑ ല॒ലാമ॑-മ്പ്രാശൃ॒ങ്ഗമാ ല॑ഭേത ഗ॒തശ്രീഃ᳚ പ്രതി॒ഷ്ഠാകാ॑മഃ പാ॒പ്മാന॑മേ॒വ വൃ॒ത്ര-ന്തീ॒ര്ത്വാ പ്ര॑തി॒ഷ്ഠാ-ങ്ഗ॑ച്ഛ॒തീന്ദ്രാ॑യാഭിമാതി॒ഘ്നേ ല॒ലാമ॑-മ്പ്രാശൃ॒ങ്ഗമാ [ല॒ലാമ॑-മ്പ്രാശൃ॒ങ്ഗമാ, ല॒ഭേ॒ത॒ യഃ പാ॒പ്മനാ॑] 19
ല॑ഭേത॒ യഃ പാ॒പ്മനാ॑ ഗൃഹീ॒ത-സ്സ്യാ-ത്പാ॒പ്മാ വാ അ॒ഭിമാ॑തി॒രിന്ദ്ര॑മേ॒വാ- ഭി॑മാതി॒ഹന॒ഗ്ഗ്॒ സ്വേന॑ ഭാഗ॒ധേയേ॒നോപ॑ ധാവതി॒ സ ഏ॒വാസ്മാ᳚-ത്പാ॒പ്മാന॑മ॒ഭിമാ॑തി॒-മ്പ്രണു॑ദത॒ ഇന്ദ്രാ॑യ വ॒ജ്രിണേ॑ ല॒ലാമ॑-മ്പ്രാശൃ॒ങ്ഗമാ ല॑ഭേത॒ യമലഗ്മ്॑ രാ॒ജ്യായ॒ സന്തഗ്മ്॑ രാ॒ജ്യ-ന്നോപ॒നമേ॒ദിന്ദ്ര॑മേ॒വ വ॒ജ്രിണ॒ഗ്ഗ്॒ സ്വേന॑ ഭാഗ॒ധേയേ॒നോപ॑ ധാവതി॒ സ ഏ॒വാസ്മൈ॒ വജ്ര॒-മ്പ്ര യ॑ച്ഛതി॒ സ ഏ॑നം॒ വഁജ്രോ॒ ഭൂത്യാ॑ ഇന്ധ॒ ഉപൈ॑നഗ്മ് രാ॒ജ്യ-ന്ന॑മതി ല॒ലാമഃ॑ പ്രാശൃ॒ങ്ഗോ ഭ॑വത്യേ॒തദ്വൈ വജ്ര॑സ്യ രൂ॒പഗ്മ് സമൃ॑ദ്ധ്യൈ ॥ 20
(സ॒ഗ്രാ॒മ്മേ – തേനാ – ല॑ – മഭിമാതി॒ഘ്നേ ല॒ലാമ॑-മ്പ്രാശൃ॒ങ്ഗമൈ – നം॒ – പഞ്ച॑ദശ ച ) (അ. 3)
അ॒സാവാ॑ദി॒ത്യോ ന വ്യ॑രോചത॒ തസ്മൈ॑ ദേ॒വാഃ പ്രായ॑ശ്ചിത്തിമൈച്ഛ॒-ന്തസ്മാ॑ ഏ॒താ-ന്ദശ॑ര്ഷഭാ॒മാ-ഽല॑ഭന്ത॒ തയൈ॒വാസ്മി॒-ന്രുച॑മദധു॒ര്യോ ബ്ര॑ഹ്മവര്ച॒സകാ॑മ॒-സ്സ്യാ-ത്തസ്മാ॑ ഏ॒താ-ന്ദശ॑ര്ഷഭാ॒മാ ല॑ഭേതാ॒-മുമേ॒വാ-ഽഽദി॒ത്യഗ്ഗ് സ്വേന॑ ഭാഗ॒ധേയേ॒നോപ॑ ധാവതി॒ സ ഏ॒വാസ്മി॑-ന്ബ്രഹ്മവര്ച॒സ-ന്ദ॑ധാതി ബ്രഹ്മവര്ച॒സ്യേ॑വ ഭ॑വതി വ॒സന്താ᳚ പ്രാ॒തസ്ത്രീ-ല്ലഁ॒ലാമാ॒നാ ല॑ഭേത ഗ്രീ॒ഷ്മേ മ॒ദ്ധ്യന്ദി॑നേ॒ – [മ॒ദ്ധ്യന്ദി॑നേ, ത്രീഞ്ഛി॑തി പൃ॒ഷ്ഠാഞ്ഛ॒രദ്യ॑പരാ॒ഹ്ണേ] 21
ത്രീഞ്ഛി॑തി പൃ॒ഷ്ഠാഞ്ഛ॒രദ്യ॑പരാ॒ഹ്ണേ ത്രീഞ്ഛി॑തി॒വാരാ॒-ന്ത്രീണി॒ വാ ആ॑ദി॒ത്യസ്യ॒ തേജാഗ്മ്॑സി വ॒സന്താ᳚ പ്രാ॒തര്ഗ്രീ॒ഷ്മേ മ॒ദ്ധ്യന്ദി॑നേ ശ॒രദ്യ॑പരാ॒ഹ്ണേ യാവ॑ന്ത്യേ॒വ തേജാഗ്മ്॑സി॒ താന്യേ॒വാവ॑ രുന്ധേ॒ ത്രയ॑സ്ത്രയ॒ ആ ല॑ഭ്യന്തേ-ഽഭി പൂ॒ര്വമേ॒വാസ്മി॒-ന്തേജോ॑ ദധാതി സംവഁഥ്സ॒ര-മ്പ॒ര്യാല॑ഭ്യന്തേ സംവഁഥ്സ॒രോ വൈ ബ്ര॑ഹ്മവര്ച॒സസ്യ॑ പ്രദാ॒താ സം॑വഁഥ്സ॒ര ഏ॒വാസ്മൈ᳚ ബ്രഹ്മവര്ച॒സ-മ്പ്ര യ॑ച്ഛതി ബ്രഹ്മവര്ച॒സ്യേ॑വ ഭ॑വതി സംവഁഥ്സ॒രസ്യ॑ പ॒രസ്താ᳚-ത്പ്രാജാപ॒ത്യ-ങ്കദ്രു॒- [ പ്രാജാപ॒ത്യ-ങ്കദ്രു᳚മ്, ആ ല॑ഭേത] 22
-മാ ല॑ഭേത പ്ര॒ജാപ॑തി॒-സ്സര്വാ॑ ദേ॒വതാ॑ ദേ॒വതാ᳚സ്വേ॒വ പ്രതി॑തിഷ്ഠതി॒ യദി॑ ബിഭീ॒യാ-ദ്ദു॒ശ്ചര്മാ॑ ഭവിഷ്യാ॒മീതി॑ സോമാപൌ॒ഷ്ണഗ്ഗ് ശ്യാ॒മമാ ല॑ഭേത സൌ॒മ്യോ വൈ ദേ॒വത॑യാ॒ പുരു॑ഷഃ പൌ॒ഷ്ണാഃ പ॒ശവ॒-സ്സ്വയൈ॒വാസ്മൈ॑ ദേ॒വത॑യാ പ॒ശുഭി॒സ്ത്വച॑-ങ്കരോതി॒ ന ദു॒ശ്ചര്മാ॑ ഭവതി ദേ॒വാശ്ച॒ വൈ യ॒മശ്ചാ॒സ്മി-ല്ലോഁ॒കേ᳚-ഽസ്പര്ധന്ത॒ സ യ॒മോ ദേ॒വാനാ॑മിന്ദ്രി॒യം-വീഁ॒ര്യ॑മയുവത॒ തദ്യ॒മസ്യ॑ [തദ്യ॒മസ്യ॑, യ॒മ॒ത്വ-ന്തേ] 23
യമ॒ത്വ-ന്തേ ദേ॒വാ അ॑മന്യന്ത യ॒മോ വാ ഇ॒ദമ॑ഭൂ॒-ദ്യ-ദ്വ॒യഗ്ഗ് സ്മ ഇതി॒ തേ പ്ര॒ജാപ॑തി॒മുപാ॑ധാവ॒ന്-ഥ്സ ഏ॒തൌ പ്ര॒ജാപ॑തിരാ॒ത്മന॑ ഉക്ഷവ॒ശൌ നിര॑മിമീത॒ തേ ദേ॒വാ വൈ᳚ഷ്ണാവരു॒ണീം-വഁ॒ശാമാ-ഽല॑ഭന്തൈ॒ന്ദ്രമു॒ക്ഷാണ॒ന്തം-വഁരു॑ണേനൈ॒വ ഗ്രാ॑ഹയി॒ത്വാ വിഷ്ണു॑നാ യ॒ജ്ഞേന॒ പ്രാണു॑ദന്തൈ॒ന്ദ്രേണൈ॒-വാസ്യേ᳚ന്ദ്രി॒യമ॑-വൃഞ്ജത॒ യോ ഭ്രാതൃ॑വ്യവാ॒ന്-ഥ്സ്യാ-ഥ്സ സ്പര്ധ॑മാനോ വൈഷ്ണാവരു॒ണീം- [വൈഷ്ണാവരു॒ണീമ്, വ॒ശാമാ] 24
-വഁ॒ശാമാ ല॑ഭേതൈ॒ന്ദ്രമു॒ക്ഷാണം॒-വഁരു॑ണേനൈ॒വ ഭ്രാതൃ॑വ്യ-ങ്ഗ്രാഹയി॒ത്വാ വിഷ്ണു॑നാ യ॒ജ്ഞേന॒ പ്രണു॑ദത ഐ॒ന്ദ്രേണൈ॒വാസ്യേ᳚ന്ദ്രി॒യം-വൃഁ ॑ങ്ക്തേ॒ ഭവ॑ത്യാ॒ത്മനാ॒ പരാ᳚സ്യ॒ ഭ്രാതൃ॑വ്യോ ഭവ॒തീന്ദ്രോ॑ വൃ॒ത്രമ॑ഹ॒-ന്തം-വൃഁ॒ത്രോ ഹ॒ത-ഷ്ഷോ॑ഡ॒ശഭി॑-ര്ഭോ॒ഗൈര॑സിനാ॒-ത്തസ്യ॑ വൃ॒ത്രസ്യ॑ ശീര്ഷ॒തോ ഗാവ॒ ഉദാ॑യ॒-ന്താ വൈ॑ദേ॒ഹ്യോ॑-ഽഭവ॒-ന്താസാ॑മൃഷ॒ഭോ ജ॒ഘനേ-ഽനൂദൈ॒-ത്തമിന്ദ്രോ॑- [ജ॒ഘനേ-ഽനൂദൈ॒-ത്തമിന്ദ്രഃ॑, അ॒ചാ॒യ॒ഥ്സോ॑-ഽമന്യത॒] 25
-ഽചായ॒ഥ്സോ॑-ഽമന്യത॒ യോ വാ ഇ॒മമാ॒ലഭേ॑ത॒ മുച്യേ॑താ॒സ്മാ-ത്പാ॒പ്മന॒ ഇതി॒ സ ആ᳚ഗ്നേ॒യ-ങ്കൃ॒ഷ്ണഗ്രീ॑വ॒മാ ല॑ഭതൈ॒ന്ദ്രമൃ॑ഷ॒ഭ-ന്തസ്യാ॒ഗ്നിരേ॒വ സ്വേന॑ ഭാഗ॒ധേയേ॒നോപ॑ സൃത-ഷ്ഷോഡശ॒ധാ വൃ॒ത്രസ്യ॑ ഭോ॒ഗാനപ്യ॑ദഹദൈ॒ന്ദ്രേണേ᳚ന്ദ്രി॒യ- മാ॒ത്മന്ന॑ധത്ത॒ യഃ പാ॒പ്മനാ॑ ഗൃഹീ॒ത-സ്സ്യാ-ഥ്സ ആ᳚ഗ്നേ॒യ-ങ്കൃ॒ഷ്ണഗ്രീ॑വ॒മാ ല॑ഭേതൈ॒ന്ദ്രമൃ॑ഷ॒ഭ-മ॒ഗ്നിരേ॒വാസ്യ॒ സ്വേന॑ ഭാഗ॒ധേയേ॒നോപ॑സൃതഃ [ ] 26
പാ॒പ്മാന॒മപി॑ ദഹത്യൈ॒ന്ദ്രേണേ᳚ന്ദ്രി॒യമാ॒ത്മ-ന്ധ॑ത്തേ॒ മുച്യ॑തേ പാ॒പ്മനോ॒ ഭവ॑ത്യേ॒വ ദ്യാ॑വാപൃഥി॒വ്യാ᳚-ന്ധേ॒നുമാ ല॑ഭേത॒ ജ്യോഗ॑പരുദ്ധോ॒ ഽനയോ॒ര്॒ഹി വാ ഏ॒ഷോ-ഽപ്ര॑തിഷ്ഠി॒തോ-ഽഥൈ॒ഷ ജ്യോഗപ॑രുദ്ധോ॒ ദ്യാവാ॑പൃഥി॒വീ ഏ॒വ സ്വേന॑ ഭാഗ॒ധേയേ॒നോപ॑ ധാവതി॒ തേ ഏ॒വൈന॑-മ്പ്രതി॒ഷ്ഠാ-ങ്ഗ॑മയതഃ॒ പ്രത്യേ॒വ തി॑ഷ്ഠതി പര്യാ॒രിണീ॑ ഭവതി പര്യാ॒രീവ॒ ഹ്യേ॑തസ്യ॑ രാ॒ഷ്ട്രം-യോഁ ജ്യോഗ॑പരുദ്ധ॒-സ്സമൃ॑ദ്ധ്യൈ വായ॒വ്യം॑- [വായ॒വ്യ᳚മ്, വ॒ഥ്സമാ] 27
-വഁ॒ഥ്സമാ ല॑ഭേത വാ॒യുര്വാ അ॒നയോ᳚ര്വ॒ഥ്സ ഇ॒മേ വാ ഏ॒തസ്മൈ॑ ലോ॒കാ അപ॑ശുഷ്കാ॒ വിഡപ॑ശു॒ഷ്കാ-ഽഥൈ॒ഷ ജ്യോഗപ॑രുദ്ധോ വാ॒യുമേ॒വ സ്വേന॑ ഭാഗ॒ധേയേ॒നോപ॑ ധാവതി॒ സ ഏ॒വാസ്മാ॑ ഇ॒മാം-ലോഁ॒കാന്. വിശ॒-മ്പ്രദാ॑പയതി॒ പ്രാസ്മാ॑ ഇ॒മേ ലോ॒കാ-സ്സ്നു॑വന്തിഭുഞ്ജ॒ത്യേ॑നം॒-വിഁഡുപ॑തിഷ്ഠതേ ॥ 28 ॥
(മ॒ധ്യന്ദി॑നേ॒ – കദ്രും॑ – യഁ॒മസ്യ॒ – സ്പര്ധ॑മാനോ വൈഷ്ണാവരു॒ണീം -തമിന്ദ്രോ᳚ – ഽസ്യ॒ സ്വേന॑ ഭാഗ॒ധേയേ॒നോപ॑സൃതോ – വായ॒വ്യം॑ – ദ്വിച॑ത്വാരിഗ്മ്ശച്ച) (അ. 4)
ഇന്ദ്രോ॑ വ॒ലസ്യ॒ ബില॒മപൌ᳚ര്ണോ॒-ഥ്സ യ ഉ॑ത്ത॒മഃ പ॒ശുരാസീ॒-ത്ത-മ്പൃ॒ഷ്ഠ-മ്പ്രതി॑ സ॒ഗൃംഹ്യോദ॑ക്ഖിദ॒-ത്തഗ്മ് സ॒ഹസ്ര॑-മ്പ॒ശവോ-ഽനൂദാ॑യ॒ന്-ഥ്സ ഉ॑ന്ന॒തോ॑-ഽഭവ॒ദ്യഃ പ॒ശുകാ॑മ॒-സ്സ്യാ-ഥ്സ ഏ॒തമൈ॒ന്ദ്രമു॑ന്ന॒തമാ ല॑ഭേ॒തേന്ദ്ര॑മേ॒വ സ്വേന॑ ഭാഗ॒ധേയേ॒നോപ॑ ധാവതി॒ സ ഏ॒വാസ്മൈ॑ പ॒ശൂ-ന്പ്രയ॑ച്ഛതി പശു॒മാനേ॒വ ഭ॑വത്യുന്ന॒തോ [ഭ॑വത്യുന്ന॒തഃ, ഭ॒വ॒തി॒ സാ॒ഹ॒സ്രീ] 29
ഭ॑വതി സാഹ॒സ്രീ വാ ഏ॒ഷാ ല॒ക്ഷ്മീ യദു॑ന്ന॒തോ ല॒ക്ഷ്മിയൈ॒ വ പ॒ശൂനവ॑ രുന്ധേ യ॒ദാ സ॒ഹസ്ര॑-മ്പ॒ശൂ-ന്പ്രാ᳚പ്നു॒യാദഥ॑ വൈഷ്ണ॒വം-വാഁ ॑ മ॒നമാ ല॑ഭേതൈ॒തസ്മി॒ന്. വൈ ത-ഥ്സ॒ഹസ്ര॒മദ്ധ്യ॑തിഷ്ഠ॒-ത്തസ്മാ॑ദേ॒ഷ വാ॑മ॒ന-സ്സമീ॑ഷിതഃ പ॒ശുഭ്യ॑ ഏ॒വ പ്രജാ॑തേഭ്യഃ പ്രതി॒ഷ്ഠാ-ന്ദ॑ധാതി॒ കോ॑-ഽര്ഹതി സ॒ഹസ്ര॑-മ്പ॒ശൂ-ന്പ്രാപ്തു॒മിത്യാ॑ഹു-രഹോരാ॒ത്രാണ്യേ॒വ സ॒ഹസ്രഗ്മ്॑ സ॒മ്പാദ്യാ-ഽഽല॑ഭേത പ॒ശവോ॒ [പ॒ശവഃ॑, വാ അ॑ഹോരാ॒ത്രാണി॑] 30
വാ അ॑ഹോരാ॒ത്രാണി॑ പ॒ശൂനേ॒വ പ്രജാ॑താ-ന്പ്രതി॒ഷ്ഠാ-ങ്ഗ॑മയ॒-ത്യോഷ॑ധീഭ്യോ വേ॒ഹത॒മാ ല॑ഭേത പ്ര॒ജാകാ॑മ॒ ഓഷ॑ധയോ॒ വാ ഏ॒ത-മ്പ്ര॒ജായൈ॒ പരി॑ബാധന്തേ॒ യോ-ഽല॑-മ്പ്ര॒ജായൈ॒ സ-ന്പ്ര॒ജാ-ന്ന വി॒ന്ദത॒ ഓഷ॑ധയഃ॒ ഖലു॒ വാ ഏ॒തസ്യൈ॒ സൂതു॒മപി॑ ഘ്നന്തി॒ യാ വേ॒ഹ-ദ്ഭവ॒ത്യോഷ॑ധീരേ॒വ സ്വേന॑ ഭാഗ॒ധേയേ॒നോപ॑ ധാവതി॒ താ ഏ॒വാസ്മൈ॒ സ്വാദ്യോനേഃ᳚ പ്ര॒ജാ-മ്പ്ര ജ॑നയന്തി വി॒ന്ദതേ᳚ [ ] 31
പ്ര॒ജാമാപോ॒ വാ ഓഷ॑ധ॒യോ-ഽസ॒-ത്പുരു॑ഷ॒ ആപ॑ ഏ॒വാസ്മാ॒ അസ॑ത॒-സ്സദ്ദ॑ദതി॒ തസ്മാ॑ദാഹു॒ര്യശ്ചൈ॒വം-വേഁദ॒ യശ്ച॒ നാപ॒സ്ത്വാവാസ॑ത॒-സ്സദ്ദ॑ദ॒തീ-ത്യൈ॒ന്ദ്രീഗ്മ് സൂ॒തവ॑ശാ॒മാ ല॑ഭേത॒ ഭൂതി॑കാ॒മോ-ഽജാ॑തോ॒ വാ ഏ॒ഷ യോ-ഽല॒-മ്ഭൂത്യൈ॒ സ-ന്ഭൂതി॒-ന്ന പ്രാ॒പ്നോതീന്ദ്ര॒-ങ്ഖലു॒ വാ ഏ॒ഷാ സൂ॒ത്വാ വ॒ശാ-ഽഭ॑വ॒- [വ॒ശാ-ഽഭ॑വത്, ഇന്ദ്ര॑മേ॒വ] 32
-ദിന്ദ്ര॑മേ॒വ സ്വേന॑ ഭാഗ॒ധേയേ॒നോപ॑ ധാവതി॒ സ ഏ॒വൈന॒-മ്ഭൂതി॑-ങ്ഗമയതി॒ ഭവ॑ത്യേ॒വ യഗ്മ് സൂ॒ത്വാ വ॒ശാ സ്യാ-ത്തമൈ॒ന്ദ്രമേ॒വാ-ഽഽ ല॑ഭേതൈ॒തദ്വാവ തദി॑ന്ദ്രി॒യഗ്മ് സാ॒ക്ഷാദേ॒വേന്ദ്രി॒യമവ॑ രുന്ധ ഐന്ദ്രാ॒ഗ്ന-മ്പു॑നരു-ഥ്സൃ॒ഷ്ടമാ ല॑ഭേത॒ യ ആ തൃ॒തീയാ॒-ത്പുരു॑ഷാ॒-ഥ്സോമ॒-ന്ന പിബേ॒-ദ്വിച്ഛി॑ന്നോ॒ വാ ഏ॒തസ്യ॑ സോമപീ॒ഥോ യോ ബ്രാ᳚ഹ്മ॒ണ-സ്സന്നാ [ ] 33
തൃ॒തീയാ॒-ത്പുരു॑ഷാ॒-ഥ്സോമ॒-ന്ന പിബ॑തീന്ദ്രാ॒ഗ്നീ ഏ॒വ സ്വേന॑ ഭാഗ॒ധേയേ॒നോപ॑ ധാവതി॒ താവേ॒വാസ്മൈ॑ സോമപീ॒ഥ-മ്പ്രയ॑ച്ഛത॒ ഉപൈ॑നഗ്മ് സോമപീ॒ഥോ ന॑മതി॒ യദൈ॒ന്ദ്രോ ഭവ॑തീന്ദ്രി॒യം-വൈഁ സോ॑മപീ॒ഥ ഇ॑ന്ദ്രി॒യമേ॒വ സോ॑മപീ॒ഥമവ॑ രുന്ധേ॒ യദാ᳚ഗ്നേ॒യോ ഭവ॑ത്യാഗ്നേ॒യോ വൈ ബ്രാ᳚ഹ്മ॒ണ-സ്സ്വാമേ॒വ ദേ॒വതാ॒മനു॒ സന്ത॑നോതി പുനരുഥ്സൃ॒ഷ്ടോ ഭ॑വതി പുനരുഥ്സൃ॒ഷ്ട ഇ॑വ॒ ഹ്യേ॑തസ്യ॑ [ഹ്യേ॑തസ്യ॑, സോ॒മ॒പീ॒ഥ-സ്സമൃ॑ദ്ധ്യൈ] 34
സോമപീ॒ഥ-സ്സമൃ॑ദ്ധ്യൈ ബ്രാഹ്മണസ്പ॒ത്യ-ന്തൂ॑പ॒രമാ ല॑ഭേതാ-ഭി॒ചര॒-ന്ബ്രഹ്മ॑ണ॒സ്പതി॑മേ॒വ സ്വേന॑ ഭാഗ॒ധേയേ॒നോപ॑ ധാവതി॒ തസ്മാ॑ ഏ॒വൈന॒മാ വൃ॑ശ്ചതി താ॒ജഗാര്തി॒-മാര്ച്ഛ॑തി തൂപ॒രോ ഭ॑വതി ക്ഷു॒രപ॑വി॒ര്വാ ഏ॒ഷാ ല॒ക്ഷ്മീ യ-ത്തൂ॑പ॒ര-സ്സമൃ॑ദ്ധ്യൈ॒ സ്ഫ്യോ യൂപോ॑ ഭവതി॒ വജ്രോ॒ വൈ സ്ഫ്യോ വജ്ര॑മേ॒വാസ്മൈ॒ പ്രഹ॑രതി ശര॒മയ॑-മ്ബ॒ര്॒ഹി-ശ്ശൃ॒ണാത്യേ॒വൈനം॒-വൈഁഭീ॑ദക ഇ॒ദ്ധ്മോ ഭി॒നത്ത്യേ॒വൈന᳚മ് ॥ 35 ॥
(ഭ॒വ॒ത്യു॒ന്ന॒തഃ – പ॒ശവോ॑ – ജനയന്തി വി॒ന്ദതേ॑ – ഽഭവ॒ഥ് – സന്നൈ – തസ്യേ॒ – ധ്മ – സ്ത്രീണി॑ ച) (അ. 5)
ബാ॒ര്॒ഹ॒സ്പ॒ത്യഗ്മ് ശി॑തിപൃ॒ഷ്ഠമാ ല॑ഭേത॒ ഗ്രാമ॑കാമോ॒ യഃ കാ॒മയേ॑ത പൃ॒ഷ്ഠഗ്മ് സ॑മാ॒നാനാഗ്॑ സ്യാ॒മിതി॒ ബൃഹ॒സ്പതി॑മേ॒വ സ്വേന॑ ഭാഗ॒ധേയേ॒നോപ॑ ധാവതി॒ സ ഏ॒വൈന॑-മ്പൃ॒ഷ്ഠഗ്മ് സ॑മാ॒നാനാ᳚-ങ്കരോതി ഗ്രാ॒മ്യേ॑വ ഭ॑വതി ശിതിപൃ॒ഷ്ഠോ ഭ॑വതി ബാര്ഹസ്പ॒ത്യോ ഹ്യേ॑ഷ ദേ॒വത॑യാ॒ സമൃ॑ദ്ധ്യൈ പൌ॒ഷ്ണഗ്ഗ് ശ്യാ॒മമാ ല॑ഭേ॒താന്ന॑കാ॒മോ-ഽന്നം॒-വൈഁ പൂ॒ഷാ പൂ॒ഷണ॑മേ॒വ സ്വേന॑ ഭാഗ॒ധേയേ॒നോപ॑ ധാവതി॒ സ ഏ॒വാസ്മാ॒ [ഏ॒വാസ്മൈ᳚, അന്ന॒-മ്പ്ര] 36
അന്ന॒-മ്പ്ര യ॑ച്ഛത്യന്നാ॒ദ ഏ॒വ ഭ॑വതി ശ്യാ॒മോ ഭ॑വത്യേ॒തദ്വാ അന്ന॑സ്യ രൂ॒പഗ്മ് സമൃ॑ദ്ധ്യൈ മാരു॒ത-മ്പൃശ്ഞി॒മാ ല॑ഭേ॒താ-ഽന്ന॑-കാ॒മോ-ഽന്നം॒-വൈഁ മ॒രുതോ॑മ॒രുത॑ ഏ॒വ സ്വേന॑ ഭാഗ॒ധേയേ॒നോപ॑ ധാവതി॒ ത ഏ॒വാസ്മാ॒ അന്ന॒-മ്പ്രയ॑ച്ഛന്ത്യന്നാ॒ദഏ॒വ ഭ॑വതി॒ പൃശ്ഞി॑ ര്ഭവത്യേ॒തദ്വാ അന്ന॑സ്യ രൂ॒പഗ്മ് സമൃ॑ദ്ധ്യാ ഐ॒ന്ദ്രമ॑രു॒ണമാ ല॑ഭേതേന്ദ്രി॒യകാ॑മ॒ ഇന്ദ്ര॑മേ॒വ [ ] 37
സ്വേന॑ ഭാഗ॒ധേയേ॒നോപ॑ ധാവതി॒ സ ഏ॒വാസ്മി॑ന്നിന്ദ്രി॒യ-ന്ദ॑ധാതീന്ദ്രിയാ॒വ്യേ॑വ ഭ॑വത്യരു॒ണോ ഭ്രൂമാ᳚-ന്ഭവത്യേ॒തദ്വാ ഇന്ദ്ര॑സ്യ രൂ॒പഗ്മ് സമൃ॑ദ്ധ്യൈ സാവി॒ത്രമു॑പദ്ധ്വ॒സ്തമാ ല॑ഭേത സ॒നികാ॑മ-സ്സവി॒താ വൈ പ്ര॑സ॒വാനാ॑മീശേ സവി॒താര॑മേ॒വ സ്വേന॑ ഭാഗ॒ധേയേ॒നോപ॑ ധാവതി॒ സ ഏ॒വാസ്മൈ॑ സ॒നി-മ്പ്രസു॑വതി॒ ദാന॑കാമാ അസ്മൈ പ്ര॒ജാ ഭ॑വന്ത്യുപദ്ധ്വ॒സ്തോ ഭ॑വതി സാവി॒ത്രോ ഹ്യേ॑ഷ [സാവി॒ത്രോ ഹ്യേ॑ഷഃ, ദേ॒വത॑യാ॒ സമൃ॑ദ്ധ്യൈ] 38
ദേ॒വത॑യാ॒ സമൃ॑ദ്ധ്യൈ വൈശ്വദേ॒വ-മ്ബ॑ഹുരൂ॒പമാ ല॑ഭേ॒താ-ഽന്ന॑കാമോവൈശ്വദേ॒വം-വാഁ അന്നം॒-വിഁശ്വാ॑നേ॒വ ദേ॒വാന്-ഥ്സ്വേന॑ ഭാഗ॒ധേയേ॒നോപ॑ ധാവതി॒ത ഏ॒വാസ്മാ॒ അന്ന॒-മ്പ്രയ॑ച്ഛന്ത്യന്നാ॒ദ ഏ॒വ ഭ॑വതി ബഹുരൂ॒പോ ഭ॑വതിബഹുരൂ॒പഗ്ഗ് ഹ്യന്ന॒ഗ്മ്॒ സമൃ॑ദ്ധ്യൈ വൈശ്വദേ॒വ-മ്ബ॑ഹുരൂ॒പമാ ല॑ഭേത॒ ഗ്രാമ॑കാമോ വൈശ്വദേ॒വാ വൈ സ॑ജാ॒താ വിശ്വാ॑നേ॒വ ദേ॒വാന്-ഥ്സ്വേന॑ ഭാഗ॒ധേയേ॒നോപ॑ ധാവതി॒ ത ഏ॒വാ-ഽസ്മൈ॑ [ഏ॒വാ-ഽസ്മൈ᳚, സ॒ജാ॒താ-ന്പ്ര യ॑ച്ഛന്തി] 39
സജാ॒താ-ന്പ്ര യ॑ച്ഛന്തി ഗ്രാ॒മ്യേ॑വ ഭ॑വതി ബഹുരൂ॒പോ ഭ॑വതി ബഹുദേവ॒ത്യോ᳚(1॒) ഹ്യേ॑ഷ സമൃ॑ദ്ധ്യൈ പ്രാജാപ॒ത്യ-ന്തൂ॑പ॒രമാ ല॑ഭേത॒ യസ്യാനാ᳚ജ്ഞാതമിവ॒ ജ്യോഗാ॒മയേ᳚-ത്പ്രാജാപ॒ത്യോ വൈ പുരു॑ഷഃ പ്ര॒ജാപ॑തിഃ॒ ഖലു॒ വൈ തസ്യ॑ വേദ॒ യസ്യാനാ᳚ജ്ഞാതമിവ॒ ജ്യോഗാ॒മയ॑തി പ്ര॒ജാപ॑തിമേ॒വ സ്വേന॑ ഭാഗ॒ധേയേ॒നോപ॑ ധാവതി॒ സ ഏ॒വൈന॒-ന്തസ്മാ॒-ഥ്സ്രാമാ᳚-ന്മുഞ്ചതി തൂപ॒രോ ഭ॑വതി പ്രാജാപ॒ത്യോ ഹ്യേ॑ -ഷ ദേ॒വത॑യാ॒ സമൃ॑ദ്ധ്യൈ ॥ 40 ॥
(അ॒സ്മാ॒ – ഇന്ദ്ര॑മേ॒വൈ – ഷ – സ॑ജാ॒താ വിശ്വാ॑നേ॒വ ദേ॒വാന്-ഥ്സ്വേന॑ ഭാഗ॒ധേയേ॒നോപ॑ ധാവതി॒ ത ഏ॒വാസ്മൈ᳚ – പ്രാജാപ॒ത്യോ ഹി – ത്രീണി॑ ച) (അ. 11)
വ॒ഷ॒ട്കാ॒രോ വൈ ഗാ॑യത്രി॒യൈ ശിരോ᳚-ഽച്ഛിന॒-ത്തസ്യൈ॒ രസഃ॒ പരാ॑പത॒-ത്ത-മ്ബൃഹ॒സ്പതി॒ രുപാ॑-ഽഗൃഹ്ണാ॒ഥ്സാ ശി॑തിപൃ॒ഷ്ഠാ വ॒ശാ-ഽഭ॑വ॒ദ്യോ ദ്വി॒തീയഃ॑ പ॒രാ-ഽപ॑ത॒-ത്ത-മ്മി॒ത്രാവരു॑ണാ॒-വുപാ॑ഗൃഹ്ണീതാ॒ഗ്മ്॒ സാ ദ്വി॑രൂ॒പാ വ॒ശാ-ഽഭ॑വ॒-ദ്യസ്തൃ॒തീയഃ॑ പ॒രാപ॑ത॒-ത്തം-വിഁശ്വേ॑ ദേ॒വാ ഉപാ॑ഗൃഹ്ണ॒ന്-ഥ്സാ ബ॑ഹുരൂ॒പാ വ॒ശാ ഭ॑വ॒ദ്യ-ശ്ച॑തു॒ര്ഥഃ പ॒രാപ॑ത॒-ഥ്സ പൃ॑ഥി॒വീ-മ്പ്രാ-ഽവി॑ശ॒-ത്ത-മ്ബൃഹ॒സ്പതി॑ര॒- [ബൃഹ॒സ്പതി॑ര॒ഭി, അ॒ഗൃ॒ഹ്ണാ॒-ദസ്ത്വേ॒വാ-ഽയം-] 41
-ഭ്യ॑ഗൃഹ്ണാ॒-ദസ്ത്വേ॒വാ-ഽയ-മ്ഭോഗാ॒യേതി॒ സ ഉ॑ക്ഷവ॒ശ-സ്സമ॑ഭവ॒-ദ്യല്ലോഹി॑ത-മ്പ॒രാപ॑ത॒-ത്ത-ദ്രു॒ദ്ര ഉപാ॑-ഽഗൃഹ്ണാ॒-ഥ്സാ രൌ॒ദ്രീ രോഹി॑ണീ വ॒ശാ-ഽഭ॑വ-ദ്ബാര്ഹസ്പ॒ത്യാഗ്മ് ശി॑തിപൃ॒ഷ്ഠാമാ ല॑ഭേത ബ്രഹ്മവര്ച॒സകാ॑മോ॒ ബൃഹ॒സ്പതി॑മേ॒വ സ്വേന॑ ഭാഗ॒ധേയേ॒നോപ॑ ധാവതി॒ സ ഏ॒വാസ്മി॑-ന്ബ്രഹ്മവര്ച॒സ-ന്ദ॑ധാതി ബ്രഹ്മവര്ച॒സ്യേ॑വ ഭ॑വതി॒ ഛന്ദ॑സാം॒-വാഁ ഏ॒ഷ രസോ॒ യദ്വ॒ശാ രസ॑ ഇവ॒ ഖലു॒ [ഖലു॑, വൈ] 42
വൈ ബ്ര॑ഹ്മവര്ച॒സ-ഞ്ഛന്ദ॑സാമേ॒വ രസേ॑ന॒ രസ॑-മ്ബ്രഹ്മവര്ച॒സമവ॑ രുന്ധേ മൈത്രാവരു॒ണീ-ന്ദ്വി॑രൂ॒പാമാ ല॑ഭേത॒ വൃഷ്ടി॑കാമോ മൈ॒ത്രം-വാഁ അഹ॑ര്വാരു॒ണീ രാത്രി॑രഹോരാ॒ത്രാഭ്യാ॒-ങ്ഖലു॒ വൈ പ॒ര്ജന്യോ॑ വര്ഷതി മി॒ത്രാവരു॑ണാവേ॒വ സ്വേന॑ ഭാഗ॒ധേയേ॒നോപ॑ ധാവതി॒ താവേ॒വാസ്മാ॑ അഹോരാ॒ത്രാഭ്യാ᳚-മ്പ॒ര്ജന്യം॑-വഁര്ഷയത॒-ശ്ഛന്ദ॑സാം॒-വാഁ ഏ॒ഷ രസോ॒ യദ്വ॒ശാ രസ॑ ഇവ॒ ഖലു॒ വൈ വൃഷ്ടി॒-ശ്ഛന്ദ॑സാമേ॒വ രസേ॑ന॒ [രസേ॑ന, രസം॒-വൃഁഷ്ടി॒മവ॑ രുന്ധേ] 43
രസം॒-വൃഁഷ്ടി॒മവ॑ രുന്ധേ മൈത്രാവരു॒ണീ-ന്ദ്വി॑രൂ॒പാമാ ല॑ഭേത പ്ര॒ജാകാ॑മോ മൈ॒ത്രം-വാഁ അഹ॑ര്വാരു॒ണീ രാത്രി॑രഹോരാ॒ത്രാഭ്യാ॒-ങ്ഖലു॒ വൈ പ്ര॒ജാഃ പ്രജാ॑യന്തേ മി॒ത്രാവരു॑ണാവേ॒വ സ്വേന॑ ഭാഗ॒ധേയേ॒നോപ॑ ധാവതി॒ താവേ॒വാസ്മാ॑ അഹോരാ॒ത്രാഭ്യാ᳚-മ്പ്ര॒ജാ-മ്പ്രജ॑നയത॒-ശ്ഛന്ദ॑സാം॒-വാഁ ഏ॒ഷ രസോ॒ യദ്വ॒ശാ രസ॑ ഇവ॒ ഖലു॒ വൈ പ്ര॒ജാ ഛന്ദ॑സാമേ॒വ രസേ॑ന॒ രസ॑-മ്പ്ര॒ജാമവ॑- [രസ॑-മ്പ്ര॒ജാമവ॑, രു॒ന്ധേ॒ വൈ॒ശ്വ॒ദേ॒വീമ്-] 44
-രുന്ധേ വൈശ്വദേ॒വീ-മ്ബ॑ഹുരൂ॒പാമാ ല॑ഭേ॒താന്ന॑കാമോ വൈശ്വദേ॒വം-വാഁ അന്നം॒-വിഁശ്വാ॑നേ॒വ ദേ॒വാന്-ഥ്സ്വേന॑ ഭാഗ॒ധേയേ॒നോപ॑ ധാവതി॒ ത ഏ॒വാസ്മാ॒ അന്നം॒ പ്രയ॑ച്ഛന്ത്യന്നാ॒ദ ഏ॒വ ഭ॑വതി॒ ഛന്ദ॑സാം॒-വാഁ ഏ॒ഷ രസോ॒ യദ്വ॒ശാ രസ॑ ഇവ॒ ഖലു॒ വാ അന്ന॒-ഞ്ഛന്ദ॑സാമേ॒വ രസേ॑ന॒ രസ॒മന്ന॒മവ॑ രുന്ധേ വൈശ്വദേ॒വീ-മ്ബ॑ഹുരൂ॒പാമാ ല॑ഭേത॒ ഗ്രാമ॑കാമോ വൈശ്വദേ॒വാ വൈ [വൈ, സ॒ജാ॒താ വിശ്വാ॑നേ॒വ] 45
സ॑ജാ॒താ വിശ്വാ॑നേ॒വ ദേ॒വാന്-ഥ്സ്വേന॑ ഭാഗ॒ധേയേ॒നോപ॑ ധാവതി॒ ത ഏ॒വാസ്മൈ॑ സജാ॒താ-ന്പ്ര യ॑ച്ഛന്തി ഗ്രാ॒മ്യേ॑വ ഭ॑വതി॒ ഛന്ദ॑സാം॒-വാഁ ഏ॒ഷ രസോ॒ യദ്വ॒ശാ രസ॑ ഇവ॒ ഖലു॒ വൈ സ॑ജാ॒താ-ശ്ഛന്ദ॑സാമേ॒വ രസേ॑ന॒ രസഗ്മ്॑ സജാ॒താനവ॑ രുന്ധേ ബാര്ഹസ്പ॒ത്യ- മു॑ക്ഷവ॒ശമാ ല॑ഭേത ബ്രഹ്മവര്ച॒സകാ॑മോ॒ ബൃഹ॒സ്പതി॑മേ॒വ സ്വേന॑ ഭാഗ॒ധേയേ॒നോപ॑ ധാവതി॒ സ ഏ॒വാ-ഽസ്മി॑-ന്ബ്രഹ്മവര്ച॒സം- [ഏ॒വാ-ഽസ്മി॑-ന്ബ്രഹ്മവര്ച॒സമ്, ദ॒ധാ॒തി॒ ബ്ര॒ഹ്മ॒വ॒ര്ച॒സ്യേ॑വ] 46
-ദ॑ധാതി ബ്രഹ്മവര്ച॒സ്യേ॑വ ഭ॑വതി॒ വശം॒-വാഁ ഏ॒ഷ ച॑രതി॒ യദു॒ക്ഷാവശ॑ ഇവ॒ ഖലു॒ വൈ ബ്ര॑ഹ്മവര്ച॒സം-വഁശേ॑നൈ॒വ വശ॑-മ്ബ്രഹ്മവര്ച॒സമവ॑ രുന്ധേരൌ॒ദ്രീഗ്മ്രോഹി॑ണീ॒മാ ല॑ഭേതാഭി॒ചര॑-ന്രു॒ദ്രമേ॒വ സ്വേന॑ ഭാഗ॒ധേയേ॒നോപ॑ ധാവതി॒ തസ്മാ॑ ഏ॒വൈന॒മാ വൃ॑ശ്ചതി താ॒ജഗാര്തി॒മാര്ച്ഛ॑തി॒ രോഹി॑ണീ ഭവതി രൌ॒ദ്രീ ഹ്യേ॑ഷാ ദേ॒വത॑യാ॒ സമൃ॑ദ്ധ്യൈ॒ സ്ഫ്യോ യൂപോ॑ ഭവതി॒ വജ്രോ॒ വൈ സ്ഫ്യോ വജ്ര॑മേ॒വാസ്മൈ॒ പ്ര ഹ॑രതി ശര॒മയ॑-മ്ബ॒ര്॒ഹി-ശ്ശൃ॒ണാത്യേ॒വൈനം॒-വൈഁഭീ॑ദക ഇ॒ദ്ധ്മോ ഭി॒നത്ത്യേ॒വൈന᳚മ് ॥ 47 ॥
(അ॒ഭി – ഖലു॒ – വൃഷ്ടി॒-ശ്ഛന്ദ॑സാമേ॒വ രസേ॑ന – പ്ര॒ജാമവ॑ – വൈശ്വദേ॒വാ വൈ – ബ്ര॑ഹ്മവര്ച॒സം – യൂഁപ॒ – ഏകാ॒ന്നവിഗ്മ്॑ശ॒തിശ്ച॑) (അ. 7)
അ॒സാവാ॑ദി॒ത്യോ ന വ്യ॑രോചത॒ തസ്മൈ॑ ദേ॒വാഃ പ്രായ॑ശ്ചിത്തിമൈച്ഛ॒-ന്തസ്മാ॑ ഏ॒താഗ്മ് സൌ॒രീഗ് ശ്വേ॒താം-വഁ॒ശാമാ-ഽല॑ഭന്ത॒ തയൈ॒വാസ്മി॒-ന്രുച॑മദധു॒ര്യോ ബ്ര॑ഹ്മവര്ച॒സകാ॑മ॒-സ്സ്യാ-ത്തസ്മാ॑ ഏ॒താഗ്മ് സൌ॒രീഗ് ശ്വേ॒താം-വഁ॒ശാമാ ല॑ഭേതാ॒മുമേ॒വാ ഽഽദി॒ത്യഗ്ഗ് സ്വേന॑ ഭാഗ॒ധേയേ॒നോപ॑ ധാവതി॒ സ ഏ॒വാസ്മി॑-ന്ബ്രഹ്മവര്ച॒സ-ന്ദ॑ധാതി ബ്രഹ്മവര്ച॒സ്യേ॑വ ഭ॑വതി ബൈ॒ല്॒വോ യൂപോ॑ ഭവത്യ॒സൌ [ ] 48
വാ ആ॑ദി॒ത്യോ യതോ-ഽജാ॑യത॒ തതോ॑ ബി॒ല്വ॑ ഉദ॑തിഷ്ഠ॒-ഥ്സയോ᳚ന്യേ॒വ ബ്ര॑ഹ്മവര്ച॒സമവ॑ രുന്ധേ ബ്രാഹ്മണസ്പ॒ത്യാ-മ്ബ॑ഭ്രുക॒ര്ണീമാ ല॑ഭേതാ-ഭി॒ചര॑ന്-വാരു॒ണ-ന്ദശ॑കപാല-മ്പു॒രസ്താ॒-ന്നിര്വ॑പേ॒-ദ്വരു॑ണേനൈ॒വ ഭ്രാതൃ॑വ്യ-ങ്ഗ്രാഹയി॒ത്വാ ബ്രഹ്മ॑ണാ സ്തൃണുതേ ബഭ്രുക॒ര്ണീ ഭ॑വത്യേ॒തദ്വൈ ബ്രഹ്മ॑ണോ രൂ॒പഗ്മ് സമൃ॑ദ്ധ്യൈ॒ സ്ഫ്യോ യൂപോ॑ ഭവതി॒ വജ്രോ॒ വൈ സ്ഫ്യോ വജ്ര॑മേ॒വാസ്മൈ॒ പ്ര ഹ॑രതി ശര॒മയ॑-മ്ബ॒ര്॒ഹി-ശ്ശൃ॒ണാ- [-ബ॒ര്॒ഹി-ശ്ശൃ॒ണാതി॑, ഏ॒വൈനം॒-വൈഁഭീ॑ദക] 49
-ത്യേ॒വൈനം॒-വൈഁഭീ॑ദക ഇ॒ദ്ധ്മോ ഭി॒നത്ത്യേ॒വൈനം॑-വൈഁഷ്ണ॒വം-വാഁ ॑മ॒നമാ ല॑ഭേത॒ യം-യഁ॒ജ്ഞോ നോപ॒നമേ॒-ദ്വിഷ്ണു॒ര്വൈ യ॒ജ്ഞോ വിഷ്ണു॑മേ॒വ സ്വേന॑ ഭാഗ॒ധേയേ॒നോപ॑ ധാവതി॒ സ ഏ॒വാസ്മൈ॑ യ॒ജ്ഞ-മ്പ്ര യ॑ച്ഛ॒ത്യുപൈ॑നം-യഁ॒ജ്ഞോ ന॑മതി വാമ॒നോ ഭ॑വതി വൈഷ്ണ॒വോ ഹ്യേ॑ഷ ദേ॒വത॑യാ॒ സമൃ॑ദ്ധ്യൈ ത്വാ॒ഷ്ട്രം-വഁ ॑ഡ॒ബ മാ ല॑ഭേത പ॒ശുകാ॑മ॒സ്ത്വഷ്ടാ॒ വൈ പ॑ശൂ॒നാ-മ്മി॑ഥു॒നാനാം᳚- [വൈ പ॑ശൂ॒നാ-മ്മി॑ഥു॒നാനാ᳚മ്, പ്ര॒ജ॒ന॒യി॒താ] 50
പ്രജനയി॒താ ത്വഷ്ടാ॑രമേ॒വ സ്വേന॑ ഭാഗ॒ധേയേ॒നോപ॑ ധാവതി॒ സ ഏ॒വാസ്മൈ॑ പ॒ശൂ-ന്മി॑ഥു॒നാ-ന്പ്ര ജ॑നയതി പ്ര॒ജാ ഹി വാ ഏ॒തസ്മി॑-ന്പ॒ശവഃ॒ പ്രവി॑ഷ്ടാ॒ അഥൈ॒ഷ പുമാ॒ന്ഥ്സന് വ॑ഡ॒ബ-സ്സാ॒ക്ഷാദേ॒വ പ്ര॒ജാ-മ്പ॒ശൂനവ॑ രുന്ധേ മൈ॒ത്രഗ്ഗ് ശ്വേ॒തമാ ല॑ഭേത സങ്ഗ്രാ॒മേ സംയഁ ॑ത്തേ സമ॒യകാ॑മോ മി॒ത്രമേ॒വ സ്വേന॑ ഭാഗ॒ധേയേ॒നോപ॑ ധാവതി॒ സ ഏ॒വൈന॑-മ്മി॒ത്രേണ॒ സ-ന്ന॑യതി – [അ-ന്ന॑യതി, വി॒ശാ॒ലോ ഭ॑വതി॒] 51
വിശാ॒ലോ ഭ॑വതി॒ വ്യവ॑സായയത്യേ॒വൈന॑-മ്പ്രാജാപ॒ത്യ-ങ്കൃ॒ഷ്ണമാ ല॑ഭേത॒ വൃഷ്ടി॑കാമഃ പ്ര॒ജാപ॑തി॒ര്വൈ വൃഷ്ട്യാ॑ ഈശേ പ്ര॒ജാപ॑തിമേ॒വ സ്വേന॑ ഭാഗ॒ധേയേ॒നോപ॑ ധാവതി॒ സ ഏ॒വാസ്മൈ॑ പ॒ര്ജന്യം॑-വഁര്ഷയതി കൃ॒ഷ്ണോ ഭ॑വത്യേ॒തദ്വൈ വൃഷ്ട്യൈ॑ രൂ॒പഗ്മ് രൂ॒പേണൈ॒വ വൃഷ്ടി॒മവ॑ രുന്ധേ ശ॒ബലോ॑ ഭവതി വി॒ദ്യുത॑മേ॒വാസ്മൈ॑ ജനയി॒ത്വാ വ॑ര്ഷയത്യവാശൃ॒ങ്ഗോ ഭ॑വതി॒ വൃഷ്ടി॑മേ॒വാസ്മൈ॒ നി യ॑ച്ഛതി ॥ 52 ॥
(അ॒സൌ – ശൃ॒ണാതി॑ – മിഥു॒നാനാം᳚ – നയതി – യച്ഛതി) (അ. 8)
വരു॑ണഗ്മ് സുഷുവാ॒ണമ॒ന്നാദ്യ॒-ന്നോപാ॑നമ॒-ഥ്സ ഏ॒താം-വാഁ ॑രു॒ണീ-ങ്കൃ॒ഷ്ണാം-വഁ॒ശാമ॑പശ്യ॒-ത്താഗ് സ്വായൈ॑ ദേ॒വതാ॑യാ॒ ആല॑ഭത॒ തതോ॒ വൈ തമ॒ന്നാ-ദ്യ॒മുപാ॑-ഽനമ॒-ദ്യമല॑-മ॒ന്നാദ്യാ॑യ॒ സന്ത॑മ॒ന്നാദ്യ॒-ന്നോപ॒നമേ॒-ഥ്സ ഏ॒താം വാഁ ॑രു॒ണീ-ങ്കൃ॒ഷ്ണാം-വഁ॒ശാമാ ല॑ഭേത॒ വരു॑ണമേ॒വ സ്വേന॑ ഭാഗ॒ധേയേ॒നോപ॑ ധാവതി॒ സ ഏ॒വാസ്മാ॒ അന്ന॒-മ്പ്ര യ॑ച്ഛത്യന്നാ॒ദ [അന്ന॒-മ്പ്ര യ॑ച്ഛത്യന്നാ॒ദഃ, ഏ॒വ ഭ॑വതി] 53
ഏ॒വ ഭ॑വതി കൃ॒ഷ്ണാ ഭ॑വതി വാരു॒ണീ ഹ്യേ॑ഷാ ദേ॒വത॑യാ॒ സമൃ॑ദ്ധ്യൈ മൈ॒ത്രഗ്ഗ് ശ്വേ॒തമാ ല॑ഭേത വാരു॒ണ-ങ്കൃ॒ഷ്ണമ॒പാ-ഞ്ചൌഷ॑ധീനാ-ഞ്ച സ॒ധാംവഁന്ന॑കാമോ മൈ॒ത്രീര്വാ ഓഷ॑ധയോ വാരു॒ണീരാപോ॒-ഽപാ-ഞ്ച॒ ഖലു॒ വാ ഓഷ॑ധീനാ-ഞ്ച॒ രസ॒മുപ॑ ജീവാമോ മി॒ത്രാവരു॑ണാവേ॒വ സ്വേന॑ ഭാഗ॒ധേയേ॒നോപ॑ ധാവതി॒ താവേ॒വാസ്മാ॒ അന്ന॒-മ്പ്രയ॑ച്ഛതോ-ഽന്നാ॒ദ ഏ॒വ ഭ॑വ- [ഏ॒വ ഭ॑വതി, അ॒പാ-ഞ്ചൌഷ॑ധീനാ-ഞ്ച] 54
(ശിഖണ്ഡി പ്രചതിഃ)
-ത്യ॒പാ-ഞ്ചൌഷ॑ധീനാ-ഞ്ച സ॒ധാംവാഁ ല॑ഭത ഉ॒ഭയ॒സ്യാ-വ॑രുദ്ധ്യൈ॒വിശാ॑ഖോ॒ യൂപോ॑ ഭവതി॒ ദ്വേ ഹ്യേ॑തേ ദേ॒വതേ॒ സമൃ॑ദ്ധ്യൈ മൈ॒ത്രഗ്ഗ് ശ്വേ॒തമാ ല॑ഭേത വാരു॒ണ-ങ്കൃ॒ഷ്ണ-ഞ്ജ്യോഗാ॑മയാവീ॒-യ-ന്മൈ॒ത്രോ ഭവ॑തി മി॒ത്രേണൈ॒വാ-ഽസ്മൈ॒ വരു॑ണഗ്മ് ശമയതി॒ യ-ദ്വാ॑രു॒ണ-സ്സാ॒ക്ഷാദേ॒വൈനം॑-വഁരുണപാ॒ശാ-ന്മു॑ഞ്ചത്യു॒ത യദീ॒താസു॒ര്ഭവ॑തി॒ ജീവ॑ത്യേ॒വ ദേ॒വാ വൈ പുഷ്ടി॒-ന്നാ-ഽവി॑ന്ദ॒ന്- [നാ-ഽവി॑ന്ദന്ന്, താ-മ്മി॑ഥു॒നേ॑] 55
-താ-മ്മി॑ഥു॒നേ॑ ഽപശ്യ॒-ന്തസ്യാ॒-ന്ന സമ॑രാധയ॒ന്താ-വ॒ശ്വിനാ॑-വബ്രൂതാ-മാ॒വയോ॒ര്വാ ഏ॒ഷാ മൈതസ്യാം᳚ വഁദദ്ധ്വ॒മിതി॒ സാശ്വിനോ॑രേ॒വാഭ॑വ॒ദ്യഃ പുഷ്ടി॑കാമ॒-സ്സ്യാ-ഥ്സ ഏ॒താമാ᳚ശ്വി॒നീം-യഁ॒മീം-വഁ॒ശാമാ ല॑ഭേതാ॒-ഽശ്വിനാ॑വേ॒വ സ്വേന॑ ഭാഗ॒ധേയേ॒നോപ॑ ധാവതി॒ താവേ॒വാസ്മി॒-ന്പുഷ്ടി॑-ന്ധത്തഃ॒ പുഷ്യ॑തി പ്ര॒ജയാ॑ പ॒ശുഭിഃ॑ ॥ 56 ॥
(അ॒ന്നാ॒ദോ᳚ – ഽന്നാ॒ദ ഏ॒വ ഭ॑വത്യ – വിന്ദ॒ന് – പഞ്ച॑ചത്വാരിഗ്മ്ശച്ച) (അ. 9)
ആ॒ശ്വി॒ന-ന്ധൂ॒മ്രല॑ലാമ॒ മാ ല॑ഭേത॒ യോ ദുര്ബ്രാ᳚ഹ്മണ॒-സ്സോമ॒-മ്പിപാ॑സേ-ദ॒ശ്വിനൌ॒ വൈ ദേ॒വാനാ॒-മസോ॑മപാവാസ്താ॒-ന്തൌ പ॒ശ്ചാ സോ॑മപീ॒ഥ-മ്പ്രാപ്നു॑താ-മ॒ശ്വിനാ॑-വേ॒തസ്യ॑ ദേ॒വതാ॒ യോ ദുര്ബ്രാ᳚ഹ്മണ॒-സ്സോമ॒-മ്പിപാ॑സത്യ॒ശ്വിനാ॑വേ॒വ സ്വേന॑ ഭാഗ॒ധേയേ॒നോപ॑ ധാവതി॒-താ-വേ॒വാ-ഽസ്മൈ॑ സോമപീ॒ഥ-മ്പ്ര യ॑ച്ഛത॒ ഉപൈ॑നഗ്മ് സോമപീ॒ഥോ ന॑മതി॒ യ-ദ്ധൂ॒മ്രോ ഭവ॑തി ധൂമ്രി॒മാണ॑-മേ॒വാ-ഽസ്മാ॒-ദപ॑ ഹന്തി ല॒ലാമോ॑ [ല॒ലാമഃ॑, ഭ॒വ॒തി മു॒ഖ॒ത] 57
ഭവതി മുഖ॒ത ഏ॒വാസ്മി॒-ന്തേജോ॑ ദധാതി വായ॒വ്യ॑-ങ്ഗോമൃ॒ഗമാ ല॑ഭേത॒ യമജ॑ഘ്നിവാഗ്മ് സമഭി॒ശഗ്മ് സേ॑യു॒രപൂ॑താ॒ വാ ഏ॒തം-വാഁഗൃ॑ച്ഛതി॒ യമജ॑ഘ്നിവാഗ്മ് സമഭി॒ശഗ്മ് സ॑ന്തി॒ നൈഷ ഗ്രാ॒മ്യഃ പ॒ശുര്നാര॒ണ്യോ യ-ദ്ഗോ॑മൃ॒ഗോ നേവൈ॒ഷ ഗ്രാമേ॒ നാര॑ണ്യേ॒ യമജ॑ഘ്നിവാഗ്മ് സമഭി॒ശഗ്മ് സ॑ന്തി വാ॒യുര്വൈ ദേ॒വാനാ᳚-മ്പ॒വിത്രം॑-വാഁ॒യുമേ॒വ സ്വേന॑ ഭാഗ॒ധേയേ॒നോപ॑ ധാവതി॒ സ ഏ॒വൈ- [സ ഏ॒വ, ഏ॒ന॒-മ്പ॒വ॒യ॒തി॒ പരാ॑ചീ॒] 58
-ന॑-മ്പവയതി॒ പരാ॑ചീ॒ വാ ഏ॒തസ്മൈ᳚ വ്യു॒ച്ഛന്തീ॒ വ്യു॑ച്ഛതി॒ തമഃ॑ പാ॒പ്മാന॒-മ്പ്രവി॑ശതി॒ യസ്യാ᳚-ഽഽശ്വി॒നേ ശ॒സ്യമാ॑നേ॒ സൂര്യോ॒ നാ-ഽഽവിര്ഭവ॑തി സൌ॒ര്യ-മ്ബ॑ഹുരൂ॒പമാ ല॑ഭേതാ॒-ഽമു-മേ॒വാ-ഽഽദി॒ത്യഗ്ഗ് സ്വേന॑ ഭാഗ॒ധേയേ॒നോപ॑ ധാവതി॒ സ ഏ॒വാസ്മാ॒-ത്തമഃ॑ പാ॒പ്മാന॒മപ॑ ഹന്തി പ്ര॒തീച്യ॑സ്മൈ വ്യു॒ച്ഛന്തീ॒ വ്യു॑ച്ഛ॒ത്യപ॒ തമഃ॑ പാ॒പ്മാനഗ്മ്॑ ഹതേ ॥ 59 ॥
(ല॒ലാമഃ॒ – സ ഏ॒വ – ഷട്ച॑ത്വാരിഗ്മ്ശച്ച) (അ. 10)
ഇന്ദ്രം॑-വോഁ വി॒ശ്വത॒സ്പരീ, ന്ദ്ര॒-ന്നരോ॒, മരു॑തോ॒ യദ്ധ॑ വോ ദി॒വോ, യാ വ॒-ശ്ശര്മ॑ ॥ ഭരേ॒ഷ്വിന്ദ്രഗ്മ്॑ സു॒ഹവഗ്മ്॑ ഹവാമഹേ ഽഗ്മ്ഹോ॒മുചഗ്മ്॑ സു॒കൃത॒-ന്ദൈവ്യ॒-ഞ്ജന᳚മ് । അ॒ഗ്നി-മ്മി॒ത്രം-വഁരു॑ണഗ്മ് സാ॒തയേ॒ ഭഗ॒-ന്ദ്യാവാ॑പൃഥി॒വീ മ॒രുത॑-സ്സ്വ॒സ്തയേ᳚ ॥ മ॒മത്തു॑ നഃ॒ പരി॑ജ്മാ വസ॒ര്॒ഹാ മ॒മത്തു॒ വാതോ॑ അ॒പാം-വൃഁഷ॑ണ്വാന്ന് । ശി॒ശീ॒തമി॑ന്ദ്രാപര്വതാ യു॒വ-ന്ന॒സ്തന്നോ॒ വിശ്വേ॑ വരിവസ്യന്തു ദേ॒വാഃ ॥ പ്രി॒യാ വോ॒ നാമ॑ – [പ്രി॒യാ വോ॒ നാമ॑, ഹു॒വേ॒ തു॒രാണാ᳚മ് ।] 60
ഹുവേ തു॒രാണാ᳚മ് । ആ യ-ത്തൃ॒പന്മ॑രുതോ വാവശാ॒നാഃ ॥ ശ്രി॒യസേ॒ ക-മ്ഭാ॒നുഭി॒-സ്സ-മ്മി॑മിക്ഷിരേ॒ തേ ര॒ശ്മിഭി॒സ്ത ഋക്വ॑ഭി-സ്സുഖാ॒ദയഃ॑ । തേ വാശീ॑മന്ത ഇ॒ഷ്മിണോ॒ അഭീ॑രവോ വി॒ദ്രേ പ്രി॒യസ്യ॒ മാരു॑തസ്യ॒ ധാമ്നഃ॑ ॥ അ॒ഗ്നിഃ പ്ര॑ഥ॒മോ വസു॑ഭിര്നോ അവ്യാ॒-ഥ്സോമോ॑ രു॒ദ്രേഭി॑ര॒ഭി ര॑ക്ഷത॒ ത്മനാ᳚ । ഇന്ദ്രോ॑ മ॒രുദ്ഭി॑ര്-ഋതു॒ധാ കൃ॑ണോത്വാദി॒ത്യൈര്നോ॒ വരു॑ണ॒-സ്സഗ്മ് ശി॑ശാതു ॥ സ-ന്നോ॑ ദേ॒വോ വസു॑ഭിര॒ഗ്നി-സ്സഗ്മ് [വസു॑ഭിര॒ഗ്നി-സ്സമ്, സോമ॑സ്ത॒നൂഭീ॑ രു॒ദ്രിയാ॑ഭിഃ ।] 61
സോമ॑സ്ത॒നൂഭീ॑ രു॒ദ്രിയാ॑ഭിഃ । സമിന്ദ്രോ॑ മ॒രുദ്ഭി॑ ര്യ॒ജ്ഞിയൈ॒-സ്സമാ॑ദി॒ത്യൈര്നോ॒ വരു॑ണോ അജിജ്ഞിപത് ॥ യഥാ॑-ഽഽദി॒ത്യാ വസു॑ഭി-സ്സമ്ബഭൂ॒വു-ര്മ॒രുദ്ഭീ॑ രു॒ദ്രാ-സ്സ॒മജാ॑നതാ॒ഭി । ഏ॒വാ ത്രി॑ണാമ॒ന്ന-ഹൃ॑ണീയമാനാ॒ വിശ്വേ॑ ദേ॒വാ-സ്സമ॑നസോ ഭവന്തു ॥ കുത്രാ॑ ചി॒ദ്യസ്യ॒ സമൃ॑തൌ ര॒ണ്വാ നരോ॑ നൃ॒ഷദ॑നേ । അര്ഹ॑ന്തശ്ചി॒-ദ്യമി॑ന്ധ॒തേ സ॑ജ॒ന്നയ॑ന്തി ജ॒ന്തവഃ॑ ॥ സം-യഁദി॒ഷോ വനാ॑മഹേ॒ സഗ്മ് ഹ॒വ്യാ മാനു॑ഷാണാമ് । ഉ॒ത ദ്യു॒മ്നസ്യ॒ ശവ॑സ [ശവ॑സഃ, ഋ॒തസ്യ॑ ര॒ശ്മിമാ ദ॑ദേ ।] 62
ഋ॒തസ്യ॑ ര॒ശ്മിമാ ദ॑ദേ ॥ യ॒ജ്ഞോ ദേ॒വാനാ॒-മ്പ്രത്യേ॑തി സു॒മ്നമാദി॑ത്യാസോ॒ ഭവ॑താ മൃഡ॒യന്തഃ॑ । ആ വോ॒-ഽര്വാചീ॑ സുമ॒തിര്വ॑വൃത്യാദ॒ഗ്മ്॒ ഹോശ്ചി॒ദ്യാ വ॑രിവോ॒വിത്ത॒രാ-ഽസ॑ത് ॥ ശുചി॑ര॒പ-സ്സൂ॒യവ॑സാ അദ॑ബ്ധ॒ ഉപ॑ ക്ഷേതി വൃ॒ദ്ധവ॑യാ-സ്സു॒വീരഃ॑ । നകി॒ഷ്ടം(2) ഘ്ന॒ന്ത്യന്തി॑തോ॒ ന ദൂ॒രാദ്യ ആ॑ദി॒ത്യാനാ॒-മ്ഭവ॑തി॒ പ്രണീ॑തൌ ॥ ധാ॒രയ॑ന്ത ആദി॒ത്യാസോ॒ ജഗ॒ഥ്സ്ഥാ ദേ॒വാ വിശ്വ॑സ്യ॒ ഭുവ॑നസ്യ ഗോ॒പാഃ । ദീ॒ര്ഘാധി॑യോ॒ രക്ഷ॑മാണാ [രക്ഷ॑മാണാഃ, അ॒സു॒ര്യ॑മൃ॒താവാ॑ന॒-] 63
അസു॒ര്യ॑മൃ॒താവാ॑ന॒-ശ്ചയ॑മാനാ ഋ॒ണാനി॑ ॥ തി॒സ്രോ ഭൂമീ᳚ര്ധാരയ॒-ന്ത്രീഗ്മ് രു॒ത ദ്യൂ-ന്ത്രീണി॑ വ്ര॒താ വി॒ദഥേ॑ അ॒ന്തരേ॑ഷാമ് । ഋ॒തേനാ॑-ഽഽദിത്യാ॒ മഹി॑ വോ മഹി॒ത്വ-ന്തദ॑ര്യമന് വരുണ മിത്ര॒ ചാരു॑ ॥ ത്യാന്നു ക്ഷ॒ത്രിയാ॒ഗ്മ്॒ അവ॑ ആദി॒ത്യാന്. യാ॑ചിഷാമഹേ । സു॒മൃ॒ഡീ॒കാഗ്മ് അ॒ഭിഷ്ട॑യേ ॥ ന ദ॑ക്ഷി॒ണാ വിചി॑കിതേ॒ ന സ॒വ്യാ ന പ്രാ॒ചീന॑മാദിത്യാ॒ നോത പ॒ശ്ചാ । പാ॒ക്യാ॑ ചിദ്വസവോ ധീ॒ര്യാ॑ ചി- [ധീ॒ര്യാ॑ ചിത്, യു॒ഷ്മാനീ॑തോ॒] 64
-ദ്യു॒ഷ്മാനീ॑തോ॒ അഭ॑യ॒-ഞ്ജ്യോതി॑രശ്യാമ് ॥ ആ॒ദി॒ത്യാനാ॒മവ॑സാ॒ നൂത॑നേന സക്ഷീ॒മഹി॒ ശര്മ॑ണാ॒ ശന്ത॑മേന । അ॒നാ॒ഗാ॒സ്ത്വേ അ॑ദിതി॒ത്വേ തു॒രാസ॑ ഇ॒മം-യഁ॒ജ്ഞ-ന്ദ॑ധതു॒ ശ്രോഷ॑മാണാഃ ॥ ഇ॒മ-മ്മേ॑ വരുണ ശ്രുധീ॒ ഹവ॑മ॒ദ്യാ ച॑ മൃഡയ । ത്വാമ॑വ॒സ്യുരാ ച॑കേ ॥ തത്ത്വാ॑ യാമി॒ ബ്രഹ്മ॑ണാ॒ വന്ദ॑മാന॒-സ്തദാ ശാ᳚സ്തേ॒ യജ॑മാനോ ഹ॒വിര്ഭിഃ॑ । അഹേ॑ഡമാനോ വരുണേ॒ഹ ബോ॒ദ്ധ്യുരു॑ശഗ്മ്സ॒ മാ ന॒ ആയുഃ॒ പ്രമോ॑ഷീഃ ॥ 65 ॥
(നാമാ॒ – ഽഗ്നി-സ്സഗ്മ് – ശവ॑സോ॒ – രക്ഷ॑മാണാ – ധീ॒ര്യാ॑-ഞ്ചി॒ദേ – കാ॒ന്ന പ॑ഞ്ചാ॒ശച്ച॑) (അ. 11)
(വാ॒യ॒വ്യം॑ – പ്രാ॒ജപ॑തി॒സ്താ വരു॑ണം – ദേവാസു॒രാ ഏ॒ഷ്വ॑ – സാവാ॑ദി॒ത്യോ ദശ॑ര്ഷഭാ॒-മിന്ദ്രോ॑ വ॒ലസ്യ॑ – ബാര്ഹസ്പ॒ത്യം – വഁ ॑ഷട്കാ॒രോ॑ – ഽസൌസൌ॒രീം॒ – വഁ ॑രുണ -മാശ്വി॒ന – മിന്ദ്രം॑-വോഁ॒ നര॒ – ഏകാദ॑ശ)
(വാ॒യ॒വ്യ॑ – മാഗ്നേ॒യീ-ങ്കൃ॑ഷ്ണഗ്രീ॒വീ – മ॒സാവാ॑ദി॒ത്യോ – വാ അ॑ഹോരാ॒ത്രാണി॑ – വഷട്കാ॒രഃ – പ്ര॑ജനയി॒താ – ഹു॑വേ തു॒രാണാം॒ – പഞ്ച॑ഷഷ്ടിഃ )
(വാ॒യ॒വ്യ॑മ്, പ്രമോ॑ഷീഃ)
॥ ഹരിഃ॑ ഓമ് ॥
॥ കൃഷ്ണ യജുര്വേദീയ തൈത്തിരീയ സംഹിതായാ-ന്ദ്വിതീയകാണ്ഡേ പ്രഥമഃ പ്രശ്ന-സ്സമാപ്തഃ ॥