കൃഷ്ണ യജുര്വേദീയ തൈത്തിരീയ സംഹിതായാ-ന്തൃതീയകാണ്ഡേ പ്രഥമഃ പ്രശ്നഃ – ന്യൂനകര്മാഭിധാനം
ഓ-ന്നമഃ പരമാത്മനേ, ശ്രീ മഹാഗണപതയേ നമഃ,
ശ്രീ ഗുരുഭ്യോ നമഃ । ഹ॒രിഃ॒ ഓമ് ॥
പ്ര॒ജാപ॑തിരകാമയത പ്ര॒ജാ-സ്സൃ॑ജേ॒യേതി॒ സ തപോ॑-ഽതപ്യത॒ സ സ॒ര്പാന॑സൃജത॒ സോ॑-ഽകാമയത പ്ര॒ജാ-സ്സൃ॑ജേ॒യേതി॒ സദ്വി॒തീയ॑മതപ്യത॒ സ വയാഗ്॑സ്യ സൃജത॒ സോ॑-ഽകാമയത പ്ര॒ജാ-സ്സൃ॑ജേ॒യേതി॒ സ തൃ॒തീയ॑മതപ്യത॒ സ ഏ॒ത-ന്ദീ᳚ക്ഷിതവാ॒ദ-മ॑പശ്യ॒-ത്തമ॑വദ॒-ത്തതോ॒ വൈ സ പ്ര॒ജാ അ॑സൃജത॒ യ-ത്തപ॑സ്ത॒പ്ത്വാ ദീ᳚ക്ഷിതവാ॒ദം-വഁദ॑തി പ്ര॒ജാ ഏ॒വ തദ്യജ॑മാന- [തദ്യജ॑മാനഃ, സൃ॒ജ॒തേ॒ യദ്വൈ] 1
-സ്സൃജതേ॒ യദ്വൈ ദീ᳚ക്ഷി॒തോ॑-ഽമേ॒ദ്ധ്യ-മ്പശ്യ॒ത്യപാ᳚സ്മാദ്ദീ॒ക്ഷാക്രാ॑മതി॒ നീല॑മസ്യ॒ ഹരോ॒ വ്യേ᳚ത്യബ॑ദ്ധ॒-മ്മനോ॑ ദ॒രിദ്ര॒-ഞ്ചക്ഷു॒-സ്സൂര്യോ॒ ജ്യോതി॑ഷാ॒ഗ്॒ശ്രേഷ്ഠോ॒ ദീക്ഷേ॒ മാ മാ॑ഹാസീ॒രിത്യാ॑ഹ॒ നാസ്മാ᳚ദ്ദീ॒ക്ഷാ-ഽപ॑ക്രാമതി॒ നാസ്യ॒ നീല॒-ന്ന ഹരോ॒ വ്യേ॑തി॒ യദ്വൈ ദീ᳚ക്ഷി॒തമ॑ഭി॒വര്ഷ॑തിദി॒വ്യാ ആപോ-ഽശാ᳚ന്താ॒ ഓജോ॒ ബല॑-ന്ദീ॒ക്ഷാ- [ബല॑-ന്ദീ॒ക്ഷാമ്, തപോ᳚-ഽസ്യ॒-] 2
-ന്തപോ᳚-ഽസ്യ॒-നിര്ഘ്ന॑ന്ത്യുന്ദ॒തീ-ര്ബല॑-ന്ധ॒ത്തൌജോ॑ ധത്ത॒ ബല॑-ന്ധത്ത॒ മാ മേ॑ ദീ॒ക്ഷാ-മ്മാ തപോ॒നിര്വ॑ധി॒ഷ്ടേത്യാ॑ഹൈ॒ തദേ॒വ സര്വ॑മാ॒ത്മ-ന്ധ॑ത്തേ॒ നാസ്യൌജോ॒ ബല॒-ന്ന ദീ॒ക്ഷാ-ന്ന തപോ॒നിര്ഘ്ന॑ന്ത്യ॒ഗ്നിര്വൈ ദീ᳚ക്ഷി॒തസ്യ॑ ദേ॒വതാ॒ സോ᳚-ഽസ്മാദേ॒തര്ഹി॑തി॒ര ഇ॑വ॒ യര്ഹി॒ യാതി॒ തമീ᳚ശ്വ॒രഗ്മ് രക്ഷാഗ്മ്॑സി॒ ഹന്തോ᳚- [ഹന്തോഃ᳚, ഭ॒ദ്രാദ॒ഭി-] 3
-ര്ഭ॒ദ്രാദ॒ഭി-ശ്രേയഃ॒ പ്രേഹി॒ബൃഹ॒സ്പതിഃ॑ പുര ഏ॒താ തേ॑ അ॒സ്ത്വിത്യാ॑ഹ॒ബ്രഹ്മ॒ വൈ ദേ॒വാനാ॒-മ്ബൃഹ॒സ്പതി॒സ്തമേ॒വാന്വാ ര॑ഭതേ॒ സ ഏ॑ന॒ഗ്മ്॒ സ-മ്പാ॑രയ॒ത്യേ ദമ॑ഗന്മ ദേവ॒യജ॑ന-മ്പൃഥി॒വ്യാ ഇത്യാ॑ഹ ദേവ॒യജ॑ന॒ഗ്ഗ്॒ ഹ്യേ॑ഷ പൃ॑ഥി॒വ്യാ ആ॒ഗച്ഛ॑തി॒ യോ യജ॑തേ॒ വിശ്വേ॑ ദേ॒വാ യദജു॑ഷന്ത॒ പൂര്വ॒ ഇത്യാ॑ഹ॒ വിശ്വേ॒ ഹ്യേ॑തദ്ദേ॒വാ ജോ॒ഷയ॑ന്തേ॒ യദ്ബ്രാ᳚ഹ്മ॒ണാ ഋ॑ഖ്സാ॒മാഭ്യാം॒-യഁജു॑ഷാ സ॒ന്തര॑ന്ത॒ ഇത്യാ॑ഹര്ഖ്സാ॒മാഭ്യാ॒ഗ്॒ ഹ്യേ॑ഷ യജു॑ഷാ സ॒ന്തര॑തി॒ യോ യജ॑തേ രാ॒യസ്പോഷേ॑ണ॒ സമി॒ഷാ-മ॑ദേ॒മേത്യാ॑-ഹാ॒-ഽശിഷ॑മേ॒വൈ താമാ ശാ᳚സ്തേ ॥ 4 ॥
(യജ॑മാനോ – ദീ॒ക്ഷാഗ്മ് – ഹന്തോ᳚ – ര്ബ്രാഹ്മ॒ണാ -ശ്ചതു॑ര്വിഗ്മ്ശതിശ്ച) (അ. 1)
ഏ॒ഷ തേ॑ ഗായ॒ത്രോ ഭാ॒ഗ ഇതി॑ മേ॒ സോമാ॑യ ബ്രൂതാദേ॒ഷ തേ॒ ത്രൈഷ്ടു॑ഭോ॒ ജാഗ॑തോ ഭാ॒ഗ ഇതി॑ മേ॒ സോമാ॑യ ബ്രൂതാച്ഛന്ദോ॒മാനാ॒ഗ്മ്॒ സാമ്രാ᳚ജ്യ-ങ്ഗ॒ച്ഛേതി॑ മേ॒ സോമാ॑യ ബ്രൂതാ॒-ദ്യോ വൈ സോമ॒ഗ്മ്॒ രാജാ॑ന॒ഗ്മ്॒ സാമ്രാ᳚ജ്യം-ലോഁ॒ക-ങ്ഗ॑മയി॒ത്വാ ക്രീ॒ണാതി॒ ഗച്ഛ॑തി॒ സ്വാനാ॒ഗ്മ്॒ സാമ്രാ᳚ജ്യ॒-ഞ്ഛന്ദാഗ്മ്॑സി॒ ഖലു॒ വൈ സോമ॑സ്യ॒ രാജ്ഞ॒-സ്സാമ്രാ᳚ജ്യോ ലോ॒കഃ പു॒രസ്താ॒-ഥ്സോമ॑സ്യ ക്ര॒യാദേ॒വമ॒ഭി മ॑ന്ത്രയേത॒ സാമ്രാ᳚ജ്യമേ॒വൈ- [സാമ്രാ᳚ജ്യമേ॒വ, ഏ॒നം॒-ലോഁ॒ക-ങ്ഗ॑മയി॒ത്വാ] 5
നം॑-ലോഁ॒ക-ങ്ഗ॑മയി॒ത്വാ ക്രീ॑ണാതി॒ ഗച്ഛ॑തി॒ സ്വാനാ॒ഗ്മ്॒ സാമ്രാ᳚ജ്യം॒-യോഁ വൈ താ॑നൂന॒പ്ത്രസ്യ॑ പ്രതി॒ഷ്ഠാം-വേഁദ॒ പ്രത്യേ॒വ തി॑ഷ്ഠതി ബ്രഹ്മവാ॒ദിനോ॑ വദന്തി॒ ന പ്രാ॒ശ്ഞന്തി॒ ന ജു॑ഹ്വ॒ത്യഥ॒ ക്വ॑ താനൂന॒പ്ത്ര-മ്പ്രതി॑ തിഷ്ഠ॒തീതി॑ പ്ര॒ജാപ॑തൌ॒ മന॒സീതി॑ ബ്രൂയാ॒-ത്ത്രിരവ॑ ജിഘ്രേ-ത്പ്ര॒ജാപ॑തൌ ത്വാ॒ മന॑സി ജുഹോ॒മീത്യേ॒ഷാ വൈ താ॑നൂന॒പ്ത്രസ്യ॑ പ്രതി॒ഷ്ഠാ യ ഏ॒വം-വേഁദ॒ പ്രത്യേ॒വ തി॑ഷ്ഠതി॒ യോ [പ്രത്യേ॒വ തി॑ഷ്ഠതി॒ യഃ, വാ അ॑ദ്ധ്വ॒ര്യോഃ] 6
വാ അ॑ദ്ധ്വ॒ര്യോഃ പ്ര॑തി॒ഷ്ഠാം-വേഁദ॒ പ്രത്യേ॒വ തി॑ഷ്ഠതി॒ യതോ॒ മന്യേ॒താന॑ഭിക്രമ്യ ഹോഷ്യാ॒മീതി॒ ത-ത്തിഷ്ഠ॒ന്നാ ശ്രാ॑വയേദേ॒ഷാ വാ അ॑ദ്ധ്വ॒ര്യോഃ പ്ര॑തി॒ഷ്ഠാ യ ഏ॒വം-വേഁദ॒ പ്രത്യേ॒വ തി॑ഷ്ഠതി॒ യദ॑ഭി॒ക്രമ്യ॑ ജുഹു॒യാ-ത്പ്ര॑തി॒ഷ്ഠായാ॑ ഇയാ॒-ത്തസ്മാ᳚-ഥ്സമാ॒നത്ര॒ തിഷ്ഠ॑താ ഹോത॒വ്യ॑-മ്പ്രതി॑ഷ്ഠിത്യൈ॒ യോ വാ അ॑ദ്ധ്വ॒ര്യോ-സ്സ്വം-വേഁദ॒ സ്വവാ॑നേ॒വ ഭ॑വതി॒ സ്രുഗ്വാ അ॑സ്യ॒ സ്വം-വാഁ ॑യ॒വ്യ॑മസ്യ॒ [വാ॑യ॒വ്യ॑മസ്യ, സ്വ-ഞ്ച॑മ॒സോ᳚-ഽസ്യ॒] 7
സ്വ-ഞ്ച॑മ॒സോ᳚-ഽസ്യ॒ സ്വം-യഁദ്വാ॑യ॒വ്യം॑-വാഁ ചമ॒സം-വാഁ-ഽന॑ന്വാരഭ്യാ-ഽഽശ്രാ॒വയേ॒-ഥ്സ്വാദി॑യാ॒-ത്തസ്മാ॑ ദന്വാ॒രഭ്യാ॒ ഽഽശ്രാവ്യ॒ഗ്ഗ്॒ സ്വാദേ॒വ നൈതി॒ യോ വൈ സോമ॒മ- പ്ര॑തിഷ്ഠാപ്യ സ്തോ॒ത്ര-മു॑പാക॒രോത്യ പ്ര॑തിഷ്ഠിത॒-സ്സോമോ॒ ഭവ॒ത്യപ്ര॑തിഷ്ഠിത॒-സ്സ്തോമോ- ഽപ്ര॑തിഷ്ഠിതാ-ന്യു॒ക്ഥാന്യപ്ര॑തിഷ്ഠിതോ॒ യജ॑മാ॒നോ ഽപ്ര॑തിഷ്ഠിതോ ഽധ്വ॒ര്യുര്വാ॑ യ॒വ്യം॑-വൈഁ സോമ॑സ്യ പ്രതി॒ഷ്ഠാ ച॑മ॒സോ᳚-ഽസ്യ പ്രതി॒ഷ്ഠാ സോമ॒-സ്സ്തോമ॑സ്യ॒ സ്തോമ॑ ഉ॒ക്ഥാനാ॒-ങ്ഗ്രഹം॑-വാഁ ഗൃഹീ॒ത്വാ ച॑മ॒സം-വോഁ॒ന്നീയ॑ സ്തോ॒ത്രമു॒പാ കു॑ര്യാ॒-ത്പ്രത്യേ॒വ സോമഗ്ഗ്॑ സ്ഥാ॒പയ॑തി॒ പ്രതി॒സ്തോമ॒-മ്പ്രത്യു॒ക്ഥാനി॒ പ്രതി॒ യജ॑മാന॒സ്തിഷ്ഠ॑തി॒ പ്രത്യ॑ദ്ധ്വ॒ര്യുഃ ॥ 8 ॥
(ഏ॒വ – തി॑ഷ്ഠതി॒ യോ – വാ॑യ॒വ്യ॑മസ്യ॒ – ഗ്രഹം॒-വൈഁ – കാ॒ന്ന – വിഗ്മ്॑ശ॒തിശ്ച॑) (അ. 2)
യ॒ജ്ഞം-വാഁ ഏ॒ത-ഥ്സ-മ്ഭ॑രന്തി॒ യ-ഥ്സോ॑മ॒ക്രയ॑ണ്യൈ പ॒ദം-യഁ ॑ജ്ഞമു॒ഖഗ്മ് ഹ॑വി॒ര്ധാനേ॒ യര്ഹി॑ ഹവി॒ര്ധാനേ॒ പ്രാചീ᳚ പ്രവ॒ര്തയേ॑യു॒സ്തര്ഹി॒ തേനാക്ഷ॒മുപാ᳚-ഞ്ജ്യാ-ദ്യജ്ഞമു॒ഖ ഏ॒വ യ॒ജ്ഞമനു॒ സന്ത॑നോതി॒ പ്രാഞ്ച॑മ॒ഗ്നി-മ്പ്ര ഹ॑ര॒ന്ത്യു-ത്പത്നീ॒മാ ന॑യ॒ന്ത്യന്വനാഗ്മ്॑സി॒ പ്ര വ॑ര്തയ॒ന്ത്യഥ॒ വാ അ॑സ്യൈ॒ഷ ധിഷ്ണി॑യോ ഹീയതേ॒ സോ-ഽനു॑ ധ്യായതി॒ സ ഈ᳚ശ്വ॒രോ രു॒ദ്രോ ഭൂ॒ത്വാ [ ] 9
പ്ര॒ജാ-മ്പ॒ശൂന്. യജ॑മാനസ്യ॒ ശമ॑യിതോ॒ര്യര്ഹി॑ പ॒ശുമാ പ്രീ॑ത॒മുദ॑ഞ്ച॒-ന്നയ॑ന്തി॒ തര്ഹി॒ തസ്യ॑ പശു॒ശ്രപ॑ണഗ്മ് ഹരേ॒-ത്തേനൈ॒വൈന॑-മ്ഭാ॒ഗിന॑-ങ്കരോതി॒ യജ॑മാനോ॒ വാ ആ॑ഹവ॒നീയോ॒ യജ॑മാനം॒-വാഁ ഏ॒തദ്വി ക॑ര്ഷന്തേ॒ യദാ॑ഹവ॒നീയാ᳚-ത്പശു॒ശ്രപ॑ണ॒ഗ്മ്॒ ഹര॑ന്തി॒ സ വൈ॒വ സ്യാന്നി॑ര്മ॒ന്ഥ്യം॑-വാഁ കുര്യാ॒-ദ്യജ॑മാനസ്യ സാത്മ॒ത്വായ॒ യദി॑ പ॒ശോര॑വ॒ദാന॒-ന്നശ്യേ॒ദാജ്യ॑സ്യ പ്രത്യാ॒ഖ്യായ॒മവ॑ ദ്യേ॒-ഥ്സൈവ തതഃ॒ പ്രായ॑ശ്ചിത്തി॒ര്യേ പ॒ശും-വിഁ ॑മഥ്നീ॒രന്. യസ്താന് കാ॒മയേ॒താ ഽഽര്തി॒മാര്ച്ഛേ॑യു॒രിതി॑ കു॒വിദ॒ങ്ഗേതി॒ നമോ॑ വൃക്തിവത്യ॒ര്ചാ-ഽഽഗ്നീ᳚ദ്ധ്രേ ജുഹുയാ॒ന്നമോ॑ വൃക്തിമേ॒വൈഷാം᳚-വൃഁങ്ക്തേ താ॒ജഗാര്തി॒മാര്ച്ഛ॑ന്തി ॥ 10 ॥
(ഭൂ॒ത്വാ – തതഃ॒ – ഷഡ്വിഗ്മ്॑ശതിശ്ച) (അ. 3)
പ്ര॒ജാപ॑തേ॒ര്ജായ॑മാനാഃ പ്ര॒ജാ ജാ॒താശ്ച॒ യാ ഇ॒മാഃ । തസ്മൈ॒ പ്രതി॒ പ്ര വേ॑ദയചികി॒ത്വാഗ്മ് അനു॑ മന്യതാമ് ॥ ഇ॒മ-മ്പ॒ശു-മ്പ॑ശുപതേ തേ അ॒ദ്യ ബ॒ദ്ധ്നാമ്യ॑ഗ്നേ സുകൃ॒തസ്യ॒ മദ്ധ്യേ᳚ । അനു॑ മന്യസ്വ സു॒യജാ॑ യജാമ॒ ജുഷ്ട॑-ന്ദേ॒വാനാ॑മി॒ദമ॑സ്തു ഹ॒വ്യമ് ॥ പ്ര॒ജാ॒നന്തഃ॒ പ്രതി॑ഗൃഹ്ണന്തി॒ പൂര്വേ᳚ പ്രാ॒ണമങ്ഗേ᳚ഭ്യഃ॒ പര്യാ॒ചര॑ന്തമ് । സുവ॒ര്ഗം-യാഁ ॑ഹി പ॒ഥിഭി॑ ര്ദേവ॒യാനൈ॒-രോഷ॑ധീഷു॒ പ്രതി॑തിഷ്ഠാ॒ ശരീ॑രൈഃ ॥ യേഷാ॒മീശേ॑ [യേഷാ॒മീശേ॑, പ॒ശു॒പതിഃ॑] 11
പശു॒പതിഃ॑ പശൂ॒നാ-ഞ്ചതു॑ഷ്പദാമു॒ത ച॑ ദ്വി॒പദാ᳚മ് । നിഷ്ക്രീ॑തോ॒-ഽയം-യഁ॒ജ്ഞിയ॑-മ്ഭാ॒ഗമേ॑തു രാ॒യസ്പോഷാ॒ യജ॑മാനസ്യ സന്തു ॥ യേ ബ॒ദ്ധ്യമാ॑ന॒മനു॑ ബ॒ദ്ധ്യമാ॑നാ അ॒ഭ്യൈക്ഷ॑ന്ത॒ മന॑സാ॒ ചക്ഷു॑ഷാ ച । അ॒ഗ്നിസ്താഗ്മ് അഗ്രേ॒ പ്രമു॑മോക്തു ദേ॒വഃ പ്ര॒ജാപ॑തിഃ പ്ര॒ജയാ॑ സംവിഁദാ॒നഃ ॥ യ ആ॑ര॒ണ്യാഃ പ॒ശവോ॑ വി॒ശ്വരൂ॑പാ॒ വിരൂ॑പാ॒-സ്സന്തോ॑ ബഹു॒ധൈക॑രൂപാഃ । വാ॒യുസ്താഗ്മ് അഗ്രേ॒ പ്രമു॑മോക്തു ദേ॒വഃ പ്ര॒ജാപ॑തിഃ പ്ര॒ജയാ॑ സംവിഁദാ॒നഃ ॥ പ്ര॒മു॒ഞ്ചമാ॑നാ॒ [പ്ര॒മു॒ഞ്ചമാ॑നാഃ, ഭുവ॑നസ്യ॒ രേതോ॑] 12
ഭുവ॑നസ്യ॒ രേതോ॑ ഗാ॒തു-ന്ധ॑ത്ത॒ യജ॑മാനായ ദേവാഃ । ഉ॒പാകൃ॑തഗ്മ് ശശമാ॒നം-യഁദസ്ഥാ᳚ജ്ജീ॒വ-ന്ദേ॒വാനാ॒മപ്യേ॑തു॒ പാഥഃ॑ ॥ നാനാ᳚ പ്രാ॒ണോ യജ॑മാനസ്യ പ॒ശുനാ॑ യ॒ജ്ഞോ ദേ॒വേഭി॑-സ്സ॒ഹ ദേ॑വ॒യാനഃ॑ । ജീ॒വ-ന്ദേ॒വാനാ॒മപ്യേ॑തു॒ പാഥ॑-സ്സ॒ത്യാ-സ്സ॑ന്തു॒ യജ॑മാനസ്യ॒ കാമാഃ᳚ ॥ യ-ത്പ॒ശുര്മാ॒യുമകൃ॒തോരോ॑ വാ പ॒ദ്ഭിരാ॑ഹ॒തേ । അ॒ഗ്നിര്മാ॒ തസ്മാ॒ദേന॑സോ॒വിശ്വാ᳚-ന്മുഞ്ച॒ത്വഗ്മ്ഹ॑സഃ ॥ ശമി॑താര ഉ॒പേത॑ന യ॒ജ്ഞ- [യ॒ജ്ഞമ്, ദേ॒വേഭി॑രിന്വി॒തമ് ।] 13
-ന്ദേ॒വേഭി॑രിന്വി॒തമ് । പാശാ᳚-ത്പ॒ശു-മ്പ്രമു॑ഞ്ചത ബ॒ന്ധാദ്യ॒ജ്ഞപ॑തി॒-മ്പരി॑ ॥ അദി॑തിഃ॒ പാശ॒-മ്പ്രമു॑മോക്ത്വേ॒ത-ന്നമഃ॑ പ॒ശുഭ്യഃ॑ പശു॒പത॑യേ കരോമി ॥ അ॒രാ॒തീ॒യന്ത॒-മധ॑ര-ങ്കൃണോമി॒ യ-ന്ദ്വി॒ഷ്മസ്തസ്മി॒-ന്പ്രതി॑ മുഞ്ചാമി॒ പാശ᳚മ് ॥ ത്വാമു॒ തേ ദ॑ധിരേ ഹവ്യ॒വാഹഗ്മ്॑ ശൃതങ്ക॒ര്താര॑മു॒ത യ॒ജ്ഞിയ॑-ഞ്ച । അഗ്നേ॒ സദ॑ക്ഷ॒-സ്സത॑നു॒ര്॒ഹി ഭൂ॒ത്വാ-ഽഥ॑ ഹ॒വ്യാ ജാ॑തവേദോ ജുഷസ്വ ॥ ജാത॑വേദോ വ॒പയാ॑ ഗച്ഛ ദേ॒വാന്ത്വഗ്മ് ഹി ഹോതാ᳚ പ്രഥ॒മോ ബ॒ഭൂഥ॑ । ഘൃ॒തേന॒ ത്വ-ന്ത॒നുവോ॑ വര്ധയസ്വ॒ സ്വാഹാ॑കൃതഗ്മ് ഹ॒വിര॑ദന്തു ദേ॒വാഃ ॥ സ്വാഹാ॑ ദേ॒വേഭ്യോ॑ ദേ॒വേഭ്യ॒-സ്സ്വാഹാ᳚ ॥ 14 ॥
(ഈശേ᳚ – പ്രമു॒ഞ്ചമാ॑നാ – യ॒ജ്ഞം – ത്വഗ്മ് – ഷോഡ॑ശ ച) (അ. 4)
പ്രാ॒ജാ॒പ॒ത്യാ വൈ പ॒ശവ॒സ്തേഷാഗ്മ്॑ രു॒ദ്രോ-ഽധി॑പതി॒ര്യ-ദേ॒താഭ്യാ॑-മുപാ ക॒രോതി॒ താഭ്യാ॑മേ॒വൈന॑-മ്പ്രതി॒പ്രോച്യാ-ഽഽല॑ഭത ആ॒ത്മനോ-ഽനാ᳚വ്രസ്കായ॒ ദ്വാഭ്യാ॑മു॒പാക॑രോതി ദ്വി॒പാദ്യജ॑മാനഃ॒ പ്രതി॑ഷ്ഠിത്യാ ഉപാ॒കൃത്യ॒ പഞ്ച॑ ജുഹോതി॒ പാങ്ക്താഃ᳚ പ॒ശവഃ॑ പ॒ശൂനേ॒വാ വ॑രുന്ധേമൃ॒ത്യവേ॒ വാ ഏ॒ഷ നീ॑യതേ॒ യ-ത്പ॒ശുസ്തം-യഁദ॑ന്വാ॒രഭേ॑ത പ്ര॒മായു॑കോ॒ യജ॑മാന-സ്സ്യാ॒ന്നാനാ᳚ പ്രാ॒ണോ യജ॑മാനസ്യ പ॒ശുനേത്യാ॑ഹ॒ വ്യാവൃ॑ത്ത്യൈ॒ [വ്യാവൃ॑ത്ത്യൈ, യ-ത്പ॒ശുര്മാ॒യു-] 15
യ-ത്പ॒ശുര്മാ॒യു-മകൃ॒തേതി॑ ജുഹോതി॒ ശാന്ത്യൈ॒ ശമി॑താര ഉ॒പേത॒നേത്യാ॑ഹ യഥായ॒ജുരേ॒വൈതദ്വ॒പായാം॒-വാഁ ആ᳚ഹ്രി॒യമാ॑ണായാ-മ॒ഗ്നേര്മേധോ-ഽപ॑ ക്രാമതി॒ ത്വാമു॒ തേ ദ॑ധിരേ ഹവ്യ॒വാഹ॒മിതി॑ വ॒പാമ॒ഭി ജു॑ഹോത്യ॒ഗ്നേരേ॒വ മേധ॒മവ॑ രു॒ന്ധേ-ഽഥോ॑ ശൃത॒ത്വായ॑ പു॒രസ്താ᳚-ഥ്സ്വാഹാ കൃതയോ॒ വാ അ॒ന്യേ ദേ॒വാ ഉ॒പരി॑ഷ്ടാ-ഥ്സ്വാഹാകൃതയോ॒-ഽന്യേ സ്വാഹാ॑ ദേ॒വേഭ്യോ॑ ദേ॒വേഭ്യ॒-സ്സ്വാഹേത്യ॒ഭിതോ॑ വ॒പാ-ഞ്ജു॑ഹോതി॒ താനേ॒വോഭയാ᳚-ന്പ്രീണാതി ॥ 16 ॥
(വ്യാവൃ॑ത്ത്യാ – അ॒ഭിതോ॑ വ॒പാം – പഞ്ച॑ ച) (അ. 5)
യോ വാ അയ॑ഥാദേവതം-യഁ॒ജ്ഞമു॑പ॒ചര॒ത്യാ ദേ॒വതാ᳚ഭ്യോ വൃശ്ച്യതേ॒ പാപീ॑യാ-ന്ഭവതി॒ യോ യ॑ഥാദേവ॒തന്ന ദേ॒വതാ᳚ഭ്യ॒ ആ വൃ॑ശ്ച്യതേ॒ വസീ॑യാ-ന്ഭവത്യാഗ്നേ॒യ്യര്ചാ ഽഽഗ്നീ᳚ദ്ധ്രമ॒ഭി മൃ॑ശേ-ദ്വൈഷ്ണ॒വ്യാ ഹ॑വി॒ര്ധാന॑മാഗ്നേ॒യ്യാ സ്രുചോ॑ വായ॒വ്യ॑യാ വായ॒വ്യാ᳚ന്യൈന്ദ്രി॒യാ സദോ॑ യഥാദേവ॒തമേ॒വ യ॒ജ്ഞമുപ॑ ചരതി॒ ന ദേ॒വതാ᳚ഭ്യ॒ ആ വൃ॑ശ്ച്യതേ॒ വസീ॑യാ-ന്ഭവതി യു॒നജ്മി॑ തേ പൃഥി॒വീ-ഞ്ജ്യോതി॑ഷാ സ॒ഹ യു॒നജ്മി॑ വാ॒യുമ॒ന്തരി॑ക്ഷേണ [വാ॒യുമ॒ന്തരി॑ക്ഷേണ, തേ സ॒ഹ] 17
തേ സ॒ഹ യു॒നജ്മി॒ വാചഗ്മ്॑ സ॒ഹ സൂര്യേ॑ണ തേ യു॒നജ്മി॑ തി॒സ്രോ വി॒പൃച॒-സ്സൂര്യ॑സ്യ തേ । അ॒ഗ്നിര്ദേ॒വതാ॑ ഗായ॒ത്രീ ഛന്ദ॑ ഉപാ॒ഗ്മ്॒ശോഃ പാത്ര॑മസി॒ സോമോ॑ ദേ॒വതാ᳚ ത്രി॒ഷ്ടു-പ്ഛന്ദോ᳚-ഽന്തര്യാ॒മസ്യ॒ പാത്ര॑മ॒സീന്ദ്രോ॑ ദേ॒വതാ॒ ജഗ॑തീ॒ ഛന്ദ॑ ഇന്ദ്രവായു॒വോഃ പാത്ര॑മസി॒ ബൃഹ॒സ്പതി॑-ര്ദേ॒വതാ॑-ഽനു॒ഷ്ടു-പ്ഛന്ദോ॑ മി॒ത്രാവരു॑ണയോഃ॒ പാത്ര॑മസ്യ॒ശ്വിനൌ॑ ദേ॒വതാ॑ പ॒ങ്ക്തിശ്ഛന്ദോ॒-ഽശ്വിനോഃ॒ പാത്ര॑മസി॒ സൂര്യോ॑ ദേ॒വതാ॑ ബൃഹ॒തീ [ ] 18
ഛന്ദ॑-ശ്ശു॒ക്രസ്യ॒ പാത്ര॑മസി ച॒ന്ദ്രമാ॑ ദേ॒വതാ॑ സ॒തോ ബൃ॑ഹതീ॒ ഛന്ദോ॑ മ॒ന്ഥിനഃ॒ പാത്ര॑മസി॒ വിശ്വേ॑ദേ॒വാ ദേ॒വതോ॒ഷ്ണിഹാ॒ ഛന്ദ॑ ആഗ്രയ॒ണസ്യ॒ പാത്ര॑മ॒സീന്ദ്രോ॑ ദേ॒വതാ॑ ക॒കുച്ഛന്ദ॑ ഉ॒ക്ഥാനാ॒-മ്പാത്ര॑മസി പൃഥി॒വീ ദേ॒വതാ॑ വി॒രാട് ഛന്ദോ᳚ ധ്രു॒വസ്യ॒ പാത്ര॑മസി ॥ 19 ॥
(അ॒ന്തരി॑ക്ഷേണ – ബൃഹ॒തീ – ത്രയ॑സ്ത്രിഗ്മ്ശച്ച) (അ. 6)
ഇ॒ഷ്ടര്ഗോ॒ വാ അ॑ദ്ധ്വ॒ര്യുര്യജ॑മാനസ്യേ॒ഷ്ടര്ഗഃ॒ ഖലു॒ വൈ പൂര്വോ॒-ഽര്ഷ്ടുഃ, ക്ഷീ॑യത ആസ॒ന്യാ᳚ന്മാ॒ മന്ത്രാ᳚-ത്പാഹി॒ കസ്യാ᳚ശ്ചിദ॒ഭിശ॑സ്ത്യാ॒ ഇതി॑ പു॒രാ പ്രാ॑തരനുവാ॒കാജ്ജു॑ഹുയാദാ॒ത്മന॑ ഏ॒വ തദ॑ദ്ധ്വ॒ര്യുഃ പു॒രസ്താ॒ച്ഛര്മ॑ നഹ്യ॒തേ-ഽനാ᳚ര്ത്യൈ സംവേഁ॒ശായ॑ ത്വോപവേ॒ശായ॑ ത്വാ ഗായത്രി॒യാ സ്ത്രി॒ഷ്ടുഭോ॒ ജഗ॑ത്യാ അ॒ഭിഭൂ᳚ത്യൈ॒ സ്വാഹാ॒ പ്രാണാ॑പാനൌ മൃ॒ത്യോര്മാ॑ പാത॒-മ്പ്രാണാ॑പാനൌ॒ മാ മാ॑ ഹാസിഷ്ട-ന്ദേ॒വതാ॑സു॒ വാ ഏ॒തേ പ്രാ॑ണാപാ॒നയോ॒- [ഏ॒തേ പ്രാ॑ണാപാ॒നയോഃ᳚, വ്യായ॑ച്ഛന്തേ॒] 20
-ര്വ്യായ॑ച്ഛന്തേ॒ യേഷാ॒ഗ്മ്॒ സോമ॑-സ്സമൃ॒ച്ഛതേ॑ സംവേഁ॒ശായ॑ ത്വോപവേ॒ശായ॒ ത്വേത്യാ॑ഹ॒ ഛന്ദാഗ്മ്॑സി॒ വൈ സം॑വേഁ॒ശ ഉ॑പവേ॒ശശ്ഛന്ദോ॑ഭിരേ॒വാസ്യ॒ ഛന്ദാഗ്മ്॑സി വൃങ്ക്തേ॒ പ്രേതി॑വ॒ന്ത്യാജ്യാ॑നി ഭവന്ത്യ॒ഭിജി॑ത്യൈ മ॒രുത്വ॑തീഃ പ്രതി॒പദോ॒ വിജി॑ത്യാ ഉ॒ഭേ ബൃ॑ഹദ്രഥന്ത॒രേ ഭ॑വത ഇ॒യം-വാഁവ ര॑ഥന്ത॒രമ॒സൌ ബൃ॒ഹദാ॒ഭ്യാമേ॒വൈന॑മ॒ന്തരേ᳚ത്യ॒ദ്യ വാവ ര॑ഥന്ത॒രഗ്ഗ് ശ്വോ ബൃ॒ഹദ॑ദ്യാ॒ശ്വാ ദേ॒വൈന॑മ॒ന്തരേ॑തി ഭൂ॒തം- [ഭൂ॒തമ്, വാവ ര॑ഥന്ത॒ര-] 21
-വാഁവ ര॑ഥന്ത॒ര-മ്ഭ॑വി॒ഷ്യ-ദ്ബൃ॒ഹ-ദ്ഭൂ॒താച്ചൈ॒വൈന॑-മ്ഭവിഷ്യ॒തശ്ചാ॒ന്തരേ॑തി॒, പരി॑മിതം॒-വാഁവ ര॑ഥന്ത॒രമപ॑രിമിത-മ്ബൃ॒ഹ-ത്പരി॑മിതാച്ചൈ॒വൈന॒-മപ॑രിമിതാച്ചാ॒-ഽന്തരേ॑തി വിശ്വാമിത്രജമദ॒ഗ്നീ വസി॑ഷ്ഠേനാസ്പര്ധേതാ॒ഗ്മ്॒സ ഏ॒തജ്ജ॒മദ॑ഗ്നി ര്വിഹ॒വ്യ॑മ പശ്യ॒-ത്തേന॒ വൈ സ വസി॑ഷ്ഠസ്യേന്ദ്രി॒യം-വീഁ॒ര്യ॑മവൃങ്ക്ത॒ യദ്വി॑ഹ॒വ്യഗ്മ്॑ ശ॒സ്യത॑ ഇന്ദ്രി॒യമേ॒വ തദ്വീ॒ര്യം॑-യഁജ॑മാനോ॒ ഭ്രാതൃ॑വ്യസ്യ വൃങ്ക്തേ॒ യസ്യ॒ ഭൂയാഗ്മ്॑സോ യജ്ഞക്ര॒തവ॒ ഇത്യാ॑ഹു॒-സ്സ ദേ॒വതാ॑ വൃങ്ക്ത॒ ഇതി॒ യദ്യ॑ഗ്നിഷ്ടോ॒മ-സ്സോമഃ॑ പ॒രസ്താ॒-ഥ്സ്യാ-ദു॒ക്ഥ്യ॑-ങ്കുര്വീത॒ യദ്യു॒ക്ഥ്യ॑-സ്സ്യാദ॑തിരാ॒ത്ര-ങ്കു॑ര്വീത യജ്ഞക്ര॒തുഭി॑രേ॒വാസ്യ॑ ദേ॒വതാ॑ വൃങ്ക്തേ॒ വസീ॑യാ-ന്ഭവതി ॥ 22 ॥
(പ്രാ॒ണാ॒പാ॒നയോ᳚ – ര്ഭൂ॒തം – വൃഁ ॑ങ്ക്തേ॒ – ഽഷ്ടാവിഗ്മ്॑ശതിശ്ച) (അ. 7)
നി॒ഗ്രാ॒ഭ്യാ᳚-സ്സ്ഥ ദേവ॒ശ്രുത॒ ആയു॑ര്മേ തര്പയത പ്രാ॒ണ-മ്മേ॑ തര്പയതാപാ॒ന-മ്മേ॑ തര്പയത വ്യാ॒ന-മ്മേ॑ തര്പയത॒ ചക്ഷു॑ര്മേ തര്പയത॒ ശ്രോത്ര॑-മ്മേ തര്പയത॒ മനോ॑മേ തര്പയത॒ വാച॑-മ്മേ തര്പയതാ॒-ഽഽത്മാന॑-മ്മേ തര്പയ॒താങ്ഗാ॑നി മേ തര്പയത പ്ര॒ജാ-മ്മേ॑ തര്പയത പ॒ശൂ-ന്മേ॑ തര്പയത ഗൃ॒ഹാ-ന്മേ॑ തര്പയത ഗ॒ണാ-ന്മേ॑ തര്പയത സ॒ര്വഗ॑ണ-മ്മാ തര്പയത ത॒ര്പയ॑ത മാ [ ] 23
ഗ॒ണാ മേ॒ മാ വി തൃ॑ഷ॒ന്നോഷ॑ധയോ॒ വൈ സോമ॑സ്യ॒ വിശോ॒ വിശഃ॒ ഖലു॒ വൈ രാജ്ഞഃ॒ പ്രദാ॑തോരീശ്വ॒രാ ഐ॒ന്ദ്ര-സ്സോമോ-ഽവീ॑വൃധം-വോഁ॒ മന॑സാ സുജാതാ॒ ഋത॑പ്രജാതാ॒ ഭഗ॒ ഇദ്വ॑-സ്സ്യാമ । ഇന്ദ്രേ॑ണ ദേ॒വീര്വീ॒രുധ॑-സ്സംവിഁദാ॒നാ അനു॑ മന്യന്താ॒ഗ്മ്॒ സവ॑നായ॒ സോമ॒മിത്യാ॒ഹൌഷ॑ധീഭ്യ ഏ॒വൈന॒ഗ്ഗ്॒ സ്വായൈ॑ വി॒ശ-സ്സ്വായൈ॑ ദേ॒വതാ॑യൈ നി॒ര്യാച്യാ॒ഭി ഷു॑ണോതി॒ യോ വൈ സോമ॑സ്യാഭിഷൂ॒യമാ॑ണസ്യ [സോമ॑സ്യാഭിഷൂ॒യമാ॑ണസ്യ, പ്ര॒ഥ॒മോ-ഽഗ്മ്॑ശു-] 24
പ്രഥ॒മോ-ഽഗ്മ്॑ശു-സ്സ്കന്ദ॑തി॒ സ ഈ᳚ശ്വ॒ര ഇ॑ന്ദ്രി॒യം-വീഁ॒ര്യ॑-മ്പ്ര॒ജാ-മ്പ॒ശൂന്. യജ॑മാനസ്യ॒ നിര്ഹ॑ന്തോ॒സ്തമ॒ഭി മ॑ന്ത്രയേ॒താ-ഽഽ മാ᳚-ഽസ്കാന്ഥ്സ॒ഹ പ്ര॒ജയാ॑ സ॒ഹ രാ॒യസ്പോഷേ॑ണേന്ദ്രി॒യ-മ്മേ॑ വീ॒ര്യ॑-മ്മാ നിവ॑ര്ധീ॒രിത്യാ॒ശിഷ॑മേ॒വൈതാമാ ശാ᳚സ്ത ഇന്ദ്രി॒യസ്യ॑ വീ॒യ॑ര്സ്യ പ്ര॒ജായൈ॑ പശൂ॒നാമനി॑ര്ഘാതായ ദ്ര॒ഫ്സശ്ച॑സ്കന്ദ പൃഥി॒വീമനു॒ ദ്യാമി॒മഞ്ച॒ യോനി॒മനു॒ യശ്ച॒ പൂര്വഃ॑ । തൃ॒തീയം॒-യോഁനി॒മനു॑ സ॒ഞ്ചര॑ന്ത-ന്ദ്ര॒ഫ്സ-ഞ്ജു॑ഹോ॒മ്യനു॑ സ॒പ്ത ഹോത്രാഃ᳚ ॥ 25 ॥
(ത॒ര്പയ॑ത മാ – ഽഭിഷൂ॒യമാ॑ണസ്യ॒ – യശ്ച॒ – ദശ॑ ച) (അ. 8)
യോ വൈ ദേ॒വാ-ന്ദേ॑വയശ॒സേനാ॒ര്പയ॑തി മനു॒ഷ്യാ᳚-ന്മനുഷ്യയശ॒സേന॑ ദേവയശ॒സ്യേ॑വ ദേ॒വേഷു॒ ഭവ॑തി മനുഷ്യയശ॒സീ മ॑നു॒ഷ്യേ॑ഷു॒ യാ-ന്പ്രാ॒ചീന॑-മാഗ്രയ॒ണാ-ദ്ഗ്രഹാ᳚-ന്ഗൃഹ്ണീ॒യാ-ത്താനു॑പാ॒ഗ്മ്॒ശു ഗൃ॑ഹ്ണീയാ॒ദ്യാനൂ॒ര്ധ്വാഗ്സ്താനു॑പബ്ദി॒മതോ॑ ദേ॒വാനേ॒വ തദ്ദേ॑വയശ॒സേനാ᳚ര്പയതി മനു॒ഷ്യാ᳚-ന്മനുഷ്യയശ॒സേന॑ ദേവയശ॒സ്യേ॑വ ദേ॒വേഷു॑ ഭവതി മനുഷ്യയശ॒സീ മ॑നു॒ഷ്യേ᳚ഷ്വ॒ഗ്നിഃ പ്രാ॑തസ്സവ॒നേ പാ᳚ത്വ॒സ്മാന്. വൈ᳚ശ്വാന॒രോ മ॑ഹി॒നാ വി॒ശ്വശ॑മ്ഭൂഃ । സ നഃ॑ പാവ॒കോ ദ്രവി॑ണ-ന്ദധാ॒- [ദ്രവി॑ണ-ന്ദധാതു, ആയു॑ഷ്മന്ത-] 26
-ത്വായു॑ഷ്മന്ത-സ്സ॒ഹഭ॑ക്ഷാ-സ്സ്യാമ ॥ വിശ്വേ॑ ദേ॒വാ മ॒രുത॒ ഇന്ദ്രോ॑ അ॒സ്മാന॒സ്മി-ന്ദ്വി॒തീയേ॒ സവ॑നേ॒ ന ജ॑ഹ്യുഃ । ആയു॑ഷ്മന്തഃ പ്രി॒യമേ॑ഷാം॒-വഁദ॑ന്തോ വ॒യ-ന്ദേ॒വാനാഗ്മ്॑ സുമ॒തൌ സ്യാ॑മ ॥ ഇ॒ദ-ന്തൃ॒തീയ॒ഗ്മ്॒ സവ॑ന-ങ്കവീ॒നാമൃ॒തേന॒ യേ ച॑മ॒സമൈര॑യന്ത । തേ സൌ॑ധന്വ॒നാ-സ്സുവ॑രാനശാ॒നാ-സ്സ്വി॑ഷ്ടി-ന്നോ അ॒ഭി വസീ॑യോ നയന്തു ॥ ആ॒യത॑നവതീ॒ര്വാ അ॒ന്യാ ആഹു॑തയോ ഹൂ॒യന്തേ॑-ഽനായത॒നാ അ॒ന്യാ യാ ആ॑ഘാ॒രവ॑തീ॒സ്താ ആ॒യതന॑വതീ॒ര്യാ- [ആ॒യതന॑വതീ॒ര്യാഃ, സൌ॒മ്യാസ്താ] 27
-സ്സൌ॒മ്യാസ്താ അ॑നായത॒നാ ഐ᳚ന്ദ്രവായ॒വ-മാ॒ദായാ॑-ഽഽഘാ॒രമാ ഘാ॑രയേദദ്ധ്വ॒രോ യ॒ജ്ഞോ॑-ഽയമ॑സ്തു ദേവാ॒ ഓഷ॑ധീഭ്യഃ പ॒ശവേ॑ നോ॒ ജനാ॑യ॒ വിശ്വ॑സ്മൈ ഭൂ॒തായാ᳚-ഽദ്ധ്വ॒രോ॑-ഽസി॒ സ പി॑ന്വസ്വ ഘൃ॒തവ॑ദ്ദേവ സോ॒മേതി॑ സൌ॒മ്യാ ഏ॒വ തദാഹു॑തീരാ॒യത॑നവതീഃ കരോത്യാ॒യത॑നവാ-ന്ഭവതി॒ യ ഏ॒വം-വേഁദാഥോ॒ ദ്യാവാ॑പൃഥി॒വീ ഏ॒വ ഘൃ॒തേന॒ വ്യു॑നത്തി॒ തേ വ്യു॑ത്തേ ഉപജീവ॒നീയേ॑ ഭവത ഉപജീവ॒നീയോ॑ ഭവതി॒ [ഭവതി, യ ഏ॒വം-വേഁദൈ॒ഷ] 28
യ ഏ॒വം-വേഁദൈ॒ഷ തേ॑ രുദ്രഭാ॒ഗോ യ-ന്നി॒രയാ॑ചഥാ॒സ്ത-ഞ്ജു॑ഷസ്വ വി॒ദേര്ഗൌ॑പ॒ത്യഗ്മ് രാ॒യസ്പോഷഗ്മ്॑ സു॒വീര്യഗ്മ്॑ സംവഁഥ്സ॒രീണാഗ്॑ സ്വ॒സ്തിമ് ॥ മനുഃ॑ പു॒ത്രേഭ്യോ॑ ദാ॒യം-വ്യഁ ॑ഭജ॒-ഥ്സ നാഭാ॒നേദി॑ഷ്ഠ-മ്ബ്രഹ്മ॒ചര്യം॒-വഁസ॑ന്ത॒-ന്നിര॑ഭജ॒-ഥ്സ ആ-ഽഗ॑ച്ഛ॒-ഥ്സോ᳚-ഽബ്രവീ-ത്ക॒ഥാ മാ॒ നിര॑ഭാ॒ഗിതി॒ ന ത്വാ॒ നിര॑ഭാക്ഷ॒മിത്യ॑-ബ്രവീ॒ദങ്ഗി॑രസ ഇ॒മേ സ॒ത്രമാ॑സതേ॒ തേ [സ॒ത്രമാ॑സതേ॒ തേ, സു॒വ॒ര്ഗം-ലോഁ॒ക-ന്ന] 29
സു॑വ॒ര്ഗം-ലോഁ॒ക-ന്ന പ്രജാ॑നന്തി॒ തേഭ്യ॑ ഇ॒ദ-മ്ബ്രാഹ്മ॑ണ-മ്ബ്രൂഹി॒ തേ സു॑വ॒ര്ഗം-ലോഁ॒കം-യഁന്തോ॒ യ ഏ॑ഷാ-മ്പ॒ശവ॒സ്താഗ്സ്തേ॑ ദാസ്യ॒ന്തീതി॒ തദേ᳚ഭ്യോ-ഽബ്രവീ॒-ത്തേ സു॑വ॒ര്ഗം-ലോഁ॒കം-യഁന്തോ॒ യ ഏ॑ഷാ-മ്പ॒ശവ॒ ആസ॒-ന്താന॑സ്മാ അദദു॒സ്ത-മ്പ॒ശുഭി॒ശ്ചര॑ന്തം-യഁജ്ഞവാ॒സ്തൌ രു॒ദ്ര ആ-ഽഗ॑ച്ഛ॒-ഥ്സോ᳚-ഽബ്രവീ॒ന്മമ॒ വാ ഇ॒മേ പ॒ശവ॒ ഇത്യദു॒ര്വൈ – [ ] 30
മഹ്യ॑മി॒മാനിത്യ॑ബ്രവീ॒ന്ന വൈ തസ്യ॒ ത ഈ॑ശത॒ ഇത്യ॑ബ്രവീ॒-ദ്യ-ദ്യ॑ജ്ഞവാ॒സ്തൌ ഹീയ॑തേ॒ മമ॒ വൈ തദിതി॒ തസ്മാ᳚-ദ്യജ്ഞവാ॒സ്തു നാഭ്യ॒വേത്യ॒ഗ്മ്॒ സോ᳚-ഽബ്രവീ-ദ്യ॒ജ്ഞേ മാ ഽഽഭ॒ജാഥ॑ തേ പ॒ശൂ-ന്നാഭി മഗ്ഗ്॑സ്യ॒ ഇതി॒ തസ്മാ॑ ഏ॒ത-മ്മ॒ന്ഥിന॑-സ്സഗ്ഗ് സ്രാ॒വമ॑ജുഹോ॒-ത്തതോ॒ വൈ തസ്യ॑ രു॒ദ്രഃ പ॒ശൂ-ന്നാഭ്യ॑മന്യത॒ യത്രൈ॒ത മേ॒വം-വിഁ॒ദ്വാ-ന്മ॒ന്ഥിന॑-സ്സഗ്ഗ് സ്രാ॒വ-ഞ്ജു॒ഹോതി॒ ന തത്ര॑ രു॒ദ്രഃ പ॒ശൂന॒ഭി മ॑ന്യതേ ॥ 31 ॥
(ദ॒ധാ॒ത്വാ॒ – യത॑നവതീ॒ര്യാ – ഉ॑പജീവ॒നീയോ॑ ഭവതി॒ – തേ-ഽ – ദു॒ര്വൈ – യത്രൈ॒ത – മേകാ॑ദശ ച) (അ. 9)
ജുഷ്ടോ॑ വാ॒ചോ ഭൂ॑യാസ॒-ഞ്ജുഷ്ടോ॑ വാ॒ചസ്പത॑യേ॒ ദേവി॑ വാക് । യദ്വാ॒ചോ മധു॑മ॒-ത്തസ്മി॑-ന്മാ ധാ॒-സ്സ്വാഹാ॒ സര॑സ്വത്യൈ ॥ ഋ॒ചാ സ്തോമ॒ഗ്മ്॒ സമ॑ര്ധയ ഗായ॒ത്രേണ॑ രഥന്ത॒രമ് । ബൃ॒ഹ-ദ്ഗാ॑യ॒ത്രവ॑ര്തനി ॥യസ്തേ᳚ ദ്ര॒ഫ്സ-സ്സ്കന്ദ॑തി॒ യസ്തേ॑ അ॒ഗ്മ്॒ശുര്ബാ॒ഹുച്യു॑തോ ധി॒ഷണ॑യോരു॒പസ്ഥാ᳚ത് । അ॒ദ്ധ്വ॒ര്യോര്വാ॒ പരി॒ യസ്തേ॑ പ॒വിത്രാ॒-ഥ്സ്വാഹാ॑കൃത॒മിന്ദ്രാ॑യ॒ ത-ഞ്ജു॑ഹോമി ॥ യോ ദ്ര॒ഫ്സോ അ॒ഗ്മ്॒ശുഃ പ॑തി॒തഃ പൃ॑ഥി॒വ്യാ-മ്പ॑രിവാ॒പാ- [പൃ॑ഥി॒വ്യാ-മ്പ॑രിവാ॒പാത്, പു॒രോ॒ഡാശാ᳚-ത്കര॒മ്ഭാത് ।] 32
-ത്പു॑രോ॒ഡാശാ᳚-ത്കര॒മ്ഭാത് । ധാ॒നാ॒സോ॒മാന്മ॒ന്ഥിന॑ ഇന്ദ്ര ശു॒ക്രാ-ഥ്സ്വാഹാ॑കൃത॒മിന്ദ്രാ॑യ॒ ത-ഞ്ജു॑ഹോമി ॥ യസ്തേ᳚ ദ്ര॒ഫ്സോ മധു॑മാഗ്മ് ഇന്ദ്രി॒യാവാ॒ന്-ഥ്സ്വാഹാ॑കൃതഃ॒ പുന॑ര॒പ്യേതി॑ ദേ॒വാന് । ദി॒വഃ പൃ॑ഥി॒വ്യാഃ പര്യ॒ന്തരി॑ക്ഷാ॒-ഥ്സ്വാഹാ॑ കൃത॒മിന്ദ്രാ॑യ॒ ത-ഞ്ജു॑ഹോമി ॥ അ॒ദ്ധ്വ॒ര്യുര്വാ ഋ॒ത്വിജാ᳚-മ്പ്രഥ॒മോ യു॑ജ്യതേ॒ തേന॒ സ്തോമോ॑ യോക്ത॒വ്യ॑ ഇത്യാ॑ഹു॒ര്വാഗ॑ഗ്രേ॒ഗാ അഗ്ര॑ ഏത്വൃജു॒ഗാ ദേ॒വേഭ്യോ॒ യശോ॒ മയി॒ ദധ॑തീ പ്രാ॒ണാ-ന്പ॒ശുഷു॑ പ്ര॒ജാ-മ്മയി॑ [ ] 33
ച॒ യജ॑മാനേ॒ ചേത്യാ॑ഹ॒ വാച॑മേ॒വ തദ്യ॑ജ്ഞമു॒ഖേ യു॑നക്തി॒ വാസ്തു॒ വാ ഏ॒തദ്യ॒ജ്ഞസ്യ॑ ക്രിയതേ॒ യദ്ഗ്രഹാ᳚-ന്ഗൃഹീ॒ത്വാ ബ॑ഹിഷ്പവമാ॒നഗ്മ് സര്പ॑ന്തി॒പരാ᳚ഞ്ചോ॒ ഹി യന്തി॒ പരാ॑ചീഭി-സ്സ്തു॒വതേ॑ വൈഷ്ണ॒വ്യര്ചാ പുന॒രേത്യോപ॑ തിഷ്ഠതേ യ॒ജ്ഞോ വൈ വിഷ്ണു॑ ര്യ॒ജ്ഞമേ॒വാക॒ര്വിഷ്ണോ॒ ത്വന്നോ॒ അന്ത॑മ॒-ശ്ശര്മ॑ യച്ഛ സഹന്ത്യ । പ്ര തേ॒ ധാരാ॑ മധു॒ശ്ചുത॒ ഉഥ്സ॑-ന്ദുഹ്രതേ॒ അക്ഷി॑ത॒മിത്യാ॑ഹ॒ യദേ॒വാസ്യ॒ ശയാ॑നസ്യോപ॒ശുഷ്യ॑തി॒ തദേ॒വാസ്യൈ॒തേനാ ഽഽപ്യാ॑യയതി ॥ 34 ॥
(പ॒രി॒വാ॒പാത് – പ്ര॒ജാ-മ്മയി॑ – ദുഹ്രതേ॒ – ചതു॑ര്ദശ ച) (അ. 10)
അ॒ഗ്നിനാ॑ ര॒യിമ॑ശ്ഞവ॒-ത്പോഷ॑മേ॒വ ദി॒വേദി॑വേ । യ॒ശസം॑-വീഁ॒രവ॑ത്തമമ് ॥ ഗോമാഗ്മ്॑ അ॒ഗ്നേ-ഽവി॑മാഗ്മ് അ॒ശ്വീ യ॒ജ്ഞോ നൃ॒വഥ്സ॑ഖാ॒ സദ॒മിദ॑പ്രമൃ॒ഷ്യഃ । ഇഡാ॑വാഗ്മ് ഏ॒ഷോ അ॑സുര പ്ര॒ജാവാ᳚-ന്ദീ॒ര്ഘോ ര॒യിഃ പൃ॑ഥുബു॒ധ്ന-സ്സ॒ഭാവാന്॑ ॥ ആപ്യാ॑യസ്വ॒, സന്തേ᳚ ॥ ഇ॒ഹ ത്വഷ്ടാ॑രമഗ്രി॒യം-വിഁ॒ശ്വരൂ॑പ॒മുപ॑ ഹ്വയേ । അ॒സ്മാക॑മസ്തു॒ കേവ॑ലഃ ॥ തന്ന॑സ്തു॒രീപ॒മധ॑ പോഷയി॒ത്നു ദേവ॑ ത്വഷ്ട॒ര്വി ര॑രാ॒ണ-സ്സ്യ॑സ്വ । യതോ॑ വീ॒രഃ [യതോ॑ വീ॒രഃ, ക॒ര്മ॒ണ്യ॑-സ്സു॒ദക്ഷോ॑] 35
ക॑ര്മ॒ണ്യ॑-സ്സു॒ദക്ഷോ॑ യു॒ക്തഗ്രാ॑വാ॒ ജായ॑തേ ദേ॒വകാ॑മഃ ॥ശി॒വസ്ത്വ॑ഷ്ടരി॒ഹാ-ഽഽ ഗ॑ഹി വി॒ഭുഃ പോഷ॑ ഉ॒തത്മനാ᳚ । യ॒ജ്ഞേയ॑ജ്ഞേ ന॒ ഉദ॑വ ॥ പി॒ശങ്ഗ॑രൂപ-സ്സു॒ഭരോ॑ വയോ॒ധാ-ശ്ശ്രു॒ഷ്ടീ വീ॒രോ ജാ॑യതേ ദേ॒വകാ॑മഃ । പ്ര॒ജാ-ന്ത്വഷ്ടാ॒ വിഷ്യ॑തു॒ നാഭി॑മ॒സ്മേ അഥാ॑ ദേ॒വാനാ॒മപ്യേ॑തു॒ പാഥഃ॑ ॥ പ്രണോ॑ദേ॒ വ്യാ, നോ॑ ദി॒വഃ ॥ പീ॒പി॒വാഗ്മ് സ॒ഗ്മ്॒ സര॑സ്വത॒-സ്സ്തനം॒-യോഁ വി॒ശ്വദ॑ര്ശതഃ । ധുക്ഷീ॒മഹി॑ പ്ര॒ജാമിഷ᳚മ് ॥ 36 ॥
യേ തേ॑ സരസ്വ ഊ॒ര്മയോ॒ മധു॑മന്തോ ഘൃത॒ശ്ചുതഃ॑ । തേഷാ᳚-ന്തേ സു॒മ്നമീ॑മഹേ ॥ യസ്യ॑ വ്ര॒ത-മ്പ॒ശവോ॒ യന്തി॒ സര്വേ॒ യസ്യ॑ വ്ര॒തമു॑പ॒തിഷ്ഠ॑ന്ത॒ ആപഃ॑ । യസ്യ॑ വ്ര॒തേ പു॑ഷ്ടി॒പതി॒ര്നിവി॑ഷ്ട॒സ്തഗ്മ് സര॑സ്വന്ത॒മവ॑സേ ഹുവേമ ॥ ദി॒വ്യഗ്മ് സു॑പ॒ര്ണം-വഁ ॑യ॒സ-മ്ബൃ॒ഹന്ത॑മ॒പാ-ങ്ഗര്ഭം॑-വൃഁഷ॒ഭമോഷ॑ധീനാമ് । അ॒ഭീ॒പ॒തോ വൃ॒ഷ്ട്യാ ത॒ര്പയ॑ന്ത॒-ന്തഗ്മ് സര॑സ്വന്ത॒മവ॑സേ ഹുവേമ ॥ സിനീ॑വാലി॒ പൃഥു॑ഷ്ടുകേ॒ യാ ദേ॒വാനാ॒മസി॒ സ്വസാ᳚ । ജു॒ഷസ്വ॑ ഹ॒വ്യ- [ഹ॒വ്യമ്, ആഹു॑ത-മ്പ്ര॒ജാ-ന്ദേ॑വി] 37
-മാഹു॑ത-മ്പ്ര॒ജാ-ന്ദേ॑വി ദിദിഡ്ഢി നഃ ॥ യാ സു॑പാ॒ണി-സ്സ്വ॑ങ്ഗു॒രി-സ്സു॒ഷൂമാ॑ ബഹു॒സൂവ॑രീ । തസ്യൈ॑ വി॒ശ്പത്നി॑യൈ ഹ॒വി-സ്സി॑നീവാ॒ല്യൈ ജു॑ഹോതന ॥ ഇന്ദ്രം॑-വോഁ വി॒ശ്വത॒സ്പരീ, ന്ദ്ര॒-ന്നരഃ॑ ॥ അസി॑തവര്ണാ॒ ഹര॑യ-സ്സുപ॒ര്ണാ മിഹോ॒ വസാ॑നാ॒ ദിവ॒മു-ത്പ॑തന്തി ॥ ത ആ-ഽവ॑വൃത്ര॒ന്-ഥ്സദ॑നാനി കൃ॒ത്വാ-ഽഽദി-ത്പൃ॑ഥി॒വീ ഘൃ॒തൈര്വ്യു॑ദ്യതേ ॥ ഹിര॑ണ്യകേശോ॒ രജ॑സോ വിസാ॒രേ-ഽഹി॒ര്ധുനി॒ര്വാത॑ ഇവ॒ ധ്രജീ॑മാന് । ശുചി॑ഭ്രാജാ ഉ॒ഷസോ॒ [ഉ॒ഷസഃ॑, നവേ॑ദാ॒ യശ॑സ്വതീ-] 38
നവേ॑ദാ॒ യശ॑സ്വതീ-രപ॒സ്യുവോ॒ ന സ॒ത്യാഃ ॥ ആ തേ॑ സുപ॒ര്ണാ അ॑മിനന്ത॒ ഏവൈഃ᳚ കൃ॒ഷ്ണോ നോ॑നാവ വൃഷ॒ഭോ യദീ॒ദമ് । ശി॒വാഭി॒ര്ന സ്മയ॑മാനാഭി॒രാ-ഽഗാ॒-ത്പത॑ന്തി॒ മിഹ॑-സ്സ്ത॒നയ॑ന്ത്യ॒ഭ്രാ ॥ വാ॒ശ്രേവ॑ വി॒ദ്യുന്മി॑മാതി വ॒ഥ്സ-ന്ന മാ॒താ സി॑ഷക്തി । യദേ॑ഷാം-വൃഁ॒ഷ്ടിരസ॑ര്ജി ॥ പര്വ॑തശ്ചി॒ന്മഹി॑ വൃ॒ദ്ധോ ബി॑ഭായ ദി॒വശ്ചി॒-ഥ്സാനു॑ രേജത സ്വ॒നേ വഃ॑ । യ-ത്ക്രീഡ॑ഥ മരുത [മരുതഃ, ഋ॒ഷ്ടി॒മന്ത॒] 39
ഋഷ്ടി॒മന്ത॒ ആപ॑ ഇവ സ॒ദ്ധ്രിയ॑ഞ്ചോ ധവദ്ധ്വേ ॥ അ॒ഭി ക്ര॑ന്ദ സ്ത॒നയ॒ ഗര്ഭ॒മാ ധാ॑ ഉദ॒ന്വതാ॒ പരി॑ ദീയാ॒ രഥേ॑ന । ദൃതി॒ഗ്മ്॒ സു ക॑ര്ഷ॒ വിഷി॑ത॒-ന്ന്യ॑ഞ്ചഗ്മ് സ॒മാ ഭ॑വന്തൂ॒ദ്വതാ॑ നിപാ॒ദാഃ ॥ ത്വ-ന്ത്യാ ചി॒ദച്യു॒താ-ഽഗ്നേ॑ പ॒ശുര്ന യവ॑സേ । ധാമാ॑ ഹ॒ യ-ത്തേ॑ അജര॒ വനാ॑ വൃ॒ശ്ചന്തി॒ ശിക്വ॑സഃ ॥ അഗ്നേ॒ ഭൂരീ॑ണി॒ തവ॑ ജാതവേദോ॒ ദേവ॑ സ്വധാവോ॒-ഽമൃത॑സ്യ॒ ധാമ॑ । യാശ്ച॑ [ ] 40
മാ॒യാ മാ॒യിനാം᳚-വിഁശ്വമിന്വ॒ ത്വേ പൂ॒ര്വീ-സ്സ॑ന്ദ॒ധുഃ പൃ॑ഷ്ടബന്ധോ ॥ ദി॒വോ നോ॑ വൃ॒ഷ്ടി-മ്മ॑രുതോ രരീദ്ധ്വ॒-മ്പ്രപി॑ന്വത॒ വൃഷ്ണോ॒ അശ്വ॑സ്യ॒ ധാരാഃ᳚ । അ॒ര്വാംഏ॒തേന॑ സ്തനയി॒ത്നുനേഹ്യ॒പോ നി॑ഷി॒ഞ്ചന്നസു॑രഃ പി॒താ നഃ॑ ॥ പിന്വ॑ന്ത്യ॒പോ മ॒രുത॑-സ്സു॒ദാന॑വഃ॒ പയോ॑ ഘൃ॒തവ॑ദ്വി॒ദഥേ᳚ഷ്വാ॒ ഭുവഃ॑ । അത്യ॒-ന്ന മി॒ഹേ വി ന॑യന്തി വാ॒ജിന॒മുഥ്സ॑-ന്ദുഹന്തി സ്ത॒നയ॑ന്ത॒മക്ഷി॑തമ് ॥ ഉ॒ദ॒പ്രുതോ॑ മരുത॒സ്താഗ്മ് ഇ॑യര്ത॒ വൃഷ്ടിം॒- [വൃഷ്ടി᳚മ്, യേ വിശ്വേ॑] 41
-യേഁ വിശ്വേ॑ മ॒രുതോ॑ ജു॒നന്തി॑ । ക്രോശാ॑തി॒ ഗര്ദാ॑ ക॒ന്യേ॑വ തു॒ന്നാ പേരു॑-ന്തുഞ്ജാ॒നാ പത്യേ॑വ ജാ॒യാ ॥ ഘൃ॒തേന॒ ദ്യാവാ॑പൃഥി॒വീ മധു॑നാ॒ സമു॑ക്ഷത॒ പയ॑സ്വതീഃ കൃണ॒താ-ഽഽപ॒ ഓഷ॑ധീഃ । ഊര്ജ॑-ഞ്ച॒ തത്ര॑ സുമ॒തി-ഞ്ച॑ പിന്വഥ॒ യത്രാ॑ നരോ മരുത-സ്സി॒ഞ്ചഥാ॒ മധു॑ ॥ ഉദു॒ത്യമ്, ചി॒ത്രമ് ॥ ഔ॒ര്വ॒-ഭൃ॒ഗു॒വച്ഛുചി॑മപ്നവാന॒വദാ ഹു॑വേ । അ॒ഗ്നിഗ്മ് സ॑മു॒ദ്രവാ॑സസമ് ॥ ആ സ॒വഗ്മ് സ॑വി॒തുര്യ॑ഥാ॒ ഭഗ॑സ്യേ വ ഭു॒ജിഗ്മ് ഹു॑വേ । അ॒ഗ്നിഗ്മ് സ॑മു॒ദ്രവാ॑സസമ് ॥ ഹു॒വേ വാത॑സ്വന-ങ്ക॒വി-മ്പ॒ര്ജന്യ॑ക്രന്ദ്യ॒ഗ്മ്॒ സഹഃ॑ । അ॒ഗ്നിഗ്മ് സ॑മു॒ദ്രവാ॑സസമ് ॥ 42 ॥
(വീ॒ര – ഇഷഗ്മ്॑ – ഹ॒വ്യ – മു॒ഷസോ॑ – മരുത – ശ്ച॒ – വൃഷ്ടിം॒ – ഭഗ॑സ്യ॒ – ദ്വാദ॑ശ ച) (അ. 11)
(പ്ര॒ജാപ॑തിരകാമയതൈ॒ – ഷ തേ॑ ഗായ॒ത്രോ – യ॒ജ്ഞം-വൈഁ – പ്ര॒ജാപ॑തേ॒ര്ജായ॑മാനാഃ – പ്രാജാപ॒ത്യാ – യോ വാ അയ॑ഥാദേവത – മി॒ഷ്ടര്ഗോ॑ – നിഗ്രാ॒ഭ്യാ᳚-സ്സ്ഥ॒ – യോ വൈ ദേ॒വാ – ഞ്ജുഷ്ടോ॒ – ഽഗ്നിനാ॑ ര॒യി – മേകാ॑ദശ )
(പ്ര॒ജാപ॑തിരകാമയത – പ്ര॒ജാപ॑തേ॒ര്ജായ॑മാനാ॒ – വ്യായ॑ച്ഛന്തേ॒ – മഹ്യ॑മി॒മാ – ന്മാ॒യാ മാ॒യിനാ॒ന് – ദ്വിച॑ത്വാരിഗ്മ്ശത്)
(പ്ര॒ജാപ॑തിരകാമയതാ॒, അ॒ഗ്നിഗ്മ് സ॑മു॒ദ്രവാ॑സസം )
॥ ഹരിഃ॑ ഓമ് ॥
॥ കൃഷ്ണ യജുര്വേദീയ തൈത്തിരീയ സംഹിതായാ-ന്തൃതീയകാണ്ഡേ പ്രഥമഃ പ്രശ്ന-സ്സമാപ്തഃ ॥