കൃഷ്ണ യജുര്വേദീയ തൈത്തിരീയ സംഹിതായാം ഷഷ്ഠകാണ്ഡേ ദ്വിതീയഃ പ്രശ്നഃ – സോമമന്ത്രബ്രാഹ്മണനിരൂപണം
ഓ-ന്നമഃ പരമാത്മനേ, ശ്രീ മഹാഗണപതയേ നമഃ,
ശ്രീ ഗുരുഭ്യോ നമഃ । ഹ॒രിഃ॒ ഓമ് ॥
യദു॒ഭൌ വി॒മുച്യാ॑-ഽഽതി॒ഥ്യ-ങ്ഗൃ॑ഹ്ണീ॒യാ-ദ്യ॒ജ്ഞം-വിഁച്ഛി॑ന്ദ്യാ॒-ദ്യദു॒ഭാവ-വി॑മുച്യ॒ യഥാ-ഽനാ॑ഗതായാ-ഽഽതി॒ഥ്യ-ങ്ക്രി॒യതേ॑ താ॒ദൃഗേ॒വ ത-ദ്വിമു॑ക്തോ॒-ഽന്യോ॑-ഽന॒ഡ്വാ-ന്ഭവ॒ത്യ വി॑മുക്തോ॒-ഽന്യോ-ഽഥാ॑-ഽഽതി॒ഥ്യ-ങ്ഗൃ॑ഹ്ണാതി യ॒ജ്ഞസ്യ॒ സന്ത॑ത്യൈ॒ പത്ന്യ॒ന്വാര॑ഭതേ॒ പത്നീ॒ ഹി പാരീ॑ണഹ്യ॒സ്യേശേ॒ പത്നി॑യൈ॒ വാനു॑മത॒-ന്നിര്വ॑പതി॒ യദ്വൈ പത്നീ॑ യ॒ജ്ഞസ്യ॑ ക॒രോതി॑ മിഥു॒ന-ന്തദഥോ॒ പത്നി॑യാ ഏ॒വൈ- [പത്നി॑യാ ഏ॒വ, ഏ॒ഷ] 1
-ഷ യ॒ജ്ഞസ്യാ᳚ന്വാര॒ഭോം ഽന॑വച്ഛിത്ത്യൈ॒ യാവ॑-ദ്ഭി॒ര്വൈ രാജാ॑-ഽനുച॒രൈരാ॒ഗച്ഛ॑തി॒ സര്വേ᳚ഭ്യോ॒ വൈ തേഭ്യ॑ ആതി॒ഥ്യ-ങ്ക്രി॑യതേ॒ ഛന്ദാഗ്മ്॑സി॒ ഖലു॒ വൈ സോമ॑സ്യ॒ രാജ്ഞോ॑-ഽനുച॒രാണ്യ॒ഗ്നേ-രാ॑തി॒ഥ്യമ॑സി॒ വിഷ്ണ॑വേ॒ ത്വേത്യാ॑ഹ ഗായത്രി॒യാ ഏ॒വൈതേന॑ കരോതി॒ സോമ॑സ്യാ-ഽഽതി॒ഥ്യമ॑സി॒ വിഷ്ണ॑വേ॒ ത്വേത്യാ॑ഹ ത്രി॒ഷ്ടുഭ॑ ഏ॒വൈതേന॑ കരോ॒ത്യതി॑ഥേരാതി॒ഥ്യമ॑സി॒ വിഷ്ണ॑വേ॒ ത്വേത്യാ॑ഹ॒ ജഗ॑ത്യാ [ജഗ॑ത്യൈ, ഏ॒വൈതേന॑] 2
ഏ॒വൈതേന॑ കരോത്യ॒ഗ്നയേ᳚ ത്വാ രായസ്പോഷ॒ദാവ്ന്നേ॒ വിഷ്ണ॑വേ॒ ത്വേത്യാ॑ഹാനു॒ഷ്ടുഭ॑ ഏ॒വൈതേന॑ കരോതി ശ്യേ॒നായ॑ ത്വാ സോമ॒ഭൃതേ॒ വിഷ്ണ॑വേ॒ ത്വേത്യാ॑ഹ ഗായത്രി॒യാ ഏ॒വൈതേന॑ കരോതി॒ പഞ്ച॒ കൃത്വോ॑ ഗൃഹ്ണാതി॒ പഞ്ചാ᳚ക്ഷരാ പ॒ങ്ക്തിഃ പാങ്ക്തോ॑ യ॒ജ്ഞോ യ॒ജ്ഞമേ॒വാവ॑ രുന്ധേ ബ്രഹ്മവാ॒ദിനോ॑ വദന്തി॒ കസ്മാ᳚-ഥ്സ॒ത്യാ-ദ്ഗാ॑യത്രി॒യാ ഉ॑ഭ॒യത॑ ആതി॒ഥ്യസ്യ॑ ക്രിയത॒ ഇതി॒ യദേ॒വാ-ഽദ-സ്സോമ॒മാ- [യദേ॒വാ-ഽദ-സ്സോമ॒മാ, ആഹ॑ര॒-ത്തസ്മാ᳚-] 3
-ഽഹ॑ര॒-ത്തസ്മാ᳚-ദ്ഗായത്രി॒യാ ഉ॑ഭ॒യത॑ ആതി॒ഥ്യസ്യ॑ ക്രിയതേ പു॒രസ്താ᳚ച്ചോ॒ പരി॑ഷ്ടാച്ച॒ ശിരോ॒ വാ ഏ॒ത-ദ്യ॒ജ്ഞസ്യ॒ യദാ॑തി॒ഥ്യ-ന്നവ॑കപാലഃ പുരോ॒ഡാശോ॑ ഭവതി॒ തസ്മാ᳚ന്നവ॒ധാ ശിരോ॒ വിഷ്യൂ॑ത॒-ന്നവ॑കപാലഃ പുരോ॒ഡാശോ॑ ഭവതി॒ തേ ത്രയ॑സ്ത്രികപാ॒ലാസ്ത്രി॒വൃതാ॒ സ്തോമേ॑ന॒ സമ്മി॑താ॒സ്തേജ॑സ്ത്രി॒വൃ-ത്തേജ॑ ഏ॒വ യ॒ജ്ഞസ്യ॑ ശീ॒ര്॒ഷ-ന്ദ॑ധാതി॒ നവ॑കപാലഃ പുരോ॒ഡാശോ॑ ഭവതി॒ തേ ത്രയ॑സ്ത്രികപാ॒ലാസ്ത്രി॒വൃതാ᳚ പ്രാ॒ണേന॒ സമ്മി॑താസ്ത്രി॒വൃദ്വൈ [ ] 4
പ്രാ॒ണ-സ്ത്രി॒വൃത॑മേ॒വ പ്രാ॒ണമ॑ഭിപൂ॒ര്വം-യഁ॒ജ്ഞസ്യ॑ ശീ॒ര്॒ഷ-ന്ദ॑ധാതി പ്ര॒ജാപ॑തേ॒ര്വാ ഏ॒താനി॒ പക്ഷ്മാ॑ണി॒ യദ॑ശ്വവാ॒ലാ ഐ᳚ക്ഷ॒വീ തി॒രശ്ചീ॒ യദാശ്വ॑വാലഃ പ്രസ്ത॒രോ ഭവ॑ത്യൈക്ഷ॒വീ തി॒രശ്ചീ᳚ പ്ര॒ജാപ॑തേരേ॒വ തച്ചക്ഷു॒-സ്സമ്ഭ॑രതി ദേ॒വാ വൈ യാ ആഹു॑തീ॒രജു॑ഹവു॒സ്താ അസു॑രാ നി॒ഷ്കാവ॑മാദ॒-ന്തേ ദേ॒വാഃ കാ᳚ര്ഷ്മ॒ര്യ॑മപശ്യന് കര്മ॒ണ്യോ॑ വൈ കര്മൈ॑നേന കുര്വീ॒തേതി॒ തേ കാ᳚ര്ഷ്മര്യ॒മയാ᳚-ന്പരി॒ധീ- [-ന്പരി॒ധീന്, അ॒കു॒ര്വ॒ത॒ തൈര്വൈ] 5
-ന॑കുര്വത॒ തൈര്വൈ തേ രക്ഷാ॒ഗ്॒സ്യപാ᳚ഘ്നത॒ യ-ത്കാ᳚ര്ഷ്മര്യ॒മയാഃ᳚ പരി॒ധയോ॒ ഭവ॑ന്തി॒ രക്ഷ॑സാ॒മപ॑ഹത്യൈ॒ സഗ്ഗ് സ്പ॑ര്ശയതി॒ രക്ഷ॑സാ॒മന॑ന്വ-വചാരായ॒ ന പു॒രസ്താ॒-ത്പരി॑ ദധാത്യാദി॒ത്യോ ഹ്യേ॑വോദ്യ-ന്പു॒രസ്താ॒-ദ്രക്ഷാഗ്॑സ്യപ॒ഹന്ത്യൂ॒ര്ധ്വേ സ॒മിധാ॒വാ ദ॑ധാത്യു॒പരി॑ഷ്ടാദേ॒വ രക്ഷാ॒ഗ്॒സ്യപ॑ ഹന്തി॒ യജു॑ഷാ॒-ഽന്യാ-ന്തൂ॒ഷ്ണീമ॒ന്യാ-മ്മി॑ഥുന॒ത്വായ॒ ദ്വേ ആ ദ॑ധാതി ദ്വി॒പാ-ദ്യജ॑മാനഃ॒ പ്രതി॑ഷ്ഠിത്യൈ ബ്രഹ്മവാ॒ദിനോ॑ വദ- [വദന്തി, അ॒ഗ്നിശ്ച॒ വാ] 6
-ന്ത്യ॒ഗ്നിശ്ച॒ വാ ഏ॒തൌ സോമ॑ശ്ച ക॒ഥാ സോമാ॑യാ-ഽഽതി॒ഥ്യ-ങ്ക്രി॒യതേ॒ നാഗ്നയ॒ ഇതി॒ യദ॒ഗ്നാവ॒ഗ്നി-മ്മ॑ഥി॒ത്വാ പ്ര॒ഹര॑തി॒ തേനൈ॒വാഗ്നയ॑ ആതി॒ഥ്യ-ങ്ക്രി॑യ॒തേ ഽഥോ॒ ഖല്വാ॑ഹുര॒ഗ്നി-സ്സര്വാ॑ ദേ॒വതാ॒ ഇതി॒ യദ്ധ॒വിരാ॒സാദ്യാ॒ഗ്നി-മ്മന്ഥ॑തി ഹ॒വ്യായൈ॒വാ-ഽഽസ॑ന്നായ॒ സര്വാ॑ ദേ॒വതാ॑ ജനയതി ॥ 7 ॥
(പത്നി॑യാ ഏ॒വ – ജഗ॑ത്യാ॒ – ആ – ത്രി॒വൃദ്വൈ – പ॑രി॒ധീന് – വ॑ദ॒ന്ത്യേ – ക॑ചത്വാരിഗ്മ്ശച്ച) (അ. 1)
ദേ॒വാ॒സു॒രാ-സ്സംയഁ ॑ത്താ ആസ॒-ന്തേ ദേ॒വാ മി॒ഥോ വിപ്രി॑യാ ആസ॒-ന്തേ᳚-ഽ(1॒)ന്യോ᳚-ഽന്യസ്മൈ॒ ജ്യൈഷ്ഠ്യാ॒യാതി॑ഷ്ഠമാനാഃ പഞ്ച॒ധാ വ്യ॑ക്രാമന്ന॒ഗ്നിര്വസു॑ഭി॒-സ്സോമോ॑ രു॒ദ്രൈരിന്ദ്രോ॑ മ॒രുദ്ഭി॒-ര്വരു॑ണ ആദി॒ത്യൈ-ര്ബൃഹ॒സ്പതി॒-ര്വിശ്വൈ᳚ര്ദേ॒വൈസ്തേ॑ ഽമന്യ॒ന്താസു॑രേഭ്യോ॒ വാ ഇ॒ദ-മ്ഭ്രാതൃ॑വ്യേഭ്യോ രദ്ധ്യാമോ॒ യന്മി॒ഥോ വിപ്രി॑യാ॒-സ്സ്മോ യാ ന॑ ഇ॒മാഃ പ്രി॒യാസ്ത॒നുവ॒സ്താ-സ്സ॒മവ॑ദ്യാമഹൈ॒ താഭ്യ॒-സ്സ നിര്-ഋ॑ച്ഛാ॒ദ്യോ [നിര്-ഋ॑ച്ഛാ॒ദ്യഃ, നഃ॒ പ്ര॒ഥ॒മോ᳚(1॒)-ഽന്യോ᳚] 8
നഃ॑ പ്രഥ॒മോ᳚(1॒)-ഽന്യോ᳚-ഽന്യസ്മൈ॒ ദ്രുഹ്യാ॒ദിതി॒ തസ്മാ॒ദ്യ-സ്സതാ॑നൂനപ്ത്രിണാ-മ്പ്രഥ॒മോ ദ്രുഹ്യ॑തി॒ സ ആര്തി॒മാര്ച്ഛ॑തി॒ യ-ത്താ॑നൂന॒പ്ത്രഗ്മ് സ॑മവ॒ദ്യതി॒ ഭ്രാതൃ॑വ്യാഭിഭൂത്യൈ॒ ഭവ॑ത്യാ॒ത്മനാ॒ പരാ᳚-ഽസ്യ॒ ഭ്രാതൃ॑വ്യോ ഭവതി॒ പഞ്ച॒ കൃത്വോ-ഽവ॑ദ്യതി പഞ്ച॒ധാ ഹി തേ ത-ഥ്സ॑മ॒വാദ്യ॒ന്താഥോ॒ പഞ്ചാ᳚ക്ഷരാ പ॒ങ്ക്തിഃ പാങ്ക്തോ॑ യ॒ജ്ഞോ യ॒ജ്ഞമേ॒വാവ॑ രുന്ധ॒ ആപ॑തയേ ത്വാ ഗൃഹ്ണാ॒മീത്യാ॑ഹ പ്രാ॒ണോ വാ [പ്രാ॒ണോ വൈ, ആപ॑തിഃ] 9
ആപ॑തിഃ പ്രാ॒ണമേ॒വ പ്രീ॑ണാതി॒ പരി॑പതയ॒ ഇത്യാ॑ഹ॒ മനോ॒ വൈ പരി॑പതി॒ര്മന॑ ഏ॒വ പ്രീ॑ണാതി॒ തനൂ॒നപ്ത്ര॒ ഇത്യാ॑ഹ ത॒നുവോ॒ ഹി തേ താ-സ്സ॑മ॒വാദ്യ॑ന്ത ശാക്വ॒രായേത്യാ॑ഹ॒ ശക്ത്യൈ॒ ഹി തേ താ-സ്സ॑മ॒വാദ്യ॑ന്ത॒ ശക്മ॒-ന്നോജി॑ഷ്ഠാ॒യേത്യാ॒ഹൌജി॑ഷ്ഠ॒ഗ്മ്॒ ഹി തേ ത ദാ॒ത്മന॑-സ്സമ॒വാദ്യ॒ന്താ–നാ॑ധൃഷ്ട-മസ്യനാധൃ॒ഷ്യ-മിത്യാ॒ഹാ-ഽനാ॑ധൃഷ്ട॒ഗ്ഗ്॒ ഹ്യേ॑തദ॑നാധൃ॒ഷ്യ-ന്ദേ॒വാനാ॒-മോജ॒ [ദേ॒വാനാ॒-മോജഃ॑, ഇത്യാ॑ഹ] 10
ഇത്യാ॑ഹ ദേ॒വാനാ॒ഗ്॒ ഹ്യേ॑തദോജോ॑-ഽഭിശസ്തി॒പാ അ॑നഭിശസ്തേ॒ന്യമിത്യാ॑ഹാ-ഭിശസ്തി॒പാ ഹ്യേ॑തദ॑ -നഭിശസ്തേ॒ന്യമനു॑ മേ ദീ॒ക്ഷാ-ന്ദീ॒ക്ഷാപ॑തി-ര്മന്യതാ॒മിത്യാ॑ഹ യഥായ॒ജുരേ॒വൈത-ദ്ഘൃ॒തം-വൈഁ ദേ॒വാ വജ്ര॑-ങ്കൃ॒ത്വാ സോമ॑മഘ്ന-ന്നന്തി॒കമി॑വ॒ ഖലു॒ വാ അ॑സ്യൈ॒തച്ച॑രന്തി॒ യ-ത്താ॑നൂന॒പ്ത്രേണ॑ പ്ര॒ചര॑ന്ത്യ॒ഗ്മ്॒ ശുരഗ്മ്॑ ശുസ്തേ ദേവ സോ॒മാ-ഽഽ പ്യാ॑യതാ॒-മിത്യാ॑ഹ॒ യ- [-മിത്യാ॑ഹ॒ യത്, ഏ॒വാസ്യാ॑-] 11
-ദേ॒വാസ്യാ॑-പുവാ॒യതേ॒ യന്മീയ॑തേ॒-തദേ॒വാസ്യൈ॒തേനാ-ഽഽ പ്യാ॑യയ॒ത്യാ തുഭ്യ॒മിന്ദ്രഃ॑ പ്യായതാ॒മാ ത്വമിന്ദ്രാ॑യ പ്യായ॒സ്വേത്യാ॑-ഹോ॒ഭാവേ॒വേന്ദ്ര॑-ഞ്ച॒ സോമ॒-ഞ്ചാ-ഽഽപ്യാ॑യയ॒ത്യാ പ്യാ॑യയ॒ സഖീ᳚ന്-ഥ്സ॒ന്യാ മേ॒ധയേത്യാ॑ഹ॒ര്ത്വിജോ॒ വാ അ॑സ്യ॒ സഖാ॑യ॒സ്താ-നേ॒വാ-ഽഽപ്യാ॑യയതി സ്വ॒സ്തി തേ॑ ദേവ സോമ സു॒ത്യാമ॑ശീ॒യേ- [സു॒ത്യാമ॑ശീ॒യ, ഇത്യാ॑ഹാ॒ ഽഽശിഷ॑-] 12
-ത്യാ॑ഹാ॒ ഽഽശിഷ॑-മേ॒വൈതാമാ ശാ᳚സ്തേ॒ പ്ര വാ ഏ॒തേ᳚-ഽസ്മാ-ല്ലോ॒കാച്ച്യ॑വന്തേ॒ യേ സോമ॑മാ-പ്യാ॒യയ॑ന്ത്യ-ന്തരിക്ഷദേവ॒ത്യോ॑ ഹി സോമ॒ ആപ്യാ॑യിത॒ ഏഷ്ടാ॒ രായഃ॒ പ്രേഷേ ഭഗാ॒യേത്യാ॑ഹ॒ ദ്യാവാ॑പൃഥി॒വീഭ്യാ॑മേ॒വ ന॑മ॒സ്കൃത്യാ॒സ്മി-ല്ലോഁ॒കേ പ്രതി॑ തിഷ്ഠന്തി ദേവാസു॒രാ-സ്സംയഁ ॑ത്താ ആസ॒-ന്തേ ദേ॒വാ ബിഭ്യ॑തോ॒-ഽഗ്നി-മ്പ്രാവി॑ശ॒-ന്തസ്മാ॑ദാഹുര॒ഗ്നി-സ്സര്വാ॑ ദേ॒വതാ॒ ഇതി॒ തേ᳚- [ദേ॒വതാ॒ ഇതി॒ തേ, അ॒ഗ്നിമേ॒വ] 13
-ഽഗ്നിമേ॒വ വരൂ॑ഥ-ങ്കൃ॒ത്വാ ഽസു॑രാന॒ഭ്യ॑ഭവ-ന്ന॒ഗ്നിമി॑വ॒ ഖലു॒ വാ ഏ॒ഷ പ്രവി॑ശതി॒ യോ॑-ഽവാന്തരദീ॒ക്ഷാമു॒പൈതി॒ ഭ്രാതൃ॑വ്യാഭിഭൂത്യൈ॒ ഭവ॑ത്യാ॒ത്മനാ॒ പരാ᳚-ഽസ്യ॒ ഭ്രാതൃ॑വ്യോ ഭവത്യാ॒ത്മാന॑മേ॒വ ദീ॒ക്ഷയാ॑ പാതി പ്ര॒ജാമ॑വാന്തരദീ॒ക്ഷയാ॑ സന്ത॒രാ-മ്മേഖ॑ലാഗ്മ് സ॒മായ॑ച്ഛതേ പ്ര॒ജാ ഹ്യാ᳚ത്മനോ-ഽന്ത॑രതരാ ത॒പ്തവ്ര॑തോ ഭവതി॒ മദ॑ന്തീഭിര്മാര്ജയതേ॒ നിര്ഹ്യ॑ഗ്നി-ശ്ശീ॒തേന॒ വായ॑തി॒ സമി॑ദ്ധ്യൈ॒ യാ തേ॑ അഗ്നേ॒ രുദ്രി॑യാ ത॒നൂരിത്യാ॑ഹ॒ സ്വയൈ॒വൈന॑-ദ്ദേ॒വത॑യാ വ്രതയതി സയോനി॒ത്വായ॒ ശാന്ത്യൈ᳚ ॥ 14 ॥
(യോ – വാ – ഓജ॑ – ആഹ॒ യ – ദ॑ശീ॒യേ – തി॒ തേ᳚ – ഽഗ്ന॒ – ഏകാ॑ദശ ച) (അ. 2)
തേഷാ॒മസു॑രാണാ-ന്തി॒സ്രഃ പുര॑ ആസ-ന്നയ॒സ്മ-യ്യ॑വ॒മാ-ഽഥ॑ രജ॒താ-ഽഥ॒ ഹരി॑ണീ॒ താ ദേ॒വാ ജേതു॒-ന്നാശ॑ക്നുവ॒-ന്താ ഉ॑പ॒സദൈ॒വാജി॑ഗീഷ॒-ന്തസ്മാ॑ദാഹു॒ര്യശ്ചൈ॒വം-വേഁദ॒ യശ്ച॒ നോപ॒സദാ॒ വൈ മ॑ഹാപു॒ര-ഞ്ജ॑യ॒ന്തീതി॒ ത ഇഷു॒ഗ്മ്॒ സമ॑സ്കുര്വതാ॒- ഗ്നിമനീ॑ക॒ഗ്മ്॒ സോമഗ്മ്॑ ശ॒ല്യം-വിഁഷ്ണു॒-ന്തേജ॑ന॒-ന്തേ᳚-ഽബ്രുവ॒ന് ക ഇ॒മാമ॑സിഷ്യ॒തീതി॑ [ ] 15
രു॒ദ്ര ഇത്യ॑ബ്രുവ-ന്രു॒ദ്രോ വൈ ക്രൂ॒ര-സ്സോ᳚-ഽസ്യ॒ത്വിതി॒ സോ᳚-ഽബ്രവീ॒-ദ്വരം॑-വൃഁണാ അ॒ഹമേ॒വ പ॑ശൂ॒നാ-മധി॑പതിരസാ॒നീതി॒ തസ്മാ᳚-ദ്രു॒ദ്രഃ പ॑ശൂ॒നാ-മധി॑പതി॒സ്താഗ്മ് രു॒ദ്രോ-ഽവാ॑സൃജ॒-ഥ്സ തി॒സ്രഃ പുരോ॑ ഭി॒ത്ത്വൈഭ്യോ ലോ॒കേഭ്യോ- ഽസു॑രാ॒-ന്പ്രാണു॑ദത॒ യദു॑പ॒സദ॑ ഉപസ॒ദ്യന്തേ॒ ഭ്രാതൃ॑വ്യപരാണുത്യൈ॒ നാന്യാമാഹു॑തി-മ്പു॒രസ്താ᳚-ജ്ജുഹുയാ॒-ദ്യദ॒ന്യാമാഹു॑തി-മ്പു॒രസ്താ᳚-ജ്ജുഹു॒യാ- [-ജ്ജുഹു॒യാത്, അ॒ന്യന്മുഖ॑-ങ്കുര്യാ-] 16
-ദ॒ന്യന്മുഖ॑-ങ്കുര്യാ-ഥ്സ്രു॒വേണാ॑-ഽഘാ॒രമാ ഘാ॑രയതി യ॒ജ്ഞസ്യ॒ പ്രജ്ഞാ᳚ത്യൈ॒ പരാം॑അതി॒ക്രമ്യ॑ ജുഹോതി॒ പരാ॑ച ഏ॒വൈഭ്യോ ലോ॒കേഭ്യോ॒ യജ॑മാനോ॒ ഭ്രാതൃ॑വ്യാ॒-ന്പ്ര ണു॑ദതേ॒ പുന॑രത്യാ॒ക്രമ്യോ॑പ॒സദ॑-ഞ്ജുഹോതി പ്ര॒ണുദ്യൈ॒വൈഭ്യോ ലോ॒കേഭ്യോ॒ ഭ്രാതൃ॑വ്യാഞ്ജി॒ത്വാ ഭ്രാ॑തൃവ്യലോ॒ക-മ॒ഭ്യാരോ॑ഹതി ദേ॒വാ വൈ യാഃ പ്രാ॒തരു॑പ॒സദ॑ ഉ॒പാസീ॑ദ॒-ന്നഹ്ന॒സ്താഭി॒രസു॑രാ॒-ന്പ്രാണു॑ദന്ത॒ യാ-സ്സാ॒യഗ്മ് രാത്രി॑യൈ॒ താഭി॒ര്യ-ഥ്സാ॒യ-മ്പ്രാ॑ത-രുപ॒സദ॑- [-രുപ॒സദഃ॑, ഉ॒പ॒സ॒ദ്യന്തേ॑] 17
ഉപസ॒ദ്യന്തേ॑ ഽഹോരാ॒ത്രാഭ്യാ॑മേ॒വ ത-ദ്യജ॑മാനോ॒ ഭ്രാതൃ॑വ്യാ॒-ന്പ്ര ണു॑ദതേ॒ യാഃ പ്രാ॒തര്യാ॒ജ്യാ᳚-സ്സ്യുസ്താ-സ്സാ॒യ-മ്പു॑രോ-ഽനുവാ॒ക്യാഃ᳚ കുര്യാ॒ദയാ॑തയാമത്വായ തി॒സ്ര ഉ॑പ॒സദ॒ ഉപൈ॑തി॒ ത്രയ॑ ഇ॒മേ ലോ॒കാ ഇ॒മാനേ॒വ ലോ॒കാ-ന്പ്രീ॑ണാതി॒ ഷട്-ഥ്സ-മ്പ॑ദ്യന്തേ॒ ഷഡ്വാ ഋ॒തവ॑ ഋ॒തൂനേ॒വ പ്രീ॑ണാതി॒ ദ്വാദ॑ശാ॒ഹീനേ॒ സോമ॒ ഉപൈ॑തി॒ ദ്വാദ॑ശ॒ മാസാ᳚-സ്സംവഁഥ്സ॒ര-സ്സ॑വന്ഥ്സ॒രമേ॒വ പ്രീ॑ണാതി॒ ചതു॑ര്വിഗ്മ്ശതി॒-സ്സ- [ചതു॑ര്വിഗ്മ്ശതി॒-സ്സമ്, പ॒ദ്യ॒ന്തേ॒ ചതു॑ര്വിഗ്മ്ശതി-] 18
-മ്പ॑ദ്യന്തേ॒ ചതു॑ര്വിഗ്മ്ശതി-രര്ധമാ॒സാ അ॑ര്ധമാ॒സാനേ॒വ പ്രീ॑ണാ॒ത്യാരാ᳚ഗ്രാ-മവാന്തരദീ॒ക്ഷാ-മുപേ॑യാ॒ദ്യഃ കാ॒മയേ॑താ॒-ഽസ്മി-ന്മേ॑ ലോ॒കേ-ഽര്ധു॑കഗ്ഗ് സ്യാ॒ദിത്യേക॒മഗ്രേ-ഽഥ॒ ദ്വാവഥ॒ ത്രീനഥ॑ ച॒തുര॑ ഏ॒ഷാ വാ ആരാ᳚ഗ്രാ ഽവാന്തരദീ॒ക്ഷാ ഽസ്മിന്നേ॒വാസ്മൈ॑ ലോ॒കേ-ഽര്ധു॑ക-മ്ഭവതി പ॒രോവ॑രീയസീ-മവാന്തരദീ॒ക്ഷാ-മുപേ॑യാ॒ദ്യഃ കാ॒മയേ॑താ॒മുഷ്മി॑-ന്മേ ലോ॒കേ-ഽര്ധു॑കഗ്ഗ് സ്യാ॒ദിതി॑ ച॒തുരോ-ഽഗ്രേ ഽഥ॒ ത്രീനഥ॒ ദ്വാവഥൈക॑മേ॒ഷാ വൈ പ॒രോവ॑രീയസ്യ-വാന്തരദീ॒ക്ഷാ ഽമുഷ്മി॑ന്നേ॒വാസ്മൈ॑ ലോ॒കേ-ഽര്ധു॑ക-മ്ഭവതി ॥ 19 ॥
(അ॒സി॒ഷ്യ॒തീതി॑ – ജുഹു॒യാഥ് – സാ॒യ-മ്പ്രാ॑തരുപ॒സദ॒ – ശ്ചതു॑ര്വിഗ്മ്ശതി॒-സ്സം – ച॒തുരോ-ഽഗ്രേ॒ – ഷോഡ॑ശ ച) (അ. 3)
സു॒വ॒ര്ഗം-വാഁ ഏ॒തേ ലോ॒കം-യഁ ॑ന്തി॒ യ ഉ॑പ॒സദ॑ ഉപ॒യന്തി॒ തേഷാം॒-യഁ ഉ॒ന്നയ॑തേ॒ ഹീയ॑ത ഏ॒വ സ നോദ॑നേ॒ഷീതി॒ സൂ᳚ന്നീയമിവ॒ യോ വൈ സ്വാ॒ര്ഥേതാം᳚-യഁ॒താഗ് ശ്രാ॒ന്തോ ഹീയ॑ത ഉ॒ത സ നി॒ഷ്ട്യായ॑ സ॒ഹ വ॑സതി॒ തസ്മാ᳚-ഥ്സ॒കൃദു॒ന്നീയ॒ നാപ॑ര॒മുന്ന॑യേത ദ॒ദ്ധ്നോന്ന॑യേതൈ॒തദ്വൈ പ॑ശൂ॒നാഗ്മ് രൂ॒പഗ്മ് രൂ॒പേണൈ॒വ പ॒ശൂനവ॑ രുന്ധേ [ ] 20
യ॒ജ്ഞോ ദേ॒വേഭ്യോ॒ നിലാ॑യത॒ വിഷ്ണൂ॑ രൂ॒പ-ങ്കൃ॒ത്വാ സ പൃ॑ഥി॒വീ-മ്പ്രാവി॑ശ॒-ത്ത-ന്ദേ॒വാ ഹസ്താ᳚ന്-ഥ്സ॒ഗ്മ്॒ രഭ്യൈ᳚ച്ഛ॒-ന്തമിന്ദ്ര॑ ഉ॒പര്യു॑പ॒ര്യത്യ॑ക്രാമ॒-ഥ്സോ᳚-ഽബ്രവീ॒-ത്കോ മാ॒-ഽയമു॒പര്യു॑പ॒ര്യത്യ॑ക്രമീ॒-ദിത്യ॒ഹ-ന്ദു॒ര്ഗേ ഹന്തേത്യഥ॒ കസ്ത്വമിത്യ॒ഹ-ന്ദു॒ര്ഗാദാഹ॒ര്തേതി॒ സോ᳚-ഽബ്രവീ-ദ്ദു॒ര്ഗേ വൈ ഹന്താ॑-ഽവോചഥാ വരാ॒ഹോ॑-ഽയം-വാഁ ॑മമോ॒ഷ- [-വാഁ ॑മമോ॒ഷഃ, സ॒പ്താ॒നാ] 21
-സ്സ॑പ്താ॒നാ-ങ്ഗി॑രീ॒ണാ-മ്പ॒രസ്താ᳚ദ്വി॒ത്തം-വേഁദ്യ॒മസു॑രാണാ-മ്ബിഭര്തി॒ ത-ഞ്ജ॑ഹി॒ യദി॑ ദു॒ര്ഗേ ഹന്താ-ഽസീതി॒ സ ദ॑ര്ഭപുഞ്ജീ॒ലമു॒-ദ്വൃഹ്യ॑ സ॒പ്ത ഗി॒രീ-ന്ഭി॒ത്ത്വാ തമ॑ഹ॒ന്-ഥ്സോ᳚-ഽബ്രവീ-ദ്ദു॒ര്ഗാദ്വാ ആഹ॑ര്താവോചഥാ ഏ॒തമാ ഹ॒രേതി॒ തമേ᳚ഭ്യോ യ॒ജ്ഞ ഏ॒വ യ॒ജ്ഞമാ-ഽഹ॑ര॒ദ്യ-ത്തദ്വി॒ത്തം-വേഁദ്യ॒മസു॑രാണാ॒-മവി॑ന്ദന്ത॒ തദേകം॒-വേഁദ്യൈ॑ വേദി॒ത്വ-മസു॑രാണാം॒- [-മസു॑രാണാമ്, വാ ഇ॒യമഗ്ര॑] 22
-വാഁ ഇ॒യമഗ്ര॑ ആസീ॒-ദ്യാവ॒ദാസീ॑നഃ പരാ॒പശ്യ॑തി॒ താവ॑-ദ്ദേ॒വാനാ॒-ന്തേ ദേ॒വാ അ॑ബ്രുവ॒ന്നസ്ത്വേ॒വ നോ॒-ഽസ്യാമപീതി॒ കിയ॑ദ്വോ ദാസ്യാമ॒ ഇതി॒ യാവ॑ദി॒യഗ്മ് സ॑ലാവൃ॒കീ ത്രിഃ പ॑രി॒ക്രാമ॑തി॒ താവ॑ന്നോ ദ॒ത്തേതി॒ സ ഇന്ദ്ര॑-സ്സലാവൃ॒കീ രൂ॒പ-ങ്കൃ॒ത്വേമാ-ന്ത്രി-സ്സ॒ര്വതഃ॒ പര്യ॑ക്രാമ॒-ത്തദി॒മാമ॑വിന്ദന്ത॒ യദി॒മാമവി॑ന്ദന്ത॒ ത-ദ്വേദ്യൈ॑ വേദി॒ത്വഗ്മ് [വേദി॒ത്വമ്, സാ വാ ഇ॒യഗ്മ്] 23
സാ വാ ഇ॒യഗ്മ് സര്വൈ॒വ വേദി॒രിയ॑തി ശക്ഷ്യാ॒മീതി॒ ത്വാ അ॑വ॒മായ॑ യജന്തേ ത്രി॒ഗ്മ്॒ശ-ത്പ॒ദാനി॑ പ॒ശ്ചാ-ത്തി॒രശ്ചീ॑ ഭവതി॒ ഷട്ത്രിഗ്മ്॑ശ॒-ത്പ്രാചീ॒ ചതു॑ര്വിഗ്മ്ശതിഃ പു॒രസ്താ᳚-ത്തി॒രശ്ചീ॒ ദശ॑ദശ॒ സമ്പ॑ദ്യന്തേ॒ ദശാ᳚ക്ഷരാ വി॒രാഡന്നം॑-വിഁ॒രാ-ഡ്വി॒രാജൈ॒വാന്നാദ്യ॒മവ॑ രുന്ധ॒ ഉദ്ധ॑ന്തി॒ യദേ॒വാസ്യാ॑ അമേ॒ദ്ധ്യ-ന്തദപ॑ ഹ॒ന്ത്യുദ്ധ॑ന്തി॒ തസ്മാ॒ദോഷ॑ധയഃ॒ പരാ॑ ഭവന്തി ബ॒ര്॒ഹി-സ്സ്തൃ॑ണാതി॒ തസ്മാ॒ദോഷ॑ധയഃ॒ പുന॒രാ ഭ॑വ॒ന്ത്യുത്ത॑ര-മ്ബ॒ര്॒ഹിഷ॑ ഉത്തരബ॒ര്॒ഹി-സ്സ്തൃ॑ണാതി പ്ര॒ജാ വൈ ബ॒ര്॒ഹിര്യജ॑മാന ഉത്തര ബ॒ര്॒ഹി ര്യജ॑മാന-മേ॒വാ-യ॑ജമാനാ॒ദുത്ത॑ര-ങ്കരോതി॒ തസ്മാ॒-ദ്യജ॑മാ॒നോ ഽയ॑ജമാനാ॒ദുത്ത॑രഃ ॥ 24 ॥
(രു॒ന്ധേ॒ – വാ॒മ॒മോ॒ഷോ – വേ॑ദി॒ത്വമസു॑രാണാം – വേഁദി॒ത്വം – ഭ॑വന്തി॒ – പഞ്ച॑വിഗ്മ്ശതിശ്ച) (അ. 4)
യദ്വാ അനീ॑ശാനോ ഭാ॒രമാ॑ദ॒ത്തേ വി വൈ സ ലി॑ശതേ॒ യ-ദ്ദ്വാദ॑ശ സാ॒ഹ്നസ്യോ॑പ॒സദ॒-സ്സ്യുസ്തി॒സ്ത്രോ॑-ഽഹീന॑സ്യ യ॒ജ്ഞസ്യ॒ വിലോ॑മ ക്രിയേത തി॒സ്ര ഏ॒വ സാ॒ഹ്നസ്യോ॑പ॒സദോ॒ ദ്വാദ॑ശാ॒ഹീന॑സ്യ യ॒ജ്ഞസ്യ॑ സവീര്യ॒ത്വായാഥോ॒ സലോ॑മ ക്രിയതേ വ॒ഥ്സസ്യൈക॒-സ്സ്തനോ॑ ഭാ॒ഗീ ഹി സോ-ഽഥൈക॒ഗ്ഗ്॒ സ്തനം॑-വ്രഁ॒തമുപൈ॒ത്യഥ॒ ദ്വാവഥ॒ ത്രീനഥ॑ ച॒തുര॑ ഏ॒തദ്വൈ [ ] 25
ക്ഷു॒രപ॑വി॒ നാമ॑ വ്ര॒തം-യേഁന॒ പ്ര ജാ॒താ-ന്ഭ്രാതൃ॑വ്യാ-ന്നു॒ദതേ॒ പ്രതി॑ ജനി॒ഷ്യമാ॑ണാ॒നഥോ॒ കനീ॑യസൈ॒വ ഭൂയ॒ ഉപൈ॑തി ച॒തുരോ-ഽഗ്രേ॒ സ്തനാ᳚ന് വ്ര॒തമുപൈ॒ത്യഥ॒ ത്രീനഥ॒ ദ്വാവഥൈക॑മേ॒തദ്വൈ സു॑ജഘ॒ന-ന്നാമ॑ വ്ര॒ത-ന്ത॑പ॒സ്യഗ്മ്॑ സുവ॒ര്ഗ്യ॑മഥോ॒ പ്രൈവ ജാ॑യതേ പ്ര॒ജയാ॑ പ॒ശുഭി॑ര്യവാ॒ഗൂ രാ॑ജ॒ന്യ॑സ്യ വ്ര॒ത-ങ്ക്രൂ॒രേവ॒ വൈ യ॑വാ॒ഗൂഃ ക്രൂ॒ര ഇ॑വ [ക്രൂ॒ര ഇ॑വ, രാ॒ജ॒ന്യോ॑ വജ്ര॑സ്യ] 26
രാജ॒ന്യോ॑ വജ്ര॑സ്യ രൂ॒പഗ്മ് സമൃ॑ദ്ധ്യാ ആ॒മിക്ഷാ॒ വൈശ്യ॑സ്യ പാകയ॒ജ്ഞസ്യ॑ രൂ॒പ-മ്പുഷ്ട്യൈ॒ പയോ᳚ ബ്രാഹ്മ॒ണസ്യ॒ തേജോ॒ വൈ ബ്രാ᳚ഹ്മ॒ണസ്തേജഃ॒ പയ॒സ്തേജ॑സൈ॒വ തേജഃ॒ പയ॑ ആ॒ത്മ-ന്ധ॒ത്തേ ഽഥോ॒ പയ॑സാ॒ വൈ ഗര്ഭാ॑ വര്ധന്തേ॒ ഗര്ഭ॑ ഇവ॒ ഖലു॒ വാ ഏ॒ഷ യ-ദ്ദീ᳚ക്ഷി॒തോ യദ॑സ്യ॒ പയോ᳚ വ്ര॒ത-മ്ഭവ॑ത്യാ॒ത്മാന॑മേ॒വ ത-ദ്വ॑ര്ധയതി॒ ത്രിവ്ര॑തോ॒ വൈ മനു॑രാസീ॒-ദ്ദ്വിവ്ര॑താ॒ അസു॑രാ॒ ഏക॑വ്രതാ [ഏക॑വ്രതാഃ, ദേ॒വാഃ പ്രാ॒തര്മ॒ദ്ധ്യന്ദി॑നേ] 27
ദേ॒വാഃ പ്രാ॒തര്മ॒ദ്ധ്യന്ദി॑നേ സാ॒യ-ന്ത-ന്മനോ᳚ര്വ്ര॒തമാ॑സീ-ത്പാകയ॒ജ്ഞസ്യ॑ രൂ॒പ-മ്പുഷ്ട്യൈ᳚ പ്രാ॒തശ്ച॑ സാ॒യ-ഞ്ചാസു॑രാണാ-ന്നിര്മ॒ദ്ധ്യ-ങ്ക്ഷു॒ധോ രൂ॒പ-ന്തത॒സ്തേ പരാ॑-ഽഭവ-ന്മ॒ദ്ധ്യന്ദി॑നേ മദ്ധ്യരാ॒ത്രേ ദേ॒വാനാ॒-ന്തത॒സ്തേ॑-ഽഭവന്-ഥ്സുവ॒ര്ഗം-ലോഁ॒കമാ॑യ॒ന്॒. യദ॑സ്യ മ॒ദ്ധ്യന്ദി॑നേ മദ്ധ്യരാ॒ത്രേ വ്ര॒ത-മ്ഭവ॑തി മദ്ധ്യ॒തോ വാ അന്നേ॑ന ഭുഞ്ജതേ മദ്ധ്യ॒ത ഏ॒വ തദൂര്ജ॑-ന്ധത്തേ॒ ഭ്രാതൃ॑വ്യാഭിഭൂത്യൈ॒ ഭവ॑ത്യാ॒ത്മനാ॒ [ഭവ॑ത്യാ॒ത്മനാ᳚, പരാ᳚-ഽസ്യ॒ ഭ്രാതൃ॑വ്യോ] 28
പരാ᳚-ഽസ്യ॒ ഭ്രാതൃ॑വ്യോ ഭവതി॒ ഗര്ഭോ॒ വാ ഏ॒ഷ യ-ദ്ദീ᳚ക്ഷി॒തോ യോനി॑ ര്ദീക്ഷിതവിമി॒തം-യഁ-ദ്ദീ᳚ക്ഷി॒തോ ദീ᳚ക്ഷിതവിമി॒താ-ത്പ്ര॒വസേ॒-ദ്യഥാ॒ യോനേ॒ര്ഗര്ഭ॒-സ്സ്കന്ദ॑തി താ॒ദൃഗേ॒വ തന്ന പ്ര॑വസ്ത॒വ്യ॑മാ॒ത്മനോ॑ ഗോപീ॒ഥായൈ॒ഷ വൈ വ്യാ॒ഘ്രഃ കു॑ലഗോ॒പോ യദ॒ഗ്നിസ്തസ്മാ॒-ദ്യ-ദ്ദീ᳚ക്ഷി॒തഃ പ്ര॒വസേ॒-ഥ്സ ഏ॑നമീശ്വ॒രോ॑-ഽനൂ॒ത്ഥായ॒ ഹന്തോ॒ര്ന പ്ര॑വസ്ത॒വ്യ॑മാ॒ത്മനോ॒ ഗുപ്ത്യൈ॑ ദക്ഷിണ॒ത-ശ്ശ॑യ ഏ॒തദ്വൈ യജ॑മാനസ്യാ॒ ഽഽയത॑ന॒ഗ്ഗ്॒സ്വ ഏ॒വാ-ഽഽയത॑നേ ശയേ॒ ഽഗ്നിമ॑ഭ്യാ॒വൃത്യ॑ ശയേ ദേ॒വതാ॑ ഏ॒വ യ॒ജ്ഞമ॑ഭ്യാ॒വൃത്യ॑ ശയേ ॥ 29 ॥
(ഏ॒തദ്വൈ-ക്രൂ॒ര ഇ॒വൈ-ക॑വ്രതാ-ആ॒ത്മനാ॒-യജ॑മാനസ്യ॒-ത്രയോ॑ദശ ച) (അ. 5)
പു॒രോഹ॑വിഷി ദേവ॒യജ॑നേ യാജയേ॒ദ്യ-ങ്കാ॒മയേ॒തോപൈ॑ന॒മുത്ത॑രോ യ॒ജ്ഞോ ന॑മേദ॒ഭി സു॑വ॒ര്ഗം-ലോഁ॒ക-ഞ്ജ॑യേ॒ദിത്യേ॒തദ്വൈ പു॒രോഹ॑വിര്ദേവ॒യജ॑നം॒-യഁസ്യ॒ ഹോതാ᳚ പ്രാതരനുവാ॒ക -മ॑നുബ്രു॒വ-ന്ന॒ഗ്നിമ॒പ ആ॑ദി॒ത്യമ॒ഭി വി॒പശ്യ॒ത്യുപൈ॑ന॒മുത്ത॑രോ യ॒ജ്ഞോ ന॑മത്യ॒ഭി സു॑വ॒ര്ഗം-ലോഁ॒ക-ഞ്ജ॑യത്യാ॒പ്തേ ദേ॑വ॒യജ॑നേ യാജയേ॒–ദ്ഭ്രാതൃ॑വ്യവന്ത॒-മ്പന്ഥാം᳚-വാഁ-ഽധിസ്പ॒ര്॒ശയേ᳚-ത്ക॒ര്തം-വാഁ॒ യാവ॒ന്നാന॑സേ॒ യാത॒വൈ [ ] 30
ന രഥാ॑യൈ॒തദ്വാ ആ॒പ്ത-ന്ദേ॑വ॒യജ॑നമാ॒പ്നോത്യേ॒വ ഭ്രാതൃ॑വ്യ॒-ന്നൈന॒-മ്ഭ്രാതൃ॑വ്യ ആപ്നോ॒ത്യേകോ᳚ന്നതേ ദേവ॒യ॑ജനേ യാജയേ-ത്പ॒ശുകാ॑മ॒-മേകോ᳚ന്നതാ॒ദ്വൈ ദേ॑വ॒യജ॑നാ॒ദങ്ഗി॑രസഃ പ॒ശൂന॑സൃജന്താന്ത॒രാ സ॑ദോഹവിര്ധാ॒നേ ഉ॑ന്ന॒തഗ്ഗ് സ്യാ॑ദേ॒തദ്വാ ഏകോ᳚ന്നത-ന്ദേവ॒യജ॑ന-മ്പശു॒മാനേ॒വ ഭ॑വതി॒ ത്ര്യു॑ന്നതേ ദേവ॒യജ॑നേ യാജയേ-ഥ്സുവ॒ര്ഗകാ॑മ॒-ന്ത്ര്യു॑ന്നതാ॒ദ്വൈ ദേ॑വ॒യജ॑നാ॒ദങ്ഗി॑രസ-സ്സുവ॒ര്ഗം-ലോഁ॒കമാ॑യ-ന്നന്ത॒രാ ഽഽഹ॑വ॒നീയ॑-ഞ്ച ഹവി॒ര്ധാന॑-ഞ്ചോ- [ഹവി॒ര്ധാന॑-ഞ്ച, ഉ॒ന്ന॒തഗ്ഗ് സ്യാ॑ദന്ത॒രാ] 31
-ന്ന॒തഗ്ഗ് സ്യാ॑ദന്ത॒രാ ഹ॑വി॒ര്ധാന॑-ഞ്ച॒ സദ॑ശ്ചാന്ത॒രാ സദ॑ശ്ച॒ ഗാര്ഹ॑പത്യ-ഞ്ചൈ॒തദ്വൈ ത്ര്യു॑ന്നത-ന്ദേവ॒യജ॑നഗ്മ് സുവ॒ര്ഗമേ॒വ ലോ॒കമേ॑തി॒ പ്രതി॑ഷ്ഠിതേ ദേവ॒യജ॑നേ യാജയേ-ത്പ്രതി॒ഷ്ഠാകാ॑മമേ॒തദ്വൈ പ്രതി॑ഷ്ഠിത-ന്ദേവ॒യജ॑നം॒-യഁ-ഥ്സ॒ര്വത॑-സ്സ॒മ-മ്പ്രത്യേ॒വ തി॑ഷ്ഠതി॒ യത്രാ॒ന്യാ അ॑ന്യാ॒ ഓഷ॑ധയോ॒ വ്യതി॑ഷക്താ॒-സ്സ്യുസ്ത-ദ്യാ॑ജയേ-ത്പ॒ശുകാ॑മമേ॒തദ്വൈ പ॑ശൂ॒നാഗ്മ് രൂ॒പഗ്മ് രൂ॒പേണൈ॒വാസ്മൈ॑ പ॒ശൂ- [പ॒ശൂന്, അവ॑ രുന്ധേ] 32
-നവ॑ രുന്ധേ പശു॒മാനേ॒വ ഭ॑വതി॒ നിര്-ഋ॑തിഗൃഹീതേ ദേവ॒യജ॑നേ യാജയേ॒ദ്യ-ങ്കാ॒മയേ॑ത॒ നിര്-ഋ॑ത്യാസ്യ യ॒ജ്ഞ-ങ്ഗ്രാ॑ഹയേയ॒മിത്യേ॒തദ്വൈ നിര്-ഋ॑തിഗൃഹീത-ന്ദേവ॒യജ॑നം॒-യഁ-ഥ്സ॒ദൃശ്യൈ॑ സ॒ത്യാ॑ ഋ॒ക്ഷ-ന്നിര്-ഋ॑ത്യൈ॒വാസ്യ॑ യ॒ജ്ഞ-ങ്ഗ്രാ॑ഹയതി॒ വ്യാവൃ॑ത്തേ ദേവ॒യജ॑നേ യാജയേ-ദ്വ്യാ॒വൃത്കാ॑മം॒-യഁ-മ്പാത്രേ॑ വാ॒ തല്പേ॑ വാ॒ മീമാഗ്മ്॑സേര-ന്പ്രാ॒ചീന॑മാഹവ॒നീയാ᳚-ത്പ്രവ॒ണഗ്ഗ് സ്യാ᳚-ത്പ്രതീ॒ചീന॒-ങ്ഗാര്ഹ॑പത്യാദേ॒തദ്വൈ വ്യാവൃ॑ത്ത-ന്ദേവ॒യജ॑നം॒-വിഁ പാ॒പ്മനാ॒ ഭ്രാതൃ॑വ്യേ॒ണാ- ഽഽവ॑ര്തതേ॒ നൈന॒-മ്പാത്രേ॒ ന തല്പേ॑ മീമാഗ്മ് സന്തേ കാ॒ര്യേ॑ ദേവ॒യജ॑നേ യാജയേ॒-ദ്ഭൂതി॑കാമ-ങ്കാ॒യാ॑ വൈ പുരു॑ഷോ॒ ഭവ॑ത്യേ॒വ ॥ 33 ॥
(യാത॒വൈ – ഹ॑വി॒ര്ധാന॑-ഞ്ച – പ॒ശൂന് – പാ॒പ്മനാ॒ – ഽഷ്ടാദ॑ശ ച) (അ. 6)
തേഭ്യ॑ ഉത്തരവേ॒ദി-സ്സി॒ഗ്മ്॒ഹീ രൂ॒പ-ങ്കൃ॒ത്വോഭയാ॑-നന്ത॒രാ-ഽപ॒ക്രമ്യാ॑തിഷ്ഠ॒-ത്തേ ദേ॒വാ അ॑മന്യന്ത യത॒രാന്. വാ ഇ॒യമു॑പാവ॒ര്ഥ്സ്യതി॒ ത ഇ॒ദ-മ്ഭ॑വിഷ്യ॒ന്തീതി॒ താമുപാ॑മന്ത്രയന്ത॒ സാ-ഽബ്ര॑വീ॒-ദ്വരം॑-വൃഁണൈ॒ സര്വാ॒-ന്മയാ॒ കാമാ॒ന് വ്യ॑ശ്ഞവഥ॒ പൂര്വാ॒-ന്തു മാ॒-ഽഗ്നേരാഹു॑തിരശ്ഞവതാ॒ ഇതി॒ തസ്മാ॑ദുത്തരവേ॒ദി-മ്പൂര്വാ॑മ॒ഗ്നേ- ര്വ്യാഘാ॑രയന്തി॒ വാരേ॑വൃത॒ഗ്ഗ്॒ ഹ്യ॑സ്യൈ॒ ശമ്യ॑യാ॒ പരി॑ മിമീതേ॒ [മിമീതേ, മാത്രൈ॒വാ-ഽസ്യൈ॒] 34
മാത്രൈ॒വാ-ഽസ്യൈ॒ സാഥോ॑ യു॒ക്തേനൈ॒വ യു॒ക്തമവ॑ രുന്ധേ വി॒ത്തായ॑നീ മേ॒-ഽസീത്യാ॑ഹ വി॒ത്താ ഹ്യേ॑നാ॒നാവ॑-ത്തി॒ക്തായ॑നീ മേ॒-ഽസീത്യാ॑ഹ തി॒ക്താന്. ഹ്യേ॑നാ॒നാവ॒ദവ॑താന്മാ നാഥി॒തമിത്യാ॑ഹ നാഥി॒താന്. ഹ്യേ॑നാ॒നാവ॒ദവ॑താന്മാ വ്യഥി॒തമിത്യാ॑ഹ വ്യഥി॒താന്. ഹ്യേ॑നാ॒നാവ॑-ദ്വി॒ദേ-ര॒ഗ്നി-ര്നഭോ॒ നാമാ- [-ര്നഭോ॒ നാമാ॑, അഗ്നേ॑ അങ്ഗിര॒ ഇതി॒] 35
-ഽഗ്നേ॑ അങ്ഗിര॒ ഇതി॒ ത്രിര്ഹ॑രതി॒ യ ഏ॒വൈഷു ലോ॒കേഷ്വ॒ഗ്നയ॒-സ്താനേ॒വാവ॑ രുന്ധേ തൂ॒ഷ്ണീ-ഞ്ച॑തു॒ര്ഥഗ്മ് ഹ॑ര॒ത്യനി॑-രുക്തമേ॒വാവ॑ രുന്ധേ സി॒ഗ്മ്॒ഹീര॑സി മഹി॒ഷീര॒സീത്യാ॑ഹ സി॒ഗ്മ്॒ഹീര്ഹ്യേ॑ഷാ രൂ॒പ-ങ്കൃ॒ത്വോഭയാ॑-നന്ത॒രാ ഽപ॒ക്രമ്യാതി॑ഷ്ഠദു॒രു പ്ര॑ഥസ്വോ॒രു തേ॑ യ॒ജ്ഞപ॑തിഃ പ്രഥതാ॒മിത്യാ॑ഹ॒ യജ॑മാനമേ॒വ പ്ര॒ജയാ॑ പ॒ശുഭിഃ॑ പ്രഥയതി ധ്രു॒വാ- [ധ്രു॒വാ, അ॒സീതി॒ സഗ്മ് ഹ॑ന്തി॒] 36
-ഽസീതി॒ സഗ്മ് ഹ॑ന്തി॒ ധൃത്യൈ॑ ദേ॒വേഭ്യ॑-ശ്ശുന്ധസ്വ ദേ॒വേഭ്യ॑-ശ്ശുമ്ഭ॒സ്വേത്യവ॑ ചോ॒ക്ഷതി॒ പ്ര ച॑ കിരതി॒ ശുദ്ധ്യാ॑ ഇന്ദ്രഘോ॒ഷസ്ത്വാ॒ വസു॑ഭിഃ പു॒രസ്താ᳚-ത്പാ॒ത്വിത്യാ॑ഹ ദി॒ഗ്ഭ്യ ഏ॒വൈനാ॒-മ്പ്രോക്ഷ॑തി ദേ॒വാഗ്ശ്ചേദു॑-ത്തരവേ॒ദിരു॒പാവ॑വര്തീ॒ഹൈവ വി ജ॑യാമഹാ॒ ഇത്യസു॑രാ॒ വജ്ര॑മു॒ദ്യത്യ॑ ദേ॒വാന॒ഭ്യാ॑യന്ത॒ താനി॑ന്ദ്രഘോ॒ഷോ വസു॑ഭിഃ പു॒രസ്താ॒ദപാ॑- [പു॒രസ്താ॒ദപാ॑, അ॒നു॒ദ॒ത॒ മനോ॑ജവാഃ] 37
-നുദത॒ മനോ॑ജവാഃ പി॒തൃഭി॑ ര്ദക്ഷിണ॒തഃ പ്രചേ॑താ രു॒ദ്രൈഃ പ॒ശ്ചാ-ദ്വി॒ശ്വക॑ര്മാ-ഽഽദി॒ത്യൈരു॑ത്തര॒തോ യദേ॒വമു॑ത്തരവേ॒ദി-മ്പ്രോ॒ക്ഷതി॑ ദി॒ഗ്ഭ്യ ഏ॒വ ത-ദ്യജ॑മാനോ॒ ഭ്രാതൃ॑വ്യാ॒-ന്പ്ര ണു॑ദത॒ ഇന്ദ്രോ॒ യതീ᳚ന്-ഥ്സാലാവൃ॒കേഭ്യഃ॒ പ്രായ॑ച്ഛ॒-ത്താ-ന്ദ॑ക്ഷിണ॒ത ഉ॑ത്തരവേ॒ദ്യാ ആ॑ദ॒ന്॒ യ-ത്പ്രോക്ഷ॑ണീനാ-മു॒ച്ഛിഷ്യേ॑ത॒ ത-ദ്ദ॑ക്ഷിണ॒ത ഉ॑ത്തരവേ॒ദ്യൈ നി ന॑യേ॒-ദ്യദേ॒വ തത്ര॑ ക്രൂ॒ര-ന്ത-ത്തേന॑ ശമയതി॒ യ-ന്ദ്വി॒ഷ്യാ-ത്ത-ന്ധ്യാ॑യേച്ഛു॒ചൈ വൈന॑മര്പയതി ॥ 38 ॥
(മി॒മീ॒തേ॒ – നാമ॑ – ധ്രു॒വാ – ഽപ॑ – ശു॒ചാ – ത്രീണി॑ ച) ( ആ7)
സോത്ത॑രവേ॒ദിര॑ബ്രവീ॒-ഥ്സര്വാ॒-ന്മയാ॒ കാമാ॒ന് വ്യ॑ശ്ഞവ॒ഥേതി॒ തേ ദേ॒വാ അ॑കാമയ॒ന്താസു॑രാ॒-ന്ഭ്രാതൃ॑വ്യാന॒ഭി ഭ॑വേ॒മേതി॒ തേ॑-ഽജുഹവു-സ്സി॒ഗ്മ്॒ഹീര॑സി സപത്നസാ॒ഹീ സ്വാഹേതി॒ തേ-ഽസു॑രാ॒-ന്ഭ്രാതൃ॑വ്യാ-ന॒ഭ്യ॑ഭവ॒-ന്തേ-ഽസു॑രാ॒-ന്ഭ്രാതൃ॑വ്യാ-നഭി॒ഭൂയാ॑കാമയന്ത പ്ര॒ജാം-വിഁ ॑ന്ദേമ॒ഹീതി॒ തേ॑-ഽജുഹവു-സ്സി॒ഗ്മ്॒ഹീര॑സി സുപ്രജാ॒വനി॒-സ്സ്വാഹേതി॒ തേ പ്ര॒ജാമ॑വിന്ദന്ത॒ തേ പ്ര॒ജാം-വിഁ॒ത്ത്വാ- [പ്ര॒ജാം-വിഁ॒ത്ത്വാ,അ॒കാ॒മ॒യ॒ന്ത॒ പ॒ശൂന്. ] 39
-ഽകാ॑മയന്ത പ॒ശൂന്. വി॑ന്ദേമ॒ഹീതി॒ തേ॑-ഽജുഹവു-സ്സി॒ഗ്മ്॒ഹീര॑സി രായസ്പോഷ॒വനി॒-സ്സ്വാഹേതി॒ തേ പ॒ശൂന॑വിന്ദന്ത॒ തേ പ॒ശൂന്. വി॒ത്ത്വാ-ഽകാ॑മയന്ത പ്രതി॒ഷ്ഠാം-വിഁ ॑ന്ദേമ॒ഹീതി॒ തേ॑-ഽജുഹവു-സ്സി॒ഗ്മ്॒ഹീ-ര॑സ്യാദിത്യ॒വനി॒-സ്സ്വാഹേതി॒ ത ഇ॒മാ-മ്പ്ര॑തി॒ഷ്ഠാമ॑വിന്ദന്ത॒ ത ഇ॒മാ-മ്പ്ര॑തി॒ഷ്ഠാം-വിഁ॒ത്ത്വാ-ഽകാ॑മയന്ത ദേ॒വതാ॑ ആ॒ശിഷ॒ ഉപേ॑യാ॒മേതി॒ തേ॑-ഽജുഹവു-സ്സി॒ഗ്മ്॒ഹീര॒സ്യാ വ॑ഹ ദേ॒വാ-ന്ദേ॑വയ॒തേ [ ] 40
യജ॑മാനായ॒ സ്വാഹേതി॒ തേ ദേ॒വതാ॑ ആ॒ശിഷ॒ ഉപാ॑യ॒-ന്പഞ്ച॒ കൃത്വോ॒ വ്യാഘാ॑രയതി॒ പഞ്ചാ᳚ക്ഷരാ പ॒ങ്ക്തിഃ പാങ്ക്തോ॑ യ॒ജ്ഞോ യ॒ജ്ഞമേ॒വാവ॑ രുന്ധേ ഽക്ഷ്ണ॒യാ വ്യാഘാ॑രയതി॒ തസ്മാ॑ദക്ഷ്ണ॒യാ പ॒ശവോ-ഽങ്ഗാ॑നി॒ പ്രഹ॑രന്തി॒ പ്രതി॑ഷ്ഠിത്യൈ ഭൂ॒തേഭ്യ॒സ്ത്വേതി॒ സ്രുച॒മുദ്ഗൃ॑ഹ്ണാതി॒ യ ഏ॒വ ദേ॒വാ ഭൂ॒താസ്തേഷാ॒-ന്ത-ദ്ഭാ॑ഗ॒ധേയ॒-ന്താനേ॒വ തേന॑ പ്രീണാതി॒ പൌതു॑ദ്രവാ-ന്പരി॒ധീ-ന്പരി॑ ദധാത്യേ॒ഷാം- [ദധാത്യേ॒ഷാമ്, ലോ॒കാനാം॒-വിഁധൃ॑ത്യാ] 41
-ലോഁ॒കാനാം॒-വിഁധൃ॑ത്യാ അ॒ഗ്നേസ്ത്രയോ॒ ജ്യായാഗ്മ്॑സോ॒ ഭ്രാത॑ര ആസ॒-ന്തേ ദേ॒വേഭ്യോ॑ ഹ॒വ്യം-വഁഹ॑ന്തഃ॒ പ്രാമീ॑യന്ത॒ സോ᳚-ഽഗ്നിര॑ബിഭേദി॒ത്ഥം-വാഁവ സ്യ ആര്തി॒മാ-ഽരി॑ഷ്യ॒തീതി॒ സ നിലാ॑യത॒ സ യാം-വഁന॒സ്പതി॒ഷ്വവ॑സ॒ത്താ-മ്പൂതു॑ദ്രൌ॒ യാമോഷ॑ധീഷു॒ താഗ്മ് സു॑ഗന്ധി॒തേജ॑നേ॒ യാ-മ്പ॒ശുഷു॒ താ-മ്പേത്വ॑സ്യാന്ത॒രാ ശൃങ്ഗേ॒ ത-ന്ദേ॒വതാഃ॒ പ്രൈഷ॑മൈച്ഛ॒-ന്തമന്വ॑വിന്ദ॒-ന്ത-മ॑ബ്രുവ॒- [-മ॑ബ്രുവന്ന്, ഉപ॑ ന॒ ആ] 42
-ന്നുപ॑ ന॒ ആ വ॑ര്തസ്വ ഹ॒വ്യ-ന്നോ॑ വ॒ഹേതി॒ സോ᳚-ഽബ്രവീ॒-ദ്വരം॑-വൃഁണൈ॒ യദേ॒വ ഗൃ॑ഹീ॒തസ്യാഹു॑തസ്യ ബഹിഃപരി॒ധി സ്കന്ദാ॒-ത്തന്മേ॒ ഭ്രാതൃ॑ണാ-മ്ഭാഗ॒ധേയ॑-മസ॒ദിതി॒ തസ്മാ॒-ദ്യ-ദ്ഗൃ॑ഹീ॒തസ്യാ-ഽഹു॑തസ്യ ബഹിഃപരി॒ധി സ്കന്ദ॑തി॒ തേഷാ॒-ന്ത-ദ്ഭാ॑ഗ॒ധേയ॒-ന്താനേ॒വ തേന॑ പ്രീണാതി॒ സോ॑-ഽമന്യതാ-ഽസ്ഥ॒ന്വന്തോ॑ മേ॒ പൂര്വേ॒ ഭ്രാത॑രഃ॒ പ്രാമേ॑ഷതാ॒-ഽസ്ഥാനി॑ ശാതയാ॒ ഇതി॒ സ യാ- [സ യാനി॑, ] 43
-ന്യ॒സ്ഥാന്യശാ॑തയത॒ ത-ത്പൂതു॑ദ്ര്വ-ഭവ॒-ദ്യന്മാ॒ഗ്മ്॒ സമുപ॑മൃത॒-ന്ത-ദ്ഗുല്ഗു॑ലു॒ യദേ॒താന്-ഥ്സ॑ഭാം॒രാന്-ഥ്സ॒-മ്ഭര॑ത്യ॒ഗ്നിമേ॒വ ത-ഥ്സമ്ഭ॑രത്യ॒ഗ്നേഃ പുരീ॑ഷ-മ॒സീത്യാ॑ഹാ॒-ഽഗ്നേര്ഹ്യേ॑ത-ത്പുരീ॑ഷം॒-യഁ-ഥ്സ॑മ്ഭാ॒രാ അഥോ॒ ഖല്വാ॑ഹുരേ॒തേ വാവൈന॒-ന്തേ ഭ്രാത॑രഃ॒ പരി॑ ശേരേ॒ യ-ത്പൌതു॑ദ്രവാഃ പരി॒ധയ॒ ഇതി॑ ॥ 44 ॥
(വി॒ത്ത്വാ – ദേ॑വയ॒ത – ഏ॒ഷാ – മ॑ബ്രുവ॒ന് – യാനി॒ – ചതു॑ശ്ചത്വാരിഗ്മ്ശച്ച) (അ. 8)
ബ॒ദ്ധമവ॑ സ്യതി വരുണപാ॒ശാദേ॒വൈനേ॑ മുഞ്ചതി॒ പ്രണേ॑നേക്തി॒ മേദ്ധ്യേ॑ ഏ॒വൈനേ॑ കരോതി സാവിത്രി॒യര്ചാ ഹു॒ത്വാ ഹ॑വി॒ര്ധാനേ॒ പ്ര വ॑ര്തയതി സവി॒തൃപ്ര॑സൂത ഏ॒വൈനേ॒ പ്ര വ॑ര്തയതി॒ വരു॑ണോ॒ വാ ഏ॒ഷ ദു॒ര്വാഗു॑ഭ॒യതോ॑ ബ॒ദ്ധോ യദക്ഷ॒-സ്സ യദു॒-ഥ്സര്ജേ॒-ദ്യജ॑മാനസ്യ ഗൃ॒ഹാ-ന॒ഭ്യുഥ്സ॑ര്ജേ-ഥ്സു॒വാഗ്ദേ॑വ॒ ദുര്യാ॒ഗ്മ്॒ ആ വ॒ദേത്യാ॑ഹ ഗൃ॒ഹാ വൈ ദുര്യാ॒-ശ്ശാന്ത്യൈ॒ പ- [ദുര്യാ॒-ശ്ശാന്ത്യൈ॒ പത്നീ᳚, ഉപാ॑നക്തി॒] 45
-ത്ന്യുപാ॑നക്തി॒ പത്നീ॒ ഹി സര്വ॑സ്യ മി॒ത്ര-മ്മി॑ത്ര॒ത്വായ॒ യദ്വൈ പത്നീ॑ യ॒ജ്ഞസ്യ॑ ക॒രോതി॑ മിഥു॒ന-ന്തദഥോ॒ പത്നി॑യാ ഏ॒വൈഷ യ॒ജ്ഞസ്യാ᳚-ന്വാര॒ഭോം-ഽന॑വച്ഛിത്ത്യൈ॒ വര്ത്മ॑നാ॒ വാ അ॒ന്വിത്യ॑ യ॒ജ്ഞഗ്മ് രക്ഷാഗ്മ്॑സി ജിഘാഗ്മ്സന്തി വൈഷ്ണ॒വീഭ്യാ॑മൃ॒ഗ്ഭ്യാം-വഁര്ത്മ॑നോ ര്ജുഹോതി യ॒ജ്ഞോ വൈ വിഷ്ണു॑ര്യ॒ജ്ഞാദേ॒വ രക്ഷാ॒ഗ്॒സ്യപ॑ ഹന്തി॒ യദ॑ദ്ധ്വ॒ര്യു-ര॑ന॒ഗ്നാ-വാഹു॑തി-ഞ്ജുഹു॒യാ-ദ॒ന്ധോ᳚-ഽദ്ധ്വ॒ര്യു-സ്സ്യാ॒-ദ്രക്ഷാഗ്മ്॑സി യ॒ജ്ഞഗ്മ് ഹ॑ന്യു॒ര്॒- [യ॒ജ്ഞഗ്മ് ഹ॑ന്യുഃ, ഹിര॑ണ്യ-മു॒പാസ്യ॑] 46
-ഹിര॑ണ്യ-മു॒പാസ്യ॑ ജുഹോത്യഗ്നി॒വത്യേ॒വ ജു॑ഹോതി॒ നാന്ധോ᳚-ഽദ്ധ്വ॒ര്യുര്ഭവ॑തി॒ ന യ॒ജ്ഞഗ്മ് രക്ഷാഗ്മ്॑സി ഘ്നന്തി॒ പ്രാചീ॒ പ്രേത॑മദ്ധ്വ॒ര-ങ്ക॒ല്പയ॑ന്തീ॒ ഇത്യാ॑ഹ സുവ॒ര്ഗമേ॒വൈനേ॑ ലോ॒ക-ങ്ഗ॑മയ॒ത്യത്ര॑ രമേഥാം॒-വഁര്ഷ്മ॑-ന്പൃഥി॒വ്യാ ഇത്യാ॑ഹ॒ വര്ഷ്മ॒ ഹ്യേ॑ത-ത്പൃ॑ഥി॒വ്യാ യ-ദ്ദേ॑വ॒യജ॑ന॒ഗ്മ്॒ ശിരോ॒ വാ ഏ॒ത-ദ്യ॒ജ്ഞസ്യ॒ യദ്ധ॑വി॒ര്ധാന॑-ന്ദി॒വോ വാ॑ വിഷ്ണവു॒ത വാ॑ പൃഥി॒വ്യാ [പൃഥി॒വ്യാഃ, ഇത്യാ॒ശീര്പ॑ദയ॒ര്ചാ] 47
ഇത്യാ॒ശീര്പ॑ദയ॒ര്ചാ ദക്ഷി॑ണസ്യ ഹവി॒ര്ധാന॑സ്യ മേ॒ഥീ-ന്നി ഹ॑ന്തി ശീര്ഷ॒ത ഏ॒വ യ॒ജ്ഞസ്യ॒ യജ॑മാന ആ॒ശിഷോ-ഽവ॑ രുന്ധേ ദ॒ണ്ഡോ വാ ഔ॑പ॒രസ്തൃ॒തീയ॑സ്യ ഹവി॒ര്ധാന॑സ്യ വഷട്കാ॒രേ-ണാക്ഷ॑-മച്ഛിന॒-ദ്യത്-തൃ॒തീയ॑-ഞ്ഛ॒ദിര്-ഹ॑വി॒ര്ധാന॑യോ-രുദാഹ്രി॒യതേ॑ തൃ॒തീയ॑സ്യ ഹവി॒ര്ധാന॒സ്യാവ॑രുദ്ധ്യൈ॒ ശിരോ॒ വാ ഏ॒ത-ദ്യ॒ജ്ഞസ്യ॒ യദ്ധ॑വി॒ര്ധാനം॒-വിഁഷ്ണോ॑ ര॒രാട॑മസി॒ വിഷ്ണോഃ᳚ പൃ॒ഷ്ഠമ॒സീത്യാ॑ഹ॒ തസ്മാ॑ദേതാവ॒ദ്ധാ ശിരോ॒ വിഷ്യൂ॑തം॒-വിഁഷ്ണോ॒-സ്സ്യൂര॑സി॒ വിഷ്ണോ᳚ര്ധ്രു॒വമ॒സീത്യാ॑ഹ വൈഷ്ണ॒വഗ്മ് ഹി ദേ॒വത॑യാ ഹവി॒ര്ധാനം॒-യഁ-മ്പ്ര॑ഥ॒മ-ങ്ഗ്ര॒ന്ഥി-ങ്ഗ്ര॑ഥ്നീ॒യാദ്യ-ത്ത-ന്ന വി॑സ്ര॒ഗ്മ്॒ സയേ॒ദമേ॑ഹേനാദ്ധ്വ॒ര്യുഃ പ്രമീ॑യേത॒ തസ്മാ॒-ഥ്സ വി॒സ്രസ്യഃ॑ ॥ 48 ॥
(പത്നീ॑ -ഹന്യു-ര്വാ പൃഥി॒വ്യാ-വിഷ്യൂ॑തം॒-വിഁഷ്ണോഃ॒-ഷഡ്വിഗ്മ്॑ശതിശ്ച) (അ. 9)
ദേ॒വസ്യ॑ ത്വാ സവി॒തുഃ പ്ര॑സ॒വ ഇത്യഭ്രി॒മാ ദ॑ത്തേ॒ പ്രസൂ᳚ത്യാ അ॒ശ്വിനോ᳚ ര്ബാ॒ഹുഭ്യാ॒മിത്യാ॑ഹാ॒ശ്വിനൌ॒ ഹി ദേ॒വാനാ॑മദ്ധ്വ॒ര്യൂ ആസ്താ᳚-മ്പൂ॒ഷ്ണോ ഹസ്താ᳚ഭ്യാ॒മിത്യാ॑ഹ॒ യത്യൈ॒ വജ്ര॑ ഇവ॒ വാ ഏ॒ഷാ യദഭ്രി॒രഭ്രി॑രസി॒ നാരി॑ര॒സീത്യാ॑ഹ॒ ശാന്ത്യൈ॒ കാണ്ഡേ॑ കാണ്ഡേ॒ വൈ ക്രി॒യമാ॑ണേ യ॒ജ്ഞഗ്മ് രക്ഷാഗ്മ്॑സി ജിഘാഗ്മ്സന്തി॒ പരി॑ലിഖിത॒ഗ്മ്॒ രക്ഷഃ॒ പരി॑ലിഖിതാ॒ അരാ॑തയ॒ ഇത്യാ॑ഹ॒ രക്ഷ॑സാ॒-മപ॑ഹത്യാ [രക്ഷ॑സാ॒-മപ॑ഹത്യൈ, ഇ॒ദമ॒ഹഗ്മ്] 49
ഇ॒ദമ॒ഹഗ്മ് രക്ഷ॑സോ ഗ്രീ॒വാ അപി॑ കൃന്താമി॒ യോ᳚-ഽസ്മാ-ന്ദ്വേഷ്ടി॒ യ-ഞ്ച॑ വ॒യ-ന്ദ്വി॒ഷ്മ ഇത്യാ॑ഹ॒ ദ്വൌ വാവ പുരു॑ഷൌ॒ യ-ഞ്ചൈ॒വ ദ്വേഷ്ടി॒ യശ്ചൈ॑ന॒-ന്ദ്വേഷ്ടി॒ തയോ॑-രേ॒വാ-ഽന॑ന്തരായ-ങ്ഗ്രീ॒വാഃ കൃ॑ന്തതി ദി॒വേ ത്വാ॒-ഽന്തരി॑ക്ഷായ ത്വാ പൃഥി॒വ്യൈ ത്വേത്യാ॑ഹൈ॒ഭ്യ ഏ॒വൈനാം᳚-ലോഁ॒കേഭ്യഃ॒ പ്രോക്ഷ॑തി പ॒രസ്താ॑-ദ॒ര്വാചീ॒-മ്പ്രോക്ഷ॑തി॒ തസ്മാ᳚- [തസ്മാ᳚ത്, പ॒രസ്താ॑-] 50
-ത്പ॒രസ്താ॑-ദ॒ര്വാചീ᳚-മ്മനു॒ഷ്യാ॑ ഊര്ജ॒മുപ॑ ജീവന്തി ക്രൂ॒രമി॑വ॒ വാ ഏ॒ത-ത്ക॑രോതി॒ യ-ത്ഖന॑ത്യ॒പോ-ഽവ॑ നയതി॒ ശാന്ത്യൈ॒ യവ॑മതീ॒രവ॑ നയ॒ത്യൂര്ഗ്വൈ യവ॒ ഊര്ഗു॑ദു॒ബംര॑ ഊ॒ര്ജൈവോര്ജ॒ഗ്മ്॒ സമ॑ര്ധയതി॒ യജ॑മാനേന॒ സമ്മി॒തൌദു॑ബംരീ ഭവതി॒ യാവാ॑നേ॒വ യജ॑മാന॒സ്താവ॑തീ-മേ॒വാസ്മി॒-ന്നൂര്ജ॑-ന്ദധാതി പിതൃ॒ണാഗ്മ് സദ॑നമ॒സീതി॑ ബ॒ര്॒ഹിരവ॑ സ്തൃണാതി പിതൃദേവ॒ത്യാ᳚(1॒)ഗ്ഗ്॒- [പിതൃദേവ॒ത്യാ᳚മ്, ഹ്യേ॑ത-ദ്യന്നിഖാ॑തം॒-] 51
-ഹ്യേ॑ത-ദ്യന്നിഖാ॑തം॒-യഁ-ദ്ബ॒ര്॒ഹി-രന॑വസ്തീര്യ മിനു॒യാ-ത്പി॑തൃദേവ॒ത്യാ॑ നിഖാ॑താ സ്യാ-ദ്ബ॒ര്॒ഹി-ര॑വ॒സ്തീര്യ॑ മിനോത്യ॒സ്യാ-മേ॒വൈനാ᳚-മ്മിനോ॒ത്യഥോ᳚ സ്വാ॒രുഹ॑-മേ॒വൈനാ᳚-ങ്കരോ॒ത്യു-ദ്ദിവഗ്ഗ്॑ സ്തഭാ॒നാ-ഽഽന്തരി॑ക്ഷ-മ്പൃ॒ണേത്യാ॑ഹൈ॒ഷാം-ലോഁ॒കാനാം॒-വിഁധൃ॑ത്യൈ ദ്യുതാ॒നസ്ത്വാ॑ മാരു॒തോ മി॑നോ॒ത്വിത്യാ॑ഹ ദ്യുതാ॒നോ ഹ॑ സ്മ॒ വൈ മാ॑രു॒തോ ദേ॒വാനാ॒-മൌദു॑ബംരീ-മ്മിനോതി॒ തേനൈ॒വൈ- [തേനൈ॒വ, ഏ॒നാ॒-മ്മി॒നോ॒തി॒ ബ്ര॒ഹ്മ॒വനി॑-ന്ത്വാ] 52
-നാ᳚-മ്മിനോതി ബ്രഹ്മ॒വനി॑-ന്ത്വാ ക്ഷത്ര॒വനി॒മിത്യാ॑ഹ യഥായ॒ജുരേ॒വൈത-ദ്ഘൃ॒തേന॑ ദ്യാവാപൃഥിവീ॒ ആ പൃ॑ണേഥാ॒മിത്യൌദു॑ബംര്യാ-ഞ്ജുഹോതി॒ ദ്യാവാ॑പൃഥി॒വീ ഏ॒വ രസേ॑നാനക്ത്യാ॒-ന്തമ॒ന്വ-വ॑സ്രാവയത്യാ॒ന്തമേ॒വ യജ॑മാന॒-ന്തേജ॑സാ-നക്ത്യൈ॒ന്ദ്രമ॒സീതി॑ ഛ॒ദിരധി॒ നി ദ॑ധാത്യൈ॒ന്ദ്രഗ്മ് ഹി ദേ॒വത॑യാ॒ സദോ॑ വിശ്വജ॒നസ്യ॑ ഛാ॒യേത്യാ॑ഹ വിശ്വജ॒നസ്യ॒ ഹ്യേ॑ഷാ ഛാ॒യാ യ-ഥ്സദോ॒ നവ॑ഛദി॒ [നവ॑ഛദി, തേജ॑സ്കാമസ്യ] 53
തേജ॑സ്കാമസ്യ മിനുയാ-ത്ത്രി॒വൃതാ॒ സ്തോമേ॑ന॒ സമ്മി॑ത॒-ന്തേജ॑സ്ത്രി॒വൃ-ത്തേ॑ജ॒സ്വ്യേ॑വ ഭ॑വ॒-ത്യേകാ॑ദശ-ഛദീന്ദ്രി॒യകാ॑മ॒-സ്യൈകാ॑ദശാക്ഷരാ ത്രി॒ഷ്ടുഗി॑ന്ദ്രി॒യ-ന്ത്രി॒ഷ്ടുഗി॑ന്ദ്രിയാ॒വ്യേ॑വ ഭ॑വതി॒ പഞ്ച॑ദശഛദി॒ ഭ്രാതൃ॑വ്യവതഃ പഞ്ചദ॒ശോ വജ്രോ॒ ഭ്രാതൃ॑വ്യാഭിഭൂത്യൈ സ॒പ്തദ॑ശഛദി പ്ര॒ജാകാ॑മസ്യ സപ്തദ॒ശഃ പ്ര॒ജാപ॑തിഃ പ്ര॒ജാപ॑തേ॒രാപ്ത്യാ॒ ഏക॑വിഗ്മ്ശതിഛദി പ്രതി॒ഷ്ഠാകാ॑മ-സ്യൈകവി॒ഗ്മ്॒ശ-സ്സ്തോമാ॑നാ-മ്പ്രതി॒ഷ്ഠാ പ്രതി॑ഷ്ഠിത്യാ ഉ॒ദരം॒-വൈഁ സദ॒ ഊര്ഗു॑ദു॒ബംരോ॑ മദ്ധ്യ॒ത ഔദു॑ബംരീ-മ്മിനോതി മദ്ധ്യ॒ത ഏ॒വ പ്ര॒ജാനാ॒മൂര്ജ॑-ന്ദധാതി॒ തസ്മാ᳚- [തസ്മാ᳚ത്, മ॒ദ്ധ്യ॒ത ഊ॒ര്ജാ] 54
-ന്മദ്ധ്യ॒ത ഊ॒ര്ജാ ഭു॑ഞ്ജതേ യജമാനലോ॒കേ വൈ ദക്ഷി॑ണാനി ഛ॒ദീഗ്മ്ഷി॑ ഭ്രാതൃവ്യലോ॒ക ഉത്ത॑രാണി॒ ദക്ഷി॑ണാ॒ന്യുത്ത॑രാണി കരോതി॒ യജ॑മാന-മേ॒വാ-യ॑ജമാനാ॒ദുത്ത॑ര-ങ്കരോതി॒ തസ്മാ॒-ദ്യജ॑മാ॒നോ-ഽയ॑ജമാനാ॒ദുത്ത॑രോ ഽന്തര്വ॒ര്താന് ക॑രോതി॒ വ്യാവൃ॑ത്ത്യൈ॒ തസ്മാ॒ദര॑ണ്യ-മ്പ്ര॒ജാ ഉപ॑ ജീവന്തി॒ പരി॑ ത്വാ ഗിര്വണോ॒ ഗിര॒ ഇത്യാ॑ഹ യഥായ॒ജുരേ॒വൈതദിന്ദ്ര॑സ്യ॒ സ്യൂര॒സീന്ദ്ര॑സ്യ ധ്രു॒വമ॒സീത്യാ॑ഹൈ॒ന്ദ്രഗ്മ് ഹി ദേ॒വത॑യാ॒ സദോ॒ യ-മ്പ്ര॑ഥ॒മ-ങ്ഗ്ര॒ന്ഥി-ങ്ഗ്ര॑ഥ്നീ॒യാദ്യ-ത്ത-ന്ന വി॑സ്ര॒ഗ്മ്॒ സയേ॒ദമേ॑ഹേനാദ്ധ്വ॒ര്യുഃ പ്രമീ॑യേത॒ തസ്മാ॒-ഥ്സ വി॒സ്രസ്യഃ॑ ॥ 55 ॥
(അപ॑ഹത്യൈ॒ – തസ്മാ᳚ത് – പിതൃദേവ॒ത്യം॑ – തേനൈ॒വ – നവ॑ഛദി॒ – തസ്മാ॒ഥ് – സദഃ॒ – പഞ്ച॑ദശ ച) (അ. 10)
ശിരോ॒ വാ ഏ॒ത-ദ്യ॒ജ്ഞസ്യ॒ യദ്ധ॑വി॒ര്ധാന॑-മ്പ്രാ॒ണാ ഉ॑പര॒വാ ഹ॑വി॒ര്ധാനേ॑ ഖായന്തേ॒ തസ്മാ᳚-ച്ഛീ॒ര്॒ഷ-ന്പ്രാ॒ണാ അ॒ധസ്താ᳚-ത്ഖായന്തേ॒ തസ്മാ॑-ദ॒ധസ്താ᳚-ച്ഛീ॒ര്ഷ്ണഃ പ്രാ॒ണാ ര॑ക്ഷോ॒ഹണോ॑ വലഗ॒ഹനോ॑ വൈഷ്ണ॒വാ-ന്ഖ॑നാ॒മീത്യാ॑ഹ വൈഷ്ണ॒വാ ഹി ദേ॒വത॑യോപര॒വാ അസു॑രാ॒ വൈ നി॒ര്യന്തോ॑ ദേ॒വാനാ᳚-മ്പ്രാ॒ണേഷു॑ വല॒ഗാ-ന്ന്യ॑ഖന॒-ന്താ-ന്ബാ॑ഹുമാ॒ത്രേ-ഽന്വ॑വിന്ദ॒-ന്തസ്മാ᳚-ദ്ബാഹുമാ॒ത്രാഃ ഖാ॑യന്ത ഇ॒ദമ॒ഹ-ന്തം-വഁ ॑ല॒ഗ-മുദ്വ॑പാമി॒ [ ] 56
യ-ന്ന॑-സ്സമാ॒നോ യമസ॑മാനോ നിച॒ഖാനേത്യാ॑ഹ॒ ദ്വൌ വാവ പുരു॑ഷൌ॒ യശ്ചൈ॒വ സ॑മാ॒നോ യശ്ചാസ॑മാനോ॒ യമേ॒വാസ്മൈ॒ തൌ വ॑ല॒ഗ-ന്നി॒ഖന॑ത॒സ്ത-മേ॒വോദ്വ॑പതി॒ സന്തൃ॑ണത്തി॒ തസ്മാ॒-ഥ്സന്തൃ॑ണ്ണാ അന്തര॒തഃ പ്രാ॒ണാ ന സ-മ്ഭി॑നത്തി॒ തസ്മാ॒-ദസ॑ഭിന്ന്നാഃ പ്രാ॒ണാ അ॒പോ-ഽവ॑ നയതി॒ തസ്മാ॑-ദാ॒ര്ദ്രാ അ॑ന്തര॒തഃ പ്രാ॒ണാ യവ॑മതീ॒-രവ॑ നയ॒- [-രവ॑ നയതി, ഊര്ഗ്വൈ] 57
-ത്യൂര്ഗ്വൈ യവഃ॑ പ്രാ॒ണാ ഉ॑പര॒വാഃ പ്രാ॒ണേഷ്വേ॒വോര്ജ॑-ന്ദധാതി ബ॒ര്॒ഹിരവ॑ സ്തൃണാതി॒ തസ്മാ᳚ല്ലോമ॒ശാ അ॑ന്തര॒തഃ പ്രാ॒ണാ ആജ്യേ॑ന॒ വ്യാഘാ॑രയതി॒ തേജോ॒ വാ ആജ്യ॑-മ്പ്രാ॒ണാ ഉ॑പര॒വാഃ പ്രാ॒ണേഷ്വേ॒വ തേജോ॑ ദധാതി॒ ഹനൂ॒ വാ ഏ॒തേ യ॒ജ്ഞസ്യ॒ യദ॑ധി॒ഷവ॑ണേ॒ ന സ-ന്തൃ॑ണ॒ത്ത്യ സ॑തൃംണ്ണേ॒ ഹി ഹനൂ॒ അഥോ॒ ഖലു॑ ദീര്ഘസോ॒മേ സ॒തൃന്ദ്യേ॒ ധൃത്യൈ॒ ശിരോ॒ വാ ഏ॒ത-ദ്യ॒ജ്ഞസ്യ॒ യദ്ധ॑വി॒ര്ധാന॑- [യദ്ധ॑വി॒ര്ധാന᳚മ്, പ്രാ॒ണാ ഉ॑പര॒വാ ഹനൂ॑] 58
-മ്പ്രാ॒ണാ ഉ॑പര॒വാ ഹനൂ॑ അധി॒ഷവ॑ണേ ജി॒ഹ്വാ ചര്മ॒ ഗ്രാവാ॑ണോ॒ ദന്താ॒ മുഖ॑മാഹവ॒നീയോ॒ നാസി॑കോ-ത്തരവേ॒ദി-രു॒ദര॒ഗ്മ്॒ സദോ॑ യ॒ദാ ഖലു॒ വൈ ജി॒ഹ്വയാ॑ ദ॒ഥ്സ്വധി॒ ഖാദ॒ത്യഥ॒ മുഖ॑-ങ്ഗച്ഛതി യ॒ദാ മുഖ॒-ങ്ഗച്ഛ॒ത്യഥോ॒ദര॑-ങ്ഗച്ഛതി॒ തസ്മാ᳚ദ്ധവി॒ര്ധാനേ॒ ചര്മ॒ന്നധി॒ ഗ്രാവ॑ഭിരഭി॒ഷുത്യാ॑-ഽഽഹവ॒നീയേ॑ ഹു॒ത്വാ പ്ര॒ത്യഞ്ചഃ॑ പ॒രേത്യ॒ സദ॑സി ഭക്ഷയന്തി॒ യോ വൈ വി॒രാജോ॑ യജ്ഞമു॒ഖേ ദോഹം॒-വേഁദ॑ ദു॒ഹ ഏ॒വൈ നാ॑മി॒യം-വൈഁ വി॒രാ-ട്തസ്യൈ॒ ത്വക്ചര്മോധോ॑-ഽധി॒ഷവ॑ണേ॒ സ്തനാ॑ ഉപര॒വാ ഗ്രാവാ॑ണോ വ॒ഥ്സാ ഋ॒ത്വിജോ॑ ദുഹന്തി॒ സോമഃ॒ പയോ॒ യ ഏ॒വം-വേഁദ॑ ദു॒ഹ ഏ॒വൈനാ᳚മ് ॥ 59 ॥
(വ॒പാ॒മി॒-യവ॑മതീ॒രവ॑ നയതി-ഹവി॒ര്ധാന॑-മേ॒വ-ത്രയോ॑വിഗ്മ്ശതിശ്ച) (അ. 11)
(യദു॒ഭൌ – ദേ॑വാസു॒രാഃ മി॒ഥ – സ്തേഷാഗ്മ്॑ – സുവ॒ര്ഗം – യഁദ്വാ അനീ॑ശാനഃ – പു॒രോഹ॑വിഷി॒ – തേഭ്യഃ॒ – സോത്ത॑രവേ॒ദി – ര്ബ॒ദ്ധന് – ദേ॒വസ്യാ-ഽഭ്രിം॒-വഁജ്രഃ – ശിരോ॒ വാ – ഏകാ॑ദശ )
(യദു॒ഭാ – വിത്യാ॑ഹ ദേ॒വാനാം᳚ – യഁ॒ജ്ഞോ ദേ॒വേഭ്യോ॒ – ന രഥാ॑യ॒ – യജ॑മാനായ – പ॒രസ്താ॑ദ॒ര്വാചീ॒ – ന്നവ॑ പഞ്ചാ॒ശത്)
(യദു॒ഭൌ, ദു॒ഹ ഏ॒വൈനാ᳚മ്)
॥ ഹരിഃ॑ ഓമ് ॥
॥ കൃഷ്ണ യജുര്വേദീയ തൈത്തിരീയ സംഹിതായാം ഷഷ്ഠകാണ്ഡേ ദ്വിതീയഃ പ്രശ്ന-സ്സമാപ്തഃ ॥