കൃഷ്ണ യജുര്വേദീയ തൈത്തിരീയ സംഹിതായാം ഷഷ്ഠകാണ്ഡേ തൃതീയഃ പ്രശ്നഃ – സോമമന്ത്രബ്രാഹ്മണനിരൂപണം
ഓ-ന്നമഃ പരമാത്മനേ, ശ്രീ മഹാഗണപതയേ നമഃ,
ശ്രീ ഗുരുഭ്യോ നമഃ । ഹ॒രിഃ॒ ഓമ് ॥
ചാത്വാ॑ലാ॒-ദ്ധിഷ്ണി॑യാ॒നുപ॑ വപതി॒ യോനി॒ര്വൈ യ॒ജ്ഞസ്യ॒ ചാത്വാ॑ലം-യഁ॒ജ്ഞസ്യ॑ സയോനി॒ത്വായ॑ ദേ॒വാ വൈ യ॒ജ്ഞ-മ്പരാ॑-ഽജയന്ത॒ തമാഗ്നീ᳚ദ്ധ്രാ॒-ത്പുന॒രപാ॑ജയന്നേ॒തദ്വൈ യ॒ജ്ഞസ്യാ-പ॑രാജിതം॒-യഁദാഗ്നീ᳚ദ്ധ്രം॒-യഁദാഗ്നീ᳚ദ്ധ്രാ॒ദ്ധിഷ്ണി॑യാന്. വി॒ഹര॑തി॒ യദേ॒വ യ॒ജ്ഞസ്യാ-പ॑രാജിത॒-ന്തത॑ ഏ॒വൈന॒-മ്പുന॑സ്തനുതേ പരാ॒ജിത്യേ॑വ॒ ഖലു॒ വാ ഏ॒തേ യ॑ന്തി॒ യേ ബ॑ഹിഷ്പവമാ॒നഗ്മ് സര്പ॑ന്തി ബഹിഷ്പവമാ॒നേ സ്തു॒ത [സ്തു॒തേ, ആ॒ഹാഗ്നീ॑ദ॒ഗ്നീന്. വി] 1
ആ॒ഹാഗ്നീ॑ദ॒ഗ്നീന്. വി ഹ॑ര ബ॒ര്॒ഹി-സ്സ്തൃ॑ണാഹി പുരോ॒ഡാശാ॒ഗ്മ്॒ അല॑-ങ്കു॒ര്വിതി॑ യ॒ജ്ഞമേ॒വാപ॒ജിത്യ॒ പുന॑സ്തന്വാ॒നാ യ॒ന്ത്യങ്ഗാ॑രൈ॒ര്ദ്വേ സവ॑നേ॒ വി ഹ॑രതി ശ॒ലാകാ॑ഭി-സ്തൃ॒തീയഗ്മ്॑ സശുക്ര॒ത്വായാഥോ॒ സ-മ്ഭ॑രത്യേ॒വൈന॒ദ്ധിഷ്ണി॑യാ॒ വാ അ॒മുഷ്മി॑-ല്ലോഁ॒കേ സോമ॑മരക്ഷ॒-ന്തേഭ്യോ-ഽധി॒ സോമ॒മാ-ഽഹ॑ര॒-ന്ത മ॑ന്വ॒വായ॒ന്ത-മ്പര്യ॑വിശ॒ന്॒. യ ഏ॒വം-വേഁദ॑ വി॒ന്ദതേ॑ [യ ഏ॒വം-വേഁദ॑ വി॒ന്ദതേ᳚, പ॒രി॒വേ॒ഷ്ടാര॒-ന്തേ] 2
പരിവേ॒ഷ്ടാര॒-ന്തേ സോ॑മപീ॒ഥേന॒ വ്യാ᳚ര്ധ്യന്ത॒ തേ ദേ॒വേഷു॑ സോമപീ॒ഥമൈ᳚ച്ഛന്ത॒ താ-ന്ദേ॒വാ അ॑ബ്രുവ॒-ന്ദ്വേദ്വേ॒ നാമ॑നീ കുരുദ്ധ്വ॒മഥ॒ പ്ര വാ॒-ഽഽഫ്സ്യഥ॒ ന വേത്യ॒ഗ്നയോ॒ വാ അഥ॒ ധിഷ്ണി॑യാ॒സ്തസ്മാ᳚-ദ്ദ്വി॒നാമാ᳚ ബ്രാഹ്മ॒ണോ-ഽര്ധു॑ക॒സ്തേഷാം॒-യേഁ നേദി॑ഷ്ഠ-മ്പ॒ര്യവി॑ശ॒-ന്തേ സോ॑മപീ॒ഥ-മ്പ്രാ-ഽപ്നു॑വന്നാഹവ॒നീയ॑ ആഗ്നീ॒ദ്ധ്രീയോ॑ ഹോ॒ത്രീയോ॑ മാര്ജാ॒ലീയ॒സ്തസ്മാ॒-ത്തേഷു॑ ജുഹ്വത്യതി॒ഹായ॒ വഷ॑-ട്കരോതി॒ വി ഹ്യേ॑ [വി ഹി, ഏ॒തേ സോ॑മപീ॒ഥേനാ-ഽഽര്ധ്യ॑ന്ത] 3
-തേ സോ॑മപീ॒ഥേനാ-ഽഽര്ധ്യ॑ന്ത ദേ॒വാ വൈ യാഃ പ്രാചീ॒-രാഹു॑തീ॒-രജു॑ഹവു॒ര്യേ പു॒രസ്താ॒ദസു॑രാ॒ ആസ॒-ന്താഗ് സ്താഭിഃ॒ പ്രാണു॑ദന്ത॒ യാഃ പ്ര॒തീചീ॒ര്യേ പ॒ശ്ചാദസു॑രാ॒ ആസ॒-ന്താഗ്സ്താഭി॒-രപാ॑നുദന്ത॒ പ്രാചീ॑ര॒ന്യാ ആഹു॑തയോ ഹൂ॒യന്തേ᳚ പ്ര॒ത്യങ്ങാസീ॑നോ॒ ധിഷ്ണി॑യാ॒ന്. വ്യാഘാ॑രയതി പ॒ശ്ചാച്ചൈ॒വ പുരസ്താ᳚ച്ച॒ യജ॑മാനോ॒ ഭ്രാതൃ॑വ്യാ॒-ന്പ്ര ണു॑ദതേ॒ തസ്മാ॒-ത്പരാ॑ചീഃ പ്ര॒ജാഃ പ്ര വീ॑യന്തേ പ്ര॒തീചീ᳚- [പ്ര॒തീചീഃ᳚, ജാ॒യ॒ന്തേ॒ പ്രാ॒ണാ വാ ഏ॒തേ] 4
-ര്ജായന്തേ പ്രാ॒ണാ വാ ഏ॒തേ യദ്ധിഷ്ണി॑യാ॒ യദ॑ദ്ധ്വ॒ര്യുഃ പ്ര॒ത്യ-ന്ധിഷ്ണി॑യാ-നതി॒സര്പേ᳚-ത്പ്രാ॒ണാന്-ഥ്സങ്ക॑ര്ഷേ-ത്പ്ര॒മായു॑ക-സ്സ്യാ॒ന്നാഭി॒ര്വാ ഏ॒ഷാ യ॒ജ്ഞസ്യ॒ യദ്ധോതോ॒ര്ധ്വഃ ഖലു॒ വൈ നാഭ്യൈ᳚ പ്രാ॒ണോ-ഽവാം॑അപാ॒നോ യദ॑ധ്വ॒ര്യുഃ പ്ര॒ത്യം ഹോതാ॑രമതി॒സര്പേ॑ദപാ॒നേ പ്രാ॒ണ-ന്ദ॑ധ്യാ-ത്പ്ര॒മായു॑ക-സ്സ്യാ॒ന്നാദ്ധ്വ॒ര്യുരുപ॑ ഗായേ॒-ദ്വാഗ്വീ᳚ര്യോ॒ വാ അ॑ദ്ധ്വ॒ര്യു-ര്യദ॑ദ്ധ്വ॒ര്യുരു॑പ॒-ഗായേ॑ദു-ദ്ഗാ॒ത്രേ [ ] 5
വാച॒ഗ്മ്॒ സ-മ്പ്ര യ॑ച്ഛേ-ദുപ॒ദാസു॑കാ-ഽസ്യ॒ വാ-ഖ്സ്യാ᳚ദ്ബ്രഹ്മവാ॒ദിനോ॑ വദന്തി॒ നാസഗ്ഗ്॑സ്ഥിതേ॒ സോമേ᳚-ഽദ്ധ്വ॒ര്യുഃ പ്ര॒ത്യങ്-ഖ്സദോ-ഽതീ॑യാ॒ദഥ॑ ക॒ഥാ ദാ᳚ക്ഷി॒ണാനി॒ ഹോതു॑മേതി॒ യാമോ॒ ഹി സ തേഷാ॒-ങ്കസ്മാ॒ അഹ॑ ദേ॒വാ യാമം॒-വാഁ-ഽയാ॑മം॒-വാഁ-ഽനു॑ ജ്ഞാസ്യ॒ന്തീത്യു-ത്ത॑രേ॒ണാ-ഽഽഗ്നീ᳚ദ്ധ്ര-മ്പ॒രീത്യ॑ ജുഹോതി ദാക്ഷി॒ണാനി॒ ന പ്രാ॒ണാന്ഥ്സ-ങ്ക॑ര്ഷതി॒ ന്യ॑ന്യേ ധിഷ്ണി॑യാ ഉ॒പ്യന്തേ॒ നാന്യേ യാ-ന്നി॒വപ॑തി॒ തേന॒ താ-ന്പ്രീ॑ണാതി॒ യാ-ന്നനി॒വപ॑തി॒ യദ॑നുദി॒ശതി॒ തേന॒ താന് ॥ 6 ॥
(സ്തു॒തേ – വി॒ന്ദതേ॒ – ഹി – വീ॑യന്തേ പ്ര॒തീചീ॑ – രുദ്ഗ്രാ॒ത്ര – ഉ॒പ്യന്തേ॒ – ചതു॑ര്ദശ ച) (അ. 1)
സു॒വ॒ര്ഗായ॒ വാ ഏ॒താനി॑ ലോ॒കായ॑ ഹൂയന്തേ॒ യ-ദ്വൈ॑സര്ജ॒നാനി॒ ദ്വാഭ്യാ॒-ങ്ഗാര്ഹ॑പത്യേ ജുഹോതി ദ്വി॒പാ-ദ്യജ॑മാനഃ॒ പ്രതി॑ഷ്ഠിത്യാ॒ ആഗ്നീ᳚ദ്ധ്രേ ജുഹോത്യ॒ന്തരി॑ക്ഷ ഏ॒വാ-ഽഽക്ര॑മത ആഹവ॒നീയേ॑ ജുഹോതി സുവ॒ര്ഗമേ॒വൈനം॑-ലോഁ॒ക-ങ്ഗ॑മയതി ദേ॒വാന്. വൈ സു॑വ॒ര്ഗം-ലോഁ॒കം-യഁ॒തോ രക്ഷാഗ്॑സ്യ ജിഘാഗ്മ്സ॒ന്തേ സോമേ॑ന॒ രാജ്ഞാ॒ രക്ഷാഗ്॑-സ്യപ॒ഹത്യാ॒പ്തു-മാ॒ത്മാന॑-ങ്കൃ॒ത്വാ സു॑വ॒ര്ഗം-ലോഁ॒കമാ॑യ॒-ന്രക്ഷ॑സാ॒-മനു॑പലാഭാ॒യാ ഽഽത്ത॒-സ്സോമോ॑ ഭവ॒ത്യഥ॑ [ഭവ॒ത്യഥ॑, വൈ॒സ॒ര്ജ॒നാനി॑ ജുഹോതി॒] 7
വൈസര്ജ॒നാനി॑ ജുഹോതി॒ രക്ഷ॑സാ॒മപ॑ഹത്യൈ॒ ത്വഗ്മ് സോ॑മ തനൂ॒കൃദ്ഭ്യ॒ ഇത്യാ॑ഹ തനൂ॒കൃദ്ധ്യ॑ഷ ദ്വേഷോ᳚ഭ്യോ॒-ഽന്യകൃ॑തേഭ്യ॒ ഇത്യാ॑ഹാ॒ന്യകൃ॑താനി॒ ഹി രക്ഷാഗ്॑സ്യു॒രു യ॒ന്താ-ഽസി॒ വരൂ॑ഥ॒മിത്യാ॑ഹോ॒രു ണ॑സ്കൃ॒ധീതി॒ വാവൈതദാ॑ഹ ജുഷാ॒ണോ അ॒പ്തുരാജ്യ॑സ്യ വേ॒ത്വിത്യാ॑ഹാ॒പ്തുമേ॒വ യജ॑മാന-ങ്കൃ॒ത്വാ സു॑വ॒ര്ഗം-ലോഁ॒ക-ങ്ഗ॑മയതി॒ രക്ഷ॑സാ॒-മനു॑പലാഭാ॒യാ-ഽഽ സോമ॑-ന്ദദത॒ [സോമ॑-ന്ദദതേ, ആ ഗ്രാവ്ണ്ണ॒ ആ] 8
ആ ഗ്രാവ്ണ്ണ॒ ആ വാ॑യ॒വ്യാ᳚ന്യാ ദ്രോ॑ണകല॒ശമു-ത്പത്നീ॒മാ ന॑യ॒ന്ത്യന്വനാഗ്മ്॑സി॒ പ്ര വ॑ര്തയന്തി॒ യാവ॑ദേ॒വാസ്യാസ്തി॒ തേന॑ സ॒ഹ സു॑വ॒ര്ഗം-ലോഁ॒കമേ॑തി॒ നയ॑വത്യ॒ര്ചാ-ഽഽഗ്നീ᳚ദ്ധ്രേ ജുഹോതി സുവ॒ര്ഗസ്യ॑ ലോ॒കസ്യാ॒ഭിനീ᳚ത്യൈ॒ ഗ്രാവ്ണ്ണോ॑ വായ॒വ്യാ॑നി ദ്രോണകല॒ശമാഗ്നീ᳚ദ്ധ്ര॒ ഉപ॑ വാസയതി॒ വി ഹ്യേ॑ന॒-ന്തൈര്ഗൃ॒ഹ്ണതേ॒ യ-ഥ്സ॒ഹോപ॑വാ॒സയേ॑-ദപുവാ॒യേത॑ സൌ॒മ്യര്ചാ പ്ര പാ॑ദയതി॒ സ്വയൈ॒- [പ്ര പാ॑ദയതി॒ സ്വയ᳚, ഏ॒വൈന॑-ന്ദേ॒വത॑യാ॒] 9
-വൈന॑-ന്ദേ॒വത॑യാ॒ പ്ര പാ॑ദയ॒ത്യദി॑ത്യാ॒-സ്സദോ॒-ഽസ്യദി॑ത്യാ॒-സ്സദ॒ ആ സീ॒ദേത്യാ॑ഹ യഥായ॒ജുരേ॒വൈത-ദ്യജ॑മാനോ॒ വാ ഏ॒തസ്യ॑ പു॒രാ ഗോ॒പ്താ ഭ॑വത്യേ॒ഷ വോ॑ ദേവ സവിത॒-സ്സോമ॒ ഇത്യാ॑ഹ സവി॒തൃപ്ര॑സൂത ഏ॒വൈന॑-ന്ദേ॒വതാ᳚ഭ്യ॒-സ്സ-മ്പ്രയ॑ച്ഛത്യേ॒ത-ത്ത്വഗ്മ് സോ॑മ ദേ॒വോ ദേ॒വാനുപാ॑ഗാ॒ ഇത്യാ॑ഹ ദേ॒വോ ഹ്യേ॑ഷ സ- [ദേ॒വോ ഹ്യേ॑ഷ സന്ന്, ദേ॒വാനു॒പൈതീ॒ദമ॒ഹ-] 10
-ന്ദേ॒വാനു॒പൈതീ॒ദമ॒ഹ-മ്മ॑നു॒ഷ്യോ॑ മനു॒ഷ്യാ॑നിത്യാ॑ഹ മനു॒ഷ്യോ᳚(1॒) ഹ്യേ॑ഷ സ-ന്മ॑നു॒ഷ്യാ॑നു॒പൈതി॒ യദേ॒ത-ദ്യജു॒ര്ന ബ്രൂ॒യാദപ്ര॑ജാ അപ॒ശുര്യജ॑മാന-സ്സ്യാ-ഥ്സ॒ഹ പ്ര॒ജയാ॑ സഹ രാ॒യസ്പോഷേ॒ണേത്യാ॑ഹ പ്ര॒ജയൈ॒വ പ॒ശുഭി॑-സ്സ॒ഹേമം-ലോഁ॒കമു॒പാവ॑ര്തതേ॒ നമോ॑ ദേ॒വേഭ്യ॒ ഇത്യാ॑ഹ നമസ്കാ॒രോ ഹി ദേ॒വാനാഗ്॑ സ്വ॒ധാ പി॒തൃഭ്യ॒ ഇത്യാ॑ഹ സ്വധാകാ॒രോ ഹി [സ്വധാകാ॒രോ ഹി, പി॒തൃ॒ണാമി॒ദമ॒ഹ-] 11
പി॑തൃ॒ണാമി॒ദമ॒ഹ-ന്നിര്വരു॑ണസ്യ॒ പാശാ॒ദിത്യാ॑ഹ വരുണപാ॒ശാദേ॒വ നിര്മു॑ച്യ॒തേ ഽഗ്നേ᳚ വ്രതപത ആ॒ത്മനഃ॒ പൂര്വാ॑ ത॒നൂരാ॒ദേയേത്യാ॑ഹുഃ॒ കോ ഹി തദ്വേദ॒ യ-ദ്വസീ॑യാ॒ന്-ഥ്സ്വേ വശേ॑ ഭൂ॒തേ പുന॑ര്വാ॒ ദദാ॑തി॒ ന വേതി॒ ഗ്രാവാ॑ണോ॒ വൈ സോമ॑സ്യ॒ രാജ്ഞോ॑ മലിമ്ലുസേ॒നാ യ ഏ॒വം-വിഁ॒ദ്വാ-ന്ഗ്രാവ്ണ്ണ॒ ആഗ്നീ᳚ദ്ധ്ര ഉപവാ॒സയ॑തി॒ നൈന॑-മ്മലിമ്ലുസേ॒നാ വി॑ന്ദതി ॥ 12 ॥
(അഥ॑-ദദതേ॒ – സ്വയാ॒ – സന്ഥ് – സ്വ॑ധാകാ॒രോ ഹി – വി॑ന്ദതി) (അ. 2)
വൈ॒ഷ്ണ॒വ്യര്ചാ ഹു॒ത്വാ യൂപ॒മച്ഛൈ॑തി വൈഷ്ണ॒വോ വൈ ദേ॒വത॑യാ॒ യൂപ॒-സ്സ്വയൈ॒വൈന॑-ന്ദേ॒വത॒യാ ഽച്ഛൈ॒ത്യത്യ॒ന്യാനഗാ॒-ന്നാന്യാ-നുപാ॑ഗാ॒മിത്യാ॒ഹാതി॒ ഹ്യ॑ന്യാനേതി॒ നാന്യാ-നു॒പൈത്യ॒ര്വാക്ത്വാ॒ പരൈ॑രവിദ-മ്പ॒രോ-ഽവ॑രൈ॒രിത്യാ॑ഹാ॒ര്വാഘ്യേ॑ന॒-മ്പരൈ᳚ര്വി॒ന്ദതി॑ പ॒രോ-ഽവ॑രൈ॒സ്ത-ന്ത്വാ॑ ജുഷേ [ജുഷേ, വൈ॒ഷ്ണ॒വ-ന്ദേ॑വയ॒ജ്യായാ॒] 13
വൈഷ്ണ॒വ-ന്ദേ॑വയ॒ജ്യായാ॒ ഇത്യാ॑ഹ ദേവയ॒ജ്യായൈ॒ ഹ്യേ॑ന-ഞ്ജു॒ഷതേ॑ ദേ॒വസ്ത്വാ॑ സവി॒താ മദ്ധ്വാ॑-ഽന॒ക്ത്വിത്യാ॑ഹ॒ തേജ॑സൈ॒വൈന॑-മന॒ക്ത്യോഷ॑ധേ॒ ത്രായ॑സ്വൈന॒ഗ്ഗ്॒ സ്വധി॑തേ॒ മൈനഗ്മ്॑ ഹിഗ്മ്സീ॒രിത്യാ॑ഹ॒ വജ്രോ॒ വൈ സ്വധി॑തി॒-ശ്ശാന്ത്യൈ॒ സ്വധി॑തേര്വൃ॒ക്ഷസ്യ॒ ബിഭ്യ॑തഃ പ്രഥ॒മേന॒ ശക॑ലേന സ॒ഹ തേജഃ॒ പരാ॑ പതതി॒ യഃ പ്ര॑ഥ॒മ-ശ്ശക॑ലഃ പരാ॒പതേ॒-ത്തമപ്യാ ഹ॑രേ॒-ഥ്സതേ॑ജസ- [ഹ॑രേ॒-ഥ്സതേ॑ജസമ്, ഏ॒വൈന॒മാ] 14
-മേ॒വൈന॒മാ ഹ॑രതീ॒മേ വൈ ലോ॒കാ യൂപാ᳚-ത്പ്രയ॒തോ ബി॑ഭ്യതി॒ ദിവ॒മഗ്രേ॑ണ॒ മാ ലേ॑ഖീര॒ന്തരി॑ക്ഷ॒-മ്മദ്ധ്യേ॑ന॒ മാ ഹിഗ്മ്॑സീ॒രിത്യാ॑ഹൈ॒ഭ്യ ഏ॒വൈനം॑-ലോഁ॒കേഭ്യ॑-ശ്ശമയതി॒ വന॑സ്പതേ ശ॒തവ॑ല്ശോ॒ വി രോ॒ഹേത്യാ॒വ്രശ്ച॑നേ ജുഹോതി॒ തസ്മാ॑-ദാ॒വ്രശ്ച॑നാ-ദ്വൃ॒ക്ഷാണാ॒-മ്ഭൂയാഗ്മ്॑സ॒ ഉത്തി॑ഷ്ഠന്തി സ॒ഹസ്ര॑വല്ശാ॒ വി വ॒യഗ്മ് രു॑ഹേ॒മേത്യാ॑ഹാ॒- ഽഽശിഷ॑മേ॒വൈതാമാ ശാ॒സ്തേ ഽന॑ക്ഷസങ്ഗ- [ശാ॒സ്തേ ഽന॑ക്ഷസങ്ഗമ്, വൃ॒ശ്ചേ॒-ദ്യദ॑ക്ഷസ॒ങ്ഗം-] 15
-വൃഁശ്ചേ॒-ദ്യദ॑ക്ഷസ॒ങ്ഗം-വൃഁ॒ശ്ചേദ॑ധഈ॒ഷം-യഁജ॑മാനസ്യ പ്ര॒മായു॑കഗ്ഗ് സ്യാ॒ദ്യ-ങ്കാ॒മയേ॒താപ്ര॑തിഷ്ഠിത-സ്സ്യാ॒ദിത്യാ॑രോ॒ഹ-ന്തസ്മ॑ വൃശ്ചേദേ॒ഷ വൈ വന॒സ്പതീ॑നാ॒-മപ്ര॑തിഷ്ഠി॒തോ-ഽപ്ര॑തിഷ്ഠിത ഏ॒വ ഭ॑വതി॒ യ-ങ്കാ॒മയേ॑താപ॒ശു-സ്സ്യാ॒ദിത്യ॑പ॒ര്ണ-ന്തസ്മൈ॒ ശുഷ്കാ᳚ഗ്രം-വൃഁശ്ചേദേ॒ഷ വൈ വന॒സ്പതീ॑നാ-മപശ॒വ്യോ॑-ഽപ॒ശുരേ॒വ ഭ॑വതി॒ യ-ങ്കാ॒മയേ॑ത പശു॒മാന്-ഥ്സ്യാ॒ദിതി॑ ബഹുപ॒ര്ണ-ന്തസ്മൈ॑ ബഹുശാ॒ഖം-വൃഁ ॑ശ്ചേദേ॒ഷ വൈ [ ] 16
വന॒സ്പതീ॑നാ-മ്പശ॒വ്യഃ॑ പശു॒മാനേ॒വ ഭ॑വതി॒ പ്രതി॑ഷ്ഠിതം-വൃഁശ്ചേ-ത്പ്രതി॒ഷ്ഠാകാ॑മസ്യൈ॒ഷ വൈ വന॒സ്പതീ॑നാ॒-മ്പ്രതി॑ഷ്ഠിതോ॒ യ-സ്സ॒മേ ഭൂമ്യൈ॒ സ്വാദ്യോനേ॑ രൂ॒ഢഃ പ്രത്യേ॒വ തി॑ഷ്ഠതി॒ യഃ പ്ര॒ത്യങ്ങുപ॑നത॒സ്തം-വൃഁ ॑ശ്ചേ॒-ഥ്സ ഹി മേധ॑മ॒ഭ്യുപ॑നതഃ॒ പഞ്ചാ॑രത്നി॒-ന്തസ്മൈ॑ വൃശ്ചേ॒ദ്യ-ങ്കാ॒മയേ॒തോപൈ॑ന॒മുത്ത॑രോ യ॒ജ്ഞോ ന॑മേ॒ദിതി॒ പഞ്ചാ᳚ക്ഷരാ പ॒ങ്ക്തിഃ പാങ്ക്തോ॑ യ॒ജ്ഞ ഉപൈ॑ന॒മുത്ത॑രോ യ॒ജ്ഞോ [യ॒ജ്ഞഃ, ന॒മ॒തി॒ ഷഡ॑രത്നി] 17
ന॑മതി॒ ഷഡ॑രത്നി-മ്പ്രതി॒ഷ്ഠാകാ॑മസ്യ॒ ഷഡ്വാ ഋ॒തവ॑ ഋ॒തുഷ്വേ॒വ പ്രതി॑ തിഷ്ഠതി സ॒പ്താര॑ത്നി-മ്പ॒ശുകാ॑മസ്യ സ॒പ്തപ॑ദാ॒ ശക്വ॑രീ പ॒ശവ॒-ശ്ശക്വ॑രീ പ॒ശൂനേ॒വാവ॑ രുന്ധേ॒ നവാ॑രത്നി॒-ന്തേജ॑സ്കാമസ്യ ത്രി॒വൃതാ॒ സ്തോമേ॑ന॒ സമ്മി॑ത॒-ന്തേജ॑സ്ത്രി॒വൃ-ത്തേ॑ജ॒സ്വ്യേ॑വ ഭ॑വ॒-ത്യേകാ॑ദശാരത്നി-മിന്ദ്രി॒യകാ॑മ॒-സ്യൈകാ॑ദശാക്ഷരാ ത്രി॒ഷ്ടുഗി॑ന്ദ്രി॒യ-ന്ത്രി॒ഷ്ടുഗി॑ന്ദ്രിയാ॒വ്യേ॑വ ഭ॑വതി॒ പഞ്ച॑ദശാരത്നി॒-മ്ഭ്രാതൃ॑വ്യവതഃ പഞ്ചദ॒ശോ വജ്രോ॒ ഭ്രാതൃ॑വ്യാഭിഭൂത്യൈ സ॒പ്തദ॑ശാരത്നി-മ്പ്ര॒ജാകാ॑മസ്യ സപ്തദ॒ശഃ പ്ര॒ജാപ॑തിഃ പ്ര॒ജാപ॑തേ॒രാപ്ത്യാ॒ ഏക॑വിഗ്മ്ശത്യരത്നി-മ്പ്രതി॒ഷ്ഠാകാ॑മ-സ്യൈകവി॒ഗ്മ്॒ശ-സ്സ്തോമാ॑നാ-മ്പ്രതി॒ഷ്ഠാ പ്രതി॑ഷ്ഠിത്യാ അ॒ഷ്ടാശ്രി॑ര്ഭവ-ത്യ॒ഷ്ടാക്ഷ॑രാ ഗായ॒ത്രീ തേജോ॑ ഗായ॒ത്രീ ഗാ॑യ॒ത്രീ യ॑ജ്ഞമു॒ഖ-ന്തേജ॑സൈ॒വ ഗാ॑യത്രി॒യാ യ॑ജ്ഞമു॒ഖേന॒ സമ്മി॑തഃ ॥ 18 ॥
(ജു॒ഷേ॒ – സതേ॑ജസ॒ – മന॑ക്ഷസങ്ഗം – ബഹുശാ॒ഖം-വൃഁ ॑ശ്ചേദേ॒ഷ വൈ – യ॒ജ്ഞ ഉപൈ॑ന॒മുത്ത॑രോ യ॒ജ്ഞ – ആപ്ത്യാ॒ – ഏകാ॒ന്നവിഗ്മ്॑ശ॒തിശ്ച॑) (അ. 3)
പൃ॒ഥി॒വ്യൈ ത്വാ॒-ഽന്തരി॑ക്ഷായ ത്വാ ദി॒വേ ത്വേത്യാ॑ഹൈ॒ഭ്യ ഏ॒വൈനം॑-ലോഁ॒കേഭ്യഃ॒ പ്രോക്ഷ॑തി॒ പരാ᳚ഞ്ച॒-മ്പ്രോക്ഷ॑തി॒ പരാ॑ങിവ॒ ഹി സു॑വ॒ര്ഗോ ലോ॒കഃ ക്രൂ॒രമി॑വ॒ വാ ഏ॒ത-ത്ക॑രോതി॒ യ-ത്ഖന॑ത്യ॒പോ-ഽവ॑ നയതി॒ ശാന്ത്യൈ॒ യവ॑മതീ॒രവ॑ നയ॒ത്യൂര്ഗ്വൈ യവോ॒ യജ॑മാനേന॒ യൂപ॒-സ്സമ്മി॑തോ॒ യാവാ॑നേ॒വ യജ॑മാന॒-സ്താവ॑തീ-മേ॒വാസ്മി॒-ന്നൂര്ജ॑-ന്ദധാതി [മേ॒വാസ്മി॒-ന്നൂര്ജ॑-ന്ദധാതി, പി॒തൃ॒ണാഗ്മ് സദ॑നമ॒സീതി॑] 19
പിതൃ॒ണാഗ്മ് സദ॑നമ॒സീതി॑ ബ॒ര്॒ഹിരവ॑ സ്തൃണാതി പിതൃദേവ॒ത്യാ᳚(1॒)ഗ്ഗ്॒ ഹ്യേ॑ത-ദ്യന്നിഖാ॑തം॒-യഁ-ദ്ബ॒ര്॒ഹിരന॑വസ്തീര്യ മിനു॒യാ-ത്പി॑തൃദേവ॒ത്യോ॑ നിഖാ॑ത-സ്സ്യാ-ദ്ബ॒ര്॒ഹിര॑വ॒സ്തീര്യ॑ മിനോത്യ॒സ്യാമേ॒വൈന॑-മ്മിനോതി യൂപശക॒ലമവാ᳚സ്യതി॒ സതേ॑ജസമേ॒വൈന॑-മ്മിനോതി ദേ॒വസ്ത്വാ॑ സവി॒താ മദ്ധ്വാ॑-ഽന॒ക്ത്വിത്യാ॑ഹ॒ തേജ॑സൈ॒വൈന॑മനക്തി സുപിപ്പ॒ലാഭ്യ॒-സ്ത്വൌഷ॑ധീഭ്യ॒ ഇതി॑ ച॒ഷാല॒-മ്പ്രതി॑- [ച॒ഷാല॒-മ്പ്രതി॑, മു॒ഞ്ച॒തി॒ തസ്മാ᳚ച്ഛീര്ഷ॒ത] 20
-മുഞ്ചതി॒ തസ്മാ᳚ച്ഛീര്ഷ॒ത ഓഷ॑ധയഃ॒ ഫല॑-ങ്ഗൃഹ്ണന്ത്യ॒നക്തി॒ തേജോ॒ വാ ആജ്യം॒-യഁജ॑മാനേനാഗ്നി॒ഷ്ഠാ-ഽശ്രി॒-സ്സമ്മി॑താ॒ യദ॑ഗ്നി॒ഷ്ഠാ-മശ്രി॑മ॒നക്തി॒ യജ॑മാനമേ॒വ തേജ॑സാ ഽനക്ത്യാ॒ന്ത-മ॑നക്ത്യാ॒ന്തമേ॒വ യജ॑മാന॒-ന്തേജ॑സാനക്തി സ॒ര്വതഃ॒ പരി॑ മൃശ॒ത്യപ॑രിവര്ഗ-മേ॒വാസ്മി॒-ന്തേജോ॑ ദധാ॒ത്യു-ദ്ദിവഗ്ഗ്॑ സ്തഭാ॒നാ-ഽന്തരി॑ക്ഷ-മ്പൃ॒ണേത്യാ॑ഹൈ॒ഷാം-ലോഁ॒കാനാം॒-വിഁധൃ॑ത്യൈ വൈഷ്ണ॒വ്യര്ചാ [വൈഷ്ണ॒വ്യര്ചാ, ക॒ല്പ॒യ॒തി॒ വൈ॒ഷ്ണ॒വോ വൈ] 21
ക॑ല്പയതി വൈഷ്ണ॒വോ വൈ ദേ॒വത॑യാ॒ യൂപ॒-സ്സ്വയൈ॒വൈന॑-ന്ദേ॒വത॑യാ കല്പയതി॒ ദ്വാഭ്യാ᳚-ങ്കല്പയതി ദ്വി॒പാ-ദ്യജ॑മാനഃ॒ പ്രതി॑ഷ്ഠിത്യൈ॒ യ-ങ്കാ॒മയേ॑ത॒ തേജ॑സൈന-ന്ദേ॒വതാ॑ഭിരിന്ദ്രി॒യേണ॒ വ്യ॑ര്ധയേയ॒-മിത്യ॑ഗ്നി॒ഷ്ഠാ-ന്തസ്യാശ്രി॑-മാഹവ॒നീയാ॑ദി॒ത്ഥം-വേഁ॒ത്ഥം-വാഁ-ഽതി॑ നാവയേ॒-ത്തേജ॑സൈ॒വൈന॑-ന്ദേ॒വതാ॑ഭിരിന്ദ്രി॒യേണ॒ വ്യ॑ര്ധയതി॒ യ-ങ്കാ॒മയേ॑ത॒ തേജ॑സൈന-ന്ദേ॒വതാ॑ഭിരിന്ദ്രി॒യേണ॒ സമ॑ര്ധയേയ॒മി- [സമ॑ര്ധയേയ॒മിതി॑, അ॒ഗ്നി॒ഷ്ഠാ-] 22
-ത്യ॑ഗ്നി॒ഷ്ഠാ-ന്തസ്യാശ്രി॑മാഹവ॒നീയേ॑ന॒ സ-മ്മി॑നുയാ॒-ത്തേജ॑സൈ॒വൈന॑-ന്ദേ॒വതാ॑ഭിരിന്ദ്രി॒യേണ॒ സമ॑ര്ധയതി ബ്രഹ്മ॒വനി॑-ന്ത്വാ ക്ഷത്ര॒വനി॒മിത്യാ॑ഹ യഥായ॒ജുരേ॒വൈത-ത്പരി॑ വ്യയ॒ത്യൂര്ഗ്വൈ ര॑ശ॒നാ യജ॑മാനേന॒ യൂപ॒-സ്സമ്മി॑തോ॒ യജ॑മാനമേ॒വോര്ജാ സമ॑ര്ധയതി നാഭിദ॒ഘ്നേ പരി॑ വ്യയതി നാഭിദ॒ഘ്ന ഏ॒വാസ്മാ॒ ഊര്ജ॑-ന്ദധാതി॒ തസ്മാ᳚ന്നാഭിദ॒ഘ്ന ഊ॒ര്ജാ ഭു॑ഞ്ജതേ॒ യ-ങ്കാ॒മയേ॑തോ॒ര്ജൈനം॒- [യ-ങ്കാ॒മയേ॑തോ॒ര്ജൈന᳚മ്, വ്യ॑ര്ധയേയ॒-] 23
വ്യഁ ॑ര്ധയേയ॒-മിത്യൂ॒ര്ധ്വാം-വാഁ॒ തസ്യാവാ॑ചീം॒-വാഁ-ഽവോ॑ഹേദൂ॒ര്ജൈവൈനം॒-വ്യഁ ॑ര്ധയതി॒ യദി॑ കാ॒മയേ॑ത॒ വര്ഷു॑കഃ പ॒ര്ജന്യ॑-സ്സ്യാ॒ദിത്യ-വാ॑ചീ॒മവോ॑ഹേ॒-ദ്വൃഷ്ടി॑മേ॒വ നി യ॑ച്ഛതി॒ യദി॑ കാ॒മയേ॒താവ॑ര്ഷുക-സ്സ്യാ॒ദിത്യൂ॒ര്ധ്വാമുദൂ॑ഹേ॒-ദ്വൃഷ്ടി॑മേ॒വോ-ദ്യ॑ച്ഛതി പിതൃ॒ണാ-ന്നിഖാ॑ത-മ്മനു॒ഷ്യാ॑ണാമൂ॒ര്ധ്വ-ന്നിഖാ॑താ॒ദാ ര॑ശ॒നായാ॒ ഓഷ॑ധീനാഗ്മ് രശ॒നാ വിശ്വേ॑ഷാ- [വിശ്വേ॑ഷാമ്, ദേ॒വാനാ॑-] 24
-ന്ദേ॒വാനാ॑-മൂ॒ര്ധ്വഗ്മ് ര॑ശ॒നായാ॒ ആ ച॒ഷാലാ॒ദിന്ദ്ര॑സ്യ ച॒ഷാലഗ്മ്॑ സാ॒ദ്ധ്യാനാ॒മതി॑രിക്ത॒ഗ്മ്॒ സ വാ ഏ॒ഷ സ॑ര്വദേവ॒ത്യോ॑ യദ്യൂപോ॒ യദ്യൂപ॑-മ്മി॒നോതി॒ സര്വാ॑ ഏ॒വ ദേ॒വതാഃ᳚ പ്രീണാതി യ॒ജ്ഞേന॒ വൈ ദേ॒വാ-സ്സു॑വ॒ര്ഗം-ലോഁ॒കമാ॑യ॒-ന്തേ॑-ഽമന്യന്ത മനു॒ഷ്യാ॑ നോ॒-ഽന്വാഭ॑വിഷ്യ॒ന്തീതി॒ തേ യൂപേ॑ന യോപയി॒ത്വാ സു॑വ॒ര്ഗം ലോഁ॒കമാ॑യ॒-ന്തമൃഷ॑യോ॒ യൂപേ॑നൈ॒വാനു॒ പ്രാജാ॑ന॒-ന്ത-ദ്യൂപ॑സ്യ യൂപ॒ത്വം- [യൂപ॒ത്വമ്, യ-ദ്യൂപ॑-] 25
യഁ-ദ്യൂപ॑-മ്മി॒നോതി॑ സുവ॒ര്ഗസ്യ॑ ലോ॒കസ്യ॒ പ്രജ്ഞാ᳚ത്യൈ പു॒രസ്താ᳚-ന്മിനോതി പു॒രസ്താ॒ദ്ധി യ॒ജ്ഞസ്യ॑ പ്രജ്ഞാ॒യതേ പ്ര॑ജ്ഞാത॒ഗ്മ്॒ ഹി ത-ദ്യദതി॑പന്ന ആ॒ഹുരി॒ദ-ങ്കാ॒ര്യ॑മാസീ॒ദിതി॑ സാ॒ദ്ധ്യാ വൈ ദേ॒വാ യ॒ജ്ഞമത്യ॑മന്യന്ത॒ താന്. യ॒ജ്ഞോ നാസ്പൃ॑ശ॒-ത്താന്. യ-ദ്യ॒ജ്ഞസ്യാതി॑രിക്ത॒മാസീ॒-ത്തദ॑സ്പൃശ॒ദതി॑രിക്തം॒-വാഁ ഏ॒ത-ദ്യ॒ജ്ഞസ്യ॒ യദ॒ഗ്നാവ॒ഗ്നി-മ്മ॑ഥി॒ത്വാ പ്ര॒ഹര॒ത്യതി॑രിക്തമേ॒ത- [പ്ര॒ഹര॒ത്യതി॑രിക്തമേ॒തത്, യൂപ॑സ്യ॒] 26
-ദ്യൂപ॑സ്യ॒ യദൂ॒ര്ധ്വ-ഞ്ച॒ഷാലാ॒-ത്തേഷാ॒-ന്ത-ദ്ഭാ॑ഗ॒ധേയ॒-ന്താനേ॒വ തേന॑ പ്രീണാതി ദേ॒വാ വൈ സഗ്ഗ്സ്ഥി॑തേ॒ സോമേ॒ പ്ര സ്രുചോ-ഽഹ॑ര॒-ന്പ്ര യൂപ॒-ന്തേ॑-ഽമന്യന്ത യജ്ഞവേശ॒സം-വാഁ ഇ॒ദ-ങ്കു॑ര്മ॒ ഇതി॒ തേ പ്ര॑സ്ത॒രഗ്ഗ് സ്രു॒ചാ-ന്നി॒ഷ്ക്രയ॑ണ-മപശ്യ॒ന്-ഥ്സ്വരും॒-യൂഁപ॑സ്യ॒ സഗ്ഗ്സ്ഥി॑തേ॒ സോമേ॒ പ്ര പ്ര॑സ്ത॒രഗ്മ് ഹര॑തി ജു॒ഹോതി॒ സ്വരു॒മയ॑ജ്ഞവേശസായ ॥ 27 ॥
(ദ॒ധാ॒തി॒ – പ്രത്യൃ॒ – ചാ – സമ॑ര്ധയേയ॒മിത്യൂ॒ – ര്ജൈനം॒ – വിഁശ്വേ॑ഷാം – യൂഁപ॒ത്വ – മതി॑രിക്തമേ॒ത-ദ്- ദ്വിച॑ത്വാരിഗ്മ്ശച്ച) (അ. 4)
സാ॒ദ്ധ്യാ വൈ ദേ॒വാ അ॒സ്മില്ലോഁ॒ക ആ॑സ॒-ന്നാന്യ-ത്കി॑-ഞ്ച॒ന മി॒ഷ-ത്തേ᳚-ഽഗ്നിമേ॒വാഗ്നയേ॒ മേധാ॒യാ ഽല॑ഭന്ത॒ ന ഹ്യ॑ന്യദാ॑ല॒ഭ്യം॑-മവി॑ന്ദ॒-ന്തതോ॒ വാ ഇ॒മാഃ പ്ര॒ജാഃ പ്രാജാ॑യന്ത॒ യദ॒ഗ്നാവ॒ഗ്നി-മ്മ॑ഥി॒ത്വാ പ്ര॒ഹര॑തി പ്ര॒ജാനാ᳚-മ്പ്ര॒ജന॑നായ രു॒ദ്രോ വാ ഏ॒ഷ യദ॒ഗ്നിര്യജ॑മാനഃ പ॒ശുര്യ-ത്പ॒ശുമാ॒ലഭ്യാ॒ഗ്നി-മ്മന്ഥേ᳚-ദ്രു॒ദ്രായ॒ യജ॑മാന॒- [യജ॑മാനമ്, അപി॑ ദദ്ധ്യാ-] 28
-മപി॑ ദദ്ധ്യാ-ത്പ്ര॒മായു॑ക-സ്സ്യാ॒ദഥോ॒ ഖല്വാ॑ഹുര॒ഗ്നി-സ്സര്വാ॑ ദേ॒വതാ॑ ഹ॒വിരേ॒തദ്യ-ത്പ॒ശുരിതി॒ യ-ത്പ॒ശുമാ॒ലഭ്യാ॒ഗ്നി-മ്മന്ഥ॑തി ഹ॒വ്യായൈ॒വാ-ഽഽസ॑ന്നായ॒ സര്വാ॑ ദേ॒വതാ॑ ജനയ-ത്യുപാ॒കൃത്യൈ॒വ മന്ഥ്യ॒-സ്തന്നേവാ-ഽഽല॑ബ്ധ॒-ന്നേവാനാ॑ലബ്ധ-മ॒ഗ്നേ-ര്ജ॒നിത്ര॑-മ॒സീത്യാ॑ഹാ॒ഗ്നേര്ഹ്യേ॑ത-ജ്ജ॒നിത്രം॒-വൃഁഷ॑ണൌ സ്ഥ॒ ഇത്യാ॑ഹ॒ വൃഷ॑ണൌ॒ [വൃഷ॑ണൌ, ഹ്യേ॑താ-] 29
ഹ്യേ॑താ-വു॒ര്വശ്യ॑സ്യാ॒യു-ര॒സീത്യാ॑ഹ മിഥുന॒ത്വായ॑ ഘൃ॒തേനാ॒ക്തേ വൃഷ॑ണ-ന്ദധാഥാ॒മിത്യാ॑ഹ॒ വൃഷ॑ണ॒ഗ്ഗ്॒ ഹ്യേ॑തേ ദധാ॑തേ॒ യേ അ॒ഗ്നി-ങ്ഗാ॑യ॒ത്ര-ഞ്ഛന്ദോ-ഽനു॒ പ്ര ജാ॑യ॒സ്വേത്യാ॑ഹ॒ ഛന്ദോ॑ഭിരേ॒വൈന॒-മ്പ്ര ജ॑നയത്യ॒ഗ്നയേ॑ മ॒ഥ്യമാ॑നാ॒യാനു॑ ബ്രൂ॒ഹീത്യാ॑ഹ സാവി॒ത്രീമൃച॒മന്വാ॑ഹ സവി॒തൃപ്ര॑സൂത ഏ॒വൈന॑-മ്മന്ഥതി ജാ॒തായാനു॑ ബ്രൂഹി [ബ്രൂഹി, പ്ര॒ഹ്രി॒യമാ॑ണാ॒യാ-ഽനു॑] 30
പ്രഹ്രി॒യമാ॑ണാ॒യാ-ഽനു॑ ബ്രൂ॒ഹീത്യാ॑ഹ॒ കാണ്ഡേ॑കാണ്ഡ ഏ॒വൈന॑-ങ്ക്രി॒യമാ॑ണേ॒ സമ॑ര്ധയതി ഗായ॒ത്രീ-സ്സര്വാ॒ അന്വാ॑ഹ ഗായ॒ത്രഛ॑ന്ദാ॒ വാ അ॒ഗ്നി-സ്സ്വേനൈ॒വൈന॒-ഞ്ഛന്ദ॑സാ॒ സമ॑ര്ധയത്യ॒ഗ്നിഃ പു॒രാ ഭവ॑ത്യ॒ഗ്നി-മ്മ॑ഥി॒ത്വാ പ്ര ഹ॑രതി॒ തൌ സ॒ഭംവഁ ॑ന്തൌ॒ യജ॑മാനമ॒ഭി സ-മ്ഭ॑വതോ॒ ഭവ॑ത-ന്ന॒-സ്സമ॑നസാ॒വിത്യാ॑ഹ॒ ശാന്ത്യൈ᳚ പ്ര॒ഹൃത്യ॑ ജുഹോതി ജാ॒തായൈ॒വാസ്മാ॒ അന്ന॒മപി॑ ദധാ॒ത്യാജ്യേ॑ന ജുഹോത്യേ॒തദ്വാ അ॒ഗ്നേഃ പ്രി॒യ-ന്ധാമ॒ യദാജ്യ॑-മ്പ്രി॒യേണൈ॒വൈന॒-ന്ധാമ്നാ॒ സമ॑ര്ധയ॒ത്യഥോ॒ തേജ॑സാ ॥ 31 ॥
(യജ॑മാന-മാഹ॒ വൃഷ॑ണൌ-ജാ॒തായാനു॑ ബ്രൂ॒ഹ്യാ-പ്യ॒ -ഷ്ടാദ॑ശ ച) (അ. 5)
ഇ॒ഷേ ത്വേതി॑ ബ॒ര്॒ഹിരാ ദ॑ത്ത ഇ॒ച്ഛത॑ ഇവ॒ ഹ്യേ॑ഷ യോ യജ॑ത ഉപ॒വീര॒സീത്യാ॒ഹോപ॒ ഹ്യേ॑നാനാക॒രോത്യുപോ॑ ദേ॒വാ-ന്ദൈവീ॒ര്വിശഃ॒ പ്രാഗു॒രിത്യാ॑ഹ॒ ദൈവീ॒ര്ഹ്യേ॑താ വിശ॑-സ്സ॒തീര്ദേ॒വാനു॑പ॒യന്തി॒ വഹ്നീ॑രു॒ശിജ॒ ഇത്യാ॑ഹ॒ര്ത്വിജോ॒ വൈ വഹ്ന॑യ ഉ॒ശിജ॒-സ്തസ്മാ॑ദേ॒വമാ॑ഹ॒ ബൃഹ॑സ്പതേ ധാ॒രയാ॒ വസൂ॒നീ- [വസൂ॒നീതി॑, ആ॒ഹ॒ ബ്രഹ്മ॒ വൈ] 32
-ത്യാ॑ഹ॒ ബ്രഹ്മ॒ വൈ ദേ॒വാനാ॒-മ്ബൃഹ॒സ്പതി॒ ര്ബ്രഹ്മ॑ണൈ॒വാസ്മൈ॑ പ॒ശൂനവ॑ രുന്ധേ ഹ॒വ്യാ തേ᳚ സ്വദന്താ॒മിത്യാ॑ഹ സ്വ॒ദയ॑ത്യേ॒വൈനാ॒-ന്ദേവ॑ ത്വഷ്ട॒ര്വസു॑ ര॒ണ്വേത്യാ॑ഹ॒ ത്വഷ്ടാ॒ വൈ പ॑ശൂ॒നാ-മ്മി॑ഥു॒നാനാഗ്മ്॑ രൂപ॒കൃ-ദ്രൂ॒പമേ॒വ പ॒ശുഷു॑ ദധാതി॒ രേവ॑തീ॒ രമ॑ദ്ധ്വ॒മിത്യാ॑ഹ പ॒ശവോ॒ വൈ രേ॒വതീഃ᳚ പ॒ശൂനേ॒വാസ്മൈ॑ രമയതി ദേ॒വസ്യ॑ ത്വാ സവി॒തുഃ പ്ര॑സ॒വ ഇതി॑ [ഇതി॑, ര॒ശ॒നാമാ ദ॑ത്തേ॒] 33
രശ॒നാമാ ദ॑ത്തേ॒ പ്രസൂ᳚ത്യാ അ॒ശ്വിനോ᳚ര്ബാ॒ഹുഭ്യാ॒-മിത്യാ॑ഹാ॒ശ്വിനൌ॒ ഹി ദേ॒വാനാ॑മദ്ധ്വ॒ര്യൂ ആസ്താ᳚-മ്പൂ॒ഷ്ണോ ഹസ്താ᳚ഭ്യാ॒മിത്യാ॑ഹ॒ യത്യാ॑ ഋ॒തസ്യ॑ ത്വാ ദേവഹവിഃ॒ പാശേ॒നാ-ഽഽ ര॑ഭ॒ ഇത്യാ॑ഹ സ॒ത്യം-വാഁ ഋ॒തഗ്മ് സ॒ത്യേനൈ॒വൈന॑മൃ॒തേനാ ഽഽര॑ഭതേ ഽക്ഷ്ണ॒യാ പരി॑ ഹരതി॒ വദ്ധ്യ॒ഗ്മ്॒ ഹി പ്ര॒ത്യഞ്ച॑-മ്പ്രതി മു॒ഞ്ചന്തി॒ വ്യാവൃ॑ത്ത്യൈ॒ ധര്ഷാ॒ മാനു॑ഷാ॒നിതി॒ നി യു॑നക്തി॒ ധൃത്യാ॑ അ॒ദ്ഭ്യ- [അ॒ദ്ഭ്യഃ, ത്വൌഷ॑ധീഭ്യഃ॒] 34
-സ്ത്വൌഷ॑ധീഭ്യഃ॒ പ്രോക്ഷാ॒മീത്യാ॑ഹാ॒ദ്ഭ്യോ ഹ്യേ॑ഷ ഓഷ॑ധീഭ്യ-സ്സ॒ഭംവഁ ॑തി॒ യ-ത്പ॒ശുര॒പാ-മ്പേ॒രുര॒സീത്യാ॑ഹൈ॒ഷ ഹ്യ॑പാ-മ്പാ॒താ യോ മേധാ॑യാ-ഽഽ ര॒ഭ്യതേ᳚ സ്വാ॒ത്ത-ഞ്ചി॒-ഥ്സദേ॑വഗ്മ് ഹ॒വ്യമാപോ॑ ദേവീ॒-സ്സ്വദ॑തൈന॒മിത്യാ॑ഹ സ്വ॒ദയ॑ത്യേ॒വൈന॑-മു॒പരി॑ഷ്ടാ॒-ത്പ്രോക്ഷ॑ത്യു॒പരി॑ഷ്ടാദേ॒വൈന॒-മ്മേദ്ധ്യ॑-ങ്കരോതി പാ॒യയ॑ത്യന്തര॒ത ഏ॒വൈന॒-മ്മേദ്ധ്യ॑-ങ്കരോത്യ॒ധസ്താ॒ദുപോ᳚ക്ഷതി സ॒ര്വത॑ ഏ॒വൈന॒-മ്മേദ്ധ്യ॑-ങ്കരോതി ॥ 35 ॥
(വസൂ॒നീതി॑-പ്രസ॒വ ഇത്യ॒-ദ്ഭ്യോ᳚-ഽന്തര॒ത ഏ॒വൈനം॒ – ദശ॑ ച) (അ. 6)
അ॒ഗ്നിനാ॒ വൈ ഹോത്രാ॑ ദേ॒വാ അസു॑രാ-ന॒ഭ്യ॑ഭവ-ന്ന॒ഗ്നയേ॑ സമി॒ദ്ധ്യമാ॑നാ॒യാനു॑ ബ്രൂ॒ഹീത്യാ॑ഹ॒ ഭ്രാതൃ॑വ്യാഭിഭൂത്യൈ സ॒പ്തദ॑ശ സാമിധേ॒നീരന്വാ॑ഹ സപ്തദ॒ശഃ പ്ര॒ജാപ॑തിഃ പ്ര॒ജാപ॑തേ॒രാപ്ത്യൈ॑ സ॒പ്തദ॒ശാന്വാ॑ഹ॒ ദ്വാദ॑ശ॒ മാസാഃ॒ പഞ്ച॒ര്തവ॒-സ്സ സം॑വഁഥ്സ॒ര-സ്സം॑വഁഥ്സ॒ര-മ്പ്ര॒ജാ അനു॒ പ്രജാ॑യന്തേ പ്ര॒ജാനാ᳚-മ്പ്ര॒ജന॑നായ ദേ॒വാ വൈ സാ॑മിധേ॒നീര॒നൂച്യ॑ യ॒ജ്ഞ-ന്നാന്വ॑പശ്യ॒ന്-ഥ്സ പ്ര॒ജാപ॑തി-സ്തൂ॒ഷ്ണീ-മാ॑ഘാ॒ര- [-മാ॑ഘാ॒രമ്, ആ ഽഘാ॑രയ॒-ത്തതോ॒ വൈ] 36
-മാ ഽഘാ॑രയ॒-ത്തതോ॒ വൈ ദേ॒വാ യ॒ജ്ഞമന്വ॑പശ്യ॒ന്॒. യ-ത്തൂ॒ഷ്ണീ-മാ॑ഘാ॒ര-മാ॑ഘാ॒രയ॑തി യ॒ജ്ഞസ്യാനു॑ഖ്യാത്യാ॒ അസു॑രേഷു॒ വൈ യ॒ജ്ഞ ആ॑സീ॒-ത്ത-ന്ദേ॒വാസ്തൂ᳚ഷ്ണീഗ്മ് ഹോ॒മേനാ॑വൃഞ്ജത॒ യ-ത്തൂ॒ഷ്ണീ-മാ॑ഘാ॒ര-മാ॑ഘാ॒രയ॑തി॒ ഭ്രാതൃ॑വ്യസ്യൈ॒ വ ത-ദ്യ॒ജ്ഞം-വൃഁ ॑ങ്ക്തേ പരി॒ധീ॑ന്-ഥ്സ-മ്മാ᳚ര്ഷ്ടി പു॒നാത്യേ॒വൈനാ॒-ന്ത്രിസ്ത്രി॒-സ്സ-മ്മാ᳚ര്ഷ്ടി॒ ത്ര്യാ॑വൃ॒ദ്ധി യ॒ജ്ഞോ-ഽഥോ॒ രക്ഷ॑സാ॒മപ॑ഹത്യൈ॒ ദ്വാദ॑ശ॒ സ-മ്പ॑ദ്യന്തേ॒ ദ്വാദ॑ശ॒ [ദ്വാദ॑ശ, മാസാ᳚-സ്സംവഁഥ്സ॒ര-] 37
മാസാ᳚-സ്സംവഁഥ്സ॒ര-സ്സം॑വഁഥ്സ॒രമേ॒വ പ്രീ॑ണാ॒ത്യഥോ॑ സംവഁഥ്സ॒രമേ॒വാസ്മാ॒ ഉപ॑ ദധാതി സുവ॒ര്ഗസ്യ॑ ലോ॒കസ്യ॒ സമ॑ഷ്ട്യൈ॒ ശിരോ॒ വാ ഏ॒ത-ദ്യ॒ജ്ഞസ്യ॒ യദാ॑ഘാ॒രോ᳚-ഽഗ്നി-സ്സര്വാ॑ ദേ॒വതാ॒ യദാ॑ഘാ॒ര-മാ॑ഘാ॒രയ॑തി ശീര്ഷ॒ത ഏ॒വ യ॒ജ്ഞസ്യ॒ യജ॑മാന॒-സ്സര്വാ॑ ദേ॒വതാ॒ അവ॑ രുന്ധേ॒ ശിരോ॒ വാ ഏ॒ത-ദ്യ॒ജ്ഞസ്യ॒ യദാ॑ഘാ॒ര ആ॒ത്മാ പ॒ശുരാ॑ഘാ॒രമാ॒ഘാര്യ॑ പ॒ശുഗ്മ് സമ॑നക്ത്യാ॒ത്മന്നേ॒വ യ॒ജ്ഞസ്യ॒ [യ॒ജ്ഞസ്യ॑, ശിരഃ॒ പ്രതി॑ ദധാതി॒] 38
ശിരഃ॒ പ്രതി॑ ദധാതി॒ സ-ന്തേ᳚ പ്രാ॒ണോ വാ॒യുനാ॑ ഗച്ഛതാ॒മിത്യാ॑ഹ വായുദേവ॒ത്യോ॑ വൈ പ്രാ॒ണോ വാ॒യാവേ॒വാസ്യ॑ പ്രാ॒ണ-ഞ്ജു॑ഹോതി॒ സം-യഁജ॑ത്രൈ॒രങ്ഗാ॑നി॒ സം-യഁ॒ജ്ഞപ॑തിരാ॒ശിഷേത്യാ॑ഹ യ॒ജ്ഞപ॑തിമേ॒വാസ്യാ॒-ഽഽശിഷ॑-ങ്ഗമയതി വി॒ശ്വരൂ॑പോ॒ വൈ ത്വാ॒ഷ്ട്ര ഉ॒പരി॑ഷ്ടാ-ത്പ॒ശുമ॒ഭ്യ॑വമീ॒-ത്തസ്മാ॑-ദു॒പരി॑ഷ്ടാ-ത്പ॒ശോര്നാവ॑ ദ്യന്തി॒ യദു॒പരി॑ഷ്ടാ-ത്പ॒ശുഗ്മ് സ॑മ॒നക്തി॒ മേദ്ധ്യ॑മേ॒വൈ- [മേദ്ധ്യ॑മേ॒വ, ഏ॒ന॒-ങ്ക॒രോ॒ത്യൃ॒ത്വിജോ॑] 39
-ന॑-ങ്കരോത്യൃ॒ത്വിജോ॑ വൃണീതേ॒ ഛന്ദാഗ്॑സ്യേ॒വ വൃ॑ണീതേ സ॒പ്ത വൃ॑ണീതേ സ॒പ്ത ഗ്രാ॒മ്യാഃ പ॒ശവ॑-സ്സ॒പ്താ-ഽഽര॒ണ്യാ-സ്സ॒പ്ത ഛന്ദാഗ്॑സ്യു॒ഭയ॒സ്യാ വ॑രുദ്ധ്യാ॒ ഏകാ॑ദശ പ്രയാ॒ജാന്. യ॑ജതി॒ ദശ॒ വൈ പ॒ശോഃ പ്രാ॒ണാ ആ॒ത്മൈകാ॑ദ॒ശോ യാവാ॑നേ॒വ പ॒ശുസ്ത-മ്പ്ര യ॑ജതി വ॒പാമേകഃ॒ പരി॑ ശയ ആ॒ത്മൈവാ-ഽഽത്മാന॒-മ്പരി॑ ശയേ॒ വജ്രോ॒ വൈ സ്വധി॑തി॒ര്വജ്രോ॑ യൂപശക॒ലോ ഘൃ॒ത-ങ്ഖലു॒ വൈ ദേ॒വാ വജ്ര॑-ങ്കൃ॒ത്വാ സോമ॑മഘ്ന-ന്ഘൃ॒തേനാ॒ക്തൌ പ॒ശു-ന്ത്രാ॑യേഥാ॒മിത്യാ॑ഹ॒ വജ്രേ॑ണൈ॒വൈനം॒-വഁശേ॑ കൃ॒ത്വാ-ഽഽല॑ഭതേ ॥ 40 ॥
(ആ॒ഘാ॒രം – പ॑ദ്യന്തേ॒ ദ്വാദ॑ശാ॒ – ഽഽത്മന്നേ॒വ യ॒ജ്ഞസ്യ॒ – മേധ്യ॑മേ॒വ – ഖലു॒ വാ – അ॒ഷ്ടാദ॑ശ ച) (അ. 7)
പര്യ॑ഗ്നി കരോതി സര്വ॒ഹുത॑മേ॒വൈന॑-ങ്കരോ॒ത്യ-സ്ക॑ന്ദാ॒യാ-സ്ക॑ന്ന॒ഗ്മ്॒ ഹി ത-ദ്യ-ദ്ധു॒തസ്യ॒ സ്കന്ദ॑തി॒ ത്രിഃ പര്യ॑ഗ്നി കരോതി॒ ത്ര്യാ॑വൃ॒ദ്ധി യ॒ജ്ഞോ-ഽഥോ॒ രക്ഷ॑സാ॒മപ॑ഹത്യൈ ബ്രഹ്മവാ॒ദിനോ॑ വദന്ത്യന്വാ॒രഭ്യഃ॑ പ॒ശൂ(3)-ര്നാന്വാ॒രഭ്യാ(3) ഇതി॑ മൃ॒ത്യവേ॒ വാ ഏ॒ഷ നീ॑യതേ॒ യ-ത്പ॒ശുസ്തം-യഁദ॑ന്വാ॒രഭേ॑ത പ്ര॒മായു॑കോ॒ യജ॑മാന-സ്സ്യാ॒ദഥോ॒ ഖല്വാ॑ഹു-സ്സുവ॒ര്ഗായ॒ വാ ഏ॒ഷ ലോ॒കായ॑ നീയതേ॒ യ- [യത്, പ॒ശുരിതി॒] 41
-ത്പ॒ശുരിതി॒ യന്നാന്വാ॒രഭേ॑ത സുവ॒ര്ഗാല്ലോ॒കാ-ദ്യജ॑മാനോ ഹീയേത വപാ॒ശ്രപ॑ണീഭ്യാ-മ॒ന്വാര॑ഭതേ॒ തന്നേവാ॒ന്വാര॑ബ്ധ॒-ന്നേവാന॑ന്വാരബ്ധ॒മുപ॒ പ്രേഷ്യ॑ ഹോതര്ഹ॒വ്യാ ദേ॒വേഭ്യ॒ ഇത്യാ॑ഹേഷി॒തഗ്മ് ഹി കര്മ॑ ക്രി॒യതേ॒ രേവ॑തീര്യ॒ജ്ഞപ॑തി-മ്പ്രിയ॒ധാ ഽഽവി॑ശ॒തേത്യാ॑ഹ യഥായ॒ജുരേ॒വൈതദ॒ഗ്നിനാ॑ പു॒രസ്താ॑ദേതി॒ രക്ഷ॑സാ॒മപ॑ഹത്യൈ പൃഥി॒വ്യാ-സ്സ॒പൃഞ്ചഃ॑ പാ॒ഹീതി॑ ബ॒ര്॒ഹി- [ബ॒ര്॒ഹിഃ, ഉപാ᳚-ഽസ്യ॒ത്യ-സ്ക॑ന്ദാ॒യാ-] 42
-രുപാ᳚-ഽസ്യ॒ത്യ-സ്ക॑ന്ദാ॒യാ-സ്ക॑ന്ന॒ഗ്മ്॒ ഹി ത-ദ്യ-ദ്ബ॒ര്॒ഹിഷി॒ സ്കന്ദ॒ത്യഥോ॑ ബര്ഹി॒ഷദ॑മേ॒വൈന॑-ങ്കരോതി॒ പരാം॒ആ വ॑ര്തതേ-ഽദ്ധ്വ॒ര്യുഃ പ॒ശോ-സ്സ᳚ജ്ഞ॒മ്പ്യമാ॑നാ-ത്പ॒ശുഭ്യ॑ ഏ॒വ തന്നി ഹ്നു॑ത ആ॒ത്മനോ-ഽനാ᳚വ്രസ്കായ॒ ഗച്ഛ॑തി॒ ശ്രിയ॒-മ്പ്ര പ॒ശൂനാ᳚പ്നോതി॒ യ ഏ॒വം-വേഁദ॑ പ॒ശ്ചാല്ലോ॑കാ॒ വാ ഏ॒ഷാ പ്രാച്യു॒ദാനീ॑യതേ॒ യ-ത്പത്നീ॒ നമ॑സ്ത ആതാ॒നേത്യാ॑ഹാ-ഽഽദി॒ത്യസ്യ॒ വൈ ര॒ശ്മയ॑ [ര॒ശ്മയഃ॑, ആ॒താ॒നാസ്തേഭ്യ॑] 43
ആതാ॒നാസ്തേഭ്യ॑ ഏ॒വ നമ॑സ്കരോത്യന॒ര്വാ പ്രേഹീത്യാ॑ഹ॒ ഭ്രാതൃ॑വ്യോ॒ വാ അര്വാ॒ ഭ്രാതൃ॑വ്യാപനുത്ത്യൈ ഘൃ॒തസ്യ॑ കു॒ല്യാമനു॑ സ॒ഹ പ്ര॒ജയാ॑ സ॒ഹ രാ॒യസ്പോഷേ॒ണേ-ത്യാ॑ഹാ॒ ഽഽശിഷ॑മേ॒വൈതാമാ ശാ᳚സ്ത॒ ആപോ॑ ദേവീ-ശ്ശുദ്ധായുവ॒ ഇത്യാ॑ഹ യഥായ॒ജുരേ॒വൈതത് ॥ 44 ॥
(ലോ॒കായ॑ നീയതേ॒ യ-ദ്- ബ॒ര॒ഃഈ – ര॒ശ്മയഃ॑ – സ॒പ്തത്രിഗ്മ്॑ശച്ച) (അ. 8)
പ॒ശോര്വാ ആല॑ബ്ധസ്യ പ്രാ॒ണാഞ്ഛുഗൃ॑ച്ഛതി॒ വാക്ത॒ ആ പ്യാ॑യതാ-മ്പ്രാ॒ണസ്ത॒ ആ പ്യാ॑യതാ॒മിത്യാ॑ഹ പ്രാ॒ണേഭ്യ॑ ഏ॒വാസ്യ॒ ശുചഗ്മ്॑ ശമയതി॒ സാ പ്രാ॒ണേഭ്യോ-ഽധി॑ പൃഥി॒വീഗ്മ് ശു-ക്പ്ര വി॑ശതി॒ ശമഹോ᳚ഭ്യാ॒മിതി॒ നി ന॑യത്യഹോരാ॒ത്രാഭ്യാ॑മേ॒വ പൃ॑ഥി॒വ്യൈ ശുചഗ്മ്॑ ശമയ॒ത്യോഷ॑ധേ॒ ത്രാ॑യസ്വൈന॒ഗ്ഗ്॒ സ്വധി॑തേ॒ മൈനഗ്മ്॑ ഹിഗ്മ്സീ॒രിത്യാ॑ഹ॒ വജ്രോ॒ വൈ സ്വധി॑തി॒- [സ്വധി॑തിഃ, ശാന്ത്യൈ॑ പാര്ശ്വ॒ത] 45
-ശ്ശാന്ത്യൈ॑ പാര്ശ്വ॒ത ആ ച്ഛ്യ॑തി മദ്ധ്യ॒തോ ഹി മ॑നു॒ഷ്യാ॑ ആ॒ ച്ഛ്യന്തി॑ തിര॒ശ്ചീന॒മാ ച്ഛ്യ॑ത്യനൂ॒ചീന॒ഗ്മ്॒ ഹി മ॑നു॒ഷ്യാ॑ ആ॒ച്ഛ്യന്തി॒ വ്യാവൃ॑ത്ത്യൈ॒ രക്ഷ॑സാ-മ്ഭാ॒ഗോ॑-ഽസീതി॑ സ്ഥവിമ॒തോ ബ॒ര്॒ഹിര॒ക്ത്വാ-ഽപാ᳚സ്യത്യ॒സ്നൈവ രക്ഷാഗ്മ്॑സി നി॒രവ॑ദയത ഇ॒ദമ॒ഹഗ്മ് രക്ഷോ॑-ഽധ॒മ-ന്തമോ॑ നയാമി॒ യോ᳚-ഽസ്മാ-ന്ദ്വേഷ്ടി॒ യ-ഞ്ച॑ വ॒യ-ന്ദ്വി॒ഷ്മ ഇത്യാ॑ഹ॒ ദ്വൌ വാവ പുരു॑ഷൌ॒ യ-ഞ്ചൈ॒വ [ ] 46
ദ്വേഷ്ടി॒ യശ്ചൈ॑ന॒-ന്ദ്വേഷ്ടി॒ താവു॒ഭാവ॑ധ॒മ-ന്തമോ॑ നയതീ॒ഷേ ത്വേതി॑ വ॒പാമുത്ഖി॑ദതീ॒ച്ഛത॑ ഇവ॒ ഹ്യേ॑ഷ യോ യജ॑തേ॒ യദു॑പതൃ॒ന്ദ്യാ-ദ്രു॒ദ്രോ᳚-ഽസ്യ പ॒ശൂ-ന്ഘാതു॑ക-സ്സ്യാ॒-ദ്യന്നോപ॑തൃ॒ന്ദ്യാ-ദയ॑താ സ്യാ-ദ॒ന്യയോ॑പതൃ॒ണത്ത്യ॒ന്യയാ॒ ന ധൃത്യൈ॑ ഘൃ॒തേന॑ ദ്യാവാപൃഥിവീ॒ പ്രോര്ണ്വാ॑ഥാ॒മിത്യാ॑ഹ॒ ദ്യാവാ॑പൃഥി॒വീ ഏ॒വ രസേ॑നാന॒ക്ത്യച്ഛി॑ന്നോ॒ [രസേ॑നാന॒ക്ത്യച്ഛി॑ന്നഃ, രായ॑-സ്സു॒വീര॒] 47
രായ॑-സ്സു॒വീര॒ ഇത്യാ॑ഹ യഥായ॒ജുരേ॒വൈത-ത്ക്രൂ॒രമി॑വ॒ വാ ഏ॒ത-ത്ക॑രോതി॒ യ-ദ്വ॒പാ-മു॑ത്ഖി॒ദ-ത്യു॒ര്വ॑ന്തരി॑ക്ഷ॒-മന്വി॒ഹീത്യാ॑ഹ॒ ശാന്ത്യൈ॒ പ്ര വാ ഏ॒ഷോ᳚-ഽസ്മാല്ലോ॒കാച്ച്യ॑വതേ॒ യഃ പ॒ശു-മ്മൃ॒ത്യവേ॑ നീ॒യമാ॑നമന്വാ॒രഭ॑തേ വപാ॒ശ്രപ॑ണീ॒ പുന॑ര॒ന്വാര॑ഭതേ॒-ഽസ്മിന്നേ॒വ ലോ॒കേ പ്രതി॑ തിഷ്ഠത്യ॒ഗ്നിനാ॑ പു॒രസ്താ॑ദേതി॒ രക്ഷ॑സാ॒മപ॑ഹത്യാ॒ അഥോ॑ ദേ॒വതാ॑ ഏ॒വ ഹ॒വ്യേനാ- [ഏ॒വ ഹ॒വ്യേന॑, അന്വേ॑തി॒] 48
-ന്വേ॑തി॒ നാന്ത॒മമങ്ഗാ॑ര॒മതി॑ ഹരേ॒-ദ്യദ॑ന്ത॒മമങ്ഗാ॑രമതി॒ ഹരേ᳚-ദ്ദേ॒വതാ॒ അതി॑ മന്യേത॒ വായോ॒ വീഹി॑ സ്തോ॒കാനാ॒മിത്യാ॑ഹ॒ തസ്മാ॒-ദ്വിഭ॑ക്താ-സ്സ്തോ॒കാ അവ॑ പദ്യ॒ന്തേ-ഽഗ്രം॒-വാഁ ഏ॒ത-ത്പ॑ശൂ॒നാം-യഁ-ദ്വ॒പാ-ഽഗ്ര॒മോഷ॑ധീനാ-മ്ബ॒ര്॒ഹിരഗ്രേ॑ണൈ॒വാഗ്ര॒ഗ്മ്॒ സമ॑ര്ധയ॒ത്യഥോ॒ ഓഷ॑ധീഷ്വേ॒വ പ॒ശൂ-ന്പ്രതി॑ഷ്ഠാപയതി॒ സ്വാഹാ॑കൃതീഭ്യഃ॒ പ്രേഷ്യേത്യാ॑ഹ [ ] 49
യ॒ജ്ഞസ്യ॒ സമി॑ഷ്ട്യൈ പ്രാണാപാ॒നൌ വാ ഏ॒തൌ പ॑ശൂ॒നാം-യഁ-ത്പൃ॑ഷദാ॒ജ്യമാ॒ത്മാ വ॒പാ പൃ॑ഷദാ॒ജ്യമ॑ഭി॒ഘാര്യ॑ വ॒പാമ॒ഭി ഘാ॑രയത്യാ॒ത്മന്നേ॒വ പ॑ശൂ॒നാ-മ്പ്രാ॑ണാപാ॒നൌ ദ॑ധാതി॒ സ്വാഹോ॒ര്ധ്വന॑ഭസ-മ്മാരു॒ത-ങ്ഗ॑ച്ഛത॒മിത്യാ॑ഹോ॒ര്ധ്വന॑ഭാ ഹ സ്മ॒ വൈ മാ॑രു॒തോ ദേ॒വാനാം᳚-വഁപാ॒ശ്രപ॑ണീ॒ പ്ര ഹ॑രതി॒ തേനൈ॒വൈനേ॒ പ്ര ഹ॑രതി॒ വിഷൂ॑ചീ॒ പ്ര ഹ॑രതി॒ തസ്മാ॒-ദ്വിഷ്വ॑ഞ്ചൌ പ്രാണാപാ॒നൌ ॥ 50 ॥
(സ്വധി॑തി – ശ്ചൈ॒വാ – ച്ഛി॑ന്നോ – ഹ॒വ്യേനേ॒ – ഷ്യേത്യാ॑ഹ॒ – ഷട്ച॑ത്വാരിഗ്മ്ശച്ച) (അ. 9)
പ॒ശുമാ॒ലഭ്യ॑ പുരോ॒ഡാശ॒-ന്നിര്വ॑പതി॒ സമേ॑ധമേ॒വൈന॒മാ ല॑ഭതേ വ॒പയാ᳚ പ്ര॒ചര്യ॑ പുരോ॒ഡാശേ॑ന॒ പ്ര ച॑ര॒ത്യൂര്ഗ്വൈ പു॑രോ॒ഡാശ॒ ഊര്ജ॑മേ॒വ പ॑ശൂ॒നാ-മ്മ॑ദ്ധ്യ॒തോ ദ॑ധാ॒ത്യഥോ॑ പ॒ശോരേ॒വ ഛി॒ദ്രമപി॑ ദധാതി പൃഷദാ॒ജ്യസ്യോ॑പ॒ഹത്യ॒ ത്രിഃ പൃ॑ച്ഛതി ശൃ॒തഗ്മ് ഹ॒വീ(3)-ശ്ശ॑മിത॒രിതി॒ ത്രിഷ॑ത്യാ॒ ഹി ദേ॒വാ യോ-ഽശൃ॑തഗ്മ് ശൃ॒തമാഹ॒ സ ഏന॑സാ പ്രാണാപാ॒നൌ വാ ഏ॒തൌ പ॑ശൂ॒നാം- [ഏ॒തൌ പ॑ശൂ॒നാമ്, യ-ത്പൃ॑ഷദാ॒ജ്യ-മ്പ॒ശോഃ] 51
-യഁ-ത്പൃ॑ഷദാ॒ജ്യ-മ്പ॒ശോഃ ഖലു॒ വാ ആല॑ബ്ധസ്യ॒ ഹൃദ॑യമാ॒ത്മാ-ഽഭി സമേ॑തി॒ യ-ത്പൃ॑ഷദാ॒ജ്യേന॒ ഹൃദ॑യ-മഭിഘാ॒രയ॑ത്യാ॒ത്മന്നേ॒വ പ॑ശൂ॒നാ-മ്പ്രാ॑ണാപാ॒നൌ ദ॑ധാതി പ॒ശുനാ॒ വൈ ദേ॒വാ-സ്സു॑വ॒ര്ഗം-ലോഁ॒കമാ॑യ॒-ന്തേ॑-ഽമന്യന്ത മനു॒ഷ്യാ॑ നോ॒-ഽന്വാഭ॑വിഷ്യ॒ന്തീതി॒ തസ്യ॒ ശിര॑-ശ്ഛി॒ത്ത്വാ മേധ॒-മ്പ്രാക്ഷാ॑രയ॒ന്ഥ്സ പ്ര॒ക്ഷോ॑-ഽഭവ॒-ത്ത-ത്പ്ര॒ക്ഷസ്യ॑ പ്രക്ഷ॒ത്വം-യഁ-ത്പ്ല॑ക്ഷശാ॒ഖോ-ത്ത॑രബ॒ര്॒ഹി-ര്ഭവ॑തി॒ സമേ॑ധസ്യൈ॒വ [ ] 52
പ॒ശോരവ॑ ദ്യതി പ॒ശും-വൈഁ ഹ്രി॒യമാ॑ണ॒ഗ്മ്॒ രക്ഷാ॒ഗ്॒സ്യനു॑ സചന്തേ-ഽന്ത॒രാ യൂപ॑-ഞ്ചാ-ഽഽഹവ॒നീയ॑-ഞ്ച ഹരതി॒ രക്ഷ॑സാ॒മപ॑ഹത്യൈ പ॒ശോര്വാ ആല॑ബ്ധസ്യ॒ മനോ-ഽപ॑ ക്രാമതി മ॒നോതാ॑യൈ ഹ॒വിഷോ॑-ഽവദീ॒യമാ॑ന॒സ്യാനു॑ ബ്രൂ॒ഹീത്യാ॑ഹ॒ മന॑ ഏ॒വാസ്യാവ॑ രുന്ധ॒ ഏകാ॑ദശാവ॒ദാനാ॒ന്യവ॑ ദ്യതി॒ ദശ॒ വൈ പ॒ശോഃ പ്രാ॒ണാ ആ॒ത്മൈകാ॑ദ॒ശോ യാവാ॑നേ॒വ പ॒ശുസ്തസ്യാ-ഽവ॑- [പ॒ശുസ്തസ്യാ-ഽവ॑, ദ്യ॒തി॒ ഹൃദ॑യ॒സ്യാ-] 53
-ദ്യതി॒ ഹൃദ॑യ॒സ്യാ-ഗ്രേ-ഽവ॑ ദ്യ॒ത്യഥ॑ ജി॒ഹ്വായാ॒ അഥ॒ വക്ഷ॑സോ॒ യദ്വൈ ഹൃദ॑യേനാഭി॒ഗച്ഛ॑തി॒ തജ്ജി॒ഹ്വയാ॑ വദതി॒ യജ്ജി॒ഹ്വയാ॒ വദ॑തി॒ തദുര॒സോ-ഽധി॒ നിര്വ॑ദത്യേ॒തദ്വൈ പ॒ശോര്യ॑ഥാപൂ॒ര്വം-യഁസ്യൈ॒വമ॑വ॒ദായ॑ യഥാ॒കാമ॒-മുത്ത॑രേഷാമവ॒ദ്യതി॑ യഥാ പൂ॒ര്വമേ॒വാസ്യ॑ പ॒ശോരവ॑ത്ത-മ്ഭവതി മദ്ധ്യ॒തോ ഗു॒ദസ്യാവ॑ ദ്യതി മദ്ധ്യ॒തോ ഹി പ്രാ॒ണ ഉ॑ത്ത॒മസ്യാവ॑ ദ്യ- [ഉ॑ത്ത॒മസ്യാവ॑ ദ്യതി, ഉ॒ത്ത॒മോ ഹി പ്രാ॒ണോ] 54
-ത്യുത്ത॒മോ ഹി പ്രാ॒ണോ യദീത॑രം॒-യഁദീത॑ര-മു॒ഭയ॑മേ॒വാജാ॑മി॒ ജായ॑മാനോ॒ വൈ ബ്രാ᳚ഹ്മ॒ണ-സ്ത്രി॒ഭിര്-ഋ॑ണ॒വാ ജാ॑യതേ ബ്രഹ്മ॒ചര്യേ॒ണര്ഷി॑ഭ്യോ യ॒ജ്ഞേന॑ ദേ॒വേഭ്യഃ॑ പ്ര॒ജയാ॑ പി॒തൃഭ്യ॑ ഏ॒ഷ വാ അ॑നൃ॒ണോ യഃ പു॒ത്രീ യജ്വാ᳚ ബ്രഹ്മചാരിവാ॒സീ തദ॑വ॒ദാനൈ॑-രേ॒വാ-ഽവ॑ ദയതേ॒ തദ॑വ॒ദാനാ॑നാ-മവദാന॒ത്വ-ന്ദേ॑വാസു॒രാ-സ്സംയഁ ॑ത്താ ആസ॒-ന്തേ ദേ॒വാ അ॒ഗ്നിമ॑ബ്രുവ॒-ന്ത്വയാ॑ വീ॒രേണാസു॑രാന॒ഭി ഭ॑വാ॒മേതി॒ [ഭ॑വാ॒മേതി॑, സോ᳚-ഽബ്രവീ॒-ദ്വരം॑-വൃഁണൈ] 55
സോ᳚-ഽബ്രവീ॒-ദ്വരം॑-വൃഁണൈ പ॒ശോരു॑ദ്ധാ॒രമുദ്ധ॑രാ॒ ഇതി॒ സ ഏ॒തമു॑ദ്ധാ॒രമുദ॑ഹരത॒ ദോഃ പൂ᳚ര്വാ॒ര്ധസ്യ॑ ഗു॒ദ-മ്മ॑ദ്ധ്യ॒ത-ശ്ശ്രോണി॑-ഞ്ജഘനാ॒ര്ധസ്യ॒ തതോ॑ ദേ॒വാ അഭ॑വ॒-ന്പരാ-ഽസു॑രാ॒ യ-ത്ത്ര്യ॒ങ്ഗാണാഗ്മ്॑ സമവ॒ദ്യതി॒ ഭ്രാതൃ॑വ്യാഭിഭൂത്യൈ॒ ഭവ॑ത്യാ॒ത്മനാ॒ പരാ᳚-ഽസ്യ॒ ഭ്രാതൃ॑വ്യോ ഭവത്യക്ഷ്ണ॒യാ-ഽവ॑ ദ്യതി॒ തസ്മാ॑ദക്ഷ്ണ॒യാ പ॒ശവോ-ഽങ്ഗാ॑നി॒ പ്ര ഹ॑രന്തി॒ പ്രതി॑ഷ്ഠിത്യൈ ॥ 56 ॥
(ഏ॒തൌ പ॑ശൂ॒നാഗ്മ് – സമേ॑ധസ്യൈ॒വ – തസ്യാ-ഽവോ᳚ – ത്ത॒മസ്യാവ॑ ദ്യ॒തീ – തി॒ – പഞ്ച॑ചത്വാരിഗ്മ്ശച്ച) (അ. 10)
മേദ॑സാ॒ സ്രുചൌ॒ പ്രോര്ണോ॑തി॒ മേദോ॑രൂപാ॒ വൈ പ॒ശവോ॑ രൂ॒പമേ॒വ പ॒ശുഷു॑ ദധാതി യൂ॒ഷന്ന॑വ॒ധായ॒ പ്രോര്ണോ॑തി॒ രസോ॒ വാ ഏ॒ഷ പ॑ശൂ॒നാം-യഁദ്യൂ രസ॑മേ॒വ പ॒ശുഷു॑ ദധാതി പാ॒ര്ശ്വേന॑ വസാഹോ॒മ-മ്പ്രയൌ॑തി॒ മദ്ധ്യം॒-വാഁ ഏ॒ത-ത്പ॑ശൂ॒നാം-യഁ-ത്പാ॒ര്ശ്വഗ്മ് രസ॑ ഏ॒ഷ പ॑ശൂ॒നാം-യഁദ്വസാ॒ യ-ത്പാ॒ര്ശ്വേന॑ വസാഹോ॒മ-മ്പ്ര॒യൌതി॑ മദ്ധ്യ॒ത ഏ॒വ പ॑ശൂ॒നാഗ്മ് രസ॑-ന്ദധാതി॒ ഘ്നന്തി॒ [ഘ്നന്തി॑, വാ ഏ॒ത-ത്പ॒ശു-] 57
വാ ഏ॒ത-ത്പ॒ശും-യഁ-ഥ്സ᳚ജ്ഞ॒മ്പയ॑ന്ത്യൈ॒ന്ദ്രഃ ഖലു॒ വൈ ദേ॒വത॑യാ പ്രാ॒ണ ഐ॒ന്ദ്രോ॑-ഽപാ॒ന ഐ॒ന്ദ്രഃ പ്രാ॒ണോ അങ്ഗേ॑അങ്ഗേ॒ നി ദേ᳚ദ്ധ്യ॒ദിത്യാ॑ഹ പ്രാണാപാ॒നാവേ॒വ പ॒ശുഷു॑ ദധാതി॒ ദേവ॑ ത്വഷ്ട॒ര്ഭൂരി॑ തേ॒ സഗ്മ് സ॑മേ॒ത്വിത്യാ॑ഹ ത്വാ॒ഷ്ട്രാ ഹി ദേ॒വത॑യാ പ॒ശവോ॒ വിഷു॑രൂപാ॒ യ-ഥ്സല॑ക്ഷ്മാണോ॒ ഭവ॒ഥേത്യാ॑ഹ॒ വിഷു॑രൂപാ॒ ഹ്യേ॑തേ സന്ത॒-സ്സല॑ക്ഷ്മാണ ഏ॒തര്ഹി॒ ഭവ॑ന്തി ദേവ॒ത്രാ യന്ത॒- [ദേവ॒ത്രാ യന്ത᳚മ്, അവ॑സേ॒] 58
-മവ॑സേ॒ സഖാ॒യോ-ഽനു॑ ത്വാ മാ॒താ പി॒തരോ॑ മദ॒ന്ത്വിത്യാ॒ഹാ-നു॑മതമേ॒വൈന॑-മ്മാ॒ത്രാ പി॒ത്രാ സു॑വ॒ര്ഗം-ലോഁ॒ക-ങ്ഗ॑മയത്യര്ധ॒ര്ചേ വ॑സാഹോ॒മ-ഞ്ജു॑ഹോത്യ॒സൌ വാ അ॑ര്ധ॒ര്ച ഇ॒യമ॑ര്ധ॒ര്ച ഇ॒മേ ഏ॒വ രസേ॑നാനക്തി॒ ദിശോ॑ ജുഹോതി॒ ദിശ॑ ഏ॒വ രസേ॑നാന॒ക്ത്യഥോ॑ ദി॒ഗ്ഭ്യ ഏ॒വോര്ജ॒ഗ്മ്॒ രസ॒മവ॑ രുന്ധേ പ്രാണാപാ॒നൌ വാ ഏ॒തൌ പ॑ശൂ॒നാം-യഁ-ത്പൃ॑ഷദാ॒ജ്യം-വാഁ ॑നസ്പ॒ത്യാഃ ഖലു॒ [ഖലു॑, വൈ ദേ॒വത॑യാ പ॒ശവോ॒] 59
വൈ ദേ॒വത॑യാ പ॒ശവോ॒ യ-ത്പൃ॑ഷദാ॒ജ്യസ്യോ॑-പ॒ഹത്യാ-ഽഽഹ॒ വന॒സ്പത॒യേ-ഽനു॑ ബ്രൂഹി॒ വന॒സ്പത॑യേ॒ പ്രേഷ്യേതി॑ പ്രാണാപാ॒നാവേ॒വ പ॒ശുഷു॑ ദധാത്യ॒ന്യസ്യാ᳚ന്യസ്യ സമവ॒ത്തഗ്മ് സ॒മവ॑ദ്യതി॒ തസ്മാ॒ന്നാനാ॑രൂപാഃ പ॒ശവോ॑ യൂ॒ഷ്ണോപ॑ സിഞ്ചതി॒ രസോ॒ വാ ഏ॒ഷ പ॑ശൂ॒നാം-യഁദ്യൂ രസ॑മേ॒വ പ॒ശുഷു॑ ദധാ॒തീഡാ॒മുപ॑ ഹ്വയതേ പ॒ശവോ॒ വാ ഇഡാ॑ പ॒ശൂനേ॒വോപ॑ ഹ്വയതേ ച॒തുരുപ॑ ഹ്വയതേ॒ [ച॒തുരുപ॑ ഹ്വയതേ, ചതു॑ഷ്പാദോ॒ ഹി] 60
ചതു॑ഷ്പാദോ॒ ഹി പ॒ശവോ॒ യ-ങ്കാ॒മയേ॑താ പ॒ശു-സ്സ്യാ॒ദിത്യ॑മേ॒ദസ്ക॒-ന്തസ്മാ॒ ആ ദ॑ദ്ധ്യാ॒ന്മേദോ॑രൂപാ॒ വൈ പ॒ശവോ॑ രൂ॒പേണൈ॒വൈന॑-മ്പ॒ശുഭ്യോ॒ നിര്ഭ॑ജത്യപ॒ശുരേ॒വ ഭ॑വതി॒ യ-ങ്കാ॒മയേ॑ത പശു॒മാന്-ഥ്സ്യാ॒ദിതി॒ മേദ॑സ്വ॒-ത്തസ്മാ॒ ആ ദ॑ദ്ധ്യാ॒ന്മേദോ॑രൂപാ॒ വൈ പ॒ശവോ॑ രൂ॒പേണൈ॒വാസ്മൈ॑ പ॒ശൂനവ॑ രുന്ധേ പശു॒മാനേ॒വ ഭ॑വതി പ്ര॒ജാപ॑തിര്യ॒ജ്ഞമ॑സൃജത॒ സ ആജ്യ॑- [സ ആജ്യ᳚മ്, പു॒രസ്താ॑ദസൃജത] 61
-മ്പു॒രസ്താ॑ദസൃജത പ॒ശു-മ്മ॑ദ്ധ്യ॒തഃ പൃ॑ഷദാ॒ജ്യ-മ്പ॒ശ്ചാ-ത്തസ്മാ॒ദാജ്യേ॑ന പ്രയാ॒ജാ ഇ॑ജ്യന്തേ പ॒ശുനാ॑ മദ്ധ്യ॒തഃ പൃ॑ഷദാ॒ജ്യേനാ॑-നൂയാ॒ജാ-സ്തസ്മാ॑ദേ॒തന്മി॒ശ്രമി॑വ പശ്ചാ-ഥ്സൃ॒ഷ്ടഗ്ഗ് ഹ്യേകാ॑ദശാനൂയാ॒ജാന്. യ॑ജതി॒ ദശ॒ വൈ പ॒ശോഃ പ്രാ॒ണാ ആ॒ത്മൈകാ॑ദ॒ശോ യാവാ॑നേ॒വ പ॒ശുസ്തമനു॑ യജതി॒ ഘ്നന്തി॒ വാ ഏ॒ത-ത്പ॒ശും-യഁ-ഥ്സം᳚(2)ജ്ഞ॒പയ॑ന്തി പ്രാണാപാ॒നൌ ഖലു॒ വാ ഏ॒തൌ പ॑ശൂ॒നാം-യഁ-ത്പൃ॑ഷദാ॒ജ്യം-യഁ-ത്പൃ॑ഷദാ॒ജ്യേനാ॑ നൂയാ॒ജാന്. യജ॑തി പ്രാണാപാ॒നാവേ॒വ പ॒ശുഷു॑ ദധാതി ॥ 62 ॥
(ഘ്നന്തി॒ – യന്തം॒ – ഖലു॑ – ച॒തുരുപ॑ ഹ്വയത॒ – ആജ്യം॒ – യഁ-ത്പൃ॑ഷദാ॒ജ്യേന॒ – ഷട് ച॑) (അ. 11)
(ചാത്വാ॑ലാഥ് – സുവ॒ര്ഗായ॒ യ-ദ്വൈ॑സര്ജ॒നാനി॑ – വൈഷ്ണ॒വ്യര്ചാ – പൃ॑ഥി॒വ്യൈ – സാ॒ധ്യാ – ഇ॒ഷേ ത്വേ – ത്യ॒ഗ്നിനാ॒ – പര്യ॑ഗ്നി – പ॒ശോഃ – പ॒ശുമാ॒ലഭ്യ॒ – മേദ॑സാ॒ സ്രുചാ॒ – വേകാ॑ദശ)
(ചാത്വാ॑ലാ-ദ്- ദേ॒വാനു॒പൈതി॑ – മുഞ്ചതി – പ്രഹ്രി॒യമാ॑ണായ॒ – പര്യ॑ഗ്നി – പ॒ശുമാ॒ലഭ്യ॒ – ചതു॑ഷ്പാദോ॒ – ദ്വിഷ॑ഷ്ടിഃ)
(ചാത്വാ॑ലാ, ത്പ॒ശുഷു॑ ദധാതി)
॥ ഹരിഃ॑ ഓമ് ॥
॥ കൃഷ്ണ യജുര്വേദീയ തൈത്തിരീയ സംഹിതായാം ഷഷ്ഠകാണ്ഡേ തൃതീയഃ പ്രശ്ന-സ്സമാപ്തഃ ॥