॥ ଇତି ଶ୍ରୀମହାଭାରତେ ଉଦ୍ୟୋଗପର୍ଵଣି ପ୍ରଜାଗରପର୍ଵଣି
ଵିଦୁରହିତଵାକ୍ୟେ ଷଟ୍ତ୍ରିଂଶୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥
ଵିଦୁର ଉଵାଚ ।
ଅତ୍ରୈଵୋଦାହରଂତୀମମିତିହାସଂ ପୁରାତନମ୍ ।
ଆତ୍ରେୟସ୍ୟ ଚ ସଂଵାଦଂ ସାଧ୍ୟାନାଂ ଚେତି ନଃ ଶ୍ରୁତମ୍ ॥ 1॥
ଚରଂତଂ ହଂସରୂପେଣ ମହର୍ଷିଂ ସଂଶିତଵ୍ରତମ୍ ।
ସାଧ୍ୟା ଦେଵା ମହାପ୍ରାଜ୍ଞଂ ପର୍ୟପୃଚ୍ଛଂତ ଵୈ ପୁରା ॥ 2॥
ସାଧ୍ୟା ଊଚୁଃ ।
ସାଧ୍ୟା ଦେଵା ଵୟ୍ମସ୍ମୋ ମହର୍ଷେ
ଦୃଷ୍ଟ୍ଵା ଭଵଂତଂ ନ ଶକ୍ନୁମୋଽନୁମାତୁମ୍ ।
ଶ୍ରୁତେନ ଧୀରୋ ବୁଦ୍ଧିମାଂସ୍ତ୍ଵଂ ମତୋ ନଃ
କାଵ୍ୟାଂ ଵାଚଂ ଵକ୍ତୁମର୍ହସ୍ୟୁଦାରାମ୍ ॥ 3॥
ହଂସ ଉଵାଚ ।
ଏତତ୍କାର୍ୟମମରାଃ ସଂଶ୍ରୁତଂ ମେ
ଧୃତିଃ ଶମଃ ସତ୍ୟଧର୍ମାନୁଵୃତ୍ତିଃ ।
ଗ୍ରଂଥିଂ ଵିନୀୟ ହୃଦୟସ୍ୟ ସର୍ଵଂ
ପ୍ରିୟାପ୍ରିୟେ ଚାତ୍ମଵଶଂ ନୟୀତ ॥ 4॥
ଆକ୍ରୁଶ୍ୟମାନୋ ନାକ୍ରୋଶେନ୍ମନ୍ୟୁରେଵ ତିତିକ୍ଷିତଃ ।
ଆକ୍ରୋଷ୍ଟାରଂ ନିର୍ଦହତି ସୁକୃତଂ ଚାସ୍ୟ ଵିଂଦତି ॥ 5॥
ନାକ୍ରୋଶୀ ସ୍ୟାନ୍ନାଵମାନୀ ପରସ୍ୟ
ମିତ୍ରଦ୍ରୋହୀ ନୋତ ନୀଚୋପସେଵୀ ।
ନ ଚାତିମାନୀ ନ ଚ ହୀନଵୃତ୍ତୋ
ରୂକ୍ଷାଂ ଵାଚଂ ରୁଶତୀଂ ଵର୍ଜୟୀତ ॥ 6॥
ମର୍ମାଣ୍ୟସ୍ଥୀନି ହୃଦୟଂ ତଥାସୂନ୍
ଘୋରା ଵାଚୋ ନିର୍ଦହଂତୀହ ପୁଂସାମ୍ ।
ତସ୍ମାଦ୍ଵାଚଂ ରୁଶତୀଂ ରୂକ୍ଷରୂପାଂ
ଧର୍ମାରାମୋ ନିତ୍ୟଶୋ ଵର୍ଜୟୀତ ॥ 7॥
ଅରୁଂ ତୁରଂ ପରୁଷଂ ରୂକ୍ଷଵାଚଂ
ଵାକ୍କଂଟକୈର୍ଵିତୁଦଂତଂ ମନୁଷ୍ୟାନ୍ ।
ଵିଦ୍ୟାଦଲକ୍ଷ୍ମୀକତମଂ ଜନାନାଂ
ମୁଖେ ନିବଦ୍ଧାଂ ନିରୃତିଂ ଵହଂତମ୍ ॥ 8॥
ପରଶ୍ଚେଦେନମଧିଵିଧ୍ୟେତ ବାଣୈର୍
ଭୃଶଂ ସୁତୀକ୍ଷ୍ଣୈରନଲାର୍କ ଦୀପ୍ତୈଃ ।
ଵିରିଚ୍ୟମାନୋଽପ୍ୟତିରିଚ୍ୟମାନୋ
ଵିଦ୍ୟାତ୍କଵିଃ ସୁକୃତଂ ମେ ଦଧାତି ॥ 9॥
ୟଦି ସଂତଂ ସେଵତେ ୟଦ୍ୟସଂତଂ
ତପସ୍ଵିନଂ ୟଦି ଵା ସ୍ତେନମେଵ ।
ଵାସୋ ୟଥା ରଂଗ ଵଶଂ ପ୍ରୟାତି
ତଥା ସ ତେଷାଂ ଵଶମଭ୍ୟୁପୈତି ॥ 10॥
ଵାଦଂ ତୁ ୟୋ ନ ପ୍ରଵଦେନ୍ନ ଵାଦୟେଦ୍
ୟୋ ନାହତଃ ପ୍ରତିହନ୍ୟାନ୍ନ ଘାତୟେତ୍ ।
ୟୋ ହଂତୁକାମସ୍ୟ ନ ପାପମିଚ୍ଛେତ୍
ତସ୍ମୈ ଦେଵାଃ ସ୍ପୃହୟଂତ୍ୟାଗତାୟ ॥ 11॥
ଅଵ୍ୟାହୃତଂ ଵ୍ୟାହୃତାଚ୍ଛ୍ରେୟ ଆହୁଃ
ସତ୍ୟଂ ଵଦେଦ୍ଵ୍ୟାହୃତଂ ତଦ୍ଦ୍ଵିତୀୟମ୍ ।
ପ୍ରିୟଂଵଦେଦ୍ଵ୍ୟାହୃତଂ ତତ୍ତୃତୀୟଂ
ଧର୍ମ୍ୟଂ ଵଦେଦ୍ଵ୍ୟାହୃତଂ ତଚ୍ଚତୁର୍ଥମ୍ ॥ 12॥
ୟାଦୃଶୈଃ ସଂଵିଵଦତେ ୟାଦୃଶାଂଶ୍ ଚୋପସେଵତେ ।
ୟାଦୃଗିଚ୍ଛେଚ୍ଚ ଭଵିତୁଂ ତାଦୃଗ୍ଭଵତି ପୂରୁଷଃ ॥ 13॥
ୟତୋ ୟତୋ ନିଵର୍ତତେ ତତସ୍ତତୋ ଵିମୁଚ୍ୟତେ ।
ନିଵର୍ତନାଦ୍ଧି ସର୍ଵତୋ ନ ଵେତ୍ତି ଦୁଃଖମଣ୍ଵପି ॥ 14॥
ନ ଜୀୟତେ ନୋତ ଜିଗୀଷତେଽନ୍ୟାନ୍
ନ ଵୈରକ୍କୃଚ୍ଚାପ୍ରତିଘାତକଶ୍ ଚ ।
ନିଂଦା ପ୍ରଶଂସାସୁ ସମସ୍ଵଭାଵୋ
ନ ଶୋଚତେ ହୃଷ୍ୟତି ନୈଵ ଚାୟମ୍ ॥ 15॥
ଭାଵମିଚ୍ଛତି ସର୍ଵସ୍ୟ ନାଭାଵେ କୁରୁତେ ମତିମ୍ ।
ସତ୍ୟଵାଦୀ ମୃଦୁର୍ଦାଂତୋ ୟଃ ସ ଉତ୍ତମପୂରୁଷଃ ॥ 16॥
ନାନର୍ଥକଂ ସାଂତ୍ଵୟତି ପ୍ରତିଜ୍ଞାୟ ଦଦାତି ଚ ।
ରାଦ୍ଧାପରାଦ୍ଧେ ଜାନାତି ୟଃ ସ ମଧ୍ୟମପୂରୁଷଃ ॥ 17॥
ଦୁଃଶାସନସ୍ତୂପହଂତା ନ ଶାସ୍ତା
ନାଵର୍ତତେ ମନ୍ୟୁଵଶାତ୍କୃତଘ୍ନଃ ।
ନ କସ୍ୟ ଚିନ୍ମିତ୍ରମଥୋ ଦୁରାତ୍ମା
କଲାଶ୍ଚୈତା ଅଧମସ୍ୟେହ ପୁଂସଃ ॥ 18॥
ନ ଶ୍ରଦ୍ଦଧାତି କଲ୍ୟାଣଂ ପରେଭ୍ୟୋଽପ୍ୟାତ୍ମଶଂକିତଃ ।
ନିରାକରୋତି ମିତ୍ରାଣି ୟୋ ଵୈ ସୋଽଧମ ପୂରୁଷଃ ॥ 19॥
ଉତ୍ତମାନେଵ ସେଵେତ ପ୍ରାପ୍ତେ କାଲେ ତୁ ମଧ୍ୟମାନ୍ ।
ଅଧମାଂସ୍ତୁ ନ ସେଵେତ ୟ ଇଚ୍ଛେଚ୍ଛ୍ରେୟ ଆତ୍ମନଃ ॥ 20॥
ପ୍ରାପ୍ନୋତି ଵୈ ଵିତ୍ତମସଦ୍ବଲେନ
ନିତ୍ୟୋତ୍ଥାନାତ୍ପ୍ରଜ୍ଞୟା ପୌରୁଷେଣ ।
ନ ତ୍ଵେଵ ସମ୍ୟଗ୍ଲଭତେ ପ୍ରଶଂସାଂ
ନ ଵୃତ୍ତମାପ୍ନୋତି ମହାକୁଲାନାମ୍ ॥ 21॥
ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ଉଵାଚ ।
ମହାକୁଲାନାଂ ସ୍ପୃହୟଂତି ଦେଵା
ଧର୍ମାର୍ଥଵୃଦ୍ଧାଶ୍ଚ ବହୁଶ୍ରୁତାଶ୍ ଚ ।
ପୃଚ୍ଛାମି ତ୍ଵାଂ ଵିଦୁର ପ୍ରଶ୍ନମେତଂ
ଭଵଂତି ଵୈ କାନି ମହାକୁଲାନି ॥ 22॥
ଵିଦୁର ଉଵାଚ ।
ତମୋ ଦମୋ ବ୍ରହ୍ମଵିତ୍ତ୍ଵଂ ଵିତାନାଃ
ପୁଣ୍ୟା ଵିଵାହାଃ ସତତାନ୍ନ ଦାନମ୍ ।
ୟେଷ୍ଵେଵୈତେ ସପ୍ତଗୁଣା ଭଵଂତି
ସମ୍ୟଗ୍ଵୃତ୍ତାସ୍ତାନି ମହାକୁଲାନି ॥ 23॥
ୟେଷାଂ ନ ଵୃତ୍ତଂ ଵ୍ୟଥତେ ନ ୟୋନିର୍
ଵୃତ୍ତପ୍ରସାଦେନ ଚରଂତି ଧର୍ମମ୍ ।
ୟେ କୀର୍ତିମିଚ୍ଛଂତି କୁଲେ ଵିଶିଷ୍ଟାଂ
ତ୍ୟକ୍ତାନୃତାସ୍ତାନି ମହାକୁଲାନି ॥ 24॥
ଅନିଜ୍ୟୟାଵିଵାହୈର୍ଶ୍ଚ ଵେଦସ୍ୟୋତ୍ସାଦନେନ ଚ ।
କୁଲାନ୍ୟକୁଲତାଂ ୟାଂତି ଧର୍ମସ୍ୟାତିକ୍ରମେଣ ଚ ॥ 25॥
ଦେଵ ଦ୍ରଵ୍ୟଵିନାଶେନ ବ୍ରହ୍ମ ସ୍ଵହରଣେନ ଚ ।
କୁଲାନ୍ୟକୁଲତାଂ ୟାଂତି ବ୍ରାହ୍ମଣାତିକ୍ରମେଣ ଚ ॥ 26॥
ବ୍ରାହ୍ମଣାନାଂ ପରିଭଵାତ୍ପରିଵାଦାଚ୍ଚ ଭାରତ ।
କୁଲାନ୍ୟକୁଲତାଂ ୟାଂତି ନ୍ୟାସାପହରଣେନ ଚ ॥ 27॥
କୁଲାନି ସମୁପେତାନି ଗୋଭିଃ ପୁରୁଷତୋଽଶ୍ଵତଃ ।
କୁଲସଂଖ୍ୟାଂ ନ ଗଚ୍ଛଂତି ୟାନି ହୀନାନି ଵୃତ୍ତତଃ ॥ 28॥
ଵୃତ୍ତତସ୍ତ୍ଵଵିହୀନାନି କୁଲାନ୍ୟଲ୍ପଧନାନ୍ୟପି ।
କୁଲସଂଖ୍ୟାଂ ତୁ ଗଚ୍ଛଂତି କର୍ଷଂତି ଚ ମୟଦ୍ୟଶଃ ॥ 29॥
ମା ନଃ କୁଲେ ଵୈରକୃତ୍କଶ୍ ଚିଦସ୍ତୁ
ରାଜାମାତ୍ୟୋ ମା ପରସ୍ଵାପହାରୀ ।
ମିତ୍ରଦ୍ରୋହୀ ନୈକୃତିକୋଽନୃତୀ ଵା
ପୂର୍ଵାଶୀ ଵା ପିତୃଦେଵାତିଥିଭ୍ୟଃ ॥ 30॥
ୟଶ୍ଚ ନୋ ବ୍ରାହ୍ମଣଂ ହନ୍ୟାଦ୍ୟଶ୍ଚ ନୋ ବ୍ରାହ୍ମଣାଂଦ୍ଵିଷେତ୍ ।
ନ ନଃ ସ ସମିତିଂ ଗଚ୍ଛେଦ୍ୟଶ୍ଚ ନୋ ନିର୍ଵପେତ୍କୃଷିମ୍ ॥ 31॥
ତୃଣାନି ଭୂମିରୁଦକଂ ଵାକ୍ଚତୁର୍ଥୀ ଚ ସୂନୃତା ।
ସତାମେତାନି ଗେହେଷୁ ନୋଚ୍ଛିଦ୍ୟଂତେ କଦା ଚନ ॥ 32॥
ଶ୍ରଦ୍ଧୟା ପରୟା ରାଜନ୍ନୁପନୀତାନି ସତ୍କୃତିମ୍ ।
ପ୍ରଵୃତ୍ତାନି ମହାପ୍ରାଜ୍ଞ ଧର୍ମିଣାଂ ପୁଣ୍ୟକର୍ମଣାମ୍ ॥ 33॥
ସୂକ୍ଷ୍ମୋଽପି ଭାରଂ ନୃପତେ ସ୍ୟଂଦନୋ ଵୈ
ଶକ୍ତୋ ଵୋଢୁଂ ନ ତଥାନ୍ୟେ ମହୀଜାଃ ।
ଏଵଂ ୟୁକ୍ତା ଭାରସହା ଭଵଂତି
ମହାକୁଲୀନା ନ ତଥାନ୍ୟେ ମନୁଷ୍ୟାଃ ॥ 34॥
ନ ତନ୍ମିତ୍ରଂ ୟସ୍ୟ କୋପାଦ୍ବିଭେତି
ୟଦ୍ଵା ମିତ୍ରଂ ଶଂକିତେନୋପଚର୍ୟମ୍ ।
ୟସ୍ମିନ୍ମିତ୍ରେ ପିତରୀଵାଶ୍ଵସୀତ
ତଦ୍ଵୈ ମିତ୍ରଂ ସଂଗତାନୀତରାଣି ॥ 35॥
ୟଦି ଚେଦପ୍ୟସଂବଂଧୋ ମିତ୍ରଭାଵେନ ଵର୍ତତେ ।
ସ ଏଵ ବଂଧୁସ୍ତନ୍ମିତ୍ରଂ ସା ଗତିସ୍ତତ୍ପରାୟଣମ୍ ॥ 36॥
ଚଲଚିତ୍ତସ୍ୟ ଵୈ ପୁଂସୋ ଵୃଦ୍ଧାନନୁପସେଵତଃ ।
ପାରିପ୍ଲଵମତେର୍ନିତ୍ୟମଧ୍ରୁଵୋ ମିତ୍ର ସଂଗ୍ରହଃ ॥ 37॥
ଚଲଚିତ୍ତମନାତ୍ମାନମିଂଦ୍ରିୟାଣାଂ ଵଶାନୁଗମ୍ ।
ଅର୍ଥାଃ ସମତିଵର୍ତଂତେ ହଂସାଃ ଶୁଷ୍କଂ ସରୋ ୟଥା ॥ 38॥
ଅକସ୍ମାଦେଵ କୁପ୍ୟଂତି ପ୍ରସୀଦଂତ୍ୟନିମିତ୍ତତଃ ।
ଶୀଲମେତଦସାଧୂନାମଭ୍ରଂ ପାରିପ୍ଲଵଂ ୟଥା ॥ 39॥
ସତ୍କୃତାଶ୍ଚ କୃତାର୍ଥାଶ୍ଚ ମିତ୍ରାଣାଂ ନ ଭଵଂତି ୟେ ।
ତାନ୍ମୃତାନପି କ୍ରଵ୍ୟାଦାଃ କୃତଘ୍ନାନ୍ନୋପଭୁଂଜତେ ॥ 40॥
ଅର୍ଥୟେଦେଵ ମିତ୍ରାଣି ସତି ଵାସତି ଵା ଧନେ ।
ନାନର୍ଥୟନ୍ଵିଜାନାତି ମିତ୍ରାଣାଂ ସାରଫଲ୍ଗୁତାମ୍ ॥ 41॥
ସଂତାପାଦ୍ଭ୍ରଶ୍ୟତେ ରୂପଂ ସଂତାପାଦ୍ଭ୍ରଶ୍ୟତେ ବଲମ୍ ।
ସଂତାପାଦ୍ଭ୍ରଶ୍ୟତେ ଜ୍ଞାନଂ ସଂତାପାଦ୍ଵ୍ୟାଧିମୃଚ୍ଛତି ॥ 42॥
ଅନଵାପ୍ୟଂ ଚ ଶୋକେନ ଶରୀରଂ ଚୋପତପ୍ୟତେ ।
ଅମିତ୍ରାଶ୍ଚ ପ୍ରହୃଷ୍ୟଂତି ମା ସ୍ମ ଶୋକେ ମନଃ କୃଥାଃ ॥ 43॥
ପୁନର୍ନରୋ ମ୍ରିୟତେ ଜାୟତେ ଚ
ପୁନର୍ନରୋ ହୀୟତେ ଵର୍ଧତେ ପୁନଃ ।
ପୁନର୍ନରୋ ୟାଚତି ୟାଚ୍ୟତେ ଚ
ପୁନର୍ନରଃ ଶୋଚତି ଶୋଚ୍ୟତେ ପୁନଃ ॥ 44॥
ସୁଖଂ ଚ ଦୁଃଖଂ ଚ ଭଵାଭଵୌ ଚ
ଲାଭାଲାଭୌ ମରଣଂ ଜୀଵିତଂ ଚ ।
ପର୍ୟାୟଶଃ ସର୍ଵମିହ ସ୍ପୃଶଂତି
ତସ୍ମାଦ୍ଧୀରୋ ନୈଵ ହୃଷ୍ୟେନ୍ନ ଶୋଚେତ୍ ॥ 45॥
ଚଲାନି ହୀମାନି ଷଡିଂଦ୍ରିୟାଣି
ତେଷାଂ ୟଦ୍ୟଦ୍ଵର୍ତତେ ୟତ୍ର ୟତ୍ର ।
ତତସ୍ତତଃ ସ୍ରଵତେ ବୁଦ୍ଧିରସ୍ୟ
ଛିଦ୍ରୋଦ କୁଂଭାଦିଵ ନିତ୍ୟମଂଭଃ ॥ 46॥
ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ଉଵାଚ ।
ତନୁରୁଚ୍ଛଃ ଶିଖୀ ରାଜା ମିଥ୍ୟୋପଚରିତୋ ମୟା ।
ମଂଦାନାଂ ମମ ପୁତ୍ରାଣାଂ ୟୁଦ୍ଧେନାଂତଂ କରିଷ୍ୟତି ॥ 47॥
ନିତ୍ୟୋଦ୍ଵିଗ୍ନମିଦଂ ସର୍ଵଂ ନିତ୍ୟୋଦ୍ଵିଗ୍ନମିଦଂ ମନଃ ।
ୟତ୍ତତ୍ପଦମନୁଦ୍ଵିଗ୍ନଂ ତନ୍ମେ ଵଦ ମହାମତେ ॥ 48॥
ଵିଦୁର ଉଵାଚ ।
ନାନ୍ୟତ୍ର ଵିଦ୍ୟା ତପସୋର୍ନାନ୍ୟତ୍ରେଂଦ୍ରିୟ ନିଗ୍ରହାତ୍ ।
ନାନ୍ୟତ୍ର ଲୋଭସଂତ୍ୟାଗାଚ୍ଛାଂତିଂ ପଶ୍ୟାମ ତେଽନଘ ॥ 49॥
ବୁଦ୍ଧ୍ୟା ଭୟଂ ପ୍ରଣୁଦତି ତପସା ଵିଂଦତେ ମହତ୍ ।
ଗୁରୁଶୁଶ୍ରୂଷୟା ଜ୍ଞାନଂ ଶାଂତିଂ ତ୍ୟାଗେନ ଵିଂଦତି ॥ 50॥
ଅନାଶ୍ରିତା ଦାନପୁଣ୍ୟଂ ଵେଦ ପୁଣ୍ୟମନାଶ୍ରିତାଃ ।
ରାଗଦ୍ଵେଷଵିନିର୍ମୁକ୍ତା ଵିଚରଂତୀହ ମୋକ୍ଷିଣଃ ॥ 51॥
ସ୍ଵଧୀତସ୍ୟ ସୁୟୁଦ୍ଧସ୍ୟ ସୁକୃତସ୍ୟ ଚ କର୍ମଣଃ ।
ତପସଶ୍ଚ ସୁତପ୍ତସ୍ୟ ତସ୍ୟାଂତେ ସୁଖମେଧତେ ॥ 52॥
ସ୍ଵାସ୍ତୀର୍ଣାନି ଶୟନାନି ପ୍ରପନ୍ନା
ନ ଵୈ ଭିନ୍ନା ଜାତୁ ନିଦ୍ରାଂ ଲଭଂତେ ।
ନ ସ୍ତ୍ରୀଷୁ ରାଜନ୍ରତିମାପ୍ନୁଵଂତି
ନ ମାଗଧୈଃ ସ୍ତୂୟମାନା ନ ସୂତୈଃ ॥ 53॥
ନ ଵୈ ଭିନ୍ନା ଜାତୁ ଚରଂତି ଧର୍ମଂ
ନ ଵୈ ସୁଖଂ ପ୍ରାପ୍ନୁଵଂତୀହ ଭିନ୍ନାଃ ।
ନ ଵୈ ଭିନ୍ନା ଗୌରଵଂ ମାନୟଂତି
ନ ଵୈ ଭିନ୍ନାଃ ପ୍ରଶମଂ ରୋଚୟଂତି ॥ 54॥
ନ ଵୈ ତେଷାଂ ସ୍ଵଦତେ ପଥ୍ୟମୁକ୍ତଂ
ୟୋଗକ୍ଷେମଂ କଲ୍ପତେ ନୋତ ତେଷାମ୍ ।
ଭିନ୍ନାନାଂ ଵୈ ମନୁଜେଂଦ୍ର ପରାୟଣଂ
ନ ଵିଦ୍ୟତେ କିଂ ଚିଦନ୍ୟଦ୍ଵିନାଶାତ୍ ॥ 55॥
ସଂଭାଵ୍ୟଂ ଗୋଷୁ ସଂପନ୍ନଂ ସଂଭାଵ୍ୟଂ ବ୍ରାହ୍ମଣେ ତପଃ ।
ସଂଭାଵ୍ୟଂ ସ୍ତ୍ରୀଷୁ ଚାପଲ୍ୟଂ ସଂଭାଵ୍ୟଂ ଜ୍ଞାତିତୋ ଭୟମ୍ ॥ 56॥
ତଂତଵୋଽପ୍ୟାୟତା ନିତ୍ୟଂ ତଂତଵୋ ବହୁଲାଃ ସମାଃ ।
ବହୂନ୍ବହୁତ୍ଵାଦାୟାସାନ୍ସହଂତୀତ୍ୟୁପମା ସତାମ୍ ॥ 57॥
ଧୂମାୟଂତେ ଵ୍ୟପେତାନି ଜ୍ଵଲଂତି ସହିତାନି ଚ ।
ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରୋଲ୍ମୁକାନୀଵ ଜ୍ଞାତୟୋ ଭରତର୍ଷଭ ॥ 58॥
ବ୍ରାହ୍ମଣେଷୁ ଚ ୟେ ଶୂରାଃ ସ୍ତ୍ରୀଷୁ ଜ୍ଞାତିଷୁ ଗୋଷୁ ଚ ।
ଵୃଂତାଦିଵ ଫଲଂ ପକ୍ଵଂ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ପତଂତି ତେ ॥ 59॥
ମହାନପ୍ୟେକଜୋ ଵୃକ୍ଷୋ ବଲଵାନ୍ସୁପ୍ରତିଷ୍ଠିତଃ ।
ପ୍ରସହ୍ୟ ଏଵ ଵାତେନ ଶାଖା ସ୍କଂଧଂ ଵିମର୍ଦିତୁମ୍ ॥ 60॥
ଅଥ ୟେ ସହିତା ଵୃକ୍ଷାଃ ସଂଘଶଃ ସୁପ୍ରତିଷ୍ଠିତାଃ ।
ତେ ହି ଶୀଘ୍ରତମାନ୍ଵାତାନ୍ସହଂତେଽନ୍ୟୋନ୍ୟସଂଶ୍ରୟାତ୍ ॥ 61॥
ଏଵଂ ମନୁଷ୍ୟମପ୍ୟେକଂ ଗୁଣୈରପି ସମନ୍ଵିତମ୍ ।
ଶକ୍ୟଂ ଦ୍ଵିଷଂତୋ ମନ୍ୟଂତେ ଵାୟୁର୍ଦ୍ରୁମମିଵୌକଜମ୍ ॥ 62॥
ଅନ୍ୟୋନ୍ୟସମୁପଷ୍ଟଂଭାଦନ୍ୟୋନ୍ୟାପାଶ୍ରୟେଣ ଚ ।
ଜ୍ଞାତୟଃ ସଂପ୍ରଵର୍ଧଂତେ ସରସୀଵୋତ୍ପଲାନ୍ୟୁତ ॥ 63॥
ଅଵଧ୍ୟା ବ୍ରାହ୍ମଣା ଗାଵୋ ସ୍ତ୍ରିୟୋ ବାଲାଶ୍ଚ ଜ୍ଞାତୟଃ ।
ୟେଷାଂ ଚାନ୍ନାନି ଭୁଂଜୀତ ୟେ ଚ ସ୍ୟୁଃ ଶରଣାଗତାଃ ॥ 64॥
ନ ମନୁଷ୍ୟେ ଗୁଣଃ କଶ୍ଚିଦନ୍ୟୋ ଧନଵତାଂ ଅପି ।
ଅନାତୁରତ୍ଵାଦ୍ଭଦ୍ରଂ ତେ ମୃତକଲ୍ପା ହି ରୋଗିଣଃ ॥ 65॥
ଅଵ୍ୟାଧିଜଂ କଟୁକଂ ଶୀର୍ଷ ରୋଗଂ
ପାପାନୁବଂଧଂ ପରୁଷଂ ତୀକ୍ଷ୍ଣମୁଗ୍ରମ୍ ।
ସତାଂ ପେୟଂ ୟନ୍ନ ପିବଂତ୍ୟସଂତୋ
ମନ୍ୟୁଂ ମହାରାଜ ପିବ ପ୍ରଶାମ୍ୟ ॥ 66॥
ରୋଗାର୍ଦିତା ନ ଫଲାନ୍ୟାଦ୍ରିୟଂତେ
ନ ଵୈ ଲଭଂତେ ଵିଷୟେଷୁ ତତ୍ତ୍ଵମ୍ ।
ଦୁଃଖୋପେତା ରୋଗିଣୋ ନିତ୍ୟମେଵ
ନ ବୁଧ୍ୟଂତେ ଧନଭୋଗାନ୍ନ ସୌଖ୍ୟମ୍ ॥ 67॥
ପୁରା ହ୍ୟୁକ୍ତୋ ନାକରୋସ୍ତ୍ଵଂ ଵଚୋ ମେ
ଦ୍ୟୂତେ ଜିତାଂ ଦ୍ରୌପଦୀଂ ପ୍ରେକ୍ଷ୍ୟ ରାଜନ୍ ।
ଦୁର୍ୟୋଧନଂ ଵାରୟେତ୍ୟକ୍ଷଵତ୍ୟାଂ
କିତଵତ୍ଵଂ ପଂଡିତା ଵର୍ଜୟଂତି ॥ 68॥
ନ ତଦ୍ବଲଂ ୟନ୍ମୃଦୁନା ଵିରୁଧ୍ୟତେ
ମିଶ୍ରୋ ଧର୍ମସ୍ତରସା ସେଵିତଵ୍ୟଃ ।
ପ୍ରଧ୍ଵଂସିନୀ କ୍ରୂରସମାହିତା ଶ୍ରୀର୍
ମୃଦୁପ୍ରୌଢା ଗଚ୍ଛତି ପୁତ୍ରପୌତ୍ରାନ୍ ॥ 69॥
ଧାର୍ତରାଷ୍ଟ୍ରାଃ ପାଂଡଵାନ୍ପାଲୟଂତୁ
ପାଂଡୋଃ ସୁତାସ୍ତଵ ପୁତ୍ରାଂଶ୍ଚ ପାଂତୁ ।
ଏକାରିମିତ୍ରାଃ କୁରଵୋ ହ୍ୟେକମଂତ୍ରା
ଜୀଵଂତୁ ରାଜନ୍ସୁଖିନଃ ସମୃଦ୍ଧାଃ ॥ 70॥
ମେଢୀଭୂତଃ କୌରଵାଣାଂ ତ୍ଵମଦ୍ୟ
ତ୍ଵୟ୍ୟାଧୀନଂ କୁରୁ କୁଲମାଜମୀଢ ।
ପାର୍ଥାନ୍ବାଲାନ୍ଵନଵାସ ପ୍ରତପ୍ତାନ୍
ଗୋପାୟସ୍ଵ ସ୍ଵଂ ୟଶସ୍ତାତ ରକ୍ଷନ୍ ॥ 71॥
ସଂଧତ୍ସ୍ଵ ତ୍ଵଂ କୌରଵାନ୍ପାଂଡୁପୁତ୍ରୈର୍
ମା ତେଽଂତରଂ ରିପଵଃ ପ୍ରାର୍ଥୟଂତୁ ।
ସତ୍ୟେ ସ୍ଥିତାସ୍ତେ ନରଦେଵ ସର୍ଵେ
ଦୁର୍ୟୋଧନଂ ସ୍ଥାପୟ ତ୍ଵଂ ନରେଂଦ୍ର ॥ 72॥
॥ ଇତି ଶ୍ରୀମହାଭାରତେ ଉଦ୍ୟୋଗପର୍ଵଣି ପ୍ରଜାଗରପର୍ଵଣି
ଵିଦୁରହିତଵାକ୍ୟେ ଷଟ୍ତ୍ରିଂଶୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥ 36॥