ଓଂ ଶ୍ରୀ ପରମାତ୍ମନେ ନମଃ
ଅଥ ପ୍ରଥମୋଽଧ୍ୟାୟଃ
ଅର୍ଜୁନଵିଷାଦୟୋଗଃ
ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ଉଵାଚ
ଧର୍ମକ୍ଷେତ୍ରେ କୁରୁକ୍ଷେତ୍ରେ ସମଵେତା ୟୁୟୁତ୍ସଵଃ ।
ମାମକାଃ ପାଂଡଵାଶ୍ଚୈଵ କିମକୁର୍ଵତ ସଂଜୟ ॥1॥
ସଂଜୟ ଉଵାଚ
ଦୃଷ୍ଟ୍ଵା ତୁ ପାଂଡଵାନୀକଂ ଵ୍ୟୂଢଂ ଦୁର୍ୟୋଧନସ୍ତଦା ।
ଆଚାର୍ୟମୁପସଂଗମ୍ୟ ରାଜା ଵଚନମବ୍ରଵୀତ୍ ॥2॥
ପଶ୍ୟୈତାଂ ପାଂଡୁପୁତ୍ରାଣାମ୍ ଆଚାର୍ୟ ମହତୀଂ ଚମୂମ୍ ।
ଵ୍ୟୂଢାଂ ଦ୍ରୁପଦପୁତ୍ରେଣ ତଵ ଶିଷ୍ୟେଣ ଧୀମତା ॥3॥
ଅତ୍ର ଶୂରା ମହେଷ୍ଵାସାଃ ଭୀମାର୍ଜୁନସମା ୟୁଧି ।
ୟୁୟୁଧାନୋ ଵିରାଟଶ୍ଚ ଦ୍ରୁପଦଶ୍ଚ ମହାରଥଃ ॥4॥
ଧୃଷ୍ଟକେତୁଶ୍ଚେକିତାନଃ କାଶିରାଜଶ୍ଚ ଵୀର୍ୟଵାନ୍ ।
ପୁରୁଜିତ୍କୁଂତିଭୋଜଶ୍ଚ ଶୈବ୍ୟଶ୍ଚ ନରପୁଂଗଵଃ ॥5॥
ୟୁଧାମନ୍ୟୁଶ୍ଚ ଵିକ୍ରାଂତଃ ଉତ୍ତମୌଜାଶ୍ଚ ଵୀର୍ୟଵାନ୍ ।
ସୌଭଦ୍ରୋ ଦ୍ରୌପଦେୟାଶ୍ଚ ସର୍ଵ ଏଵ ମହାରଥାଃ ॥6॥
ଅସ୍ମାକଂ ତୁ ଵିଶିଷ୍ଟା ୟେ ତାନ୍ନିବୋଧ ଦ୍ଵିଜୋତ୍ତମ ।
ନାୟକା ମମ ସୈନ୍ୟସ୍ୟ ସଂଜ୍ଞାର୍ଥଂ ତାନ୍ ବ୍ରଵୀମି ତେ ॥7॥
ଭଵାନ୍ ଭୀଷ୍ମଶ୍ଚ କର୍ଣଶ୍ଚ କୃପଶ୍ଚ ସମିତିଂଜୟଃ ।
ଅଶ୍ଵତ୍ଥାମା ଵିକର୍ଣଶ୍ଚ ସୌମଦତ୍ତିସ୍ତଥୈଵ ଚ ॥8॥
ଅନ୍ୟେ ଚ ବହଵଃ ଶୂରାଃ ମଦର୍ଥେ ତ୍ୟକ୍ତଜୀଵିତାଃ ।
ନାନାଶସ୍ତ୍ରପ୍ରହରଣାଃ ସର୍ଵେ ୟୁଦ୍ଧଵିଶାରଦାଃ ॥9॥
ଅପର୍ୟାପ୍ତଂ ତଦସ୍ମାକଂ ବଲଂ ଭୀଷ୍ମାଭିରକ୍ଷିତମ୍ ।
ପର୍ୟାପ୍ତଂ ତ୍ଵିଦମେତେଷାଂ ବଲଂ ଭୀମାଭିରକ୍ଷିତମ୍ ॥10॥
ଅୟନେଷୁ ଚ ସର୍ଵେଷୁ ୟଥାଭାଗମଵସ୍ଥିତାଃ ।
ଭୀଷ୍ମମେଵାଭିରକ୍ଷଂତୁ ଭଵଂତଃ ସର୍ଵ ଏଵ ହି ॥11॥
ତସ୍ୟ ସଂଜନୟନ୍ ହର୍ଷଂ କୁରୁଵୃଦ୍ଧଃ ପିତାମହଃ ।
ସିଂହନାଦଂ ଵିନଦ୍ୟୋଚ୍ଚୈଃ ଶଂଖଂ ଦଧ୍ମୌ ପ୍ରତାପଵାନ୍ ॥12॥
ତତଃ ଶଂଖାଶ୍ଚ ଭେର୍ୟଶ୍ଚ ପଣଵାନକଗୋମୁଖାଃ ।
ସହସୈଵାଭ୍ୟହନ୍ୟଂତ ସ ଶବ୍ଦସ୍ତୁମୁଲୋଽଭଵତ୍ ॥13॥
ତତଃ ଶ୍ଵେତୈର୍ହୟୈର୍ୟୁକ୍ତେ ମହତି ସ୍ୟଂଦନେ ସ୍ଥିତୌ ।
ମାଧଵଃ ପାଂଡଵଶ୍ଚୈଵ ଦିଵ୍ୟୌ ଶଂଖୌ ପ୍ରଦଧ୍ମତୁଃ ॥14॥
ପାଂଚଜନ୍ୟଂ ହୃଷୀକେଶଃ ଦେଵଦତ୍ତଂ ଧନଂଜୟଃ ।
ପୌଂଡ୍ରଂ ଦଧ୍ମୌ ମହାଶଂଖଂ ଭୀମକର୍ମା ଵୃକୋଦରଃ ॥15॥
ଅନଂତଵିଜୟଂ ରାଜା କୁଂତୀପୁତ୍ରୋ ୟୁଧିଷ୍ଠିରଃ ।
ନକୁଲଃ ସହଦେଵଶ୍ଚ ସୁଘୋଷମଣିପୁଷ୍ପକୌ ॥16॥
କାଶ୍ୟଶ୍ଚ ପରମେଷ୍ଵାସଃ ଶିଖଂଡୀ ଚ ମହାରଥଃ ।
ଧୃଷ୍ଟଦ୍ୟୁମ୍ନୋ ଵିରାଟଶ୍ଚ ସାତ୍ୟକିଶ୍ଚାପରାଜିତଃ ॥17॥
ଦ୍ରୁପଦୋ ଦ୍ରୌପଦେୟାଶ୍ଚ ସର୍ଵଶଃ ପୃଥିଵୀପତେ ।
ସୌଭଦ୍ରଶ୍ଚ ମହାବାହୁଃ ଶଂଖାନ୍-ଦଧ୍ମୁଃ ପୃଥକ୍ ପୃଥକ୍ ॥18॥
ସ ଘୋଷୋ ଧାର୍ତରାଷ୍ଟ୍ରାଣାଂ ହୃଦୟାନି ଵ୍ୟଦାରୟତ୍ ।
ନଭଶ୍ଚ ପୃଥିଵୀଂ ଚୈଵ ତୁମୁଲୋ ଵ୍ୟନୁନାଦୟନ୍ ॥19॥
ଅଥ ଵ୍ୟଵସ୍ଥିତାନ୍-ଦୃଷ୍ଟ୍ଵା ଧାର୍ତରାଷ୍ଟ୍ରାନ୍ କପିଧ୍ଵଜଃ ।
ପ୍ରଵୃତ୍ତେ ଶସ୍ତ୍ରସଂପାତେ ଧନୁରୁଦ୍ୟମ୍ୟ ପାଂଡଵଃ ॥20॥
ହୃଷୀକେଶଂ ତଦା ଵାକ୍ୟମ୍ ଇଦମାହ ମହୀପତେ ।
ଅର୍ଜୁନ ଉଵାଚ
ସେନୟୋରୁଭୟୋର୍ମଧ୍ୟେ ରଥଂ ସ୍ଥାପୟ ମେଽଚ୍ୟୁତ ॥21॥
ୟାଵଦେତାନ୍ନିରୀକ୍ଷେଽହଂ ୟୋଦ୍ଧୁକାମାନଵସ୍ଥିତାନ୍ ।
କୈର୍ମୟା ସହ ୟୋଦ୍ଧଵ୍ୟଂ ଅସ୍ମିନ୍ ରଣସମୁଦ୍ୟମେ ॥22॥
ୟୋତ୍ସ୍ୟମାନାନଵେକ୍ଷେଽହଂ ୟ ଏତେଽତ୍ର ସମାଗତାଃ ।
ଧାର୍ତରାଷ୍ଟ୍ରସ୍ୟ ଦୁର୍ବୁଦ୍ଧେଃ ୟୁଦ୍ଧେ ପ୍ରିୟଚିକୀର୍ଷଵଃ ॥23॥
ସଂଜୟ ଉଵାଚ
ଏଵମୁକ୍ତୋ ହୃଷୀକେଶଃ ଗୁଡାକେଶେନ ଭାରତ ।
ସେନୟୋରୁଭୟୋର୍ମଧ୍ୟେ ସ୍ଥାପୟିତ୍ଵା ରଥୋତ୍ତମମ୍ ॥24॥
ଭୀଷ୍ମଦ୍ରୋଣପ୍ରମୁଖତଃ ସର୍ଵେଷାଂ ଚ ମହୀକ୍ଷିତାମ୍ ।
ଉଵାଚ ପାର୍ଥ ପଶ୍ୟୈତାନ୍ ସମଵେତାନ୍କୁରୂନିତି ॥25॥
ତତ୍ରାପଶ୍ୟତ୍ସ୍ଥିତାନ୍ ପାର୍ଥଃ ପିତୄନଥ ପିତାମହାନ୍ ।
ଆଚାର୍ୟାନ୍-ମାତୁଲାନ୍-ଭ୍ରାତୄନ୍ ପୁତ୍ରାନ୍-ପୌତ୍ରାନ୍-ସଖୀଂସ୍ତଥା ॥26॥
ଶ୍ଵଶୁରାନ୍-ସୁହୃଦଶ୍ଚୈଵ ସେନୟୋରୁଭୟୋରପି ।
ତାନ୍ସମୀକ୍ଷ୍ୟ ସ କୌଂତେୟଃ ସର୍ଵାନ୍ବଂଧୂନଵସ୍ଥିତାନ୍ ॥27॥
କୃପୟା ପରୟାଽଽଵିଷ୍ଟଃ ଵିଷୀଦନ୍ନିଦମବ୍ରଵୀତ୍ ।
ଅର୍ଜୁନ ଉଵାଚ
ଦୃଷ୍ଟ୍ଵେମଂ ସ୍ଵଜନଂ କୃଷ୍ଣ ୟୁୟୁତ୍ସୁଂ ସମୁପସ୍ଥିତମ୍ ॥28॥
ସୀଦଂତି ମମ ଗାତ୍ରାଣି ମୁଖଂ ଚ ପରିଶୁଷ୍ୟତି ।
ଵେପଥୁଶ୍ଚ ଶରୀରେ ମେ ରୋମହର୍ଷଶ୍ଚ ଜାୟତେ ॥29॥
ଗାଂଡୀଵଂ ସ୍ରଂସତେ ହସ୍ତାତ୍ ତ୍ଵ କ୍ଚୈଵ ପରିଦହ୍ୟତେ ।
ନ ଚ ଶକ୍ନୋମ୍ୟଵସ୍ଥାତୁଂ ଭ୍ରମତୀଵ ଚ ମେ ମନଃ ॥30॥
ନିମିତ୍ତାନି ଚ ପଶ୍ୟାମି ଵିପରୀତାନି କେଶଵ ।
ନ ଚ ଶ୍ରେୟୋଽନୁପଶ୍ୟାମି ହତ୍ଵା ସ୍ଵଜନମାହଵେ ॥31॥
ନ କାଂକ୍ଷେ ଵିଜୟଂ କୃଷ୍ଣ ନ ଚ ରାଜ୍ୟଂ ସୁଖାନି ଚ ।
କିଂ ନୋ ରାଜ୍ୟେନ ଗୋଵିଂଦ କିଂ ଭୋଗୈର୍ଜୀଵିତେନ ଵା ॥32॥
ୟେଷାମର୍ଥେ କାଂକ୍ଷିତଂ ନଃ ରାଜ୍ୟଂ ଭୋଗାଃ ସୁଖାନି ଚ ।
ତ ଇମେଽଵସ୍ଥିତା ୟୁଦ୍ଧେ ପ୍ରାଣାଂସ୍ତ୍ୟକ୍ତ୍ତ୍ଵା ଧନାନି ଚ ॥33॥
ଆଚାର୍ୟାଃ ପିତରଃ ପୁତ୍ରାଃ ତଥୈଵ ଚ ପିତାମହାଃ ।
ମାତୁଲାଃ ଶ୍ଵଶୁରାଃ ପୌତ୍ରାଃ ଶ୍ୟାଲାଃ ସଂବଂଧିନସ୍ତଥା ॥34॥
ଏତାନ୍ନ ହଂତୁମିଚ୍ଛାମି ଘ୍ନତୋଽପି ମଧୁସୂଦନ ।
ଅପି ତ୍ରୈଲୋକ୍ୟରାଜ୍ୟସ୍ୟ ହେତୋଃ କିଂ ନୁ ମହୀକୃତେ ॥35॥
ନିହତ୍ୟ ଧାର୍ତରାଷ୍ଟ୍ରାନ୍ନଃ କା ପ୍ରୀତିଃ ସ୍ୟାଜ୍ଜନାର୍ଦନ ।
ପାପମେଵାଶ୍ରୟେଦସ୍ମାନ୍ ହତ୍ଵୈତାନାତତାୟିନଃ ॥36॥
ତସ୍ମାନ୍ନାର୍ହା ଵୟଂ ହଂତୁଂ ଧାର୍ତରାଷ୍ଟ୍ରାନ୍ସ୍ଵବାଂଧଵାନ୍ ।
ସ୍ଵଜନଂ ହି କଥଂ ହତ୍ଵା ସୁଖିନଃ ସ୍ୟାମ ମାଧଵ ॥37॥
ୟଦ୍ୟପ୍ୟେତେ ନ ପଶ୍ୟଂତି ଲୋଭୋପହତଚେତସଃ ।
କୁଲକ୍ଷୟକୃତଂ ଦୋଷଂ ମିତ୍ରଦ୍ରୋହେ ଚ ପାତକମ୍ ॥38॥
କଥଂ ନ ଜ୍ଞେୟମସ୍ମାଭିଃ ପାପାଦସ୍ମାନ୍ନିଵର୍ତିତୁମ୍ ।
କୁଲକ୍ଷୟକୃତଂ ଦୋଷଂ ପ୍ରପଶ୍ୟଦ୍ଭିର୍ଜନାର୍ଦନ ॥39॥
କୁଲକ୍ଷୟେ ପ୍ରଣଶ୍ୟଂତି କୁଲଧର୍ମାଃ ସନାତନାଃ ।
ଧର୍ମେ ନଷ୍ଟେ କୁଲଂ କୃତ୍ସ୍ନମ୍ ଅଧର୍ମୋଽଭିଭଵତ୍ୟୁତ ॥40॥
ଅଧର୍ମାଭିଭଵାତ୍କୃଷ୍ଣ ପ୍ରଦୁଷ୍ୟଂତି କୁଲସ୍ତ୍ରିୟଃ ।
ସ୍ତ୍ରୀଷୁ ଦୁଷ୍ଟାସୁ ଵାର୍ଷ୍ଣେୟ ଜାୟତେ ଵର୍ଣସଂକରଃ ॥41॥
ସଂକରୋ ନରକାୟୈଵ କୁଲଘ୍ନାନାଂ କୁଲସ୍ୟ ଚ ।
ପତଂତି ପିତରୋ ହ୍ୟେଷାଂ ଲୁପ୍ତପିଂଡୋଦକକ୍ରିୟାଃ ॥42॥
ଦୋଷୈରେତୈଃ କୁଲଘ୍ନାନାଂ ଵର୍ଣସଂକରକାରକୈଃ ।
ଉତ୍ସାଦ୍ୟଂତେ ଜାତିଧର୍ମାଃ କୁଲଧର୍ମାଶ୍ଚ ଶାଶ୍ଵତାଃ ॥43॥
ଉତ୍ସନ୍ନକୁଲଧର୍ମାଣାଂ ମନୁଷ୍ୟାଣାଂ ଜନାର୍ଦନ ।
ନରକେଽନିୟତଂ ଵାସଃ ଭଵତୀତ୍ୟନୁଶୁଶ୍ରୁମ ॥44॥
ଅହୋ ବତ ମହତ୍ପାପଂ କର୍ତୁଂ ଵ୍ୟଵସିତା ଵୟମ୍ ।
ୟଦ୍ରାଜ୍ୟସୁଖଲୋଭେନ ହଂତୁଂ ସ୍ଵଜନମୁଦ୍ୟତାଃ ॥45॥
ୟଦି ମାମପ୍ରତୀକାରମ୍ ଅଶସ୍ତ୍ରଂ ଶସ୍ତ୍ରପାଣୟଃ ।
ଧାର୍ତରାଷ୍ଟ୍ରା ରଣେ ହନ୍ୟୁଃ ତନ୍ମେ କ୍ଷେମତରଂ ଭଵେତ୍ ॥46॥
ସଂଜୟ ଉଵାଚ
ଏଵମୁକ୍ତ୍ଵାଽର୍ଜୁନଃ ସଂଖ୍ୟେ ରଥୋପସ୍ଥ ଉପାଵିଶତ୍ ।
ଵିସୃଜ୍ୟ ସଶରଂ ଚାପଂ ଶୋକସଂଵିଗ୍ନମାନସଃ ॥47॥
॥ ଓଂ ତତ୍ସଦିତି ଶ୍ରୀମଦ୍ଭଗଵଦ୍ଗୀତାସୁ ଉପନିଷତ୍ସୁ ବ୍ରହ୍ମଵିଦ୍ୟାୟାଂ
ୟୋଗଶାସ୍ତ୍ରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣାର୍ଜୁନସଂଵାଦେ ଅର୍ଜୁନଵିଷାଦୟୋଗୋ ନାମ ପ୍ରଥମୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥