ଓଂ ଶ୍ରୀ ପରମାତ୍ମନେ ନମଃ
ଅଥ ଦ୍ଵିତୀୟୋଽଧ୍ୟାୟଃ
ସାଂଖ୍ୟୟୋଗଃ
ସଂଜୟ ଉଵାଚ
ତଂ ତଥା କୃପୟାଽଽଵିଷ୍ଟମ୍ ଅଶ୍ରୁପୂର୍ଣାକୁଲେକ୍ଷଣମ୍ ।
ଵିଷୀଦଂତମିଦଂ ଵାକ୍ୟମ୍ ଉଵାଚ ମଧୁସୂଦନଃ ॥1॥
ଶ୍ରୀ ଭଗଵାନୁଵାଚ
କୁତସ୍ତ୍ଵା କଶ୍ମଲମିଦଂ ଵିଷମେ ସମୁପସ୍ଥିତମ୍ ।
ଅନାର୍ୟଜୁଷ୍ଟମସ୍ଵର୍ଗ୍ୟମ୍ ଅକୀର୍ତିକରମର୍ଜୁନ ॥2॥
କ୍ଲୈବ୍ୟଂ ମା ସ୍ମ ଗମଃ ପାର୍ଥ ନୈତତ୍ତ୍ଵୟ୍ୟୁପପଦ୍ୟତେ ।
କ୍ଷୁଦ୍ରଂ ହୃଦୟଦୌର୍ବଲ୍ୟଂ ତ୍ୟକ୍ତ୍ଵୋତ୍ତିଷ୍ଠ ପରଂତପ ॥3॥
ଅର୍ଜୁନ ଉଵାଚ
କଥଂ ଭୀଷ୍ମମହଂ ସଂଖ୍ୟେ ଦ୍ରୋଣଂ ଚ ମଧୁସୂଦନ ।
ଇଷୁଭିଃ ପ୍ରତିୟୋତ୍ସ୍ୟାମି ପୂଜାର୍ହାଵରିସୂଦନ ॥4॥
ଗୁରୂନହତ୍ଵା ହି ମହାନୁଭାଵାନ୍ ଶ୍ରେୟୋ ଭୋକ୍ତୁଂ ଭୈକ୍ଷ୍ୟମପୀହ ଲୋକେ ।
ହତ୍ଵାର୍ଥକାମାଂସ୍ତୁ ଗୁରୂନିହୈଵ ଭୁଂଜୀୟ ଭୋଗାନ୍ ରୁଧିରପ୍ରଦିଗ୍ଧାନ୍ ॥5॥
ନ ଚୈତଦ୍ଵିଦ୍ମଃ କତରନ୍ନୋ ଗରୀୟଃ ୟଦ୍ଵା ଜୟେମ ୟଦି ଵା ନୋ ଜୟେୟୁଃ ।
ୟାନେଵ ହତ୍ଵା ନ ଜିଜୀଵିଷାମଃ ତେଽଵସ୍ଥିତାଃ ପ୍ରମୁଖେ ଧାର୍ତରାଷ୍ଟ୍ରାଃ ॥6॥
କାର୍ପଣ୍ୟଦୋଷୋପହତସ୍ଵଭାଵଃ ପୃଚ୍ଛାମି ତ୍ଵାଂ ଧର୍ମସମ୍ମୂଢଚେତାଃ ।
ୟଚ୍ଛ୍ରେୟଃ ସ୍ୟାନ୍ନିଶ୍ଚିତଂ ବ୍ରୂହି ତନ୍ମେ ଶିଷ୍ୟସ୍ତେଽହଂ ଶାଧି ମାଂ ତ୍ଵାଂ ପ୍ରପନ୍ନମ୍ ॥7॥
ନ ହି ପ୍ରପଶ୍ୟାମି ମମାପନୁଦ୍ୟାତ୍ ୟଚ୍ଛୋକମୁଚ୍ଛୋଷଣମିଂଦ୍ରିୟାଣାମ୍ ।
ଅଵାପ୍ୟ ଭୂମାଵସପତ୍ନମୃଦ୍ଧଂ ରାଜ୍ୟଂ ସୁରାଣାମପି ଚାଧିପତ୍ୟମ୍ ॥8॥
ସଂଜୟ ଉଵାଚ
ଏଵମୁକ୍ତ୍ଵା ହୃଷୀକେଶଂ ଗୁଡାକେଶଃ ପରଂତପଃ ।
ନ ୟୋତ୍ସ୍ୟ ଇତି ଗୋଵିଂଦମ୍ ଉକ୍ତ୍ଵା ତୂଷ୍ଣୀଂ ବଭୂଵ ହ ॥9॥
ତମୁଵାଚ ହୃଷୀକେଶଃ ପ୍ରହସନ୍ନିଵ ଭାରତ ।
ସେନୟୋରୁଭୟୋର୍ମଧ୍ୟେ ଵିଷୀଦଂତମିଦଂ ଵଚଃ ॥10॥
ଶ୍ରୀ ଭଗଵାନୁଵାଚ
ଅଶୋଚ୍ୟାନନ୍ଵଶୋଚସ୍ତ୍ଵଂ ପ୍ରଜ୍ଞାଵାଦାଂଶ୍ଚ ଭାଷସେ ।
ଗତାସୂନଗତାସୂଂଶ୍ଚ ନାନୁଶୋଚଂତି ପଂଡିତାଃ ॥11॥
ନ ତ୍ଵେଵାହଂ ଜାତୁ ନାସଂ ନ ତ୍ଵଂ ନେମେ ଜନାଧିପାଃ ।
ନ ଚୈଵ ନ ଭଵିଷ୍ୟାମଃ ସର୍ଵେ ଵୟମତଃ ପରମ୍ ॥12॥
ଦେହିନୋଽସ୍ମିନ୍ୟଥା ଦେହେ କୌମାରଂ ୟୌଵନଂ ଜରା ।
ତଥା ଦେହାଂତରପ୍ରାପ୍ତିଃ ଧୀରସ୍ତତ୍ର ନ ମୁହ୍ୟତି ॥13॥
ମାତ୍ରାସ୍ପର୍ଶାସ୍ତୁ କୌଂତେୟ ଶୀତୋଷ୍ଣସୁଖଦୁଃଖଦାଃ ।
ଆଗମାପାୟିନୋଽନିତ୍ୟାଃ ତାଂସ୍ତିତିକ୍ଷସ୍ଵ ଭାରତ ॥14॥
ୟଂ ହି ନ ଵ୍ୟଥୟଂତ୍ୟେତେ ପୁରୁଷଂ ପୁରୁଷର୍ଷଭ ।
ସମଦୁଃଖସୁଖଂ ଧୀରଂ ସୋଽମୃତତ୍ଵାୟ କଲ୍ପତେ ॥15॥
ନାସତୋ ଵିଦ୍ୟତେ ଭାଵଃ ନାଭାଵୋ ଵିଦ୍ୟତେ ସତଃ ।
ଉଭୟୋରପି ଦୃଷ୍ଟୋଽଂତଃ ତ୍ଵନୟୋସ୍ତତ୍ତ୍ଵଦର୍ଶିଭିଃ ॥16॥
ଅଵିନାଶି ତୁ ତଦ୍ଵିଦ୍ଧି ୟେନ ସର୍ଵମିଦଂ ତତମ୍ ।
ଵିନାଶମଵ୍ୟୟସ୍ୟାସ୍ୟ ନ କଶ୍ଚିତ୍କର୍ତୁମର୍ହତି ॥17॥
ଅଂତଵଂତ ଇମେ ଦେହାଃ ନିତ୍ୟସ୍ୟୋକ୍ତାଃ ଶରୀରିଣଃ ।
ଅନାଶିନୋଽପ୍ରମେୟସ୍ୟ ତସ୍ମାଦ୍ୟୁଧ୍ୟସ୍ଵ ଭାରତ ॥18॥
ୟ ଏନଂ ଵେତ୍ତି ହଂତାରଂ ୟଶ୍ଚୈନଂ ମନ୍ୟତେ ହତମ୍ ।
ଉଭୌ ତୌ ନ ଵିଜାନୀତଃ ନାୟଂ ହଂତି ନ ହନ୍ୟତେ ॥19॥
ନ ଜାୟତେ ମ୍ରିୟତେ ଵା କଦାଚିତ୍ ନାୟଂ ଭୂତ୍ଵା ଭଵିତା ଵା ନ ଭୂୟଃ ।
ଅଜୋ ନିତ୍ୟଃ ଶାଶ୍ଵତୋଽୟଂ ପୁରାଣଃ ନ ହନ୍ୟତେ ହନ୍ୟମାନେ ଶରୀରେ ॥20॥
ଵେଦାଵିନାଶିନଂ ନିତ୍ୟଂ ୟ ଏନମଜମଵ୍ୟୟମ୍ ।
କଥଂ ସ ପୁରୁଷଃ ପାର୍ଥ କଂ ଘାତୟତି ହଂତି କମ୍ ॥21॥
ଵାସାଂସି ଜୀର୍ଣାନି ୟଥା ଵିହାୟ ନଵାନି ଗୃହ୍ଣାତି ନରୋଽପରାଣି ।
ତଥା ଶରୀରାଣି ଵିହାୟ ଜୀର୍ଣାନି ଅନ୍ୟାନି ସଂୟାତି ନଵାନି ଦେହୀ ॥22॥
ନୈନଂ ଛିଂଦଂତି ଶସ୍ତ୍ରାଣି ନୈନଂ ଦହତି ପାଵକଃ ।
ନ ଚୈନଂ କ୍ଲେଦୟଂତ୍ୟାପଃ ନ ଶୋଷୟତି ମାରୁତଃ ॥23॥
ଅଚ୍ଛେଦ୍ୟୋଽୟମଦାହ୍ୟୋଽୟମ୍ ଅକ୍ଲେଦ୍ୟୋଽଶୋଷ୍ୟ ଏଵ ଚ ।
ନିତ୍ୟଃ ସର୍ଵଗତଃ ସ୍ଥାଣୁଃ ଅଚଲୋଽୟଂ ସନାତନଃ ॥24॥
ଅଵ୍ୟକ୍ତୋଽୟମଚିଂତ୍ୟୋଽୟମ୍ ଅଵିକାର୍ୟୋଽୟମୁଚ୍ୟତେ ।
ତସ୍ମାଦେଵଂ ଵିଦିତ୍ଵୈନଂ ନାନୁଶୋଚିତୁମର୍ହସି ॥25॥
ଅଥ ଚୈନଂ ନିତ୍ୟଜାତଂ ନିତ୍ୟଂ ଵା ମନ୍ୟସେ ମୃତମ୍ ।
ତଥାଽପି ତ୍ଵଂ ମହାବାହୋ ନୈଵଂ ଶୋଚିତୁମର୍ହସି ॥26॥
ଜାତସ୍ୟ ହି ଧ୍ରୁଵୋ ମୃତ୍ୟୁଃ ଧ୍ରୁଵଂ ଜନ୍ମ ମୃତସ୍ୟ ଚ ।
ତସ୍ମାଦପରିହାର୍ୟେଽର୍ଥେ ନ ତ୍ଵଂ ଶୋଚିତୁମର୍ହସି ॥27॥
ଅଵ୍ୟକ୍ତାଦୀନି ଭୂତାନି ଵ୍ୟକ୍ତମଧ୍ୟାନି ଭାରତ ।
ଅଵ୍ୟକ୍ତନିଧନାନ୍ୟେଵ ତତ୍ର କା ପରିଦେଵନା ॥28॥
ଆଶ୍ଚର୍ୟଵତ୍ପଶ୍ୟତି କଶ୍ଚିଦେନଂ ଆଶ୍ଚର୍ୟଵଦ୍ଵଦତି ତଥୈଵ ଚାନ୍ୟଃ ।
ଆଶ୍ଚର୍ୟଵଚ୍ଚୈନମନ୍ୟଃ ଶୃଣୋତି ଶ୍ରୁତ୍ଵାଽପ୍ୟେନଂ ଵେଦ ନ ଚୈଵ କଶ୍ଚିତ୍ ॥29॥
ଦେହୀ ନିତ୍ୟମଵଧ୍ୟୋଽୟଂ ଦେହେ ସର୍ଵସ୍ୟ ଭାରତ ।
ତସ୍ମାତ୍ସର୍ଵାଣି ଭୂତାନି ନ ତ୍ଵଂ ଶୋଚିତୁମର୍ହସି ॥30॥
ସ୍ଵଧର୍ମମପି ଚାଵେକ୍ଷ୍ୟ ନ ଵିକଂପିତୁମର୍ହସି ।
ଧର୍ମ୍ୟାଦ୍ଧି ୟୁଦ୍ଧାଚ୍ଛ୍ରେୟୋଽନ୍ୟତ୍ କ୍ଷତ୍ରିୟସ୍ୟ ନ ଵିଦ୍ୟତେ ॥31॥
ୟଦୃଚ୍ଛୟା ଚୋପପନ୍ନଂ ସ୍ଵର୍ଗଦ୍ଵାରମପାଵୃତମ୍ ।
ସୁଖିନଃ କ୍ଷତ୍ରିୟାଃ ପାର୍ଥ ଲଭଂତେ ୟୁଦ୍ଧମୀଦୃଶମ୍ ॥32॥
ଅଥ ଚେତ୍ତ୍ଵମିମଂ ଧର୍ମ୍ୟଂ ସଂଗ୍ରାମଂ ନ କରିଷ୍ୟସି ।
ତତଃ ସ୍ଵଧର୍ମଂ କୀର୍ତିଂ ଚ ହିତ୍ଵା ପାପମଵାପ୍ସ୍ୟସି ॥33॥
ଅକୀର୍ତିଂ ଚାପି ଭୂତାନି କଥୟିଷ୍ୟଂତି ତେଽଵ୍ୟୟାମ୍ ।
ସଂଭାଵିତସ୍ୟ ଚାକୀର୍ତିଃ ମରଣାଦତିରିଚ୍ୟତେ ॥34॥
ଭୟାଦ୍ରଣାଦୁପରତଂ ମଂସ୍ୟଂତେ ତ୍ଵାଂ ମହାରଥାଃ ।
ୟେଷାଂ ଚ ତ୍ଵଂ ବହୁମତଃ ଭୂତ୍ଵା ୟାସ୍ୟସି ଲାଘଵମ୍ ॥35॥
ଅଵାଚ୍ୟଵାଦାଂଶ୍ଚ ବହୂନ୍ ଵଦିଷ୍ୟଂତି ତଵାହିତାଃ ।
ନିଂଦଂତସ୍ତଵ ସାମର୍ଥ୍ୟଂ ତତୋ ଦୁଃଖତରଂ ନୁ କିମ୍ ॥36॥
ହତୋ ଵା ପ୍ରାପ୍ସ୍ୟସି ସ୍ଵର୍ଗଂ ଜିତ୍ଵା ଵା ଭୋକ୍ଷ୍ୟସେମହୀମ୍ ।
ତସ୍ମାଦୁତ୍ତିଷ୍ଠ କୌଂତେୟ ୟୁଦ୍ଧାୟ କୃତନିଶ୍ଚୟଃ ॥37॥
ସୁଖଦୁଃଖେ ସମେ କୃତ୍ଵା ଲାଭାଲାଭୌ ଜୟାଜୟୌ ।
ତତୋ ୟୁଦ୍ଧାୟ ୟୁଜ୍ୟସ୍ଵ ନୈଵଂ ପାପମଵାପ୍ସ୍ୟସି ॥38॥
ଏଷା ତେଽଭିହିତା ସାଂଖ୍ୟେ ବୁଦ୍ଧିର୍ୟୋଗେ ତ୍ଵିମାଂ ଶୃଣୁ ।
ବୁଦ୍ଧ୍ୟା ୟୁକ୍ତୋ ୟୟା ପାର୍ଥ କର୍ମବଂଧଂ ପ୍ରହାସ୍ୟସି ॥39॥
ନେହାଭିକ୍ରମନାଶୋଽସ୍ତି ପ୍ରତ୍ୟଵାୟୋ ନ ଵିଦ୍ୟତେ ।
ସ୍ଵଲ୍ପମପ୍ୟସ୍ୟ ଧର୍ମସ୍ୟ ତ୍ରାୟତେ ମହତୋ ଭୟାତ୍ ॥40॥
ଵ୍ୟଵସାୟାତ୍ମିକା ବୁଦ୍ଧିଃ ଏକେହ କୁରୁନଂଦନ ।
ବହୁଶାଖା ହ୍ୟନଂତାଶ୍ଚ ବୁଦ୍ଧୟୋଽଵ୍ୟଵସାୟିନାମ୍ ॥41॥
ୟାମିମାଂ ପୁଷ୍ପିତାଂ ଵାଚଂ ପ୍ରଵଦଂତ୍ୟଵିପଶ୍ଚିତଃ ।
ଵେଦଵାଦରତାଃ ପାର୍ଥ ନାନ୍ୟଦସ୍ତୀତି ଵାଦିନଃ ॥42॥
କାମାତ୍ମାନଃ ସ୍ଵର୍ଗପରାଃ ଜନ୍ମକର୍ମଫଲପ୍ରଦାମ୍ ।
କ୍ରିୟାଵିଶେଷବହୁଲାଂ ଭୋଗୈଶ୍ଵର୍ୟଗତିଂ ପ୍ରତି ॥43॥
ଭୋଗୈଶ୍ଵର୍ୟପ୍ରସକ୍ତାନାଂ ତୟାଽପହୃତଚେତସାମ୍ ।
ଵ୍ୟଵସାୟାତ୍ମିକା ବୁଦ୍ଧିଃ ସମାଧୌ ନ ଵିଧୀୟତେ ॥44॥
ତ୍ରୈଗୁଣ୍ୟଵିଷୟା ଵେଦାଃ ନିସ୍ତ୍ରୈଗୁଣ୍ୟୋ ଭଵାର୍ଜୁନ ।
ନିର୍ଦ୍ଵଂଦ୍ଵୋ ନିତ୍ୟସତ୍ତ୍ଵସ୍ଥଃ ନିର୍ୟୋଗକ୍ଷେମ ଆତ୍ମଵାନ୍ ॥45॥
ୟାଵାନର୍ଥ ଉଦପାନେ ସର୍ଵତଃ ସଂପ୍ଲୁତୋଦକେ ।
ତାଵାନ୍ସର୍ଵେଷୁ ଵେଦେଷୁ ବ୍ରାହ୍ମଣସ୍ୟ ଵିଜାନତଃ ॥46॥
କର୍ମଣ୍ୟେଵାଧିକାରସ୍ତେ ମା ଫଲେଷୁ କଦାଚନ ।
ମା କର୍ମଫଲହେତୁର୍ଭୂଃ ମା ତେ ସଂଗୋଽସ୍ତ୍ଵକର୍ମଣି ॥47॥
ୟୋଗସ୍ଥଃ କୁରୁ କର୍ମାଣି ସଂଗଂ ତ୍ୟକ୍ତ୍ଵା ଧନଂଜୟ ।
ସିଦ୍ଧ୍ୟସିଦ୍ଧ୍ୟୋଃ ସମୋ ଭୂତ୍ଵା ସମତ୍ଵଂ ୟୋଗ ଉଚ୍ୟତେ ॥48॥
ଦୂରେଣ ହ୍ୟଵରଂ କର୍ମ ବୁଦ୍ଧିୟୋଗାଦ୍ଧନଂଜୟ ।
ବୁଦ୍ଧୌ ଶରଣମନ୍ଵିଚ୍ଛ କୃପଣାଃ ଫଲହେତଵଃ ॥49॥
ବୁଦ୍ଧିୟୁକ୍ତୋ ଜହାତୀହ ଉଭେ ସୁକୃତଦୁଷ୍କୃତେ ।
ତସ୍ମାଦ୍ୟୋଗାୟ ୟୁଜ୍ୟସ୍ଵ ୟୋଗଃ କର୍ମସୁ କୌଶଲମ୍ ॥50॥
କର୍ମଜଂ ବୁଦ୍ଧିୟୁକ୍ତା ହି ଫଲଂ ତ୍ୟକ୍ତ୍ଵା ମନୀଷିଣଃ ।
ଜନ୍ମବଂଧଵିନିର୍ମୁକ୍ତାଃ ପଦଂ ଗଚ୍ଛଂତ୍ୟନାମୟମ୍ ॥51॥
ୟଦା ତେ ମୋହକଲିଲଂ ବୁଦ୍ଧିର୍ଵ୍ୟତିତରିଷ୍ୟତି ।
ତଦା ଗଂତାଽସି ନିର୍ଵେଦଂ ଶ୍ରୋତଵ୍ୟସ୍ୟ ଶ୍ରୁତସ୍ୟ ଚ ॥52॥
ଶ୍ରୁତିଵିପ୍ରତିପନ୍ନା ତେ ୟଦା ସ୍ଥାସ୍ୟତି ନିଶ୍ଚଲା ।
ସମାଧାଵଚଲା ବୁଦ୍ଧିଃ ତଦା ୟୋଗମଵାପ୍ସ୍ୟସି ॥53॥
ଅର୍ଜୁନ ଉଵାଚ
ସ୍ଥିତପ୍ରଜ୍ଞସ୍ୟ କା ଭାଷା ସମାଧିସ୍ଥସ୍ୟ କେଶଵ ।
ସ୍ଥିତଧୀଃ କିଂ ପ୍ରଭାଷେତ କିମାସୀତ ଵ୍ରଜେତ କିମ୍ ॥54॥
ଶ୍ରୀ ଭଗଵାନୁଵାଚ
ପ୍ରଜହାତି ୟଦା କାମାନ୍ ସର୍ଵାନ୍ପାର୍ଥ ମନୋଗତାନ୍ ।
ଆତ୍ମନ୍ୟେଵାତ୍ମନା ତୁଷ୍ଟଃ ସ୍ଥିତପ୍ରଜ୍ଞସ୍ତଦୋଚ୍ୟତେ ॥55॥
ଦୁଃଖେଷ୍ଵନୁଦ୍ଵିଗ୍ନମନାଃ ସୁଖେଷୁ ଵିଗତସ୍ପୃହଃ ।
ଵୀତରାଗଭୟକ୍ରୋଧଃ ସ୍ଥିତଧୀର୍ମୁନିରୁଚ୍ୟତେ ॥56॥
ୟଃ ସର୍ଵତ୍ରାନଭିସ୍ନେହଃ ତତ୍ତତ୍ପ୍ରାପ୍ୟ ଶୁଭାଶୁଭମ୍ ।
ନାଭିନଂଦତି ନ ଦ୍ଵେଷ୍ଟି ତସ୍ୟ ପ୍ରଜ୍ଞା ପ୍ରତିଷ୍ଠିତା ॥57॥
ୟଦା ସଂହରତେ ଚାୟଂ କୂର୍ମୋଽଂଗାନୀଵ ସର୍ଵଶଃ ।
ଇଂଦ୍ରିୟାଣୀଂଦ୍ରିୟାର୍ଥେଭ୍ୟଃ ତସ୍ୟ ପ୍ରଜ୍ଞା ପ୍ରତିଷ୍ଠିତା ॥58॥
ଵିଷୟା ଵିନିଵର୍ତଂତେ ନିରାହାରସ୍ୟ ଦେହିନଃ ।
ରସଵର୍ଜଂ ରସୋଽପ୍ୟସ୍ୟ ପରଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ଵା ନିଵର୍ତତେ ॥59॥
ୟତତୋ ହ୍ୟପି କୌଂତେୟ ପୁରୁଷସ୍ୟ ଵିପଶ୍ଚିତଃ ।
ଇଂଦ୍ରିୟାଣି ପ୍ରମାଥୀନି ହରଂତି ପ୍ରସଭଂ ମନଃ ॥60॥
ତାନି ସର୍ଵାଣି ସଂୟମ୍ୟ ୟୁକ୍ତ ଆସୀତ ମତ୍ପରଃ ।
ଵଶେ ହି ୟସ୍ୟେଂଦ୍ରିୟାଣି ତସ୍ୟ ପ୍ରଜ୍ଞା ପ୍ରତିଷ୍ଠିତା ॥61॥
ଧ୍ୟାୟତୋ ଵିଷୟାନ୍ପୁଂସଃ ସଂଗସ୍ତେଷୂପଜାୟତେ ।
ସଂଗାତ୍ସଂଜାୟତେ କାମଃ କାମାତ୍କ୍ରୋଧୋଽଭିଜାୟତେ ॥62॥
କ୍ରୋଧାଦ୍ଭଵତି ସମ୍ମୋହଃ ସମ୍ମୋହାତ୍ସ୍ମୃତିଵିଭ୍ରମଃ ।
ସ୍ମୃତିଭ୍ରଂଶାତ୍ ବୁଦ୍ଧିନାଶଃ ବୁଦ୍ଧିନାଶାତ୍ପ୍ରଣଶ୍ୟତି ॥63॥
ରାଗଦ୍ଵେଷଵିୟୁକ୍ତୈସ୍ତୁ ଵିଷୟାନିଂଦ୍ରିୟୈଶ୍ଚରନ୍ ।
ଆତ୍ମଵଶ୍ୟୈର୍ଵିଧେୟାତ୍ମା ପ୍ରସାଦମଧିଗଚ୍ଛତି ॥64॥
ପ୍ରସାଦେ ସର୍ଵଦୁଃଖାନାଂ ହାନିରସ୍ୟୋପଜାୟତେ ।
ପ୍ରସନ୍ନଚେତସୋ ହ୍ୟାଶୁ ବୁଦ୍ଧିଃ ପର୍ୟଵତିଷ୍ଠତେ ॥65॥
ନାଽସ୍ତି ବୁଦ୍ଧିରୟୁକ୍ତସ୍ୟ ନ ଚାୟୁକ୍ତସ୍ୟ ଭାଵନା ।
ନ ଚାଭାଵୟତଃ ଶାଂତିଃ ଅଶାଂତସ୍ୟ କୁତଃ ସୁଖମ୍ ॥66॥
ଇଂଦ୍ରିୟାଣାଂ ହି ଚରତାଂ ୟନ୍ମନୋଽନୁଵିଧୀୟତେ ।
ତଦସ୍ୟ ହରତି ପ୍ରଜ୍ଞାଂ ଵାୟୁର୍ନାଵମିଵାଂଭସି ॥67॥
ତସ୍ମାଦ୍ୟସ୍ୟ ମହାବାହୋ ନିଗୃହୀତାନି ସର୍ଵଶଃ ।
ଇଂଦ୍ରିୟାଣୀଂଦ୍ରିୟାର୍ଥେଭ୍ୟଃ ତସ୍ୟ ପ୍ରଜ୍ଞା ପ୍ରତିଷ୍ଠିତା ॥68॥
ୟା ନିଶା ସର୍ଵଭୂତାନାଂ ତସ୍ୟାଂ ଜାଗର୍ତି ସଂୟମୀ ।
ୟସ୍ୟାଂ ଜାଗ୍ରତି ଭୂତାନି ସା ନିଶା ପଶ୍ୟତୋ ମୁନେଃ ॥69॥
ଆପୂର୍ୟମାଣମଚଲପ୍ରତିଷ୍ଠଂ ସମୁଦ୍ରମାପଃ ପ୍ରଵିଶଂତି ୟଦ୍ଵତ୍ ।
ତଦ୍ଵତ୍କାମା ୟଂ ପ୍ରଵିଶଂତି ସର୍ଵେ ସ ଶାଂତିମାପ୍ନୋତି ନ କାମକାମୀ ॥70॥
ଵିହାୟ କାମାନ୍ୟଃ ସର୍ଵାନ୍ ପୁମାଂଶ୍ଚରତି ନିସ୍ସ୍ପୃହଃ ।
ନିର୍ମମୋ ନିରହଂକାରଃ ସ ଶାଂତିମଧିଗଚ୍ଛତି ॥71॥
ଏଷା ବ୍ରାହ୍ମୀ ସ୍ଥିତିଃ ପାର୍ଥ ନୈନାଂ ପ୍ରାପ୍ୟ ଵିମୁହ୍ୟତି ।
ସ୍ଥିତ୍ଵାଽସ୍ୟାମଂତକାଲେଽପି ବ୍ରହ୍ମନିର୍ଵାଣମୃଚ୍ଛତି ॥72॥
॥ ଓଂ ତତ୍ସଦିତି ଶ୍ରୀମଦ୍ଭଗଵଦ୍ଗୀତାସୁ ଉପନିଷତ୍ସୁ ବ୍ରହ୍ମଵିଦ୍ୟାୟାଂ
ୟୋଗଶାସ୍ତ୍ରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣାର୍ଜୁନସଂଵାଦେ ସାଂଖ୍ୟୟୋଗୋ ନାମ ଦ୍ଵିତୀୟୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥