ଅଥ ପ୍ରଥମୋଽଧ୍ୟାୟଃ ।
ଅର୍ଜୁନଵିଷାଦୟୋଗଃ
ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ଉଵାଚ ।
ଧର୍ମକ୍ଷେତ୍ରେ କୁରୁକ୍ଷେତ୍ରେ ସମଵେତା ୟୁୟୁତ୍ସଵଃ ।
ମାମକାଃ ପାଂଡଵାଶ୍ଚୈଵ କିମକୁର୍ଵତ ସଂଜୟ ॥ 1 ॥
ସଂଜୟ ଉଵାଚ ।
ଦୃଷ୍ଟ୍ଵା ତୁ ପାଂଡଵାନୀକଂ ଵ୍ୟୂଢଂ ଦୁର୍ୟୋଧନସ୍ତଦା ।
ଆଚାର୍ୟମୁପସଂଗମ୍ୟ ରାଜା ଵଚନମବ୍ରଵୀତ୍ ॥ 2 ॥
ପଶ୍ୟୈତାଂ ପାଂଡୁପୁତ୍ରାଣାମାଚାର୍ୟ ମହତୀଂ ଚମୂମ୍ ।
ଵ୍ୟୂଢାଂ ଦ୍ରୁପଦପୁତ୍ରେଣ ତଵ ଶିଷ୍ୟେଣ ଧୀମତା ॥ 3 ॥
ଅତ୍ର ଶୂରା ମହେଷ୍ଵାସା ଭୀମାର୍ଜୁନସମା ୟୁଧି ।
ୟୁୟୁଧାନୋ ଵିରାଟଶ୍ଚ ଦ୍ରୁପଦଶ୍ଚ ମହାରଥଃ ॥ 4 ॥
ଧୃଷ୍ଟକେତୁଶ୍ଚେକିତାନଃ କାଶିରାଜଶ୍ଚ ଵୀର୍ୟଵାନ୍ ।
ପୁରୁଜିତ୍କୁଂତିଭୋଜଶ୍ଚ ଶୈବ୍ୟଶ୍ଚ ନରପୁଂଗଵଃ ॥ 5 ॥
ୟୁଧାମନ୍ୟୁଶ୍ଚ ଵିକ୍ରାଂତ ଉତ୍ତମୌଜାଶ୍ଚ ଵୀର୍ୟଵାନ୍ ।
ସୌଭଦ୍ରୋ ଦ୍ରୌପଦେୟାଶ୍ଚ ସର୍ଵ ଏଵ ମହାରଥାଃ ॥ 6 ॥
ଅସ୍ମାକଂ ତୁ ଵିଶିଷ୍ଟା ୟେ ତାନ୍ନିବୋଧ ଦ୍ଵିଜୋତ୍ତମ ।
ନାୟକା ମମ ସୈନ୍ୟସ୍ୟ ସଂଜ୍ଞାର୍ଥଂ ତାନ୍ବ୍ରଵୀମି ତେ ॥ 7 ॥
ଭଵାନ୍ଭୀଷ୍ମଶ୍ଚ କର୍ଣଶ୍ଚ କୃପଶ୍ଚ ସମିତିଂଜୟଃ ।
ଅଶ୍ଵତ୍ଥାମା ଵିକର୍ଣଶ୍ଚ ସୌମଦତ୍ତିସ୍ତଥୈଵ ଚ ॥ 8 ॥
ଅନ୍ୟେ ଚ ବହଵଃ ଶୂରା ମଦର୍ଥେ ତ୍ୟକ୍ତଜୀଵିତାଃ ।
ନାନାଶସ୍ତ୍ରପ୍ରହରଣାଃ ସର୍ଵେ ୟୁଦ୍ଧଵିଶାରଦାଃ ॥ 9 ॥
ଅପର୍ୟାପ୍ତଂ ତଦସ୍ମାକଂ ବଲଂ ଭୀଷ୍ମାଭିରକ୍ଷିତମ୍ ।
ପର୍ୟାପ୍ତଂ ତ୍ଵିଦମେତେଷାଂ ବଲଂ ଭୀମାଭିରକ୍ଷିତମ୍ ॥ 10 ॥
ଅୟନେଷୁ ଚ ସର୍ଵେଷୁ ୟଥାଭାଗମଵସ୍ଥିତାଃ ।
ଭୀଷ୍ମମେଵାଭିରକ୍ଷଂତୁ ଭଵଂତଃ ସର୍ଵ ଏଵ ହି ॥ 11 ॥
ତସ୍ୟ ସଂଜନୟନ୍ହର୍ଷଂ କୁରୁଵୃଦ୍ଧଃ ପିତାମହଃ ।
ସିଂହନାଦଂ ଵିନଦ୍ୟୋଚ୍ଚୈଃ ଶଂଖଂ ଦଧ୍ମୌ ପ୍ରତାପଵାନ୍ ॥ 12 ॥
ତତଃ ଶଂଖାଶ୍ଚ ଭେର୍ୟଶ୍ଚ ପଣଵାନକଗୋମୁଖାଃ ।
ସହସୈଵାଭ୍ୟହନ୍ୟଂତ ସ ଶବ୍ଦସ୍ତୁମୁଲୋଽଭଵତ୍ ॥ 13 ॥
ତତଃ ଶ୍ଵେତୈର୍ହୟୈର୍ୟୁକ୍ତେ ମହତି ସ୍ୟଂଦନେ ସ୍ଥିତୌ ।
ମାଧଵଃ ପାଂଡଵଶ୍ଚୈଵ ଦିଵ୍ୟୌ ଶଂଖୌ ପ୍ରଦଘ୍ମତୁଃ ॥ 14 ॥
ପାଂଚଜନ୍ୟଂ ହୃଷୀକେଶୋ ଦେଵଦତ୍ତଂ ଧନଂଜୟଃ ।
ପୌଂଡ୍ରଂ ଦଧ୍ମୌ ମହାଶଂଖଂ ଭୀମକର୍ମା ଵୃକୋଦରଃ ॥ 15 ॥
ଅନଂତଵିଜୟଂ ରାଜା କୁଂତୀପୁତ୍ରୋ ୟୁଧିଷ୍ଠିରଃ ।
ନକୁଲଃ ସହଦେଵଶ୍ଚ ସୁଘୋଷମଣିପୁଷ୍ପକୌ ॥ 16 ॥
କାଶ୍ୟଶ୍ଚ ପରମେଷ୍ଵାସଃ ଶିଖଂଡୀ ଚ ମହାରଥଃ ।
ଧୃଷ୍ଟଦ୍ୟୁମ୍ନୋ ଵିରାଟଶ୍ଚ ସାତ୍ୟକିଶ୍ଚାପରାଜିତଃ ॥ 17 ॥
ଦ୍ରୁପଦୋ ଦ୍ରୌପଦେୟାଶ୍ଚ ସର୍ଵଶଃ ପୃଥିଵୀପତେ ।
ସୌଭଦ୍ରଶ୍ଚ ମହାବାହୁଃ ଶଂଖାଂଦଧ୍ମୁଃ ପୃଥକ୍ପୃଥକ୍ ॥ 18 ॥
ସ ଘୋଷୋ ଧାର୍ତରାଷ୍ଟ୍ରାଣାଂ ହୃଦୟାନି ଵ୍ୟଦାରୟତ୍ ।
ନଭଶ୍ଚ ପୃଥିଵୀଂ ଚୈଵ ତୁମୁଲୋ ଵ୍ୟନୁନାଦୟନ୍ ॥ 19 ॥
ଅଥ ଵ୍ୟଵସ୍ଥିତାଂଦୃଷ୍ଟ୍ଵା ଧାର୍ତରାଷ୍ଟ୍ରାନ୍କପିଧ୍ଵଜଃ ।
ପ୍ରଵୃତ୍ତେ ଶସ୍ତ୍ରସଂପାତେ ଧନୁରୁଦ୍ୟମ୍ୟ ପାଂଡଵଃ ॥ 20 ॥
ହୃଷୀକେଶଂ ତଦା ଵାକ୍ୟମିଦମାହ ମହୀପତେ।
ଅର୍ଜୁନ ଉଵାଚ ।
ସେନୟୋରୁଭୟୋର୍ମଧ୍ୟେ ରଥଂ ସ୍ଥାପୟ ମେଽଚ୍ୟୁତ ॥ 21 ॥
ୟାଵଦେତାନ୍ନିରୀକ୍ଷେଽହଂ ୟୋଦ୍ଧୁକାମାନଵସ୍ଥିତାନ୍ ।
କୈର୍ମୟା ସହ ୟୋଦ୍ଧଵ୍ୟମସ୍ମିନ୍ରଣସମୁଦ୍ୟମେ ॥ 22 ॥
ୟୋତ୍ସ୍ୟମାନାନଵେକ୍ଷେଽହଂ ୟ ଏତେଽତ୍ର ସମାଗତାଃ ।
ଧାର୍ତରାଷ୍ଟ୍ରସ୍ୟ ଦୁର୍ବୁଦ୍ଧେର୍ୟୁଦ୍ଧେ ପ୍ରିୟଚିକୀର୍ଷଵଃ ॥ 23 ॥
ସଂଜୟ ଉଵାଚ ।
ଏଵମୁକ୍ତୋ ହୃଷୀକେଶୋ ଗୁଡାକେଶେନ ଭାରତ ।
ସେନୟୋରୁଭୟୋର୍ମଧ୍ୟେ ସ୍ଥାପୟିତ୍ଵା ରଥୋତ୍ତମମ୍ ॥ 24 ॥
ଭୀଷ୍ମଦ୍ରୋଣପ୍ରମୁଖତଃ ସର୍ଵେଷାଂ ଚ ମହୀକ୍ଷିତାମ୍ ।
ଉଵାଚ ପାର୍ଥ ପଶ୍ୟୈତାନ୍ସମଵେତାନ୍କୁରୂନିତି ॥ 25 ॥
ତତ୍ରାପଶ୍ୟତ୍ସ୍ଥିତାନ୍ପାର୍ଥଃ ପିତୄନଥ ପିତାମହାନ୍ ।
ଆଚାର୍ୟାନ୍ମାତୁଲାନ୍ଭ୍ରାତୄନ୍ପୁତ୍ରାନ୍ପୌତ୍ରାନ୍ସଖୀଂସ୍ତଥା ॥ 26 ॥
ଶ୍ଵଶୁରାନ୍ସୁହୃଦଶ୍ଚୈଵ ସେନୟୋରୁଭୟୋରପି ।
ତାନ୍ସମୀକ୍ଷ୍ୟ ସ କୌଂତେୟଃ ସର୍ଵାନ୍ବଂଧୂନଵସ୍ଥିତାନ୍ ॥ 27 ॥
କୃପୟା ପରୟାଵିଷ୍ଟୋ ଵିଷୀଦନ୍ନିଦମବ୍ରଵୀତ୍।
ଅର୍ଜୁନ ଉଵାଚ ।
ଦୃଷ୍ଟ୍ଵେମଂ ସ୍ଵଜନଂ କୃଷ୍ଣ ୟୁୟୁତ୍ସୁଂ ସମୁପସ୍ଥିତମ୍ ॥ 28 ॥
ସୀଦଂତି ମମ ଗାତ୍ରାଣି ମୁଖଂ ଚ ପରିଶୁଷ୍ୟତି ।
ଵେପଥୁଶ୍ଚ ଶରୀରେ ମେ ରୋମହର୍ଷଶ୍ଚ ଜାୟତେ ॥ 29 ॥
ଗାଂଡୀଵଂ ସ୍ରଂସତେ ହସ୍ତାତ୍ତ୍ଵକ୍ଚୈଵ ପରିଦହ୍ୟତେ ।
ନ ଚ ଶକ୍ନୋମ୍ୟଵସ୍ଥାତୁଂ ଭ୍ରମତୀଵ ଚ ମେ ମନଃ ॥ 30 ॥
ନିମିତ୍ତାନି ଚ ପଶ୍ୟାମି ଵିପରୀତାନି କେଶଵ ।
ନ ଚ ଶ୍ରେୟୋଽନୁପଶ୍ୟାମି ହତ୍ଵା ସ୍ଵଜନମାହଵେ ॥ 31 ॥
ନ କାଂକ୍ଷେ ଵିଜୟଂ କୃଷ୍ଣ ନ ଚ ରାଜ୍ୟଂ ସୁଖାନି ଚ ।
କିଂ ନୋ ରାଜ୍ୟେନ ଗୋଵିଂଦ କିଂ ଭୋଗୈର୍ଜୀଵିତେନ ଵା ॥ 32 ॥
ୟେଷାମର୍ଥେ କାଂକ୍ଷିତଂ ନୋ ରାଜ୍ୟଂ ଭୋଗାଃ ସୁଖାନି ଚ ।
ତ ଇମେଽଵସ୍ଥିତା ୟୁଦ୍ଧେ ପ୍ରାଣାଂସ୍ତ୍ୟକ୍ତ୍ଵା ଧନାନି ଚ ॥ 33 ॥
ଆଚାର୍ୟାଃ ପିତରଃ ପୁତ୍ରାସ୍ତଥୈଵ ଚ ପିତାମହାଃ ।
ମାତୁଲାଃ ଶ୍ଵଶୁରାଃ ପୌତ୍ରାଃ ଶ୍ୟାଲାଃ ସଂବଂଧିନସ୍ତଥା ॥ 34 ॥
ଏତାନ୍ନ ହଂତୁମିଚ୍ଛାମି ଘ୍ନତୋଽପି ମଧୁସୂଦନ ।
ଅପି ତ୍ରୈଲୋକ୍ୟରାଜ୍ୟସ୍ୟ ହେତୋଃ କିଂ ନୁ ମହୀକୃତେ ॥ 35 ॥
ନିହତ୍ୟ ଧାର୍ତରାଷ୍ଟ୍ରାନ୍ନଃ କା ପ୍ରୀତିଃ ସ୍ୟାଜ୍ଜନାର୍ଦନ ।
ପାପମେଵାଶ୍ରୟେଦସ୍ମାନ୍ହତ୍ଵୈତାନାତତାୟିନଃ ॥ 36 ॥
ତସ୍ମାନ୍ନାର୍ହା ଵୟଂ ହଂତୁଂ ଧାର୍ତରାଷ୍ଟ୍ରାନ୍ସ୍ଵବାଂଧଵାନ୍ ।
ସ୍ଵଜନଂ ହି କଥଂ ହତ୍ଵା ସୁଖିନଃ ସ୍ୟାମ ମାଧଵ ॥ 37 ॥
ୟଦ୍ୟପ୍ୟେତେ ନ ପଶ୍ୟଂତି ଲୋଭୋପହତଚେତସଃ ।
କୁଲକ୍ଷୟକୃତଂ ଦୋଷଂ ମିତ୍ରଦ୍ରୋହେ ଚ ପାତକମ୍ ॥ 38 ॥
କଥଂ ନ ଜ୍ଞେୟମସ୍ମାଭିଃ ପାପାଦସ୍ମାନ୍ନିଵର୍ତିତୁମ୍ ।
କୁଲକ୍ଷୟକୃତଂ ଦୋଷଂ ପ୍ରପଶ୍ୟଦ୍ଭିର୍ଜନାର୍ଦନ ॥ 39 ॥
କୁଲକ୍ଷୟେ ପ୍ରଣଶ୍ୟଂତି କୁଲଧର୍ମାଃ ସନାତନାଃ ।
ଧର୍ମେ ନଷ୍ଟେ କୁଲଂ କୃତ୍ସ୍ନମଧର୍ମୋଽଭିଭଵତ୍ୟୁତ ॥ 40 ॥
ଅଧର୍ମାଭିଭଵାତ୍କୃଷ୍ଣ ପ୍ରଦୁଷ୍ୟଂତି କୁଲସ୍ତ୍ରିୟଃ ।
ସ୍ତ୍ରୀଷୁ ଦୁଷ୍ଟାସୁ ଵାର୍ଷ୍ଣେୟ ଜାୟତେ ଵର୍ଣସଂକରଃ ॥ 41 ॥
ସଂକରୋ ନରକାୟୈଵ କୁଲଘ୍ନାନାଂ କୁଲସ୍ୟ ଚ ।
ପତଂତି ପିତରୋ ହ୍ୟେଷାଂ ଲୁପ୍ତପିଂଡୋଦକକ୍ରିୟାଃ ॥ 42 ॥
ଦୋଷୈରେତୈଃ କୁଲଘ୍ନାନାଂ ଵର୍ଣସଂକରକାରକୈଃ ।
ଉତ୍ସାଦ୍ୟଂତେ ଜାତିଧର୍ମାଃ କୁଲଧର୍ମାଶ୍ଚ ଶାଶ୍ଵତାଃ ॥ 43 ॥
ଉତ୍ସନ୍ନକୁଲଧର୍ମାଣାଂ ମନୁଷ୍ୟାଣାଂ ଜନାର୍ଦନ ।
ନରକେଽନିୟତଂ ଵାସୋ ଭଵତୀତ୍ୟନୁଶୁଶ୍ରୁମ ॥ 44 ॥
ଅହୋ ବତ ମହତ୍ପାପଂ କର୍ତୁଂ ଵ୍ୟଵସିତା ଵୟମ୍ ।
ୟଦ୍ରାଜ୍ୟସୁଖଲୋଭେନ ହଂତୁଂ ସ୍ଵଜନମୁଦ୍ୟତାଃ ॥ 45 ॥
ୟଦି ମାମପ୍ରତୀକାରମଶସ୍ତ୍ରଂ ଶସ୍ତ୍ରପାଣୟଃ ।
ଧାର୍ତରାଷ୍ଟ୍ରା ରଣେ ହନ୍ୟୁସ୍ତନ୍ମେ କ୍ଷେମତରଂ ଭଵେତ୍ ॥ 46 ॥
ସଂଜୟ ଉଵାଚ ।
ଏଵମୁକ୍ତ୍ଵାର୍ଜୁନଃ ସଂଖ୍ୟେ ରଥୋପସ୍ଥ ଉପାଵିଶତ୍ ।
ଵିସୃଜ୍ୟ ସଶରଂ ଚାପଂ ଶୋକସଂଵିଗ୍ନମାନସଃ ॥ 47 ॥
ଓଂ ତତ୍ସଦିତି ଶ୍ରୀମଦ୍ଭଗଵଦ୍ଗୀତାସୂପନିଷତ୍ସୁ ବ୍ରହ୍ମଵିଦ୍ୟାୟାଂ ୟୋଗଶାସ୍ତ୍ରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣାର୍ଜୁନସଂଵାଦେ
ଅର୍ଜୁନଵିଷାଦୟୋଗୋ ନାମ ପ୍ରଥମୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥1 ॥