ଶ୍ରୀ ରାମ ଚରିତ ମାନସ – ଅୟୋଧ୍ୟାକାଂଡDownload PDF

ଶ୍ରୀଗଣେଶାୟନମଃ
ଶ୍ରୀଜାନକୀଵଲ୍ଲଭୋ ଵିଜୟତେ
ଶ୍ରୀରାମଚରିତମାନସ
ଦ୍ଵିତୀୟ ସୋପାନ (ଅୟୋଧ୍ୟା-କାଂଡ)

ୟସ୍ୟାଂକେ ଚ ଵିଭାତି ଭୂଧରସୁତା ଦେଵାପଗା ମସ୍ତକେ
ଭାଲେ ବାଲଵିଧୁର୍ଗଲେ ଚ ଗରଲଂ ୟସ୍ୟୋରସି ଵ୍ୟାଲରାଟ୍।
ସୋଽୟଂ ଭୂତିଵିଭୂଷଣଃ ସୁରଵରଃ ସର୍ଵାଧିପଃ ସର୍ଵଦା
ଶର୍ଵଃ ସର୍ଵଗତଃ ଶିଵଃ ଶଶିନିଭଃ ଶ୍ରୀଶଂକରଃ ପାତୁ ମାମ୍ ॥ 1 ॥

ପ୍ରସନ୍ନତାଂ ୟା ନ ଗତାଭିଷେକତସ୍ତଥା ନ ମମ୍ଲେ ଵନଵାସଦୁଃଖତଃ।
ମୁଖାଂବୁଜଶ୍ରୀ ରଘୁନଂଦନସ୍ୟ ମେ ସଦାସ୍ତୁ ସା ମଂଜୁଲମଂଗଲପ୍ରଦା ॥ 2 ॥

ନୀଲାଂବୁଜଶ୍ୟାମଲକୋମଲାଂଗଂ ସୀତାସମାରୋପିତଵାମଭାଗମ୍।
ପାଣୌ ମହାସାୟକଚାରୁଚାପଂ ନମାମି ରାମଂ ରଘୁଵଂଶନାଥମ୍ ॥ 3 ॥

ଦୋ. ଶ୍ରୀଗୁରୁ ଚରନ ସରୋଜ ରଜ ନିଜ ମନୁ ମୁକୁରୁ ସୁଧାରି।
ବରନୁଁ ରଘୁବର ବିମଲ ଜସୁ ଜୋ ଦାୟକୁ ଫଲ ଚାରି ॥
ଜବ ତେଂ ରାମୁ ବ୍ୟାହି ଘର ଆଏ। ନିତ ନଵ ମଂଗଲ ମୋଦ ବଧାଏ ॥
ଭୁଵନ ଚାରିଦସ ଭୂଧର ଭାରୀ। ସୁକୃତ ମେଘ ବରଷହି ସୁଖ ବାରୀ ॥

ରିଧି ସିଧି ସଂପତି ନଦୀଂ ସୁହାଈ। ଉମଗି ଅଵଧ ଅଂବୁଧି କହୁଁ ଆଈ ॥
ମନିଗନ ପୁର ନର ନାରି ସୁଜାତୀ। ସୁଚି ଅମୋଲ ସୁଂଦର ସବ ଭାଁତୀ ॥
କହି ନ ଜାଇ କଛୁ ନଗର ବିଭୂତୀ। ଜନୁ ଏତନିଅ ବିରଂଚି କରତୂତୀ ॥
ସବ ବିଧି ସବ ପୁର ଲୋଗ ସୁଖାରୀ। ରାମଚଂଦ ମୁଖ ଚଂଦୁ ନିହାରୀ ॥
ମୁଦିତ ମାତୁ ସବ ସଖୀଂ ସହେଲୀ। ଫଲିତ ବିଲୋକି ମନୋରଥ ବେଲୀ ॥
ରାମ ରୂପୁ ଗୁନସୀଲୁ ସୁଭ୍AU। ପ୍ରମୁଦିତ ହୋଇ ଦେଖି ସୁନି ର୍AU ॥

ଦୋ. ସବ କେଂ ଉର ଅଭିଲାଷୁ ଅସ କହହିଂ ମନାଇ ମହେସୁ।
ଆପ ଅଛତ ଜୁବରାଜ ପଦ ରାମହି ଦେଉ ନରେସୁ ॥ 1 ॥

ଏକ ସମୟ ସବ ସହିତ ସମାଜା। ରାଜସଭାଁ ରଘୁରାଜୁ ବିରାଜା ॥
ସକଲ ସୁକୃତ ମୂରତି ନରନାହୂ। ରାମ ସୁଜସୁ ସୁନି ଅତିହି ଉଛାହୂ ॥
ନୃପ ସବ ରହହିଂ କୃପା ଅଭିଲାଷେଂ। ଲୋକପ କରହିଂ ପ୍ରୀତି ରୁଖ ରାଖେମ୍ ॥
ତିଭୁଵନ ତୀନି କାଲ ଜଗ ମାହୀଂ। ଭୂରି ଭାଗ ଦସରଥ ସମ ନାହୀମ୍ ॥
ମଂଗଲମୂଲ ରାମୁ ସୁତ ଜାସୂ। ଜୋ କଛୁ କହିଜ ଥୋର ସବୁ ତାସୂ ॥
ରାୟଁ ସୁଭାୟଁ ମୁକୁରୁ କର ଲୀନ୍ହା। ବଦନୁ ବିଲୋକି ମୁକୁଟ ସମ କୀନ୍ହା ॥
ଶ୍ରଵନ ସମୀପ ଭେ ସିତ କେସା। ମନହୁଁ ଜରଠପନୁ ଅସ ଉପଦେସା ॥
ନୃପ ଜୁବରାଜ ରାମ କହୁଁ ଦେହୂ। ଜୀଵନ ଜନମ ଲାହୁ କିନ ଲେହୂ ॥

ଦୋ. ୟହ ବିଚାରୁ ଉର ଆନି ନୃପ ସୁଦିନୁ ସୁଅଵସରୁ ପାଇ।
ପ୍ରେମ ପୁଲକି ତନ ମୁଦିତ ମନ ଗୁରହି ସୁନାୟୁ ଜାଇ ॥ 2 ॥

କହି ଭୁଆଲୁ ସୁନିଅ ମୁନିନାୟକ। ଭେ ରାମ ସବ ବିଧି ସବ ଲାୟକ ॥
ସେଵକ ସଚିଵ ସକଲ ପୁରବାସୀ। ଜେ ହମାରେ ଅରି ମିତ୍ର ଉଦାସୀ ॥
ସବହି ରାମୁ ପ୍ରିୟ ଜେହି ବିଧି ମୋହୀ। ପ୍ରଭୁ ଅସୀସ ଜନୁ ତନୁ ଧରି ସୋହୀ ॥
ବିପ୍ର ସହିତ ପରିଵାର ଗୋସାଈଂ। କରହିଂ ଛୋହୁ ସବ ରୌରିହି ନାଈ ॥
ଜେ ଗୁର ଚରନ ରେନୁ ସିର ଧରହୀଂ। ତେ ଜନୁ ସକଲ ବିଭଵ ବସ କରହୀମ୍ ॥
ମୋହି ସମ ୟହୁ ଅନୁଭୟୁ ନ ଦୂଜେଂ। ସବୁ ପାୟୁଁ ରଜ ପାଵନି ପୂଜେମ୍ ॥
ଅବ ଅଭିଲାଷୁ ଏକୁ ମନ ମୋରେଂ। ପୂଜହି ନାଥ ଅନୁଗ୍ରହ ତୋରେମ୍ ॥
ମୁନି ପ୍ରସନ୍ନ ଲଖି ସହଜ ସନେହୂ। କହେଉ ନରେସ ରଜାୟସୁ ଦେହୂ ॥

ଦୋ. ରାଜନ ରାଉର ନାମୁ ଜସୁ ସବ ଅଭିମତ ଦାତାର।
ଫଲ ଅନୁଗାମୀ ମହିପ ମନି ମନ ଅଭିଲାଷୁ ତୁମ୍ହାର ॥ 3 ॥

ସବ ବିଧି ଗୁରୁ ପ୍ରସନ୍ନ ଜିୟଁ ଜାନୀ। ବୋଲେଉ ରାଉ ରହଁସି ମୃଦୁ ବାନୀ ॥
ନାଥ ରାମୁ କରିଅହିଂ ଜୁବରାଜୂ। କହିଅ କୃପା କରି କରିଅ ସମାଜୂ ॥
ମୋହି ଅଛତ ୟହୁ ହୋଇ ଉଛାହୂ। ଲହହିଂ ଲୋଗ ସବ ଲୋଚନ ଲାହୂ ॥
ପ୍ରଭୁ ପ୍ରସାଦ ସିଵ ସବି ନିବାହୀଂ। ୟହ ଲାଲସା ଏକ ମନ ମାହୀମ୍ ॥
ପୁନି ନ ସୋଚ ତନୁ ରହୁ କି ଜ୍AU। ଜେହିଂ ନ ହୋଇ ପାଛେଂ ପଛିତ୍AU ॥
ସୁନି ମୁନି ଦସରଥ ବଚନ ସୁହାଏ। ମଂଗଲ ମୋଦ ମୂଲ ମନ ଭାଏ ॥
ସୁନୁ ନୃପ ଜାସୁ ବିମୁଖ ପଛିତାହୀଂ। ଜାସୁ ଭଜନ ବିନୁ ଜରନି ନ ଜାହୀମ୍ ॥
ଭୟୁ ତୁମ୍ହାର ତନୟ ସୋଇ ସ୍ଵାମୀ। ରାମୁ ପୁନୀତ ପ୍ରେମ ଅନୁଗାମୀ ॥

ଦୋ. ବେଗି ବିଲଂବୁ ନ କରିଅ ନୃପ ସାଜିଅ ସବୁଇ ସମାଜୁ।
ସୁଦିନ ସୁମଂଗଲୁ ତବହିଂ ଜବ ରାମୁ ହୋହିଂ ଜୁବରାଜୁ ॥ 4 ॥

ମୁଦିତ ମହିପତି ମଂଦିର ଆଏ। ସେଵକ ସଚିଵ ସୁମଂତ୍ରୁ ବୋଲାଏ ॥
କହି ଜୟଜୀଵ ସୀସ ତିନ୍ହ ନାଏ। ଭୂପ ସୁମଂଗଲ ବଚନ ସୁନାଏ ॥
ଜୌଂ ପାଁଚହି ମତ ଲାଗୈ ନୀକା। କରହୁ ହରଷି ହିୟଁ ରାମହି ଟୀକା ॥
ମଂତ୍ରୀ ମୁଦିତ ସୁନତ ପ୍ରିୟ ବାନୀ। ଅଭିମତ ବିରଵଁ ପରେଉ ଜନୁ ପାନୀ ॥
ବିନତୀ ସଚିଵ କରହି କର ଜୋରୀ। ଜିଅହୁ ଜଗତପତି ବରିସ କରୋରୀ ॥
ଜଗ ମଂଗଲ ଭଲ କାଜୁ ବିଚାରା। ବେଗିଅ ନାଥ ନ ଲାଇଅ ବାରା ॥
ନୃପହି ମୋଦୁ ସୁନି ସଚିଵ ସୁଭାଷା। ବଢ଼ତ ବୌଂଡ଼ ଜନୁ ଲହୀ ସୁସାଖା ॥

ଦୋ. କହେଉ ଭୂପ ମୁନିରାଜ କର ଜୋଇ ଜୋଇ ଆୟସୁ ହୋଇ।
ରାମ ରାଜ ଅଭିଷେକ ହିତ ବେଗି କରହୁ ସୋଇ ସୋଇ ॥ 5 ॥

ହରଷି ମୁନୀସ କହେଉ ମୃଦୁ ବାନୀ। ଆନହୁ ସକଲ ସୁତୀରଥ ପାନୀ ॥
ଔଷଧ ମୂଲ ଫୂଲ ଫଲ ପାନା। କହେ ନାମ ଗନି ମଂଗଲ ନାନା ॥
ଚାମର ଚରମ ବସନ ବହୁ ଭାଁତୀ। ରୋମ ପାଟ ପଟ ଅଗନିତ ଜାତୀ ॥
ମନିଗନ ମଂଗଲ ବସ୍ତୁ ଅନେକା। ଜୋ ଜଗ ଜୋଗୁ ଭୂପ ଅଭିଷେକା ॥
ବେଦ ବିଦିତ କହି ସକଲ ବିଧାନା। କହେଉ ରଚହୁ ପୁର ବିବିଧ ବିତାନା ॥
ସଫଲ ରସାଲ ପୂଗଫଲ କେରା। ରୋପହୁ ବୀଥିନ୍ହ ପୁର ଚହୁଁ ଫେରା ॥
ରଚହୁ ମଂଜୁ ମନି ଚୌକେଂ ଚାରୂ। କହହୁ ବନାଵନ ବେଗି ବଜାରୂ ॥
ପୂଜହୁ ଗନପତି ଗୁର କୁଲଦେଵା। ସବ ବିଧି କରହୁ ଭୂମିସୁର ସେଵା ॥

ଦୋ. ଧ୍ଵଜ ପତାକ ତୋରନ କଲସ ସଜହୁ ତୁରଗ ରଥ ନାଗ।
ସିର ଧରି ମୁନିବର ବଚନ ସବୁ ନିଜ ନିଜ କାଜହିଂ ଲାଗ ॥ 6 ॥

ଜୋ ମୁନୀସ ଜେହି ଆୟସୁ ଦୀନ୍ହା। ସୋ ତେହିଂ କାଜୁ ପ୍ରଥମ ଜନୁ କୀନ୍ହା ॥
ବିପ୍ର ସାଧୁ ସୁର ପୂଜତ ରାଜା। କରତ ରାମ ହିତ ମଂଗଲ କାଜା ॥
ସୁନତ ରାମ ଅଭିଷେକ ସୁହାଵା। ବାଜ ଗହାଗହ ଅଵଧ ବଧାଵା ॥
ରାମ ସୀୟ ତନ ସଗୁନ ଜନାଏ। ଫରକହିଂ ମଂଗଲ ଅଂଗ ସୁହାଏ ॥
ପୁଲକି ସପ୍ରେମ ପରସପର କହହୀଂ। ଭରତ ଆଗମନୁ ସୂଚକ ଅହହୀମ୍ ॥
ଭେ ବହୁତ ଦିନ ଅତି ଅଵସେରୀ। ସଗୁନ ପ୍ରତୀତି ଭେଂଟ ପ୍ରିୟ କେରୀ ॥
ଭରତ ସରିସ ପ୍ରିୟ କୋ ଜଗ ମାହୀଂ। ଇହି ସଗୁନ ଫଲୁ ଦୂସର ନାହୀମ୍ ॥
ରାମହି ବଂଧୁ ସୋଚ ଦିନ ରାତୀ। ଅଂଡନ୍ହି କମଠ ହ୍ରଦୁ ଜେହି ଭାଁତୀ ॥

ଦୋ. ଏହି ଅଵସର ମଂଗଲୁ ପରମ ସୁନି ରହଁସେଉ ରନିଵାସୁ।
ସୋଭତ ଲଖି ବିଧୁ ବଢ଼ତ ଜନୁ ବାରିଧି ବୀଚି ବିଲାସୁ ॥ 7 ॥

ପ୍ରଥମ ଜାଇ ଜିନ୍ହ ବଚନ ସୁନାଏ। ଭୂଷନ ବସନ ଭୂରି ତିନ୍ହ ପାଏ ॥
ପ୍ରେମ ପୁଲକି ତନ ମନ ଅନୁରାଗୀଂ। ମଂଗଲ କଲସ ସଜନ ସବ ଲାଗୀମ୍ ॥
ଚୌକେଂ ଚାରୁ ସୁମିତ୍ରାଁ ପୁରୀ। ମନିମୟ ବିବିଧ ଭାଁତି ଅତି ରୁରୀ ॥
ଆନଁଦ ମଗନ ରାମ ମହତାରୀ। ଦିଏ ଦାନ ବହୁ ବିପ୍ର ହଁକାରୀ ॥
ପୂଜୀଂ ଗ୍ରାମଦେବି ସୁର ନାଗା। କହେଉ ବହୋରି ଦେନ ବଲିଭାଗା ॥
ଜେହି ବିଧି ହୋଇ ରାମ କଲ୍ୟାନୂ। ଦେହୁ ଦୟା କରି ସୋ ବରଦାନୂ ॥
ଗାଵହିଂ ମଂଗଲ କୋକିଲବୟନୀଂ। ବିଧୁବଦନୀଂ ମୃଗସାଵକନୟନୀମ୍ ॥

ଦୋ. ରାମ ରାଜ ଅଭିଷେକୁ ସୁନି ହିୟଁ ହରଷେ ନର ନାରି।
ଲଗେ ସୁମଂଗଲ ସଜନ ସବ ବିଧି ଅନୁକୂଲ ବିଚାରି ॥ 8 ॥

ତବ ନରନାହଁ ବସିଷ୍ଠୁ ବୋଲାଏ। ରାମଧାମ ସିଖ ଦେନ ପଠାଏ ॥
ଗୁର ଆଗମନୁ ସୁନତ ରଘୁନାଥା। ଦ୍ଵାର ଆଇ ପଦ ନାୟୁ ମାଥା ॥
ସାଦର ଅରଘ ଦେଇ ଘର ଆନେ। ସୋରହ ଭାଁତି ପୂଜି ସନମାନେ ॥
ଗହେ ଚରନ ସିୟ ସହିତ ବହୋରୀ। ବୋଲେ ରାମୁ କମଲ କର ଜୋରୀ ॥
ସେଵକ ସଦନ ସ୍ଵାମି ଆଗମନୂ। ମଂଗଲ ମୂଲ ଅମଂଗଲ ଦମନୂ ॥
ତଦପି ଉଚିତ ଜନୁ ବୋଲି ସପ୍ରୀତୀ। ପଠିଅ କାଜ ନାଥ ଅସି ନୀତୀ ॥
ପ୍ରଭୁତା ତଜି ପ୍ରଭୁ କୀନ୍ହ ସନେହୂ। ଭୟୁ ପୁନୀତ ଆଜୁ ୟହୁ ଗେହୂ ॥
ଆୟସୁ ହୋଇ ସୋ କରୌଂ ଗୋସାଈ। ସେଵକ ଲହି ସ୍ଵାମି ସେଵକାଈ ॥

ଦୋ. ସୁନି ସନେହ ସାନେ ବଚନ ମୁନି ରଘୁବରହି ପ୍ରସଂସ।
ରାମ କସ ନ ତୁମ୍ହ କହହୁ ଅସ ହଂସ ବଂସ ଅଵତଂସ ॥ 9 ॥

ବରନି ରାମ ଗୁନ ସୀଲୁ ସୁଭ୍AU। ବୋଲେ ପ୍ରେମ ପୁଲକି ମୁନିର୍AU ॥
ଭୂପ ସଜେଉ ଅଭିଷେକ ସମାଜୂ। ଚାହତ ଦେନ ତୁମ୍ହହି ଜୁବରାଜୂ ॥
ରାମ କରହୁ ସବ ସଂଜମ ଆଜୂ। ଜୌଂ ବିଧି କୁସଲ ନିବାହୈ କାଜୂ ॥
ଗୁରୁ ସିଖ ଦେଇ ରାୟ ପହିଂ ଗୟୁ। ରାମ ହୃଦୟଁ ଅସ ବିସମୁ ଭୟୂ ॥
ଜନମେ ଏକ ସଂଗ ସବ ଭାଈ। ଭୋଜନ ସୟନ କେଲି ଲରିକାଈ ॥
କରନବେଧ ଉପବୀତ ବିଆହା। ସଂଗ ସଂଗ ସବ ଭେ ଉଛାହା ॥
ବିମଲ ବଂସ ୟହୁ ଅନୁଚିତ ଏକୂ। ବଂଧୁ ବିହାଇ ବଡ଼ଏହି ଅଭିଷେକୂ ॥
ପ୍ରଭୁ ସପ୍ରେମ ପଛିତାନି ସୁହାଈ। ହରୁ ଭଗତ ମନ କୈ କୁଟିଲାଈ ॥

ଦୋ. ତେହି ଅଵସର ଆଏ ଲଖନ ମଗନ ପ୍ରେମ ଆନଂଦ।
ସନମାନେ ପ୍ରିୟ ବଚନ କହି ରଘୁକୁଲ କୈରଵ ଚଂଦ ॥ 10 ॥

ବାଜହିଂ ବାଜନେ ବିବିଧ ବିଧାନା। ପୁର ପ୍ରମୋଦୁ ନହିଂ ଜାଇ ବଖାନା ॥
ଭରତ ଆଗମନୁ ସକଲ ମନାଵହିଂ। ଆଵହୁଁ ବେଗି ନୟନ ଫଲୁ ପାଵହିମ୍ ॥
ହାଟ ବାଟ ଘର ଗଲୀଂ ଅଥାଈ। କହହିଂ ପରସପର ଲୋଗ ଲୋଗାଈ ॥
କାଲି ଲଗନ ଭଲି କେତିକ ବାରା। ପୂଜିହି ବିଧି ଅଭିଲାଷୁ ହମାରା ॥
କନକ ସିଂଘାସନ ସୀୟ ସମେତା। ବୈଠହିଂ ରାମୁ ହୋଇ ଚିତ ଚେତା ॥
ସକଲ କହହିଂ କବ ହୋଇହି କାଲୀ। ବିଘନ ମନାଵହିଂ ଦେଵ କୁଚାଲୀ ॥
ତିନ୍ହହି ସୋହାଇ ନ ଅଵଧ ବଧାଵା। ଚୋରହି ଚଂଦିନି ରାତି ନ ଭାଵା ॥
ସାରଦ ବୋଲି ବିନୟ ସୁର କରହୀଂ। ବାରହିଂ ବାର ପାୟ ଲୈ ପରହୀମ୍ ॥

ଦୋ. ବିପତି ହମାରି ବିଲୋକି ବଡ଼ଇ ମାତୁ କରିଅ ସୋଇ ଆଜୁ।
ରାମୁ ଜାହିଂ ବନ ରାଜୁ ତଜି ହୋଇ ସକଲ ସୁରକାଜୁ ॥ 11 ॥

ସୁନି ସୁର ବିନୟ ଠାଢ଼ଇ ପଛିତାତୀ। ଭିଉଁ ସରୋଜ ବିପିନ ହିମରାତୀ ॥
ଦେଖି ଦେଵ ପୁନି କହହିଂ ନିହୋରୀ। ମାତୁ ତୋହି ନହିଂ ଥୋରିଉ ଖୋରୀ ॥
ବିସମୟ ହରଷ ରହିତ ରଘୁର୍AU। ତୁମ୍ହ ଜାନହୁ ସବ ରାମ ପ୍ରଭ୍AU ॥
ଜୀଵ କରମ ବସ ସୁଖ ଦୁଖ ଭାଗୀ। ଜାଇଅ ଅଵଧ ଦେଵ ହିତ ଲାଗୀ ॥
ବାର ବାର ଗହି ଚରନ ସଁକୋଚୌ। ଚଲୀ ବିଚାରି ବିବୁଧ ମତି ପୋଚୀ ॥
ଊଁଚ ନିଵାସୁ ନୀଚି କରତୂତୀ। ଦେଖି ନ ସକହିଂ ପରାଇ ବିଭୂତୀ ॥
ଆଗିଲ କାଜୁ ବିଚାରି ବହୋରୀ। କରହହିଂ ଚାହ କୁସଲ କବି ମୋରୀ ॥
ହରଷି ହୃଦୟଁ ଦସରଥ ପୁର ଆଈ। ଜନୁ ଗ୍ରହ ଦସା ଦୁସହ ଦୁଖଦାଈ ॥

ଦୋ. ନାମୁ ମଂଥରା ମଂଦମତି ଚେରୀ କୈକେଇ କେରି।
ଅଜସ ପେଟାରୀ ତାହି କରି ଗୀ ଗିରା ମତି ଫେରି ॥ 12 ॥

ଦୀଖ ମଂଥରା ନଗରୁ ବନାଵା। ମଂଜୁଲ ମଂଗଲ ବାଜ ବଧାଵା ॥
ପୂଛେସି ଲୋଗନ୍ହ କାହ ଉଛାହୂ। ରାମ ତିଲକୁ ସୁନି ଭା ଉର ଦାହୂ ॥
କରି ବିଚାରୁ କୁବୁଦ୍ଧି କୁଜାତୀ। ହୋଇ ଅକାଜୁ କଵନି ବିଧି ରାତୀ ॥
ଦେଖି ଲାଗି ମଧୁ କୁଟିଲ କିରାତୀ। ଜିମି ଗଵଁ ତକି ଲେଉଁ କେହି ଭାଁତୀ ॥
ଭରତ ମାତୁ ପହିଂ ଗି ବିଲଖାନୀ। କା ଅନମନି ହସି କହ ହଁସି ରାନୀ ॥
ଊତରୁ ଦେଇ ନ ଲେଇ ଉସାସୂ। ନାରି ଚରିତ କରି ଢାରି ଆଁସୂ ॥
ହଁସି କହ ରାନି ଗାଲୁ ବଡ଼ ତୋରେଂ। ଦୀନ୍ହ ଲଖନ ସିଖ ଅସ ମନ ମୋରେମ୍ ॥
ତବହୁଁ ନ ବୋଲ ଚେରି ବଡ଼ଇ ପାପିନି। ଛାଡ଼ଇ ସ୍ଵାସ କାରି ଜନୁ ସାଁପିନି ॥

ଦୋ. ସଭୟ ରାନି କହ କହସି କିନ କୁସଲ ରାମୁ ମହିପାଲୁ।
ଲଖନୁ ଭରତୁ ରିପୁଦମନୁ ସୁନି ଭା କୁବରୀ ଉର ସାଲୁ ॥ 13 ॥

କତ ସିଖ ଦେଇ ହମହି କୌ ମାଈ। ଗାଲୁ କରବ କେହି କର ବଲୁ ପାଈ ॥
ରାମହି ଛାଡ଼ଇ କୁସଲ କେହି ଆଜୂ। ଜେହି ଜନେସୁ ଦେଇ ଜୁବରାଜୂ ॥
ଭୟୁ କୌସିଲହି ବିଧି ଅତି ଦାହିନ। ଦେଖତ ଗରବ ରହତ ଉର ନାହିନ ॥
ଦେଖେହୁ କସ ନ ଜାଇ ସବ ସୋଭା। ଜୋ ଅଵଲୋକି ମୋର ମନୁ ଛୋଭା ॥
ପୂତୁ ବିଦେସ ନ ସୋଚୁ ତୁମ୍ହାରେଂ। ଜାନତି ହହୁ ବସ ନାହୁ ହମାରେମ୍ ॥
ନୀଦ ବହୁତ ପ୍ରିୟ ସେଜ ତୁରାଈ। ଲଖହୁ ନ ଭୂପ କପଟ ଚତୁରାଈ ॥
ସୁନି ପ୍ରିୟ ବଚନ ମଲିନ ମନୁ ଜାନୀ। ଝୁକୀ ରାନି ଅବ ରହୁ ଅରଗାନୀ ॥
ପୁନି ଅସ କବହୁଁ କହସି ଘରଫୋରୀ। ତବ ଧରି ଜୀଭ କଢ଼ଆଵୁଁ ତୋରୀ ॥

ଦୋ. କାନେ ଖୋରେ କୂବରେ କୁଟିଲ କୁଚାଲୀ ଜାନି।
ତିୟ ବିସେଷି ପୁନି ଚେରି କହି ଭରତମାତୁ ମୁସୁକାନି ॥ 14 ॥

ପ୍ରିୟବାଦିନି ସିଖ ଦୀନ୍ହିଉଁ ତୋହୀ। ସପନେହୁଁ ତୋ ପର କୋପୁ ନ ମୋହୀ ॥
ସୁଦିନୁ ସୁମଂଗଲ ଦାୟକୁ ସୋଈ। ତୋର କହା ଫୁର ଜେହି ଦିନ ହୋଈ ॥
ଜେଠ ସ୍ଵାମି ସେଵକ ଲଘୁ ଭାଈ। ୟହ ଦିନକର କୁଲ ରୀତି ସୁହାଈ ॥
ରାମ ତିଲକୁ ଜୌଂ ସାଁଚେହୁଁ କାଲୀ। ଦେଉଁ ମାଗୁ ମନ ଭାଵତ ଆଲୀ ॥
କୌସଲ୍ୟା ସମ ସବ ମହତାରୀ। ରାମହି ସହଜ ସୁଭାୟଁ ପିଆରୀ ॥
ମୋ ପର କରହିଂ ସନେହୁ ବିସେଷୀ। ମୈଂ କରି ପ୍ରୀତି ପରୀଛା ଦେଖୀ ॥
ଜୌଂ ବିଧି ଜନମୁ ଦେଇ କରି ଛୋହୂ। ହୋହୁଁ ରାମ ସିୟ ପୂତ ପୁତୋହୂ ॥
ପ୍ରାନ ତେଂ ଅଧିକ ରାମୁ ପ୍ରିୟ ମୋରେଂ। ତିନ୍ହ କେଂ ତିଲକ ଛୋଭୁ କସ ତୋରେମ୍ ॥

ଦୋ. ଭରତ ସପଥ ତୋହି ସତ୍ୟ କହୁ ପରିହରି କପଟ ଦୁରାଉ।
ହରଷ ସମୟ ବିସମୁ କରସି କାରନ ମୋହି ସୁନାଉ ॥ 15 ॥

ଏକହିଂ ବାର ଆସ ସବ ପୂଜୀ। ଅବ କଛୁ କହବ ଜୀଭ କରି ଦୂଜୀ ॥
ଫୋରୈ ଜୋଗୁ କପାରୁ ଅଭାଗା। ଭଲେଉ କହତ ଦୁଖ ରୁରେହି ଲାଗା ॥
କହହିଂ ଝୂଠି ଫୁରି ବାତ ବନାଈ। ତେ ପ୍ରିୟ ତୁମ୍ହହି କରୁଇ ମୈଂ ମାଈ ॥
ହମହୁଁ କହବି ଅବ ଠକୁରସୋହାତୀ। ନାହିଂ ତ ମୌନ ରହବ ଦିନୁ ରାତୀ ॥
କରି କୁରୂପ ବିଧି ପରବସ କୀନ୍ହା। ବଵା ସୋ ଲୁନିଅ ଲହିଅ ଜୋ ଦୀନ୍ହା ॥
କୌ ନୃପ ହୌ ହମହି କା ହାନୀ। ଚେରି ଛାଡ଼ଇ ଅବ ହୋବ କି ରାନୀ ॥
ଜାରୈ ଜୋଗୁ ସୁଭାଉ ହମାରା। ଅନଭଲ ଦେଖି ନ ଜାଇ ତୁମ୍ହାରା ॥
ତାତେଂ କଛୁକ ବାତ ଅନୁସାରୀ। ଛମିଅ ଦେବି ବଡ଼ଇ ଚୂକ ହମାରୀ ॥

ଦୋ. ଗୂଢ଼ କପଟ ପ୍ରିୟ ବଚନ ସୁନି ତୀୟ ଅଧରବୁଧି ରାନି।
ସୁରମାୟା ବସ ବୈରିନିହି ସୁହ୍ଦ ଜାନି ପତିଆନି ॥ 16 ॥

ସାଦର ପୁନି ପୁନି ପୂଁଛତି ଓହୀ। ସବରୀ ଗାନ ମୃଗୀ ଜନୁ ମୋହୀ ॥
ତସି ମତି ଫିରୀ ଅହି ଜସି ଭାବୀ। ରହସୀ ଚେରି ଘାତ ଜନୁ ଫାବୀ ॥
ତୁମ୍ହ ପୂଁଛହୁ ମୈଂ କହତ ଡେର୍AUଁ। ଧରେଉ ମୋର ଘରଫୋରୀ ନ୍AUଁ ॥
ସଜି ପ୍ରତୀତି ବହୁବିଧି ଗଢ଼ଇ ଛୋଲୀ। ଅଵଧ ସାଢ଼ସାତୀ ତବ ବୋଲୀ ॥
ପ୍ରିୟ ସିୟ ରାମୁ କହା ତୁମ୍ହ ରାନୀ। ରାମହି ତୁମ୍ହ ପ୍ରିୟ ସୋ ଫୁରି ବାନୀ ॥
ରହା ପ୍ରଥମ ଅବ ତେ ଦିନ ବୀତେ। ସମୁ ଫିରେଂ ରିପୁ ହୋହିଂ ପିଂରୀତେ ॥
ଭାନୁ କମଲ କୁଲ ପୋଷନିହାରା। ବିନୁ ଜଲ ଜାରି କରି ସୋଇ ଛାରା ॥
ଜରି ତୁମ୍ହାରି ଚହ ସଵତି ଉଖାରୀ। ରୂଁଧହୁ କରି ଉପାଉ ବର ବାରୀ ॥

ଦୋ. ତୁମ୍ହହି ନ ସୋଚୁ ସୋହାଗ ବଲ ନିଜ ବସ ଜାନହୁ ରାଉ।
ମନ ମଲୀନ ମୁହ ମୀଠ ନୃପ ରାଉର ସରଲ ସୁଭାଉ ॥ 17 ॥

ଚତୁର ଗଁଭୀର ରାମ ମହତାରୀ। ବୀଚୁ ପାଇ ନିଜ ବାତ ସଁଵାରୀ ॥
ପଠେ ଭରତୁ ଭୂପ ନନିଔରେଂ। ରାମ ମାତୁ ମତ ଜାନଵ ରୁରେମ୍ ॥
ସେଵହିଂ ସକଲ ସଵତି ମୋହି ନୀକେଂ। ଗରବିତ ଭରତ ମାତୁ ବଲ ପୀ କେମ୍ ॥
ସାଲୁ ତୁମ୍ହାର କୌସିଲହି ମାଈ। କପଟ ଚତୁର ନହିଂ ହୋଇ ଜନାଈ ॥
ରାଜହି ତୁମ୍ହ ପର ପ୍ରେମୁ ବିସେଷୀ। ସଵତି ସୁଭାଉ ସକି ନହିଂ ଦେଖୀ ॥
ରଚୀ ପ୍ରଂପଚୁ ଭୂପହି ଅପନାଈ। ରାମ ତିଲକ ହିତ ଲଗନ ଧରାଈ ॥
ୟହ କୁଲ ଉଚିତ ରାମ କହୁଁ ଟୀକା। ସବହି ସୋହାଇ ମୋହି ସୁଠି ନୀକା ॥
ଆଗିଲି ବାତ ସମୁଝି ଡରୁ ମୋହୀ। ଦେଉ ଦୈଉ ଫିରି ସୋ ଫଲୁ ଓହୀ ॥

ଦୋ. ରଚି ପଚି କୋଟିକ କୁଟିଲପନ କୀନ୍ହେସି କପଟ ପ୍ରବୋଧୁ ॥
କହିସି କଥା ସତ ସଵତି କୈ ଜେହି ବିଧି ବାଢ଼ ବିରୋଧୁ ॥ 18 ॥

ଭାଵୀ ବସ ପ୍ରତୀତି ଉର ଆଈ। ପୂଁଛ ରାନି ପୁନି ସପଥ ଦେଵାଈ ॥
କା ପୂଛହୁଁ ତୁମ୍ହ ଅବହୁଁ ନ ଜାନା। ନିଜ ହିତ ଅନହିତ ପସୁ ପହିଚାନା ॥
ଭୟୁ ପାଖୁ ଦିନ ସଜତ ସମାଜୂ। ତୁମ୍ହ ପାଈ ସୁଧି ମୋହି ସନ ଆଜୂ ॥
ଖାଇଅ ପହିରିଅ ରାଜ ତୁମ୍ହାରେଂ। ସତ୍ୟ କହେଂ ନହିଂ ଦୋଷୁ ହମାରେମ୍ ॥
ଜୌଂ ଅସତ୍ୟ କଛୁ କହବ ବନାଈ। ତୌ ବିଧି ଦେଇହି ହମହି ସଜାଈ ॥
ରାମହି ତିଲକ କାଲି ଜୌଂ ଭୟୂ।þ ତୁମ୍ହ କହୁଁ ବିପତି ବୀଜୁ ବିଧି ବୟୂ ॥
ରେଖ ଖଁଚାଇ କହୁଁ ବଲୁ ଭାଷୀ। ଭାମିନି ଭିହୁ ଦୂଧ କି ମାଖୀ ॥
ଜୌଂ ସୁତ ସହିତ କରହୁ ସେଵକାଈ। ତୌ ଘର ରହହୁ ନ ଆନ ଉପାଈ ॥

ଦୋ. କଦ୍ରୂଁ ବିନତହି ଦୀନ୍ହ ଦୁଖୁ ତୁମ୍ହହି କୌସିଲାଁ ଦେବ।
ଭରତୁ ବଂଦିଗୃହ ସେଇହହିଂ ଲଖନୁ ରାମ କେ ନେବ ॥ 19 ॥

କୈକୟସୁତା ସୁନତ କଟୁ ବାନୀ। କହି ନ ସକି କଛୁ ସହମି ସୁଖାନୀ ॥
ତନ ପସେଉ କଦଲୀ ଜିମି କାଁପୀ। କୁବରୀଂ ଦସନ ଜୀଭ ତବ ଚାଁପୀ ॥
କହି କହି କୋଟିକ କପଟ କହାନୀ। ଧୀରଜୁ ଧରହୁ ପ୍ରବୋଧିସି ରାନୀ ॥
ଫିରା କରମୁ ପ୍ରିୟ ଲାଗି କୁଚାଲୀ। ବକିହି ସରାହି ମାନି ମରାଲୀ ॥
ସୁନୁ ମଂଥରା ବାତ ଫୁରି ତୋରୀ। ଦହିନି ଆଁଖି ନିତ ଫରକି ମୋରୀ ॥
ଦିନ ପ୍ରତି ଦେଖୁଁ ରାତି କୁସପନେ। କହୁଁ ନ ତୋହି ମୋହ ବସ ଅପନେ ॥
କାହ କରୌ ସଖି ସୂଧ ସୁଭ୍AU। ଦାହିନ ବାମ ନ ଜାନୁଁ କ୍AU ॥

ଦୋ. ଅପନେ ଚଲତ ନ ଆଜୁ ଲଗି ଅନଭଲ କାହୁକ କୀନ୍ହ।
କେହିଂ ଅଘ ଏକହି ବାର ମୋହି ଦୈଅଁ ଦୁସହ ଦୁଖୁ ଦୀନ୍ହ ॥ 20 ॥

ନୈହର ଜନମୁ ଭରବ ବରୁ ଜାଇ। ଜିଅତ ନ କରବି ସଵତି ସେଵକାଈ ॥
ଅରି ବସ ଦୈଉ ଜିଆଵତ ଜାହୀ। ମରନୁ ନୀକ ତେହି ଜୀଵନ ଚାହୀ ॥
ଦୀନ ବଚନ କହ ବହୁବିଧି ରାନୀ। ସୁନି କୁବରୀଂ ତିୟମାୟା ଠାନୀ ॥
ଅସ କସ କହହୁ ମାନି ମନ ଊନା। ସୁଖୁ ସୋହାଗୁ ତୁମ୍ହ କହୁଁ ଦିନ ଦୂନା ॥
ଜେହିଂ ରାଉର ଅତି ଅନଭଲ ତାକା। ସୋଇ ପାଇହି ୟହୁ ଫଲୁ ପରିପାକା ॥
ଜବ ତେଂ କୁମତ ସୁନା ମୈଂ ସ୍ଵାମିନି। ଭୂଖ ନ ବାସର ନୀଂଦ ନ ଜାମିନି ॥
ପୂଁଛେଉ ଗୁନିନ୍ହ ରେଖ ତିନ୍ହ ଖାଁଚୀ। ଭରତ ଭୁଆଲ ହୋହିଂ ୟହ ସାଁଚୀ ॥
ଭାମିନି କରହୁ ତ କହୌଂ ଉପ୍AU। ହୈ ତୁମ୍ହରୀଂ ସେଵା ବସ ର୍AU ॥

ଦୋ. ପରୁଁ କୂପ ତୁଅ ବଚନ ପର ସକୁଁ ପୂତ ପତି ତ୍ୟାଗି।
କହସି ମୋର ଦୁଖୁ ଦେଖି ବଡ଼ କସ ନ କରବ ହିତ ଲାଗି ॥ 21 ॥

କୁବରୀଂ କରି କବୁଲୀ କୈକେଈ। କପଟ ଛୁରୀ ଉର ପାହନ ଟେଈ ॥
ଲଖି ନ ରାନି ନିକଟ ଦୁଖୁ କୈଂସେ। ଚରି ହରିତ ତିନ ବଲିପସୁ ଜୈସେମ୍ ॥
ସୁନତ ବାତ ମୃଦୁ ଅଂତ କଠୋରୀ। ଦେତି ମନହୁଁ ମଧୁ ମାହୁର ଘୋରୀ ॥
କହି ଚେରି ସୁଧି ଅହି କି ନାହୀ। ସ୍ଵାମିନି କହିହୁ କଥା ମୋହି ପାହୀମ୍ ॥
ଦୁଇ ବରଦାନ ଭୂପ ସନ ଥାତୀ। ମାଗହୁ ଆଜୁ ଜୁଡ଼ଆଵହୁ ଛାତୀ ॥
ସୁତହି ରାଜୁ ରାମହି ବନଵାସୂ। ଦେହୁ ଲେହୁ ସବ ସଵତି ହୁଲାସୁ ॥
ଭୂପତି ରାମ ସପଥ ଜବ କରୀ। ତବ ମାଗେହୁ ଜେହିଂ ବଚନୁ ନ ଟରୀ ॥
ହୋଇ ଅକାଜୁ ଆଜୁ ନିସି ବୀତେଂ। ବଚନୁ ମୋର ପ୍ରିୟ ମାନେହୁ ଜୀ ତେମ୍ ॥

ଦୋ. ବଡ଼ କୁଘାତୁ କରି ପାତକିନି କହେସି କୋପଗୃହଁ ଜାହୁ।
କାଜୁ ସଁଵାରେହୁ ସଜଗ ସବୁ ସହସା ଜନି ପତିଆହୁ ॥ 22 ॥

କୁବରିହି ରାନି ପ୍ରାନପ୍ରିୟ ଜାନୀ। ବାର ବାର ବଡ଼ଇ ବୁଦ୍ଧି ବଖାନୀ ॥
ତୋହି ସମ ହିତ ନ ମୋର ସଂସାରା। ବହେ ଜାତ କି ଭିସି ଅଧାରା ॥
ଜୌଂ ବିଧି ପୁରବ ମନୋରଥୁ କାଲୀ। କରୌଂ ତୋହି ଚଖ ପୂତରି ଆଲୀ ॥
ବହୁବିଧି ଚେରିହି ଆଦରୁ ଦେଈ। କୋପଭଵନ ଗଵନି କୈକେଈ ॥
ବିପତି ବୀଜୁ ବରଷା ରିତୁ ଚେରୀ। ଭୁଇଁ ଭି କୁମତି କୈକେଈ କେରୀ ॥
ପାଇ କପଟ ଜଲୁ ଅଂକୁର ଜାମା। ବର ଦୌ ଦଲ ଦୁଖ ଫଲ ପରିନାମା ॥
କୋପ ସମାଜୁ ସାଜି ସବୁ ସୋଈ। ରାଜୁ କରତ ନିଜ କୁମତି ବିଗୋଈ ॥
ରାଉର ନଗର କୋଲାହଲୁ ହୋଈ। ୟହ କୁଚାଲି କଛୁ ଜାନ ନ କୋଈ ॥

ଦୋ. ପ୍ରମୁଦିତ ପୁର ନର ନାରି। ସବ ସଜହିଂ ସୁମଂଗଲଚାର।
ଏକ ପ୍ରବିସହିଂ ଏକ ନିର୍ଗମହିଂ ଭୀର ଭୂପ ଦରବାର ॥ 23 ॥

ବାଲ ସଖା ସୁନ ହିୟଁ ହରଷାହୀଂ। ମିଲି ଦସ ପାଁଚ ରାମ ପହିଂ ଜାହୀମ୍ ॥
ପ୍ରଭୁ ଆଦରହିଂ ପ୍ରେମୁ ପହିଚାନୀ। ପୂଁଛହିଂ କୁସଲ ଖେମ ମୃଦୁ ବାନୀ ॥
ଫିରହିଂ ଭଵନ ପ୍ରିୟ ଆୟସୁ ପାଈ। କରତ ପରସପର ରାମ ବଡ଼ଆଈ ॥
କୋ ରଘୁବୀର ସରିସ ସଂସାରା। ସୀଲୁ ସନେହ ନିବାହନିହାରା।
ଜେଂହି ଜେଂହି ଜୋନି କରମ ବସ ଭ୍ରମହୀଂ। ତହଁ ତହଁ ଈସୁ ଦେଉ ୟହ ହମହୀମ୍ ॥
ସେଵକ ହମ ସ୍ଵାମୀ ସିୟନାହୂ। ହୌ ନାତ ୟହ ଓର ନିବାହୂ ॥
ଅସ ଅଭିଲାଷୁ ନଗର ସବ କାହୂ। କୈକୟସୁତା ହ୍ଦୟଁ ଅତି ଦାହୂ ॥
କୋ ନ କୁସଂଗତି ପାଇ ନସାଈ। ରହି ନ ନୀଚ ମତେଂ ଚତୁରାଈ ॥

ଦୋ. ସାଁସ ସମୟ ସାନଂଦ ନୃପୁ ଗୟୁ କୈକେଈ ଗେହଁ।
ଗଵନୁ ନିଠୁରତା ନିକଟ କିୟ ଜନୁ ଧରି ଦେହ ସନେହଁ ॥ 24 ॥

କୋପଭଵନ ସୁନି ସକୁଚେଉ ରାଉ। ଭୟ ବସ ଅଗହୁଡ଼ ପରି ନ ପ୍AU ॥
ସୁରପତି ବସି ବାହଁବଲ ଜାକେ। ନରପତି ସକଲ ରହହିଂ ରୁଖ ତାକେମ୍ ॥
ସୋ ସୁନି ତିୟ ରିସ ଗୟୁ ସୁଖାଈ। ଦେଖହୁ କାମ ପ୍ରତାପ ବଡ଼ଆଈ ॥
ସୂଲ କୁଲିସ ଅସି ଅଁଗଵନିହାରେ। ତେ ରତିନାଥ ସୁମନ ସର ମାରେ ॥
ସଭୟ ନରେସୁ ପ୍ରିୟା ପହିଂ ଗୟୂ। ଦେଖି ଦସା ଦୁଖୁ ଦାରୁନ ଭୟୂ ॥
ଭୂମି ସୟନ ପଟୁ ମୋଟ ପୁରାନା। ଦିଏ ଡାରି ତନ ଭୂଷଣ ନାନା ॥
କୁମତିହି କସି କୁବେଷତା ଫାବୀ। ଅନ ଅହିଵାତୁ ସୂଚ ଜନୁ ଭାବୀ ॥
ଜାଇ ନିକଟ ନୃପୁ କହ ମୃଦୁ ବାନୀ। ପ୍ରାନପ୍ରିୟା କେହି ହେତୁ ରିସାନୀ ॥

ଛଂ. କେହି ହେତୁ ରାନି ରିସାନି ପରସତ ପାନି ପତିହି ନେଵାରୀ।
ମାନହୁଁ ସରୋଷ ଭୁଅଂଗ ଭାମିନି ବିଷମ ଭାଁତି ନିହାରୀ ॥
ଦୌ ବାସନା ରସନା ଦସନ ବର ମରମ ଠାହରୁ ଦେଖୀ।
ତୁଲସୀ ନୃପତି ଭଵତବ୍ୟତା ବସ କାମ କୌତୁକ ଲେଖୀ ॥

ସୋ. ବାର ବାର କହ ରାଉ ସୁମୁଖି ସୁଲୋଚିନି ପିକବଚନି।
କାରନ ମୋହି ସୁନାଉ ଗଜଗାମିନି ନିଜ କୋପ କର ॥ 25 ॥

ଅନହିତ ତୋର ପ୍ରିୟା କେଇଁ କୀନ୍ହା। କେହି ଦୁଇ ସିର କେହି ଜମୁ ଚହ ଲୀନ୍ହା ॥
କହୁ କେହି ରଂକହି କରୌ ନରେସୂ। କହୁ କେହି ନୃପହି ନିକାସୌଂ ଦେସୂ ॥
ସକୁଁ ତୋର ଅରି ଅମରୁ ମାରୀ। କାହ କୀଟ ବପୁରେ ନର ନାରୀ ॥
ଜାନସି ମୋର ସୁଭାଉ ବରୋରୂ। ମନୁ ତଵ ଆନନ ଚଂଦ ଚକୋରୂ ॥
ପ୍ରିୟା ପ୍ରାନ ସୁତ ସରବସୁ ମୋରେଂ। ପରିଜନ ପ୍ରଜା ସକଲ ବସ ତୋରେମ୍ ॥
ଜୌଂ କଛୁ କହୌ କପଟୁ କରି ତୋହୀ। ଭାମିନି ରାମ ସପଥ ସତ ମୋହୀ ॥
ବିହସି ମାଗୁ ମନଭାଵତି ବାତା। ଭୂଷନ ସଜହି ମନୋହର ଗାତା ॥
ଘରୀ କୁଘରୀ ସମୁଝି ଜିୟଁ ଦେଖୂ। ବେଗି ପ୍ରିୟା ପରିହରହି କୁବେଷୂ ॥

ଦୋ. ୟହ ସୁନି ମନ ଗୁନି ସପଥ ବଡ଼ଇ ବିହସି ଉଠୀ ମତିମଂଦ।
ଭୂଷନ ସଜତି ବିଲୋକି ମୃଗୁ ମନହୁଁ କିରାତିନି ଫଂଦ ॥ 26 ॥

ପୁନି କହ ରାଉ ସୁହ୍ରଦ ଜିୟଁ ଜାନୀ। ପ୍ରେମ ପୁଲକି ମୃଦୁ ମଂଜୁଲ ବାନୀ ॥
ଭାମିନି ଭୟୁ ତୋର ମନଭାଵା। ଘର ଘର ନଗର ଅନଂଦ ବଧାଵା ॥
ରାମହି ଦେଉଁ କାଲି ଜୁବରାଜୂ। ସଜହି ସୁଲୋଚନି ମଂଗଲ ସାଜୂ ॥
ଦଲକି ଉଠେଉ ସୁନି ହ୍ରଦୁ କଠୋରୂ। ଜନୁ ଛୁଇ ଗୟୁ ପାକ ବରତୋରୂ ॥
ଐସିଉ ପୀର ବିହସି ତେହି ଗୋଈ। ଚୋର ନାରି ଜିମି ପ୍ରଗଟି ନ ରୋଈ ॥
ଲଖହିଂ ନ ଭୂପ କପଟ ଚତୁରାଈ। କୋଟି କୁଟିଲ ମନି ଗୁରୂ ପଢ଼ଆଈ ॥
ଜଦ୍ୟପି ନୀତି ନିପୁନ ନରନାହୂ। ନାରିଚରିତ ଜଲନିଧି ଅଵଗାହୂ ॥
କପଟ ସନେହୁ ବଢ଼ଆଇ ବହୋରୀ। ବୋଲୀ ବିହସି ନୟନ ମୁହୁ ମୋରୀ ॥

ଦୋ. ମାଗୁ ମାଗୁ ପୈ କହହୁ ପିୟ କବହୁଁ ନ ଦେହୁ ନ ଲେହୁ।
ଦେନ କହେହୁ ବରଦାନ ଦୁଇ ତେଉ ପାଵତ ସଂଦେହୁ ॥ 27 ॥

ଜାନେଉଁ ମରମୁ ରାଉ ହଁସି କହୀ। ତୁମ୍ହହି କୋହାବ ପରମ ପ୍ରିୟ ଅହୀ ॥
ଥାତି ରାଖି ନ ମାଗିହୁ କ୍AU। ବିସରି ଗୟୁ ମୋହି ଭୋର ସୁଭ୍AU ॥
ଝୂଠେହୁଁ ହମହି ଦୋଷୁ ଜନି ଦେହୂ। ଦୁଇ କୈ ଚାରି ମାଗି ମକୁ ଲେହୂ ॥
ରଘୁକୁଲ ରୀତି ସଦା ଚଲି ଆଈ। ପ୍ରାନ ଜାହୁଁ ବରୁ ବଚନୁ ନ ଜାଈ ॥
ନହିଂ ଅସତ୍ୟ ସମ ପାତକ ପୁଂଜା। ଗିରି ସମ ହୋହିଂ କି କୋଟିକ ଗୁଂଜା ॥
ସତ୍ୟମୂଲ ସବ ସୁକୃତ ସୁହାଏ। ବେଦ ପୁରାନ ବିଦିତ ମନୁ ଗାଏ ॥
ତେହି ପର ରାମ ସପଥ କରି ଆଈ। ସୁକୃତ ସନେହ ଅଵଧି ରଘୁରାଈ ॥
ବାତ ଦୃଢ଼ଆଇ କୁମତି ହଁସି ବୋଲୀ। କୁମତ କୁବିହଗ କୁଲହ ଜନୁ ଖୋଲୀ ॥

ଦୋ. ଭୂପ ମନୋରଥ ସୁଭଗ ବନୁ ସୁଖ ସୁବିହଂଗ ସମାଜୁ।
ଭିଲ୍ଲନି ଜିମି ଛାଡ଼ନ ଚହତି ବଚନୁ ଭୟଂକରୁ ବାଜୁ ॥ 28 ॥

ମାସପାରାୟଣ, ତେରହଵାଁ ଵିଶ୍ରାମ
ସୁନହୁ ପ୍ରାନପ୍ରିୟ ଭାଵତ ଜୀ କା। ଦେହୁ ଏକ ବର ଭରତହି ଟୀକା ॥
ମାଗୁଁ ଦୂସର ବର କର ଜୋରୀ। ପୁରଵହୁ ନାଥ ମନୋରଥ ମୋରୀ ॥
ତାପସ ବେଷ ବିସେଷି ଉଦାସୀ। ଚୌଦହ ବରିସ ରାମୁ ବନବାସୀ ॥
ସୁନି ମୃଦୁ ବଚନ ଭୂପ ହିୟଁ ସୋକୂ। ସସି କର ଛୁଅତ ବିକଲ ଜିମି କୋକୂ ॥
ଗୟୁ ସହମି ନହିଂ କଛୁ କହି ଆଵା। ଜନୁ ସଚାନ ବନ ଝପଟେଉ ଲାଵା ॥
ବିବରନ ଭୟୁ ନିପଟ ନରପାଲୂ। ଦାମିନି ହନେଉ ମନହୁଁ ତରୁ ତାଲୂ ॥
ମାଥେ ହାଥ ମୂଦି ଦୌ ଲୋଚନ। ତନୁ ଧରି ସୋଚୁ ଲାଗ ଜନୁ ସୋଚନ ॥
ମୋର ମନୋରଥୁ ସୁରତରୁ ଫୂଲା। ଫରତ କରିନି ଜିମି ହତେଉ ସମୂଲା ॥
ଅଵଧ ଉଜାରି କୀନ୍ହି କୈକେଈଂ। ଦୀନ୍ହସି ଅଚଲ ବିପତି କୈ ନେଈମ୍ ॥

ଦୋ. କଵନେଂ ଅଵସର କା ଭୟୁ ଗୟୁଁ ନାରି ବିସ୍ଵାସ।
ଜୋଗ ସିଦ୍ଧି ଫଲ ସମୟ ଜିମି ଜତିହି ଅବିଦ୍ୟା ନାସ ॥ 29 ॥

ଏହି ବିଧି ରାଉ ମନହିଂ ମନ ଝାଁଖା। ଦେଖି କୁଭାଁତି କୁମତି ମନ ମାଖା ॥
ଭରତୁ କି ରାଉର ପୂତ ନ ହୋହୀଂ। ଆନେହୁ ମୋଲ ବେସାହି କି ମୋହୀ ॥
ଜୋ ସୁନି ସରୁ ଅସ ଲାଗ ତୁମ୍ହାରେଂ। କାହେ ନ ବୋଲହୁ ବଚନୁ ସଁଭାରେ ॥
ଦେହୁ ଉତରୁ ଅନୁ କରହୁ କି ନାହୀଂ। ସତ୍ୟସଂଧ ତୁମ୍ହ ରଘୁକୁଲ ମାହୀମ୍ ॥
ଦେନ କହେହୁ ଅବ ଜନି ବରୁ ଦେହୂ। ତଜହୁଁ ସତ୍ୟ ଜଗ ଅପଜସୁ ଲେହୂ ॥
ସତ୍ୟ ସରାହି କହେହୁ ବରୁ ଦେନା। ଜାନେହୁ ଲେଇହି ମାଗି ଚବେନା ॥
ସିବି ଦଧୀଚି ବଲି ଜୋ କଛୁ ଭାଷା। ତନୁ ଧନୁ ତଜେଉ ବଚନ ପନୁ ରାଖା ॥
ଅତି କଟୁ ବଚନ କହତି କୈକେଈ। ମାନହୁଁ ଲୋନ ଜରେ ପର ଦେଈ ॥

ଦୋ. ଧରମ ଧୁରଂଧର ଧୀର ଧରି ନୟନ ଉଘାରେ ରାୟଁ।
ସିରୁ ଧୁନି ଲୀନ୍ହି ଉସାସ ଅସି ମାରେସି ମୋହି କୁଠାୟଁ ॥ 30 ॥

ଆଗେଂ ଦୀଖି ଜରତ ରିସ ଭାରୀ। ମନହୁଁ ରୋଷ ତରଵାରି ଉଘାରୀ ॥
ମୂଠି କୁବୁଦ୍ଧି ଧାର ନିଠୁରାଈ। ଧରୀ କୂବରୀଂ ସାନ ବନାଈ ॥
ଲଖୀ ମହୀପ କରାଲ କଠୋରା। ସତ୍ୟ କି ଜୀଵନୁ ଲେଇହି ମୋରା ॥
ବୋଲେ ରାଉ କଠିନ କରି ଛାତୀ। ବାନୀ ସବିନୟ ତାସୁ ସୋହାତୀ ॥
ପ୍ରିୟା ବଚନ କସ କହସି କୁଭାଁତୀ। ଭୀର ପ୍ରତୀତି ପ୍ରୀତି କରି ହାଁତୀ ॥
ମୋରେଂ ଭରତୁ ରାମୁ ଦୁଇ ଆଁଖୀ। ସତ୍ୟ କହୁଁ କରି ସଂକରୂ ସାଖୀ ॥
ଅଵସି ଦୂତୁ ମୈଂ ପଠିବ ପ୍ରାତା। ଐହହିଂ ବେଗି ସୁନତ ଦୌ ଭ୍ରାତା ॥
ସୁଦିନ ସୋଧି ସବୁ ସାଜୁ ସଜାଈ। ଦେଉଁ ଭରତ କହୁଁ ରାଜୁ ବଜାଈ ॥

ଦୋ. ଲୋଭୁ ନ ରାମହି ରାଜୁ କର ବହୁତ ଭରତ ପର ପ୍ରୀତି।
ମୈଂ ବଡ଼ ଛୋଟ ବିଚାରି ଜିୟଁ କରତ ରହେଉଁ ନୃପନୀତି ॥ 31 ॥

ରାମ ସପଥ ସତ କହୂଁ ସୁଭ୍AU। ରାମମାତୁ କଛୁ କହେଉ ନ କ୍AU ॥
ମୈଂ ସବୁ କୀନ୍ହ ତୋହି ବିନୁ ପୂଁଛେଂ। ତେହି ତେଂ ପରେଉ ମନୋରଥୁ ଛୂଛେମ୍ ॥
ରିସ ପରିହରୂ ଅବ ମଂଗଲ ସାଜୂ। କଛୁ ଦିନ ଗେଁ ଭରତ ଜୁବରାଜୂ ॥
ଏକହି ବାତ ମୋହି ଦୁଖୁ ଲାଗା। ବର ଦୂସର ଅସମଂଜସ ମାଗା ॥
ଅଜହୁଁ ହୃଦୟ ଜରତ ତେହି ଆଁଚା। ରିସ ପରିହାସ କି ସାଁଚେହୁଁ ସାଁଚା ॥
କହୁ ତଜି ରୋଷୁ ରାମ ଅପରାଧୂ। ସବୁ କୌ କହି ରାମୁ ସୁଠି ସାଧୂ ॥
ତୁହୂଁ ସରାହସି କରସି ସନେହୂ। ଅବ ସୁନି ମୋହି ଭୟୁ ସଂଦେହୂ ॥
ଜାସୁ ସୁଭାଉ ଅରିହି ଅନୁକୂଲା। ସୋ କିମି କରିହି ମାତୁ ପ୍ରତିକୂଲା ॥

ଦୋ. ପ୍ରିୟା ହାସ ରିସ ପରିହରହି ମାଗୁ ବିଚାରି ବିବେକୁ।
ଜେହିଂ ଦେଖାଁ ଅବ ନୟନ ଭରି ଭରତ ରାଜ ଅଭିଷେକୁ ॥ 32 ॥

ଜିଐ ମୀନ ବରୂ ବାରି ବିହୀନା। ମନି ବିନୁ ଫନିକୁ ଜିଐ ଦୁଖ ଦୀନା ॥
କହୁଁ ସୁଭାଉ ନ ଛଲୁ ମନ ମାହୀଂ। ଜୀଵନୁ ମୋର ରାମ ବିନୁ ନାହୀମ୍ ॥
ସମୁଝି ଦେଖୁ ଜିୟଁ ପ୍ରିୟା ପ୍ରବୀନା। ଜୀଵନୁ ରାମ ଦରସ ଆଧୀନା ॥
ସୁନି ମ୍ରଦୁ ବଚନ କୁମତି ଅତି ଜରୀ। ମନହୁଁ ଅନଲ ଆହୁତି ଘୃତ ପରୀ ॥
କହି କରହୁ କିନ କୋଟି ଉପାୟା। ଇହାଁ ନ ଲାଗିହି ରାଉରି ମାୟା ॥
ଦେହୁ କି ଲେହୁ ଅଜସୁ କରି ନାହୀଂ। ମୋହି ନ ବହୁତ ପ୍ରପଂଚ ସୋହାହୀଂ।
ରାମୁ ସାଧୁ ତୁମ୍ହ ସାଧୁ ସୟାନେ। ରାମମାତୁ ଭଲି ସବ ପହିଚାନେ ॥
ଜସ କୌସିଲାଁ ମୋର ଭଲ ତାକା। ତସ ଫଲୁ ଉନ୍ହହି ଦେଉଁ କରି ସାକା ॥

ଦୋ. ହୋତ ପ୍ରାତ ମୁନିବେଷ ଧରି ଜୌଂ ନ ରାମୁ ବନ ଜାହିଂ।
ମୋର ମରନୁ ରାଉର ଅଜସ ନୃପ ସମୁଝିଅ ମନ ମାହିମ୍ ॥ 33 ॥

ଅସ କହି କୁଟିଲ ଭୀ ଉଠି ଠାଢ଼ଈ। ମାନହୁଁ ରୋଷ ତରଂଗିନି ବାଢ଼ଈ ॥
ପାପ ପହାର ପ୍ରଗଟ ଭି ସୋଈ। ଭରୀ କ୍ରୋଧ ଜଲ ଜାଇ ନ ଜୋଈ ॥
ଦୌ ବର କୂଲ କଠିନ ହଠ ଧାରା। ଭଵଁର କୂବରୀ ବଚନ ପ୍ରଚାରା ॥
ଢାହତ ଭୂପରୂପ ତରୁ ମୂଲା। ଚଲୀ ବିପତି ବାରିଧି ଅନୁକୂଲା ॥
ଲଖୀ ନରେସ ବାତ ଫୁରି ସାଁଚୀ। ତିୟ ମିସ ମୀଚୁ ସୀସ ପର ନାଚୀ ॥
ଗହି ପଦ ବିନୟ କୀନ୍ହ ବୈଠାରୀ। ଜନି ଦିନକର କୁଲ ହୋସି କୁଠାରୀ ॥
ମାଗୁ ମାଥ ଅବହୀଂ ଦେଉଁ ତୋହୀ। ରାମ ବିରହଁ ଜନି ମାରସି ମୋହୀ ॥
ରାଖୁ ରାମ କହୁଁ ଜେହି ତେହି ଭାଁତୀ। ନାହିଂ ତ ଜରିହି ଜନମ ଭରି ଛାତୀ ॥

ଦୋ. ଦେଖୀ ବ୍ୟାଧି ଅସାଧ ନୃପୁ ପରେଉ ଧରନି ଧୁନି ମାଥ।
କହତ ପରମ ଆରତ ବଚନ ରାମ ରାମ ରଘୁନାଥ ॥ 34 ॥

ବ୍ୟାକୁଲ ରାଉ ସିଥିଲ ସବ ଗାତା। କରିନି କଲପତରୁ ମନହୁଁ ନିପାତା ॥
କଂଠୁ ସୂଖ ମୁଖ ଆଵ ନ ବାନୀ। ଜନୁ ପାଠୀନୁ ଦୀନ ବିନୁ ପାନୀ ॥
ପୁନି କହ କଟୁ କଠୋର କୈକେଈ। ମନହୁଁ ଘାୟ ମହୁଁ ମାହୁର ଦେଈ ॥
ଜୌଂ ଅଂତହୁଁ ଅସ କରତବୁ ରହେଊ। ମାଗୁ ମାଗୁ ତୁମ୍ହ କେହିଂ ବଲ କହେଊ ॥
ଦୁଇ କି ହୋଇ ଏକ ସମୟ ଭୁଆଲା। ହଁସବ ଠଠାଇ ଫୁଲାଉବ ଗାଲା ॥
ଦାନି କହାଉବ ଅରୁ କୃପନାଈ। ହୋଇ କି ଖେମ କୁସଲ ରୌତାଈ ॥
ଛାଡ଼ହୁ ବଚନୁ କି ଧୀରଜୁ ଧରହୂ। ଜନି ଅବଲା ଜିମି କରୁନା କରହୂ ॥
ତନୁ ତିୟ ତନୟ ଧାମୁ ଧନୁ ଧରନୀ। ସତ୍ୟସଂଧ କହୁଁ ତୃନ ସମ ବରନୀ ॥

ଦୋ. ମରମ ବଚନ ସୁନି ରାଉ କହ କହୁ କଛୁ ଦୋଷୁ ନ ତୋର।
ଲାଗେଉ ତୋହି ପିସାଚ ଜିମି କାଲୁ କହାଵତ ମୋର ॥ 35 ॥ û

ଚହତ ନ ଭରତ ଭୂପତହି ଭୋରେଂ। ବିଧି ବସ କୁମତି ବସୀ ଜିୟ ତୋରେମ୍ ॥
ସୋ ସବୁ ମୋର ପାପ ପରିନାମୂ। ଭୟୁ କୁଠାହର ଜେହିଂ ବିଧି ବାମୂ ॥
ସୁବସ ବସିହି ଫିରି ଅଵଧ ସୁହାଈ। ସବ ଗୁନ ଧାମ ରାମ ପ୍ରଭୁତାଈ ॥
କରିହହିଂ ଭାଇ ସକଲ ସେଵକାଈ। ହୋଇହି ତିହୁଁ ପୁର ରାମ ବଡ଼ଆଈ ॥
ତୋର କଲଂକୁ ମୋର ପଛିତ୍AU। ମୁଏହୁଁ ନ ମିଟହି ନ ଜାଇହି କ୍AU ॥
ଅବ ତୋହି ନୀକ ଲାଗ କରୁ ସୋଈ। ଲୋଚନ ଓଟ ବୈଠୁ ମୁହୁ ଗୋଈ ॥
ଜବ ଲଗି ଜିଔଂ କହୁଁ କର ଜୋରୀ। ତବ ଲଗି ଜନି କଛୁ କହସି ବହୋରୀ ॥
ଫିରି ପଛିତୈହସି ଅଂତ ଅଭାଗୀ। ମାରସି ଗାଇ ନହାରୁ ଲାଗୀ ॥

ଦୋ. ପରେଉ ରାଉ କହି କୋଟି ବିଧି କାହେ କରସି ନିଦାନୁ।
କପଟ ସୟାନି ନ କହତି କଛୁ ଜାଗତି ମନହୁଁ ମସାନୁ ॥ 36 ॥

ରାମ ରାମ ରଟ ବିକଲ ଭୁଆଲୂ। ଜନୁ ବିନୁ ପଂଖ ବିହଂଗ ବେହାଲୂ ॥
ହୃଦୟଁ ମନାଵ ଭୋରୁ ଜନି ହୋଈ। ରାମହି ଜାଇ କହୈ ଜନି କୋଈ ॥
ଉଦୁ କରହୁ ଜନି ରବି ରଘୁକୁଲ ଗୁର। ଅଵଧ ବିଲୋକି ସୂଲ ହୋଇହି ଉର ॥
ଭୂପ ପ୍ରୀତି କୈକି କଠିନାଈ। ଉଭୟ ଅଵଧି ବିଧି ରଚୀ ବନାଈ ॥
ବିଲପତ ନୃପହି ଭୟୁ ଭିନୁସାରା। ବୀନା ବେନୁ ସଂଖ ଧୁନି ଦ୍ଵାରା ॥
ପଢ଼ହିଂ ଭାଟ ଗୁନ ଗାଵହିଂ ଗାୟକ। ସୁନତ ନୃପହି ଜନୁ ଲାଗହିଂ ସାୟକ ॥
ମଂଗଲ ସକଲ ସୋହାହିଂ ନ କୈସେଂ। ସହଗାମିନିହି ବିଭୂଷନ ଜୈସେମ୍ ॥
ତେହିଂ ନିସି ନୀଦ ପରୀ ନହି କାହୂ। ରାମ ଦରସ ଲାଲସା ଉଛାହୂ ॥

ଦୋ. ଦ୍ଵାର ଭୀର ସେଵକ ସଚିଵ କହହିଂ ଉଦିତ ରବି ଦେଖି।
ଜାଗେଉ ଅଜହୁଁ ନ ଅଵଧପତି କାରନୁ କଵନୁ ବିସେଷି ॥ 37 ॥

ପଛିଲେ ପହର ଭୂପୁ ନିତ ଜାଗା। ଆଜୁ ହମହି ବଡ଼ ଅଚରଜୁ ଲାଗା ॥
ଜାହୁ ସୁମଂତ୍ର ଜଗାଵହୁ ଜାଈ। କୀଜିଅ କାଜୁ ରଜାୟସୁ ପାଈ ॥
ଗେ ସୁମଂତ୍ରୁ ତବ ରାଉର ମାହୀ। ଦେଖି ଭୟାଵନ ଜାତ ଡେରାହୀମ୍ ॥
ଧାଇ ଖାଇ ଜନୁ ଜାଇ ନ ହେରା। ମାନହୁଁ ବିପତି ବିଷାଦ ବସେରା ॥
ପୂଛେଂ କୌ ନ ଊତରୁ ଦେଈ। ଗେ ଜେଂହିଂ ଭଵନ ଭୂପ କୈକଈଇ ॥
କହି ଜୟଜୀଵ ବୈଠ ସିରୁ ନାଈ। ଦୈଖି ଭୂପ ଗତି ଗୟୁ ସୁଖାଈ ॥
ସୋଚ ବିକଲ ବିବରନ ମହି ପରେଊ। ମାନହୁଁ କମଲ ମୂଲୁ ପରିହରେଊ ॥
ସଚିଉ ସଭୀତ ସକି ନହିଂ ପୂଁଛୀ। ବୋଲୀ ଅସୁଭ ଭରୀ ସୁଭ ଛୂଛୀ ॥

ଦୋ. ପରୀ ନ ରାଜହି ନୀଦ ନିସି ହେତୁ ଜାନ ଜଗଦୀସୁ।
ରାମୁ ରାମୁ ରଟି ଭୋରୁ କିୟ କହି ନ ମରମୁ ମହୀସୁ ॥ 38 ॥

ଆନହୁ ରାମହି ବେଗି ବୋଲାଈ। ସମାଚାର ତବ ପୂଁଛେହୁ ଆଈ ॥
ଚଲେଉ ସୁମଂତ୍ର ରାୟ ରୂଖ ଜାନୀ। ଲଖୀ କୁଚାଲି କୀନ୍ହି କଛୁ ରାନୀ ॥
ସୋଚ ବିକଲ ମଗ ପରି ନ ପ୍AU। ରାମହି ବୋଲି କହିହି କା ର୍AU ॥
ଉର ଧରି ଧୀରଜୁ ଗୟୁ ଦୁଆରେଂ। ପୂଛଁହିଂ ସକଲ ଦେଖି ମନୁ ମାରେମ୍ ॥
ସମାଧାନୁ କରି ସୋ ସବହୀ କା। ଗୟୁ ଜହାଁ ଦିନକର କୁଲ ଟୀକା ॥
ରାମୁ ସୁମଂତ୍ରହି ଆଵତ ଦେଖା। ଆଦରୁ କୀନ୍ହ ପିତା ସମ ଲେଖା ॥
ନିରଖି ବଦନୁ କହି ଭୂପ ରଜାଈ। ରଘୁକୁଲଦୀପହି ଚଲେଉ ଲେଵାଈ ॥
ରାମୁ କୁଭାଁତି ସଚିଵ ସଁଗ ଜାହୀଂ। ଦେଖି ଲୋଗ ଜହଁ ତହଁ ବିଲଖାହୀମ୍ ॥

ଦୋ. ଜାଇ ଦୀଖ ରଘୁବଂସମନି ନରପତି ନିପଟ କୁସାଜୁ ॥
ସହମି ପରେଉ ଲଖି ସିଂଘିନିହି ମନହୁଁ ବୃଦ୍ଧ ଗଜରାଜୁ ॥ 39 ॥

ସୂଖହିଂ ଅଧର ଜରି ସବୁ ଅଂଗୂ। ମନହୁଁ ଦୀନ ମନିହୀନ ଭୁଅଂଗୂ ॥
ସରୁଷ ସମୀପ ଦୀଖି କୈକେଈ। ମାନହୁଁ ମୀଚୁ ଘରୀ ଗନି ଲେଈ ॥
କରୁନାମୟ ମୃଦୁ ରାମ ସୁଭ୍AU। ପ୍ରଥମ ଦୀଖ ଦୁଖୁ ସୁନା ନ କ୍AU ॥
ତଦପି ଧୀର ଧରି ସମୁ ବିଚାରୀ। ପୂଁଛୀ ମଧୁର ବଚନ ମହତାରୀ ॥
ମୋହି କହୁ ମାତୁ ତାତ ଦୁଖ କାରନ। କରିଅ ଜତନ ଜେହିଂ ହୋଇ ନିଵାରନ ॥
ସୁନହୁ ରାମ ସବୁ କାରନ ଏହୂ। ରାଜହି ତୁମ ପର ବହୁତ ସନେହୂ ॥
ଦେନ କହେନ୍ହି ମୋହି ଦୁଇ ବରଦାନା। ମାଗେଉଁ ଜୋ କଛୁ ମୋହି ସୋହାନା।
ସୋ ସୁନି ଭୟୁ ଭୂପ ଉର ସୋଚୂ। ଛାଡ଼ଇ ନ ସକହିଂ ତୁମ୍ହାର ସଁକୋଚୂ ॥

ଦୋ. ସୁତ ସନେହ ଇତ ବଚନୁ ଉତ ସଂକଟ ପରେଉ ନରେସୁ।
ସକହୁ ନ ଆୟସୁ ଧରହୁ ସିର ମେଟହୁ କଠିନ କଲେସୁ ॥ 40 ॥

ନିଧରକ ବୈଠି କହି କଟୁ ବାନୀ। ସୁନତ କଠିନତା ଅତି ଅକୁଲାନୀ ॥
ଜୀଭ କମାନ ବଚନ ସର ନାନା। ମନହୁଁ ମହିପ ମୃଦୁ ଲଚ୍ଛ ସମାନା ॥
ଜନୁ କଠୋରପନୁ ଧରେଂ ସରୀରୂ। ସିଖି ଧନୁଷବିଦ୍ୟା ବର ବୀରୂ ॥
ସବ ପ୍ରସଂଗୁ ରଘୁପତିହି ସୁନାଈ। ବୈଠି ମନହୁଁ ତନୁ ଧରି ନିଠୁରାଈ ॥
ମନ ମୁସକାଇ ଭାନୁକୁଲ ଭାନୁ। ରାମୁ ସହଜ ଆନଂଦ ନିଧାନୂ ॥
ବୋଲେ ବଚନ ବିଗତ ସବ ଦୂଷନ। ମୃଦୁ ମଂଜୁଲ ଜନୁ ବାଗ ବିଭୂଷନ ॥
ସୁନୁ ଜନନୀ ସୋଇ ସୁତୁ ବଡ଼ଭାଗୀ। ଜୋ ପିତୁ ମାତୁ ବଚନ ଅନୁରାଗୀ ॥
ତନୟ ମାତୁ ପିତୁ ତୋଷନିହାରା। ଦୁର୍ଲଭ ଜନନି ସକଲ ସଂସାରା ॥

ଦୋ. ମୁନିଗନ ମିଲନୁ ବିସେଷି ବନ ସବହି ଭାଁତି ହିତ ମୋର।
ତେହି ମହଁ ପିତୁ ଆୟସୁ ବହୁରି ସଂମତ ଜନନୀ ତୋର ॥ 41 ॥

ଭରତ ପ୍ରାନପ୍ରିୟ ପାଵହିଂ ରାଜୂ। ବିଧି ସବ ବିଧି ମୋହି ସନମୁଖ ଆଜୁ।
ଜୋଂ ନ ଜାଉଁ ବନ ଐସେହୁ କାଜା। ପ୍ରଥମ ଗନିଅ ମୋହି ମୂଢ଼ ସମାଜା ॥
ସେଵହିଂ ଅରଁଡୁ କଲପତରୁ ତ୍ୟାଗୀ। ପରିହରି ଅମୃତ ଲେହିଂ ବିଷୁ ମାଗୀ ॥
ତେଉ ନ ପାଇ ଅସ ସମୁ ଚୁକାହୀଂ। ଦେଖୁ ବିଚାରି ମାତୁ ମନ ମାହୀମ୍ ॥
ଅଂବ ଏକ ଦୁଖୁ ମୋହି ବିସେଷୀ। ନିପଟ ବିକଲ ନରନାୟକୁ ଦେଖୀ ॥
ଥୋରିହିଂ ବାତ ପିତହି ଦୁଖ ଭାରୀ। ହୋତି ପ୍ରତୀତି ନ ମୋହି ମହତାରୀ ॥
ରାଉ ଧୀର ଗୁନ ଉଦଧି ଅଗାଧୂ। ଭା ମୋହି ତେ କଛୁ ବଡ଼ ଅପରାଧୂ ॥
ଜାତେଂ ମୋହି ନ କହତ କଛୁ ର୍AU। ମୋରି ସପଥ ତୋହି କହୁ ସତିଭ୍AU ॥

ଦୋ. ସହଜ ସରଲ ରଘୁବର ବଚନ କୁମତି କୁଟିଲ କରି ଜାନ।
ଚଲି ଜୋଂକ ଜଲ ବକ୍ରଗତି ଜଦ୍ୟପି ସଲିଲୁ ସମାନ ॥ 42 ॥

ରହସୀ ରାନି ରାମ ରୁଖ ପାଈ। ବୋଲୀ କପଟ ସନେହୁ ଜନାଈ ॥
ସପଥ ତୁମ୍ହାର ଭରତ କୈ ଆନା। ହେତୁ ନ ଦୂସର ମୈ କଛୁ ଜାନା ॥
ତୁମ୍ହ ଅପରାଧ ଜୋଗୁ ନହିଂ ତାତା। ଜନନୀ ଜନକ ବଂଧୁ ସୁଖଦାତା ॥
ରାମ ସତ୍ୟ ସବୁ ଜୋ କଛୁ କହହୂ। ତୁମ୍ହ ପିତୁ ମାତୁ ବଚନ ରତ ଅହହୂ ॥
ପିତହି ବୁଝାଇ କହହୁ ବଲି ସୋଈ। ଚୌଥେଂପନ ଜେହିଂ ଅଜସୁ ନ ହୋଈ ॥
ତୁମ୍ହ ସମ ସୁଅନ ସୁକୃତ ଜେହିଂ ଦୀନ୍ହେ। ଉଚିତ ନ ତାସୁ ନିରାଦରୁ କୀନ୍ହେ ॥
ଲାଗହିଂ କୁମୁଖ ବଚନ ସୁଭ କୈସେ। ମଗହଁ ଗୟାଦିକ ତୀରଥ ଜୈସେ ॥
ରାମହି ମାତୁ ବଚନ ସବ ଭାଏ। ଜିମି ସୁରସରି ଗତ ସଲିଲ ସୁହାଏ ॥

ଦୋ. ଗି ମୁରୁଛା ରାମହି ସୁମିରି ନୃପ ଫିରି କରଵଟ ଲୀନ୍ହ।
ସଚିଵ ରାମ ଆଗମନ କହି ବିନୟ ସମୟ ସମ କୀନ୍ହ ॥ 43 ॥

ଅଵନିପ ଅକନି ରାମୁ ପଗୁ ଧାରେ। ଧରି ଧୀରଜୁ ତବ ନୟନ ଉଘାରେ ॥
ସଚିଵଁ ସଁଭାରି ରାଉ ବୈଠାରେ। ଚରନ ପରତ ନୃପ ରାମୁ ନିହାରେ ॥
ଲିଏ ସନେହ ବିକଲ ଉର ଲାଈ। ଗୈ ମନି ମନହୁଁ ଫନିକ ଫିରି ପାଈ ॥
ରାମହି ଚିତି ରହେଉ ନରନାହୂ। ଚଲା ବିଲୋଚନ ବାରି ପ୍ରବାହୂ ॥
ସୋକ ବିବସ କଛୁ କହୈ ନ ପାରା। ହୃଦୟଁ ଲଗାଵତ ବାରହିଂ ବାରା ॥
ବିଧିହି ମନାଵ ରାଉ ମନ ମାହୀଂ। ଜେହିଂ ରଘୁନାଥ ନ କାନନ ଜାହୀମ୍ ॥
ସୁମିରି ମହେସହି କହି ନିହୋରୀ। ବିନତୀ ସୁନହୁ ସଦାସିଵ ମୋରୀ ॥
ଆସୁତୋଷ ତୁମ୍ହ ଅଵଢର ଦାନୀ। ଆରତି ହରହୁ ଦୀନ ଜନୁ ଜାନୀ ॥

ଦୋ. ତୁମ୍ହ ପ୍ରେରକ ସବ କେ ହୃଦୟଁ ସୋ ମତି ରାମହି ଦେହୁ।
ବଚନୁ ମୋର ତଜି ରହହି ଘର ପରିହରି ସୀଲୁ ସନେହୁ ॥ 44 ॥

ଅଜସୁ ହୌ ଜଗ ସୁଜସୁ ନସ୍AU। ନରକ ପରୌ ବରୁ ସୁରପୁରୁ ଜ୍AU ॥
ସବ ଦୁଖ ଦୁସହ ସହାଵହୁ ମୋହୀ। ଲୋଚନ ଓଟ ରାମୁ ଜନି ହୋଂହୀ ॥
ଅସ ମନ ଗୁନି ରାଉ ନହିଂ ବୋଲା। ପୀପର ପାତ ସରିସ ମନୁ ଡୋଲା ॥
ରଘୁପତି ପିତହି ପ୍ରେମବସ ଜାନୀ। ପୁନି କଛୁ କହିହି ମାତୁ ଅନୁମାନୀ ॥
ଦେସ କାଲ ଅଵସର ଅନୁସାରୀ। ବୋଲେ ବଚନ ବିନୀତ ବିଚାରୀ ॥
ତାତ କହୁଁ କଛୁ କରୁଁ ଢିଠାଈ। ଅନୁଚିତୁ ଛମବ ଜାନି ଲରିକାଈ ॥
ଅତି ଲଘୁ ବାତ ଲାଗି ଦୁଖୁ ପାଵା। କାହୁଁ ନ ମୋହି କହି ପ୍ରଥମ ଜନାଵା ॥
ଦେଖି ଗୋସାଇଁହି ପୂଁଛିଉଁ ମାତା। ସୁନି ପ୍ରସଂଗୁ ଭେ ସୀତଲ ଗାତା ॥

ଦୋ. ମଂଗଲ ସମୟ ସନେହ ବସ ସୋଚ ପରିହରିଅ ତାତ।
ଆୟସୁ ଦେଇଅ ହରଷି ହିୟଁ କହି ପୁଲକେ ପ୍ରଭୁ ଗାତ ॥ 45 ॥

ଧନ୍ୟ ଜନମୁ ଜଗତୀତଲ ତାସୂ। ପିତହି ପ୍ରମୋଦୁ ଚରିତ ସୁନି ଜାସୂ ॥
ଚାରି ପଦାରଥ କରତଲ ତାକେଂ। ପ୍ରିୟ ପିତୁ ମାତୁ ପ୍ରାନ ସମ ଜାକେମ୍ ॥
ଆୟସୁ ପାଲି ଜନମ ଫଲୁ ପାଈ। ଐହୁଁ ବେଗିହିଂ ହୌ ରଜାଈ ॥
ବିଦା ମାତୁ ସନ ଆଵୁଁ ମାଗୀ। ଚଲିହୁଁ ବନହି ବହୁରି ପଗ ଲାଗୀ ॥
ଅସ କହି ରାମ ଗଵନୁ ତବ କୀନ୍ହା। ଭୂପ ସୋକ ବସୁ ଉତରୁ ନ ଦୀନ୍ହା ॥
ନଗର ବ୍ୟାପି ଗି ବାତ ସୁତୀଛୀ। ଛୁଅତ ଚଢ଼ଈ ଜନୁ ସବ ତନ ବୀଛୀ ॥
ସୁନି ଭେ ବିକଲ ସକଲ ନର ନାରୀ। ବେଲି ବିଟପ ଜିମି ଦେଖି ଦଵାରୀ ॥
ଜୋ ଜହଁ ସୁନି ଧୁନି ସିରୁ ସୋଈ। ବଡ଼ ବିଷାଦୁ ନହିଂ ଧୀରଜୁ ହୋଈ ॥

ଦୋ. ମୁଖ ସୁଖାହିଂ ଲୋଚନ ସ୍ତ୍ରଵହି ସୋକୁ ନ ହୃଦୟଁ ସମାଇ।
ମନହୁଁ କରୁନ ରସ କଟକୀ ଉତରୀ ଅଵଧ ବଜାଇ ॥ 46 ॥

ମିଲେହି ମାଝ ବିଧି ବାତ ବେଗାରୀ। ଜହଁ ତହଁ ଦେହିଂ କୈକେଇହି ଗାରୀ ॥
ଏହି ପାପିନିହି ବୂଝି କା ପରେଊ। ଛାଇ ଭଵନ ପର ପାଵକୁ ଧରେଊ ॥
ନିଜ କର ନୟନ କାଢ଼ଇ ଚହ ଦୀଖା। ଡାରି ସୁଧା ବିଷୁ ଚାହତ ଚୀଖା ॥
କୁଟିଲ କଠୋର କୁବୁଦ୍ଧି ଅଭାଗୀ। ଭି ରଘୁବଂସ ବେନୁ ବନ ଆଗୀ ॥
ପାଲଵ ବୈଠି ପେଡ଼ଉ ଏହିଂ କାଟା। ସୁଖ ମହୁଁ ସୋକ ଠାଟୁ ଧରି ଠାଟା ॥
ସଦା ରାମୁ ଏହି ପ୍ରାନ ସମାନା। କାରନ କଵନ କୁଟିଲପନୁ ଠାନା ॥
ସତ୍ୟ କହହିଂ କବି ନାରି ସୁଭ୍AU। ସବ ବିଧି ଅଗହୁ ଅଗାଧ ଦୁର୍AU ॥
ନିଜ ପ୍ରତିବିଂବୁ ବରୁକୁ ଗହି ଜାଈ। ଜାନି ନ ଜାଇ ନାରି ଗତି ଭାଈ ॥

ଦୋ. କାହ ନ ପାଵକୁ ଜାରି ସକ କା ନ ସମୁଦ୍ର ସମାଇ।
କା ନ କରୈ ଅବଲା ପ୍ରବଲ କେହି ଜଗ କାଲୁ ନ ଖାଇ ॥ 47 ॥

କା ସୁନାଇ ବିଧି କାହ ସୁନାଵା। କା ଦେଖାଇ ଚହ କାହ ଦେଖାଵା ॥
ଏକ କହହିଂ ଭଲ ଭୂପ ନ କୀନ୍ହା। ବରୁ ବିଚାରି ନହିଂ କୁମତିହି ଦୀନ୍ହା ॥
ଜୋ ହଠି ଭୟୁ ସକଲ ଦୁଖ ଭାଜନୁ। ଅବଲା ବିବସ ଗ୍ୟାନୁ ଗୁନୁ ଗା ଜନୁ ॥
ଏକ ଧରମ ପରମିତି ପହିଚାନେ। ନୃପହି ଦୋସୁ ନହିଂ ଦେହିଂ ସୟାନେ ॥
ସିବି ଦଧୀଚି ହରିଚଂଦ କହାନୀ। ଏକ ଏକ ସନ କହହିଂ ବଖାନୀ ॥
ଏକ ଭରତ କର ସଂମତ କହହୀଂ। ଏକ ଉଦାସ ଭାୟଁ ସୁନି ରହହୀମ୍ ॥
କାନ ମୂଦି କର ରଦ ଗହି ଜୀହା। ଏକ କହହିଂ ୟହ ବାତ ଅଲୀହା ॥
ସୁକୃତ ଜାହିଂ ଅସ କହତ ତୁମ୍ହାରେ। ରାମୁ ଭରତ କହୁଁ ପ୍ରାନପିଆରେ ॥

ଦୋ. ଚଂଦୁ ଚଵୈ ବରୁ ଅନଲ କନ ସୁଧା ହୋଇ ବିଷତୂଲ।
ସପନେହୁଁ କବହୁଁ ନ କରହିଂ କିଛୁ ଭରତୁ ରାମ ପ୍ରତିକୂଲ ॥ 48 ॥

ଏକ ବିଧାତହିଂ ଦୂଷନୁ ଦେଂହୀଂ। ସୁଧା ଦେଖାଇ ଦୀନ୍ହ ବିଷୁ ଜେହୀମ୍ ॥
ଖରଭରୁ ନଗର ସୋଚୁ ସବ କାହୂ। ଦୁସହ ଦାହୁ ଉର ମିଟା ଉଛାହୂ ॥
ବିପ୍ରବଧୂ କୁଲମାନ୍ୟ ଜଠେରୀ। ଜେ ପ୍ରିୟ ପରମ କୈକେଈ କେରୀ ॥
ଲଗୀଂ ଦେନ ସିଖ ସୀଲୁ ସରାହୀ। ବଚନ ବାନସମ ଲାଗହିଂ ତାହୀ ॥
ଭରତୁ ନ ମୋହି ପ୍ରିୟ ରାମ ସମାନା। ସଦା କହହୁ ୟହୁ ସବୁ ଜଗୁ ଜାନା ॥
କରହୁ ରାମ ପର ସହଜ ସନେହୂ। କେହିଂ ଅପରାଧ ଆଜୁ ବନୁ ଦେହୂ ॥
କବହୁଁ ନ କିୟହୁ ସଵତି ଆରେସୂ। ପ୍ରୀତି ପ୍ରତୀତି ଜାନ ସବୁ ଦେସୂ ॥
କୌସଲ୍ୟାଁ ଅବ କାହ ବିଗାରା। ତୁମ୍ହ ଜେହି ଲାଗି ବଜ୍ର ପୁର ପାରା ॥

ଦୋ. ସୀୟ କି ପିୟ ସଁଗୁ ପରିହରିହି ଲଖନୁ କି ରହିହହିଂ ଧାମ।
ରାଜୁ କି ଭୂଁଜବ ଭରତ ପୁର ନୃପୁ କି ଜୀହି ବିନୁ ରାମ ॥ 49 ॥

ଅସ ବିଚାରି ଉର ଛାଡ଼ହୁ କୋହୂ। ସୋକ କଲଂକ କୋଠି ଜନି ହୋହୂ ॥
ଭରତହି ଅଵସି ଦେହୁ ଜୁବରାଜୂ। କାନନ କାହ ରାମ କର କାଜୂ ॥
ନାହିନ ରାମୁ ରାଜ କେ ଭୂଖେ। ଧରମ ଧୁରୀନ ବିଷୟ ରସ ରୂଖେ ॥
ଗୁର ଗୃହ ବସହୁଁ ରାମୁ ତଜି ଗେହୂ। ନୃପ ସନ ଅସ ବରୁ ଦୂସର ଲେହୂ ॥
ଜୌଂ ନହିଂ ଲଗିହହୁ କହେଂ ହମାରେ। ନହିଂ ଲାଗିହି କଛୁ ହାଥ ତୁମ୍ହାରେ ॥
ଜୌଂ ପରିହାସ କୀନ୍ହି କଛୁ ହୋଈ। ତୌ କହି ପ୍ରଗଟ ଜନାଵହୁ ସୋଈ ॥
ରାମ ସରିସ ସୁତ କାନନ ଜୋଗୂ। କାହ କହିହି ସୁନି ତୁମ୍ହ କହୁଁ ଲୋଗୂ ॥
ଉଠହୁ ବେଗି ସୋଇ କରହୁ ଉପାଈ। ଜେହି ବିଧି ସୋକୁ କଲଂକୁ ନସାଈ ॥

ଛଂ. ଜେହି ଭାଁତି ସୋକୁ କଲଂକୁ ଜାଇ ଉପାୟ କରି କୁଲ ପାଲହୀ।
ହଠି ଫେରୁ ରାମହି ଜାତ ବନ ଜନି ବାତ ଦୂସରି ଚାଲହୀ ॥
ଜିମି ଭାନୁ ବିନୁ ଦିନୁ ପ୍ରାନ ବିନୁ ତନୁ ଚଂଦ ବିନୁ ଜିମି ଜାମିନୀ।
ତିମି ଅଵଧ ତୁଲସୀଦାସ ପ୍ରଭୁ ବିନୁ ସମୁଝି ଧୌଂ ଜିୟଁ ଭାମିନୀ ॥

ସୋ. ସଖିନ୍ହ ସିଖାଵନୁ ଦୀନ୍ହ ସୁନତ ମଧୁର ପରିନାମ ହିତ।
ତେଇଁ କଛୁ କାନ ନ କୀନ୍ହ କୁଟିଲ ପ୍ରବୋଧୀ କୂବରୀ ॥ 50 ॥

ଉତରୁ ନ ଦେଇ ଦୁସହ ରିସ ରୂଖୀ। ମୃଗିନ୍ହ ଚିତଵ ଜନୁ ବାଘିନି ଭୂଖୀ ॥
ବ୍ୟାଧି ଅସାଧି ଜାନି ତିନ୍ହ ତ୍ୟାଗୀ। ଚଲୀଂ କହତ ମତିମଂଦ ଅଭାଗୀ ॥
ରାଜୁ କରତ ୟହ ଦୈଅଁ ବିଗୋଈ। କୀନ୍ହେସି ଅସ ଜସ କରି ନ କୋଈ ॥
ଏହି ବିଧି ବିଲପହିଂ ପୁର ନର ନାରୀଂ। ଦେହିଂ କୁଚାଲିହି କୋଟିକ ଗାରୀମ୍ ॥
ଜରହିଂ ବିଷମ ଜର ଲେହିଂ ଉସାସା। କଵନି ରାମ ବିନୁ ଜୀଵନ ଆସା ॥
ବିପୁଲ ବିୟୋଗ ପ୍ରଜା ଅକୁଲାନୀ। ଜନୁ ଜଲଚର ଗନ ସୂଖତ ପାନୀ ॥
ଅତି ବିଷାଦ ବସ ଲୋଗ ଲୋଗାଈ। ଗେ ମାତୁ ପହିଂ ରାମୁ ଗୋସାଈ ॥
ମୁଖ ପ୍ରସନ୍ନ ଚିତ ଚୌଗୁନ ଚ୍AU। ମିଟା ସୋଚୁ ଜନି ରାଖୈ ର୍AU ॥
ଦୋ. ନଵ ଗୟଂଦୁ ରଘୁବୀର ମନୁ ରାଜୁ ଅଲାନ ସମାନ।
ଛୂଟ ଜାନି ବନ ଗଵନୁ ସୁନି ଉର ଅନଂଦୁ ଅଧିକାନ ॥ 51 ॥

ରଘୁକୁଲତିଲକ ଜୋରି ଦୌ ହାଥା। ମୁଦିତ ମାତୁ ପଦ ନାୟୁ ମାଥା ॥
ଦୀନ୍ହି ଅସୀସ ଲାଇ ଉର ଲୀନ୍ହେ। ଭୂଷନ ବସନ ନିଛାଵରି କୀନ୍ହେ ॥
ବାର ବାର ମୁଖ ଚୁଂବତି ମାତା। ନୟନ ନେହ ଜଲୁ ପୁଲକିତ ଗାତା ॥
ଗୋଦ ରାଖି ପୁନି ହୃଦୟଁ ଲଗାଏ। ସ୍ତ୍ରଵତ ପ୍ରେନରସ ପୟଦ ସୁହାଏ ॥
ପ୍ରେମୁ ପ୍ରମୋଦୁ ନ କଛୁ କହି ଜାଈ। ରଂକ ଧନଦ ପଦବୀ ଜନୁ ପାଈ ॥
ସାଦର ସୁଂଦର ବଦନୁ ନିହାରୀ। ବୋଲୀ ମଧୁର ବଚନ ମହତାରୀ ॥
କହହୁ ତାତ ଜନନୀ ବଲିହାରୀ। କବହିଂ ଲଗନ ମୁଦ ମଂଗଲକାରୀ ॥
ସୁକୃତ ସୀଲ ସୁଖ ସୀଵଁ ସୁହାଈ। ଜନମ ଲାଭ କି ଅଵଧି ଅଘାଈ ॥

ଦୋ. ଜେହି ଚାହତ ନର ନାରି ସବ ଅତି ଆରତ ଏହି ଭାଁତି।
ଜିମି ଚାତକ ଚାତକି ତୃଷିତ ବୃଷ୍ଟି ସରଦ ରିତୁ ସ୍ଵାତି ॥ 52 ॥

ତାତ ଜାଉଁ ବଲି ବେଗି ନହାହୂ। ଜୋ ମନ ଭାଵ ମଧୁର କଛୁ ଖାହୂ ॥
ପିତୁ ସମୀପ ତବ ଜାଏହୁ ଭୈଆ। ଭି ବଡ଼ଇ ବାର ଜାଇ ବଲି ମୈଆ ॥
ମାତୁ ବଚନ ସୁନି ଅତି ଅନୁକୂଲା। ଜନୁ ସନେହ ସୁରତରୁ କେ ଫୂଲା ॥
ସୁଖ ମକରଂଦ ଭରେ ଶ୍ରିୟମୂଲା। ନିରଖି ରାମ ମନୁ ଭଵରୁଁ ନ ଭୂଲା ॥
ଧରମ ଧୁରୀନ ଧରମ ଗତି ଜାନୀ। କହେଉ ମାତୁ ସନ ଅତି ମୃଦୁ ବାନୀ ॥
ପିତାଁ ଦୀନ୍ହ ମୋହି କାନନ ରାଜୂ। ଜହଁ ସବ ଭାଁତି ମୋର ବଡ଼ କାଜୂ ॥
ଆୟସୁ ଦେହି ମୁଦିତ ମନ ମାତା। ଜେହିଂ ମୁଦ ମଂଗଲ କାନନ ଜାତା ॥
ଜନି ସନେହ ବସ ଡରପସି ଭୋରେଂ। ଆନଁଦୁ ଅଂବ ଅନୁଗ୍ରହ ତୋରେମ୍ ॥

ଦୋ. ବରଷ ଚାରିଦସ ବିପିନ ବସି କରି ପିତୁ ବଚନ ପ୍ରମାନ।
ଆଇ ପାୟ ପୁନି ଦେଖିହୁଁ ମନୁ ଜନି କରସି ମଲାନ ॥ 53 ॥

ବଚନ ବିନୀତ ମଧୁର ରଘୁବର କେ। ସର ସମ ଲଗେ ମାତୁ ଉର କରକେ ॥
ସହମି ସୂଖି ସୁନି ସୀତଲି ବାନୀ। ଜିମି ଜଵାସ ପରେଂ ପାଵସ ପାନୀ ॥
କହି ନ ଜାଇ କଛୁ ହୃଦୟ ବିଷାଦୂ। ମନହୁଁ ମୃଗୀ ସୁନି କେହରି ନାଦୂ ॥
ନୟନ ସଜଲ ତନ ଥର ଥର କାଁପୀ। ମାଜହି ଖାଇ ମୀନ ଜନୁ ମାପୀ ॥
ଧରି ଧୀରଜୁ ସୁତ ବଦନୁ ନିହାରୀ। ଗଦଗଦ ବଚନ କହତି ମହତାରୀ ॥
ତାତ ପିତହି ତୁମ୍ହ ପ୍ରାନପିଆରେ। ଦେଖି ମୁଦିତ ନିତ ଚରିତ ତୁମ୍ହାରେ ॥
ରାଜୁ ଦେନ କହୁଁ ସୁଭ ଦିନ ସାଧା। କହେଉ ଜାନ ବନ କେହିଂ ଅପରାଧା ॥
ତାତ ସୁନାଵହୁ ମୋହି ନିଦାନୂ। କୋ ଦିନକର କୁଲ ଭୟୁ କୃସାନୂ ॥

ଦୋ. ନିରଖି ରାମ ରୁଖ ସଚିଵସୁତ କାରନୁ କହେଉ ବୁଝାଇ।
ସୁନି ପ୍ରସଂଗୁ ରହି ମୂକ ଜିମି ଦସା ବରନି ନହିଂ ଜାଇ ॥ 54 ॥

ରାଖି ନ ସକି ନ କହି ସକ ଜାହୂ। ଦୁହୂଁ ଭାଁତି ଉର ଦାରୁନ ଦାହୂ ॥
ଲିଖତ ସୁଧାକର ଗା ଲିଖି ରାହୂ। ବିଧି ଗତି ବାମ ସଦା ସବ କାହୂ ॥
ଧରମ ସନେହ ଉଭୟଁ ମତି ଘେରୀ। ଭି ଗତି ସାଁପ ଛୁଛୁଂଦରି କେରୀ ॥
ରାଖୁଁ ସୁତହି କରୁଁ ଅନୁରୋଧୂ। ଧରମୁ ଜାଇ ଅରୁ ବଂଧୁ ବିରୋଧୂ ॥
କହୁଁ ଜାନ ବନ ତୌ ବଡ଼ଇ ହାନୀ। ସଂକଟ ସୋଚ ବିବସ ଭି ରାନୀ ॥
ବହୁରି ସମୁଝି ତିୟ ଧରମୁ ସୟାନୀ। ରାମୁ ଭରତୁ ଦୌ ସୁତ ସମ ଜାନୀ ॥
ସରଲ ସୁଭାଉ ରାମ ମହତାରୀ। ବୋଲୀ ବଚନ ଧୀର ଧରି ଭାରୀ ॥
ତାତ ଜାଉଁ ବଲି କୀନ୍ହେହୁ ନୀକା। ପିତୁ ଆୟସୁ ସବ ଧରମକ ଟୀକା ॥

ଦୋ. ରାଜୁ ଦେନ କହି ଦୀନ୍ହ ବନୁ ମୋହି ନ ସୋ ଦୁଖ ଲେସୁ।
ତୁମ୍ହ ବିନୁ ଭରତହି ଭୂପତିହି ପ୍ରଜହି ପ୍ରଚଂଡ କଲେସୁ ॥ 55 ॥

ଜୌଂ କେଵଲ ପିତୁ ଆୟସୁ ତାତା। ତୌ ଜନି ଜାହୁ ଜାନି ବଡ଼ଇ ମାତା ॥
ଜୌଂ ପିତୁ ମାତୁ କହେଉ ବନ ଜାନା। ତୌଂ କାନନ ସତ ଅଵଧ ସମାନା ॥
ପିତୁ ବନଦେଵ ମାତୁ ବନଦେଵୀ। ଖଗ ମୃଗ ଚରନ ସରୋରୁହ ସେଵୀ ॥
ଅଂତହୁଁ ଉଚିତ ନୃପହି ବନବାସୂ। ବୟ ବିଲୋକି ହିୟଁ ହୋଇ ହରାଁସୂ ॥
ବଡ଼ଭାଗୀ ବନୁ ଅଵଧ ଅଭାଗୀ। ଜୋ ରଘୁବଂସତିଲକ ତୁମ୍ହ ତ୍ୟାଗୀ ॥
ଜୌଂ ସୁତ କହୌ ସଂଗ ମୋହି ଲେହୂ। ତୁମ୍ହରେ ହୃଦୟଁ ହୋଇ ସଂଦେହୂ ॥
ପୂତ ପରମ ପ୍ରିୟ ତୁମ୍ହ ସବହୀ କେ। ପ୍ରାନ ପ୍ରାନ କେ ଜୀଵନ ଜୀ କେ ॥
ତେ ତୁମ୍ହ କହହୁ ମାତୁ ବନ ଜ୍AUଁ। ମୈଂ ସୁନି ବଚନ ବୈଠି ପଛିତ୍AUଁ ॥

ଦୋ. ୟହ ବିଚାରି ନହିଂ କରୁଁ ହଠ ଝୂଠ ସନେହୁ ବଢ଼ଆଇ।
ମାନି ମାତୁ କର ନାତ ବଲି ସୁରତି ବିସରି ଜନି ଜାଇ ॥ 56 ॥

ଦେଵ ପିତର ସବ ତୁନ୍ହହି ଗୋସାଈ। ରାଖହୁଁ ପଲକ ନୟନ କୀ ନାଈ ॥
ଅଵଧି ଅଂବୁ ପ୍ରିୟ ପରିଜନ ମୀନା। ତୁମ୍ହ କରୁନାକର ଧରମ ଧୁରୀନା ॥
ଅସ ବିଚାରି ସୋଇ କରହୁ ଉପାଈ। ସବହି ଜିଅତ ଜେହିଂ ଭେଂଟେହୁ ଆଈ ॥
ଜାହୁ ସୁଖେନ ବନହି ବଲି ଜ୍AUଁ। କରି ଅନାଥ ଜନ ପରିଜନ ଗ୍AUଁ ॥
ସବ କର ଆଜୁ ସୁକୃତ ଫଲ ବୀତା। ଭୟୁ କରାଲ କାଲୁ ବିପରୀତା ॥
ବହୁବିଧି ବିଲପି ଚରନ ଲପଟାନୀ। ପରମ ଅଭାଗିନି ଆପୁହି ଜାନୀ ॥
ଦାରୁନ ଦୁସହ ଦାହୁ ଉର ବ୍ୟାପା। ବରନି ନ ଜାହିଂ ବିଲାପ କଲାପା ॥
ରାମ ଉଠାଇ ମାତୁ ଉର ଲାଈ। କହି ମୃଦୁ ବଚନ ବହୁରି ସମୁଝାଈ ॥

ଦୋ. ସମାଚାର ତେହି ସମୟ ସୁନି ସୀୟ ଉଠୀ ଅକୁଲାଇ।
ଜାଇ ସାସୁ ପଦ କମଲ ଜୁଗ ବଂଦି ବୈଠି ସିରୁ ନାଇ ॥ 57 ॥

ଦୀନ୍ହି ଅସୀସ ସାସୁ ମୃଦୁ ବାନୀ। ଅତି ସୁକୁମାରି ଦେଖି ଅକୁଲାନୀ ॥
ବୈଠି ନମିତମୁଖ ସୋଚତି ସୀତା। ରୂପ ରାସି ପତି ପ୍ରେମ ପୁନୀତା ॥
ଚଲନ ଚହତ ବନ ଜୀଵନନାଥୂ। କେହି ସୁକୃତୀ ସନ ହୋଇହି ସାଥୂ ॥
କୀ ତନୁ ପ୍ରାନ କି କେଵଲ ପ୍ରାନା। ବିଧି କରତବୁ କଛୁ ଜାଇ ନ ଜାନା ॥
ଚାରୁ ଚରନ ନଖ ଲେଖତି ଧରନୀ। ନୂପୁର ମୁଖର ମଧୁର କବି ବରନୀ ॥
ମନହୁଁ ପ୍ରେମ ବସ ବିନତୀ କରହୀଂ। ହମହି ସୀୟ ପଦ ଜନି ପରିହରହୀମ୍ ॥
ମଂଜୁ ବିଲୋଚନ ମୋଚତି ବାରୀ। ବୋଲୀ ଦେଖି ରାମ ମହତାରୀ ॥
ତାତ ସୁନହୁ ସିୟ ଅତି ସୁକୁମାରୀ। ସାସୁ ସସୁର ପରିଜନହି ପିଆରୀ ॥

ଦୋ. ପିତା ଜନକ ଭୂପାଲ ମନି ସସୁର ଭାନୁକୁଲ ଭାନୁ।
ପତି ରବିକୁଲ କୈରଵ ବିପିନ ବିଧୁ ଗୁନ ରୂପ ନିଧାନୁ ॥ 58 ॥

ମୈଂ ପୁନି ପୁତ୍ରବଧୂ ପ୍ରିୟ ପାଈ। ରୂପ ରାସି ଗୁନ ସୀଲ ସୁହାଈ ॥
ନୟନ ପୁତରି କରି ପ୍ରୀତି ବଢ଼ଆଈ। ରାଖେଉଁ ପ୍ରାନ ଜାନିକିହିଂ ଲାଈ ॥
କଲପବେଲି ଜିମି ବହୁବିଧି ଲାଲୀ। ସୀଂଚି ସନେହ ସଲିଲ ପ୍ରତିପାଲୀ ॥
ଫୂଲତ ଫଲତ ଭୟୁ ବିଧି ବାମା। ଜାନି ନ ଜାଇ କାହ ପରିନାମା ॥
ପଲଁଗ ପୀଠ ତଜି ଗୋଦ ହିଂଡ଼ଓରା। ସିୟଁ ନ ଦୀନ୍ହ ପଗୁ ଅଵନି କଠୋରା ॥
ଜିଅନମୂରି ଜିମି ଜୋଗଵତ ରହୂଁ। ଦୀପ ବାତି ନହିଂ ଟାରନ କହୂଁ ॥
ସୋଇ ସିୟ ଚଲନ ଚହତି ବନ ସାଥା। ଆୟସୁ କାହ ହୋଇ ରଘୁନାଥା।
ଚଂଦ କିରନ ରସ ରସିକ ଚକୋରୀ। ରବି ରୁଖ ନୟନ ସକି କିମି ଜୋରୀ ॥

ଦୋ. କରି କେହରି ନିସିଚର ଚରହିଂ ଦୁଷ୍ଟ ଜଂତୁ ବନ ଭୂରି।
ବିଷ ବାଟିକାଁ କି ସୋହ ସୁତ ସୁଭଗ ସଜୀଵନି ମୂରି ॥ 59 ॥

ବନ ହିତ କୋଲ କିରାତ କିସୋରୀ। ରଚୀଂ ବିରଂଚି ବିଷୟ ସୁଖ ଭୋରୀ ॥
ପାଇନ କୃମି ଜିମି କଠିନ ସୁଭ୍AU। ତିନ୍ହହି କଲେସୁ ନ କାନନ କ୍AU ॥
କୈ ତାପସ ତିୟ କାନନ ଜୋଗୂ। ଜିନ୍ହ ତପ ହେତୁ ତଜା ସବ ଭୋଗୂ ॥
ସିୟ ବନ ବସିହି ତାତ କେହି ଭାଁତୀ। ଚିତ୍ରଲିଖିତ କପି ଦେଖି ଡେରାତୀ ॥
ସୁରସର ସୁଭଗ ବନଜ ବନ ଚାରୀ। ଡାବର ଜୋଗୁ କି ହଂସକୁମାରୀ ॥
ଅସ ବିଚାରି ଜସ ଆୟସୁ ହୋଈ। ମୈଂ ସିଖ ଦେଉଁ ଜାନକିହି ସୋଈ ॥
ଜୌଂ ସିୟ ଭଵନ ରହୈ କହ ଅଂବା। ମୋହି କହଁ ହୋଇ ବହୁତ ଅଵଲଂବା ॥
ସୁନି ରଘୁବୀର ମାତୁ ପ୍ରିୟ ବାନୀ। ସୀଲ ସନେହ ସୁଧାଁ ଜନୁ ସାନୀ ॥

ଦୋ. କହି ପ୍ରିୟ ବଚନ ବିବେକମୟ କୀନ୍ହି ମାତୁ ପରିତୋଷ।
ଲଗେ ପ୍ରବୋଧନ ଜାନକିହି ପ୍ରଗଟି ବିପିନ ଗୁନ ଦୋଷ ॥ 60 ॥

ମାସପାରାୟଣ, ଚୌଦହଵାଁ ଵିଶ୍ରାମ
ମାତୁ ସମୀପ କହତ ସକୁଚାହୀଂ। ବୋଲେ ସମୁ ସମୁଝି ମନ ମାହୀମ୍ ॥
ରାଜକୁମାରି ସିଖାଵନ ସୁନହୂ। ଆନ ଭାଁତି ଜିୟଁ ଜନି କଛୁ ଗୁନହୂ ॥
ଆପନ ମୋର ନୀକ ଜୌଂ ଚହହୂ। ବଚନୁ ହମାର ମାନି ଗୃହ ରହହୂ ॥
ଆୟସୁ ମୋର ସାସୁ ସେଵକାଈ। ସବ ବିଧି ଭାମିନି ଭଵନ ଭଲାଈ ॥
ଏହି ତେ ଅଧିକ ଧରମୁ ନହିଂ ଦୂଜା। ସାଦର ସାସୁ ସସୁର ପଦ ପୂଜା ॥
ଜବ ଜବ ମାତୁ କରିହି ସୁଧି ମୋରୀ। ହୋଇହି ପ୍ରେମ ବିକଲ ମତି ଭୋରୀ ॥
ତବ ତବ ତୁମ୍ହ କହି କଥା ପୁରାନୀ। ସୁଂଦରି ସମୁଝାଏହୁ ମୃଦୁ ବାନୀ ॥
କହୁଁ ସୁଭାୟଁ ସପଥ ସତ ମୋହୀ। ସୁମୁଖି ମାତୁ ହିତ ରାଖୁଁ ତୋହୀ ॥

ଦୋ. ଗୁର ଶ୍ରୁତି ସଂମତ ଧରମ ଫଲୁ ପାଇଅ ବିନହିଂ କଲେସ।
ହଠ ବସ ସବ ସଂକଟ ସହେ ଗାଲଵ ନହୁଷ ନରେସ ॥ 61 ॥

ମୈଂ ପୁନି କରି ପ୍ରଵାନ ପିତୁ ବାନୀ। ବେଗି ଫିରବ ସୁନୁ ସୁମୁଖି ସୟାନୀ ॥
ଦିଵସ ଜାତ ନହିଂ ଲାଗିହି ବାରା। ସୁଂଦରି ସିଖଵନୁ ସୁନହୁ ହମାରା ॥
ଜୌ ହଠ କରହୁ ପ୍ରେମ ବସ ବାମା। ତୌ ତୁମ୍ହ ଦୁଖୁ ପାଉବ ପରିନାମା ॥
କାନନୁ କଠିନ ଭୟଂକରୁ ଭାରୀ। ଘୋର ଘାମୁ ହିମ ବାରି ବୟାରୀ ॥
କୁସ କଂଟକ ମଗ କାଁକର ନାନା। ଚଲବ ପୟାଦେହିଂ ବିନୁ ପଦତ୍ରାନା ॥
ଚରନ କମଲ ମୁଦୁ ମଂଜୁ ତୁମ୍ହାରେ। ମାରଗ ଅଗମ ଭୂମିଧର ଭାରେ ॥
କଂଦର ଖୋହ ନଦୀଂ ନଦ ନାରେ। ଅଗମ ଅଗାଧ ନ ଜାହିଂ ନିହାରେ ॥
ଭାଲୁ ବାଘ ବୃକ କେହରି ନାଗା। କରହିଂ ନାଦ ସୁନି ଧୀରଜୁ ଭାଗା ॥

ଦୋ. ଭୂମି ସୟନ ବଲକଲ ବସନ ଅସନୁ କଂଦ ଫଲ ମୂଲ।
ତେ କି ସଦା ସବ ଦିନ ମିଲିହିଂ ସବୁଇ ସମୟ ଅନୁକୂଲ ॥ 62 ॥

ନର ଅହାର ରଜନୀଚର ଚରହୀଂ। କପଟ ବେଷ ବିଧି କୋଟିକ କରହୀମ୍ ॥
ଲାଗି ଅତି ପହାର କର ପାନୀ। ବିପିନ ବିପତି ନହିଂ ଜାଇ ବଖାନୀ ॥
ବ୍ୟାଲ କରାଲ ବିହଗ ବନ ଘୋରା। ନିସିଚର ନିକର ନାରି ନର ଚୋରା ॥
ଡରପହିଂ ଧୀର ଗହନ ସୁଧି ଆଏଁ। ମୃଗଲୋଚନି ତୁମ୍ହ ଭୀରୁ ସୁଭାଏଁ ॥
ହଂସଗଵନି ତୁମ୍ହ ନହିଂ ବନ ଜୋଗୂ। ସୁନି ଅପଜସୁ ମୋହି ଦେଇହି ଲୋଗୂ ॥
ମାନସ ସଲିଲ ସୁଧାଁ ପ୍ରତିପାଲୀ। ଜିଐ କି ଲଵନ ପୟୋଧି ମରାଲୀ ॥
ନଵ ରସାଲ ବନ ବିହରନସୀଲା। ସୋହ କି କୋକିଲ ବିପିନ କରୀଲା ॥
ରହହୁ ଭଵନ ଅସ ହୃଦୟଁ ବିଚାରୀ। ଚଂଦବଦନି ଦୁଖୁ କାନନ ଭାରୀ ॥

ଦୋ. ସହଜ ସୁହ୍ଦ ଗୁର ସ୍ଵାମି ସିଖ ଜୋ ନ କରି ସିର ମାନି ॥
ସୋ ପଛିତାଇ ଅଘାଇ ଉର ଅଵସି ହୋଇ ହିତ ହାନି ॥ 63 ॥

ସୁନି ମୃଦୁ ବଚନ ମନୋହର ପିୟ କେ। ଲୋଚନ ଲଲିତ ଭରେ ଜଲ ସିୟ କେ ॥
ସୀତଲ ସିଖ ଦାହକ ଭି କୈଂସେଂ। ଚକିହି ସରଦ ଚଂଦ ନିସି ଜୈଂସେମ୍ ॥
ଉତରୁ ନ ଆଵ ବିକଲ ବୈଦେହୀ। ତଜନ ଚହତ ସୁଚି ସ୍ଵାମି ସନେହୀ ॥
ବରବସ ରୋକି ବିଲୋଚନ ବାରୀ। ଧରି ଧୀରଜୁ ଉର ଅଵନିକୁମାରୀ ॥
ଲାଗି ସାସୁ ପଗ କହ କର ଜୋରୀ। ଛମବି ଦେବି ବଡ଼ଇ ଅବିନୟ ମୋରୀ ॥
ଦୀନ୍ହି ପ୍ରାନପତି ମୋହି ସିଖ ସୋଈ। ଜେହି ବିଧି ମୋର ପରମ ହିତ ହୋଈ ॥
ମୈଂ ପୁନି ସମୁଝି ଦୀଖି ମନ ମାହୀଂ। ପିୟ ବିୟୋଗ ସମ ଦୁଖୁ ଜଗ ନାହୀମ୍ ॥

ଦୋ. ପ୍ରାନନାଥ କରୁନାୟତନ ସୁଂଦର ସୁଖଦ ସୁଜାନ।
ତୁମ୍ହ ବିନୁ ରଘୁକୁଲ କୁମୁଦ ବିଧୁ ସୁରପୁର ନରକ ସମାନ ॥ 64 ॥

ମାତୁ ପିତା ଭଗିନୀ ପ୍ରିୟ ଭାଈ। ପ୍ରିୟ ପରିଵାରୁ ସୁହ୍ରଦ ସମୁଦାଈ ॥
ସାସୁ ସସୁର ଗୁର ସଜନ ସହାଈ। ସୁତ ସୁଂଦର ସୁସୀଲ ସୁଖଦାଈ ॥
ଜହଁ ଲଗି ନାଥ ନେହ ଅରୁ ନାତେ। ପିୟ ବିନୁ ତିୟହି ତରନିହୁ ତେ ତାତେ ॥
ତନୁ ଧନୁ ଧାମୁ ଧରନି ପୁର ରାଜୂ। ପତି ବିହୀନ ସବୁ ସୋକ ସମାଜୂ ॥
ଭୋଗ ରୋଗସମ ଭୂଷନ ଭାରୂ। ଜମ ଜାତନା ସରିସ ସଂସାରୂ ॥
ପ୍ରାନନାଥ ତୁମ୍ହ ବିନୁ ଜଗ ମାହୀଂ। ମୋ କହୁଁ ସୁଖଦ କତହୁଁ କଛୁ ନାହୀମ୍ ॥
ଜିୟ ବିନୁ ଦେହ ନଦୀ ବିନୁ ବାରୀ। ତୈସିଅ ନାଥ ପୁରୁଷ ବିନୁ ନାରୀ ॥
ନାଥ ସକଲ ସୁଖ ସାଥ ତୁମ୍ହାରେଂ। ସରଦ ବିମଲ ବିଧୁ ବଦନୁ ନିହାରେମ୍ ॥

ଦୋ. ଖଗ ମୃଗ ପରିଜନ ନଗରୁ ବନୁ ବଲକଲ ବିମଲ ଦୁକୂଲ।
ନାଥ ସାଥ ସୁରସଦନ ସମ ପରନସାଲ ସୁଖ ମୂଲ ॥ 65 ॥

ବନଦେଵୀଂ ବନଦେଵ ଉଦାରା। କରିହହିଂ ସାସୁ ସସୁର ସମ ସାରା ॥
କୁସ କିସଲୟ ସାଥରୀ ସୁହାଈ। ପ୍ରଭୁ ସଁଗ ମଂଜୁ ମନୋଜ ତୁରାଈ ॥
କଂଦ ମୂଲ ଫଲ ଅମିଅ ଅହାରୂ। ଅଵଧ ସୌଧ ସତ ସରିସ ପହାରୂ ॥
ଛିନୁ ଛିନୁ ପ୍ରଭୁ ପଦ କମଲ ବିଲୋକି। ରହିହୁଁ ମୁଦିତ ଦିଵସ ଜିମି କୋକୀ ॥
ବନ ଦୁଖ ନାଥ କହେ ବହୁତେରେ। ଭୟ ବିଷାଦ ପରିତାପ ଘନେରେ ॥
ପ୍ରଭୁ ବିୟୋଗ ଲଵଲେସ ସମାନା। ସବ ମିଲି ହୋହିଂ ନ କୃପାନିଧାନା ॥
ଅସ ଜିୟଁ ଜାନି ସୁଜାନ ସିରୋମନି। ଲେଇଅ ସଂଗ ମୋହି ଛାଡ଼ଇଅ ଜନି ॥
ବିନତୀ ବହୁତ କରୌଂ କା ସ୍ଵାମୀ। କରୁନାମୟ ଉର ଅଂତରଜାମୀ ॥

ଦୋ. ରାଖିଅ ଅଵଧ ଜୋ ଅଵଧି ଲଗି ରହତ ନ ଜନିଅହିଂ ପ୍ରାନ।
ଦୀନବଂଧୁ ସଂଦର ସୁଖଦ ସୀଲ ସନେହ ନିଧାନ ॥ 66 ॥

ମୋହି ମଗ ଚଲତ ନ ହୋଇହି ହାରୀ। ଛିନୁ ଛିନୁ ଚରନ ସରୋଜ ନିହାରୀ ॥
ସବହି ଭାଁତି ପିୟ ସେଵା କରିହୌଂ। ମାରଗ ଜନିତ ସକଲ ଶ୍ରମ ହରିହୌମ୍ ॥
ପାୟ ପଖାରୀ ବୈଠି ତରୁ ଛାହୀଂ। କରିହୁଁ ବାଉ ମୁଦିତ ମନ ମାହୀମ୍ ॥
ଶ୍ରମ କନ ସହିତ ସ୍ୟାମ ତନୁ ଦେଖେଂ। କହଁ ଦୁଖ ସମୁ ପ୍ରାନପତି ପେଖେମ୍ ॥
ସମ ମହି ତୃନ ତରୁପଲ୍ଲଵ ଡାସୀ। ପାଗ ପଲୋଟିହି ସବ ନିସି ଦାସୀ ॥
ବାରବାର ମୃଦୁ ମୂରତି ଜୋହୀ। ଲାଗହି ତାତ ବୟାରି ନ ମୋହୀ।
କୋ ପ୍ରଭୁ ସଁଗ ମୋହି ଚିତଵନିହାରା। ସିଂଘବଧୁହି ଜିମି ସସକ ସିଆରା ॥
ମୈଂ ସୁକୁମାରି ନାଥ ବନ ଜୋଗୂ। ତୁମ୍ହହି ଉଚିତ ତପ ମୋ କହୁଁ ଭୋଗୂ ॥

ଦୋ. ଐସେଉ ବଚନ କଠୋର ସୁନି ଜୌଂ ନ ହ୍ରଦୁ ବିଲଗାନ।
ତୌ ପ୍ରଭୁ ବିଷମ ବିୟୋଗ ଦୁଖ ସହିହହିଂ ପାଵଁର ପ୍ରାନ ॥ 67 ॥

ଅସ କହି ସୀୟ ବିକଲ ଭି ଭାରୀ। ବଚନ ବିୟୋଗୁ ନ ସକୀ ସଁଭାରୀ ॥
ଦେଖି ଦସା ରଘୁପତି ଜିୟଁ ଜାନା। ହଠି ରାଖେଂ ନହିଂ ରାଖିହି ପ୍ରାନା ॥
କହେଉ କୃପାଲ ଭାନୁକୁଲନାଥା। ପରିହରି ସୋଚୁ ଚଲହୁ ବନ ସାଥା ॥
ନହିଂ ବିଷାଦ କର ଅଵସରୁ ଆଜୂ। ବେଗି କରହୁ ବନ ଗଵନ ସମାଜୂ ॥
କହି ପ୍ରିୟ ବଚନ ପ୍ରିୟା ସମୁଝାଈ। ଲଗେ ମାତୁ ପଦ ଆସିଷ ପାଈ ॥
ବେଗି ପ୍ରଜା ଦୁଖ ମେଟବ ଆଈ। ଜନନୀ ନିଠୁର ବିସରି ଜନି ଜାଈ ॥
ଫିରହି ଦସା ବିଧି ବହୁରି କି ମୋରୀ। ଦେଖିହୁଁ ନୟନ ମନୋହର ଜୋରୀ ॥
ସୁଦିନ ସୁଘରୀ ତାତ କବ ହୋଇହି। ଜନନୀ ଜିଅତ ବଦନ ବିଧୁ ଜୋଇହି ॥

ଦୋ. ବହୁରି ବଚ୍ଛ କହି ଲାଲୁ କହି ରଘୁପତି ରଘୁବର ତାତ।
କବହିଂ ବୋଲାଇ ଲଗାଇ ହିୟଁ ହରଷି ନିରଖିହୁଁ ଗାତ ॥ 68 ॥

ଲଖି ସନେହ କାତରି ମହତାରୀ। ବଚନୁ ନ ଆଵ ବିକଲ ଭି ଭାରୀ ॥
ରାମ ପ୍ରବୋଧୁ କୀନ୍ହ ବିଧି ନାନା। ସମୁ ସନେହୁ ନ ଜାଇ ବଖାନା ॥
ତବ ଜାନକୀ ସାସୁ ପଗ ଲାଗୀ। ସୁନିଅ ମାୟ ମୈଂ ପରମ ଅଭାଗୀ ॥
ସେଵା ସମୟ ଦୈଅଁ ବନୁ ଦୀନ୍ହା। ମୋର ମନୋରଥୁ ସଫଲ ନ କୀନ୍ହା ॥
ତଜବ ଛୋଭୁ ଜନି ଛାଡ଼ଇଅ ଛୋହୂ। କରମୁ କଠିନ କଛୁ ଦୋସୁ ନ ମୋହୂ ॥
ସୁନି ସିୟ ବଚନ ସାସୁ ଅକୁଲାନୀ। ଦସା କଵନି ବିଧି କହୌଂ ବଖାନୀ ॥
ବାରହି ବାର ଲାଇ ଉର ଲୀନ୍ହୀ। ଧରି ଧୀରଜୁ ସିଖ ଆସିଷ ଦୀନ୍ହୀ ॥
ଅଚଲ ହୌ ଅହିଵାତୁ ତୁମ୍ହାରା। ଜବ ଲଗି ଗଂଗ ଜମୁନ ଜଲ ଧାରା ॥

ଦୋ. ସୀତହି ସାସୁ ଅସୀସ ସିଖ ଦୀନ୍ହି ଅନେକ ପ୍ରକାର।
ଚଲୀ ନାଇ ପଦ ପଦୁମ ସିରୁ ଅତି ହିତ ବାରହିଂ ବାର ॥ 69 ॥

ସମାଚାର ଜବ ଲଛିମନ ପାଏ। ବ୍ୟାକୁଲ ବିଲଖ ବଦନ ଉଠି ଧାଏ ॥
କଂପ ପୁଲକ ତନ ନୟନ ସନୀରା। ଗହେ ଚରନ ଅତି ପ୍ରେମ ଅଧୀରା ॥
କହି ନ ସକତ କଛୁ ଚିତଵତ ଠାଢ଼ଏ। ମୀନୁ ଦୀନ ଜନୁ ଜଲ ତେଂ କାଢ଼ଏ ॥
ସୋଚୁ ହୃଦୟଁ ବିଧି କା ହୋନିହାରା। ସବୁ ସୁଖୁ ସୁକୃତ ସିରାନ ହମାରା ॥
ମୋ କହୁଁ କାହ କହବ ରଘୁନାଥା। ରଖିହହିଂ ଭଵନ କି ଲେହହିଂ ସାଥା ॥
ରାମ ବିଲୋକି ବଂଧୁ କର ଜୋରେଂ। ଦେହ ଗେହ ସବ ସନ ତୃନୁ ତୋରେମ୍ ॥
ବୋଲେ ବଚନୁ ରାମ ନୟ ନାଗର। ସୀଲ ସନେହ ସରଲ ସୁଖ ସାଗର ॥
ତାତ ପ୍ରେମ ବସ ଜନି କଦରାହୂ। ସମୁଝି ହୃଦୟଁ ପରିନାମ ଉଛାହୂ ॥

ଦୋ. ମାତୁ ପିତା ଗୁରୁ ସ୍ଵାମି ସିଖ ସିର ଧରି କରହି ସୁଭାୟଁ।
ଲହେଉ ଲାଭୁ ତିନ୍ହ ଜନମ କର ନତରୁ ଜନମୁ ଜଗ ଜାୟଁ ॥ 70 ॥

ଅସ ଜିୟଁ ଜାନି ସୁନହୁ ସିଖ ଭାଈ। କରହୁ ମାତୁ ପିତୁ ପଦ ସେଵକାଈ ॥
ଭଵନ ଭରତୁ ରିପୁସୂଦନ ନାହୀଂ। ରାଉ ବୃଦ୍ଧ ମମ ଦୁଖୁ ମନ ମାହୀମ୍ ॥
ମୈଂ ବନ ଜାଉଁ ତୁମ୍ହହି ଲେଇ ସାଥା। ହୋଇ ସବହି ବିଧି ଅଵଧ ଅନାଥା ॥
ଗୁରୁ ପିତୁ ମାତୁ ପ୍ରଜା ପରିଵାରୂ। ସବ କହୁଁ ପରି ଦୁସହ ଦୁଖ ଭାରୂ ॥
ରହହୁ କରହୁ ସବ କର ପରିତୋଷୂ। ନତରୁ ତାତ ହୋଇହି ବଡ଼ ଦୋଷୂ ॥
ଜାସୁ ରାଜ ପ୍ରିୟ ପ୍ରଜା ଦୁଖାରୀ। ସୋ ନୃପୁ ଅଵସି ନରକ ଅଧିକାରୀ ॥
ରହହୁ ତାତ ଅସି ନୀତି ବିଚାରୀ। ସୁନତ ଲଖନୁ ଭେ ବ୍ୟାକୁଲ ଭାରୀ ॥
ସିଅରେଂ ବଚନ ସୂଖି ଗେ କୈଂସେଂ। ପରସତ ତୁହିନ ତାମରସୁ ଜୈସେମ୍ ॥

ଦୋ. ଉତରୁ ନ ଆଵତ ପ୍ରେମ ବସ ଗହେ ଚରନ ଅକୁଲାଇ।
ନାଥ ଦାସୁ ମୈଂ ସ୍ଵାମି ତୁମ୍ହ ତଜହୁ ତ କାହ ବସାଇ ॥ 71 ॥

ଦୀନ୍ହି ମୋହି ସିଖ ନୀକି ଗୋସାଈଂ। ଲାଗି ଅଗମ ଅପନୀ କଦରାଈମ୍ ॥
ନରବର ଧୀର ଧରମ ଧୁର ଧାରୀ। ନିଗମ ନୀତି କହୁଁ ତେ ଅଧିକାରୀ ॥
ମୈଂ ସିସୁ ପ୍ରଭୁ ସନେହଁ ପ୍ରତିପାଲା। ମଂଦରୁ ମେରୁ କି ଲେହିଂ ମରାଲା ॥
ଗୁର ପିତୁ ମାତୁ ନ ଜାନୁଁ କାହୂ। କହୁଁ ସୁଭାଉ ନାଥ ପତିଆହୂ ॥
ଜହଁ ଲଗି ଜଗତ ସନେହ ସଗାଈ। ପ୍ରୀତି ପ୍ରତୀତି ନିଗମ ନିଜୁ ଗାଈ ॥
ମୋରେଂ ସବି ଏକ ତୁମ୍ହ ସ୍ଵାମୀ। ଦୀନବଂଧୁ ଉର ଅଂତରଜାମୀ ॥
ଧରମ ନୀତି ଉପଦେସିଅ ତାହୀ। କୀରତି ଭୂତି ସୁଗତି ପ୍ରିୟ ଜାହୀ ॥
ମନ କ୍ରମ ବଚନ ଚରନ ରତ ହୋଈ। କୃପାସିଂଧୁ ପରିହରିଅ କି ସୋଈ ॥

ଦୋ. କରୁନାସିଂଧୁ ସୁବଂଧ କେ ସୁନି ମୃଦୁ ବଚନ ବିନୀତ।
ସମୁଝାଏ ଉର ଲାଇ ପ୍ରଭୁ ଜାନି ସନେହଁ ସଭୀତ ॥ 72 ॥

ମାଗହୁ ବିଦା ମାତୁ ସନ ଜାଈ। ଆଵହୁ ବେଗି ଚଲହୁ ବନ ଭାଈ ॥
ମୁଦିତ ଭେ ସୁନି ରଘୁବର ବାନୀ। ଭୟୁ ଲାଭ ବଡ଼ ଗି ବଡ଼ଇ ହାନୀ ॥
ହରଷିତ ହ୍ଦୟଁ ମାତୁ ପହିଂ ଆଏ। ମନହୁଁ ଅଂଧ ଫିରି ଲୋଚନ ପାଏ।
ଜାଇ ଜନନି ପଗ ନାୟୁ ମାଥା। ମନୁ ରଘୁନଂଦନ ଜାନକି ସାଥା ॥
ପୂଁଛେ ମାତୁ ମଲିନ ମନ ଦେଖୀ। ଲଖନ କହୀ ସବ କଥା ବିସେଷୀ ॥
ଗୀ ସହମି ସୁନି ବଚନ କଠୋରା। ମୃଗୀ ଦେଖି ଦଵ ଜନୁ ଚହୁ ଓରା ॥
ଲଖନ ଲଖେଉ ଭା ଅନରଥ ଆଜୂ। ଏହିଂ ସନେହ ବସ କରବ ଅକାଜୂ ॥
ମାଗତ ବିଦା ସଭୟ ସକୁଚାହୀଂ। ଜାଇ ସଂଗ ବିଧି କହିହି କି ନାହୀ ॥

ଦୋ. ସମୁଝି ସୁମିତ୍ରାଁ ରାମ ସିୟ ରୂପ ସୁସୀଲୁ ସୁଭାଉ।
ନୃପ ସନେହୁ ଲଖି ଧୁନେଉ ସିରୁ ପାପିନି ଦୀନ୍ହ କୁଦାଉ ॥ 73 ॥

ଧୀରଜୁ ଧରେଉ କୁଅଵସର ଜାନୀ। ସହଜ ସୁହ୍ଦ ବୋଲୀ ମୃଦୁ ବାନୀ ॥
ତାତ ତୁମ୍ହାରି ମାତୁ ବୈଦେହୀ। ପିତା ରାମୁ ସବ ଭାଁତି ସନେହୀ ॥
ଅଵଧ ତହାଁ ଜହଁ ରାମ ନିଵାସୂ। ତହଁଇଁ ଦିଵସୁ ଜହଁ ଭାନୁ ପ୍ରକାସୂ ॥
ଜୌ ପୈ ସୀୟ ରାମୁ ବନ ଜାହୀଂ। ଅଵଧ ତୁମ୍ହାର କାଜୁ କଛୁ ନାହିମ୍ ॥
ଗୁର ପିତୁ ମାତୁ ବଂଧୁ ସୁର ସାଈ। ସେଇଅହିଂ ସକଲ ପ୍ରାନ କୀ ନାଈମ୍ ॥
ରାମୁ ପ୍ରାନପ୍ରିୟ ଜୀଵନ ଜୀ କେ। ସ୍ଵାରଥ ରହିତ ସଖା ସବହୀ କୈ ॥
ପୂଜନୀୟ ପ୍ରିୟ ପରମ ଜହାଁ ତେଂ। ସବ ମାନିଅହିଂ ରାମ କେ ନାତେମ୍ ॥
ଅସ ଜିୟଁ ଜାନି ସଂଗ ବନ ଜାହୂ। ଲେହୁ ତାତ ଜଗ ଜୀଵନ ଲାହୂ ॥

ଦୋ. ଭୂରି ଭାଗ ଭାଜନୁ ଭୟହୁ ମୋହି ସମେତ ବଲି ଜାଉଁ।
ଜୌମ ତୁମ୍ହରେଂ ମନ ଛାଡ଼ଇ ଛଲୁ କୀନ୍ହ ରାମ ପଦ ଠାଉଁ ॥ 74 ॥

ପୁତ୍ରଵତୀ ଜୁବତୀ ଜଗ ସୋଈ। ରଘୁପତି ଭଗତୁ ଜାସୁ ସୁତୁ ହୋଈ ॥
ନତରୁ ବାଁଝ ଭଲି ବାଦି ବିଆନୀ। ରାମ ବିମୁଖ ସୁତ ତେଂ ହିତ ଜାନୀ ॥
ତୁମ୍ହରେହିଂ ଭାଗ ରାମୁ ବନ ଜାହୀଂ। ଦୂସର ହେତୁ ତାତ କଛୁ ନାହୀମ୍ ॥
ସକଲ ସୁକୃତ କର ବଡ଼ ଫଲୁ ଏହୂ। ରାମ ସୀୟ ପଦ ସହଜ ସନେହୂ ॥
ରାଗ ରୋଷୁ ଇରିଷା ମଦୁ ମୋହୂ। ଜନି ସପନେହୁଁ ଇନ୍ହ କେ ବସ ହୋହୂ ॥
ସକଲ ପ୍ରକାର ବିକାର ବିହାଈ। ମନ କ୍ରମ ବଚନ କରେହୁ ସେଵକାଈ ॥
ତୁମ୍ହ କହୁଁ ବନ ସବ ଭାଁତି ସୁପାସୂ। ସଁଗ ପିତୁ ମାତୁ ରାମୁ ସିୟ ଜାସୂ ॥
ଜେହିଂ ନ ରାମୁ ବନ ଲହହିଂ କଲେସୂ। ସୁତ ସୋଇ କରେହୁ ଇହି ଉପଦେସୂ ॥

ଛଂ. ଉପଦେସୁ ୟହୁ ଜେହିଂ ତାତ ତୁମ୍ହରେ ରାମ ସିୟ ସୁଖ ପାଵହୀଂ।
ପିତୁ ମାତୁ ପ୍ରିୟ ପରିଵାର ପୁର ସୁଖ ସୁରତି ବନ ବିସରାଵହୀଂ।
ତୁଲସୀ ପ୍ରଭୁହି ସିଖ ଦେଇ ଆୟସୁ ଦୀନ୍ହ ପୁନି ଆସିଷ ଦୀ।
ରତି ହୌ ଅବିରଲ ଅମଲ ସିୟ ରଘୁବୀର ପଦ ନିତ ନିତ ନୀ ॥

ସୋ. ମାତୁ ଚରନ ସିରୁ ନାଇ ଚଲେ ତୁରତ ସଂକିତ ହୃଦୟଁ।
ବାଗୁର ବିଷମ ତୋରାଇ ମନହୁଁ ଭାଗ ମୃଗୁ ଭାଗ ବସ ॥ 75 ॥

ଗେ ଲଖନୁ ଜହଁ ଜାନକିନାଥୂ। ଭେ ମନ ମୁଦିତ ପାଇ ପ୍ରିୟ ସାଥୂ ॥
ବଂଦି ରାମ ସିୟ ଚରନ ସୁହାଏ। ଚଲେ ସଂଗ ନୃପମଂଦିର ଆଏ ॥
କହହିଂ ପରସପର ପୁର ନର ନାରୀ। ଭଲି ବନାଇ ବିଧି ବାତ ବିଗାରୀ ॥
ତନ କୃସ ଦୁଖୁ ବଦନ ମଲୀନେ। ବିକଲ ମନହୁଁ ମାଖୀ ମଧୁ ଛୀନେ ॥
କର ମୀଜହିଂ ସିରୁ ଧୁନି ପଛିତାହୀଂ। ଜନୁ ବିନ ପଂଖ ବିହଗ ଅକୁଲାହୀମ୍ ॥
ଭି ବଡ଼ଇ ଭୀର ଭୂପ ଦରବାରା। ବରନି ନ ଜାଇ ବିଷାଦୁ ଅପାରା ॥
ସଚିଵଁ ଉଠାଇ ରାଉ ବୈଠାରେ। କହି ପ୍ରିୟ ବଚନ ରାମୁ ପଗୁ ଧାରେ ॥
ସିୟ ସମେତ ଦୌ ତନୟ ନିହାରୀ। ବ୍ୟାକୁଲ ଭୟୁ ଭୂମିପତି ଭାରୀ ॥

ଦୋ. ସୀୟ ସହିତ ସୁତ ସୁଭଗ ଦୌ ଦେଖି ଦେଖି ଅକୁଲାଇ।
ବାରହିଂ ବାର ସନେହ ବସ ରାଉ ଲେଇ ଉର ଲାଇ ॥ 76 ॥

ସକି ନ ବୋଲି ବିକଲ ନରନାହୂ। ସୋକ ଜନିତ ଉର ଦାରୁନ ଦାହୂ ॥
ନାଇ ସୀସୁ ପଦ ଅତି ଅନୁରାଗା। ଉଠି ରଘୁବୀର ବିଦା ତବ ମାଗା ॥
ପିତୁ ଅସୀସ ଆୟସୁ ମୋହି ଦୀଜୈ। ହରଷ ସମୟ ବିସମୁ କତ କୀଜୈ ॥
ତାତ କିଏଁ ପ୍ରିୟ ପ୍ରେମ ପ୍ରମାଦୂ। ଜସୁ ଜଗ ଜାଇ ହୋଇ ଅପବାଦୂ ॥
ସୁନି ସନେହ ବସ ଉଠି ନରନାହାଁ। ବୈଠାରେ ରଘୁପତି ଗହି ବାହାଁ ॥
ସୁନହୁ ତାତ ତୁମ୍ହ କହୁଁ ମୁନି କହହୀଂ। ରାମୁ ଚରାଚର ନାୟକ ଅହହୀମ୍ ॥
ସୁଭ ଅରୁ ଅସୁଭ କରମ ଅନୁହାରୀ। ଈସ ଦେଇ ଫଲୁ ହ୍ଦୟଁ ବିଚାରୀ ॥
କରି ଜୋ କରମ ପାଵ ଫଲ ସୋଈ। ନିଗମ ନୀତି ଅସି କହ ସବୁ କୋଈ ॥

ଦୋ. -ଔରୁ କରୈ ଅପରାଧୁ କୌ ଔର ପାଵ ଫଲ ଭୋଗୁ।
ଅତି ବିଚିତ୍ର ଭଗଵଂତ ଗତି କୋ ଜଗ ଜାନୈ ଜୋଗୁ ॥ 77 ॥

ରାୟଁ ରାମ ରାଖନ ହିତ ଲାଗୀ। ବହୁତ ଉପାୟ କିଏ ଛଲୁ ତ୍ୟାଗୀ ॥
ଲଖୀ ରାମ ରୁଖ ରହତ ନ ଜାନେ। ଧରମ ଧୁରଂଧର ଧୀର ସୟାନେ ॥
ତବ ନୃପ ସୀୟ ଲାଇ ଉର ଲୀନ୍ହୀ। ଅତି ହିତ ବହୁତ ଭାଁତି ସିଖ ଦୀନ୍ହୀ ॥
କହି ବନ କେ ଦୁଖ ଦୁସହ ସୁନାଏ। ସାସୁ ସସୁର ପିତୁ ସୁଖ ସମୁଝାଏ ॥
ସିୟ ମନୁ ରାମ ଚରନ ଅନୁରାଗା। ଘରୁ ନ ସୁଗମୁ ବନୁ ବିଷମୁ ନ ଲାଗା ॥
ଔରୁ ସବହିଂ ସୀୟ ସମୁଝାଈ। କହି କହି ବିପିନ ବିପତି ଅଧିକାଈ ॥
ସଚିଵ ନାରି ଗୁର ନାରି ସୟାନୀ। ସହିତ ସନେହ କହହିଂ ମୃଦୁ ବାନୀ ॥
ତୁମ୍ହ କହୁଁ ତୌ ନ ଦୀନ୍ହ ବନବାସୂ। କରହୁ ଜୋ କହହିଂ ସସୁର ଗୁର ସାସୂ ॥

ଦୋ. -ସିଖ ସୀତଲି ହିତ ମଧୁର ମୃଦୁ ସୁନି ସୀତହି ନ ସୋହାନି।
ସରଦ ଚଂଦ ଚଂଦନି ଲଗତ ଜନୁ ଚକୀ ଅକୁଲାନି ॥ 78 ॥

ସୀୟ ସକୁଚ ବସ ଉତରୁ ନ ଦେଈ। ସୋ ସୁନି ତମକି ଉଠୀ କୈକେଈ ॥
ମୁନି ପଟ ଭୂଷନ ଭାଜନ ଆନୀ। ଆଗେଂ ଧରି ବୋଲୀ ମୃଦୁ ବାନୀ ॥
ନୃପହି ପ୍ରାନ ପ୍ରିୟ ତୁମ୍ହ ରଘୁବୀରା। ସୀଲ ସନେହ ନ ଛାଡ଼ଇହି ଭୀରା ॥
ସୁକୃତ ସୁଜସୁ ପରଲୋକୁ ନସ୍AU। ତୁମ୍ହହି ଜାନ ବନ କହିହି ନ କ୍AU ॥
ଅସ ବିଚାରି ସୋଇ କରହୁ ଜୋ ଭାଵା। ରାମ ଜନନି ସିଖ ସୁନି ସୁଖୁ ପାଵା ॥
ଭୂପହି ବଚନ ବାନସମ ଲାଗେ। କରହିଂ ନ ପ୍ରାନ ପୟାନ ଅଭାଗେ ॥
ଲୋଗ ବିକଲ ମୁରୁଛିତ ନରନାହୂ। କାହ କରିଅ କଛୁ ସୂଝ ନ କାହୂ ॥
ରାମୁ ତୁରତ ମୁନି ବେଷୁ ବନାଈ। ଚଲେ ଜନକ ଜନନିହି ସିରୁ ନାଈ ॥

ଦୋ. ସଜି ବନ ସାଜୁ ସମାଜୁ ସବୁ ବନିତା ବଂଧୁ ସମେତ।
ବଂଦି ବିପ୍ର ଗୁର ଚରନ ପ୍ରଭୁ ଚଲେ କରି ସବହି ଅଚେତ ॥ 79 ॥

ନିକସି ବସିଷ୍ଠ ଦ୍ଵାର ଭେ ଠାଢ଼ଏ। ଦେଖେ ଲୋଗ ବିରହ ଦଵ ଦାଢ଼ଏ ॥
କହି ପ୍ରିୟ ବଚନ ସକଲ ସମୁଝାଏ। ବିପ୍ର ବୃଂଦ ରଘୁବୀର ବୋଲାଏ ॥
ଗୁର ସନ କହି ବରଷାସନ ଦୀନ୍ହେ। ଆଦର ଦାନ ବିନୟ ବସ କୀନ୍ହେ ॥
ଜାଚକ ଦାନ ମାନ ସଂତୋଷେ। ମୀତ ପୁନୀତ ପ୍ରେମ ପରିତୋଷେ ॥
ଦାସୀଂ ଦାସ ବୋଲାଇ ବହୋରୀ। ଗୁରହି ସୌଂପି ବୋଲେ କର ଜୋରୀ ॥
ସବ କୈ ସାର ସଁଭାର ଗୋସାଈଂ। କରବି ଜନକ ଜନନୀ କୀ ନାଈ ॥
ବାରହିଂ ବାର ଜୋରି ଜୁଗ ପାନୀ। କହତ ରାମୁ ସବ ସନ ମୃଦୁ ବାନୀ ॥
ସୋଇ ସବ ଭାଁତି ମୋର ହିତକାରୀ। ଜେହି ତେଂ ରହୈ ଭୁଆଲ ସୁଖାରୀ ॥

ଦୋ. ମାତୁ ସକଲ ମୋରେ ବିରହଁ ଜେହିଂ ନ ହୋହିଂ ଦୁଖ ଦୀନ।
ସୋଇ ଉପାଉ ତୁମ୍ହ କରେହୁ ସବ ପୁର ଜନ ପରମ ପ୍ରବୀନ ॥ 80 ॥

ଏହି ବିଧି ରାମ ସବହି ସମୁଝାଵା। ଗୁର ପଦ ପଦୁମ ହରଷି ସିରୁ ନାଵା।
ଗନପତୀ ଗୌରି ଗିରୀସୁ ମନାଈ। ଚଲେ ଅସୀସ ପାଇ ରଘୁରାଈ ॥
ରାମ ଚଲତ ଅତି ଭୟୁ ବିଷାଦୂ। ସୁନି ନ ଜାଇ ପୁର ଆରତ ନାଦୂ ॥
କୁସଗୁନ ଲଂକ ଅଵଧ ଅତି ସୋକୂ। ହହରଷ ବିଷାଦ ବିବସ ସୁରଲୋକୂ ॥
ଗି ମୁରୁଛା ତବ ଭୂପତି ଜାଗେ। ବୋଲି ସୁମଂତ୍ରୁ କହନ ଅସ ଲାଗେ ॥
ରାମୁ ଚଲେ ବନ ପ୍ରାନ ନ ଜାହୀଂ। କେହି ସୁଖ ଲାଗି ରହତ ତନ ମାହୀଂ।
ଏହି ତେଂ କଵନ ବ୍ୟଥା ବଲଵାନା। ଜୋ ଦୁଖୁ ପାଇ ତଜହିଂ ତନୁ ପ୍ରାନା ॥
ପୁନି ଧରି ଧୀର କହି ନରନାହୂ। ଲୈ ରଥୁ ସଂଗ ସଖା ତୁମ୍ହ ଜାହୂ ॥

ଦୋ. -ସୁଠି ସୁକୁମାର କୁମାର ଦୌ ଜନକସୁତା ସୁକୁମାରି।
ରଥ ଚଢ଼ଆଇ ଦେଖରାଇ ବନୁ ଫିରେହୁ ଗେଁ ଦିନ ଚାରି ॥ 81 ॥

ଜୌ ନହିଂ ଫିରହିଂ ଧୀର ଦୌ ଭାଈ। ସତ୍ୟସଂଧ ଦୃଢ଼ବ୍ରତ ରଘୁରାଈ ॥
ତୌ ତୁମ୍ହ ବିନୟ କରେହୁ କର ଜୋରୀ। ଫେରିଅ ପ୍ରଭୁ ମିଥିଲେସକିସୋରୀ ॥
ଜବ ସିୟ କାନନ ଦେଖି ଡେରାଈ। କହେହୁ ମୋରି ସିଖ ଅଵସରୁ ପାଈ ॥
ସାସୁ ସସୁର ଅସ କହେଉ ସଁଦେସୂ। ପୁତ୍ରି ଫିରିଅ ବନ ବହୁତ କଲେସୂ ॥
ପିତୃଗୃହ କବହୁଁ କବହୁଁ ସସୁରାରୀ। ରହେହୁ ଜହାଁ ରୁଚି ହୋଇ ତୁମ୍ହାରୀ ॥
ଏହି ବିଧି କରେହୁ ଉପାୟ କଦଂବା। ଫିରି ତ ହୋଇ ପ୍ରାନ ଅଵଲଂବା ॥
ନାହିଂ ତ ମୋର ମରନୁ ପରିନାମା। କଛୁ ନ ବସାଇ ଭେଁ ବିଧି ବାମା ॥
ଅସ କହି ମୁରୁଛି ପରା ମହି ର୍AU। ରାମୁ ଲଖନୁ ସିୟ ଆନି ଦେଖ୍AU ॥

ଦୋ. -ପାଇ ରଜାୟସୁ ନାଇ ସିରୁ ରଥୁ ଅତି ବେଗ ବନାଇ।
ଗୟୁ ଜହାଁ ବାହେର ନଗର ସୀୟ ସହିତ ଦୌ ଭାଇ ॥ 82 ॥

ତବ ସୁମଂତ୍ର ନୃପ ବଚନ ସୁନାଏ। କରି ବିନତୀ ରଥ ରାମୁ ଚଢ଼ଆଏ ॥
ଚଢ଼ଇ ରଥ ସୀୟ ସହିତ ଦୌ ଭାଈ। ଚଲେ ହୃଦୟଁ ଅଵଧହି ସିରୁ ନାଈ ॥
ଚଲତ ରାମୁ ଲଖି ଅଵଧ ଅନାଥା। ବିକଲ ଲୋଗ ସବ ଲାଗେ ସାଥା ॥
କୃପାସିଂଧୁ ବହୁବିଧି ସମୁଝାଵହିଂ। ଫିରହିଂ ପ୍ରେମ ବସ ପୁନି ଫିରି ଆଵହିମ୍ ॥
ଲାଗତି ଅଵଧ ଭୟାଵନି ଭାରୀ। ମାନହୁଁ କାଲରାତି ଅଁଧିଆରୀ ॥
ଘୋର ଜଂତୁ ସମ ପୁର ନର ନାରୀ। ଡରପହିଂ ଏକହି ଏକ ନିହାରୀ ॥
ଘର ମସାନ ପରିଜନ ଜନୁ ଭୂତା। ସୁତ ହିତ ମୀତ ମନହୁଁ ଜମଦୂତା ॥
ବାଗନ୍ହ ବିଟପ ବେଲି କୁମ୍ହିଲାହୀଂ। ସରିତ ସରୋଵର ଦେଖି ନ ଜାହୀମ୍ ॥

ଦୋ. ହୟ ଗୟ କୋଟିନ୍ହ କେଲିମୃଗ ପୁରପସୁ ଚାତକ ମୋର।
ପିକ ରଥାଂଗ ସୁକ ସାରିକା ସାରସ ହଂସ ଚକୋର ॥ 83 ॥

ରାମ ବିୟୋଗ ବିକଲ ସବ ଠାଢ଼ଏ। ଜହଁ ତହଁ ମନହୁଁ ଚିତ୍ର ଲିଖି କାଢ଼ଏ ॥
ନଗରୁ ସଫଲ ବନୁ ଗହବର ଭାରୀ। ଖଗ ମୃଗ ବିପୁଲ ସକଲ ନର ନାରୀ ॥
ବିଧି କୈକେଈ କିରାତିନି କୀନ୍ହୀ। ଜେଂହି ଦଵ ଦୁସହ ଦସହୁଁ ଦିସି ଦୀନ୍ହୀ ॥
ସହି ନ ସକେ ରଘୁବର ବିରହାଗୀ। ଚଲେ ଲୋଗ ସବ ବ୍ୟାକୁଲ ଭାଗୀ ॥
ସବହିଂ ବିଚାର କୀନ୍ହ ମନ ମାହୀଂ। ରାମ ଲଖନ ସିୟ ବିନୁ ସୁଖୁ ନାହୀମ୍ ॥
ଜହାଁ ରାମୁ ତହଁ ସବୁଇ ସମାଜୂ। ବିନୁ ରଘୁବୀର ଅଵଧ ନହିଂ କାଜୂ ॥
ଚଲେ ସାଥ ଅସ ମଂତ୍ରୁ ଦୃଢ଼ଆଈ। ସୁର ଦୁର୍ଲଭ ସୁଖ ସଦନ ବିହାଈ ॥
ରାମ ଚରନ ପଂକଜ ପ୍ରିୟ ଜିନ୍ହହୀ। ବିଷୟ ଭୋଗ ବସ କରହିଂ କି ତିନ୍ହହୀ ॥

ଦୋ. ବାଲକ ବୃଦ୍ଧ ବିହାଇ ଗୃଁହ ଲଗେ ଲୋଗ ସବ ସାଥ।
ତମସା ତୀର ନିଵାସୁ କିୟ ପ୍ରଥମ ଦିଵସ ରଘୁନାଥ ॥ 84 ॥

ରଘୁପତି ପ୍ରଜା ପ୍ରେମବସ ଦେଖୀ। ସଦୟ ହୃଦୟଁ ଦୁଖୁ ଭୟୁ ବିସେଷୀ ॥
କରୁନାମୟ ରଘୁନାଥ ଗୋସାଁଈ। ବେଗି ପାଇଅହିଂ ପୀର ପରାଈ ॥
କହି ସପ୍ରେମ ମୃଦୁ ବଚନ ସୁହାଏ। ବହୁବିଧି ରାମ ଲୋଗ ସମୁଝାଏ ॥
କିଏ ଧରମ ଉପଦେସ ଘନେରେ। ଲୋଗ ପ୍ରେମ ବସ ଫିରହିଂ ନ ଫେରେ ॥
ସୀଲୁ ସନେହୁ ଛାଡ଼ଇ ନହିଂ ଜାଈ। ଅସମଂଜସ ବସ ଭେ ରଘୁରାଈ ॥
ଲୋଗ ସୋଗ ଶ୍ରମ ବସ ଗେ ସୋଈ। କଛୁକ ଦେଵମାୟାଁ ମତି ମୋଈ ॥
ଜବହିଂ ଜାମ ଜୁଗ ଜାମିନି ବୀତୀ। ରାମ ସଚିଵ ସନ କହେଉ ସପ୍ରୀତୀ ॥
ଖୋଜ ମାରି ରଥୁ ହାଁକହୁ ତାତା। ଆନ ଉପାୟଁ ବନିହି ନହିଂ ବାତା ॥

ଦୋ. ରାମ ଲଖନ ସୁୟ ଜାନ ଚଢ଼ଇ ସଂଭୁ ଚରନ ସିରୁ ନାଇ ॥
ସଚିଵଁ ଚଲାୟୁ ତୁରତ ରଥୁ ଇତ ଉତ ଖୋଜ ଦୁରାଇ ॥ 85 ॥

ଜାଗେ ସକଲ ଲୋଗ ଭେଁ ଭୋରୂ। ଗେ ରଘୁନାଥ ଭୟୁ ଅତି ସୋରୂ ॥
ରଥ କର ଖୋଜ କତହହୁଁ ନହିଂ ପାଵହିଂ। ରାମ ରାମ କହି ଚହୁ ଦିସି ଧାଵହିମ୍ ॥
ମନହୁଁ ବାରିନିଧି ବୂଡ଼ ଜହାଜୂ। ଭୟୁ ବିକଲ ବଡ଼ ବନିକ ସମାଜୂ ॥
ଏକହି ଏକ ଦେଂହିଂ ଉପଦେସୂ। ତଜେ ରାମ ହମ ଜାନି କଲେସୂ ॥
ନିଂଦହିଂ ଆପୁ ସରାହହିଂ ମୀନା। ଧିଗ ଜୀଵନୁ ରଘୁବୀର ବିହୀନା ॥
ଜୌଂ ପୈ ପ୍ରିୟ ବିୟୋଗୁ ବିଧି କୀନ୍ହା। ତୌ କସ ମରନୁ ନ ମାଗେଂ ଦୀନ୍ହା ॥
ଏହି ବିଧି କରତ ପ୍ରଲାପ କଲାପା। ଆଏ ଅଵଧ ଭରେ ପରିତାପା ॥
ବିଷମ ବିୟୋଗୁ ନ ଜାଇ ବଖାନା। ଅଵଧି ଆସ ସବ ରାଖହିଂ ପ୍ରାନା ॥

ଦୋ. ରାମ ଦରସ ହିତ ନେମ ବ୍ରତ ଲଗେ କରନ ନର ନାରି।
ମନହୁଁ କୋକ କୋକୀ କମଲ ଦୀନ ବିହୀନ ତମାରି ॥ 86 ॥

ସୀତା ସଚିଵ ସହିତ ଦୌ ଭାଈ। ସୃଂଗବେରପୁର ପହୁଁଚେ ଜାଈ ॥
ଉତରେ ରାମ ଦେଵସରି ଦେଖୀ। କୀନ୍ହ ଦଂଡଵତ ହରଷୁ ବିସେଷୀ ॥
ଲଖନ ସଚିଵଁ ସିୟଁ କିଏ ପ୍ରନାମା। ସବହି ସହିତ ସୁଖୁ ପାୟୁ ରାମା ॥
ଗଂଗ ସକଲ ମୁଦ ମଂଗଲ ମୂଲା। ସବ ସୁଖ କରନି ହରନି ସବ ସୂଲା ॥
କହି କହି କୋଟିକ କଥା ପ୍ରସଂଗା। ରାମୁ ବିଲୋକହିଂ ଗଂଗ ତରଂଗା ॥
ସଚିଵହି ଅନୁଜହି ପ୍ରିୟହି ସୁନାଈ। ବିବୁଧ ନଦୀ ମହିମା ଅଧିକାଈ ॥
ମଜ୍ଜନୁ କୀନ୍ହ ପଂଥ ଶ୍ରମ ଗୟୂ। ସୁଚି ଜଲୁ ପିଅତ ମୁଦିତ ମନ ଭୟୂ ॥
ସୁମିରତ ଜାହି ମିଟି ଶ୍ରମ ଭାରୂ। ତେହି ଶ୍ରମ ୟହ ଲୌକିକ ବ୍ୟଵହାରୂ ॥

ଦୋ. ସୁଧ୍ଦ ସଚିଦାନଂଦମୟ କଂଦ ଭାନୁକୁଲ କେତୁ।
ଚରିତ କରତ ନର ଅନୁହରତ ସଂସୃତି ସାଗର ସେତୁ ॥ 87 ॥

ୟହ ସୁଧି ଗୁହଁ ନିଷାଦ ଜବ ପାଈ। ମୁଦିତ ଲିଏ ପ୍ରିୟ ବଂଧୁ ବୋଲାଈ ॥
ଲିଏ ଫଲ ମୂଲ ଭେଂଟ ଭରି ଭାରା। ମିଲନ ଚଲେଉ ହିଁୟଁ ହରଷୁ ଅପାରା ॥
କରି ଦଂଡଵତ ଭେଂଟ ଧରି ଆଗେଂ। ପ୍ରଭୁହି ବିଲୋକତ ଅତି ଅନୁରାଗେମ୍ ॥
ସହଜ ସନେହ ବିବସ ରଘୁରାଈ। ପୂଁଛୀ କୁସଲ ନିକଟ ବୈଠାଈ ॥
ନାଥ କୁସଲ ପଦ ପଂକଜ ଦେଖେଂ। ଭୟୁଁ ଭାଗଭାଜନ ଜନ ଲେଖେମ୍ ॥
ଦେଵ ଧରନି ଧନୁ ଧାମୁ ତୁମ୍ହାରା। ମୈଂ ଜନୁ ନୀଚୁ ସହିତ ପରିଵାରା ॥
କୃପା କରିଅ ପୁର ଧାରିଅ ପ୍AU। ଥାପିୟ ଜନୁ ସବୁ ଲୋଗୁ ସିହ୍AU ॥
କହେହୁ ସତ୍ୟ ସବୁ ସଖା ସୁଜାନା। ମୋହି ଦୀନ୍ହ ପିତୁ ଆୟସୁ ଆନା ॥

ଦୋ. ବରଷ ଚାରିଦସ ବାସୁ ବନ ମୁନି ବ୍ରତ ବେଷୁ ଅହାରୁ।
ଗ୍ରାମ ବାସୁ ନହିଂ ଉଚିତ ସୁନି ଗୁହହି ଭୟୁ ଦୁଖୁ ଭାରୁ ॥ 88 ॥

ରାମ ଲଖନ ସିୟ ରୂପ ନିହାରୀ। କହହିଂ ସପ୍ରେମ ଗ୍ରାମ ନର ନାରୀ ॥
ତେ ପିତୁ ମାତୁ କହହୁ ସଖି କୈସେ। ଜିନ୍ହ ପଠେ ବନ ବାଲକ ଐସେ ॥
ଏକ କହହିଂ ଭଲ ଭୂପତି କୀନ୍ହା। ଲୋୟନ ଲାହୁ ହମହି ବିଧି ଦୀନ୍ହା ॥
ତବ ନିଷାଦପତି ଉର ଅନୁମାନା। ତରୁ ସିଂସୁପା ମନୋହର ଜାନା ॥
ଲୈ ରଘୁନାଥହି ଠାଉଁ ଦେଖାଵା। କହେଉ ରାମ ସବ ଭାଁତି ସୁହାଵା ॥
ପୁରଜନ କରି ଜୋହାରୁ ଘର ଆଏ। ରଘୁବର ସଂଧ୍ୟା କରନ ସିଧାଏ ॥
ଗୁହଁ ସଁଵାରି ସାଁଥରୀ ଡସାଈ। କୁସ କିସଲୟମୟ ମୃଦୁଲ ସୁହାଈ ॥
ସୁଚି ଫଲ ମୂଲ ମଧୁର ମୃଦୁ ଜାନୀ। ଦୋନା ଭରି ଭରି ରାଖେସି ପାନୀ ॥

ଦୋ. ସିୟ ସୁମଂତ୍ର ଭ୍ରାତା ସହିତ କଂଦ ମୂଲ ଫଲ ଖାଇ।
ସୟନ କୀନ୍ହ ରଘୁବଂସମନି ପାୟ ପଲୋଟତ ଭାଇ ॥ 89 ॥

ଉଠେ ଲଖନୁ ପ୍ରଭୁ ସୋଵତ ଜାନୀ। କହି ସଚିଵହି ସୋଵନ ମୃଦୁ ବାନୀ ॥
କଛୁକ ଦୂର ସଜି ବାନ ସରାସନ। ଜାଗନ ଲଗେ ବୈଠି ବୀରାସନ ॥
ଗୁଁହ ବୋଲାଇ ପାହରୂ ପ୍ରତୀତୀ। ଠାଵଁ ଠାଁଵ ରାଖେ ଅତି ପ୍ରୀତୀ ॥
ଆପୁ ଲଖନ ପହିଂ ବୈଠେଉ ଜାଈ। କଟି ଭାଥୀ ସର ଚାପ ଚଢ଼ଆଈ ॥
ସୋଵତ ପ୍ରଭୁହି ନିହାରି ନିଷାଦୂ। ଭୟୁ ପ୍ରେମ ବସ ହ୍ଦୟଁ ବିଷାଦୂ ॥
ତନୁ ପୁଲକିତ ଜଲୁ ଲୋଚନ ବହୀ। ବଚନ ସପ୍ରେମ ଲଖନ ସନ କହୀ ॥
ଭୂପତି ଭଵନ ସୁଭାୟଁ ସୁହାଵା। ସୁରପତି ସଦନୁ ନ ପଟତର ପାଵା ॥
ମନିମୟ ରଚିତ ଚାରୁ ଚୌବାରେ। ଜନୁ ରତିପତି ନିଜ ହାଥ ସଁଵାରେ ॥

ଦୋ. ସୁଚି ସୁବିଚିତ୍ର ସୁଭୋଗମୟ ସୁମନ ସୁଗଂଧ ସୁବାସ।
ପଲଁଗ ମଂଜୁ ମନିଦୀପ ଜହଁ ସବ ବିଧି ସକଲ ସୁପାସ ॥ 90 ॥

ବିବିଧ ବସନ ଉପଧାନ ତୁରାଈ। ଛୀର ଫେନ ମୃଦୁ ବିସଦ ସୁହାଈ ॥
ତହଁ ସିୟ ରାମୁ ସୟନ ନିସି କରହୀଂ। ନିଜ ଛବି ରତି ମନୋଜ ମଦୁ ହରହୀମ୍ ॥
ତେ ସିୟ ରାମୁ ସାଥରୀଂ ସୋଏ। ଶ୍ରମିତ ବସନ ବିନୁ ଜାହିଂ ନ ଜୋଏ ॥
ମାତୁ ପିତା ପରିଜନ ପୁରବାସୀ। ସଖା ସୁସୀଲ ଦାସ ଅରୁ ଦାସୀ ॥
ଜୋଗଵହିଂ ଜିନ୍ହହି ପ୍ରାନ କୀ ନାଈ। ମହି ସୋଵତ ତେଇ ରାମ ଗୋସାଈମ୍ ॥
ପିତା ଜନକ ଜଗ ବିଦିତ ପ୍ରଭ୍AU। ସସୁର ସୁରେସ ସଖା ରଘୁର୍AU ॥
ରାମଚଂଦୁ ପତି ସୋ ବୈଦେହୀ। ସୋଵତ ମହି ବିଧି ବାମ ନ କେହୀ ॥
ସିୟ ରଘୁବୀର କି କାନନ ଜୋଗୂ। କରମ ପ୍ରଧାନ ସତ୍ୟ କହ ଲୋଗୂ ॥

ଦୋ. କୈକୟନଂଦିନି ମଂଦମତି କଠିନ କୁଟିଲପନୁ କୀନ୍ହ।
ଜେହୀଂ ରଘୁନଂଦନ ଜାନକିହି ସୁଖ ଅଵସର ଦୁଖୁ ଦୀନ୍ହ ॥ 91 ॥

ଭି ଦିନକର କୁଲ ବିଟପ କୁଠାରୀ। କୁମତି କୀନ୍ହ ସବ ବିସ୍ଵ ଦୁଖାରୀ ॥
ଭୟୁ ବିଷାଦୁ ନିଷାଦହି ଭାରୀ। ରାମ ସୀୟ ମହି ସୟନ ନିହାରୀ ॥
ବୋଲେ ଲଖନ ମଧୁର ମୃଦୁ ବାନୀ। ଗ୍ୟାନ ବିରାଗ ଭଗତି ରସ ସାନୀ ॥
କାହୁ ନ କୌ ସୁଖ ଦୁଖ କର ଦାତା। ନିଜ କୃତ କରମ ଭୋଗ ସବୁ ଭ୍ରାତା ॥
ଜୋଗ ବିୟୋଗ ଭୋଗ ଭଲ ମଂଦା। ହିତ ଅନହିତ ମଧ୍ୟମ ଭ୍ରମ ଫଂଦା ॥
ଜନମୁ ମରନୁ ଜହଁ ଲଗି ଜଗ ଜାଲୂ। ସଂପତୀ ବିପତି କରମୁ ଅରୁ କାଲୂ ॥
ଧରନି ଧାମୁ ଧନୁ ପୁର ପରିଵାରୂ। ସରଗୁ ନରକୁ ଜହଁ ଲଗି ବ୍ୟଵହାରୂ ॥
ଦେଖିଅ ସୁନିଅ ଗୁନିଅ ମନ ମାହୀଂ। ମୋହ ମୂଲ ପରମାରଥୁ ନାହୀମ୍ ॥

ଦୋ. ସପନେଂ ହୋଇ ଭିଖାରି ନୃପ ରଂକୁ ନାକପତି ହୋଇ।
ଜାଗେଂ ଲାଭୁ ନ ହାନି କଛୁ ତିମି ପ୍ରପଂଚ ଜିୟଁ ଜୋଇ ॥ 92 ॥

ଅସ ବିଚାରି ନହିଂ କୀଜା ରୋସୂ। କାହୁହି ବାଦି ନ ଦେଇଅ ଦୋସୂ ॥
ମୋହ ନିସାଁ ସବୁ ସୋଵନିହାରା। ଦେଖିଅ ସପନ ଅନେକ ପ୍ରକାରା ॥
ଏହିଂ ଜଗ ଜାମିନି ଜାଗହିଂ ଜୋଗୀ। ପରମାରଥୀ ପ୍ରପଂଚ ବିୟୋଗୀ ॥
ଜାନିଅ ତବହିଂ ଜୀଵ ଜଗ ଜାଗା। ଜବ ଜବ ବିଷୟ ବିଲାସ ବିରାଗା ॥
ହୋଇ ବିବେକୁ ମୋହ ଭ୍ରମ ଭାଗା। ତବ ରଘୁନାଥ ଚରନ ଅନୁରାଗା ॥
ସଖା ପରମ ପରମାରଥୁ ଏହୂ। ମନ କ୍ରମ ବଚନ ରାମ ପଦ ନେହୂ ॥
ରାମ ବ୍ରହ୍ମ ପରମାରଥ ରୂପା। ଅବିଗତ ଅଲଖ ଅନାଦି ଅନୂପା ॥
ସକଲ ବିକାର ରହିତ ଗତଭେଦା। କହି ନିତ ନେତି ନିରୂପହିଂ ବେଦା।

ଦୋ. ଭଗତ ଭୂମି ଭୂସୁର ସୁରଭି ସୁର ହିତ ଲାଗି କୃପାଲ।
କରତ ଚରିତ ଧରି ମନୁଜ ତନୁ ସୁନତ ମିଟହି ଜଗ ଜାଲ ॥ 93 ॥

ମାସପାରାୟଣ, ପଂଦ୍ରହଵା ଵିଶ୍ରାମ
ସଖା ସମୁଝି ଅସ ପରିହରି ମୋହୁ। ସିୟ ରଘୁବୀର ଚରନ ରତ ହୋହୂ ॥
କହତ ରାମ ଗୁନ ଭା ଭିନୁସାରା। ଜାଗେ ଜଗ ମଂଗଲ ସୁଖଦାରା ॥
ସକଲ ସୋଚ କରି ରାମ ନହାଵା। ସୁଚି ସୁଜାନ ବଟ ଛୀର ମଗାଵା ॥
ଅନୁଜ ସହିତ ସିର ଜଟା ବନାଏ। ଦେଖି ସୁମଂତ୍ର ନୟନ ଜଲ ଛାଏ ॥
ହୃଦୟଁ ଦାହୁ ଅତି ବଦନ ମଲୀନା। କହ କର ଜୋରି ବଚନ ଅତି ଦୀନା ॥
ନାଥ କହେଉ ଅସ କୋସଲନାଥା। ଲୈ ରଥୁ ଜାହୁ ରାମ କେଂ ସାଥା ॥
ବନୁ ଦେଖାଇ ସୁରସରି ଅନ୍ହଵାଈ। ଆନେହୁ ଫେରି ବେଗି ଦୌ ଭାଈ ॥
ଲଖନୁ ରାମୁ ସିୟ ଆନେହୁ ଫେରୀ। ସଂସୟ ସକଲ ସଁକୋଚ ନିବେରୀ ॥

ଦୋ. ନୃପ ଅସ କହେଉ ଗୋସାଈଁ ଜସ କହି କରୌଂ ବଲି ସୋଇ।
କରି ବିନତୀ ପାୟନ୍ହ ପରେଉ ଦୀନ୍ହ ବାଲ ଜିମି ରୋଇ ॥ 94 ॥

ତାତ କୃପା କରି କୀଜିଅ ସୋଈ। ଜାତେଂ ଅଵଧ ଅନାଥ ନ ହୋଈ ॥
ମଂତ୍ରହି ରାମ ଉଠାଇ ପ୍ରବୋଧା। ତାତ ଧରମ ମତୁ ତୁମ୍ହ ସବୁ ସୋଧା ॥
ସିବି ଦଧୀଚି ହରିଚଂଦ ନରେସା। ସହେ ଧରମ ହିତ କୋଟି କଲେସା ॥
ରଂତିଦେଵ ବଲି ଭୂପ ସୁଜାନା। ଧରମୁ ଧରେଉ ସହି ସଂକଟ ନାନା ॥
ଧରମୁ ନ ଦୂସର ସତ୍ୟ ସମାନା। ଆଗମ ନିଗମ ପୁରାନ ବଖାନା ॥
ମୈଂ ସୋଇ ଧରମୁ ସୁଲଭ କରି ପାଵା। ତଜେଂ ତିହୂଁ ପୁର ଅପଜସୁ ଛାଵା ॥
ସଂଭାଵିତ କହୁଁ ଅପଜସ ଲାହୂ। ମରନ କୋଟି ସମ ଦାରୁନ ଦାହୂ ॥
ତୁମ୍ହ ସନ ତାତ ବହୁତ କା କହୂଁ। ଦିଏଁ ଉତରୁ ଫିରି ପାତକୁ ଲହୂଁ ॥

ଦୋ. ପିତୁ ପଦ ଗହି କହି କୋଟି ନତି ବିନୟ କରବ କର ଜୋରି।
ଚିଂତା କଵନିହୁ ବାତ କୈ ତାତ କରିଅ ଜନି ମୋରି ॥ 95 ॥

ତୁମ୍ହ ପୁନି ପିତୁ ସମ ଅତି ହିତ ମୋରେଂ। ବିନତୀ କରୁଁ ତାତ କର ଜୋରେମ୍ ॥
ସବ ବିଧି ସୋଇ କରତବ୍ୟ ତୁମ୍ହାରେଂ। ଦୁଖ ନ ପାଵ ପିତୁ ସୋଚ ହମାରେମ୍ ॥
ସୁନି ରଘୁନାଥ ସଚିଵ ସଂବାଦୂ। ଭୟୁ ସପରିଜନ ବିକଲ ନିଷାଦୂ ॥
ପୁନି କଛୁ ଲଖନ କହୀ କଟୁ ବାନୀ। ପ୍ରଭୁ ବରଜେ ବଡ଼ ଅନୁଚିତ ଜାନୀ ॥
ସକୁଚି ରାମ ନିଜ ସପଥ ଦେଵାଈ। ଲଖନ ସଁଦେସୁ କହିଅ ଜନି ଜାଈ ॥
କହ ସୁମଂତ୍ରୁ ପୁନି ଭୂପ ସଁଦେସୂ। ସହି ନ ସକିହି ସିୟ ବିପିନ କଲେସୂ ॥
ଜେହି ବିଧି ଅଵଧ ଆଵ ଫିରି ସୀୟା। ସୋଇ ରଘୁବରହି ତୁମ୍ହହି କରନୀୟା ॥
ନତରୁ ନିପଟ ଅଵଲଂବ ବିହୀନା। ମୈଂ ନ ଜିଅବ ଜିମି ଜଲ ବିନୁ ମୀନା ॥

ଦୋ. ମିକେଂ ସସରେଂ ସକଲ ସୁଖ ଜବହିଂ ଜହାଁ ମନୁ ମାନ ॥
ତଁହ ତବ ରହିହି ସୁଖେନ ସିୟ ଜବ ଲଗି ବିପତି ବିହାନ ॥ 96 ॥

ବିନତୀ ଭୂପ କୀନ୍ହ ଜେହି ଭାଁତୀ। ଆରତି ପ୍ରୀତି ନ ସୋ କହି ଜାତୀ ॥
ପିତୁ ସଁଦେସୁ ସୁନି କୃପାନିଧାନା। ସିୟହି ଦୀନ୍ହ ସିଖ କୋଟି ବିଧାନା ॥
ସାସୁ ସସୁର ଗୁର ପ୍ରିୟ ପରିଵାରୂ। ଫିରତୁ ତ ସବ କର ମିଟୈ ଖଭାରୂ ॥
ସୁନି ପତି ବଚନ କହତି ବୈଦେହୀ। ସୁନହୁ ପ୍ରାନପତି ପରମ ସନେହୀ ॥
ପ୍ରଭୁ କରୁନାମୟ ପରମ ବିବେକୀ। ତନୁ ତଜି ରହତି ଛାଁହ କିମି ଛେଂକୀ ॥
ପ୍ରଭା ଜାଇ କହଁ ଭାନୁ ବିହାଈ। କହଁ ଚଂଦ୍ରିକା ଚଂଦୁ ତଜି ଜାଈ ॥
ପତିହି ପ୍ରେମମୟ ବିନୟ ସୁନାଈ। କହତି ସଚିଵ ସନ ଗିରା ସୁହାଈ ॥
ତୁମ୍ହ ପିତୁ ସସୁର ସରିସ ହିତକାରୀ। ଉତରୁ ଦେଉଁ ଫିରି ଅନୁଚିତ ଭାରୀ ॥

ଦୋ. ଆରତି ବସ ସନମୁଖ ଭିଉଁ ବିଲଗୁ ନ ମାନବ ତାତ।
ଆରଜସୁତ ପଦ କମଲ ବିନୁ ବାଦି ଜହାଁ ଲଗି ନାତ ॥ 97 ॥

ପିତୁ ବୈଭଵ ବିଲାସ ମୈଂ ଡୀଠା। ନୃପ ମନି ମୁକୁଟ ମିଲିତ ପଦ ପୀଠା ॥
ସୁଖନିଧାନ ଅସ ପିତୁ ଗୃହ ମୋରେଂ। ପିୟ ବିହୀନ ମନ ଭାଵ ନ ଭୋରେମ୍ ॥
ସସୁର ଚକ୍କଵି କୋସଲର୍AU। ଭୁଵନ ଚାରିଦସ ପ୍ରଗଟ ପ୍ରଭ୍AU ॥
ଆଗେଂ ହୋଇ ଜେହି ସୁରପତି ଲେଈ। ଅରଧ ସିଂଘାସନ ଆସନୁ ଦେଈ ॥
ସସୁରୁ ଏତାଦୃସ ଅଵଧ ନିଵାସୂ। ପ୍ରିୟ ପରିଵାରୁ ମାତୁ ସମ ସାସୂ ॥
ବିନୁ ରଘୁପତି ପଦ ପଦୁମ ପରାଗା। ମୋହି କେଉ ସପନେହୁଁ ସୁଖଦ ନ ଲାଗା ॥
ଅଗମ ପଂଥ ବନଭୂମି ପହାରା। କରି କେହରି ସର ସରିତ ଅପାରା ॥
କୋଲ କିରାତ କୁରଂଗ ବିହଂଗା। ମୋହି ସବ ସୁଖଦ ପ୍ରାନପତି ସଂଗା ॥

ଦୋ. ସାସୁ ସସୁର ସନ ମୋରି ହୁଁତି ବିନୟ କରବି ପରି ପାୟଁ ॥
ମୋର ସୋଚୁ ଜନି କରିଅ କଛୁ ମୈଂ ବନ ସୁଖୀ ସୁଭାୟଁ ॥ 98 ॥

ପ୍ରାନନାଥ ପ୍ରିୟ ଦେଵର ସାଥା। ବୀର ଧୁରୀନ ଧରେଂ ଧନୁ ଭାଥା ॥
ନହିଂ ମଗ ଶ୍ରମୁ ଭ୍ରମୁ ଦୁଖ ମନ ମୋରେଂ। ମୋହି ଲଗି ସୋଚୁ କରିଅ ଜନି ଭୋରେମ୍ ॥
ସୁନି ସୁମଂତ୍ରୁ ସିୟ ସୀତଲି ବାନୀ। ଭୟୁ ବିକଲ ଜନୁ ଫନି ମନି ହାନୀ ॥
ନୟନ ସୂଝ ନହିଂ ସୁନି ନ କାନା। କହି ନ ସକି କଛୁ ଅତି ଅକୁଲାନା ॥
ରାମ ପ୍ରବୋଧୁ କୀନ୍ହ ବହୁ ଭାଁତି। ତଦପି ହୋତି ନହିଂ ସୀତଲି ଛାତୀ ॥
ଜତନ ଅନେକ ସାଥ ହିତ କୀନ୍ହେ। ଉଚିତ ଉତର ରଘୁନଂଦନ ଦୀନ୍ହେ ॥
ମେଟି ଜାଇ ନହିଂ ରାମ ରଜାଈ। କଠିନ କରମ ଗତି କଛୁ ନ ବସାଈ ॥
ରାମ ଲଖନ ସିୟ ପଦ ସିରୁ ନାଈ। ଫିରେଉ ବନିକ ଜିମି ମୂର ଗଵାଁଈ ॥

ଦୋ. -ରଥ ହାଁକେଉ ହୟ ରାମ ତନ ହେରି ହେରି ହିହିନାହିଂ।
ଦେଖି ନିଷାଦ ବିଷାଦବସ ଧୁନହିଂ ସୀସ ପଛିତାହିମ୍ ॥ 99 ॥

ଜାସୁ ବିୟୋଗ ବିକଲ ପସୁ ଐସେ। ପ୍ରଜା ମାତୁ ପିତୁ ଜୀହହିଂ କୈସେମ୍ ॥
ବରବସ ରାମ ସୁମଂତ୍ରୁ ପଠାଏ। ସୁରସରି ତୀର ଆପୁ ତବ ଆଏ ॥
ମାଗୀ ନାଵ ନ କେଵଟୁ ଆନା। କହି ତୁମ୍ହାର ମରମୁ ମୈଂ ଜାନା ॥
ଚରନ କମଲ ରଜ କହୁଁ ସବୁ କହୀ। ମାନୁଷ କରନି ମୂରି କଛୁ ଅହୀ ॥
ଛୁଅତ ସିଲା ଭି ନାରି ସୁହାଈ। ପାହନ ତେଂ ନ କାଠ କଠିନାଈ ॥
ତରନିଉ ମୁନି ଘରିନି ହୋଇ ଜାଈ। ବାଟ ପରି ମୋରି ନାଵ ଉଡ଼ଆଈ ॥
ଏହିଂ ପ୍ରତିପାଲୁଁ ସବୁ ପରିଵାରୂ। ନହିଂ ଜାନୁଁ କଛୁ ଔର କବାରୂ ॥
ଜୌ ପ୍ରଭୁ ପାର ଅଵସି ଗା ଚହହୂ। ମୋହି ପଦ ପଦୁମ ପଖାରନ କହହୂ ॥

ଛଂ. ପଦ କମଲ ଧୋଇ ଚଢ଼ଆଇ ନାଵ ନ ନାଥ ଉତରାଈ ଚହୌଂ।
ମୋହି ରାମ ରାଉରି ଆନ ଦସରଥ ସପଥ ସବ ସାଚୀ କହୌମ୍ ॥
ବରୁ ତୀର ମାରହୁଁ ଲଖନୁ ପୈ ଜବ ଲଗି ନ ପାୟ ପଖାରିହୌଂ।
ତବ ଲଗି ନ ତୁଲସୀଦାସ ନାଥ କୃପାଲ ପାରୁ ଉତାରିହୌମ୍ ॥

ସୋ. ସୁନି କେବଟ କେ ବୈନ ପ୍ରେମ ଲପେଟେ ଅଟପଟେ।
ବିହସେ କରୁନାଐନ ଚିତି ଜାନକୀ ଲଖନ ତନ ॥ 100 ॥

କୃପାସିଂଧୁ ବୋଲେ ମୁସୁକାଈ। ସୋଇ କରୁ ଜେଂହି ତଵ ନାଵ ନ ଜାଈ ॥
ଵେଗି ଆନୁ ଜଲ ପାୟ ପଖାରୂ। ହୋତ ବିଲଂବୁ ଉତାରହି ପାରୂ ॥
ଜାସୁ ନାମ ସୁମରତ ଏକ ବାରା। ଉତରହିଂ ନର ଭଵସିଂଧୁ ଅପାରା ॥
ସୋଇ କୃପାଲୁ କେଵଟହି ନିହୋରା। ଜେହିଂ ଜଗୁ କିୟ ତିହୁ ପଗହୁ ତେ ଥୋରା ॥
ପଦ ନଖ ନିରଖି ଦେଵସରି ହରଷୀ। ସୁନି ପ୍ରଭୁ ବଚନ ମୋହଁ ମତି କରଷୀ ॥
କେଵଟ ରାମ ରଜାୟସୁ ପାଵା। ପାନି କଠଵତା ଭରି ଲେଇ ଆଵା ॥
ଅତି ଆନଂଦ ଉମଗି ଅନୁରାଗା। ଚରନ ସରୋଜ ପଖାରନ ଲାଗା ॥
ବରଷି ସୁମନ ସୁର ସକଲ ସିହାହୀଂ। ଏହି ସମ ପୁନ୍ୟପୁଂଜ କୌ ନାହୀମ୍ ॥

ଦୋ. ପଦ ପଖାରି ଜଲୁ ପାନ କରି ଆପୁ ସହିତ ପରିଵାର।
ପିତର ପାରୁ କରି ପ୍ରଭୁହି ପୁନି ମୁଦିତ ଗୟୁ ଲେଇ ପାର ॥ 101 ॥

ଉତରି ଠାଡ଼ ଭେ ସୁରସରି ରେତା। ସୀୟରାମ ଗୁହ ଲଖନ ସମେତା ॥
କେଵଟ ଉତରି ଦଂଡଵତ କୀନ୍ହା। ପ୍ରଭୁହି ସକୁଚ ଏହି ନହିଂ କଛୁ ଦୀନ୍ହା ॥
ପିୟ ହିୟ କୀ ସିୟ ଜାନନିହାରୀ। ମନି ମୁଦରୀ ମନ ମୁଦିତ ଉତାରୀ ॥
କହେଉ କୃପାଲ ଲେହି ଉତରାଈ। କେଵଟ ଚରନ ଗହେ ଅକୁଲାଈ ॥
ନାଥ ଆଜୁ ମୈଂ କାହ ନ ପାଵା। ମିଟେ ଦୋଷ ଦୁଖ ଦାରିଦ ଦାଵା ॥
ବହୁତ କାଲ ମୈଂ କୀନ୍ହି ମଜୂରୀ। ଆଜୁ ଦୀନ୍ହ ବିଧି ବନି ଭଲି ଭୂରୀ ॥
ଅବ କଛୁ ନାଥ ନ ଚାହିଅ ମୋରେଂ। ଦୀନଦୟାଲ ଅନୁଗ୍ରହ ତୋରେମ୍ ॥
ଫିରତୀ ବାର ମୋହି ଜେ ଦେବା। ସୋ ପ୍ରସାଦୁ ମୈଂ ସିର ଧରି ଲେବା ॥

ଦୋ. ବହୁତ କୀନ୍ହ ପ୍ରଭୁ ଲଖନ ସିୟଁ ନହିଂ କଛୁ କେଵଟୁ ଲେଇ।
ବିଦା କୀନ୍ହ କରୁନାୟତନ ଭଗତି ବିମଲ ବରୁ ଦେଇ ॥ 102 ॥

ତବ ମଜ୍ଜନୁ କରି ରଘୁକୁଲନାଥା। ପୂଜି ପାରଥିଵ ନାୟୁ ମାଥା ॥
ସିୟଁ ସୁରସରିହି କହେଉ କର ଜୋରୀ। ମାତୁ ମନୋରଥ ପୁରୁବି ମୋରୀ ॥
ପତି ଦେଵର ସଂଗ କୁସଲ ବହୋରୀ। ଆଇ କରୌଂ ଜେହିଂ ପୂଜା ତୋରୀ ॥
ସୁନି ସିୟ ବିନୟ ପ୍ରେମ ରସ ସାନୀ। ଭି ତବ ବିମଲ ବାରି ବର ବାନୀ ॥
ସୁନୁ ରଘୁବୀର ପ୍ରିୟା ବୈଦେହୀ। ତଵ ପ୍ରଭାଉ ଜଗ ବିଦିତ ନ କେହୀ ॥
ଲୋକପ ହୋହିଂ ବିଲୋକତ ତୋରେଂ। ତୋହି ସେଵହିଂ ସବ ସିଧି କର ଜୋରେମ୍ ॥
ତୁମ୍ହ ଜୋ ହମହି ବଡ଼ଇ ବିନୟ ସୁନାଈ। କୃପା କୀନ୍ହି ମୋହି ଦୀନ୍ହି ବଡ଼ଆଈ ॥
ତଦପି ଦେବି ମୈଂ ଦେବି ଅସୀସା। ସଫଲ ହୋପନ ହିତ ନିଜ ବାଗୀସା ॥

ଦୋ. ପ୍ରାନନାଥ ଦେଵର ସହିତ କୁସଲ କୋସଲା ଆଇ।
ପୂଜହି ସବ ମନକାମନା ସୁଜସୁ ରହିହି ଜଗ ଛାଇ ॥ 103 ॥

ଗଂଗ ବଚନ ସୁନି ମଂଗଲ ମୂଲା। ମୁଦିତ ସୀୟ ସୁରସରି ଅନୁକୁଲା ॥
ତବ ପ୍ରଭୁ ଗୁହହି କହେଉ ଘର ଜାହୂ। ସୁନତ ସୂଖ ମୁଖୁ ଭା ଉର ଦାହୂ ॥
ଦୀନ ବଚନ ଗୁହ କହ କର ଜୋରୀ। ବିନୟ ସୁନହୁ ରଘୁକୁଲମନି ମୋରୀ ॥
ନାଥ ସାଥ ରହି ପଂଥୁ ଦେଖାଈ। କରି ଦିନ ଚାରି ଚରନ ସେଵକାଈ ॥
ଜେହିଂ ବନ ଜାଇ ରହବ ରଘୁରାଈ। ପରନକୁଟୀ ମୈଂ କରବି ସୁହାଈ ॥
ତବ ମୋହି କହଁ ଜସି ଦେବ ରଜାଈ। ସୋଇ କରିହୁଁ ରଘୁବୀର ଦୋହାଈ ॥
ସହଜ ସନେହ ରାମ ଲଖି ତାସୁ। ସଂଗ ଲୀନ୍ହ ଗୁହ ହୃଦୟ ହୁଲାସୂ ॥
ପୁନି ଗୁହଁ ଗ୍ୟାତି ବୋଲି ସବ ଲୀନ୍ହେ। କରି ପରିତୋଷୁ ବିଦା ତବ କୀନ୍ହେ ॥

ଦୋ. ତବ ଗନପତି ସିଵ ସୁମିରି ପ୍ରଭୁ ନାଇ ସୁରସରିହି ମାଥ। ì
ସଖା ଅନୁଜ ସିୟା ସହିତ ବନ ଗଵନୁ କୀନ୍ହ ରଧୁନାଥ ॥ 104 ॥

ତେହି ଦିନ ଭୟୁ ବିଟପ ତର ବାସୂ। ଲଖନ ସଖାଁ ସବ କୀନ୍ହ ସୁପାସୂ ॥
ପ୍ରାତ ପ୍ରାତକୃତ କରି ରଧୁସାଈ। ତୀରଥରାଜୁ ଦୀଖ ପ୍ରଭୁ ଜାଈ ॥
ସଚିଵ ସତ୍ୟ ଶ୍ରଧ୍ଦା ପ୍ରିୟ ନାରୀ। ମାଧଵ ସରିସ ମୀତୁ ହିତକାରୀ ॥
ଚାରି ପଦାରଥ ଭରା ଭଁଡାରୁ। ପୁନ୍ୟ ପ୍ରଦେସ ଦେସ ଅତି ଚାରୁ ॥
ଛେତ୍ର ଅଗମ ଗଢ଼ଉ ଗାଢ଼ ସୁହାଵା। ସପନେହୁଁ ନହିଂ ପ୍ରତିପଚ୍ଛିନ୍ହ ପାଵା ॥
ସେନ ସକଲ ତୀରଥ ବର ବୀରା। କଲୁଷ ଅନୀକ ଦଲନ ରନଧୀରା ॥
ସଂଗମୁ ସିଂହାସନୁ ସୁଠି ସୋହା। ଛତ୍ରୁ ଅଖୟବଟୁ ମୁନି ମନୁ ମୋହା ॥
ଚଵଁର ଜମୁନ ଅରୁ ଗଂଗ ତରଂଗା। ଦେଖି ହୋହିଂ ଦୁଖ ଦାରିଦ ଭଂଗା ॥

ଦୋ. ସେଵହିଂ ସୁକୃତି ସାଧୁ ସୁଚି ପାଵହିଂ ସବ ମନକାମ।
ବଂଦୀ ବେଦ ପୁରାନ ଗନ କହହିଂ ବିମଲ ଗୁନ ଗ୍ରାମ ॥ 105 ॥

କୋ କହି ସକି ପ୍ରୟାଗ ପ୍ରଭ୍AU। କଲୁଷ ପୁଂଜ କୁଂଜର ମୃଗର୍AU ॥
ଅସ ତୀରଥପତି ଦେଖି ସୁହାଵା। ସୁଖ ସାଗର ରଘୁବର ସୁଖୁ ପାଵା ॥
କହି ସିୟ ଲଖନହି ସଖହି ସୁନାଈ। ଶ୍ରୀମୁଖ ତୀରଥରାଜ ବଡ଼ଆଈ ॥
କରି ପ୍ରନାମୁ ଦେଖତ ବନ ବାଗା। କହତ ମହାତମ ଅତି ଅନୁରାଗା ॥
ଏହି ବିଧି ଆଇ ବିଲୋକୀ ବେନୀ। ସୁମିରତ ସକଲ ସୁମଂଗଲ ଦେନୀ ॥
ମୁଦିତ ନହାଇ କୀନ୍ହି ସିଵ ସେଵା। ପୁଜି ଜଥାବିଧି ତୀରଥ ଦେଵା ॥
ତବ ପ୍ରଭୁ ଭରଦ୍ଵାଜ ପହିଂ ଆଏ। କରତ ଦଂଡଵତ ମୁନି ଉର ଲାଏ ॥
ମୁନି ମନ ମୋଦ ନ କଛୁ କହି ଜାଇ। ବ୍ରହ୍ମାନଂଦ ରାସି ଜନୁ ପାଈ ॥

ଦୋ. ଦୀନ୍ହି ଅସୀସ ମୁନୀସ ଉର ଅତି ଅନଂଦୁ ଅସ ଜାନି।
ଲୋଚନ ଗୋଚର ସୁକୃତ ଫଲ ମନହୁଁ କିଏ ବିଧି ଆନି ॥ 106 ॥

କୁସଲ ପ୍ରସ୍ନ କରି ଆସନ ଦୀନ୍ହେ। ପୂଜି ପ୍ରେମ ପରିପୂରନ କୀନ୍ହେ ॥
କଂଦ ମୂଲ ଫଲ ଅଂକୁର ନୀକେ। ଦିଏ ଆନି ମୁନି ମନହୁଁ ଅମୀ କେ ॥
ସୀୟ ଲଖନ ଜନ ସହିତ ସୁହାଏ। ଅତି ରୁଚି ରାମ ମୂଲ ଫଲ ଖାଏ ॥
ଭେ ବିଗତଶ୍ରମ ରାମୁ ସୁଖାରେ। ଭରଵ୍ଦାଜ ମୃଦୁ ବଚନ ଉଚାରେ ॥
ଆଜୁ ସୁଫଲ ତପୁ ତୀରଥ ତ୍ୟାଗୂ। ଆଜୁ ସୁଫଲ ଜପ ଜୋଗ ବିରାଗୂ ॥
ସଫଲ ସକଲ ସୁଭ ସାଧନ ସାଜୂ। ରାମ ତୁମ୍ହହି ଅଵଲୋକତ ଆଜୂ ॥
ଲାଭ ଅଵଧି ସୁଖ ଅଵଧି ନ ଦୂଜୀ। ତୁମ୍ହାରେଂ ଦରସ ଆସ ସବ ପୂଜୀ ॥
ଅବ କରି କୃପା ଦେହୁ ବର ଏହୂ। ନିଜ ପଦ ସରସିଜ ସହଜ ସନେହୂ ॥

ଦୋ. କରମ ବଚନ ମନ ଛାଡ଼ଇ ଛଲୁ ଜବ ଲଗି ଜନୁ ନ ତୁମ୍ହାର।
ତବ ଲଗି ସୁଖୁ ସପନେହୁଁ ନହୀଂ କିଏଁ କୋଟି ଉପଚାର ॥
ସୁନି ମୁନି ବଚନ ରାମୁ ସକୁଚାନେ। ଭାଵ ଭଗତି ଆନଂଦ ଅଘାନେ ॥
ତବ ରଘୁବର ମୁନି ସୁଜସୁ ସୁହାଵା। କୋଟି ଭାଁତି କହି ସବହି ସୁନାଵା ॥
ସୋ ବଡ ସୋ ସବ ଗୁନ ଗନ ଗେହୂ। ଜେହି ମୁନୀସ ତୁମ୍ହ ଆଦର ଦେହୂ ॥
ମୁନି ରଘୁବୀର ପରସପର ନଵହୀଂ। ବଚନ ଅଗୋଚର ସୁଖୁ ଅନୁଭଵହୀମ୍ ॥
ୟହ ସୁଧି ପାଇ ପ୍ରୟାଗ ନିଵାସୀ। ବଟୁ ତାପସ ମୁନି ସିଦ୍ଧ ଉଦାସୀ ॥
ଭରଦ୍ଵାଜ ଆଶ୍ରମ ସବ ଆଏ। ଦେଖନ ଦସରଥ ସୁଅନ ସୁହାଏ ॥
ରାମ ପ୍ରନାମ କୀନ୍ହ ସବ କାହୂ। ମୁଦିତ ଭେ ଲହି ଲୋୟନ ଲାହୂ ॥
ଦେହିଂ ଅସୀସ ପରମ ସୁଖୁ ପାଈ। ଫିରେ ସରାହତ ସୁଂଦରତାଈ ॥

ଦୋ. ରାମ କୀନ୍ହ ବିଶ୍ରାମ ନିସି ପ୍ରାତ ପ୍ରୟାଗ ନହାଇ।
ଚଲେ ସହିତ ସିୟ ଲଖନ ଜନ ମୁଦଦିତ ମୁନିହି ସିରୁ ନାଇ ॥ 108 ॥

ରାମ ସପ୍ରେମ କହେଉ ମୁନି ପାହୀଂ। ନାଥ କହିଅ ହମ କେହି ମଗ ଜାହୀମ୍ ॥
ମୁନି ମନ ବିହସି ରାମ ସନ କହହୀଂ। ସୁଗମ ସକଲ ମଗ ତୁମ୍ହ କହୁଁ ଅହହୀମ୍ ॥
ସାଥ ଲାଗି ମୁନି ସିଷ୍ୟ ବୋଲାଏ। ସୁନି ମନ ମୁଦିତ ପଚାସକ ଆଏ ॥
ସବନ୍ହି ରାମ ପର ପ୍ରେମ ଅପାରା। ସକଲ କହହି ମଗୁ ଦୀଖ ହମାରା ॥
ମୁନି ବଟୁ ଚାରି ସଂଗ ତବ ଦୀନ୍ହେ। ଜିନ୍ହ ବହୁ ଜନମ ସୁକୃତ ସବ କୀନ୍ହେ ॥
କରି ପ୍ରନାମୁ ରିଷି ଆୟସୁ ପାଈ। ପ୍ରମୁଦିତ ହୃଦୟଁ ଚଲେ ରଘୁରାଈ ॥
ଗ୍ରାମ ନିକଟ ଜବ ନିକସହି ଜାଈ। ଦେଖହି ଦରସୁ ନାରି ନର ଧାଈ ॥
ହୋହି ସନାଥ ଜନମ ଫଲୁ ପାଈ। ଫିରହି ଦୁଖିତ ମନୁ ସଂଗ ପଠାଈ ॥

ଦୋ. ବିଦା କିଏ ବଟୁ ବିନୟ କରି ଫିରେ ପାଇ ମନ କାମ।
ଉତରି ନହାଏ ଜମୁନ ଜଲ ଜୋ ସରୀର ସମ ସ୍ୟାମ ॥ 109 ॥

ସୁନତ ତୀରଵାସୀ ନର ନାରୀ। ଧାଏ ନିଜ ନିଜ କାଜ ବିସାରୀ ॥
ଲଖନ ରାମ ସିୟ ସୁଂଦରତାଈ। ଦେଖି କରହିଂ ନିଜ ଭାଗ୍ୟ ବଡ଼ଆଈ ॥
ଅତି ଲାଲସା ବସହିଂ ମନ ମାହୀଂ। ନାଉଁ ଗାଉଁ ବୂଝତ ସକୁଚାହୀମ୍ ॥
ଜେ ତିନ୍ହ ମହୁଁ ବୟବିରିଧ ସୟାନେ। ତିନ୍ହ କରି ଜୁଗୁତି ରାମୁ ପହିଚାନେ ॥
ସକଲ କଥା ତିନ୍ହ ସବହି ସୁନାଈ। ବନହି ଚଲେ ପିତୁ ଆୟସୁ ପାଈ ॥
ସୁନି ସବିଷାଦ ସକଲ ପଛିତାହୀଂ। ରାନୀ ରାୟଁ କୀନ୍ହ ଭଲ ନାହୀମ୍ ॥
ତେହି ଅଵସର ଏକ ତାପସୁ ଆଵା। ତେଜପୁଂଜ ଲଘୁବୟସ ସୁହାଵା ॥
କଵି ଅଲଖିତ ଗତି ବେଷୁ ବିରାଗୀ। ମନ କ୍ରମ ବଚନ ରାମ ଅନୁରାଗୀ ॥

ଦୋ. ସଜଲ ନୟନ ତନ ପୁଲକି ନିଜ ଇଷ୍ଟଦେଉ ପହିଚାନି।
ପରେଉ ଦଂଡ ଜିମି ଧରନିତଲ ଦସା ନ ଜାଇ ବଖାନି ॥ 110 ॥

ରାମ ସପ୍ରେମ ପୁଲକି ଉର ଲାଵା। ପରମ ରଂକ ଜନୁ ପାରସୁ ପାଵା ॥
ମନହୁଁ ପ୍ରେମୁ ପରମାରଥୁ ଦୋଊ। ମିଲତ ଧରେ ତନ କହ ସବୁ କୋଊ ॥
ବହୁରି ଲଖନ ପାୟନ୍ହ ସୋଇ ଲାଗା। ଲୀନ୍ହ ଉଠାଇ ଉମଗି ଅନୁରାଗା ॥
ପୁନି ସିୟ ଚରନ ଧୂରି ଧରି ସୀସା। ଜନନି ଜାନି ସିସୁ ଦୀନ୍ହି ଅସୀସା ॥
କୀନ୍ହ ନିଷାଦ ଦଂଡଵତ ତେହୀ। ମିଲେଉ ମୁଦିତ ଲଖି ରାମ ସନେହୀ ॥
ପିଅତ ନୟନ ପୁଟ ରୂପୁ ପିୟୂଷା। ମୁଦିତ ସୁଅସନୁ ପାଇ ଜିମି ଭୂଖା ॥
ତେ ପିତୁ ମାତୁ କହହୁ ସଖି କୈସେ। ଜିନ୍ହ ପଠେ ବନ ବାଲକ ଐସେ ॥
ରାମ ଲଖନ ସିୟ ରୂପୁ ନିହାରୀ। ହୋହିଂ ସନେହ ବିକଲ ନର ନାରୀ ॥

ଦୋ. ତବ ରଘୁବୀର ଅନେକ ବିଧି ସଖହି ସିଖାଵନୁ ଦୀନ୍ହ।
ରାମ ରଜାୟସୁ ସୀସ ଧରି ଭଵନ ଗଵନୁ ତେଁଇଁ କୀନ୍ହ ॥ 111 ॥

ପୁନି ସିୟଁ ରାମ ଲଖନ କର ଜୋରୀ। ଜମୁନହି କୀନ୍ହ ପ୍ରନାମୁ ବହୋରୀ ॥
ଚଲେ ସସୀୟ ମୁଦିତ ଦୌ ଭାଈ। ରବିତନୁଜା କି କରତ ବଡ଼ଆଈ ॥
ପଥିକ ଅନେକ ମିଲହିଂ ମଗ ଜାତା। କହହିଂ ସପ୍ରେମ ଦେଖି ଦୌ ଭ୍ରାତା ॥
ରାଜ ଲଖନ ସବ ଅଂଗ ତୁମ୍ହାରେଂ। ଦେଖି ସୋଚୁ ଅତି ହୃଦୟ ହମାରେମ୍ ॥
ମାରଗ ଚଲହୁ ପୟାଦେହି ପାଏଁ। ଜ୍ୟୋତିଷୁ ଝୂଠ ହମାରେଂ ଭାଏଁ ॥
ଅଗମୁ ପଂଥ ଗିରି କାନନ ଭାରୀ। ତେହି ମହଁ ସାଥ ନାରି ସୁକୁମାରୀ ॥
କରି କେହରି ବନ ଜାଇ ନ ଜୋଈ। ହମ ସଁଗ ଚଲହି ଜୋ ଆୟସୁ ହୋଈ ॥
ଜାବ ଜହାଁ ଲଗି ତହଁ ପହୁଁଚାଈ। ଫିରବ ବହୋରି ତୁମ୍ହହି ସିରୁ ନାଈ ॥

ଦୋ. ଏହି ବିଧି ପୂଁଛହିଂ ପ୍ରେମ ବସ ପୁଲକ ଗାତ ଜଲୁ ନୈନ।
କୃପାସିଂଧୁ ଫେରହି ତିନ୍ହହି କହି ବିନୀତ ମୃଦୁ ବୈନ ॥ 112 ॥

ଜେ ପୁର ଗାଁଵ ବସହିଂ ମଗ ମାହୀଂ। ତିନ୍ହହି ନାଗ ସୁର ନଗର ସିହାହୀମ୍ ॥
କେହି ସୁକୃତୀଂ କେହି ଘରୀଂ ବସାଏ। ଧନ୍ୟ ପୁନ୍ୟମୟ ପରମ ସୁହାଏ ॥
ଜହଁ ଜହଁ ରାମ ଚରନ ଚଲି ଜାହୀଂ। ତିନ୍ହ ସମାନ ଅମରାଵତି ନାହୀମ୍ ॥
ପୁନ୍ୟପୁଂଜ ମଗ ନିକଟ ନିଵାସୀ। ତିନ୍ହହି ସରାହହିଂ ସୁରପୁରବାସୀ ॥
ଜେ ଭରି ନୟନ ବିଲୋକହିଂ ରାମହି। ସୀତା ଲଖନ ସହିତ ଘନସ୍ୟାମହି ॥
ଜେ ସର ସରିତ ରାମ ଅଵଗାହହିଂ। ତିନ୍ହହି ଦେଵ ସର ସରିତ ସରାହହିମ୍ ॥
ଜେହି ତରୁ ତର ପ୍ରଭୁ ବୈଠହିଂ ଜାଈ। କରହିଂ କଲପତରୁ ତାସୁ ବଡ଼ଆଈ ॥
ପରସି ରାମ ପଦ ପଦୁମ ପରାଗା। ମାନତି ଭୂମି ଭୂରି ନିଜ ଭାଗା ॥

ଦୋ. ଛାଁହ କରହି ଘନ ବିବୁଧଗନ ବରଷହି ସୁମନ ସିହାହିଂ।
ଦେଖତ ଗିରି ବନ ବିହଗ ମୃଗ ରାମୁ ଚଲେ ମଗ ଜାହିମ୍ ॥ 113 ॥

ସୀତା ଲଖନ ସହିତ ରଘୁରାଈ। ଗାଁଵ ନିକଟ ଜବ ନିକସହିଂ ଜାଈ ॥
ସୁନି ସବ ବାଲ ବୃଦ୍ଧ ନର ନାରୀ। ଚଲହିଂ ତୁରତ ଗୃହକାଜୁ ବିସାରୀ ॥
ରାମ ଲଖନ ସିୟ ରୂପ ନିହାରୀ। ପାଇ ନୟନଫଲୁ ହୋହିଂ ସୁଖାରୀ ॥
ସଜଲ ବିଲୋଚନ ପୁଲକ ସରୀରା। ସବ ଭେ ମଗନ ଦେଖି ଦୌ ବୀରା ॥
ବରନି ନ ଜାଇ ଦସା ତିନ୍ହ କେରୀ। ଲହି ଜନୁ ରଂକନ୍ହ ସୁରମନି ଢେରୀ ॥
ଏକନ୍ହ ଏକ ବୋଲି ସିଖ ଦେହୀଂ। ଲୋଚନ ଲାହୁ ଲେହୁ ଛନ ଏହୀମ୍ ॥
ରାମହି ଦେଖି ଏକ ଅନୁରାଗେ। ଚିତଵତ ଚଲେ ଜାହିଂ ସଁଗ ଲାଗେ ॥
ଏକ ନୟନ ମଗ ଛବି ଉର ଆନୀ। ହୋହିଂ ସିଥିଲ ତନ ମନ ବର ବାନୀ ॥

ଦୋ. ଏକ ଦେଖିଂ ବଟ ଛାଁହ ଭଲି ଡାସି ମୃଦୁଲ ତୃନ ପାତ।
କହହିଂ ଗଵାଁଇଅ ଛିନୁକୁ ଶ୍ରମୁ ଗଵନବ ଅବହିଂ କି ପ୍ରାତ ॥ 114 ॥

ଏକ କଲସ ଭରି ଆନହିଂ ପାନୀ। ଅଁଚିଅ ନାଥ କହହିଂ ମୃଦୁ ବାନୀ ॥
ସୁନି ପ୍ରିୟ ବଚନ ପ୍ରୀତି ଅତି ଦେଖୀ। ରାମ କୃପାଲ ସୁସୀଲ ବିସେଷୀ ॥
ଜାନୀ ଶ୍ରମିତ ସୀୟ ମନ ମାହୀଂ। ଘରିକ ବିଲଂବୁ କୀନ୍ହ ବଟ ଛାହୀମ୍ ॥
ମୁଦିତ ନାରି ନର ଦେଖହିଂ ସୋଭା। ରୂପ ଅନୂପ ନୟନ ମନୁ ଲୋଭା ॥
ଏକଟକ ସବ ସୋହହିଂ ଚହୁଁ ଓରା। ରାମଚଂଦ୍ର ମୁଖ ଚଂଦ ଚକୋରା ॥
ତରୁନ ତମାଲ ବରନ ତନୁ ସୋହା। ଦେଖତ କୋଟି ମଦନ ମନୁ ମୋହା ॥
ଦାମିନି ବରନ ଲଖନ ସୁଠି ନୀକେ। ନଖ ସିଖ ସୁଭଗ ଭାଵତେ ଜୀ କେ ॥
ମୁନିପଟ କଟିନ୍ହ କସେଂ ତୂନୀରା। ସୋହହିଂ କର କମଲିନି ଧନୁ ତୀରା ॥

ଦୋ. ଜଟା ମୁକୁଟ ସୀସନି ସୁଭଗ ଉର ଭୁଜ ନୟନ ବିସାଲ।
ସରଦ ପରବ ବିଧୁ ବଦନ ବର ଲସତ ସ୍ଵେଦ କନ ଜାଲ ॥ 115 ॥

ବରନି ନ ଜାଇ ମନୋହର ଜୋରୀ। ସୋଭା ବହୁତ ଥୋରି ମତି ମୋରୀ ॥
ରାମ ଲଖନ ସିୟ ସୁଂଦରତାଈ। ସବ ଚିତଵହିଂ ଚିତ ମନ ମତି ଲାଈ ॥
ଥକେ ନାରି ନର ପ୍ରେମ ପିଆସେ। ମନହୁଁ ମୃଗୀ ମୃଗ ଦେଖି ଦିଆ ସେ ॥
ସୀୟ ସମୀପ ଗ୍ରାମତିୟ ଜାହୀଂ। ପୂଁଛତ ଅତି ସନେହଁ ସକୁଚାହୀମ୍ ॥
ବାର ବାର ସବ ଲାଗହିଂ ପାଏଁ। କହହିଂ ବଚନ ମୃଦୁ ସରଲ ସୁଭାଏଁ ॥
ରାଜକୁମାରି ବିନୟ ହମ କରହୀଂ। ତିୟ ସୁଭାୟଁ କଛୁ ପୂଁଛତ ଡରହୀଂ।
ସ୍ଵାମିନି ଅବିନୟ ଛମବି ହମାରୀ। ବିଲଗୁ ନ ମାନବ ଜାନି ଗଵାଁରୀ ॥
ରାଜକୁଅଁର ଦୌ ସହଜ ସଲୋନେ। ଇନ୍ହ ତେଂ ଲହୀ ଦୁତି ମରକତ ସୋନେ ॥

ଦୋ. ସ୍ୟାମଲ ଗୌର କିସୋର ବର ସୁଂଦର ସୁଷମା ଐନ।
ସରଦ ସର୍ବରୀନାଥ ମୁଖୁ ସରଦ ସରୋରୁହ ନୈନ ॥ 116 ॥

ମାସପାରାୟଣ, ସୋଲହଵାଁ ଵିଶ୍ରାମ
ନଵାନ୍ହପାରାୟଣ, ଚୌଥା ଵିଶ୍ରାମ
କୋଟି ମନୋଜ ଲଜାଵନିହାରେ। ସୁମୁଖି କହହୁ କୋ ଆହିଂ ତୁମ୍ହାରେ ॥
ସୁନି ସନେହମୟ ମଂଜୁଲ ବାନୀ। ସକୁଚୀ ସିୟ ମନ ମହୁଁ ମୁସୁକାନୀ ॥
ତିନ୍ହହି ବିଲୋକି ବିଲୋକତି ଧରନୀ। ଦୁହୁଁ ସକୋଚ ସକୁଚିତ ବରବରନୀ ॥
ସକୁଚି ସପ୍ରେମ ବାଲ ମୃଗ ନୟନୀ। ବୋଲୀ ମଧୁର ବଚନ ପିକବୟନୀ ॥
ସହଜ ସୁଭାୟ ସୁଭଗ ତନ ଗୋରେ। ନାମୁ ଲଖନୁ ଲଘୁ ଦେଵର ମୋରେ ॥
ବହୁରି ବଦନୁ ବିଧୁ ଅଂଚଲ ଢାଁକୀ। ପିୟ ତନ ଚିତି ଭୌଂହ କରି ବାଁକୀ ॥
ଖଂଜନ ମଂଜୁ ତିରୀଛେ ନୟନନି। ନିଜ ପତି କହେଉ ତିନ୍ହହି ସିୟଁ ସୟନନି ॥
ଭି ମୁଦିତ ସବ ଗ୍ରାମବଧୂଟୀଂ। ରଂକନ୍ହ ରାୟ ରାସି ଜନୁ ଲୂଟୀମ୍ ॥

ଦୋ. ଅତି ସପ୍ରେମ ସିୟ ପାୟଁ ପରି ବହୁବିଧି ଦେହିଂ ଅସୀସ।
ସଦା ସୋହାଗିନି ହୋହୁ ତୁମ୍ହ ଜବ ଲଗି ମହି ଅହି ସୀସ ॥ 117 ॥

ପାରବତୀ ସମ ପତିପ୍ରିୟ ହୋହୂ। ଦେବି ନ ହମ ପର ଛାଡ଼ବ ଛୋହୂ ॥
ପୁନି ପୁନି ବିନୟ କରିଅ କର ଜୋରୀ। ଜୌଂ ଏହି ମାରଗ ଫିରିଅ ବହୋରୀ ॥
ଦରସନୁ ଦେବ ଜାନି ନିଜ ଦାସୀ। ଲଖୀଂ ସୀୟଁ ସବ ପ୍ରେମ ପିଆସୀ ॥
ମଧୁର ବଚନ କହି କହି ପରିତୋଷୀଂ। ଜନୁ କୁମୁଦିନୀଂ କୌମୁଦୀଂ ପୋଷୀମ୍ ॥
ତବହିଂ ଲଖନ ରଘୁବର ରୁଖ ଜାନୀ। ପୂଁଛେଉ ମଗୁ ଲୋଗନ୍ହି ମୃଦୁ ବାନୀ ॥
ସୁନତ ନାରି ନର ଭେ ଦୁଖାରୀ। ପୁଲକିତ ଗାତ ବିଲୋଚନ ବାରୀ ॥
ମିଟା ମୋଦୁ ମନ ଭେ ମଲୀନେ। ବିଧି ନିଧି ଦୀନ୍ହ ଲେତ ଜନୁ ଛୀନେ ॥
ସମୁଝି କରମ ଗତି ଧୀରଜୁ କୀନ୍ହା। ସୋଧି ସୁଗମ ମଗୁ ତିନ୍ହ କହି ଦୀନ୍ହା ॥

ଦୋ. ଲଖନ ଜାନକୀ ସହିତ ତବ ଗଵନୁ କୀନ୍ହ ରଘୁନାଥ।
ଫେରେ ସବ ପ୍ରିୟ ବଚନ କହି ଲିଏ ଲାଇ ମନ ସାଥ ॥ 118 ॥ ý

ଫିରତ ନାରି ନର ଅତି ପଛିତାହୀଂ। ଦେଅହି ଦୋଷୁ ଦେହିଂ ମନ ମାହୀମ୍ ॥
ସହିତ ବିଷାଦ ପରସପର କହହୀଂ। ବିଧି କରତବ ଉଲଟେ ସବ ଅହହୀମ୍ ॥
ନିପଟ ନିରଂକୁସ ନିଠୁର ନିସଂକୂ। ଜେହିଂ ସସି କୀନ୍ହ ସରୁଜ ସକଲଂକୂ ॥
ରୂଖ କଲପତରୁ ସାଗରୁ ଖାରା। ତେହିଂ ପଠେ ବନ ରାଜକୁମାରା ॥
ଜୌଂ ପେ ଇନ୍ହହି ଦୀନ୍ହ ବନବାସୂ। କୀନ୍ହ ବାଦି ବିଧି ଭୋଗ ବିଲାସୂ ॥
ଏ ବିଚରହିଂ ମଗ ବିନୁ ପଦତ୍ରାନା। ରଚେ ବାଦି ବିଧି ବାହନ ନାନା ॥
ଏ ମହି ପରହିଂ ଡାସି କୁସ ପାତା। ସୁଭଗ ସେଜ କତ ସୃଜତ ବିଧାତା ॥
ତରୁବର ବାସ ଇନ୍ହହି ବିଧି ଦୀନ୍ହା। ଧଵଲ ଧାମ ରଚି ରଚି ଶ୍ରମୁ କୀନ୍ହା ॥

ଦୋ. ଜୌଂ ଏ ମୁନି ପଟ ଧର ଜଟିଲ ସୁଂଦର ସୁଠି ସୁକୁମାର।
ବିବିଧ ଭାଁତି ଭୂଷନ ବସନ ବାଦି କିଏ କରତାର ॥ 119 ॥

ଜୌଂ ଏ କଂଦ ମୂଲ ଫଲ ଖାହୀଂ। ବାଦି ସୁଧାଦି ଅସନ ଜଗ ମାହୀମ୍ ॥
ଏକ କହହିଂ ଏ ସହଜ ସୁହାଏ। ଆପୁ ପ୍ରଗଟ ଭେ ବିଧି ନ ବନାଏ ॥
ଜହଁ ଲଗି ବେଦ କହୀ ବିଧି କରନୀ। ଶ୍ରଵନ ନୟନ ମନ ଗୋଚର ବରନୀ ॥
ଦେଖହୁ ଖୋଜି ଭୁଅନ ଦସ ଚାରୀ। କହଁ ଅସ ପୁରୁଷ କହାଁ ଅସି ନାରୀ ॥
ଇନ୍ହହି ଦେଖି ବିଧି ମନୁ ଅନୁରାଗା। ପଟତର ଜୋଗ ବନାଵୈ ଲାଗା ॥
କୀନ୍ହ ବହୁତ ଶ୍ରମ ଐକ ନ ଆଏ। ତେହିଂ ଇରିଷା ବନ ଆନି ଦୁରାଏ ॥
ଏକ କହହିଂ ହମ ବହୁତ ନ ଜାନହିଂ। ଆପୁହି ପରମ ଧନ୍ୟ କରି ମାନହିମ୍ ॥
ତେ ପୁନି ପୁନ୍ୟପୁଂଜ ହମ ଲେଖେ। ଜେ ଦେଖହିଂ ଦେଖିହହିଂ ଜିନ୍ହ ଦେଖେ ॥

ଦୋ. ଏହି ବିଧି କହି କହି ବଚନ ପ୍ରିୟ ଲେହିଂ ନୟନ ଭରି ନୀର।
କିମି ଚଲିହହି ମାରଗ ଅଗମ ସୁଠି ସୁକୁମାର ସରୀର ॥ 120 ॥

ନାରି ସନେହ ବିକଲ ବସ ହୋହୀଂ। ଚକୀ ସାଁଝ ସମୟ ଜନୁ ସୋହୀମ୍ ॥
ମୃଦୁ ପଦ କମଲ କଠିନ ମଗୁ ଜାନୀ। ଗହବରି ହୃଦୟଁ କହହିଂ ବର ବାନୀ ॥
ପରସତ ମୃଦୁଲ ଚରନ ଅରୁନାରେ। ସକୁଚତି ମହି ଜିମି ହୃଦୟ ହମାରେ ॥
ଜୌଂ ଜଗଦୀସ ଇନ୍ହହି ବନୁ ଦୀନ୍ହା। କସ ନ ସୁମନମୟ ମାରଗୁ କୀନ୍ହା ॥
ଜୌଂ ମାଗା ପାଇଅ ବିଧି ପାହୀଂ। ଏ ରଖିଅହିଂ ସଖି ଆଁଖିନ୍ହ ମାହୀମ୍ ॥
ଜେ ନର ନାରି ନ ଅଵସର ଆଏ। ତିନ୍ହ ସିୟ ରାମୁ ନ ଦେଖନ ପାଏ ॥
ସୁନି ସୁରୁପ ବୂଝହିଂ ଅକୁଲାଈ। ଅବ ଲଗି ଗେ କହାଁ ଲଗି ଭାଈ ॥
ସମରଥ ଧାଇ ବିଲୋକହିଂ ଜାଈ। ପ୍ରମୁଦିତ ଫିରହିଂ ଜନମଫଲୁ ପାଈ ॥

ଦୋ. ଅବଲା ବାଲକ ବୃଦ୍ଧ ଜନ କର ମୀଜହିଂ ପଛିତାହିମ୍ ॥
ହୋହିଂ ପ୍ରେମବସ ଲୋଗ ଇମି ରାମୁ ଜହାଁ ଜହଁ ଜାହିମ୍ ॥ 121 ॥

ଗାଁଵ ଗାଁଵ ଅସ ହୋଇ ଅନଂଦୂ। ଦେଖି ଭାନୁକୁଲ କୈରଵ ଚଂଦୂ ॥
ଜେ କଛୁ ସମାଚାର ସୁନି ପାଵହିଂ। ତେ ନୃପ ରାନିହି ଦୋସୁ ଲଗାଵହିମ୍ ॥
କହହିଂ ଏକ ଅତି ଭଲ ନରନାହୂ। ଦୀନ୍ହ ହମହି ଜୋଇ ଲୋଚନ ଲାହୂ ॥
କହହିଂ ପରସ୍ପର ଲୋଗ ଲୋଗାଈଂ। ବାତେଂ ସରଲ ସନେହ ସୁହାଈମ୍ ॥
ତେ ପିତୁ ମାତୁ ଧନ୍ୟ ଜିନ୍ହ ଜାଏ। ଧନ୍ୟ ସୋ ନଗରୁ ଜହାଁ ତେଂ ଆଏ ॥
ଧନ୍ୟ ସୋ ଦେସୁ ସୈଲୁ ବନ ଗ୍AUଁ। ଜହଁ ଜହଁ ଜାହିଂ ଧନ୍ୟ ସୋଇ ଠ୍AUଁ ॥
ସୁଖ ପାୟୁ ବିରଂଚି ରଚି ତେହୀ। ଏ ଜେହି କେ ସବ ଭାଁତି ସନେହୀ ॥
ରାମ ଲଖନ ପଥି କଥା ସୁହାଈ। ରହୀ ସକଲ ମଗ କାନନ ଛାଈ ॥

ଦୋ. ଏହି ବିଧି ରଘୁକୁଲ କମଲ ରବି ମଗ ଲୋଗନ୍ହ ସୁଖ ଦେତ।
ଜାହିଂ ଚଲେ ଦେଖତ ବିପିନ ସିୟ ସୌମିତ୍ରି ସମେତ ॥ 122 ॥

ଆଗେ ରାମୁ ଲଖନୁ ବନେ ପାଛେଂ। ତାପସ ବେଷ ବିରାଜତ କାଛେମ୍ ॥
ଉଭୟ ବୀଚ ସିୟ ସୋହତି କୈସେ। ବ୍ରହ୍ମ ଜୀଵ ବିଚ ମାୟା ଜୈସେ ॥
ବହୁରି କହୁଁ ଛବି ଜସି ମନ ବସୀ। ଜନୁ ମଧୁ ମଦନ ମଧ୍ୟ ରତି ଲସୀ ॥
ଉପମା ବହୁରି କହୁଁ ଜିୟଁ ଜୋହୀ। ଜନୁ ବୁଧ ବିଧୁ ବିଚ ରୋହିନି ସୋହୀ ॥
ପ୍ରଭୁ ପଦ ରେଖ ବୀଚ ବିଚ ସୀତା। ଧରତି ଚରନ ମଗ ଚଲତି ସଭୀତା ॥
ସୀୟ ରାମ ପଦ ଅଂକ ବରାଏଁ। ଲଖନ ଚଲହିଂ ମଗୁ ଦାହିନ ଲାଏଁ ॥
ରାମ ଲଖନ ସିୟ ପ୍ରୀତି ସୁହାଈ। ବଚନ ଅଗୋଚର କିମି କହି ଜାଈ ॥
ଖଗ ମୃଗ ମଗନ ଦେଖି ଛବି ହୋହୀଂ। ଲିଏ ଚୋରି ଚିତ ରାମ ବଟୋହୀମ୍ ॥

ଦୋ. ଜିନ୍ହ ଜିନ୍ହ ଦେଖେ ପଥିକ ପ୍ରିୟ ସିୟ ସମେତ ଦୌ ଭାଇ।
ଭଵ ମଗୁ ଅଗମୁ ଅନଂଦୁ ତେଇ ବିନୁ ଶ୍ରମ ରହେ ସିରାଇ ॥ 123 ॥

ଅଜହୁଁ ଜାସୁ ଉର ସପନେହୁଁ କ୍AU। ବସହୁଁ ଲଖନୁ ସିୟ ରାମୁ ବଟ୍AU ॥
ରାମ ଧାମ ପଥ ପାଇହି ସୋଈ। ଜୋ ପଥ ପାଵ କବହୁଁ ମୁନି କୋଈ ॥
ତବ ରଘୁବୀର ଶ୍ରମିତ ସିୟ ଜାନୀ। ଦେଖି ନିକଟ ବଟୁ ସୀତଲ ପାନୀ ॥
ତହଁ ବସି କଂଦ ମୂଲ ଫଲ ଖାଈ। ପ୍ରାତ ନହାଇ ଚଲେ ରଘୁରାଈ ॥
ଦେଖତ ବନ ସର ସୈଲ ସୁହାଏ। ବାଲମୀକି ଆଶ୍ରମ ପ୍ରଭୁ ଆଏ ॥
ରାମ ଦୀଖ ମୁନି ବାସୁ ସୁହାଵନ। ସୁଂଦର ଗିରି କାନନୁ ଜଲୁ ପାଵନ ॥
ସରନି ସରୋଜ ବିଟପ ବନ ଫୂଲେ। ଗୁଂଜତ ମଂଜୁ ମଧୁପ ରସ ଭୂଲେ ॥
ଖଗ ମୃଗ ବିପୁଲ କୋଲାହଲ କରହୀଂ। ବିରହିତ ବୈର ମୁଦିତ ମନ ଚରହୀମ୍ ॥

ଦୋ. ସୁଚି ସୁଂଦର ଆଶ୍ରମୁ ନିରଖି ହରଷେ ରାଜିଵନେନ।
ସୁନି ରଘୁବର ଆଗମନୁ ମୁନି ଆଗେଂ ଆୟୁ ଲେନ ॥ 124 ॥

ମୁନି କହୁଁ ରାମ ଦଂଡଵତ କୀନ୍ହା। ଆସିରବାଦୁ ବିପ୍ରବର ଦୀନ୍ହା ॥
ଦେଖି ରାମ ଛବି ନୟନ ଜୁଡ଼ଆନେ। କରି ସନମାନୁ ଆଶ୍ରମହିଂ ଆନେ ॥
ମୁନିବର ଅତିଥି ପ୍ରାନପ୍ରିୟ ପାଏ। କଂଦ ମୂଲ ଫଲ ମଧୁର ମଗାଏ ॥
ସିୟ ସୌମିତ୍ରି ରାମ ଫଲ ଖାଏ। ତବ ମୁନି ଆଶ୍ରମ ଦିଏ ସୁହାଏ ॥
ବାଲମୀକି ମନ ଆନଁଦୁ ଭାରୀ। ମଂଗଲ ମୂରତି ନୟନ ନିହାରୀ ॥
ତବ କର କମଲ ଜୋରି ରଘୁରାଈ। ବୋଲେ ବଚନ ଶ୍ରଵନ ସୁଖଦାଈ ॥
ତୁମ୍ହ ତ୍ରିକାଲ ଦରସୀ ମୁନିନାଥା। ବିସ୍ଵ ବଦର ଜିମି ତୁମ୍ହରେଂ ହାଥା ॥
ଅସ କହି ପ୍ରଭୁ ସବ କଥା ବଖାନୀ। ଜେହି ଜେହି ଭାଁତି ଦୀନ୍ହ ବନୁ ରାନୀ ॥

ଦୋ. ତାତ ବଚନ ପୁନି ମାତୁ ହିତ ଭାଇ ଭରତ ଅସ ରାଉ।
ମୋ କହୁଁ ଦରସ ତୁମ୍ହାର ପ୍ରଭୁ ସବୁ ମମ ପୁନ୍ୟ ପ୍ରଭାଉ ॥ 125 ॥

ଦେଖି ପାୟ ମୁନିରାୟ ତୁମ୍ହାରେ। ଭେ ସୁକୃତ ସବ ସୁଫଲ ହମାରେ ॥
ଅବ ଜହଁ ରାଉର ଆୟସୁ ହୋଈ। ମୁନି ଉଦବେଗୁ ନ ପାଵୈ କୋଈ ॥
ମୁନି ତାପସ ଜିନ୍ହ ତେଂ ଦୁଖୁ ଲହହୀଂ। ତେ ନରେସ ବିନୁ ପାଵକ ଦହହୀମ୍ ॥
ମଂଗଲ ମୂଲ ବିପ୍ର ପରିତୋଷୂ। ଦହି କୋଟି କୁଲ ଭୂସୁର ରୋଷୂ ॥
ଅସ ଜିୟଁ ଜାନି କହିଅ ସୋଇ ଠ୍AUଁ। ସିୟ ସୌମିତ୍ରି ସହିତ ଜହଁ ଜ୍AUଁ ॥
ତହଁ ରଚି ରୁଚିର ପରନ ତୃନ ସାଲା। ବାସୁ କରୌ କଛୁ କାଲ କୃପାଲା ॥
ସହଜ ସରଲ ସୁନି ରଘୁବର ବାନୀ। ସାଧୁ ସାଧୁ ବୋଲେ ମୁନି ଗ୍ୟାନୀ ॥
କସ ନ କହହୁ ଅସ ରଘୁକୁଲକେତୂ। ତୁମ୍ହ ପାଲକ ସଂତତ ଶ୍ରୁତି ସେତୂ ॥

ଛଂ. ଶ୍ରୁତି ସେତୁ ପାଲକ ରାମ ତୁମ୍ହ ଜଗଦୀସ ମାୟା ଜାନକୀ।
ଜୋ ସୃଜତି ଜଗୁ ପାଲତି ହରତି ରୂଖ ପାଇ କୃପାନିଧାନ କୀ ॥
ଜୋ ସହସସୀସୁ ଅହୀସୁ ମହିଧରୁ ଲଖନୁ ସଚରାଚର ଧନୀ।
ସୁର କାଜ ଧରି ନରରାଜ ତନୁ ଚଲେ ଦଲନ ଖଲ ନିସିଚର ଅନୀ ॥

ସୋ. ରାମ ସରୁପ ତୁମ୍ହାର ବଚନ ଅଗୋଚର ବୁଦ୍ଧିପର।
ଅବିଗତ ଅକଥ ଅପାର ନେତି ନିତ ନିଗମ କହ ॥ 126 ॥

ଜଗୁ ପେଖନ ତୁମ୍ହ ଦେଖନିହାରେ। ବିଧି ହରି ସଂଭୁ ନଚାଵନିହାରେ ॥
ତେଉ ନ ଜାନହିଂ ମରମୁ ତୁମ୍ହାରା। ଔରୁ ତୁମ୍ହହି କୋ ଜାନନିହାରା ॥
ସୋଇ ଜାନି ଜେହି ଦେହୁ ଜନାଈ। ଜାନତ ତୁମ୍ହହି ତୁମ୍ହି ହୋଇ ଜାଈ ॥
ତୁମ୍ହରିହି କୃପାଁ ତୁମ୍ହହି ରଘୁନଂଦନ। ଜାନହିଂ ଭଗତ ଭଗତ ଉର ଚଂଦନ ॥
ଚିଦାନଂଦମୟ ଦେହ ତୁମ୍ହାରୀ। ବିଗତ ବିକାର ଜାନ ଅଧିକାରୀ ॥
ନର ତନୁ ଧରେହୁ ସଂତ ସୁର କାଜା। କହହୁ କରହୁ ଜସ ପ୍ରାକୃତ ରାଜା ॥
ରାମ ଦେଖି ସୁନି ଚରିତ ତୁମ୍ହାରେ। ଜଡ଼ ମୋହହିଂ ବୁଧ ହୋହିଂ ସୁଖାରେ ॥
ତୁମ୍ହ ଜୋ କହହୁ କରହୁ ସବୁ ସାଁଚା। ଜସ କାଛିଅ ତସ ଚାହିଅ ନାଚା ॥

ଦୋ. ପୂଁଛେହୁ ମୋହି କି ରହୌଂ କହଁ ମୈଂ ପୂଁଛତ ସକୁଚାଉଁ।
ଜହଁ ନ ହୋହୁ ତହଁ ଦେହୁ କହି ତୁମ୍ହହି ଦେଖାଵୌଂ ଠାଉଁ ॥ 127 ॥

ସୁନି ମୁନି ବଚନ ପ୍ରେମ ରସ ସାନେ। ସକୁଚି ରାମ ମନ ମହୁଁ ମୁସୁକାନେ ॥
ବାଲମୀକି ହଁସି କହହିଂ ବହୋରୀ। ବାନୀ ମଧୁର ଅମିଅ ରସ ବୋରୀ ॥
ସୁନହୁ ରାମ ଅବ କହୁଁ ନିକେତା। ଜହାଁ ବସହୁ ସିୟ ଲଖନ ସମେତା ॥
ଜିନ୍ହ କେ ଶ୍ରଵନ ସମୁଦ୍ର ସମାନା। କଥା ତୁମ୍ହାରି ସୁଭଗ ସରି ନାନା ॥
ଭରହିଂ ନିରଂତର ହୋହିଂ ନ ପୂରେ। ତିନ୍ହ କେ ହିୟ ତୁମ୍ହ କହୁଁ ଗୃହ ରୂରେ ॥
ଲୋଚନ ଚାତକ ଜିନ୍ହ କରି ରାଖେ। ରହହିଂ ଦରସ ଜଲଧର ଅଭିଲାଷେ ॥
ନିଦରହିଂ ସରିତ ସିଂଧୁ ସର ଭାରୀ। ରୂପ ବିଂଦୁ ଜଲ ହୋହିଂ ସୁଖାରୀ ॥
ତିନ୍ହ କେ ହୃଦୟ ସଦନ ସୁଖଦାୟକ। ବସହୁ ବଂଧୁ ସିୟ ସହ ରଘୁନାୟକ ॥

ଦୋ. ଜସୁ ତୁମ୍ହାର ମାନସ ବିମଲ ହଂସିନି ଜୀହା ଜାସୁ।
ମୁକୁତାହଲ ଗୁନ ଗନ ଚୁନି ରାମ ବସହୁ ହିୟଁ ତାସୁ ॥ 128 ॥

ପ୍ରଭୁ ପ୍ରସାଦ ସୁଚି ସୁଭଗ ସୁବାସା। ସାଦର ଜାସୁ ଲହି ନିତ ନାସା ॥
ତୁମ୍ହହି ନିବେଦିତ ଭୋଜନ କରହୀଂ। ପ୍ରଭୁ ପ୍ରସାଦ ପଟ ଭୂଷନ ଧରହୀମ୍ ॥
ସୀସ ନଵହିଂ ସୁର ଗୁରୁ ଦ୍ଵିଜ ଦେଖୀ। ପ୍ରୀତି ସହିତ କରି ବିନୟ ବିସେଷୀ ॥
କର ନିତ କରହିଂ ରାମ ପଦ ପୂଜା। ରାମ ଭରୋସ ହୃଦୟଁ ନହି ଦୂଜା ॥
ଚରନ ରାମ ତୀରଥ ଚଲି ଜାହୀଂ। ରାମ ବସହୁ ତିନ୍ହ କେ ମନ ମାହୀମ୍ ॥
ମଂତ୍ରରାଜୁ ନିତ ଜପହିଂ ତୁମ୍ହାରା। ପୂଜହିଂ ତୁମ୍ହହି ସହିତ ପରିଵାରା ॥
ତରପନ ହୋମ କରହିଂ ବିଧି ନାନା। ବିପ୍ର ଜେଵାଁଇ ଦେହିଂ ବହୁ ଦାନା ॥
ତୁମ୍ହ ତେଂ ଅଧିକ ଗୁରହି ଜିୟଁ ଜାନୀ। ସକଲ ଭାୟଁ ସେଵହିଂ ସନମାନୀ ॥

ଦୋ. ସବୁ କରି ମାଗହିଂ ଏକ ଫଲୁ ରାମ ଚରନ ରତି ହୌ।
ତିନ୍ହ କେଂ ମନ ମଂଦିର ବସହୁ ସିୟ ରଘୁନଂଦନ ଦୌ ॥ 129 ॥

କାମ କୋହ ମଦ ମାନ ନ ମୋହା। ଲୋଭ ନ ଛୋଭ ନ ରାଗ ନ ଦ୍ରୋହା ॥
ଜିନ୍ହ କେଂ କପଟ ଦଂଭ ନହିଂ ମାୟା। ତିନ୍ହ କେଂ ହୃଦୟ ବସହୁ ରଘୁରାୟା ॥
ସବ କେ ପ୍ରିୟ ସବ କେ ହିତକାରୀ। ଦୁଖ ସୁଖ ସରିସ ପ୍ରସଂସା ଗାରୀ ॥
କହହିଂ ସତ୍ୟ ପ୍ରିୟ ବଚନ ବିଚାରୀ। ଜାଗତ ସୋଵତ ସରନ ତୁମ୍ହାରୀ ॥
ତୁମ୍ହହି ଛାଡ଼ଇ ଗତି ଦୂସରି ନାହୀଂ। ରାମ ବସହୁ ତିନ୍ହ କେ ମନ ମାହୀମ୍ ॥
ଜନନୀ ସମ ଜାନହିଂ ପରନାରୀ। ଧନୁ ପରାଵ ବିଷ ତେଂ ବିଷ ଭାରୀ ॥
ଜେ ହରଷହିଂ ପର ସଂପତି ଦେଖୀ। ଦୁଖିତ ହୋହିଂ ପର ବିପତି ବିସେଷୀ ॥
ଜିନ୍ହହି ରାମ ତୁମ୍ହ ପ୍ରାନପିଆରେ। ତିନ୍ହ କେ ମନ ସୁଭ ସଦନ ତୁମ୍ହାରେ ॥

ଦୋ. ସ୍ଵାମି ସଖା ପିତୁ ମାତୁ ଗୁର ଜିନ୍ହ କେ ସବ ତୁମ୍ହ ତାତ।
ମନ ମଂଦିର ତିନ୍ହ କେଂ ବସହୁ ସୀୟ ସହିତ ଦୌ ଭ୍ରାତ ॥ 130 ॥

ଅଵଗୁନ ତଜି ସବ କେ ଗୁନ ଗହହୀଂ। ବିପ୍ର ଧେନୁ ହିତ ସଂକଟ ସହହୀମ୍ ॥
ନୀତି ନିପୁନ ଜିନ୍ହ କି ଜଗ ଲୀକା। ଘର ତୁମ୍ହାର ତିନ୍ହ କର ମନୁ ନୀକା ॥
ଗୁନ ତୁମ୍ହାର ସମୁଝି ନିଜ ଦୋସା। ଜେହି ସବ ଭାଁତି ତୁମ୍ହାର ଭରୋସା ॥
ରାମ ଭଗତ ପ୍ରିୟ ଲାଗହିଂ ଜେହୀ। ତେହି ଉର ବସହୁ ସହିତ ବୈଦେହୀ ॥
ଜାତି ପାଁତି ଧନୁ ଧରମ ବଡ଼ଆଈ। ପ୍ରିୟ ପରିଵାର ସଦନ ସୁଖଦାଈ ॥
ସବ ତଜି ତୁମ୍ହହି ରହି ଉର ଲାଈ। ତେହି କେ ହୃଦୟଁ ରହହୁ ରଘୁରାଈ ॥
ସରଗୁ ନରକୁ ଅପବରଗୁ ସମାନା। ଜହଁ ତହଁ ଦେଖ ଧରେଂ ଧନୁ ବାନା ॥
କରମ ବଚନ ମନ ରାଉର ଚେରା। ରାମ କରହୁ ତେହି କେଂ ଉର ଡେରା ॥

ଦୋ. ଜାହି ନ ଚାହିଅ କବହୁଁ କଛୁ ତୁମ୍ହ ସନ ସହଜ ସନେହୁ।
ବସହୁ ନିରଂତର ତାସୁ ମନ ସୋ ରାଉର ନିଜ ଗେହୁ ॥ 131 ॥

ଏହି ବିଧି ମୁନିବର ଭଵନ ଦେଖାଏ। ବଚନ ସପ୍ରେମ ରାମ ମନ ଭାଏ ॥
କହ ମୁନି ସୁନହୁ ଭାନୁକୁଲନାୟକ। ଆଶ୍ରମ କହୁଁ ସମୟ ସୁଖଦାୟକ ॥
ଚିତ୍ରକୂଟ ଗିରି କରହୁ ନିଵାସୂ। ତହଁ ତୁମ୍ହାର ସବ ଭାଁତି ସୁପାସୂ ॥
ସୈଲୁ ସୁହାଵନ କାନନ ଚାରୂ। କରି କେହରି ମୃଗ ବିହଗ ବିହାରୂ ॥
ନଦୀ ପୁନୀତ ପୁରାନ ବଖାନୀ। ଅତ୍ରିପ୍ରିୟା ନିଜ ତପବଲ ଆନୀ ॥
ସୁରସରି ଧାର ନାଉଁ ମଂଦାକିନି। ଜୋ ସବ ପାତକ ପୋତକ ଡାକିନି ॥
ଅତ୍ରି ଆଦି ମୁନିବର ବହୁ ବସହୀଂ। କରହିଂ ଜୋଗ ଜପ ତପ ତନ କସହୀମ୍ ॥
ଚଲହୁ ସଫଲ ଶ୍ରମ ସବ କର କରହୂ। ରାମ ଦେହୁ ଗୌରଵ ଗିରିବରହୂ ॥

ଦୋ. ଚିତ୍ରକୂଟ ମହିମା ଅମିତ କହୀଂ ମହାମୁନି ଗାଇ।
ଆଏ ନହାଏ ସରିତ ବର ସିୟ ସମେତ ଦୌ ଭାଇ ॥ 132 ॥

ରଘୁବର କହେଉ ଲଖନ ଭଲ ଘାଟୂ। କରହୁ କତହୁଁ ଅବ ଠାହର ଠାଟୂ ॥
ଲଖନ ଦୀଖ ପୟ ଉତର କରାରା। ଚହୁଁ ଦିସି ଫିରେଉ ଧନୁଷ ଜିମି ନାରା ॥
ନଦୀ ପନଚ ସର ସମ ଦମ ଦାନା। ସକଲ କଲୁଷ କଲି ସାଉଜ ନାନା ॥
ଚିତ୍ରକୂଟ ଜନୁ ଅଚଲ ଅହେରୀ। ଚୁକି ନ ଘାତ ମାର ମୁଠଭେରୀ ॥
ଅସ କହି ଲଖନ ଠାଉଁ ଦେଖରାଵା। ଥଲୁ ବିଲୋକି ରଘୁବର ସୁଖୁ ପାଵା ॥
ରମେଉ ରାମ ମନୁ ଦେଵନ୍ହ ଜାନା। ଚଲେ ସହିତ ସୁର ଥପତି ପ୍ରଧାନା ॥
କୋଲ କିରାତ ବେଷ ସବ ଆଏ। ରଚେ ପରନ ତୃନ ସଦନ ସୁହାଏ ॥
ବରନି ନ ଜାହି ମଂଜୁ ଦୁଇ ସାଲା। ଏକ ଲଲିତ ଲଘୁ ଏକ ବିସାଲା ॥

ଦୋ. ଲଖନ ଜାନକୀ ସହିତ ପ୍ରଭୁ ରାଜତ ରୁଚିର ନିକେତ।
ସୋହ ମଦନୁ ମୁନି ବେଷ ଜନୁ ରତି ରିତୁରାଜ ସମେତ ॥ 133 ॥

ମାସପାରାୟଣ, ସତ୍ରହଁଵା ଵିଶ୍ରାମ
ଅମର ନାଗ କିଂନର ଦିସିପାଲା। ଚିତ୍ରକୂଟ ଆଏ ତେହି କାଲା ॥
ରାମ ପ୍ରନାମୁ କୀନ୍ହ ସବ କାହୂ। ମୁଦିତ ଦେଵ ଲହି ଲୋଚନ ଲାହୂ ॥
ବରଷି ସୁମନ କହ ଦେଵ ସମାଜୂ। ନାଥ ସନାଥ ଭେ ହମ ଆଜୂ ॥
କରି ବିନତୀ ଦୁଖ ଦୁସହ ସୁନାଏ। ହରଷିତ ନିଜ ନିଜ ସଦନ ସିଧାଏ ॥
ଚିତ୍ରକୂଟ ରଘୁନଂଦନୁ ଛାଏ। ସମାଚାର ସୁନି ସୁନି ମୁନି ଆଏ ॥
ଆଵତ ଦେଖି ମୁଦିତ ମୁନିବୃଂଦା। କୀନ୍ହ ଦଂଡଵତ ରଘୁକୁଲ ଚଂଦା ॥
ମୁନି ରଘୁବରହି ଲାଇ ଉର ଲେହୀଂ। ସୁଫଲ ହୋନ ହିତ ଆସିଷ ଦେହୀମ୍ ॥
ସିୟ ସୌମିତ୍ର ରାମ ଛବି ଦେଖହିଂ। ସାଧନ ସକଲ ସଫଲ କରି ଲେଖହିମ୍ ॥

ଦୋ. ଜଥାଜୋଗ ସନମାନି ପ୍ରଭୁ ବିଦା କିଏ ମୁନିବୃଂଦ।
କରହି ଜୋଗ ଜପ ଜାଗ ତପ ନିଜ ଆଶ୍ରମନ୍ହି ସୁଛଂଦ ॥ 134 ॥

ୟହ ସୁଧି କୋଲ କିରାତନ୍ହ ପାଈ। ହରଷେ ଜନୁ ନଵ ନିଧି ଘର ଆଈ ॥
କଂଦ ମୂଲ ଫଲ ଭରି ଭରି ଦୋନା। ଚଲେ ରଂକ ଜନୁ ଲୂଟନ ସୋନା ॥
ତିନ୍ହ ମହଁ ଜିନ୍ହ ଦେଖେ ଦୌ ଭ୍ରାତା। ଅପର ତିନ୍ହହି ପୂଁଛହି ମଗୁ ଜାତା ॥
କହତ ସୁନତ ରଘୁବୀର ନିକାଈ। ଆଇ ସବନ୍ହି ଦେଖେ ରଘୁରାଈ ॥
କରହିଂ ଜୋହାରୁ ଭେଂଟ ଧରି ଆଗେ। ପ୍ରଭୁହି ବିଲୋକହିଂ ଅତି ଅନୁରାଗେ ॥
ଚିତ୍ର ଲିଖେ ଜନୁ ଜହଁ ତହଁ ଠାଢ଼ଏ। ପୁଲକ ସରୀର ନୟନ ଜଲ ବାଢ଼ଏ ॥
ରାମ ସନେହ ମଗନ ସବ ଜାନେ। କହି ପ୍ରିୟ ବଚନ ସକଲ ସନମାନେ ॥
ପ୍ରଭୁହି ଜୋହାରି ବହୋରି ବହୋରୀ। ବଚନ ବିନୀତ କହହିଂ କର ଜୋରୀ ॥

ଦୋ. ଅବ ହମ ନାଥ ସନାଥ ସବ ଭେ ଦେଖି ପ୍ରଭୁ ପାୟ।
ଭାଗ ହମାରେ ଆଗମନୁ ରାଉର କୋସଲରାୟ ॥ 135 ॥

ଧନ୍ୟ ଭୂମି ବନ ପଂଥ ପହାରା। ଜହଁ ଜହଁ ନାଥ ପାଉ ତୁମ୍ହ ଧାରା ॥
ଧନ୍ୟ ବିହଗ ମୃଗ କାନନଚାରୀ। ସଫଲ ଜନମ ଭେ ତୁମ୍ହହି ନିହାରୀ ॥
ହମ ସବ ଧନ୍ୟ ସହିତ ପରିଵାରା। ଦୀଖ ଦରସୁ ଭରି ନୟନ ତୁମ୍ହାରା ॥
କୀନ୍ହ ବାସୁ ଭଲ ଠାଉଁ ବିଚାରୀ। ଇହାଁ ସକଲ ରିତୁ ରହବ ସୁଖାରୀ ॥
ହମ ସବ ଭାଁତି କରବ ସେଵକାଈ। କରି କେହରି ଅହି ବାଘ ବରାଈ ॥
ବନ ବେହଡ଼ ଗିରି କଂଦର ଖୋହା। ସବ ହମାର ପ୍ରଭୁ ପଗ ପଗ ଜୋହା ॥
ତହଁ ତହଁ ତୁମ୍ହହି ଅହେର ଖେଲାଉବ। ସର ନିରଝର ଜଲଠାଉଁ ଦେଖାଉବ ॥
ହମ ସେଵକ ପରିଵାର ସମେତା। ନାଥ ନ ସକୁଚବ ଆୟସୁ ଦେତା ॥

ଦୋ. ବେଦ ବଚନ ମୁନି ମନ ଅଗମ ତେ ପ୍ରଭୁ କରୁନା ଐନ।
ବଚନ କିରାତନ୍ହ କେ ସୁନତ ଜିମି ପିତୁ ବାଲକ ବୈନ ॥ 136 ॥

ରାମହି କେଵଲ ପ୍ରେମୁ ପିଆରା। ଜାନି ଲେଉ ଜୋ ଜାନନିହାରା ॥
ରାମ ସକଲ ବନଚର ତବ ତୋଷେ। କହି ମୃଦୁ ବଚନ ପ୍ରେମ ପରିପୋଷେ ॥
ବିଦା କିଏ ସିର ନାଇ ସିଧାଏ। ପ୍ରଭୁ ଗୁନ କହତ ସୁନତ ଘର ଆଏ ॥
ଏହି ବିଧି ସିୟ ସମେତ ଦୌ ଭାଈ। ବସହିଂ ବିପିନ ସୁର ମୁନି ସୁଖଦାଈ ॥
ଜବ ତେ ଆଇ ରହେ ରଘୁନାୟକୁ। ତବ ତେଂ ଭୟୁ ବନୁ ମଂଗଲଦାୟକୁ ॥
ଫୂଲହିଂ ଫଲହିଂ ବିଟପ ବିଧି ନାନା ॥ ମଂଜୁ ବଲିତ ବର ବେଲି ବିତାନା ॥
ସୁରତରୁ ସରିସ ସୁଭାୟଁ ସୁହାଏ। ମନହୁଁ ବିବୁଧ ବନ ପରିହରି ଆଏ ॥
ଗଂଜ ମଂଜୁତର ମଧୁକର ଶ୍ରେନୀ। ତ୍ରିବିଧ ବୟାରି ବହି ସୁଖ ଦେନୀ ॥

ଦୋ. ନୀଲକଂଠ କଲକଂଠ ସୁକ ଚାତକ ଚକ୍କ ଚକୋର।
ଭାଁତି ଭାଁତି ବୋଲହିଂ ବିହଗ ଶ୍ରଵନ ସୁଖଦ ଚିତ ଚୋର ॥ 137 ॥

କେରି କେହରି କପି କୋଲ କୁରଂଗା। ବିଗତବୈର ବିଚରହିଂ ସବ ସଂଗା ॥
ଫିରତ ଅହେର ରାମ ଛବି ଦେଖୀ। ହୋହିଂ ମୁଦିତ ମୃଗବଂଦ ବିସେଷୀ ॥
ବିବୁଧ ବିପିନ ଜହଁ ଲଗି ଜଗ ମାହୀଂ। ଦେଖି ରାମ ବନୁ ସକଲ ସିହାହୀମ୍ ॥
ସୁରସରି ସରସି ଦିନକର କନ୍ୟା। ମେକଲସୁତା ଗୋଦାଵରି ଧନ୍ୟା ॥
ସବ ସର ସିଂଧୁ ନଦୀ ନଦ ନାନା। ମଂଦାକିନି କର କରହିଂ ବଖାନା ॥
ଉଦୟ ଅସ୍ତ ଗିରି ଅରୁ କୈଲାସୂ। ମଂଦର ମେରୁ ସକଲ ସୁରବାସୂ ॥
ସୈଲ ହିମାଚଲ ଆଦିକ ଜେତେ। ଚିତ୍ରକୂଟ ଜସୁ ଗାଵହିଂ ତେତେ ॥
ବିଂଧି ମୁଦିତ ମନ ସୁଖୁ ନ ସମାଈ। ଶ୍ରମ ବିନୁ ବିପୁଲ ବଡ଼ଆଈ ପାଈ ॥

ଦୋ. ଚିତ୍ରକୂଟ କେ ବିହଗ ମୃଗ ବେଲି ବିଟପ ତୃନ ଜାତି।
ପୁନ୍ୟ ପୁଂଜ ସବ ଧନ୍ୟ ଅସ କହହିଂ ଦେଵ ଦିନ ରାତି ॥ 138 ॥

ନୟନଵଂତ ରଘୁବରହି ବିଲୋକୀ। ପାଇ ଜନମ ଫଲ ହୋହିଂ ବିସୋକୀ ॥
ପରସି ଚରନ ରଜ ଅଚର ସୁଖାରୀ। ଭେ ପରମ ପଦ କେ ଅଧିକାରୀ ॥
ସୋ ବନୁ ସୈଲୁ ସୁଭାୟଁ ସୁହାଵନ। ମଂଗଲମୟ ଅତି ପାଵନ ପାଵନ ॥
ମହିମା କହିଅ କଵନି ବିଧି ତାସୂ। ସୁଖସାଗର ଜହଁ କୀନ୍ହ ନିଵାସୂ ॥
ପୟ ପୟୋଧି ତଜି ଅଵଧ ବିହାଈ। ଜହଁ ସିୟ ଲଖନୁ ରାମୁ ରହେ ଆଈ ॥
କହି ନ ସକହିଂ ସୁଷମା ଜସି କାନନ। ଜୌଂ ସତ ସହସ ହୋଂହିଂ ସହସାନନ ॥
ସୋ ମୈଂ ବରନି କହୌଂ ବିଧି କେହୀଂ। ଡାବର କମଠ କି ମଂଦର ଲେହୀମ୍ ॥
ସେଵହିଂ ଲଖନୁ କରମ ମନ ବାନୀ। ଜାଇ ନ ସୀଲୁ ସନେହୁ ବଖାନୀ ॥

ଦୋ. -ଛିନୁ ଛିନୁ ଲଖି ସିୟ ରାମ ପଦ ଜାନି ଆପୁ ପର ନେହୁ।
କରତ ନ ସପନେହୁଁ ଲଖନୁ ଚିତୁ ବଂଧୁ ମାତୁ ପିତୁ ଗେହୁ ॥ 139 ॥

ରାମ ସଂଗ ସିୟ ରହତି ସୁଖାରୀ। ପୁର ପରିଜନ ଗୃହ ସୁରତି ବିସାରୀ ॥
ଛିନୁ ଛିନୁ ପିୟ ବିଧୁ ବଦନୁ ନିହାରୀ। ପ୍ରମୁଦିତ ମନହୁଁ ଚକୋରକୁମାରୀ ॥
ନାହ ନେହୁ ନିତ ବଢ଼ତ ବିଲୋକୀ। ହରଷିତ ରହତି ଦିଵସ ଜିମି କୋକୀ ॥
ସିୟ ମନୁ ରାମ ଚରନ ଅନୁରାଗା। ଅଵଧ ସହସ ସମ ବନୁ ପ୍ରିୟ ଲାଗା ॥
ପରନକୁଟୀ ପ୍ରିୟ ପ୍ରିୟତମ ସଂଗା। ପ୍ରିୟ ପରିଵାରୁ କୁରଂଗ ବିହଂଗା ॥
ସାସୁ ସସୁର ସମ ମୁନିତିୟ ମୁନିବର। ଅସନୁ ଅମିଅ ସମ କଂଦ ମୂଲ ଫର ॥
ନାଥ ସାଥ ସାଁଥରୀ ସୁହାଈ। ମୟନ ସୟନ ସୟ ସମ ସୁଖଦାଈ ॥
ଲୋକପ ହୋହିଂ ବିଲୋକତ ଜାସୂ। ତେହି କି ମୋହି ସକ ବିଷୟ ବିଲାସୂ ॥

ଦୋ. -ସୁମିରତ ରାମହି ତଜହିଂ ଜନ ତୃନ ସମ ବିଷୟ ବିଲାସୁ।
ରାମପ୍ରିୟା ଜଗ ଜନନି ସିୟ କଛୁ ନ ଆଚରଜୁ ତାସୁ ॥ 140 ॥

ସୀୟ ଲଖନ ଜେହି ବିଧି ସୁଖୁ ଲହହୀଂ। ସୋଇ ରଘୁନାଥ କରହି ସୋଇ କହହୀମ୍ ॥
କହହିଂ ପୁରାତନ କଥା କହାନୀ। ସୁନହିଂ ଲଖନୁ ସିୟ ଅତି ସୁଖୁ ମାନୀ।
ଜବ ଜବ ରାମୁ ଅଵଧ ସୁଧି କରହୀଂ। ତବ ତବ ବାରି ବିଲୋଚନ ଭରହୀମ୍ ॥
ସୁମିରି ମାତୁ ପିତୁ ପରିଜନ ଭାଈ। ଭରତ ସନେହୁ ସୀଲୁ ସେଵକାଈ ॥
କୃପାସିଂଧୁ ପ୍ରଭୁ ହୋହିଂ ଦୁଖାରୀ। ଧୀରଜୁ ଧରହିଂ କୁସମୁ ବିଚାରୀ ॥
ଲଖି ସିୟ ଲଖନୁ ବିକଲ ହୋଇ ଜାହୀଂ। ଜିମି ପୁରୁଷହି ଅନୁସର ପରିଛାହୀମ୍ ॥
ପ୍ରିୟା ବଂଧୁ ଗତି ଲଖି ରଘୁନଂଦନୁ। ଧୀର କୃପାଲ ଭଗତ ଉର ଚଂଦନୁ ॥
ଲଗେ କହନ କଛୁ କଥା ପୁନୀତା। ସୁନି ସୁଖୁ ଲହହିଂ ଲଖନୁ ଅରୁ ସୀତା ॥

ଦୋ. ରାମୁ ଲଖନ ସୀତା ସହିତ ସୋହତ ପରନ ନିକେତ।
ଜିମି ବାସଵ ବସ ଅମରପୁର ସଚୀ ଜୟଂତ ସମେତ ॥ 141 ॥

ଜୋଗଵହିଂ ପ୍ରଭୁ ସିୟ ଲଖନହିଂ କୈସେଂ। ପଲକ ବିଲୋଚନ ଗୋଲକ ଜୈସେମ୍ ॥
ସେଵହିଂ ଲଖନୁ ସୀୟ ରଘୁବୀରହି। ଜିମି ଅବିବେକୀ ପୁରୁଷ ସରୀରହି ॥
ଏହି ବିଧି ପ୍ରଭୁ ବନ ବସହିଂ ସୁଖାରୀ। ଖଗ ମୃଗ ସୁର ତାପସ ହିତକାରୀ ॥
କହେଉଁ ରାମ ବନ ଗଵନୁ ସୁହାଵା। ସୁନହୁ ସୁମଂତ୍ର ଅଵଧ ଜିମି ଆଵା ॥
ଫିରେଉ ନିଷାଦୁ ପ୍ରଭୁହି ପହୁଁଚାଈ। ସଚିଵ ସହିତ ରଥ ଦେଖେସି ଆଈ ॥
ମଂତ୍ରୀ ବିକଲ ବିଲୋକି ନିଷାଦୂ। କହି ନ ଜାଇ ଜସ ଭୟୁ ବିଷାଦୂ ॥
ରାମ ରାମ ସିୟ ଲଖନ ପୁକାରୀ। ପରେଉ ଧରନିତଲ ବ୍ୟାକୁଲ ଭାରୀ ॥
ଦେଖି ଦଖିନ ଦିସି ହୟ ହିହିନାହୀଂ। ଜନୁ ବିନୁ ପଂଖ ବିହଗ ଅକୁଲାହୀମ୍ ॥

ଦୋ. ନହିଂ ତୃନ ଚରହିଂ ପିଅହିଂ ଜଲୁ ମୋଚହିଂ ଲୋଚନ ବାରି।
ବ୍ୟାକୁଲ ଭେ ନିଷାଦ ସବ ରଘୁବର ବାଜି ନିହାରି ॥ 142 ॥

ଧରି ଧୀରଜ ତବ କହି ନିଷାଦୂ। ଅବ ସୁମଂତ୍ର ପରିହରହୁ ବିଷାଦୂ ॥
ତୁମ୍ହ ପଂଡିତ ପରମାରଥ ଗ୍ୟାତା। ଧରହୁ ଧୀର ଲଖି ବିମୁଖ ବିଧାତା
ବିବିଧ କଥା କହି କହି ମୃଦୁ ବାନୀ। ରଥ ବୈଠାରେଉ ବରବସ ଆନୀ ॥
ସୋକ ସିଥିଲ ରଥ ସକି ନ ହାଁକୀ। ରଘୁବର ବିରହ ପୀର ଉର ବାଁକୀ ॥
ଚରଫରାହିଁ ମଗ ଚଲହିଂ ନ ଘୋରେ। ବନ ମୃଗ ମନହୁଁ ଆନି ରଥ ଜୋରେ ॥
ଅଢ଼ଉକି ପରହିଂ ଫିରି ହେରହିଂ ପୀଛେଂ। ରାମ ବିୟୋଗି ବିକଲ ଦୁଖ ତୀଛେମ୍ ॥
ଜୋ କହ ରାମୁ ଲଖନୁ ବୈଦେହୀ। ହିଂକରି ହିଂକରି ହିତ ହେରହିଂ ତେହୀ ॥
ବାଜି ବିରହ ଗତି କହି କିମି ଜାତୀ। ବିନୁ ମନି ଫନିକ ବିକଲ ଜେହି ଭାଁତୀ ॥

ଦୋ. ଭୟୁ ନିଷାଦ ବିଷାଦବସ ଦେଖତ ସଚିଵ ତୁରଂଗ।
ବୋଲି ସୁସେଵକ ଚାରି ତବ ଦିଏ ସାରଥୀ ସଂଗ ॥ 143 ॥

ଗୁହ ସାରଥିହି ଫିରେଉ ପହୁଁଚାଈ। ବିରହୁ ବିଷାଦୁ ବରନି ନହିଂ ଜାଈ ॥
ଚଲେ ଅଵଧ ଲେଇ ରଥହି ନିଷାଦା। ହୋହି ଛନହିଂ ଛନ ମଗନ ବିଷାଦା ॥
ସୋଚ ସୁମଂତ୍ର ବିକଲ ଦୁଖ ଦୀନା। ଧିଗ ଜୀଵନ ରଘୁବୀର ବିହୀନା ॥
ରହିହି ନ ଅଂତହୁଁ ଅଧମ ସରୀରୂ। ଜସୁ ନ ଲହେଉ ବିଛୁରତ ରଘୁବୀରୂ ॥
ଭେ ଅଜସ ଅଘ ଭାଜନ ପ୍ରାନା। କଵନ ହେତୁ ନହିଂ କରତ ପୟାନା ॥
ଅହହ ମଂଦ ମନୁ ଅଵସର ଚୂକା। ଅଜହୁଁ ନ ହୃଦୟ ହୋତ ଦୁଇ ଟୂକା ॥
ମୀଜି ହାଥ ସିରୁ ଧୁନି ପଛିତାଈ। ମନହଁ କୃପନ ଧନ ରାସି ଗଵାଁଈ ॥
ବିରିଦ ବାଁଧି ବର ବୀରୁ କହାଈ। ଚଲେଉ ସମର ଜନୁ ସୁଭଟ ପରାଈ ॥

ଦୋ. ବିପ୍ର ବିବେକୀ ବେଦବିଦ ସଂମତ ସାଧୁ ସୁଜାତି।
ଜିମି ଧୋଖେଂ ମଦପାନ କର ସଚିଵ ସୋଚ ତେହି ଭାଁତି ॥ 144 ॥

ଜିମି କୁଲୀନ ତିୟ ସାଧୁ ସୟାନୀ। ପତିଦେଵତା କରମ ମନ ବାନୀ ॥
ରହୈ କରମ ବସ ପରିହରି ନାହୂ। ସଚିଵ ହୃଦୟଁ ତିମି ଦାରୁନ ଦାହୁ ॥
ଲୋଚନ ସଜଲ ଡୀଠି ଭି ଥୋରୀ। ସୁନି ନ ଶ୍ରଵନ ବିକଲ ମତି ଭୋରୀ ॥
ସୂଖହିଂ ଅଧର ଲାଗି ମୁହଁ ଲାଟୀ। ଜିଉ ନ ଜାଇ ଉର ଅଵଧି କପାଟୀ ॥
ବିବରନ ଭୟୁ ନ ଜାଇ ନିହାରୀ। ମାରେସି ମନହୁଁ ପିତା ମହତାରୀ ॥
ହାନି ଗଲାନି ବିପୁଲ ମନ ବ୍ୟାପୀ। ଜମପୁର ପଂଥ ସୋଚ ଜିମି ପାପୀ ॥
ବଚନୁ ନ ଆଵ ହୃଦୟଁ ପଛିତାଈ। ଅଵଧ କାହ ମୈଂ ଦେଖବ ଜାଈ ॥
ରାମ ରହିତ ରଥ ଦେଖିହି ଜୋଈ। ସକୁଚିହି ମୋହି ବିଲୋକତ ସୋଈ ॥

ଦୋ. -ଧାଇ ପୂଁଛିହହିଂ ମୋହି ଜବ ବିକଲ ନଗର ନର ନାରି।
ଉତରୁ ଦେବ ମୈଂ ସବହି ତବ ହୃଦୟଁ ବଜ୍ରୁ ବୈଠାରି ॥ 145 ॥

ପୁଛିହହିଂ ଦୀନ ଦୁଖିତ ସବ ମାତା। କହବ କାହ ମୈଂ ତିନ୍ହହି ବିଧାତା ॥
ପୂଛିହି ଜବହିଂ ଲଖନ ମହତାରୀ। କହିହୁଁ କଵନ ସଁଦେସ ସୁଖାରୀ ॥
ରାମ ଜନନି ଜବ ଆଇହି ଧାଈ। ସୁମିରି ବଚ୍ଛୁ ଜିମି ଧେନୁ ଲଵାଈ ॥
ପୂଁଛତ ଉତରୁ ଦେବ ମୈଂ ତେହୀ। ଗେ ବନୁ ରାମ ଲଖନୁ ବୈଦେହୀ ॥
ଜୋଇ ପୂଁଛିହି ତେହି ଊତରୁ ଦେବା।ଜାଇ ଅଵଧ ଅବ ୟହୁ ସୁଖୁ ଲେବା ॥
ପୂଁଛିହି ଜବହିଂ ରାଉ ଦୁଖ ଦୀନା। ଜିଵନୁ ଜାସୁ ରଘୁନାଥ ଅଧୀନା ॥
ଦେହୁଁ ଉତରୁ କୌନୁ ମୁହୁ ଲାଈ। ଆୟୁଁ କୁସଲ କୁଅଁର ପହୁଁଚାଈ ॥
ସୁନତ ଲଖନ ସିୟ ରାମ ସଁଦେସୂ। ତୃନ ଜିମି ତନୁ ପରିହରିହି ନରେସୂ ॥

ଦୋ. -ହ୍ରଦୁ ନ ବିଦରେଉ ପଂକ ଜିମି ବିଛୁରତ ପ୍ରୀତମୁ ନୀରୁ ॥
ଜାନତ ହୌଂ ମୋହି ଦୀନ୍ହ ବିଧି ୟହୁ ଜାତନା ସରୀରୁ ॥ 146 ॥

ଏହି ବିଧି କରତ ପଂଥ ପଛିତାଵା। ତମସା ତୀର ତୁରତ ରଥୁ ଆଵା ॥
ବିଦା କିଏ କରି ବିନୟ ନିଷାଦା। ଫିରେ ପାୟଁ ପରି ବିକଲ ବିଷାଦା ॥
ପୈଠତ ନଗର ସଚିଵ ସକୁଚାଈ। ଜନୁ ମାରେସି ଗୁର ବାଁଭନ ଗାଈ ॥
ବୈଠି ବିଟପ ତର ଦିଵସୁ ଗଵାଁଵା। ସାଁଝ ସମୟ ତବ ଅଵସରୁ ପାଵା ॥
ଅଵଧ ପ୍ରବେସୁ କୀନ୍ହ ଅଁଧିଆରେଂ। ପୈଠ ଭଵନ ରଥୁ ରାଖି ଦୁଆରେମ୍ ॥
ଜିନ୍ହ ଜିନ୍ହ ସମାଚାର ସୁନି ପାଏ। ଭୂପ ଦ୍ଵାର ରଥୁ ଦେଖନ ଆଏ ॥
ରଥୁ ପହିଚାନି ବିକଲ ଲଖି ଘୋରେ। ଗରହିଂ ଗାତ ଜିମି ଆତପ ଓରେ ॥
ନଗର ନାରି ନର ବ୍ୟାକୁଲ କୈଂସେଂ। ନିଘଟତ ନୀର ମୀନଗନ ଜୈଂସେମ୍ ॥

ଦୋ. -ସଚିଵ ଆଗମନୁ ସୁନତ ସବୁ ବିକଲ ଭୟୁ ରନିଵାସୁ।
ଭଵନ ଭୟଂକରୁ ଲାଗ ତେହି ମାନହୁଁ ପ୍ରେତ ନିଵାସୁ ॥ 147 ॥

ଅତି ଆରତି ସବ ପୂଁଛହିଂ ରାନୀ। ଉତରୁ ନ ଆଵ ବିକଲ ଭି ବାନୀ ॥
ସୁନି ନ ଶ୍ରଵନ ନୟନ ନହିଂ ସୂଝା। କହହୁ କହାଁ ନୃପ ତେହି ତେହି ବୂଝା ॥
ଦାସିନ୍ହ ଦୀଖ ସଚିଵ ବିକଲାଈ। କୌସଲ୍ୟା ଗୃହଁ ଗୀଂ ଲଵାଈ ॥
ଜାଇ ସୁମଂତ୍ର ଦୀଖ କସ ରାଜା। ଅମିଅ ରହିତ ଜନୁ ଚଂଦୁ ବିରାଜା ॥
ଆସନ ସୟନ ବିଭୂଷନ ହୀନା। ପରେଉ ଭୂମିତଲ ନିପଟ ମଲୀନା ॥
ଲେଇ ଉସାସୁ ସୋଚ ଏହି ଭାଁତୀ। ସୁରପୁର ତେଂ ଜନୁ ଖଁସେଉ ଜଜାତୀ ॥
ଲେତ ସୋଚ ଭରି ଛିନୁ ଛିନୁ ଛାତୀ। ଜନୁ ଜରି ପଂଖ ପରେଉ ସଂପାତୀ ॥
ରାମ ରାମ କହ ରାମ ସନେହୀ। ପୁନି କହ ରାମ ଲଖନ ବୈଦେହୀ ॥

ଦୋ. ଦେଖି ସଚିଵଁ ଜୟ ଜୀଵ କହି କୀନ୍ହେଉ ଦଂଡ ପ୍ରନାମୁ।
ସୁନତ ଉଠେଉ ବ୍ୟାକୁଲ ନୃପତି କହୁ ସୁମଂତ୍ର କହଁ ରାମୁ ॥ 148 ॥

ଭୂପ ସୁମଂତ୍ରୁ ଲୀନ୍ହ ଉର ଲାଈ। ବୂଡ଼ତ କଛୁ ଅଧାର ଜନୁ ପାଈ ॥
ସହିତ ସନେହ ନିକଟ ବୈଠାରୀ। ପୂଁଛତ ରାଉ ନୟନ ଭରି ବାରୀ ॥
ରାମ କୁସଲ କହୁ ସଖା ସନେହୀ। କହଁ ରଘୁନାଥୁ ଲଖନୁ ବୈଦେହୀ ॥
ଆନେ ଫେରି କି ବନହି ସିଧାଏ। ସୁନତ ସଚିଵ ଲୋଚନ ଜଲ ଛାଏ ॥
ସୋକ ବିକଲ ପୁନି ପୂଁଛ ନରେସୂ। କହୁ ସିୟ ରାମ ଲଖନ ସଂଦେସୂ ॥
ରାମ ରୂପ ଗୁନ ସୀଲ ସୁଭ୍AU। ସୁମିରି ସୁମିରି ଉର ସୋଚତ ର୍AU ॥
ରାଉ ସୁନାଇ ଦୀନ୍ହ ବନବାସୂ। ସୁନି ମନ ଭୟୁ ନ ହରଷୁ ହରାଁସୂ ॥
ସୋ ସୁତ ବିଛୁରତ ଗେ ନ ପ୍ରାନା। କୋ ପାପୀ ବଡ଼ ମୋହି ସମାନା ॥

ଦୋ. ସଖା ରାମୁ ସିୟ ଲଖନୁ ଜହଁ ତହାଁ ମୋହି ପହୁଁଚାଉ।
ନାହିଂ ତ ଚାହତ ଚଲନ ଅବ ପ୍ରାନ କହୁଁ ସତିଭାଉ ॥ 149 ॥

ପୁନି ପୁନି ପୂଁଛତ ମଂତ୍ରହି ର୍AU। ପ୍ରିୟତମ ସୁଅନ ସଁଦେସ ସୁନ୍AU ॥
କରହି ସଖା ସୋଇ ବେଗି ଉପ୍AU। ରାମୁ ଲଖନୁ ସିୟ ନୟନ ଦେଖ୍AU ॥
ସଚିଵ ଧୀର ଧରି କହ ମୁଦୁ ବାନୀ। ମହାରାଜ ତୁମ୍ହ ପଂଡିତ ଗ୍ୟାନୀ ॥
ବୀର ସୁଧୀର ଧୁରଂଧର ଦେଵା। ସାଧୁ ସମାଜୁ ସଦା ତୁମ୍ହ ସେଵା ॥
ଜନମ ମରନ ସବ ଦୁଖ ଭୋଗା। ହାନି ଲାଭ ପ୍ରିୟ ମିଲନ ବିୟୋଗା ॥
କାଲ କରମ ବସ ହୌହିଂ ଗୋସାଈଂ। ବରବସ ରାତି ଦିଵସ କୀ ନାଈମ୍ ॥
ସୁଖ ହରଷହିଂ ଜଡ଼ ଦୁଖ ବିଲଖାହୀଂ। ଦୌ ସମ ଧୀର ଧରହିଂ ମନ ମାହୀମ୍ ॥
ଧୀରଜ ଧରହୁ ବିବେକୁ ବିଚାରୀ। ଛାଡ଼ଇଅ ସୋଚ ସକଲ ହିତକାରୀ ॥

ଦୋ. ପ୍ରଥମ ବାସୁ ତମସା ଭୟୁ ଦୂସର ସୁରସରି ତୀର।
ନ୍ହାଈ ରହେ ଜଲପାନୁ କରି ସିୟ ସମେତ ଦୌ ବୀର ॥ 150 ॥

କେଵଟ କୀନ୍ହି ବହୁତ ସେଵକାଈ। ସୋ ଜାମିନି ସିଂଗରୌର ଗଵାଁଈ ॥
ହୋତ ପ୍ରାତ ବଟ ଛୀରୁ ମଗାଵା। ଜଟା ମୁକୁଟ ନିଜ ସୀସ ବନାଵା ॥
ରାମ ସଖାଁ ତବ ନାଵ ମଗାଈ। ପ୍ରିୟା ଚଢ଼ଆଇ ଚଢ଼ଏ ରଘୁରାଈ ॥
ଲଖନ ବାନ ଧନୁ ଧରେ ବନାଈ। ଆପୁ ଚଢ଼ଏ ପ୍ରଭୁ ଆୟସୁ ପାଈ ॥
ବିକଲ ବିଲୋକି ମୋହି ରଘୁବୀରା। ବୋଲେ ମଧୁର ବଚନ ଧରି ଧୀରା ॥
ତାତ ପ୍ରନାମୁ ତାତ ସନ କହେହୁ। ବାର ବାର ପଦ ପଂକଜ ଗହେହୂ ॥
କରବି ପାୟଁ ପରି ବିନୟ ବହୋରୀ। ତାତ କରିଅ ଜନି ଚିଂତା ମୋରୀ ॥
ବନ ମଗ ମଂଗଲ କୁସଲ ହମାରେଂ। କୃପା ଅନୁଗ୍ରହ ପୁନ୍ୟ ତୁମ୍ହାରେମ୍ ॥

ଛଂ. ତୁମ୍ହରେ ଅନୁଗ୍ରହ ତାତ କାନନ ଜାତ ସବ ସୁଖୁ ପାଇହୌଂ।
ପ୍ରତିପାଲି ଆୟସୁ କୁସଲ ଦେଖନ ପାୟ ପୁନି ଫିରି ଆଇହୌମ୍ ॥
ଜନନୀଂ ସକଲ ପରିତୋଷି ପରି ପରି ପାୟଁ କରି ବିନତୀ ଘନୀ।
ତୁଲସୀ କରେହୁ ସୋଇ ଜତନୁ ଜେହିଂ କୁସଲୀ ରହହିଂ କୋସଲ ଧନୀ ॥

ସୋ. ଗୁର ସନ କହବ ସଁଦେସୁ ବାର ବାର ପଦ ପଦୁମ ଗହି।
କରବ ସୋଇ ଉପଦେସୁ ଜେହିଂ ନ ସୋଚ ମୋହି ଅଵଧପତି ॥ 151 ॥

ପୁରଜନ ପରିଜନ ସକଲ ନିହୋରୀ। ତାତ ସୁନାଏହୁ ବିନତୀ ମୋରୀ ॥
ସୋଇ ସବ ଭାଁତି ମୋର ହିତକାରୀ। ଜାତେଂ ରହ ନରନାହୁ ସୁଖାରୀ ॥
କହବ ସଁଦେସୁ ଭରତ କେ ଆଏଁ। ନୀତି ନ ତଜିଅ ରାଜପଦୁ ପାଏଁ ॥
ପାଲେହୁ ପ୍ରଜହି କରମ ମନ ବାନୀ। ସୀହୁ ମାତୁ ସକଲ ସମ ଜାନୀ ॥
ଓର ନିବାହେହୁ ଭାୟପ ଭାଈ। କରି ପିତୁ ମାତୁ ସୁଜନ ସେଵକାଈ ॥
ତାତ ଭାଁତି ତେହି ରାଖବ ର୍AU। ସୋଚ ମୋର ଜେହିଂ କରୈ ନ କ୍AU ॥
ଲଖନ କହେ କଛୁ ବଚନ କଠୋରା। ବରଜି ରାମ ପୁନି ମୋହି ନିହୋରା ॥
ବାର ବାର ନିଜ ସପଥ ଦେଵାଈ। କହବି ନ ତାତ ଲଖନ ଲରିକାଈ ॥

ଦୋ. କହି ପ୍ରନାମ କଛୁ କହନ ଲିୟ ସିୟ ଭି ସିଥିଲ ସନେହ।
ଥକିତ ବଚନ ଲୋଚନ ସଜଲ ପୁଲକ ପଲ୍ଲଵିତ ଦେହ ॥ 152 ॥

ତେହି ଅଵସର ରଘୁବର ରୂଖ ପାଈ। କେଵଟ ପାରହି ନାଵ ଚଲାଈ ॥
ରଘୁକୁଲତିଲକ ଚଲେ ଏହି ଭାଁତୀ। ଦେଖୁଁ ଠାଢ଼ କୁଲିସ ଧରି ଛାତୀ ॥
ମୈଂ ଆପନ କିମି କହୌଂ କଲେସୂ। ଜିଅତ ଫିରେଉଁ ଲେଇ ରାମ ସଁଦେସୂ ॥
ଅସ କହି ସଚିଵ ବଚନ ରହି ଗୟୂ। ହାନି ଗଲାନି ସୋଚ ବସ ଭୟୂ ॥
ସୁତ ବଚନ ସୁନତହିଂ ନରନାହୂ। ପରେଉ ଧରନି ଉର ଦାରୁନ ଦାହୂ ॥
ତଲଫତ ବିଷମ ମୋହ ମନ ମାପା। ମାଜା ମନହୁଁ ମୀନ କହୁଁ ବ୍ୟାପା ॥
କରି ବିଲାପ ସବ ରୋଵହିଂ ରାନୀ। ମହା ବିପତି କିମି ଜାଇ ବଖାନୀ ॥
ସୁନି ବିଲାପ ଦୁଖହୂ ଦୁଖୁ ଲାଗା। ଧୀରଜହୂ କର ଧୀରଜୁ ଭାଗା ॥

ଦୋ. ଭୟୁ କୋଲାହଲୁ ଅଵଧ ଅତି ସୁନି ନୃପ ରାଉର ସୋରୁ।
ବିପୁଲ ବିହଗ ବନ ପରେଉ ନିସି ମାନହୁଁ କୁଲିସ କଠୋରୁ ॥ 153 ॥

ପ୍ରାନ କଂଠଗତ ଭୟୁ ଭୁଆଲୂ। ମନି ବିହୀନ ଜନୁ ବ୍ୟାକୁଲ ବ୍ୟାଲୂ ॥
ଇଦ୍ରୀଂ ସକଲ ବିକଲ ଭିଁ ଭାରୀ। ଜନୁ ସର ସରସିଜ ବନୁ ବିନୁ ବାରୀ ॥
କୌସଲ୍ୟାଁ ନୃପୁ ଦୀଖ ମଲାନା। ରବିକୁଲ ରବି ଅଁଥୟୁ ଜିୟଁ ଜାନା।
ଉର ଧରି ଧୀର ରାମ ମହତାରୀ। ବୋଲୀ ବଚନ ସମୟ ଅନୁସାରୀ ॥
ନାଥ ସମୁଝି ମନ କରିଅ ବିଚାରୂ। ରାମ ବିୟୋଗ ପୟୋଧି ଅପାରୂ ॥
କରନଧାର ତୁମ୍ହ ଅଵଧ ଜହାଜୂ। ଚଢ଼ଏଉ ସକଲ ପ୍ରିୟ ପଥିକ ସମାଜୂ ॥
ଧୀରଜୁ ଧରିଅ ତ ପାଇଅ ପାରୂ। ନାହିଂ ତ ବୂଡ଼ଇହି ସବୁ ପରିଵାରୂ ॥
ଜୌଂ ଜିୟଁ ଧରିଅ ବିନୟ ପିୟ ମୋରୀ। ରାମୁ ଲଖନୁ ସିୟ ମିଲହିଂ ବହୋରୀ ॥

ଦୋ. -ପ୍ରିୟା ବଚନ ମୃଦୁ ସୁନତ ନୃପୁ ଚିତୟୁ ଆଁଖି ଉଘାରି।
ତଲଫତ ମୀନ ମଲୀନ ଜନୁ ସୀଂଚତ ସୀତଲ ବାରି ॥ 154 ॥

ଧରି ଧୀରଜୁ ଉଠୀ ବୈଠ ଭୁଆଲୂ। କହୁ ସୁମଂତ୍ର କହଁ ରାମ କୃପାଲୂ ॥
କହାଁ ଲଖନୁ କହଁ ରାମୁ ସନେହୀ। କହଁ ପ୍ରିୟ ପୁତ୍ରବଧୂ ବୈଦେହୀ ॥
ବିଲପତ ରାଉ ବିକଲ ବହୁ ଭାଁତୀ। ଭି ଜୁଗ ସରିସ ସିରାତି ନ ରାତୀ ॥
ତାପସ ଅଂଧ ସାପ ସୁଧି ଆଈ। କୌସଲ୍ୟହି ସବ କଥା ସୁନାଈ ॥
ଭୟୁ ବିକଲ ବରନତ ଇତିହାସା। ରାମ ରହିତ ଧିଗ ଜୀଵନ ଆସା ॥
ସୋ ତନୁ ରାଖି କରବ ମୈଂ କାହା। ଜେଂହି ନ ପ୍ରେମ ପନୁ ମୋର ନିବାହା ॥
ହା ରଘୁନଂଦନ ପ୍ରାନ ପିରୀତେ। ତୁମ୍ହ ବିନୁ ଜିଅତ ବହୁତ ଦିନ ବୀତେ ॥
ହା ଜାନକୀ ଲଖନ ହା ରଘୁବର। ହା ପିତୁ ହିତ ଚିତ ଚାତକ ଜଲଧର।

ଦୋ. ରାମ ରାମ କହି ରାମ କହି ରାମ ରାମ କହି ରାମ।
ତନୁ ପରିହରି ରଘୁବର ବିରହଁ ରାଉ ଗୟୁ ସୁରଧାମ ॥ 155 ॥

ଜିଅନ ମରନ ଫଲୁ ଦସରଥ ପାଵା। ଅଂଡ ଅନେକ ଅମଲ ଜସୁ ଛାଵା ॥
ଜିଅତ ରାମ ବିଧୁ ବଦନୁ ନିହାରା। ରାମ ବିରହ କରି ମରନୁ ସଁଵାରା ॥
ସୋକ ବିକଲ ସବ ରୋଵହିଂ ରାନୀ। ରୂପୁ ସୀଲ ବଲୁ ତେଜୁ ବଖାନୀ ॥
କରହିଂ ବିଲାପ ଅନେକ ପ୍ରକାରା। ପରହୀଂ ଭୂମିତଲ ବାରହିଂ ବାରା ॥
ବିଲପହିଂ ବିକଲ ଦାସ ଅରୁ ଦାସୀ। ଘର ଘର ରୁଦନୁ କରହିଂ ପୁରବାସୀ ॥
ଅଁଥୟୁ ଆଜୁ ଭାନୁକୁଲ ଭାନୂ। ଧରମ ଅଵଧି ଗୁନ ରୂପ ନିଧାନୂ ॥
ଗାରୀଂ ସକଲ କୈକିହି ଦେହୀଂ। ନୟନ ବିହୀନ କୀନ୍ହ ଜଗ ଜେହୀମ୍ ॥
ଏହି ବିଧି ବିଲପତ ରୈନି ବିହାନୀ। ଆଏ ସକଲ ମହାମୁନି ଗ୍ୟାନୀ ॥

ଦୋ. ତବ ବସିଷ୍ଠ ମୁନି ସମୟ ସମ କହି ଅନେକ ଇତିହାସ।
ସୋକ ନେଵାରେଉ ସବହି କର ନିଜ ବିଗ୍ୟାନ ପ୍ରକାସ ॥ 156 ॥

ତେଲ ନାଁଵ ଭରି ନୃପ ତନୁ ରାଖା। ଦୂତ ବୋଲାଇ ବହୁରି ଅସ ଭାଷା ॥
ଧାଵହୁ ବେଗି ଭରତ ପହିଂ ଜାହୂ। ନୃପ ସୁଧି କତହୁଁ କହହୁ ଜନି କାହୂ ॥
ଏତନେଇ କହେହୁ ଭରତ ସନ ଜାଈ। ଗୁର ବୋଲାଈ ପଠୟୁ ଦୌ ଭାଈ ॥
ସୁନି ମୁନି ଆୟସୁ ଧାଵନ ଧାଏ। ଚଲେ ବେଗ ବର ବାଜି ଲଜାଏ ॥
ଅନରଥୁ ଅଵଧ ଅରଂଭେଉ ଜବ ତେଂ। କୁସଗୁନ ହୋହିଂ ଭରତ କହୁଁ ତବ ତେମ୍ ॥
ଦେଖହିଂ ରାତି ଭୟାନକ ସପନା। ଜାଗି କରହିଂ କଟୁ କୋଟି କଲପନା ॥
ବିପ୍ର ଜେଵାଁଇ ଦେହିଂ ଦିନ ଦାନା। ସିଵ ଅଭିଷେକ କରହିଂ ବିଧି ନାନା ॥
ମାଗହିଂ ହୃଦୟଁ ମହେସ ମନାଈ। କୁସଲ ମାତୁ ପିତୁ ପରିଜନ ଭାଈ ॥

ଦୋ. ଏହି ବିଧି ସୋଚତ ଭରତ ମନ ଧାଵନ ପହୁଁଚେ ଆଇ।
ଗୁର ଅନୁସାସନ ଶ୍ରଵନ ସୁନି ଚଲେ ଗନେସୁ ମନାଇ ॥ 157 ॥

ଚଲେ ସମୀର ବେଗ ହୟ ହାଁକେ। ନାଘତ ସରିତ ସୈଲ ବନ ବାଁକେ ॥
ହୃଦୟଁ ସୋଚୁ ବଡ଼ କଛୁ ନ ସୋହାଈ। ଅସ ଜାନହିଂ ଜିୟଁ ଜାଉଁ ଉଡ଼ଆଈ ॥
ଏକ ନିମେଷ ବରସ ସମ ଜାଈ। ଏହି ବିଧି ଭରତ ନଗର ନିଅରାଈ ॥
ଅସଗୁନ ହୋହିଂ ନଗର ପୈଠାରା। ରଟହିଂ କୁଭାଁତି କୁଖେତ କରାରା ॥
ଖର ସିଆର ବୋଲହିଂ ପ୍ରତିକୂଲା। ସୁନି ସୁନି ହୋଇ ଭରତ ମନ ସୂଲା ॥
ଶ୍ରୀହତ ସର ସରିତା ବନ ବାଗା। ନଗରୁ ବିସେଷି ଭୟାଵନୁ ଲାଗା ॥
ଖଗ ମୃଗ ହୟ ଗୟ ଜାହିଂ ନ ଜୋଏ। ରାମ ବିୟୋଗ କୁରୋଗ ବିଗୋଏ ॥
ନଗର ନାରି ନର ନିପଟ ଦୁଖାରୀ। ମନହୁଁ ସବନ୍ହି ସବ ସଂପତି ହାରୀ ॥

ଦୋ. ପୁରଜନ ମିଲିହିଂ ନ କହହିଂ କଛୁ ଗଵଁହିଂ ଜୋହାରହିଂ ଜାହିଂ।
ଭରତ କୁସଲ ପୂଁଛି ନ ସକହିଂ ଭୟ ବିଷାଦ ମନ ମାହିମ୍ ॥ 158 ॥

ହାଟ ବାଟ ନହିଂ ଜାଇ ନିହାରୀ। ଜନୁ ପୁର ଦହଁ ଦିସି ଲାଗି ଦଵାରୀ ॥
ଆଵତ ସୁତ ସୁନି କୈକୟନଂଦିନି। ହରଷୀ ରବିକୁଲ ଜଲରୁହ ଚଂଦିନି ॥
ସଜି ଆରତୀ ମୁଦିତ ଉଠି ଧାଈ। ଦ୍ଵାରେହିଂ ଭେଂଟି ଭଵନ ଲେଇ ଆଈ ॥
ଭରତ ଦୁଖିତ ପରିଵାରୁ ନିହାରା। ମାନହୁଁ ତୁହିନ ବନଜ ବନୁ ମାରା ॥
କୈକେଈ ହରଷିତ ଏହି ଭାଁତି। ମନହୁଁ ମୁଦିତ ଦଵ ଲାଇ କିରାତୀ ॥
ସୁତହି ସସୋଚ ଦେଖି ମନୁ ମାରେଂ। ପୂଁଛତି ନୈହର କୁସଲ ହମାରେମ୍ ॥
ସକଲ କୁସଲ କହି ଭରତ ସୁନାଈ। ପୂଁଛୀ ନିଜ କୁଲ କୁସଲ ଭଲାଈ ॥
କହୁ କହଁ ତାତ କହାଁ ସବ ମାତା। କହଁ ସିୟ ରାମ ଲଖନ ପ୍ରିୟ ଭ୍ରାତା ॥

ଦୋ. ସୁନି ସୁତ ବଚନ ସନେହମୟ କପଟ ନୀର ଭରି ନୈନ।
ଭରତ ଶ୍ରଵନ ମନ ସୂଲ ସମ ପାପିନି ବୋଲୀ ବୈନ ॥ 159 ॥

ତାତ ବାତ ମୈଂ ସକଲ ସଁଵାରୀ। ଭୈ ମଂଥରା ସହାୟ ବିଚାରୀ ॥
କଛୁକ କାଜ ବିଧି ବୀଚ ବିଗାରେଉ। ଭୂପତି ସୁରପତି ପୁର ପଗୁ ଧାରେଉ ॥
ସୁନତ ଭରତୁ ଭେ ବିବସ ବିଷାଦା। ଜନୁ ସହମେଉ କରି କେହରି ନାଦା ॥
ତାତ ତାତ ହା ତାତ ପୁକାରୀ। ପରେ ଭୂମିତଲ ବ୍ୟାକୁଲ ଭାରୀ ॥
ଚଲତ ନ ଦେଖନ ପାୟୁଁ ତୋହୀ। ତାତ ନ ରାମହି ସୌଂପେହୁ ମୋହୀ ॥
ବହୁରି ଧୀର ଧରି ଉଠେ ସଁଭାରୀ। କହୁ ପିତୁ ମରନ ହେତୁ ମହତାରୀ ॥
ସୁନି ସୁତ ବଚନ କହତି କୈକେଈ। ମରମୁ ପାଁଛି ଜନୁ ମାହୁର ଦେଈ ॥
ଆଦିହୁ ତେଂ ସବ ଆପନି କରନୀ। କୁଟିଲ କଠୋର ମୁଦିତ ମନ ବରନୀ ॥

ଦୋ. ଭରତହି ବିସରେଉ ପିତୁ ମରନ ସୁନତ ରାମ ବନ ଗୌନୁ।
ହେତୁ ଅପନପୁ ଜାନି ଜିୟଁ ଥକିତ ରହେ ଧରି ମୌନୁ ॥ 160 ॥

ବିକଲ ବିଲୋକି ସୁତହି ସମୁଝାଵତି। ମନହୁଁ ଜରେ ପର ଲୋନୁ ଲଗାଵତି ॥
ତାତ ରାଉ ନହିଂ ସୋଚେ ଜୋଗୂ। ବିଢ଼ଇ ସୁକୃତ ଜସୁ କୀନ୍ହେଉ ଭୋଗୂ ॥
ଜୀଵତ ସକଲ ଜନମ ଫଲ ପାଏ। ଅଂତ ଅମରପତି ସଦନ ସିଧାଏ ॥
ଅସ ଅନୁମାନି ସୋଚ ପରିହରହୂ। ସହିତ ସମାଜ ରାଜ ପୁର କରହୂ ॥
ସୁନି ସୁଠି ସହମେଉ ରାଜକୁମାରୂ। ପାକେଂ ଛତ ଜନୁ ଲାଗ ଅଁଗାରୂ ॥
ଧୀରଜ ଧରି ଭରି ଲେହିଂ ଉସାସା। ପାପନି ସବହି ଭାଁତି କୁଲ ନାସା ॥
ଜୌଂ ପୈ କୁରୁଚି ରହୀ ଅତି ତୋହୀ। ଜନମତ କାହେ ନ ମାରେ ମୋହୀ ॥
ପେଡ଼ କାଟି ତୈଂ ପାଲୁ ସୀଂଚା। ମୀନ ଜିଅନ ନିତି ବାରି ଉଲୀଚା ॥

ଦୋ. ହଂସବଂସୁ ଦସରଥୁ ଜନକୁ ରାମ ଲଖନ ସେ ଭାଇ।
ଜନନୀ ତୂଁ ଜନନୀ ଭୀ ବିଧି ସନ କଛୁ ନ ବସାଇ ॥ 161 ॥

ଜବ ତୈଂ କୁମତି କୁମତ ଜିୟଁ ଠୟୂ। ଖଂଡ ଖଂଡ ହୋଇ ହ୍ରଦୁ ନ ଗୟୂ ॥
ବର ମାଗତ ମନ ଭି ନହିଂ ପୀରା। ଗରି ନ ଜୀହ ମୁହଁ ପରେଉ ନ କୀରା ॥
ଭୂପଁ ପ୍ରତୀତ ତୋରି କିମି କୀନ୍ହୀ। ମରନ କାଲ ବିଧି ମତି ହରି ଲୀନ୍ହୀ ॥
ବିଧିହୁଁ ନ ନାରି ହୃଦୟ ଗତି ଜାନୀ। ସକଲ କପଟ ଅଘ ଅଵଗୁନ ଖାନୀ ॥
ସରଲ ସୁସୀଲ ଧରମ ରତ ର୍AU। ସୋ କିମି ଜାନୈ ତୀୟ ସୁଭ୍AU ॥
ଅସ କୋ ଜୀଵ ଜଂତୁ ଜଗ ମାହୀଂ। ଜେହି ରଘୁନାଥ ପ୍ରାନପ୍ରିୟ ନାହୀମ୍ ॥
ଭେ ଅତି ଅହିତ ରାମୁ ତେଉ ତୋହୀ। କୋ ତୂ ଅହସି ସତ୍ୟ କହୁ ମୋହୀ ॥
ଜୋ ହସି ସୋ ହସି ମୁହଁ ମସି ଲାଈ। ଆଁଖି ଓଟ ଉଠି ବୈଠହିଂ ଜାଈ ॥

ଦୋ. ରାମ ବିରୋଧୀ ହୃଦୟ ତେଂ ପ୍ରଗଟ କୀନ୍ହ ବିଧି ମୋହି।
ମୋ ସମାନ କୋ ପାତକୀ ବାଦି କହୁଁ କଛୁ ତୋହି ॥ 162 ॥

ସୁନି ସତ୍ରୁଘୁନ ମାତୁ କୁଟିଲାଈ। ଜରହିଂ ଗାତ ରିସ କଛୁ ନ ବସାଈ ॥
ତେହି ଅଵସର କୁବରୀ ତହଁ ଆଈ। ବସନ ବିଭୂଷନ ବିବିଧ ବନାଈ ॥
ଲଖି ରିସ ଭରେଉ ଲଖନ ଲଘୁ ଭାଈ। ବରତ ଅନଲ ଘୃତ ଆହୁତି ପାଈ ॥
ହୁମଗି ଲାତ ତକି କୂବର ମାରା। ପରି ମୁହ ଭର ମହି କରତ ପୁକାରା ॥
କୂବର ଟୂଟେଉ ଫୂଟ କପାରୂ। ଦଲିତ ଦସନ ମୁଖ ରୁଧିର ପ୍ରଚାରୂ ॥
ଆହ ଦିଅ ମୈଂ କାହ ନସାଵା। କରତ ନୀକ ଫଲୁ ଅନିସ ପାଵା ॥
ସୁନି ରିପୁହନ ଲଖି ନଖ ସିଖ ଖୋଟୀ। ଲଗେ ଘସୀଟନ ଧରି ଧରି ଝୋଂଟୀ ॥
ଭରତ ଦୟାନିଧି ଦୀନ୍ହି ଛଡ଼ଆଈ। କୌସଲ୍ୟା ପହିଂ ଗେ ଦୌ ଭାଈ ॥

ଦୋ. ମଲିନ ବସନ ବିବରନ ବିକଲ କୃସ ସରୀର ଦୁଖ ଭାର।
କନକ କଲପ ବର ବେଲି ବନ ମାନହୁଁ ହନୀ ତୁସାର ॥ 163 ॥

ଭରତହି ଦେଖି ମାତୁ ଉଠି ଧାଈ। ମୁରୁଛିତ ଅଵନି ପରୀ ଝିଁ ଆଈ ॥
ଦେଖତ ଭରତୁ ବିକଲ ଭେ ଭାରୀ। ପରେ ଚରନ ତନ ଦସା ବିସାରୀ ॥
ମାତୁ ତାତ କହଁ ଦେହି ଦେଖାଈ। କହଁ ସିୟ ରାମୁ ଲଖନୁ ଦୌ ଭାଈ ॥
କୈକି କତ ଜନମୀ ଜଗ ମାଝା। ଜୌଂ ଜନମି ତ ଭି କାହେ ନ ବାଁଝା ॥
କୁଲ କଲଂକୁ ଜେହିଂ ଜନମେଉ ମୋହୀ। ଅପଜସ ଭାଜନ ପ୍ରିୟଜନ ଦ୍ରୋହୀ ॥
କୋ ତିଭୁଵନ ମୋହି ସରିସ ଅଭାଗୀ। ଗତି ଅସି ତୋରି ମାତୁ ଜେହି ଲାଗୀ ॥
ପିତୁ ସୁରପୁର ବନ ରଘୁବର କେତୂ। ମୈଂ କେଵଲ ସବ ଅନରଥ ହେତୁ ॥
ଧିଗ ମୋହି ଭୟୁଁ ବେନୁ ବନ ଆଗୀ। ଦୁସହ ଦାହ ଦୁଖ ଦୂଷନ ଭାଗୀ ॥

ଦୋ. ମାତୁ ଭରତ କେ ବଚନ ମୃଦୁ ସୁନି ସୁନି ଉଠୀ ସଁଭାରି ॥
ଲିଏ ଉଠାଇ ଲଗାଇ ଉର ଲୋଚନ ମୋଚତି ବାରି ॥ 164 ॥

ସରଲ ସୁଭାୟ ମାୟଁ ହିୟଁ ଲାଏ। ଅତି ହିତ ମନହୁଁ ରାମ ଫିରି ଆଏ ॥
ଭେଂଟେଉ ବହୁରି ଲଖନ ଲଘୁ ଭାଈ। ସୋକୁ ସନେହୁ ନ ହୃଦୟଁ ସମାଈ ॥
ଦେଖି ସୁଭାଉ କହତ ସବୁ କୋଈ। ରାମ ମାତୁ ଅସ କାହେ ନ ହୋଈ ॥
ମାତାଁ ଭରତୁ ଗୋଦ ବୈଠାରେ। ଆଁସୁ ପୌଂଛି ମୃଦୁ ବଚନ ଉଚାରେ ॥
ଅଜହୁଁ ବଚ୍ଛ ବଲି ଧୀରଜ ଧରହୂ। କୁସମୁ ସମୁଝି ସୋକ ପରିହରହୂ ॥
ଜନି ମାନହୁ ହିୟଁ ହାନି ଗଲାନୀ। କାଲ କରମ ଗତି ଅଘଟିତ ଜାନି ॥
କାହୁହି ଦୋସୁ ଦେହୁ ଜନି ତାତା। ଭା ମୋହି ସବ ବିଧି ବାମ ବିଧାତା ॥
ଜୋ ଏତେହୁଁ ଦୁଖ ମୋହି ଜିଆଵା। ଅଜହୁଁ କୋ ଜାନି କା ତେହି ଭାଵା ॥

ଦୋ. ପିତୁ ଆୟସ ଭୂଷନ ବସନ ତାତ ତଜେ ରଘୁବୀର।
ବିସମୁ ହରଷୁ ନ ହୃଦୟଁ କଛୁ ପହିରେ ବଲକଲ ଚୀର। 165 ॥

ମୁଖ ପ୍ରସନ୍ନ ମନ ରଂଗ ନ ରୋଷୂ। ସବ କର ସବ ବିଧି କରି ପରିତୋଷୂ ॥
ଚଲେ ବିପିନ ସୁନି ସିୟ ସଁଗ ଲାଗୀ। ରହି ନ ରାମ ଚରନ ଅନୁରାଗୀ ॥
ସୁନତହିଂ ଲଖନୁ ଚଲେ ଉଠି ସାଥା। ରହହିଂ ନ ଜତନ କିଏ ରଘୁନାଥା ॥
ତବ ରଘୁପତି ସବହୀ ସିରୁ ନାଈ। ଚଲେ ସଂଗ ସିୟ ଅରୁ ଲଘୁ ଭାଈ ॥
ରାମୁ ଲଖନୁ ସିୟ ବନହି ସିଧାଏ। ଗିଉଁ ନ ସଂଗ ନ ପ୍ରାନ ପଠାଏ ॥
ୟହୁ ସବୁ ଭା ଇନ୍ହ ଆଁଖିନ୍ହ ଆଗେଂ। ତୁ ନ ତଜା ତନୁ ଜୀଵ ଅଭାଗେମ୍ ॥
ମୋହି ନ ଲାଜ ନିଜ ନେହୁ ନିହାରୀ। ରାମ ସରିସ ସୁତ ମୈଂ ମହତାରୀ ॥
ଜିଐ ମରୈ ଭଲ ଭୂପତି ଜାନା। ମୋର ହୃଦୟ ସତ କୁଲିସ ସମାନା ॥

ଦୋ. କୌସଲ୍ୟା କେ ବଚନ ସୁନି ଭରତ ସହିତ ରନିଵାସ।
ବ୍ୟାକୁଲ ବିଲପତ ରାଜଗୃହ ମାନହୁଁ ସୋକ ନେଵାସୁ ॥ 166 ॥

ବିଲପହିଂ ବିକଲ ଭରତ ଦୌ ଭାଈ। କୌସଲ୍ୟାଁ ଲିଏ ହୃଦୟଁ ଲଗାଈ ॥
ଭାଁତି ଅନେକ ଭରତୁ ସମୁଝାଏ। କହି ବିବେକମୟ ବଚନ ସୁନାଏ ॥
ଭରତହୁଁ ମାତୁ ସକଲ ସମୁଝାଈଂ। କହି ପୁରାନ ଶ୍ରୁତି କଥା ସୁହାଈମ୍ ॥
ଛଲ ବିହୀନ ସୁଚି ସରଲ ସୁବାନୀ। ବୋଲେ ଭରତ ଜୋରି ଜୁଗ ପାନୀ ॥
ଜେ ଅଘ ମାତୁ ପିତା ସୁତ ମାରେଂ। ଗାଇ ଗୋଠ ମହିସୁର ପୁର ଜାରେମ୍ ॥
ଜେ ଅଘ ତିୟ ବାଲକ ବଧ କୀନ୍ହେଂ। ମୀତ ମହୀପତି ମାହୁର ଦୀନ୍ହେମ୍ ॥
ଜେ ପାତକ ଉପପାତକ ଅହହୀଂ। କରମ ବଚନ ମନ ଭଵ କବି କହହୀମ୍ ॥
ତେ ପାତକ ମୋହି ହୋହୁଁ ବିଧାତା। ଜୌଂ ୟହୁ ହୋଇ ମୋର ମତ ମାତା ॥

ଦୋ. ଜେ ପରିହରି ହରି ହର ଚରନ ଭଜହିଂ ଭୂତଗନ ଘୋର।
ତେହି କି ଗତି ମୋହି ଦେଉ ବିଧି ଜୌଂ ଜନନୀ ମତ ମୋର ॥ 167 ॥

ବେଚହିଂ ବେଦୁ ଧରମୁ ଦୁହି ଲେହୀଂ। ପିସୁନ ପରାୟ ପାପ କହି ଦେହୀମ୍ ॥
କପଟୀ କୁଟିଲ କଲହପ୍ରିୟ କ୍ରୋଧୀ। ବେଦ ବିଦୂଷକ ବିସ୍ଵ ବିରୋଧୀ ॥
ଲୋଭୀ ଲଂପଟ ଲୋଲୁପଚାରା। ଜେ ତାକହିଂ ପରଧନୁ ପରଦାରା ॥
ପାଵୌଂ ମୈଂ ତିନ୍ହ କେ ଗତି ଘୋରା। ଜୌଂ ଜନନୀ ୟହୁ ସଂମତ ମୋରା ॥
ଜେ ନହିଂ ସାଧୁସଂଗ ଅନୁରାଗେ। ପରମାରଥ ପଥ ବିମୁଖ ଅଭାଗେ ॥
ଜେ ନ ଭଜହିଂ ହରି ନରତନୁ ପାଈ। ଜିନ୍ହହି ନ ହରି ହର ସୁଜସୁ ସୋହାଈ ॥
ତଜି ଶ୍ରୁତିପଂଥୁ ବାମ ପଥ ଚଲହୀଂ। ବଂଚକ ବିରଚି ବେଷ ଜଗୁ ଛଲହୀମ୍ ॥
ତିନ୍ହ କୈ ଗତି ମୋହି ସଂକର ଦେଊ। ଜନନୀ ଜୌଂ ୟହୁ ଜାନୌଂ ଭେଊ ॥

ଦୋ. ମାତୁ ଭରତ କେ ବଚନ ସୁନି ସାଁଚେ ସରଲ ସୁଭାୟଁ।
କହତି ରାମ ପ୍ରିୟ ତାତ ତୁମ୍ହ ସଦା ବଚନ ମନ କାୟଁ ॥ 168 ॥

ରାମ ପ୍ରାନହୁ ତେଂ ପ୍ରାନ ତୁମ୍ହାରେ। ତୁମ୍ହ ରଘୁପତିହି ପ୍ରାନହୁ ତେଂ ପ୍ୟାରେ ॥
ବିଧୁ ବିଷ ଚଵୈ ସ୍ତ୍ରଵୈ ହିମୁ ଆଗୀ। ହୋଇ ବାରିଚର ବାରି ବିରାଗୀ ॥
ଭେଁ ଗ୍ୟାନୁ ବରୁ ମିଟୈ ନ ମୋହୂ। ତୁମ୍ହ ରାମହି ପ୍ରତିକୂଲ ନ ହୋହୂ ॥
ମତ ତୁମ୍ହାର ୟହୁ ଜୋ ଜଗ କହହୀଂ। ସୋ ସପନେହୁଁ ସୁଖ ସୁଗତି ନ ଲହହୀମ୍ ॥
ଅସ କହି ମାତୁ ଭରତୁ ହିୟଁ ଲାଏ। ଥନ ପୟ ସ୍ତ୍ରଵହିଂ ନୟନ ଜଲ ଛାଏ ॥
କରତ ବିଲାପ ବହୁତ ୟହି ଭାଁତୀ। ବୈଠେହିଂ ବୀତି ଗି ସବ ରାତୀ ॥
ବାମଦେଉ ବସିଷ୍ଠ ତବ ଆଏ। ସଚିଵ ମହାଜନ ସକଲ ବୋଲାଏ ॥
ମୁନି ବହୁ ଭାଁତି ଭରତ ଉପଦେସେ। କହି ପରମାରଥ ବଚନ ସୁଦେସେ ॥

ଦୋ. ତାତ ହୃଦୟଁ ଧୀରଜୁ ଧରହୁ କରହୁ ଜୋ ଅଵସର ଆଜୁ।
ଉଠେ ଭରତ ଗୁର ବଚନ ସୁନି କରନ କହେଉ ସବୁ ସାଜୁ ॥ 169 ॥

ନୃପତନୁ ବେଦ ବିଦିତ ଅନ୍ହଵାଵା। ପରମ ବିଚିତ୍ର ବିମାନୁ ବନାଵା ॥
ଗହି ପଦ ଭରତ ମାତୁ ସବ ରାଖୀ। ରହୀଂ ରାନି ଦରସନ ଅଭିଲାଷୀ ॥
ଚଂଦନ ଅଗର ଭାର ବହୁ ଆଏ। ଅମିତ ଅନେକ ସୁଗଂଧ ସୁହାଏ ॥
ସରଜୁ ତୀର ରଚି ଚିତା ବନାଈ। ଜନୁ ସୁରପୁର ସୋପାନ ସୁହାଈ ॥
ଏହି ବିଧି ଦାହ କ୍ରିୟା ସବ କୀନ୍ହୀ। ବିଧିଵତ ନ୍ହାଇ ତିଲାଂଜୁଲି ଦୀନ୍ହୀ ॥
ସୋଧି ସୁମୃତି ସବ ବେଦ ପୁରାନା। କୀନ୍ହ ଭରତ ଦସଗାତ ବିଧାନା ॥
ଜହଁ ଜସ ମୁନିବର ଆୟସୁ ଦୀନ୍ହା। ତହଁ ତସ ସହସ ଭାଁତି ସବୁ କୀନ୍ହା ॥
ଭେ ବିସୁଦ୍ଧ ଦିଏ ସବ ଦାନା। ଧେନୁ ବାଜି ଗଜ ବାହନ ନାନା ॥

ଦୋ. ସିଂଘାସନ ଭୂଷନ ବସନ ଅନ୍ନ ଧରନି ଧନ ଧାମ।
ଦିଏ ଭରତ ଲହି ଭୂମିସୁର ଭେ ପରିପୂରନ କାମ ॥ 170 ॥

ପିତୁ ହିତ ଭରତ କୀନ୍ହି ଜସି କରନୀ। ସୋ ମୁଖ ଲାଖ ଜାଇ ନହିଂ ବରନୀ ॥
ସୁଦିନୁ ସୋଧି ମୁନିବର ତବ ଆଏ। ସଚିଵ ମହାଜନ ସକଲ ବୋଲାଏ ॥
ବୈଠେ ରାଜସଭାଁ ସବ ଜାଈ। ପଠେ ବୋଲି ଭରତ ଦୌ ଭାଈ ॥
ଭରତୁ ବସିଷ୍ଠ ନିକଟ ବୈଠାରେ। ନୀତି ଧରମମୟ ବଚନ ଉଚାରେ ॥
ପ୍ରଥମ କଥା ସବ ମୁନିବର ବରନୀ। କୈକି କୁଟିଲ କୀନ୍ହି ଜସି କରନୀ ॥
ଭୂପ ଧରମବ୍ରତୁ ସତ୍ୟ ସରାହା। ଜେହିଂ ତନୁ ପରିହରି ପ୍ରେମୁ ନିବାହା ॥
କହତ ରାମ ଗୁନ ସୀଲ ସୁଭ୍AU। ସଜଲ ନୟନ ପୁଲକେଉ ମୁନିର୍AU ॥
ବହୁରି ଲଖନ ସିୟ ପ୍ରୀତି ବଖାନୀ। ସୋକ ସନେହ ମଗନ ମୁନି ଗ୍ୟାନୀ ॥

ଦୋ. ସୁନହୁ ଭରତ ଭାଵୀ ପ୍ରବଲ ବିଲଖି କହେଉ ମୁନିନାଥ।
ହାନି ଲାଭୁ ଜୀଵନ ମରନୁ ଜସୁ ଅପଜସୁ ବିଧି ହାଥ ॥ 171 ॥

ଅସ ବିଚାରି କେହି ଦେଇଅ ଦୋସୂ। ବ୍ୟରଥ କାହି ପର କୀଜିଅ ରୋସୂ ॥
ତାତ ବିଚାରୁ କେହି କରହୁ ମନ ମାହୀଂ। ସୋଚ ଜୋଗୁ ଦସରଥୁ ନୃପୁ ନାହୀମ୍ ॥
ସୋଚିଅ ବିପ୍ର ଜୋ ବେଦ ବିହୀନା। ତଜି ନିଜ ଧରମୁ ବିଷୟ ଲୟଲୀନା ॥
ସୋଚିଅ ନୃପତି ଜୋ ନୀତି ନ ଜାନା। ଜେହି ନ ପ୍ରଜା ପ୍ରିୟ ପ୍ରାନ ସମାନା ॥
ସୋଚିଅ ବୟସୁ କୃପନ ଧନଵାନୂ। ଜୋ ନ ଅତିଥି ସିଵ ଭଗତି ସୁଜାନୂ ॥
ସୋଚିଅ ସୂଦ୍ରୁ ବିପ୍ର ଅଵମାନୀ। ମୁଖର ମାନପ୍ରିୟ ଗ୍ୟାନ ଗୁମାନୀ ॥
ସୋଚିଅ ପୁନି ପତି ବଂଚକ ନାରୀ। କୁଟିଲ କଲହପ୍ରିୟ ଇଚ୍ଛାଚାରୀ ॥
ସୋଚିଅ ବଟୁ ନିଜ ବ୍ରତୁ ପରିହରୀ। ଜୋ ନହିଂ ଗୁର ଆୟସୁ ଅନୁସରୀ ॥

ଦୋ. ସୋଚିଅ ଗୃହୀ ଜୋ ମୋହ ବସ କରି କରମ ପଥ ତ୍ୟାଗ।
ସୋଚିଅ ଜତି ପ୍ରଂପଚ ରତ ବିଗତ ବିବେକ ବିରାଗ ॥ 172 ॥

ବୈଖାନସ ସୋଇ ସୋଚୈ ଜୋଗୁ। ତପୁ ବିହାଇ ଜେହି ଭାଵି ଭୋଗୂ ॥
ସୋଚିଅ ପିସୁନ ଅକାରନ କ୍ରୋଧୀ। ଜନନି ଜନକ ଗୁର ବଂଧୁ ବିରୋଧୀ ॥
ସବ ବିଧି ସୋଚିଅ ପର ଅପକାରୀ। ନିଜ ତନୁ ପୋଷକ ନିରଦୟ ଭାରୀ ॥
ସୋଚନୀୟ ସବହି ବିଧି ସୋଈ। ଜୋ ନ ଛାଡ଼ଇ ଛଲୁ ହରି ଜନ ହୋଈ ॥
ସୋଚନୀୟ ନହିଂ କୋସଲର୍AU। ଭୁଵନ ଚାରିଦସ ପ୍ରଗଟ ପ୍ରଭ୍AU ॥
ଭୟୁ ନ ଅହି ନ ଅବ ହୋନିହାରା। ଭୂପ ଭରତ ଜସ ପିତା ତୁମ୍ହାରା ॥
ବିଧି ହରି ହରୁ ସୁରପତି ଦିସିନାଥା। ବରନହିଂ ସବ ଦସରଥ ଗୁନ ଗାଥା ॥

ଦୋ. କହହୁ ତାତ କେହି ଭାଁତି କୌ କରିହି ବଡ଼ଆଈ ତାସୁ।
ରାମ ଲଖନ ତୁମ୍ହ ସତ୍ରୁହନ ସରିସ ସୁଅନ ସୁଚି ଜାସୁ ॥ 173 ॥

ସବ ପ୍ରକାର ଭୂପତି ବଡ଼ଭାଗୀ। ବାଦି ବିଷାଦୁ କରିଅ ତେହି ଲାଗୀ ॥
ୟହୁ ସୁନି ସମୁଝି ସୋଚୁ ପରିହରହୂ। ସିର ଧରି ରାଜ ରଜାୟସୁ କରହୂ ॥
ରାଁୟ ରାଜପଦୁ ତୁମ୍ହ କହୁଁ ଦୀନ୍ହା। ପିତା ବଚନୁ ଫୁର ଚାହିଅ କୀନ୍ହା ॥
ତଜେ ରାମୁ ଜେହିଂ ବଚନହି ଲାଗୀ। ତନୁ ପରିହରେଉ ରାମ ବିରହାଗୀ ॥
ନୃପହି ବଚନ ପ୍ରିୟ ନହିଂ ପ୍ରିୟ ପ୍ରାନା। କରହୁ ତାତ ପିତୁ ବଚନ ପ୍ରଵାନା ॥
କରହୁ ସୀସ ଧରି ଭୂପ ରଜାଈ। ହି ତୁମ୍ହ କହଁ ସବ ଭାଁତି ଭଲାଈ ॥
ପରସୁରାମ ପିତୁ ଅଗ୍ୟା ରାଖୀ। ମାରୀ ମାତୁ ଲୋକ ସବ ସାଖୀ ॥
ତନୟ ଜଜାତିହି ଜୌବନୁ ଦୟୂ। ପିତୁ ଅଗ୍ୟାଁ ଅଘ ଅଜସୁ ନ ଭୟୂ ॥

ଦୋ. ଅନୁଚିତ ଉଚିତ ବିଚାରୁ ତଜି ଜେ ପାଲହିଂ ପିତୁ ବୈନ।
ତେ ଭାଜନ ସୁଖ ସୁଜସ କେ ବସହିଂ ଅମରପତି ଐନ ॥ 174 ॥

ଅଵସି ନରେସ ବଚନ ଫୁର କରହୂ। ପାଲହୁ ପ୍ରଜା ସୋକୁ ପରିହରହୂ ॥
ସୁରପୁର ନୃପ ପାଇହି ପରିତୋଷୂ। ତୁମ୍ହ କହୁଁ ସୁକୃତ ସୁଜସୁ ନହିଂ ଦୋଷୂ ॥
ବେଦ ବିଦିତ ସଂମତ ସବହୀ କା। ଜେହି ପିତୁ ଦେଇ ସୋ ପାଵି ଟୀକା ॥
କରହୁ ରାଜୁ ପରିହରହୁ ଗଲାନୀ। ମାନହୁ ମୋର ବଚନ ହିତ ଜାନୀ ॥
ସୁନି ସୁଖୁ ଲହବ ରାମ ବୈଦେହୀଂ। ଅନୁଚିତ କହବ ନ ପଂଡିତ କେହୀମ୍ ॥
କୌସଲ୍ୟାଦି ସକଲ ମହତାରୀଂ। ତେଉ ପ୍ରଜା ସୁଖ ହୋହିଂ ସୁଖାରୀମ୍ ॥
ପରମ ତୁମ୍ହାର ରାମ କର ଜାନିହି। ସୋ ସବ ବିଧି ତୁମ୍ହ ସନ ଭଲ ମାନିହି ॥
ସୌଂପେହୁ ରାଜୁ ରାମ କୈ ଆଏଁ। ସେଵା କରେହୁ ସନେହ ସୁହାଏଁ ॥

ଦୋ. କୀଜିଅ ଗୁର ଆୟସୁ ଅଵସି କହହିଂ ସଚିଵ କର ଜୋରି।
ରଘୁପତି ଆଏଁ ଉଚିତ ଜସ ତସ ତବ କରବ ବହୋରି ॥ 175 ॥

କୌସଲ୍ୟା ଧରି ଧୀରଜୁ କହୀ। ପୂତ ପଥ୍ୟ ଗୁର ଆୟସୁ ଅହୀ ॥
ସୋ ଆଦରିଅ କରିଅ ହିତ ମାନୀ। ତଜିଅ ବିଷାଦୁ କାଲ ଗତି ଜାନୀ ॥
ବନ ରଘୁପତି ସୁରପତି ନରନାହୂ। ତୁମ୍ହ ଏହି ଭାଁତି ତାତ କଦରାହୂ ॥
ପରିଜନ ପ୍ରଜା ସଚିଵ ସବ ଅଂବା। ତୁମ୍ହହୀ ସୁତ ସବ କହଁ ଅଵଲଂବା ॥
ଲଖି ବିଧି ବାମ କାଲୁ କଠିନାଈ। ଧୀରଜୁ ଧରହୁ ମାତୁ ବଲି ଜାଈ ॥
ସିର ଧରି ଗୁର ଆୟସୁ ଅନୁସରହୂ। ପ୍ରଜା ପାଲି ପରିଜନ ଦୁଖୁ ହରହୂ ॥
ଗୁର କେ ବଚନ ସଚିଵ ଅଭିନଂଦନୁ। ସୁନେ ଭରତ ହିୟ ହିତ ଜନୁ ଚଂଦନୁ ॥
ସୁନୀ ବହୋରି ମାତୁ ମୃଦୁ ବାନୀ। ସୀଲ ସନେହ ସରଲ ରସ ସାନୀ ॥

ଛଂ. ସାନୀ ସରଲ ରସ ମାତୁ ବାନୀ ସୁନି ଭରତ ବ୍ୟାକୁଲ ଭେ।
ଲୋଚନ ସରୋରୁହ ସ୍ତ୍ରଵତ ସୀଂଚତ ବିରହ ଉର ଅଂକୁର ନେ ॥
ସୋ ଦସା ଦେଖତ ସମୟ ତେହି ବିସରୀ ସବହି ସୁଧି ଦେହ କୀ।
ତୁଲସୀ ସରାହତ ସକଲ ସାଦର ସୀଵଁ ସହଜ ସନେହ କୀ ॥

ସୋ. ଭରତୁ କମଲ କର ଜୋରି ଧୀର ଧୁରଂଧର ଧୀର ଧରି।
ବଚନ ଅମିଅଁ ଜନୁ ବୋରି ଦେତ ଉଚିତ ଉତ୍ତର ସବହି ॥ 176 ॥

ମାସପାରାୟଣ, ଅଠାରହଵାଁ ଵିଶ୍ରାମ
ମୋହି ଉପଦେସୁ ଦୀନ୍ହ ଗୁର ନୀକା। ପ୍ରଜା ସଚିଵ ସଂମତ ସବହୀ କା ॥
ମାତୁ ଉଚିତ ଧରି ଆୟସୁ ଦୀନ୍ହା। ଅଵସି ସୀସ ଧରି ଚାହୁଁ କୀନ୍ହା ॥
ଗୁର ପିତୁ ମାତୁ ସ୍ଵାମି ହିତ ବାନୀ। ସୁନି ମନ ମୁଦିତ କରିଅ ଭଲି ଜାନୀ ॥
ଉଚିତ କି ଅନୁଚିତ କିଏଁ ବିଚାରୂ। ଧରମୁ ଜାଇ ସିର ପାତକ ଭାରୂ ॥
ତୁମ୍ହ ତୌ ଦେହୁ ସରଲ ସିଖ ସୋଈ। ଜୋ ଆଚରତ ମୋର ଭଲ ହୋଈ ॥
ଜଦ୍ୟପି ୟହ ସମୁଝତ ହୁଁ ନୀକେଂ। ତଦପି ହୋତ ପରିତୋଷୁ ନ ଜୀ କେମ୍ ॥
ଅବ ତୁମ୍ହ ବିନୟ ମୋରି ସୁନି ଲେହୂ। ମୋହି ଅନୁହରତ ସିଖାଵନୁ ଦେହୂ ॥
ଊତରୁ ଦେଉଁ ଛମବ ଅପରାଧୂ। ଦୁଖିତ ଦୋଷ ଗୁନ ଗନହିଂ ନ ସାଧୂ ॥

ଦୋ. ପିତୁ ସୁରପୁର ସିୟ ରାମୁ ବନ କରନ କହହୁ ମୋହି ରାଜୁ।
ଏହି ତେଂ ଜାନହୁ ମୋର ହିତ କୈ ଆପନ ବଡ଼ କାଜୁ ॥ 177 ॥

ହିତ ହମାର ସିୟପତି ସେଵକାଈ। ସୋ ହରି ଲୀନ୍ହ ମାତୁ କୁଟିଲାଈ ॥
ମୈଂ ଅନୁମାନି ଦୀଖ ମନ ମାହୀଂ। ଆନ ଉପାୟଁ ମୋର ହିତ ନାହୀମ୍ ॥
ସୋକ ସମାଜୁ ରାଜୁ କେହି ଲେଖେଂ। ଲଖନ ରାମ ସିୟ ବିନୁ ପଦ ଦେଖେମ୍ ॥
ବାଦି ବସନ ବିନୁ ଭୂଷନ ଭାରୂ। ବାଦି ବିରତି ବିନୁ ବ୍ରହ୍ମ ବିଚାରୂ ॥
ସରୁଜ ସରୀର ବାଦି ବହୁ ଭୋଗା। ବିନୁ ହରିଭଗତି ଜାୟଁ ଜପ ଜୋଗା ॥
ଜାୟଁ ଜୀଵ ବିନୁ ଦେହ ସୁହାଈ। ବାଦି ମୋର ସବୁ ବିନୁ ରଘୁରାଈ ॥
ଜାଉଁ ରାମ ପହିଂ ଆୟସୁ ଦେହୂ। ଏକହିଂ ଆଁକ ମୋର ହିତ ଏହୂ ॥
ମୋହି ନୃପ କରି ଭଲ ଆପନ ଚହହୂ। ସୌ ସନେହ ଜଡ଼ତା ବସ କହହୂ ॥

ଦୋ. କୈକେଈ ସୁଅ କୁଟିଲମତି ରାମ ବିମୁଖ ଗତଲାଜ।
ତୁମ୍ହ ଚାହତ ସୁଖୁ ମୋହବସ ମୋହି ସେ ଅଧମ କେଂ ରାଜ ॥ 178 ॥

କହୁଁ ସାଁଚୁ ସବ ସୁନି ପତିଆହୂ। ଚାହିଅ ଧରମସୀଲ ନରନାହୂ ॥
ମୋହି ରାଜୁ ହଠି ଦେଇହହୁ ଜବହୀଂ। ରସା ରସାତଲ ଜାଇହି ତବହୀମ୍ ॥
ମୋହି ସମାନ କୋ ପାପ ନିଵାସୂ। ଜେହି ଲଗି ସୀୟ ରାମ ବନବାସୂ ॥
ରାୟଁ ରାମ କହୁଁ କାନନୁ ଦୀନ୍ହା। ବିଛୁରତ ଗମନୁ ଅମରପୁର କୀନ୍ହା ॥
ମୈଂ ସଠୁ ସବ ଅନରଥ କର ହେତୂ। ବୈଠ ବାତ ସବ ସୁନୁଁ ସଚେତୂ ॥
ବିନୁ ରଘୁବୀର ବିଲୋକି ଅବାସୂ। ରହେ ପ୍ରାନ ସହି ଜଗ ଉପହାସୂ ॥
ରାମ ପୁନୀତ ବିଷୟ ରସ ରୂଖେ। ଲୋଲୁପ ଭୂମି ଭୋଗ କେ ଭୂଖେ ॥
କହଁ ଲଗି କହୌଂ ହୃଦୟ କଠିନାଈ। ନିଦରି କୁଲିସୁ ଜେହିଂ ଲହୀ ବଡ଼ଆଈ ॥

ଦୋ. କାରନ ତେଂ କାରଜୁ କଠିନ ହୋଇ ଦୋସୁ ନହି ମୋର।
କୁଲିସ ଅସ୍ଥି ତେଂ ଉପଲ ତେଂ ଲୋହ କରାଲ କଠୋର ॥ 179 ॥

କୈକେଈ ଭଵ ତନୁ ଅନୁରାଗେ। ପାଁଵର ପ୍ରାନ ଅଘାଇ ଅଭାଗେ ॥
ଜୌଂ ପ୍ରିୟ ବିରହଁ ପ୍ରାନ ପ୍ରିୟ ଲାଗେ। ଦେଖବ ସୁନବ ବହୁତ ଅବ ଆଗେ ॥
ଲଖନ ରାମ ସିୟ କହୁଁ ବନୁ ଦୀନ୍ହା। ପଠି ଅମରପୁର ପତି ହିତ କୀନ୍ହା ॥
ଲୀନ୍ହ ବିଧଵପନ ଅପଜସୁ ଆପୂ। ଦୀନ୍ହେଉ ପ୍ରଜହି ସୋକୁ ସଂତାପୂ ॥
ମୋହି ଦୀନ୍ହ ସୁଖୁ ସୁଜସୁ ସୁରାଜୂ। କୀନ୍ହ କୈକେଈଂ ସବ କର କାଜୂ ॥
ଏହି ତେଂ ମୋର କାହ ଅବ ନୀକା। ତେହି ପର ଦେନ କହହୁ ତୁମ୍ହ ଟୀକା ॥
କୈକୀ ଜଠର ଜନମି ଜଗ ମାହୀଂ। ୟହ ମୋହି କହଁ କଛୁ ଅନୁଚିତ ନାହୀମ୍ ॥
ମୋରି ବାତ ସବ ବିଧିହିଂ ବନାଈ। ପ୍ରଜା ପାଁଚ କତ କରହୁ ସହାଈ ॥

ଦୋ. ଗ୍ରହ ଗ୍ରହୀତ ପୁନି ବାତ ବସ ତେହି ପୁନି ବୀଛୀ ମାର।
ତେହି ପିଆଇଅ ବାରୁନୀ କହହୁ କାହ ଉପଚାର ॥ 180 ॥

କୈକି ସୁଅନ ଜୋଗୁ ଜଗ ଜୋଈ। ଚତୁର ବିରଂଚି ଦୀନ୍ହ ମୋହି ସୋଈ ॥
ଦସରଥ ତନୟ ରାମ ଲଘୁ ଭାଈ। ଦୀନ୍ହି ମୋହି ବିଧି ବାଦି ବଡ଼ଆଈ ॥
ତୁମ୍ହ ସବ କହହୁ କଢ଼ଆଵନ ଟୀକା। ରାୟ ରଜାୟସୁ ସବ କହଁ ନୀକା ॥
ଉତରୁ ଦେଉଁ କେହି ବିଧି କେହି କେହୀ। କହହୁ ସୁଖେନ ଜଥା ରୁଚି ଜେହୀ ॥
ମୋହି କୁମାତୁ ସମେତ ବିହାଈ। କହହୁ କହିହି କେ କୀନ୍ହ ଭଲାଈ ॥
ମୋ ବିନୁ କୋ ସଚରାଚର ମାହୀଂ। ଜେହି ସିୟ ରାମୁ ପ୍ରାନପ୍ରିୟ ନାହୀମ୍ ॥
ପରମ ହାନି ସବ କହଁ ବଡ଼ ଲାହୂ। ଅଦିନୁ ମୋର ନହି ଦୂଷନ କାହୂ ॥
ସଂସୟ ସୀଲ ପ୍ରେମ ବସ ଅହହୂ। ସବୁଇ ଉଚିତ ସବ ଜୋ କଛୁ କହହୂ ॥

ଦୋ. ରାମ ମାତୁ ସୁଠି ସରଲଚିତ ମୋ ପର ପ୍ରେମୁ ବିସେଷି।
କହି ସୁଭାୟ ସନେହ ବସ ମୋରି ଦୀନତା ଦେଖି ॥ 181।

ଗୁର ବିବେକ ସାଗର ଜଗୁ ଜାନା। ଜିନ୍ହହି ବିସ୍ଵ କର ବଦର ସମାନା ॥
ମୋ କହଁ ତିଲକ ସାଜ ସଜ ସୋଊ। ଭେଁ ବିଧି ବିମୁଖ ବିମୁଖ ସବୁ କୋଊ ॥
ପରିହରି ରାମୁ ସୀୟ ଜଗ ମାହୀଂ। କୌ ନ କହିହି ମୋର ମତ ନାହୀମ୍ ॥
ସୋ ମୈଂ ସୁନବ ସହବ ସୁଖୁ ମାନୀ। ଅଂତହୁଁ କୀଚ ତହାଁ ଜହଁ ପାନୀ ॥
ଡରୁ ନ ମୋହି ଜଗ କହିହି କି ପୋଚୂ। ପରଲୋକହୁ କର ନାହିନ ସୋଚୂ ॥
ଏକି ଉର ବସ ଦୁସହ ଦଵାରୀ। ମୋହି ଲଗି ଭେ ସିୟ ରାମୁ ଦୁଖାରୀ ॥
ଜୀଵନ ଲାହୁ ଲଖନ ଭଲ ପାଵା। ସବୁ ତଜି ରାମ ଚରନ ମନୁ ଲାଵା ॥
ମୋର ଜନମ ରଘୁବର ବନ ଲାଗୀ। ଝୂଠ କାହ ପଛିତାଉଁ ଅଭାଗୀ ॥

ଦୋ. ଆପନି ଦାରୁନ ଦୀନତା କହୁଁ ସବହି ସିରୁ ନାଇ।
ଦେଖେଂ ବିନୁ ରଘୁନାଥ ପଦ ଜିୟ କୈ ଜରନି ନ ଜାଇ ॥ 182 ॥

ଆନ ଉପାଉ ମୋହି ନହି ସୂଝା। କୋ ଜିୟ କୈ ରଘୁବର ବିନୁ ବୂଝା ॥
ଏକହିଂ ଆଁକ ଇହି ମନ ମାହୀଂ। ପ୍ରାତକାଲ ଚଲିହୁଁ ପ୍ରଭୁ ପାହୀମ୍ ॥
ଜଦ୍ୟପି ମୈଂ ଅନଭଲ ଅପରାଧୀ। ଭୈ ମୋହି କାରନ ସକଲ ଉପାଧୀ ॥
ତଦପି ସରନ ସନମୁଖ ମୋହି ଦେଖୀ। ଛମି ସବ କରିହହିଂ କୃପା ବିସେଷୀ ॥
ସୀଲ ସକୁଚ ସୁଠି ସରଲ ସୁଭ୍AU। କୃପା ସନେହ ସଦନ ରଘୁର୍AU ॥
ଅରିହୁକ ଅନଭଲ କୀନ୍ହ ନ ରାମା। ମୈଂ ସିସୁ ସେଵକ ଜଦ୍ୟପି ବାମା ॥
ତୁମ୍ହ ପୈ ପାଁଚ ମୋର ଭଲ ମାନୀ। ଆୟସୁ ଆସିଷ ଦେହୁ ସୁବାନୀ ॥
ଜେହିଂ ସୁନି ବିନୟ ମୋହି ଜନୁ ଜାନୀ। ଆଵହିଂ ବହୁରି ରାମୁ ରଜଧାନୀ ॥

ଦୋ. ଜଦ୍ୟପି ଜନମୁ କୁମାତୁ ତେଂ ମୈଂ ସଠୁ ସଦା ସଦୋସ।
ଆପନ ଜାନି ନ ତ୍ୟାଗିହହିଂ ମୋହି ରଘୁବୀର ଭରୋସ ॥ 183 ॥

ଭରତ ବଚନ ସବ କହଁ ପ୍ରିୟ ଲାଗେ। ରାମ ସନେହ ସୁଧାଁ ଜନୁ ପାଗେ ॥
ଲୋଗ ବିୟୋଗ ବିଷମ ବିଷ ଦାଗେ। ମଂତ୍ର ସବୀଜ ସୁନତ ଜନୁ ଜାଗେ ॥
ମାତୁ ସଚିଵ ଗୁର ପୁର ନର ନାରୀ। ସକଲ ସନେହଁ ବିକଲ ଭେ ଭାରୀ ॥
ଭରତହି କହହି ସରାହି ସରାହୀ। ରାମ ପ୍ରେମ ମୂରତି ତନୁ ଆହୀ ॥
ତାତ ଭରତ ଅସ କାହେ ନ କହହୂ। ପ୍ରାନ ସମାନ ରାମ ପ୍ରିୟ ଅହହୂ ॥
ଜୋ ପାଵଁରୁ ଅପନୀ ଜଡ଼ତାଈ। ତୁମ୍ହହି ସୁଗାଇ ମାତୁ କୁଟିଲାଈ ॥
ସୋ ସଠୁ କୋଟିକ ପୁରୁଷ ସମେତା। ବସିହି କଲପ ସତ ନରକ ନିକେତା ॥
ଅହି ଅଘ ଅଵଗୁନ ନହି ମନି ଗହୀ। ହରି ଗରଲ ଦୁଖ ଦାରିଦ ଦହୀ ॥

ଦୋ. ଅଵସି ଚଲିଅ ବନ ରାମୁ ଜହଁ ଭରତ ମଂତ୍ରୁ ଭଲ କୀନ୍ହ।
ସୋକ ସିଂଧୁ ବୂଡ଼ତ ସବହି ତୁମ୍ହ ଅଵଲଂବନୁ ଦୀନ୍ହ ॥ 184 ॥

ଭା ସବ କେଂ ମନ ମୋଦୁ ନ ଥୋରା। ଜନୁ ଘନ ଧୁନି ସୁନି ଚାତକ ମୋରା ॥
ଚଲତ ପ୍ରାତ ଲଖି ନିରନୁ ନୀକେ। ଭରତୁ ପ୍ରାନପ୍ରିୟ ଭେ ସବହୀ କେ ॥
ମୁନିହି ବଂଦି ଭରତହି ସିରୁ ନାଈ। ଚଲେ ସକଲ ଘର ବିଦା କରାଈ ॥
ଧନ୍ୟ ଭରତ ଜୀଵନୁ ଜଗ ମାହୀଂ। ସୀଲୁ ସନେହୁ ସରାହତ ଜାହୀମ୍ ॥
କହହି ପରସପର ଭା ବଡ଼ କାଜୂ। ସକଲ ଚଲୈ କର ସାଜହିଂ ସାଜୂ ॥
ଜେହି ରାଖହିଂ ରହୁ ଘର ରଖଵାରୀ। ସୋ ଜାନି ଜନୁ ଗରଦନି ମାରୀ ॥
କୌ କହ ରହନ କହିଅ ନହିଂ କାହୂ। କୋ ନ ଚହି ଜଗ ଜୀଵନ ଲାହୂ ॥

ଦୋ. ଜରୁ ସୋ ସଂପତି ସଦନ ସୁଖୁ ସୁହଦ ମାତୁ ପିତୁ ଭାଇ।
ସନମୁଖ ହୋତ ଜୋ ରାମ ପଦ କରୈ ନ ସହସ ସହାଇ ॥ 185 ॥

ଘର ଘର ସାଜହିଂ ବାହନ ନାନା। ହରଷୁ ହୃଦୟଁ ପରଭାତ ପୟାନା ॥
ଭରତ ଜାଇ ଘର କୀନ୍ହ ବିଚାରୂ। ନଗରୁ ବାଜି ଗଜ ଭଵନ ଭଁଡାରୂ ॥
ସଂପତି ସବ ରଘୁପତି କୈ ଆହୀ। ଜୌ ବିନୁ ଜତନ ଚଲୌଂ ତଜି ତାହୀ ॥
ତୌ ପରିନାମ ନ ମୋରି ଭଲାଈ। ପାପ ସିରୋମନି ସାଇଁ ଦୋହାଈ ॥
କରି ସ୍ଵାମି ହିତ ସେଵକୁ ସୋଈ। ଦୂଷନ କୋଟି ଦେଇ କିନ କୋଈ ॥
ଅସ ବିଚାରି ସୁଚି ସେଵକ ବୋଲେ। ଜେ ସପନେହୁଁ ନିଜ ଧରମ ନ ଡୋଲେ ॥
କହି ସବୁ ମରମୁ ଧରମୁ ଭଲ ଭାଷା। ଜୋ ଜେହି ଲାୟକ ସୋ ତେହିଂ ରାଖା ॥
କରି ସବୁ ଜତନୁ ରାଖି ରଖଵାରେ। ରାମ ମାତୁ ପହିଂ ଭରତୁ ସିଧାରେ ॥

ଦୋ. ଆରତ ଜନନୀ ଜାନି ସବ ଭରତ ସନେହ ସୁଜାନ।
କହେଉ ବନାଵନ ପାଲକୀଂ ସଜନ ସୁଖାସନ ଜାନ ॥ 186 ॥

ଚକ୍କ ଚକ୍କି ଜିମି ପୁର ନର ନାରୀ। ଚହତ ପ୍ରାତ ଉର ଆରତ ଭାରୀ ॥
ଜାଗତ ସବ ନିସି ଭୟୁ ବିହାନା। ଭରତ ବୋଲାଏ ସଚିଵ ସୁଜାନା ॥
କହେଉ ଲେହୁ ସବୁ ତିଲକ ସମାଜୂ। ବନହିଂ ଦେବ ମୁନି ରାମହିଂ ରାଜୂ ॥
ବେଗି ଚଲହୁ ସୁନି ସଚିଵ ଜୋହାରେ। ତୁରତ ତୁରଗ ରଥ ନାଗ ସଁଵାରେ ॥
ଅରୁଂଧତୀ ଅରୁ ଅଗିନି ସମ୍AU। ରଥ ଚଢ଼ଇ ଚଲେ ପ୍ରଥମ ମୁନିର୍AU ॥
ବିପ୍ର ବୃଂଦ ଚଢ଼ଇ ବାହନ ନାନା। ଚଲେ ସକଲ ତପ ତେଜ ନିଧାନା ॥
ନଗର ଲୋଗ ସବ ସଜି ସଜି ଜାନା। ଚିତ୍ରକୂଟ କହଁ କୀନ୍ହ ପୟାନା ॥
ସିବିକା ସୁଭଗ ନ ଜାହିଂ ବଖାନୀ। ଚଢ଼ଇ ଚଢ଼ଇ ଚଲତ ଭୀ ସବ ରାନୀ ॥

ଦୋ. ସୌଂପି ନଗର ସୁଚି ସେଵକନି ସାଦର ସକଲ ଚଲାଇ।
ସୁମିରି ରାମ ସିୟ ଚରନ ତବ ଚଲେ ଭରତ ଦୌ ଭାଇ ॥ 187 ॥

ରାମ ଦରସ ବସ ସବ ନର ନାରୀ। ଜନୁ କରି କରିନି ଚଲେ ତକି ବାରୀ ॥
ବନ ସିୟ ରାମୁ ସମୁଝି ମନ ମାହୀଂ। ସାନୁଜ ଭରତ ପୟାଦେହିଂ ଜାହୀମ୍ ॥
ଦେଖି ସନେହୁ ଲୋଗ ଅନୁରାଗେ। ଉତରି ଚଲେ ହୟ ଗୟ ରଥ ତ୍ୟାଗେ ॥
ଜାଇ ସମୀପ ରାଖି ନିଜ ଡୋଲୀ। ରାମ ମାତୁ ମୃଦୁ ବାନୀ ବୋଲୀ ॥
ତାତ ଚଢ଼ହୁ ରଥ ବଲି ମହତାରୀ। ହୋଇହି ପ୍ରିୟ ପରିଵାରୁ ଦୁଖାରୀ ॥
ତୁମ୍ହରେଂ ଚଲତ ଚଲିହି ସବୁ ଲୋଗୂ। ସକଲ ସୋକ କୃସ ନହିଂ ମଗ ଜୋଗୂ ॥
ସିର ଧରି ବଚନ ଚରନ ସିରୁ ନାଈ। ରଥ ଚଢ଼ଇ ଚଲତ ଭେ ଦୌ ଭାଈ ॥
ତମସା ପ୍ରଥମ ଦିଵସ କରି ବାସୂ। ଦୂସର ଗୋମତି ତୀର ନିଵାସୂ ॥

ଦୋ. ପୟ ଅହାର ଫଲ ଅସନ ଏକ ନିସି ଭୋଜନ ଏକ ଲୋଗ।
କରତ ରାମ ହିତ ନେମ ବ୍ରତ ପରିହରି ଭୂଷନ ଭୋଗ ॥ 188 ॥

ସୀ ତୀର ବସି ଚଲେ ବିହାନେ। ସୃଂଗବେରପୁର ସବ ନିଅରାନେ ॥
ସମାଚାର ସବ ସୁନେ ନିଷାଦା। ହୃଦୟଁ ବିଚାର କରି ସବିଷାଦା ॥
କାରନ କଵନ ଭରତୁ ବନ ଜାହୀଂ। ହୈ କଛୁ କପଟ ଭାଉ ମନ ମାହୀମ୍ ॥
ଜୌଂ ପୈ ଜିୟଁ ନ ହୋତି କୁଟିଲାଈ। ତୌ କତ ଲୀନ୍ହ ସଂଗ କଟକାଈ ॥
ଜାନହିଂ ସାନୁଜ ରାମହି ମାରୀ। କରୁଁ ଅକଂଟକ ରାଜୁ ସୁଖାରୀ ॥
ଭରତ ନ ରାଜନୀତି ଉର ଆନୀ। ତବ କଲଂକୁ ଅବ ଜୀଵନ ହାନୀ ॥
ସକଲ ସୁରାସୁର ଜୁରହିଂ ଜୁଝାରା। ରାମହି ସମର ନ ଜୀତନିହାରା ॥
କା ଆଚରଜୁ ଭରତୁ ଅସ କରହୀଂ। ନହିଂ ବିଷ ବେଲି ଅମିଅ ଫଲ ଫରହୀମ୍ ॥

ଦୋ. ଅସ ବିଚାରି ଗୁହଁ ଗ୍ୟାତି ସନ କହେଉ ସଜଗ ସବ ହୋହୁ।
ହଥଵାଁସହୁ ବୋରହୁ ତରନି କୀଜିଅ ଘାଟାରୋହୁ ॥ 189 ॥

ହୋହୁ ସଁଜୋଇଲ ରୋକହୁ ଘାଟା। ଠାଟହୁ ସକଲ ମରୈ କେ ଠାଟା ॥
ସନମୁଖ ଲୋହ ଭରତ ସନ ଲେଊଁ। ଜିଅତ ନ ସୁରସରି ଉତରନ ଦେଊଁ ॥
ସମର ମରନୁ ପୁନି ସୁରସରି ତୀରା। ରାମ କାଜୁ ଛନଭଂଗୁ ସରୀରା ॥
ଭରତ ଭାଇ ନୃପୁ ମୈ ଜନ ନୀଚୂ। ବଡ଼ଏଂ ଭାଗ ଅସି ପାଇଅ ମୀଚୂ ॥
ସ୍ଵାମି କାଜ କରିହୁଁ ରନ ରାରୀ। ଜସ ଧଵଲିହୁଁ ଭୁଵନ ଦସ ଚାରୀ ॥
ତଜୁଁ ପ୍ରାନ ରଘୁନାଥ ନିହୋରେଂ। ଦୁହୂଁ ହାଥ ମୁଦ ମୋଦକ ମୋରେମ୍ ॥
ସାଧୁ ସମାଜ ନ ଜାକର ଲେଖା। ରାମ ଭଗତ ମହୁଁ ଜାସୁ ନ ରେଖା ॥
ଜାୟଁ ଜିଅତ ଜଗ ସୋ ମହି ଭାରୂ। ଜନନୀ ଜୌବନ ବିଟପ କୁଠାରୂ ॥

ଦୋ. ବିଗତ ବିଷାଦ ନିଷାଦପତି ସବହି ବଢ଼ଆଇ ଉଛାହୁ।
ସୁମିରି ରାମ ମାଗେଉ ତୁରତ ତରକସ ଧନୁଷ ସନାହୁ ॥ 190 ॥

ବେଗହୁ ଭାଇହୁ ସଜହୁ ସଁଜୋଊ। ସୁନି ରଜାଇ କଦରାଇ ନ କୋଊ ॥
ଭଲେହିଂ ନାଥ ସବ କହହିଂ ସହରଷା। ଏକହିଂ ଏକ ବଢ଼ଆଵି କରଷା ॥
ଚଲେ ନିଷାଦ ଜୋହାରି ଜୋହାରୀ। ସୂର ସକଲ ରନ ରୂଚି ରାରୀ ॥
ସୁମିରି ରାମ ପଦ ପଂକଜ ପନହୀଂ। ଭାଥୀଂ ବାଁଧି ଚଢ଼ଆଇନ୍ହି ଧନହୀମ୍ ॥
ଅଁଗରୀ ପହିରି କୂଁଡ଼ଇ ସିର ଧରହୀଂ। ଫରସା ବାଁସ ସେଲ ସମ କରହୀମ୍ ॥
ଏକ କୁସଲ ଅତି ଓଡ଼ନ ଖାଁଡ଼ଏ। କୂଦହି ଗଗନ ମନହୁଁ ଛିତି ଛାଁଡ଼ଏ ॥
ନିଜ ନିଜ ସାଜୁ ସମାଜୁ ବନାଈ। ଗୁହ ରାଉତହି ଜୋହାରେ ଜାଈ ॥
ଦେଖି ସୁଭଟ ସବ ଲାୟକ ଜାନେ। ଲୈ ଲୈ ନାମ ସକଲ ସନମାନେ ॥

ଦୋ. ଭାଇହୁ ଲାଵହୁ ଧୋଖ ଜନି ଆଜୁ କାଜ ବଡ଼ ମୋହି।
ସୁନି ସରୋଷ ବୋଲେ ସୁଭଟ ବୀର ଅଧୀର ନ ହୋହି ॥ 191 ॥

ରାମ ପ୍ରତାପ ନାଥ ବଲ ତୋରେ। କରହିଂ କଟକୁ ବିନୁ ଭଟ ବିନୁ ଘୋରେ ॥
ଜୀଵତ ପାଉ ନ ପାଛେଂ ଧରହୀଂ। ରୁଂଡ ମୁଂଡମୟ ମେଦିନି କରହୀମ୍ ॥
ଦୀଖ ନିଷାଦନାଥ ଭଲ ଟୋଲୂ। କହେଉ ବଜାଉ ଜୁଝ୍AU ଢୋଲୂ ॥
ଏତନା କହତ ଛୀଂକ ଭି ବାଁଏ। କହେଉ ସଗୁନିଅନ୍ହ ଖେତ ସୁହାଏ ॥
ବୂଢ଼ଉ ଏକୁ କହ ସଗୁନ ବିଚାରୀ। ଭରତହି ମିଲିଅ ନ ହୋଇହି ରାରୀ ॥
ରାମହି ଭରତୁ ମନାଵନ ଜାହୀଂ। ସଗୁନ କହି ଅସ ବିଗ୍ରହୁ ନାହୀମ୍ ॥
ସୁନି ଗୁହ କହି ନୀକ କହ ବୂଢ଼ଆ। ସହସା କରି ପଛିତାହିଂ ବିମୂଢ଼ଆ ॥
ଭରତ ସୁଭାଉ ସୀଲୁ ବିନୁ ବୂଝେଂ। ବଡ଼ଇ ହିତ ହାନି ଜାନି ବିନୁ ଜୂଝେମ୍ ॥

ଦୋ. ଗହହୁ ଘାଟ ଭଟ ସମିଟି ସବ ଲେଉଁ ମରମ ମିଲି ଜାଇ।
ବୂଝି ମିତ୍ର ଅରି ମଧ୍ୟ ଗତି ତସ ତବ କରିହୁଁ ଆଇ ॥ 192 ॥

ଲଖନ ସନେହୁ ସୁଭାୟଁ ସୁହାଏଁ। ବୈରୁ ପ୍ରୀତି ନହିଂ ଦୁରିଁ ଦୁରାଏଁ ॥
ଅସ କହି ଭେଂଟ ସଁଜୋଵନ ଲାଗେ। କଂଦ ମୂଲ ଫଲ ଖଗ ମୃଗ ମାଗେ ॥
ମୀନ ପୀନ ପାଠୀନ ପୁରାନେ। ଭରି ଭରି ଭାର କହାରନ୍ହ ଆନେ ॥
ମିଲନ ସାଜୁ ସଜି ମିଲନ ସିଧାଏ। ମଂଗଲ ମୂଲ ସଗୁନ ସୁଭ ପାଏ ॥
ଦେଖି ଦୂରି ତେଂ କହି ନିଜ ନାମୂ। କୀନ୍ହ ମୁନୀସହି ଦଂଡ ପ୍ରନାମୂ ॥
ଜାନି ରାମପ୍ରିୟ ଦୀନ୍ହି ଅସୀସା। ଭରତହି କହେଉ ବୁଝାଇ ମୁନୀସା ॥
ରାମ ସଖା ସୁନି ସଂଦନୁ ତ୍ୟାଗା। ଚଲେ ଉତରି ଉମଗତ ଅନୁରାଗା ॥
ଗାଉଁ ଜାତି ଗୁହଁ ନାଉଁ ସୁନାଈ। କୀନ୍ହ ଜୋହାରୁ ମାଥ ମହି ଲାଈ ॥

ଦୋ. କରତ ଦଂଡଵତ ଦେଖି ତେହି ଭରତ ଲୀନ୍ହ ଉର ଲାଇ।
ମନହୁଁ ଲଖନ ସନ ଭେଂଟ ଭି ପ୍ରେମ ନ ହୃଦୟଁ ସମାଇ ॥ 193 ॥

ଭେଂଟତ ଭରତୁ ତାହି ଅତି ପ୍ରୀତୀ। ଲୋଗ ସିହାହିଂ ପ୍ରେମ କୈ ରୀତୀ ॥
ଧନ୍ୟ ଧନ୍ୟ ଧୁନି ମଂଗଲ ମୂଲା। ସୁର ସରାହି ତେହି ବରିସହିଂ ଫୂଲା ॥
ଲୋକ ବେଦ ସବ ଭାଁତିହିଂ ନୀଚା। ଜାସୁ ଛାଁହ ଛୁଇ ଲେଇଅ ସୀଂଚା ॥
ତେହି ଭରି ଅଂକ ରାମ ଲଘୁ ଭ୍ରାତା। ମିଲତ ପୁଲକ ପରିପୂରିତ ଗାତା ॥
ରାମ ରାମ କହି ଜେ ଜମୁହାହୀଂ। ତିନ୍ହହି ନ ପାପ ପୁଂଜ ସମୁହାହୀମ୍ ॥
ୟହ ତୌ ରାମ ଲାଇ ଉର ଲୀନ୍ହା। କୁଲ ସମେତ ଜଗୁ ପାଵନ କୀନ୍ହା ॥
କରମନାସ ଜଲୁ ସୁରସରି ପରୀ। ତେହି କୋ କହହୁ ସୀସ ନହିଂ ଧରୀ ॥
ଉଲଟା ନାମୁ ଜପତ ଜଗୁ ଜାନା। ବାଲମୀକି ଭେ ବ୍ରହ୍ମ ସମାନା ॥

ଦୋ. ସ୍ଵପଚ ସବର ଖସ ଜମନ ଜଡ଼ ପାଵଁର କୋଲ କିରାତ।
ରାମୁ କହତ ପାଵନ ପରମ ହୋତ ଭୁଵନ ବିଖ୍ୟାତ ॥ 194 ॥

ନହିଂ ଅଚିରଜୁ ଜୁଗ ଜୁଗ ଚଲି ଆଈ। କେହି ନ ଦୀନ୍ହି ରଘୁବୀର ବଡ଼ଆଈ ॥
ରାମ ନାମ ମହିମା ସୁର କହହୀଂ। ସୁନି ସୁନି ଅଵଧଲୋଗ ସୁଖୁ ଲହହୀମ୍ ॥
ରାମସଖହି ମିଲି ଭରତ ସପ୍ରେମା। ପୂଁଛୀ କୁସଲ ସୁମଂଗଲ ଖେମା ॥
ଦେଖି ଭରତ କର ସୀଲ ସନେହୂ। ଭା ନିଷାଦ ତେହି ସମୟ ବିଦେହୂ ॥
ସକୁଚ ସନେହୁ ମୋଦୁ ମନ ବାଢ଼ଆ। ଭରତହି ଚିତଵତ ଏକଟକ ଠାଢ଼ଆ ॥
ଧରି ଧୀରଜୁ ପଦ ବଂଦି ବହୋରୀ। ବିନୟ ସପ୍ରେମ କରତ କର ଜୋରୀ ॥
କୁସଲ ମୂଲ ପଦ ପଂକଜ ପେଖୀ। ମୈଂ ତିହୁଁ କାଲ କୁସଲ ନିଜ ଲେଖୀ ॥
ଅବ ପ୍ରଭୁ ପରମ ଅନୁଗ୍ରହ ତୋରେଂ। ସହିତ କୋଟି କୁଲ ମଂଗଲ ମୋରେମ୍ ॥

ଦୋ. ସମୁଝି ମୋରି କରତୂତି କୁଲୁ ପ୍ରଭୁ ମହିମା ଜିୟଁ ଜୋଇ।
ଜୋ ନ ଭଜି ରଘୁବୀର ପଦ ଜଗ ବିଧି ବଂଚିତ ସୋଇ ॥ 195 ॥

କପଟୀ କାୟର କୁମତି କୁଜାତୀ। ଲୋକ ବେଦ ବାହେର ସବ ଭାଁତୀ ॥
ରାମ କୀନ୍ହ ଆପନ ଜବହୀ ତେଂ। ଭୟୁଁ ଭୁଵନ ଭୂଷନ ତବହୀ ତେମ୍ ॥
ଦେଖି ପ୍ରୀତି ସୁନି ବିନୟ ସୁହାଈ। ମିଲେଉ ବହୋରି ଭରତ ଲଘୁ ଭାଈ ॥
କହି ନିଷାଦ ନିଜ ନାମ ସୁବାନୀଂ। ସାଦର ସକଲ ଜୋହାରୀଂ ରାନୀମ୍ ॥
ଜାନି ଲଖନ ସମ ଦେହିଂ ଅସୀସା। ଜିଅହୁ ସୁଖୀ ସୟ ଲାଖ ବରୀସା ॥
ନିରଖି ନିଷାଦୁ ନଗର ନର ନାରୀ। ଭେ ସୁଖୀ ଜନୁ ଲଖନୁ ନିହାରୀ ॥
କହହିଂ ଲହେଉ ଏହିଂ ଜୀଵନ ଲାହୂ। ଭେଂଟେଉ ରାମଭଦ୍ର ଭରି ବାହୂ ॥
ସୁନି ନିଷାଦୁ ନିଜ ଭାଗ ବଡ଼ଆଈ। ପ୍ରମୁଦିତ ମନ ଲି ଚଲେଉ ଲେଵାଈ ॥

ଦୋ. ସନକାରେ ସେଵକ ସକଲ ଚଲେ ସ୍ଵାମି ରୁଖ ପାଇ।
ଘର ତରୁ ତର ସର ବାଗ ବନ ବାସ ବନାଏନ୍ହି ଜାଇ ॥ 196 ॥

ସୃଂଗବେରପୁର ଭରତ ଦୀଖ ଜବ। ଭେ ସନେହଁ ସବ ଅଂଗ ସିଥିଲ ତବ ॥
ସୋହତ ଦିଏଁ ନିଷାଦହି ଲାଗୂ। ଜନୁ ତନୁ ଧରେଂ ବିନୟ ଅନୁରାଗୂ ॥
ଏହି ବିଧି ଭରତ ସେନୁ ସବୁ ସଂଗା। ଦୀଖି ଜାଇ ଜଗ ପାଵନି ଗଂଗା ॥
ରାମଘାଟ କହଁ କୀନ୍ହ ପ୍ରନାମୂ। ଭା ମନୁ ମଗନୁ ମିଲେ ଜନୁ ରାମୂ ॥
କରହିଂ ପ୍ରନାମ ନଗର ନର ନାରୀ। ମୁଦିତ ବ୍ରହ୍ମମୟ ବାରି ନିହାରୀ ॥
କରି ମଜ୍ଜନୁ ମାଗହିଂ କର ଜୋରୀ। ରାମଚଂଦ୍ର ପଦ ପ୍ରୀତି ନ ଥୋରୀ ॥
ଭରତ କହେଉ ସୁରସରି ତଵ ରେନୂ। ସକଲ ସୁଖଦ ସେଵକ ସୁରଧେନୂ ॥
ଜୋରି ପାନି ବର ମାଗୁଁ ଏହୂ। ସୀୟ ରାମ ପଦ ସହଜ ସନେହୂ ॥

ଦୋ. ଏହି ବିଧି ମଜ୍ଜନୁ ଭରତୁ କରି ଗୁର ଅନୁସାସନ ପାଇ।
ମାତୁ ନହାନୀଂ ଜାନି ସବ ଡେରା ଚଲେ ଲଵାଇ ॥ 197 ॥

ଜହଁ ତହଁ ଲୋଗନ୍ହ ଡେରା କୀନ୍ହା। ଭରତ ସୋଧୁ ସବହୀ କର ଲୀନ୍ହା ॥
ସୁର ସେଵା କରି ଆୟସୁ ପାଈ। ରାମ ମାତୁ ପହିଂ ଗେ ଦୌ ଭାଈ ॥
ଚରନ ଚାଁପି କହି କହି ମୃଦୁ ବାନୀ। ଜନନୀଂ ସକଲ ଭରତ ସନମାନୀ ॥
ଭାଇହି ସୌଂପି ମାତୁ ସେଵକାଈ। ଆପୁ ନିଷାଦହି ଲୀନ୍ହ ବୋଲାଈ ॥
ଚଲେ ସଖା କର ସୋଂ କର ଜୋରେଂ। ସିଥିଲ ସରୀର ସନେହ ନ ଥୋରେମ୍ ॥
ପୂଁଛତ ସଖହି ସୋ ଠାଉଁ ଦେଖ୍AU। ନେକୁ ନୟନ ମନ ଜରନି ଜୁଡ଼AU ॥
ଜହଁ ସିୟ ରାମୁ ଲଖନୁ ନିସି ସୋଏ। କହତ ଭରେ ଜଲ ଲୋଚନ କୋଏ ॥
ଭରତ ବଚନ ସୁନି ଭୟୁ ବିଷାଦୂ। ତୁରତ ତହାଁ ଲି ଗୟୁ ନିଷାଦୂ ॥

ଦୋ. ଜହଁ ସିଂସୁପା ପୁନୀତ ତର ରଘୁବର କିୟ ବିଶ୍ରାମୁ।
ଅତି ସନେହଁ ସାଦର ଭରତ କୀନ୍ହେଉ ଦଂଡ ପ୍ରନାମୁ ॥ 198 ॥

କୁସ ସାଁଥରୀíନିହାରି ସୁହାଈ। କୀନ୍ହ ପ୍ରନାମୁ ପ୍ରଦଚ୍ଛିନ ଜାଈ ॥
ଚରନ ରେଖ ରଜ ଆଁଖିନ୍ହ ଲାଈ। ବନି ନ କହତ ପ୍ରୀତି ଅଧିକାଈ ॥
କନକ ବିଂଦୁ ଦୁଇ ଚାରିକ ଦେଖେ। ରାଖେ ସୀସ ସୀୟ ସମ ଲେଖେ ॥
ସଜଲ ବିଲୋଚନ ହୃଦୟଁ ଗଲାନୀ। କହତ ସଖା ସନ ବଚନ ସୁବାନୀ ॥
ଶ୍ରୀହତ ସୀୟ ବିରହଁ ଦୁତିହୀନା। ଜଥା ଅଵଧ ନର ନାରି ବିଲୀନା ॥
ପିତା ଜନକ ଦେଉଁ ପଟତର କେହୀ। କରତଲ ଭୋଗୁ ଜୋଗୁ ଜଗ ଜେହୀ ॥
ସସୁର ଭାନୁକୁଲ ଭାନୁ ଭୁଆଲୂ। ଜେହି ସିହାତ ଅମରାଵତିପାଲୂ ॥
ପ୍ରାନନାଥୁ ରଘୁନାଥ ଗୋସାଈ। ଜୋ ବଡ଼ ହୋତ ସୋ ରାମ ବଡ଼ଆଈ ॥

ଦୋ. ପତି ଦେଵତା ସୁତୀୟ ମନି ସୀୟ ସାଁଥରୀ ଦେଖି।
ବିହରତ ହ୍ରଦୁ ନ ହହରି ହର ପବି ତେଂ କଠିନ ବିସେଷି ॥ 199 ॥

ଲାଲନ ଜୋଗୁ ଲଖନ ଲଘୁ ଲୋନେ। ଭେ ନ ଭାଇ ଅସ ଅହହିଂ ନ ହୋନେ ॥
ପୁରଜନ ପ୍ରିୟ ପିତୁ ମାତୁ ଦୁଲାରେ। ସିୟ ରଘୁବରହି ପ୍ରାନପିଆରେ ॥
ମୃଦୁ ମୂରତି ସୁକୁମାର ସୁଭ୍AU। ତାତ ବାଉ ତନ ଲାଗ ନ କ୍AU ॥
ତେ ବନ ସହହିଂ ବିପତି ସବ ଭାଁତୀ। ନିଦରେ କୋଟି କୁଲିସ ଏହିଂ ଛାତୀ ॥
ରାମ ଜନମି ଜଗୁ କୀନ୍ହ ଉଜାଗର। ରୂପ ସୀଲ ସୁଖ ସବ ଗୁନ ସାଗର ॥
ପୁରଜନ ପରିଜନ ଗୁର ପିତୁ ମାତା। ରାମ ସୁଭାଉ ସବହି ସୁଖଦାତା ॥
ବୈରିଉ ରାମ ବଡ଼ଆଈ କରହୀଂ। ବୋଲନି ମିଲନି ବିନୟ ମନ ହରହୀମ୍ ॥
ସାରଦ କୋଟି କୋଟି ସତ ସେଷା। କରି ନ ସକହିଂ ପ୍ରଭୁ ଗୁନ ଗନ ଲେଖା ॥

ଦୋ. ସୁଖସ୍ଵରୁପ ରଘୁବଂସମନି ମଂଗଲ ମୋଦ ନିଧାନ।
ତେ ସୋଵତ କୁସ ଡାସି ମହି ବିଧି ଗତି ଅତି ବଲଵାନ ॥ 200 ॥

ରାମ ସୁନା ଦୁଖୁ କାନ ନ କ୍AU। ଜୀଵନତରୁ ଜିମି ଜୋଗଵି ର୍AU ॥
ପଲକ ନୟନ ଫନି ମନି ଜେହି ଭାଁତୀ। ଜୋଗଵହିଂ ଜନନି ସକଲ ଦିନ ରାତୀ ॥
ତେ ଅବ ଫିରତ ବିପିନ ପଦଚାରୀ। କଂଦ ମୂଲ ଫଲ ଫୂଲ ଅହାରୀ ॥
ଧିଗ କୈକେଈ ଅମଂଗଲ ମୂଲା। ଭିସି ପ୍ରାନ ପ୍ରିୟତମ ପ୍ରତିକୂଲା ॥
ମୈଂ ଧିଗ ଧିଗ ଅଘ ଉଦଧି ଅଭାଗୀ। ସବୁ ଉତପାତୁ ଭୟୁ ଜେହି ଲାଗୀ ॥
କୁଲ କଲଂକୁ କରି ସୃଜେଉ ବିଧାତାଁ। ସାଇଁଦୋହ ମୋହି କୀନ୍ହ କୁମାତାଁ ॥
ସୁନି ସପ୍ରେମ ସମୁଝାଵ ନିଷାଦୂ। ନାଥ କରିଅ କତ ବାଦି ବିଷାଦୂ ॥
ରାମ ତୁମ୍ହହି ପ୍ରିୟ ତୁମ୍ହ ପ୍ରିୟ ରାମହି। ୟହ ନିରଜୋସୁ ଦୋସୁ ବିଧି ବାମହି ॥

ଛଂ. ବିଧି ବାମ କୀ କରନୀ କଠିନ ଜେଂହିଂ ମାତୁ କୀନ୍ହୀ ବାଵରୀ।
ତେହି ରାତି ପୁନି ପୁନି କରହିଂ ପ୍ରଭୁ ସାଦର ସରହନା ରାଵରୀ ॥
ତୁଲସୀ ନ ତୁମ୍ହ ସୋ ରାମ ପ୍ରୀତମୁ କହତୁ ହୌଂ ସୌହେଂ କିଏଁ।
ପରିନାମ ମଂଗଲ ଜାନି ଅପନେ ଆନିଏ ଧୀରଜୁ ହିଏଁ ॥

ସୋ. ଅଂତରଜାମୀ ରାମୁ ସକୁଚ ସପ୍ରେମ କୃପାୟତନ।
ଚଲିଅ କରିଅ ବିଶ୍ରାମୁ ୟହ ବିଚାରି ଦୃଢ଼ ଆନି ମନ ॥ 201 ॥

ସଖା ବଚନ ସୁନି ଉର ଧରି ଧୀରା। ବାସ ଚଲେ ସୁମିରତ ରଘୁବୀରା ॥
ୟହ ସୁଧି ପାଇ ନଗର ନର ନାରୀ। ଚଲେ ବିଲୋକନ ଆରତ ଭାରୀ ॥
ପରଦଖିନା କରି କରହିଂ ପ୍ରନାମା। ଦେହିଂ କୈକିହି ଖୋରି ନିକାମା ॥
ଭରୀ ଭରି ବାରି ବିଲୋଚନ ଲେଂହୀଂ। ବାମ ବିଧାତାହି ଦୂଷନ ଦେହୀମ୍ ॥
ଏକ ସରାହହିଂ ଭରତ ସନେହୂ। କୌ କହ ନୃପତି ନିବାହେଉ ନେହୂ ॥
ନିଂଦହିଂ ଆପୁ ସରାହି ନିଷାଦହି। କୋ କହି ସକି ବିମୋହ ବିଷାଦହି ॥
ଏହି ବିଧି ରାତି ଲୋଗୁ ସବୁ ଜାଗା। ଭା ଭିନୁସାର ଗୁଦାରା ଲାଗା ॥
ଗୁରହି ସୁନାଵଁ ଚଢ଼ଆଇ ସୁହାଈଂ। ନୀଂ ନାଵ ସବ ମାତୁ ଚଢ଼ଆଈମ୍ ॥
ଦଂଡ ଚାରି ମହଁ ଭା ସବୁ ପାରା। ଉତରି ଭରତ ତବ ସବହି ସଁଭାରା ॥

ଦୋ. ପ୍ରାତକ୍ରିୟା କରି ମାତୁ ପଦ ବଂଦି ଗୁରହି ସିରୁ ନାଇ।
ଆଗେଂ କିଏ ନିଷାଦ ଗନ ଦୀନ୍ହେଉ କଟକୁ ଚଲାଇ ॥ 202 ॥

କିୟୁ ନିଷାଦନାଥୁ ଅଗୁଆଈଂ। ମାତୁ ପାଲକୀଂ ସକଲ ଚଲାଈମ୍ ॥
ସାଥ ବୋଲାଇ ଭାଇ ଲଘୁ ଦୀନ୍ହା। ବିପ୍ରନ୍ହ ସହିତ ଗଵନୁ ଗୁର କୀନ୍ହା ॥
ଆପୁ ସୁରସରିହି କୀନ୍ହ ପ୍ରନାମୂ। ସୁମିରେ ଲଖନ ସହିତ ସିୟ ରାମୂ ॥
ଗଵନେ ଭରତ ପୟୋଦେହିଂ ପାଏ। କୋତଲ ସଂଗ ଜାହିଂ ଡୋରିଆଏ ॥
କହହିଂ ସୁସେଵକ ବାରହିଂ ବାରା। ହୋଇଅ ନାଥ ଅସ୍ଵ ଅସଵାରା ॥
ରାମୁ ପୟୋଦେହି ପାୟଁ ସିଧାଏ। ହମ କହଁ ରଥ ଗଜ ବାଜି ବନାଏ ॥
ସିର ଭର ଜାଉଁ ଉଚିତ ଅସ ମୋରା। ସବ ତେଂ ସେଵକ ଧରମୁ କଠୋରା ॥
ଦେଖି ଭରତ ଗତି ସୁନି ମୃଦୁ ବାନୀ। ସବ ସେଵକ ଗନ ଗରହିଂ ଗଲାନୀ ॥

ଦୋ. ଭରତ ତୀସରେ ପହର କହଁ କୀନ୍ହ ପ୍ରବେସୁ ପ୍ରୟାଗ।
କହତ ରାମ ସିୟ ରାମ ସିୟ ଉମଗି ଉମଗି ଅନୁରାଗ ॥ 203 ॥

ଝଲକା ଝଲକତ ପାୟନ୍ହ କୈଂସେଂ। ପଂକଜ କୋସ ଓସ କନ ଜୈସେମ୍ ॥
ଭରତ ପୟାଦେହିଂ ଆଏ ଆଜୂ। ଭୟୁ ଦୁଖିତ ସୁନି ସକଲ ସମାଜୂ ॥
ଖବରି ଲୀନ୍ହ ସବ ଲୋଗ ନହାଏ। କୀନ୍ହ ପ୍ରନାମୁ ତ୍ରିବେନିହିଂ ଆଏ ॥
ସବିଧି ସିତାସିତ ନୀର ନହାନେ। ଦିଏ ଦାନ ମହିସୁର ସନମାନେ ॥
ଦେଖତ ସ୍ୟାମଲ ଧଵଲ ହଲୋରେ। ପୁଲକି ସରୀର ଭରତ କର ଜୋରେ ॥
ସକଲ କାମ ପ୍ରଦ ତୀରଥର୍AU। ବେଦ ବିଦିତ ଜଗ ପ୍ରଗଟ ପ୍ରଭ୍AU ॥
ମାଗୁଁ ଭୀଖ ତ୍ୟାଗି ନିଜ ଧରମୂ। ଆରତ କାହ ନ କରି କୁକରମୂ ॥
ଅସ ଜିୟଁ ଜାନି ସୁଜାନ ସୁଦାନୀ। ସଫଲ କରହିଂ ଜଗ ଜାଚକ ବାନୀ ॥

ଦୋ. ଅରଥ ନ ଧରମ ନ କାମ ରୁଚି ଗତି ନ ଚହୁଁ ନିରବାନ।
ଜନମ ଜନମ ରତି ରାମ ପଦ ୟହ ବରଦାନୁ ନ ଆନ ॥ 204 ॥

ଜାନହୁଁ ରାମୁ କୁଟିଲ କରି ମୋହୀ। ଲୋଗ କହୁ ଗୁର ସାହିବ ଦ୍ରୋହୀ ॥
ସୀତା ରାମ ଚରନ ରତି ମୋରେଂ। ଅନୁଦିନ ବଢ଼ଉ ଅନୁଗ୍ରହ ତୋରେମ୍ ॥
ଜଲଦୁ ଜନମ ଭରି ସୁରତି ବିସାରୁ। ଜାଚତ ଜଲୁ ପବି ପାହନ ଡାରୁ ॥
ଚାତକୁ ରଟନି ଘଟେଂ ଘଟି ଜାଈ। ବଢ଼ଏ ପ୍ରେମୁ ସବ ଭାଁତି ଭଲାଈ ॥
କନକହିଂ ବାନ ଚଢ଼ଇ ଜିମି ଦାହେଂ। ତିମି ପ୍ରିୟତମ ପଦ ନେମ ନିବାହେମ୍ ॥
ଭରତ ବଚନ ସୁନି ମାଝ ତ୍ରିବେନୀ। ଭି ମୃଦୁ ବାନି ସୁମଂଗଲ ଦେନୀ ॥
ତାତ ଭରତ ତୁମ୍ହ ସବ ବିଧି ସାଧୂ। ରାମ ଚରନ ଅନୁରାଗ ଅଗାଧୂ ॥
ବାଦ ଗଲାନି କରହୁ ମନ ମାହୀଂ। ତୁମ୍ହ ସମ ରାମହି କୌ ପ୍ରିୟ ନାହୀମ୍ ॥

ଦୋ. ତନୁ ପୁଲକେଉ ହିୟଁ ହରଷୁ ସୁନି ବେନି ବଚନ ଅନୁକୂଲ।
ଭରତ ଧନ୍ୟ କହି ଧନ୍ୟ ସୁର ହରଷିତ ବରଷହିଂ ଫୂଲ ॥ 205 ॥

ପ୍ରମୁଦିତ ତୀରଥରାଜ ନିଵାସୀ। ବୈଖାନସ ବଟୁ ଗୃହୀ ଉଦାସୀ ॥
କହହିଂ ପରସପର ମିଲି ଦସ ପାଁଚା। ଭରତ ସନେହ ସୀଲୁ ସୁଚି ସାଁଚା ॥
ସୁନତ ରାମ ଗୁନ ଗ୍ରାମ ସୁହାଏ। ଭରଦ୍ଵାଜ ମୁନିବର ପହିଂ ଆଏ ॥
ଦଂଡ ପ୍ରନାମୁ କରତ ମୁନି ଦେଖେ। ମୂରତିମଂତ ଭାଗ୍ୟ ନିଜ ଲେଖେ ॥
ଧାଇ ଉଠାଇ ଲାଇ ଉର ଲୀନ୍ହେ। ଦୀନ୍ହି ଅସୀସ କୃତାରଥ କୀନ୍ହେ ॥
ଆସନୁ ଦୀନ୍ହ ନାଇ ସିରୁ ବୈଠେ। ଚହତ ସକୁଚ ଗୃହଁ ଜନୁ ଭଜି ପୈଠେ ॥
ମୁନି ପୂଁଛବ କଛୁ ୟହ ବଡ଼ ସୋଚୂ। ବୋଲେ ରିଷି ଲଖି ସୀଲୁ ସଁକୋଚୂ ॥
ସୁନହୁ ଭରତ ହମ ସବ ସୁଧି ପାଈ। ବିଧି କରତବ ପର କିଛୁ ନ ବସାଈ ॥

ଦୋ. ତୁମ୍ହ ଗଲାନି ଜିୟଁ ଜନି କରହୁ ସମୁଝୀ ମାତୁ କରତୂତି।
ତାତ କୈକିହି ଦୋସୁ ନହିଂ ଗୀ ଗିରା ମତି ଧୂତି ॥ 206 ॥

ୟହୁ କହତ ଭଲ କହିହି ନ କୋଊ। ଲୋକୁ ବେଦ ବୁଧ ସଂମତ ଦୋଊ ॥
ତାତ ତୁମ୍ହାର ବିମଲ ଜସୁ ଗାଈ। ପାଇହି ଲୋକୁ ବେଦୁ ବଡ଼ଆଈ ॥
ଲୋକ ବେଦ ସଂମତ ସବୁ କହୀ। ଜେହି ପିତୁ ଦେଇ ରାଜୁ ସୋ ଲହୀ ॥
ରାଉ ସତ୍ୟବ୍ରତ ତୁମ୍ହହି ବୋଲାଈ। ଦେତ ରାଜୁ ସୁଖୁ ଧରମୁ ବଡ଼ଆଈ ॥
ରାମ ଗଵନୁ ବନ ଅନରଥ ମୂଲା। ଜୋ ସୁନି ସକଲ ବିସ୍ଵ ଭି ସୂଲା ॥
ସୋ ଭାଵୀ ବସ ରାନି ଅୟାନୀ। କରି କୁଚାଲି ଅଂତହୁଁ ପଛିତାନୀ ॥
ତହଁଉଁ ତୁମ୍ହାର ଅଲପ ଅପରାଧୂ। କହୈ ସୋ ଅଧମ ଅୟାନ ଅସାଧୂ ॥
କରତେହୁ ରାଜୁ ତ ତୁମ୍ହହି ନ ଦୋଷୂ। ରାମହି ହୋତ ସୁନତ ସଂତୋଷୂ ॥

ଦୋ. ଅବ ଅତି କୀନ୍ହେହୁ ଭରତ ଭଲ ତୁମ୍ହହି ଉଚିତ ମତ ଏହୁ।
ସକଲ ସୁମଂଗଲ ମୂଲ ଜଗ ରଘୁବର ଚରନ ସନେହୁ ॥ 207 ॥

ସୋ ତୁମ୍ହାର ଧନୁ ଜୀଵନୁ ପ୍ରାନା। ଭୂରିଭାଗ କୋ ତୁମ୍ହହି ସମାନା ॥
ୟହ ତମ୍ହାର ଆଚରଜୁ ନ ତାତା। ଦସରଥ ସୁଅନ ରାମ ପ୍ରିୟ ଭ୍ରାତା ॥
ସୁନହୁ ଭରତ ରଘୁବର ମନ ମାହୀଂ। ପେମ ପାତ୍ରୁ ତୁମ୍ହ ସମ କୌ ନାହୀମ୍ ॥
ଲଖନ ରାମ ସୀତହି ଅତି ପ୍ରୀତୀ। ନିସି ସବ ତୁମ୍ହହି ସରାହତ ବୀତୀ ॥
ଜାନା ମରମୁ ନହାତ ପ୍ରୟାଗା। ମଗନ ହୋହିଂ ତୁମ୍ହରେଂ ଅନୁରାଗା ॥
ତୁମ୍ହ ପର ଅସ ସନେହୁ ରଘୁବର କେଂ। ସୁଖ ଜୀଵନ ଜଗ ଜସ ଜଡ଼ ନର କେମ୍ ॥
ୟହ ନ ଅଧିକ ରଘୁବୀର ବଡ଼ଆଈ। ପ୍ରନତ କୁଟୁଂବ ପାଲ ରଘୁରାଈ ॥
ତୁମ୍ହ ତୌ ଭରତ ମୋର ମତ ଏହୂ। ଧରେଂ ଦେହ ଜନୁ ରାମ ସନେହୂ ॥

ଦୋ. ତୁମ୍ହ କହଁ ଭରତ କଲଂକ ୟହ ହମ ସବ କହଁ ଉପଦେସୁ।
ରାମ ଭଗତି ରସ ସିଦ୍ଧି ହିତ ଭା ୟହ ସମୁ ଗନେସୁ ॥ 208 ॥

ନଵ ବିଧୁ ବିମଲ ତାତ ଜସୁ ତୋରା। ରଘୁବର କିଂକର କୁମୁଦ ଚକୋରା ॥
ଉଦିତ ସଦା ଅଁଥିହି କବହୂଁ ନା। ଘଟିହି ନ ଜଗ ନଭ ଦିନ ଦିନ ଦୂନା ॥
କୋକ ତିଲୋକ ପ୍ରୀତି ଅତି କରିହୀ। ପ୍ରଭୁ ପ୍ରତାପ ରବି ଛବିହି ନ ହରିହୀ ॥
ନିସି ଦିନ ସୁଖଦ ସଦା ସବ କାହୂ। ଗ୍ରସିହି ନ କୈକି କରତବୁ ରାହୂ ॥
ପୂରନ ରାମ ସୁପେମ ପିୟୂଷା। ଗୁର ଅଵମାନ ଦୋଷ ନହିଂ ଦୂଷା ॥
ରାମ ଭଗତ ଅବ ଅମିଅଁ ଅଘାହୂଁ। କୀନ୍ହେହୁ ସୁଲଭ ସୁଧା ବସୁଧାହୂଁ ॥
ଭୂପ ଭଗୀରଥ ସୁରସରି ଆନୀ। ସୁମିରତ ସକଲ ସୁଂମଗଲ ଖାନୀ ॥
ଦସରଥ ଗୁନ ଗନ ବରନି ନ ଜାହୀଂ। ଅଧିକୁ କହା ଜେହି ସମ ଜଗ ନାହୀମ୍ ॥

ଦୋ. ଜାସୁ ସନେହ ସକୋଚ ବସ ରାମ ପ୍ରଗଟ ଭେ ଆଇ ॥
ଜେ ହର ହିୟ ନୟନନି କବହୁଁ ନିରଖେ ନହୀଂ ଅଘାଇ ॥ 209 ॥

କୀରତି ବିଧୁ ତୁମ୍ହ କୀନ୍ହ ଅନୂପା। ଜହଁ ବସ ରାମ ପେମ ମୃଗରୂପା ॥
ତାତ ଗଲାନି କରହୁ ଜିୟଁ ଜାଏଁ। ଡରହୁ ଦରିଦ୍ରହି ପାରସୁ ପାଏଁ ॥ ॥
ସୁନହୁ ଭରତ ହମ ଝୂଠ ନ କହହୀଂ। ଉଦାସୀନ ତାପସ ବନ ରହହୀମ୍ ॥
ସବ ସାଧନ କର ସୁଫଲ ସୁହାଵା। ଲଖନ ରାମ ସିୟ ଦରସନୁ ପାଵା ॥
ତେହି ଫଲ କର ଫଲୁ ଦରସ ତୁମ୍ହାରା। ସହିତ ପୟାଗ ସୁଭାଗ ହମାରା ॥
ଭରତ ଧନ୍ୟ ତୁମ୍ହ ଜସୁ ଜଗୁ ଜୟୂ। କହି ଅସ ପେମ ମଗନ ପୁନି ଭୟୂ ॥
ସୁନି ମୁନି ବଚନ ସଭାସଦ ହରଷେ। ସାଧୁ ସରାହି ସୁମନ ସୁର ବରଷେ ॥
ଧନ୍ୟ ଧନ୍ୟ ଧୁନି ଗଗନ ପୟାଗା। ସୁନି ସୁନି ଭରତୁ ମଗନ ଅନୁରାଗା ॥

ଦୋ. ପୁଲକ ଗାତ ହିୟଁ ରାମୁ ସିୟ ସଜଲ ସରୋରୁହ ନୈନ।
କରି ପ୍ରନାମୁ ମୁନି ମଂଡଲିହି ବୋଲେ ଗଦଗଦ ବୈନ ॥ 210 ॥

ମୁନି ସମାଜୁ ଅରୁ ତୀରଥରାଜୂ। ସାଁଚିହୁଁ ସପଥ ଅଘାଇ ଅକାଜୂ ॥
ଏହିଂ ଥଲ ଜୌଂ କିଛୁ କହିଅ ବନାଈ। ଏହି ସମ ଅଧିକ ନ ଅଘ ଅଧମାଈ ॥
ତୁମ୍ହ ସର୍ବଗ୍ୟ କହୁଁ ସତିଭ୍AU। ଉର ଅଂତରଜାମୀ ରଘୁର୍AU ॥
ମୋହି ନ ମାତୁ କରତବ କର ସୋଚୂ। ନହିଂ ଦୁଖୁ ଜିୟଁ ଜଗୁ ଜାନିହି ପୋଚୂ ॥
ନାହିନ ଡରୁ ବିଗରିହି ପରଲୋକୂ। ପିତହୁ ମରନ କର ମୋହି ନ ସୋକୂ ॥
ସୁକୃତ ସୁଜସ ଭରି ଭୁଅନ ସୁହାଏ। ଲଛିମନ ରାମ ସରିସ ସୁତ ପାଏ ॥
ରାମ ବିରହଁ ତଜି ତନୁ ଛନଭଂଗୂ। ଭୂପ ସୋଚ କର କଵନ ପ୍ରସଂଗୂ ॥
ରାମ ଲଖନ ସିୟ ବିନୁ ପଗ ପନହୀଂ। କରି ମୁନି ବେଷ ଫିରହିଂ ବନ ବନହୀ ॥

ଦୋ. ଅଜିନ ବସନ ଫଲ ଅସନ ମହି ସୟନ ଡାସି କୁସ ପାତ।
ବସି ତରୁ ତର ନିତ ସହତ ହିମ ଆତପ ବରଷା ବାତ ॥ 211 ॥

ଏହି ଦୁଖ ଦାହଁ ଦହି ଦିନ ଛାତୀ। ଭୂଖ ନ ବାସର ନୀଦ ନ ରାତୀ ॥
ଏହି କୁରୋଗ କର ଔଷଧୁ ନାହୀଂ। ସୋଧେଉଁ ସକଲ ବିସ୍ଵ ମନ ମାହୀମ୍ ॥
ମାତୁ କୁମତ ବଢ଼ଈ ଅଘ ମୂଲା। ତେହିଂ ହମାର ହିତ କୀନ୍ହ ବଁସୂଲା ॥
କଲି କୁକାଠ କର କୀନ୍ହ କୁଜଂତ୍ରୂ। ଗାଡ଼ଇ ଅଵଧି ପଢ଼ଇ କଠିନ କୁମଂତ୍ରୁ ॥
ମୋହି ଲଗି ୟହୁ କୁଠାଟୁ ତେହିଂ ଠାଟା। ଘାଲେସି ସବ ଜଗୁ ବାରହବାଟା ॥
ମିଟି କୁଜୋଗୁ ରାମ ଫିରି ଆଏଁ। ବସି ଅଵଧ ନହିଂ ଆନ ଉପାଏଁ ॥
ଭରତ ବଚନ ସୁନି ମୁନି ସୁଖୁ ପାଈ। ସବହିଂ କୀନ୍ହ ବହୁ ଭାଁତି ବଡ଼ଆଈ ॥
ତାତ କରହୁ ଜନି ସୋଚୁ ବିସେଷୀ। ସବ ଦୁଖୁ ମିଟହି ରାମ ପଗ ଦେଖୀ ॥

ଦୋ. କରି ପ୍ରବୋଧ ମୁନିବର କହେଉ ଅତିଥି ପେମପ୍ରିୟ ହୋହୁ।
କଂଦ ମୂଲ ଫଲ ଫୂଲ ହମ ଦେହିଂ ଲେହୁ କରି ଛୋହୁ ॥ 212 ॥

ସୁନି ମୁନି ବଚନ ଭରତ ହିଁୟ ସୋଚୂ। ଭୟୁ କୁଅଵସର କଠିନ ସଁକୋଚୂ ॥
ଜାନି ଗରୁଇ ଗୁର ଗିରା ବହୋରୀ। ଚରନ ବଂଦି ବୋଲେ କର ଜୋରୀ ॥
ସିର ଧରି ଆୟସୁ କରିଅ ତୁମ୍ହାରା। ପରମ ଧରମ ୟହୁ ନାଥ ହମାରା ॥
ଭରତ ବଚନ ମୁନିବର ମନ ଭାଏ। ସୁଚି ସେଵକ ସିଷ ନିକଟ ବୋଲାଏ ॥
ଚାହିଏ କୀନ୍ହ ଭରତ ପହୁନାଈ। କଂଦ ମୂଲ ଫଲ ଆନହୁ ଜାଈ ॥
ଭଲେହୀଂ ନାଥ କହି ତିନ୍ହ ସିର ନାଏ। ପ୍ରମୁଦିତ ନିଜ ନିଜ କାଜ ସିଧାଏ ॥
ମୁନିହି ସୋଚ ପାହୁନ ବଡ଼ ନେଵତା। ତସି ପୂଜା ଚାହିଅ ଜସ ଦେଵତା ॥
ସୁନି ରିଧି ସିଧି ଅନିମାଦିକ ଆଈ। ଆୟସୁ ହୋଇ ସୋ କରହିଂ ଗୋସାଈ ॥

ଦୋ. ରାମ ବିରହ ବ୍ୟାକୁଲ ଭରତୁ ସାନୁଜ ସହିତ ସମାଜ।
ପହୁନାଈ କରି ହରହୁ ଶ୍ରମ କହା ମୁଦିତ ମୁନିରାଜ ॥ 213 ॥

ରିଧି ସିଧି ସିର ଧରି ମୁନିବର ବାନୀ। ବଡ଼ଭାଗିନି ଆପୁହି ଅନୁମାନୀ ॥
କହହିଂ ପରସପର ସିଧି ସମୁଦାଈ। ଅତୁଲିତ ଅତିଥି ରାମ ଲଘୁ ଭାଈ ॥
ମୁନି ପଦ ବଂଦି କରିଅ ସୋଇ ଆଜୂ। ହୋଇ ସୁଖୀ ସବ ରାଜ ସମାଜୂ ॥
ଅସ କହି ରଚେଉ ରୁଚିର ଗୃହ ନାନା। ଜେହି ବିଲୋକି ବିଲଖାହିଂ ବିମାନା ॥
ଭୋଗ ବିଭୂତି ଭୂରି ଭରି ରାଖେ। ଦେଖତ ଜିନ୍ହହି ଅମର ଅଭିଲାଷେ ॥
ଦାସୀଂ ଦାସ ସାଜୁ ସବ ଲୀନ୍ହେଂ। ଜୋଗଵତ ରହହିଂ ମନହି ମନୁ ଦୀନ୍ହେମ୍ ॥
ସବ ସମାଜୁ ସଜି ସିଧି ପଲ ମାହୀଂ। ଜେ ସୁଖ ସୁରପୁର ସପନେହୁଁ ନାହୀମ୍ ॥
ପ୍ରଥମହିଂ ବାସ ଦିଏ ସବ କେହୀ। ସୁଂଦର ସୁଖଦ ଜଥା ରୁଚି ଜେହୀ ॥

ଦୋ. ବହୁରି ସପରିଜନ ଭରତ କହୁଁ ରିଷି ଅସ ଆୟସୁ ଦୀନ୍ହ।
ବିଧି ବିସମୟ ଦାୟକୁ ବିଭଵ ମୁନିବର ତପବଲ କୀନ୍ହ ॥ 214 ॥

ମୁନି ପ୍ରଭାଉ ଜବ ଭରତ ବିଲୋକା। ସବ ଲଘୁ ଲଗେ ଲୋକପତି ଲୋକା ॥
ସୁଖ ସମାଜୁ ନହିଂ ଜାଇ ବଖାନୀ। ଦେଖତ ବିରତି ବିସାରହୀଂ ଗ୍ୟାନୀ ॥
ଆସନ ସୟନ ସୁବସନ ବିତାନା। ବନ ବାଟିକା ବିହଗ ମୃଗ ନାନା ॥
ସୁରଭି ଫୂଲ ଫଲ ଅମିଅ ସମାନା। ବିମଲ ଜଲାସୟ ବିବିଧ ବିଧାନା।
ଅସନ ପାନ ସୁଚ ଅମିଅ ଅମୀ ସେ। ଦେଖି ଲୋଗ ସକୁଚାତ ଜମୀ ସେ ॥
ସୁର ସୁରଭୀ ସୁରତରୁ ସବହୀ କେଂ। ଲଖି ଅଭିଲାଷୁ ସୁରେସ ସଚୀ କେମ୍ ॥
ରିତୁ ବସଂତ ବହ ତ୍ରିବିଧ ବୟାରୀ। ସବ କହଁ ସୁଲଭ ପଦାରଥ ଚାରୀ ॥
ସ୍ତ୍ରକ ଚଂଦନ ବନିତାଦିକ ଭୋଗା। ଦେଖି ହରଷ ବିସମୟ ବସ ଲୋଗା ॥

ଦୋ. ସଂପତ ଚକୀ ଭରତୁ ଚକ ମୁନି ଆୟସ ଖେଲଵାର ॥
ତେହି ନିସି ଆଶ୍ରମ ପିଂଜରାଁ ରାଖେ ଭା ଭିନୁସାର ॥ 215 ॥

ମାସପାରାୟଣ, ଉନ୍ନୀସଵାଁ ଵିଶ୍ରାମ
କୀନ୍ହ ନିମଜ୍ଜନୁ ତୀରଥରାଜା। ନାଇ ମୁନିହି ସିରୁ ସହିତ ସମାଜା ॥
ରିଷି ଆୟସୁ ଅସୀସ ସିର ରାଖୀ। କରି ଦଂଡଵତ ବିନୟ ବହୁ ଭାଷୀ ॥
ପଥ ଗତି କୁସଲ ସାଥ ସବ ଲୀନ୍ହେ। ଚଲେ ଚିତ୍ରକୂଟହିଂ ଚିତୁ ଦୀନ୍ହେମ୍ ॥
ରାମସଖା କର ଦୀନ୍ହେଂ ଲାଗୂ। ଚଲତ ଦେହ ଧରି ଜନୁ ଅନୁରାଗୂ ॥
ନହିଂ ପଦ ତ୍ରାନ ସୀସ ନହିଂ ଛାୟା। ପେମୁ ନେମୁ ବ୍ରତୁ ଧରମୁ ଅମାୟା ॥
ଲଖନ ରାମ ସିୟ ପଂଥ କହାନୀ। ପୂଁଛତ ସଖହି କହତ ମୃଦୁ ବାନୀ ॥
ରାମ ବାସ ଥଲ ବିଟପ ବିଲୋକେଂ। ଉର ଅନୁରାଗ ରହତ ନହିଂ ରୋକୈମ୍ ॥
ଦୈଖି ଦସା ସୁର ବରିସହିଂ ଫୂଲା। ଭି ମୃଦୁ ମହି ମଗୁ ମଂଗଲ ମୂଲା ॥

ଦୋ. କିଏଁ ଜାହିଂ ଛାୟା ଜଲଦ ସୁଖଦ ବହି ବର ବାତ।
ତସ ମଗୁ ଭୟୁ ନ ରାମ କହଁ ଜସ ଭା ଭରତହି ଜାତ ॥ 216 ॥

ଜଡ଼ ଚେତନ ମଗ ଜୀଵ ଘନେରେ। ଜେ ଚିତେ ପ୍ରଭୁ ଜିନ୍ହ ପ୍ରଭୁ ହେରେ ॥
ତେ ସବ ଭେ ପରମ ପଦ ଜୋଗୂ। ଭରତ ଦରସ ମେଟା ଭଵ ରୋଗୂ ॥
ୟହ ବଡ଼ଇ ବାତ ଭରତ କି ନାହୀଂ। ସୁମିରତ ଜିନହି ରାମୁ ମନ ମାହୀମ୍ ॥
ବାରକ ରାମ କହତ ଜଗ ଜେଊ। ହୋତ ତରନ ତାରନ ନର ତେଊ ॥
ଭରତୁ ରାମ ପ୍ରିୟ ପୁନି ଲଘୁ ଭ୍ରାତା। କସ ନ ହୋଇ ମଗୁ ମଂଗଲଦାତା ॥
ସିଦ୍ଧ ସାଧୁ ମୁନିବର ଅସ କହହୀଂ। ଭରତହି ନିରଖି ହରଷୁ ହିୟଁ ଲହହୀମ୍ ॥
ଦେଖି ପ୍ରଭାଉ ସୁରେସହି ସୋଚୂ। ଜଗୁ ଭଲ ଭଲେହି ପୋଚ କହୁଁ ପୋଚୂ ॥
ଗୁର ସନ କହେଉ କରିଅ ପ୍ରଭୁ ସୋଈ। ରାମହି ଭରତହି ଭେଂଟ ନ ହୋଈ ॥

ଦୋ. ରାମୁ ସଁକୋଚୀ ପ୍ରେମ ବସ ଭରତ ସପେମ ପୟୋଧି।
ବନୀ ବାତ ବେଗରନ ଚହତି କରିଅ ଜତନୁ ଛଲୁ ସୋଧି ॥ 217 ॥

ବଚନ ସୁନତ ସୁରଗୁରୁ ମୁସକାନେ। ସହସ୍ରନୟନ ବିନୁ ଲୋଚନ ଜାନେ ॥
ମାୟାପତି ସେଵକ ସନ ମାୟା। କରି ତ ଉଲଟି ପରି ସୁରରାୟା ॥
ତବ କିଛୁ କୀନ୍ହ ରାମ ରୁଖ ଜାନୀ। ଅବ କୁଚାଲି କରି ହୋଇହି ହାନୀ ॥
ସୁନୁ ସୁରେସ ରଘୁନାଥ ସୁଭ୍AU। ନିଜ ଅପରାଧ ରିସାହିଂ ନ କ୍AU ॥
ଜୋ ଅପରାଧୁ ଭଗତ କର କରୀ। ରାମ ରୋଷ ପାଵକ ସୋ ଜରୀ ॥
ଲୋକହୁଁ ବେଦ ବିଦିତ ଇତିହାସା। ୟହ ମହିମା ଜାନହିଂ ଦୁରବାସା ॥
ଭରତ ସରିସ କୋ ରାମ ସନେହୀ। ଜଗୁ ଜପ ରାମ ରାମୁ ଜପ ଜେହୀ ॥

ଦୋ. ମନହୁଁ ନ ଆନିଅ ଅମରପତି ରଘୁବର ଭଗତ ଅକାଜୁ।
ଅଜସୁ ଲୋକ ପରଲୋକ ଦୁଖ ଦିନ ଦିନ ସୋକ ସମାଜୁ ॥ 218 ॥

ସୁନୁ ସୁରେସ ଉପଦେସୁ ହମାରା। ରାମହି ସେଵକୁ ପରମ ପିଆରା ॥
ମାନତ ସୁଖୁ ସେଵକ ସେଵକାଈ। ସେଵକ ବୈର ବୈରୁ ଅଧିକାଈ ॥
ଜଦ୍ୟପି ସମ ନହିଂ ରାଗ ନ ରୋଷୂ। ଗହହିଂ ନ ପାପ ପୂନୁ ଗୁନ ଦୋଷୂ ॥
କରମ ପ୍ରଧାନ ବିସ୍ଵ କରି ରାଖା। ଜୋ ଜସ କରି ସୋ ତସ ଫଲୁ ଚାଖା ॥
ତଦପି କରହିଂ ସମ ବିଷମ ବିହାରା। ଭଗତ ଅଭଗତ ହୃଦୟ ଅନୁସାରା ॥
ଅଗୁନ ଅଲେପ ଅମାନ ଏକରସ। ରାମୁ ସଗୁନ ଭେ ଭଗତ ପେମ ବସ ॥
ରାମ ସଦା ସେଵକ ରୁଚି ରାଖୀ। ବେଦ ପୁରାନ ସାଧୁ ସୁର ସାଖୀ ॥
ଅସ ଜିୟଁ ଜାନି ତଜହୁ କୁଟିଲାଈ। କରହୁ ଭରତ ପଦ ପ୍ରୀତି ସୁହାଈ ॥

ଦୋ. ରାମ ଭଗତ ପରହିତ ନିରତ ପର ଦୁଖ ଦୁଖୀ ଦୟାଲ।
ଭଗତ ସିରୋମନି ଭରତ ତେଂ ଜନି ଡରପହୁ ସୁରପାଲ ॥ 219 ॥

ସତ୍ୟସଂଧ ପ୍ରଭୁ ସୁର ହିତକାରୀ। ଭରତ ରାମ ଆୟସ ଅନୁସାରୀ ॥
ସ୍ଵାରଥ ବିବସ ବିକଲ ତୁମ୍ହ ହୋହୂ। ଭରତ ଦୋସୁ ନହିଂ ରାଉର ମୋହୂ ॥
ସୁନି ସୁରବର ସୁରଗୁର ବର ବାନୀ। ଭା ପ୍ରମୋଦୁ ମନ ମିଟୀ ଗଲାନୀ ॥
ବରଷି ପ୍ରସୂନ ହରଷି ସୁରର୍AU। ଲଗେ ସରାହନ ଭରତ ସୁଭ୍AU ॥
ଏହି ବିଧି ଭରତ ଚଲେ ମଗ ଜାହୀଂ। ଦସା ଦେଖି ମୁନି ସିଦ୍ଧ ସିହାହୀମ୍ ॥
ଜବହିଂ ରାମୁ କହି ଲେହିଂ ଉସାସା। ଉମଗତ ପେମୁ ମନହଁ ଚହୁ ପାସା ॥
ଦ୍ରଵହିଂ ବଚନ ସୁନି କୁଲିସ ପଷାନା। ପୁରଜନ ପେମୁ ନ ଜାଇ ବଖାନା ॥
ବୀଚ ବାସ କରି ଜମୁନହିଂ ଆଏ। ନିରଖି ନୀରୁ ଲୋଚନ ଜଲ ଛାଏ ॥

ଦୋ. ରଘୁବର ବରନ ବିଲୋକି ବର ବାରି ସମେତ ସମାଜ।
ହୋତ ମଗନ ବାରିଧି ବିରହ ଚଢ଼ଏ ବିବେକ ଜହାଜ ॥ 220 ॥

ଜମୁନ ତୀର ତେହି ଦିନ କରି ବାସୂ। ଭୟୁ ସମୟ ସମ ସବହି ସୁପାସୂ ॥
ରାତହିଂ ଘାଟ ଘାଟ କୀ ତରନୀ। ଆଈଂ ଅଗନିତ ଜାହିଂ ନ ବରନୀ ॥
ପ୍ରାତ ପାର ଭେ ଏକହି ଖେଂଵାଁ। ତୋଷେ ରାମସଖା କୀ ସେଵାଁ ॥
ଚଲେ ନହାଇ ନଦିହି ସିର ନାଈ। ସାଥ ନିଷାଦନାଥ ଦୌ ଭାଈ ॥
ଆଗେଂ ମୁନିବର ବାହନ ଆଛେଂ। ରାଜସମାଜ ଜାଇ ସବୁ ପାଛେମ୍ ॥
ତେହିଂ ପାଛେଂ ଦୌ ବଂଧୁ ପୟାଦେଂ। ଭୂଷନ ବସନ ବେଷ ସୁଠି ସାଦେମ୍ ॥
ସେଵକ ସୁହ୍ରଦ ସଚିଵସୁତ ସାଥା। ସୁମିରତ ଲଖନୁ ସୀୟ ରଘୁନାଥା ॥
ଜହଁ ଜହଁ ରାମ ବାସ ବିଶ୍ରାମା। ତହଁ ତହଁ କରହିଂ ସପ୍ରେମ ପ୍ରନାମା ॥

ଦୋ. ମଗବାସୀ ନର ନାରି ସୁନି ଧାମ କାମ ତଜି ଧାଇ।
ଦେଖି ସରୂପ ସନେହ ସବ ମୁଦିତ ଜନମ ଫଲୁ ପାଇ ॥ 221 ॥

କହହିଂ ସପେମ ଏକ ଏକ ପାହୀଂ। ରାମୁ ଲଖନୁ ସଖି ହୋହିଂ କି ନାହୀମ୍ ॥
ବୟ ବପୁ ବରନ ରୂପ ସୋଇ ଆଲୀ। ସୀଲୁ ସନେହୁ ସରିସ ସମ ଚାଲୀ ॥
ବେଷୁ ନ ସୋ ସଖି ସୀୟ ନ ସଂଗା। ଆଗେଂ ଅନୀ ଚଲୀ ଚତୁରଂଗା ॥
ନହିଂ ପ୍ରସନ୍ନ ମୁଖ ମାନସ ଖେଦା। ସଖି ସଂଦେହୁ ହୋଇ ଏହିଂ ଭେଦା ॥
ତାସୁ ତରକ ତିୟଗନ ମନ ମାନୀ। କହହିଂ ସକଲ ତେହି ସମ ନ ସୟାନୀ ॥
ତେହି ସରାହି ବାନୀ ଫୁରି ପୂଜୀ। ବୋଲୀ ମଧୁର ବଚନ ତିୟ ଦୂଜୀ ॥
କହି ସପେମ ସବ କଥାପ୍ରସଂଗୂ। ଜେହି ବିଧି ରାମ ରାଜ ରସ ଭଂଗୂ ॥
ଭରତହି ବହୁରି ସରାହନ ଲାଗୀ। ସୀଲ ସନେହ ସୁଭାୟ ସୁଭାଗୀ ॥

ଦୋ. ଚଲତ ପୟାଦେଂ ଖାତ ଫଲ ପିତା ଦୀନ୍ହ ତଜି ରାଜୁ।
ଜାତ ମନାଵନ ରଘୁବରହି ଭରତ ସରିସ କୋ ଆଜୁ ॥ 222 ॥

ଭାୟପ ଭଗତି ଭରତ ଆଚରନୂ। କହତ ସୁନତ ଦୁଖ ଦୂଷନ ହରନୂ ॥
ଜୋ କଛୁ କହବ ଥୋର ସଖି ସୋଈ। ରାମ ବଂଧୁ ଅସ କାହେ ନ ହୋଈ ॥
ହମ ସବ ସାନୁଜ ଭରତହି ଦେଖେଂ। ଭିନ୍ହ ଧନ୍ୟ ଜୁବତୀ ଜନ ଲେଖେମ୍ ॥
ସୁନି ଗୁନ ଦେଖି ଦସା ପଛିତାହୀଂ। କୈକି ଜନନି ଜୋଗୁ ସୁତୁ ନାହୀମ୍ ॥
କୌ କହ ଦୂଷନୁ ରାନିହି ନାହିନ। ବିଧି ସବୁ କୀନ୍ହ ହମହି ଜୋ ଦାହିନ ॥
କହଁ ହମ ଲୋକ ବେଦ ବିଧି ହୀନୀ। ଲଘୁ ତିୟ କୁଲ କରତୂତି ମଲୀନୀ ॥
ବସହିଂ କୁଦେସ କୁଗାଁଵ କୁବାମା। କହଁ ୟହ ଦରସୁ ପୁନ୍ୟ ପରିନାମା ॥
ଅସ ଅନଂଦୁ ଅଚିରିଜୁ ପ୍ରତି ଗ୍ରାମା। ଜନୁ ମରୁଭୂମି କଲପତରୁ ଜାମା ॥

ଦୋ. ଭରତ ଦରସୁ ଦେଖତ ଖୁଲେଉ ମଗ ଲୋଗନ୍ହ କର ଭାଗୁ।
ଜନୁ ସିଂଘଲବାସିନ୍ହ ଭୟୁ ବିଧି ବସ ସୁଲଭ ପ୍ରୟାଗୁ ॥ 223 ॥

ନିଜ ଗୁନ ସହିତ ରାମ ଗୁନ ଗାଥା। ସୁନତ ଜାହିଂ ସୁମିରତ ରଘୁନାଥା ॥
ତୀରଥ ମୁନି ଆଶ୍ରମ ସୁରଧାମା। ନିରଖି ନିମଜ୍ଜହିଂ କରହିଂ ପ୍ରନାମା ॥
ମନହୀଂ ମନ ମାଗହିଂ ବରୁ ଏହୂ। ସୀୟ ରାମ ପଦ ପଦୁମ ସନେହୂ ॥
ମିଲହିଂ କିରାତ କୋଲ ବନବାସୀ। ବୈଖାନସ ବଟୁ ଜତୀ ଉଦାସୀ ॥
କରି ପ୍ରନାମୁ ପୂଁଛହିଂ ଜେହିଂ ତେହୀ। କେହି ବନ ଲଖନୁ ରାମୁ ବୈଦେହୀ ॥
ତେ ପ୍ରଭୁ ସମାଚାର ସବ କହହୀଂ। ଭରତହି ଦେଖି ଜନମ ଫଲୁ ଲହହୀମ୍ ॥
ଜେ ଜନ କହହିଂ କୁସଲ ହମ ଦେଖେ। ତେ ପ୍ରିୟ ରାମ ଲଖନ ସମ ଲେଖେ ॥
ଏହି ବିଧି ବୂଝତ ସବହି ସୁବାନୀ। ସୁନତ ରାମ ବନବାସ କହାନୀ ॥

ଦୋ. ତେହି ବାସର ବସି ପ୍ରାତହୀଂ ଚଲେ ସୁମିରି ରଘୁନାଥ।
ରାମ ଦରସ କୀ ଲାଲସା ଭରତ ସରିସ ସବ ସାଥ ॥ 224 ॥

ମଂଗଲ ସଗୁନ ହୋହିଂ ସବ କାହୂ। ଫରକହିଂ ସୁଖଦ ବିଲୋଚନ ବାହୂ ॥
ଭରତହି ସହିତ ସମାଜ ଉଛାହୂ। ମିଲିହହିଂ ରାମୁ ମିଟହି ଦୁଖ ଦାହୂ ॥
କରତ ମନୋରଥ ଜସ ଜିୟଁ ଜାକେ। ଜାହିଂ ସନେହ ସୁରାଁ ସବ ଛାକେ ॥
ସିଥିଲ ଅଂଗ ପଗ ମଗ ଡଗି ଡୋଲହିଂ। ବିହବଲ ବଚନ ପେମ ବସ ବୋଲହିମ୍ ॥
ରାମସଖାଁ ତେହି ସମୟ ଦେଖାଵା। ସୈଲ ସିରୋମନି ସହଜ ସୁହାଵା ॥
ଜାସୁ ସମୀପ ସରିତ ପୟ ତୀରା। ସୀୟ ସମେତ ବସହିଂ ଦୌ ବୀରା ॥
ଦେଖି କରହିଂ ସବ ଦଂଡ ପ୍ରନାମା। କହି ଜୟ ଜାନକି ଜୀଵନ ରାମା ॥
ପ୍ରେମ ମଗନ ଅସ ରାଜ ସମାଜୂ। ଜନୁ ଫିରି ଅଵଧ ଚଲେ ରଘୁରାଜୂ ॥

ଦୋ. ଭରତ ପ୍ରେମୁ ତେହି ସମୟ ଜସ ତସ କହି ସକି ନ ସେଷୁ।
କବିହିଂ ଅଗମ ଜିମି ବ୍ରହ୍ମସୁଖୁ ଅହ ମମ ମଲିନ ଜନେଷୁ ॥ 225।

ସକଲ ସନେହ ସିଥିଲ ରଘୁବର କେଂ। ଗେ କୋସ ଦୁଇ ଦିନକର ଢରକେମ୍ ॥
ଜଲୁ ଥଲୁ ଦେଖି ବସେ ନିସି ବୀତେଂ। କୀନ୍ହ ଗଵନ ରଘୁନାଥ ପିରୀତେମ୍ ॥
ଉହାଁ ରାମୁ ରଜନୀ ଅଵସେଷା। ଜାଗେ ସୀୟଁ ସପନ ଅସ ଦେଖା ॥
ସହିତ ସମାଜ ଭରତ ଜନୁ ଆଏ। ନାଥ ବିୟୋଗ ତାପ ତନ ତାଏ ॥
ସକଲ ମଲିନ ମନ ଦୀନ ଦୁଖାରୀ। ଦେଖୀଂ ସାସୁ ଆନ ଅନୁହାରୀ ॥
ସୁନି ସିୟ ସପନ ଭରେ ଜଲ ଲୋଚନ। ଭେ ସୋଚବସ ସୋଚ ବିମୋଚନ ॥
ଲଖନ ସପନ ୟହ ନୀକ ନ ହୋଈ। କଠିନ କୁଚାହ ସୁନାଇହି କୋଈ ॥
ଅସ କହି ବଂଧୁ ସମେତ ନହାନେ। ପୂଜି ପୁରାରି ସାଧୁ ସନମାନେ ॥

ଛଂ. ସନମାନି ସୁର ମୁନି ବଂଦି ବୈଠେ ଉତ୍ତର ଦିସି ଦେଖତ ଭେ।
ନଭ ଧୂରି ଖଗ ମୃଗ ଭୂରି ଭାଗେ ବିକଲ ପ୍ରଭୁ ଆଶ୍ରମ ଗେ ॥
ତୁଲସୀ ଉଠେ ଅଵଲୋକି କାରନୁ କାହ ଚିତ ସଚକିତ ରହେ।
ସବ ସମାଚାର କିରାତ କୋଲନ୍ହି ଆଇ ତେହି ଅଵସର କହେ ॥

ଦୋ. ସୁନତ ସୁମଂଗଲ ବୈନ ମନ ପ୍ରମୋଦ ତନ ପୁଲକ ଭର।
ସରଦ ସରୋରୁହ ନୈନ ତୁଲସୀ ଭରେ ସନେହ ଜଲ ॥ 226 ॥

ବହୁରି ସୋଚବସ ଭେ ସିୟରଵନୂ। କାରନ କଵନ ଭରତ ଆଗଵନୂ ॥
ଏକ ଆଇ ଅସ କହା ବହୋରୀ। ସେନ ସଂଗ ଚତୁରଂଗ ନ ଥୋରୀ ॥
ସୋ ସୁନି ରାମହି ଭା ଅତି ସୋଚୂ। ଇତ ପିତୁ ବଚ ଇତ ବଂଧୁ ସକୋଚୂ ॥
ଭରତ ସୁଭାଉ ସମୁଝି ମନ ମାହୀଂ। ପ୍ରଭୁ ଚିତ ହିତ ଥିତି ପାଵତ ନାହୀ ॥
ସମାଧାନ ତବ ଭା ୟହ ଜାନେ। ଭରତୁ କହେ ମହୁଁ ସାଧୁ ସୟାନେ ॥
ଲଖନ ଲଖେଉ ପ୍ରଭୁ ହୃଦୟଁ ଖଭାରୂ। କହତ ସମୟ ସମ ନୀତି ବିଚାରୂ ॥
ବିନୁ ପୂଁଛ କଛୁ କହୁଁ ଗୋସାଈଂ। ସେଵକୁ ସମୟଁ ନ ଢୀଠ ଢିଠାଈ ॥
ତୁମ୍ହ ସର୍ବଗ୍ୟ ସିରୋମନି ସ୍ଵାମୀ। ଆପନି ସମୁଝି କହୁଁ ଅନୁଗାମୀ ॥

ଦୋ. ନାଥ ସୁହ୍ରଦ ସୁଠି ସରଲ ଚିତ ସୀଲ ସନେହ ନିଧାନ ॥
ସବ ପର ପ୍ରୀତି ପ୍ରତୀତି ଜିୟଁ ଜାନିଅ ଆପୁ ସମାନ ॥ 227 ॥

ବିଷୀ ଜୀଵ ପାଇ ପ୍ରଭୁତାଈ। ମୂଢ଼ ମୋହ ବସ ହୋହିଂ ଜନାଈ ॥
ଭରତୁ ନୀତି ରତ ସାଧୁ ସୁଜାନା। ପ୍ରଭୁ ପଦ ପ୍ରେମ ସକଲ ଜଗୁ ଜାନା ॥
ତେଊ ଆଜୁ ରାମ ପଦୁ ପାଈ। ଚଲେ ଧରମ ମରଜାଦ ମେଟାଈ ॥
କୁଟିଲ କୁବଂଧ କୁଅଵସରୁ ତାକୀ। ଜାନି ରାମ ବନଵାସ ଏକାକୀ ॥
କରି କୁମଂତ୍ରୁ ମନ ସାଜି ସମାଜୂ। ଆଏ କରୈ ଅକଂଟକ ରାଜୂ ॥
କୋଟି ପ୍ରକାର କଲପି କୁଟଲାଈ। ଆଏ ଦଲ ବଟୋରି ଦୌ ଭାଈ ॥
ଜୌଂ ଜିୟଁ ହୋତି ନ କପଟ କୁଚାଲୀ। କେହି ସୋହାତି ରଥ ବାଜି ଗଜାଲୀ ॥
ଭରତହି ଦୋସୁ ଦେଇ କୋ ଜାଏଁ। ଜଗ ବୌରାଇ ରାଜ ପଦୁ ପାଏଁ ॥

ଦୋ. ସସି ଗୁର ତିୟ ଗାମୀ ନଘୁଷୁ ଚଢ଼ଏଉ ଭୂମିସୁର ଜାନ।
ଲୋକ ବେଦ ତେଂ ବିମୁଖ ଭା ଅଧମ ନ ବେନ ସମାନ ॥ 228 ॥

ସହସବାହୁ ସୁରନାଥୁ ତ୍ରିସଂକୂ। କେହି ନ ରାଜମଦ ଦୀନ୍ହ କଲଂକୂ ॥
ଭରତ କୀନ୍ହ ୟହ ଉଚିତ ଉପ୍AU। ରିପୁ ରିନ ରଂଚ ନ ରାଖବ କ୍AU ॥
ଏକ କୀନ୍ହି ନହିଂ ଭରତ ଭଲାଈ। ନିଦରେ ରାମୁ ଜାନି ଅସହାଈ ॥
ସମୁଝି ପରିହି ସୌ ଆଜୁ ବିସେଷୀ। ସମର ସରୋଷ ରାମ ମୁଖୁ ପେଖୀ ॥
ଏତନା କହତ ନୀତି ରସ ଭୂଲା। ରନ ରସ ବିଟପୁ ପୁଲକ ମିସ ଫୂଲା ॥
ପ୍ରଭୁ ପଦ ବଂଦି ସୀସ ରଜ ରାଖୀ। ବୋଲେ ସତ୍ୟ ସହଜ ବଲୁ ଭାଷୀ ॥
ଅନୁଚିତ ନାଥ ନ ମାନବ ମୋରା। ଭରତ ହମହି ଉପଚାର ନ ଥୋରା ॥
କହଁ ଲଗି ସହିଅ ରହିଅ ମନୁ ମାରେଂ। ନାଥ ସାଥ ଧନୁ ହାଥ ହମାରେମ୍ ॥

ଦୋ. ଛତ୍ରି ଜାତି ରଘୁକୁଲ ଜନମୁ ରାମ ଅନୁଗ ଜଗୁ ଜାନ।
ଲାତହୁଁ ମାରେଂ ଚଢ଼ତି ସିର ନୀଚ କୋ ଧୂରି ସମାନ ॥ 229 ॥

ଉଠି କର ଜୋରି ରଜାୟସୁ ମାଗା। ମନହୁଁ ବୀର ରସ ସୋଵତ ଜାଗା ॥
ବାଁଧି ଜଟା ସିର କସି କଟି ଭାଥା। ସାଜି ସରାସନୁ ସାୟକୁ ହାଥା ॥
ଆଜୁ ରାମ ସେଵକ ଜସୁ ଲେଊଁ। ଭରତହି ସମର ସିଖାଵନ ଦେଊଁ ॥
ରାମ ନିରାଦର କର ଫଲୁ ପାଈ। ସୋଵହୁଁ ସମର ସେଜ ଦୌ ଭାଈ ॥
ଆଇ ବନା ଭଲ ସକଲ ସମାଜୂ। ପ୍ରଗଟ କରୁଁ ରିସ ପାଛିଲ ଆଜୂ ॥
ଜିମି କରି ନିକର ଦଲି ମୃଗରାଜୂ। ଲେଇ ଲପେଟି ଲଵା ଜିମି ବାଜୂ ॥
ତୈସେହିଂ ଭରତହି ସେନ ସମେତା। ସାନୁଜ ନିଦରି ନିପାତୁଁ ଖେତା ॥
ଜୌଂ ସହାୟ କର ସଂକରୁ ଆଈ। ତୌ ମାରୁଁ ରନ ରାମ ଦୋହାଈ ॥

ଦୋ. ଅତି ସରୋଷ ମାଖେ ଲଖନୁ ଲଖି ସୁନି ସପଥ ପ୍ରଵାନ।
ସଭୟ ଲୋକ ସବ ଲୋକପତି ଚାହତ ଭଭରି ଭଗାନ ॥ 230 ॥

ଜଗୁ ଭୟ ମଗନ ଗଗନ ଭି ବାନୀ। ଲଖନ ବାହୁବଲୁ ବିପୁଲ ବଖାନୀ ॥
ତାତ ପ୍ରତାପ ପ୍ରଭାଉ ତୁମ୍ହାରା। କୋ କହି ସକି କୋ ଜାନନିହାରା ॥
ଅନୁଚିତ ଉଚିତ କାଜୁ କିଛୁ ହୋଊ। ସମୁଝି କରିଅ ଭଲ କହ ସବୁ କୋଊ ॥
ସହସା କରି ପାଛୈଂ ପଛିତାହୀଂ। କହହିଂ ବେଦ ବୁଧ ତେ ବୁଧ ନାହୀମ୍ ॥
ସୁନି ସୁର ବଚନ ଲଖନ ସକୁଚାନେ। ରାମ ସୀୟଁ ସାଦର ସନମାନେ ॥
କହୀ ତାତ ତୁମ୍ହ ନୀତି ସୁହାଈ। ସବ ତେଂ କଠିନ ରାଜମଦୁ ଭାଈ ॥
ଜୋ ଅଚଵଁତ ନୃପ ମାତହିଂ ତେଈ। ନାହିନ ସାଧୁସଭା ଜେହିଂ ସେଈ ॥
ସୁନହୁ ଲଖନ ଭଲ ଭରତ ସରୀସା। ବିଧି ପ୍ରପଂଚ ମହଁ ସୁନା ନ ଦୀସା ॥

ଦୋ. ଭରତହି ହୋଇ ନ ରାଜମଦୁ ବିଧି ହରି ହର ପଦ ପାଇ ॥
କବହୁଁ କି କାଁଜୀ ସୀକରନି ଛୀରସିଂଧୁ ବିନସାଇ ॥ 231 ॥

ତିମିରୁ ତରୁନ ତରନିହି ମକୁ ଗିଲୀ। ଗଗନୁ ମଗନ ମକୁ ମେଘହିଂ ମିଲୀ ॥
ଗୋପଦ ଜଲ ବୂଡ଼ହିଂ ଘଟଜୋନୀ। ସହଜ ଛମା ବରୁ ଛାଡ଼ଐ ଛୋନୀ ॥
ମସକ ଫୂଁକ ମକୁ ମେରୁ ଉଡ଼ଆଈ। ହୋଇ ନ ନୃପମଦୁ ଭରତହି ଭାଈ ॥
ଲଖନ ତୁମ୍ହାର ସପଥ ପିତୁ ଆନା। ସୁଚି ସୁବଂଧୁ ନହିଂ ଭରତ ସମାନା ॥
ସଗୁନ ଖୀରୁ ଅଵଗୁନ ଜଲୁ ତାତା। ମିଲି ରଚି ପରପଂଚୁ ବିଧାତା ॥
ଭରତୁ ହଂସ ରବିବଂସ ତଡ଼ଆଗା। ଜନମି କୀନ୍ହ ଗୁନ ଦୋଷ ବିଭାଗା ॥
ଗହି ଗୁନ ପୟ ତଜି ଅଵଗୁନ ବାରୀ। ନିଜ ଜସ ଜଗତ କୀନ୍ହି ଉଜିଆରୀ ॥
କହତ ଭରତ ଗୁନ ସୀଲୁ ସୁଭ୍AU। ପେମ ପୟୋଧି ମଗନ ରଘୁର୍AU ॥

ଦୋ. ସୁନି ରଘୁବର ବାନୀ ବିବୁଧ ଦେଖି ଭରତ ପର ହେତୁ।
ସକଲ ସରାହତ ରାମ ସୋ ପ୍ରଭୁ କୋ କୃପାନିକେତୁ ॥ 232 ॥

ଜୌଂ ନ ହୋତ ଜଗ ଜନମ ଭରତ କୋ। ସକଲ ଧରମ ଧୁର ଧରନି ଧରତ କୋ ॥
କବି କୁଲ ଅଗମ ଭରତ ଗୁନ ଗାଥା। କୋ ଜାନି ତୁମ୍ହ ବିନୁ ରଘୁନାଥା ॥
ଲଖନ ରାମ ସିୟଁ ସୁନି ସୁର ବାନୀ। ଅତି ସୁଖୁ ଲହେଉ ନ ଜାଇ ବଖାନୀ ॥
ଇହାଁ ଭରତୁ ସବ ସହିତ ସହାଏ। ମଂଦାକିନୀଂ ପୁନୀତ ନହାଏ ॥
ସରିତ ସମୀପ ରାଖି ସବ ଲୋଗା। ମାଗି ମାତୁ ଗୁର ସଚିଵ ନିୟୋଗା ॥
ଚଲେ ଭରତୁ ଜହଁ ସିୟ ରଘୁରାଈ। ସାଥ ନିଷାଦନାଥୁ ଲଘୁ ଭାଈ ॥
ସମୁଝି ମାତୁ କରତବ ସକୁଚାହୀଂ। କରତ କୁତରକ କୋଟି ମନ ମାହୀମ୍ ॥
ରାମୁ ଲଖନୁ ସିୟ ସୁନି ମମ ନ୍AUଁ। ଉଠି ଜନି ଅନତ ଜାହିଂ ତଜି ଠ୍AUଁ ॥

ଦୋ. ମାତୁ ମତେ ମହୁଁ ମାନି ମୋହି ଜୋ କଛୁ କରହିଂ ସୋ ଥୋର।
ଅଘ ଅଵଗୁନ ଛମି ଆଦରହିଂ ସମୁଝି ଆପନୀ ଓର ॥ 233 ॥

ଜୌଂ ପରିହରହିଂ ମଲିନ ମନୁ ଜାନୀ। ଜୌ ସନମାନହିଂ ସେଵକୁ ମାନୀ ॥
ମୋରେଂ ସରନ ରାମହି କୀ ପନହୀ। ରାମ ସୁସ୍ଵାମି ଦୋସୁ ସବ ଜନହୀ ॥
ଜଗ ଜସ ଭାଜନ ଚାତକ ମୀନା। ନେମ ପେମ ନିଜ ନିପୁନ ନବୀନା ॥
ଅସ ମନ ଗୁନତ ଚଲେ ମଗ ଜାତା। ସକୁଚ ସନେହଁ ସିଥିଲ ସବ ଗାତା ॥
ଫେରତ ମନହୁଁ ମାତୁ କୃତ ଖୋରୀ। ଚଲତ ଭଗତି ବଲ ଧୀରଜ ଧୋରୀ ॥
ଜବ ସମୁଝତ ରଘୁନାଥ ସୁଭ୍AU। ତବ ପଥ ପରତ ଉତାଇଲ ପ୍AU ॥
ଭରତ ଦସା ତେହି ଅଵସର କୈସୀ। ଜଲ ପ୍ରବାହଁ ଜଲ ଅଲି ଗତି ଜୈସୀ ॥
ଦେଖି ଭରତ କର ସୋଚୁ ସନେହୂ। ଭା ନିଷାଦ ତେହି ସମୟଁ ବିଦେହୂ ॥

ଦୋ. ଲଗେ ହୋନ ମଂଗଲ ସଗୁନ ସୁନି ଗୁନି କହତ ନିଷାଦୁ।
ମିଟିହି ସୋଚୁ ହୋଇହି ହରଷୁ ପୁନି ପରିନାମ ବିଷାଦୁ ॥ 234 ॥

ସେଵକ ବଚନ ସତ୍ୟ ସବ ଜାନେ। ଆଶ୍ରମ ନିକଟ ଜାଇ ନିଅରାନେ ॥
ଭରତ ଦୀଖ ବନ ସୈଲ ସମାଜୂ। ମୁଦିତ ଛୁଧିତ ଜନୁ ପାଇ ସୁନାଜୂ ॥
ଈତି ଭୀତି ଜନୁ ପ୍ରଜା ଦୁଖାରୀ। ତ୍ରିବିଧ ତାପ ପୀଡ଼ଇତ ଗ୍ରହ ମାରୀ ॥
ଜାଇ ସୁରାଜ ସୁଦେସ ସୁଖାରୀ। ହୋହିଂ ଭରତ ଗତି ତେହି ଅନୁହାରୀ ॥
ରାମ ବାସ ବନ ସଂପତି ଭ୍ରାଜା। ସୁଖୀ ପ୍ରଜା ଜନୁ ପାଇ ସୁରାଜା ॥
ସଚିଵ ବିରାଗୁ ବିବେକୁ ନରେସୂ। ବିପିନ ସୁହାଵନ ପାଵନ ଦେସୂ ॥
ଭଟ ଜମ ନିୟମ ସୈଲ ରଜଧାନୀ। ସାଂତି ସୁମତି ସୁଚି ସୁଂଦର ରାନୀ ॥
ସକଲ ଅଂଗ ସଂପନ୍ନ ସୁର୍AU। ରାମ ଚରନ ଆଶ୍ରିତ ଚିତ ଚ୍AU ॥

ଦୋ. ଜୀତି ମୋହ ମହିପାଲୁ ଦଲ ସହିତ ବିବେକ ଭୁଆଲୁ।
କରତ ଅକଂଟକ ରାଜୁ ପୁରଁ ସୁଖ ସଂପଦା ସୁକାଲୁ ॥ 235 ॥

ବନ ପ୍ରଦେସ ମୁନି ବାସ ଘନେରେ। ଜନୁ ପୁର ନଗର ଗାଉଁ ଗନ ଖେରେ ॥
ବିପୁଲ ବିଚିତ୍ର ବିହଗ ମୃଗ ନାନା। ପ୍ରଜା ସମାଜୁ ନ ଜାଇ ବଖାନା ॥
ଖଗହା କରି ହରି ବାଘ ବରାହା। ଦେଖି ମହିଷ ବୃଷ ସାଜୁ ସରାହା ॥
ବୟରୁ ବିହାଇ ଚରହିଂ ଏକ ସଂଗା। ଜହଁ ତହଁ ମନହୁଁ ସେନ ଚତୁରଂଗା ॥
ଝରନା ଝରହିଂ ମତ୍ତ ଗଜ ଗାଜହିଂ। ମନହୁଁ ନିସାନ ବିବିଧି ବିଧି ବାଜହିମ୍ ॥
ଚକ ଚକୋର ଚାତକ ସୁକ ପିକ ଗନ। କୂଜତ ମଂଜୁ ମରାଲ ମୁଦିତ ମନ ॥
ଅଲିଗନ ଗାଵତ ନାଚତ ମୋରା। ଜନୁ ସୁରାଜ ମଂଗଲ ଚହୁ ଓରା ॥
ବେଲି ବିଟପ ତୃନ ସଫଲ ସଫୂଲା। ସବ ସମାଜୁ ମୁଦ ମଂଗଲ ମୂଲା ॥
ଦୋ. ରାମ ସୈଲ ସୋଭା ନିରଖି ଭରତ ହୃଦୟଁ ଅତି ପେମୁ।
ତାପସ ତପ ଫଲୁ ପାଇ ଜିମି ସୁଖୀ ସିରାନେଂ ନେମୁ ॥ 236 ॥

ମାସପାରାୟଣ, ବୀସଵାଁ ଵିଶ୍ରାମ
ନଵାହ୍ନପାରାୟଣ, ପାଁଚଵାଁ ଵିଶ୍ରାମ
ତବ କେଵଟ ଊଁଚେଂ ଚଢ଼ଇ ଧାଈ। କହେଉ ଭରତ ସନ ଭୁଜା ଉଠାଈ ॥
ନାଥ ଦେଖିଅହିଂ ବିଟପ ବିସାଲା। ପାକରି ଜଂବୁ ରସାଲ ତମାଲା ॥
ଜିନ୍ହ ତରୁବରନ୍ହ ମଧ୍ୟ ବଟୁ ସୋହା। ମଂଜୁ ବିସାଲ ଦେଖି ମନୁ ମୋହା ॥
ନୀଲ ସଘନ ପଲ୍ଲ୍ଵ ଫଲ ଲାଲା। ଅବିରଲ ଛାହଁ ସୁଖଦ ସବ କାଲା ॥
ମାନହୁଁ ତିମିର ଅରୁନମୟ ରାସୀ। ବିରଚୀ ବିଧି ସଁକେଲି ସୁଷମା ସୀ ॥
ଏ ତରୁ ସରିତ ସମୀପ ଗୋସାଁଈ। ରଘୁବର ପରନକୁଟୀ ଜହଁ ଛାଈ ॥
ତୁଲସୀ ତରୁବର ବିବିଧ ସୁହାଏ। କହୁଁ କହୁଁ ସିୟଁ କହୁଁ ଲଖନ ଲଗାଏ ॥
ବଟ ଛାୟାଁ ବେଦିକା ବନାଈ। ସିୟଁ ନିଜ ପାନି ସରୋଜ ସୁହାଈ ॥

ଦୋ. ଜହାଁ ବୈଠି ମୁନିଗନ ସହିତ ନିତ ସିୟ ରାମୁ ସୁଜାନ।
ସୁନହିଂ କଥା ଇତିହାସ ସବ ଆଗମ ନିଗମ ପୁରାନ ॥ 237 ॥

ସଖା ବଚନ ସୁନି ବିଟପ ନିହାରୀ। ଉମଗେ ଭରତ ବିଲୋଚନ ବାରୀ ॥
କରତ ପ୍ରନାମ ଚଲେ ଦୌ ଭାଈ। କହତ ପ୍ରୀତି ସାରଦ ସକୁଚାଈ ॥
ହରଷହିଂ ନିରଖି ରାମ ପଦ ଅଂକା। ମାନହୁଁ ପାରସୁ ପାୟୁ ରଂକା ॥
ରଜ ସିର ଧରି ହିୟଁ ନୟନନ୍ହି ଲାଵହିଂ। ରଘୁବର ମିଲନ ସରିସ ସୁଖ ପାଵହିମ୍ ॥
ଦେଖି ଭରତ ଗତି ଅକଥ ଅତୀଵା। ପ୍ରେମ ମଗନ ମୃଗ ଖଗ ଜଡ଼ ଜୀଵା ॥
ସଖହି ସନେହ ବିବସ ମଗ ଭୂଲା। କହି ସୁପଂଥ ସୁର ବରଷହିଂ ଫୂଲା ॥
ନିରଖି ସିଦ୍ଧ ସାଧକ ଅନୁରାଗେ। ସହଜ ସନେହୁ ସରାହନ ଲାଗେ ॥
ହୋତ ନ ଭୂତଲ ଭାଉ ଭରତ କୋ। ଅଚର ସଚର ଚର ଅଚର କରତ କୋ ॥

ଦୋ. ପେମ ଅମିଅ ମଂଦରୁ ବିରହୁ ଭରତୁ ପୟୋଧି ଗଁଭୀର।
ମଥି ପ୍ରଗଟେଉ ସୁର ସାଧୁ ହିତ କୃପାସିଂଧୁ ରଘୁବୀର ॥ 238 ॥

ସଖା ସମେତ ମନୋହର ଜୋଟା। ଲଖେଉ ନ ଲଖନ ସଘନ ବନ ଓଟା ॥
ଭରତ ଦୀଖ ପ୍ରଭୁ ଆଶ୍ରମୁ ପାଵନ। ସକଲ ସୁମଂଗଲ ସଦନୁ ସୁହାଵନ ॥

କରତ ପ୍ରବେସ ମିଟେ ଦୁଖ ଦାଵା। ଜନୁ ଜୋଗୀଂ ପରମାରଥୁ ପାଵା ॥
ଦେଖେ ଭରତ ଲଖନ ପ୍ରଭୁ ଆଗେ। ପୂଁଛେ ବଚନ କହତ ଅନୁରାଗେ ॥
ସୀସ ଜଟା କଟି ମୁନି ପଟ ବାଁଧେଂ। ତୂନ କସେଂ କର ସରୁ ଧନୁ କାଁଧେମ୍ ॥
ବେଦୀ ପର ମୁନି ସାଧୁ ସମାଜୂ। ସୀୟ ସହିତ ରାଜତ ରଘୁରାଜୂ ॥
ବଲକଲ ବସନ ଜଟିଲ ତନୁ ସ୍ୟାମା। ଜନୁ ମୁନି ବେଷ କୀନ୍ହ ରତି କାମା ॥
କର କମଲନି ଧନୁ ସାୟକୁ ଫେରତ। ଜିୟ କୀ ଜରନି ହରତ ହଁସି ହେରତ ॥

ଦୋ. ଲସତ ମଂଜୁ ମୁନି ମଂଡଲୀ ମଧ୍ୟ ସୀୟ ରଘୁଚଂଦୁ।
ଗ୍ୟାନ ସଭାଁ ଜନୁ ତନୁ ଧରେ ଭଗତି ସଚ୍ଚିଦାନଂଦୁ ॥ 239 ॥

ସାନୁଜ ସଖା ସମେତ ମଗନ ମନ। ବିସରେ ହରଷ ସୋକ ସୁଖ ଦୁଖ ଗନ ॥
ପାହି ନାଥ କହି ପାହି ଗୋସାଈ। ଭୂତଲ ପରେ ଲକୁଟ କୀ ନାଈ ॥
ବଚନ ସପେମ ଲଖନ ପହିଚାନେ। କରତ ପ୍ରନାମୁ ଭରତ ଜିୟଁ ଜାନେ ॥
ବଂଧୁ ସନେହ ସରସ ଏହି ଓରା। ଉତ ସାହିବ ସେଵା ବସ ଜୋରା ॥
ମିଲି ନ ଜାଇ ନହିଂ ଗୁଦରତ ବନୀ। ସୁକବି ଲଖନ ମନ କୀ ଗତି ଭନୀ ॥
ରହେ ରାଖି ସେଵା ପର ଭାରୂ। ଚଢ଼ଈ ଚଂଗ ଜନୁ ଖୈଂଚ ଖେଲାରୂ ॥
କହତ ସପ୍ରେମ ନାଇ ମହି ମାଥା। ଭରତ ପ୍ରନାମ କରତ ରଘୁନାଥା ॥
ଉଠେ ରାମୁ ସୁନି ପେମ ଅଧୀରା। କହୁଁ ପଟ କହୁଁ ନିଷଂଗ ଧନୁ ତୀରା ॥

ଦୋ. ବରବସ ଲିଏ ଉଠାଇ ଉର ଲାଏ କୃପାନିଧାନ।
ଭରତ ରାମ କୀ ମିଲନି ଲଖି ବିସରେ ସବହି ଅପାନ ॥ 240 ॥

ମିଲନି ପ୍ରୀତି କିମି ଜାଇ ବଖାନୀ। କବିକୁଲ ଅଗମ କରମ ମନ ବାନୀ ॥
ପରମ ପେମ ପୂରନ ଦୌ ଭାଈ। ମନ ବୁଧି ଚିତ ଅହମିତି ବିସରାଈ ॥
କହହୁ ସୁପେମ ପ୍ରଗଟ କୋ କରୀ। କେହି ଛାୟା କବି ମତି ଅନୁସରୀ ॥
କବିହି ଅରଥ ଆଖର ବଲୁ ସାଁଚା। ଅନୁହରି ତାଲ ଗତିହି ନଟୁ ନାଚା ॥
ଅଗମ ସନେହ ଭରତ ରଘୁବର କୋ। ଜହଁ ନ ଜାଇ ମନୁ ବିଧି ହରି ହର କୋ ॥
ସୋ ମୈଂ କୁମତି କହୌଂ କେହି ଭାଁତୀ। ବାଜ ସୁରାଗ କି ଗାଁଡର ତାଁତୀ ॥
ମିଲନି ବିଲୋକି ଭରତ ରଘୁବର କୀ। ସୁରଗନ ସଭୟ ଧକଧକୀ ଧରକୀ ॥
ସମୁଝାଏ ସୁରଗୁରୁ ଜଡ଼ ଜାଗେ। ବରଷି ପ୍ରସୂନ ପ୍ରସଂସନ ଲାଗେ ॥

ଦୋ. ମିଲି ସପେମ ରିପୁସୂଦନହି କେଵଟୁ ଭେଂଟେଉ ରାମ।
ଭୂରି ଭାୟଁ ଭେଂଟେ ଭରତ ଲଛିମନ କରତ ପ୍ରନାମ ॥ 241 ॥

ଭେଂଟେଉ ଲଖନ ଲଲକି ଲଘୁ ଭାଈ। ବହୁରି ନିଷାଦୁ ଲୀନ୍ହ ଉର ଲାଈ ॥
ପୁନି ମୁନିଗନ ଦୁହୁଁ ଭାଇନ୍ହ ବଂଦେ। ଅଭିମତ ଆସିଷ ପାଇ ଅନଂଦେ ॥
ସାନୁଜ ଭରତ ଉମଗି ଅନୁରାଗା। ଧରି ସିର ସିୟ ପଦ ପଦୁମ ପରାଗା ॥
ପୁନି ପୁନି କରତ ପ୍ରନାମ ଉଠାଏ। ସିର କର କମଲ ପରସି ବୈଠାଏ ॥
ସୀୟଁ ଅସୀସ ଦୀନ୍ହି ମନ ମାହୀଂ। ମଗନ ସନେହଁ ଦେହ ସୁଧି ନାହୀମ୍ ॥
ସବ ବିଧି ସାନୁକୂଲ ଲଖି ସୀତା। ଭେ ନିସୋଚ ଉର ଅପଡର ବୀତା ॥
କୌ କିଛୁ କହି ନ କୌ କିଛୁ ପୂଁଛା। ପ୍ରେମ ଭରା ମନ ନିଜ ଗତି ଛୂଁଛା ॥
ତେହି ଅଵସର କେଵଟୁ ଧୀରଜୁ ଧରି। ଜୋରି ପାନି ବିନଵତ ପ୍ରନାମୁ କରି ॥

ଦୋ. ନାଥ ସାଥ ମୁନିନାଥ କେ ମାତୁ ସକଲ ପୁର ଲୋଗ।
ସେଵକ ସେନପ ସଚିଵ ସବ ଆଏ ବିକଲ ବିୟୋଗ ॥ 242 ॥

ସୀଲସିଂଧୁ ସୁନି ଗୁର ଆଗଵନୂ। ସିୟ ସମୀପ ରାଖେ ରିପୁଦଵନୂ ॥
ଚଲେ ସବେଗ ରାମୁ ତେହି କାଲା। ଧୀର ଧରମ ଧୁର ଦୀନଦୟାଲା ॥
ଗୁରହି ଦେଖି ସାନୁଜ ଅନୁରାଗେ। ଦଂଡ ପ୍ରନାମ କରନ ପ୍ରଭୁ ଲାଗେ ॥
ମୁନିବର ଧାଇ ଲିଏ ଉର ଲାଈ। ପ୍ରେମ ଉମଗି ଭେଂଟେ ଦୌ ଭାଈ ॥
ପ୍ରେମ ପୁଲକି କେଵଟ କହି ନାମୂ। କୀନ୍ହ ଦୂରି ତେଂ ଦଂଡ ପ୍ରନାମୂ ॥
ରାମସଖା ରିଷି ବରବସ ଭେଂଟା। ଜନୁ ମହି ଲୁଠତ ସନେହ ସମେଟା ॥
ରଘୁପତି ଭଗତି ସୁମଂଗଲ ମୂଲା। ନଭ ସରାହି ସୁର ବରିସହିଂ ଫୂଲା ॥
ଏହି ସମ ନିପଟ ନୀଚ କୌ ନାହୀଂ। ବଡ଼ ବସିଷ୍ଠ ସମ କୋ ଜଗ ମାହୀମ୍ ॥

ଦୋ. ଜେହି ଲଖି ଲଖନହୁ ତେଂ ଅଧିକ ମିଲେ ମୁଦିତ ମୁନିରାଉ।
ସୋ ସୀତାପତି ଭଜନ କୋ ପ୍ରଗଟ ପ୍ରତାପ ପ୍ରଭାଉ ॥ 243 ॥

ଆରତ ଲୋଗ ରାମ ସବୁ ଜାନା। କରୁନାକର ସୁଜାନ ଭଗଵାନା ॥
ଜୋ ଜେହି ଭାୟଁ ରହା ଅଭିଲାଷୀ। ତେହି ତେହି କୈ ତସି ତସି ରୁଖ ରାଖୀ ॥
ସାନୁଜ ମିଲି ପଲ ମହୁ ସବ କାହୂ। କୀନ୍ହ ଦୂରି ଦୁଖୁ ଦାରୁନ ଦାହୂ ॥
ୟହ ବଡ଼ଇ ବାତଁ ରାମ କୈ ନାହୀଂ। ଜିମି ଘଟ କୋଟି ଏକ ରବି ଛାହୀମ୍ ॥
ମିଲି କେଵଟିହି ଉମଗି ଅନୁରାଗା। ପୁରଜନ ସକଲ ସରାହହିଂ ଭାଗା ॥
ଦେଖୀଂ ରାମ ଦୁଖିତ ମହତାରୀଂ। ଜନୁ ସୁବେଲି ଅଵଲୀଂ ହିମ ମାରୀମ୍ ॥
ପ୍ରଥମ ରାମ ଭେଂଟୀ କୈକେଈ। ସରଲ ସୁଭାୟଁ ଭଗତି ମତି ଭେଈ ॥
ପଗ ପରି କୀନ୍ହ ପ୍ରବୋଧୁ ବହୋରୀ। କାଲ କରମ ବିଧି ସିର ଧରି ଖୋରୀ ॥

ଦୋ. ଭେଟୀଂ ରଘୁବର ମାତୁ ସବ କରି ପ୍ରବୋଧୁ ପରିତୋଷୁ ॥
ଅଂବ ଈସ ଆଧୀନ ଜଗୁ କାହୁ ନ ଦେଇଅ ଦୋଷୁ ॥ 244 ॥

ଗୁରତିୟ ପଦ ବଂଦେ ଦୁହୁ ଭାଈ। ସହିତ ବିପ୍ରତିୟ ଜେ ସଁଗ ଆଈ ॥
ଗଂଗ ଗୌରି ସମ ସବ ସନମାନୀମ୍ ॥ ଦେହିଂ ଅସୀସ ମୁଦିତ ମୃଦୁ ବାନୀ ॥
ଗହି ପଦ ଲଗେ ସୁମିତ୍ରା ଅଂକା। ଜନୁ ଭେଟୀଂ ସଂପତି ଅତି ରଂକା ॥
ପୁନି ଜନନି ଚରନନି ଦୌ ଭ୍ରାତା। ପରେ ପେମ ବ୍ୟାକୁଲ ସବ ଗାତା ॥
ଅତି ଅନୁରାଗ ଅଂବ ଉର ଲାଏ। ନୟନ ସନେହ ସଲିଲ ଅନ୍ହଵାଏ ॥
ତେହି ଅଵସର କର ହରଷ ବିଷାଦୂ। କିମି କବି କହୈ ମୂକ ଜିମି ସ୍ଵାଦୂ ॥
ମିଲି ଜନନହି ସାନୁଜ ରଘୁର୍AU। ଗୁର ସନ କହେଉ କି ଧାରିଅ ପ୍AU ॥
ପୁରଜନ ପାଇ ମୁନୀସ ନିୟୋଗୂ। ଜଲ ଥଲ ତକି ତକି ଉତରେଉ ଲୋଗୂ ॥

ଦୋ. ମହିସୁର ମଂତ୍ରୀ ମାତୁ ଗୁର ଗନେ ଲୋଗ ଲିଏ ସାଥ ॥
ପାଵନ ଆଶ୍ରମ ଗଵନୁ କିୟ ଭରତ ଲଖନ ରଘୁନାଥ ॥ 245 ॥

ସୀୟ ଆଇ ମୁନିବର ପଗ ଲାଗୀ। ଉଚିତ ଅସୀସ ଲହୀ ମନ ମାଗୀ ॥
ଗୁରପତିନିହି ମୁନିତିୟନ୍ହ ସମେତା। ମିଲୀ ପେମୁ କହି ଜାଇ ନ ଜେତା ॥
ବଂଦି ବଂଦି ପଗ ସିୟ ସବହୀ କେ। ଆସିରବଚନ ଲହେ ପ୍ରିୟ ଜୀ କେ ॥
ସାସୁ ସକଲ ଜବ ସୀୟଁ ନିହାରୀଂ। ମୂଦେ ନୟନ ସହମି ସୁକୁମାରୀମ୍ ॥
ପରୀଂ ବଧିକ ବସ ମନହୁଁ ମରାଲୀଂ। କାହ କୀନ୍ହ କରତାର କୁଚାଲୀମ୍ ॥
ତିନ୍ହ ସିୟ ନିରଖି ନିପଟ ଦୁଖୁ ପାଵା। ସୋ ସବୁ ସହିଅ ଜୋ ଦୈଉ ସହାଵା ॥
ଜନକସୁତା ତବ ଉର ଧରି ଧୀରା। ନୀଲ ନଲିନ ଲୋୟନ ଭରି ନୀରା ॥
ମିଲୀ ସକଲ ସାସୁନ୍ହ ସିୟ ଜାଈ। ତେହି ଅଵସର କରୁନା ମହି ଛାଈ ॥

ଦୋ. ଲାଗି ଲାଗି ପଗ ସବନି ସିୟ ଭେଂଟତି ଅତି ଅନୁରାଗ ॥
ହୃଦୟଁ ଅସୀସହିଂ ପେମ ବସ ରହିଅହୁ ଭରୀ ସୋହାଗ ॥ 246 ॥

ବିକଲ ସନେହଁ ସୀୟ ସବ ରାନୀଂ। ବୈଠନ ସବହି କହେଉ ଗୁର ଗ୍ୟାନୀମ୍ ॥
କହି ଜଗ ଗତି ମାୟିକ ମୁନିନାଥା। କହେ କଛୁକ ପରମାରଥ ଗାଥା ॥
ନୃପ କର ସୁରପୁର ଗଵନୁ ସୁନାଵା। ସୁନି ରଘୁନାଥ ଦୁସହ ଦୁଖୁ ପାଵା ॥
ମରନ ହେତୁ ନିଜ ନେହୁ ବିଚାରୀ। ଭେ ଅତି ବିକଲ ଧୀର ଧୁର ଧାରୀ ॥
କୁଲିସ କଠୋର ସୁନତ କଟୁ ବାନୀ। ବିଲପତ ଲଖନ ସୀୟ ସବ ରାନୀ ॥
ସୋକ ବିକଲ ଅତି ସକଲ ସମାଜୂ। ମାନହୁଁ ରାଜୁ ଅକାଜେଉ ଆଜୂ ॥
ମୁନିବର ବହୁରି ରାମ ସମୁଝାଏ। ସହିତ ସମାଜ ସୁସରିତ ନହାଏ ॥
ବ୍ରତୁ ନିରଂବୁ ତେହି ଦିନ ପ୍ରଭୁ କୀନ୍ହା। ମୁନିହୁ କହେଂ ଜଲୁ କାହୁଁ ନ ଲୀନ୍ହା ॥

ଦୋ. ଭୋରୁ ଭେଁ ରଘୁନଂଦନହି ଜୋ ମୁନି ଆୟସୁ ଦୀନ୍ହ ॥
ଶ୍ରଦ୍ଧା ଭଗତି ସମେତ ପ୍ରଭୁ ସୋ ସବୁ ସାଦରୁ କୀନ୍ହ ॥ 247 ॥

କରି ପିତୁ କ୍ରିୟା ବେଦ ଜସି ବରନୀ। ଭେ ପୁନୀତ ପାତକ ତମ ତରନୀ ॥
ଜାସୁ ନାମ ପାଵକ ଅଘ ତୂଲା। ସୁମିରତ ସକଲ ସୁମଂଗଲ ମୂଲା ॥
ସୁଦ୍ଧ ସୋ ଭୟୁ ସାଧୁ ସଂମତ ଅସ। ତୀରଥ ଆଵାହନ ସୁରସରି ଜସ ॥
ସୁଦ୍ଧ ଭେଁ ଦୁଇ ବାସର ବୀତେ। ବୋଲେ ଗୁର ସନ ରାମ ପିରୀତେ ॥
ନାଥ ଲୋଗ ସବ ନିପଟ ଦୁଖାରୀ। କଂଦ ମୂଲ ଫଲ ଅଂବୁ ଅହାରୀ ॥
ସାନୁଜ ଭରତୁ ସଚିଵ ସବ ମାତା। ଦେଖି ମୋହି ପଲ ଜିମି ଜୁଗ ଜାତା ॥
ସବ ସମେତ ପୁର ଧାରିଅ ପ୍AU। ଆପୁ ଇହାଁ ଅମରାଵତି ର୍AU ॥
ବହୁତ କହେଉଁ ସବ କିୟୁଁ ଢିଠାଈ। ଉଚିତ ହୋଇ ତସ କରିଅ ଗୋସାଁଈ ॥

ଦୋ. ଧର୍ମ ସେତୁ କରୁନାୟତନ କସ ନ କହହୁ ଅସ ରାମ।
ଲୋଗ ଦୁଖିତ ଦିନ ଦୁଇ ଦରସ ଦେଖି ଲହହୁଁ ବିଶ୍ରାମ ॥ 248 ॥

ରାମ ବଚନ ସୁନି ସଭୟ ସମାଜୂ। ଜନୁ ଜଲନିଧି ମହୁଁ ବିକଲ ଜହାଜୂ ॥
ସୁନି ଗୁର ଗିରା ସୁମଂଗଲ ମୂଲା। ଭୟୁ ମନହୁଁ ମାରୁତ ଅନୁକୁଲା ॥
ପାଵନ ପୟଁ ତିହୁଁ କାଲ ନହାହୀଂ। ଜୋ ବିଲୋକି ଅଂଘ ଓଘ ନସାହୀମ୍ ॥
ମଂଗଲମୂରତି ଲୋଚନ ଭରି ଭରି। ନିରଖହିଂ ହରଷି ଦଂଡଵତ କରି କରି ॥
ରାମ ସୈଲ ବନ ଦେଖନ ଜାହୀଂ। ଜହଁ ସୁଖ ସକଲ ସକଲ ଦୁଖ ନାହୀମ୍ ॥
ଝରନା ଝରିହିଂ ସୁଧାସମ ବାରୀ। ତ୍ରିବିଧ ତାପହର ତ୍ରିବିଧ ବୟାରୀ ॥
ବିଟପ ବେଲି ତୃନ ଅଗନିତ ଜାତୀ। ଫଲ ପ୍ରସୂନ ପଲ୍ଲଵ ବହୁ ଭାଁତୀ ॥
ସୁଂଦର ସିଲା ସୁଖଦ ତରୁ ଛାହୀଂ। ଜାଇ ବରନି ବନ ଛବି କେହି ପାହୀମ୍ ॥

ଦୋ. ସରନି ସରୋରୁହ ଜଲ ବିହଗ କୂଜତ ଗୁଂଜତ ଭୃଂଗ।
ବୈର ବିଗତ ବିହରତ ବିପିନ ମୃଗ ବିହଂଗ ବହୁରଂଗ ॥ 249 ॥

କୋଲ କିରାତ ଭିଲ୍ଲ ବନବାସୀ। ମଧୁ ସୁଚି ସୁଂଦର ସ୍ଵାଦୁ ସୁଧା ସୀ ॥
ଭରି ଭରି ପରନ ପୁଟୀଂ ରଚି ରୁରୀ। କଂଦ ମୂଲ ଫଲ ଅଂକୁର ଜୂରୀ ॥
ସବହି ଦେହିଂ କରି ବିନୟ ପ୍ରନାମା। କହି କହି ସ୍ଵାଦ ଭେଦ ଗୁନ ନାମା ॥
ଦେହିଂ ଲୋଗ ବହୁ ମୋଲ ନ ଲେହୀଂ। ଫେରତ ରାମ ଦୋହାଈ ଦେହୀମ୍ ॥
କହହିଂ ସନେହ ମଗନ ମୃଦୁ ବାନୀ। ମାନତ ସାଧୁ ପେମ ପହିଚାନୀ ॥
ତୁମ୍ହ ସୁକୃତୀ ହମ ନୀଚ ନିଷାଦା। ପାଵା ଦରସନୁ ରାମ ପ୍ରସାଦା ॥
ହମହି ଅଗମ ଅତି ଦରସୁ ତୁମ୍ହାରା। ଜସ ମରୁ ଧରନି ଦେଵଧୁନି ଧାରା ॥
ରାମ କୃପାଲ ନିଷାଦ ନେଵାଜା। ପରିଜନ ପ୍ରଜୁ ଚହିଅ ଜସ ରାଜା ॥

ଦୋ. ୟହ ଜିଁୟଁ ଜାନି ସଁକୋଚୁ ତଜି କରିଅ ଛୋହୁ ଲଖି ନେହୁ।
ହମହି କୃତାରଥ କରନ ଲଗି ଫଲ ତୃନ ଅଂକୁର ଲେହୁ ॥ 250 ॥

ତୁମ୍ହ ପ୍ରିୟ ପାହୁନେ ବନ ପଗୁ ଧାରେ। ସେଵା ଜୋଗୁ ନ ଭାଗ ହମାରେ ॥
ଦେବ କାହ ହମ ତୁମ୍ହହି ଗୋସାଁଈ। ଈଧନୁ ପାତ କିରାତ ମିତାଈ ॥
ୟହ ହମାରି ଅତି ବଡ଼ଇ ସେଵକାଈ। ଲେହି ନ ବାସନ ବସନ ଚୋରାଈ ॥
ହମ ଜଡ଼ ଜୀଵ ଜୀଵ ଗନ ଘାତୀ। କୁଟିଲ କୁଚାଲୀ କୁମତି କୁଜାତୀ ॥
ପାପ କରତ ନିସି ବାସର ଜାହୀଂ। ନହିଂ ପଟ କଟି ନହି ପେଟ ଅଘାହୀମ୍ ॥
ସପୋନେହୁଁ ଧରମ ବୁଦ୍ଧି କସ କ୍AU। ୟହ ରଘୁନଂଦନ ଦରସ ପ୍ରଭ୍AU ॥
ଜବ ତେଂ ପ୍ରଭୁ ପଦ ପଦୁମ ନିହାରେ। ମିଟେ ଦୁସହ ଦୁଖ ଦୋଷ ହମାରେ ॥
ବଚନ ସୁନତ ପୁରଜନ ଅନୁରାଗେ। ତିନ୍ହ କେ ଭାଗ ସରାହନ ଲାଗେ ॥

ଛଂ. ଲାଗେ ସରାହନ ଭାଗ ସବ ଅନୁରାଗ ବଚନ ସୁନାଵହୀଂ।
ବୋଲନି ମିଲନି ସିୟ ରାମ ଚରନ ସନେହୁ ଲଖି ସୁଖୁ ପାଵହୀମ୍ ॥
ନର ନାରି ନିଦରହିଂ ନେହୁ ନିଜ ସୁନି କୋଲ ଭିଲ୍ଲନି କୀ ଗିରା।
ତୁଲସୀ କୃପା ରଘୁବଂସମନି କୀ ଲୋହ ଲୈ ଲୌକା ତିରା ॥

ସୋ. ବିହରହିଂ ବନ ଚହୁ ଓର ପ୍ରତିଦିନ ପ୍ରମୁଦିତ ଲୋଗ ସବ।
ଜଲ ଜ୍ୟୋଂ ଦାଦୁର ମୋର ଭେ ପୀନ ପାଵସ ପ୍ରଥମ ॥ 251 ॥

ପୁର ଜନ ନାରି ମଗନ ଅତି ପ୍ରୀତୀ। ବାସର ଜାହିଂ ପଲକ ସମ ବୀତୀ ॥
ସୀୟ ସାସୁ ପ୍ରତି ବେଷ ବନାଈ। ସାଦର କରି ସରିସ ସେଵକାଈ ॥
ଲଖା ନ ମରମୁ ରାମ ବିନୁ କାହୂଁ। ମାୟା ସବ ସିୟ ମାୟା ମାହୂଁ ॥
ସୀୟଁ ସାସୁ ସେଵା ବସ କୀନ୍ହୀଂ। ତିନ୍ହ ଲହି ସୁଖ ସିଖ ଆସିଷ ଦୀନ୍ହୀମ୍ ॥
ଲଖି ସିୟ ସହିତ ସରଲ ଦୌ ଭାଈ। କୁଟିଲ ରାନି ପଛିତାନି ଅଘାଈ ॥
ଅଵନି ଜମହି ଜାଚତି କୈକେଈ। ମହି ନ ବୀଚୁ ବିଧି ମୀଚୁ ନ ଦେଈ ॥
ଲୋକହୁଁ ବେଦ ବିଦିତ କବି କହହୀଂ। ରାମ ବିମୁଖ ଥଲୁ ନରକ ନ ଲହହୀମ୍ ॥
ୟହୁ ସଂସୁ ସବ କେ ମନ ମାହୀଂ। ରାମ ଗଵନୁ ବିଧି ଅଵଧ କି ନାହୀମ୍ ॥

ଦୋ. ନିସି ନ ନୀଦ ନହିଂ ଭୂଖ ଦିନ ଭରତୁ ବିକଲ ସୁଚି ସୋଚ।
ନୀଚ କୀଚ ବିଚ ମଗନ ଜସ ମୀନହି ସଲିଲ ସଁକୋଚ ॥ 252 ॥

କୀନ୍ହୀ ମାତୁ ମିସ କାଲ କୁଚାଲୀ। ଈତି ଭୀତି ଜସ ପାକତ ସାଲୀ ॥
କେହି ବିଧି ହୋଇ ରାମ ଅଭିଷେକୂ। ମୋହି ଅଵକଲତ ଉପାଉ ନ ଏକୂ ॥
ଅଵସି ଫିରହିଂ ଗୁର ଆୟସୁ ମାନୀ। ମୁନି ପୁନି କହବ ରାମ ରୁଚି ଜାନୀ ॥
ମାତୁ କହେହୁଁ ବହୁରହିଂ ରଘୁର୍AU। ରାମ ଜନନି ହଠ କରବି କି କ୍AU ॥
ମୋହି ଅନୁଚର କର କେତିକ ବାତା। ତେହି ମହଁ କୁସମୁ ବାମ ବିଧାତା ॥
ଜୌଂ ହଠ କରୁଁ ତ ନିପଟ କୁକରମୂ। ହରଗିରି ତେଂ ଗୁରୁ ସେଵକ ଧରମୂ ॥
ଏକୁ ଜୁଗୁତି ନ ମନ ଠହରାନୀ। ସୋଚତ ଭରତହି ରୈନି ବିହାନୀ ॥
ପ୍ରାତ ନହାଇ ପ୍ରଭୁହି ସିର ନାଈ। ବୈଠତ ପଠେ ରିଷୟଁ ବୋଲାଈ ॥

ଦୋ. ଗୁର ପଦ କମଲ ପ୍ରନାମୁ କରି ବୈଠେ ଆୟସୁ ପାଇ।
ବିପ୍ର ମହାଜନ ସଚିଵ ସବ ଜୁରେ ସଭାସଦ ଆଇ ॥ 253 ॥

ବୋଲେ ମୁନିବରୁ ସମୟ ସମାନା। ସୁନହୁ ସଭାସଦ ଭରତ ସୁଜାନା ॥
ଧରମ ଧୁରୀନ ଭାନୁକୁଲ ଭାନୂ। ରାଜା ରାମୁ ସ୍ଵବସ ଭଗଵାନୂ ॥
ସତ୍ୟସଂଧ ପାଲକ ଶ୍ରୁତି ସେତୂ। ରାମ ଜନମୁ ଜଗ ମଂଗଲ ହେତୂ ॥
ଗୁର ପିତୁ ମାତୁ ବଚନ ଅନୁସାରୀ। ଖଲ ଦଲୁ ଦଲନ ଦେଵ ହିତକାରୀ ॥
ନୀତି ପ୍ରୀତି ପରମାରଥ ସ୍ଵାରଥୁ। କୌ ନ ରାମ ସମ ଜାନ ଜଥାରଥୁ ॥
ବିଧି ହରି ହରୁ ସସି ରବି ଦିସିପାଲା। ମାୟା ଜୀଵ କରମ କୁଲି କାଲା ॥
ଅହିପ ମହିପ ଜହଁ ଲଗି ପ୍ରଭୁତାଈ। ଜୋଗ ସିଦ୍ଧି ନିଗମାଗମ ଗାଈ ॥
କରି ବିଚାର ଜିଁୟଁ ଦେଖହୁ ନୀକେଂ। ରାମ ରଜାଇ ସୀସ ସବହୀ କେମ୍ ॥

ଦୋ. ରାଖେଂ ରାମ ରଜାଇ ରୁଖ ହମ ସବ କର ହିତ ହୋଇ।
ସମୁଝି ସୟାନେ କରହୁ ଅବ ସବ ମିଲି ସଂମତ ସୋଇ ॥ 254 ॥

ସବ କହୁଁ ସୁଖଦ ରାମ ଅଭିଷେକୂ। ମଂଗଲ ମୋଦ ମୂଲ ମଗ ଏକୂ ॥
କେହି ବିଧି ଅଵଧ ଚଲହିଂ ରଘୁର୍AU। କହହୁ ସମୁଝି ସୋଇ କରିଅ ଉପ୍AU ॥
ସବ ସାଦର ସୁନି ମୁନିବର ବାନୀ। ନୟ ପରମାରଥ ସ୍ଵାରଥ ସାନୀ ॥
ଉତରୁ ନ ଆଵ ଲୋଗ ଭେ ଭୋରେ। ତବ ସିରୁ ନାଇ ଭରତ କର ଜୋରେ ॥
ଭାନୁବଂସ ଭେ ଭୂପ ଘନେରେ। ଅଧିକ ଏକ ତେଂ ଏକ ବଡ଼ଏରେ ॥
ଜନମୁ ହେତୁ ସବ କହଁ ପିତୁ ମାତା। କରମ ସୁଭାସୁଭ ଦେଇ ବିଧାତା ॥
ଦଲି ଦୁଖ ସଜି ସକଲ କଲ୍ୟାନା। ଅସ ଅସୀସ ରାଉରି ଜଗୁ ଜାନା ॥
ସୋ ଗୋସାଇଁ ବିଧି ଗତି ଜେହିଂ ଛେଂକୀ। ସକି କୋ ଟାରି ଟେକ ଜୋ ଟେକୀ ॥

ଦୋ. ବୂଝିଅ ମୋହି ଉପାଉ ଅବ ସୋ ସବ ମୋର ଅଭାଗୁ।
ସୁନି ସନେହମୟ ବଚନ ଗୁର ଉର ଉମଗା ଅନୁରାଗୁ ॥ 255 ॥

ତାତ ବାତ ଫୁରି ରାମ କୃପାହୀଂ। ରାମ ବିମୁଖ ସିଧି ସପନେହୁଁ ନାହୀମ୍ ॥
ସକୁଚୁଁ ତାତ କହତ ଏକ ବାତା। ଅରଧ ତଜହିଂ ବୁଧ ସରବସ ଜାତା ॥
ତୁମ୍ହ କାନନ ଗଵନହୁ ଦୌ ଭାଈ। ଫେରିଅହିଂ ଲଖନ ସୀୟ ରଘୁରାଈ ॥
ସୁନି ସୁବଚନ ହରଷେ ଦୌ ଭ୍ରାତା। ଭେ ପ୍ରମୋଦ ପରିପୂରନ ଗାତା ॥
ମନ ପ୍ରସନ୍ନ ତନ ତେଜୁ ବିରାଜା। ଜନୁ ଜିୟ ରାଉ ରାମୁ ଭେ ରାଜା ॥
ବହୁତ ଲାଭ ଲୋଗନ୍ହ ଲଘୁ ହାନୀ। ସମ ଦୁଖ ସୁଖ ସବ ରୋଵହିଂ ରାନୀ ॥
କହହିଂ ଭରତୁ ମୁନି କହା ସୋ କୀନ୍ହେ। ଫଲୁ ଜଗ ଜୀଵନ୍ହ ଅଭିମତ ଦୀନ୍ହେ ॥
କାନନ କରୁଁ ଜନମ ଭରି ବାସୂ। ଏହିଂ ତେଂ ଅଧିକ ନ ମୋର ସୁପାସୂ ॥

ଦୋ. ଅଁତରଜାମୀ ରାମୁ ସିୟ ତୁମ୍ହ ସରବଗ୍ୟ ସୁଜାନ।
ଜୋ ଫୁର କହହୁ ତ ନାଥ ନିଜ କୀଜିଅ ବଚନୁ ପ୍ରଵାନ ॥ 256 ॥

ଭରତ ବଚନ ସୁନି ଦେଖି ସନେହୂ। ସଭା ସହିତ ମୁନି ଭେ ବିଦେହୂ ॥
ଭରତ ମହା ମହିମା ଜଲରାସୀ। ମୁନି ମତି ଠାଢ଼ଇ ତୀର ଅବଲା ସୀ ॥
ଗା ଚହ ପାର ଜତନୁ ହିୟଁ ହେରା। ପାଵତି ନାଵ ନ ବୋହିତୁ ବେରା ॥
ଔରୁ କରିହି କୋ ଭରତ ବଡ଼ଆଈ। ସରସୀ ସୀପି କି ସିଂଧୁ ସମାଈ ॥
ଭରତୁ ମୁନିହି ମନ ଭୀତର ଭାଏ। ସହିତ ସମାଜ ରାମ ପହିଁ ଆଏ ॥
ପ୍ରଭୁ ପ୍ରନାମୁ କରି ଦୀନ୍ହ ସୁଆସନୁ। ବୈଠେ ସବ ସୁନି ମୁନି ଅନୁସାସନୁ ॥
ବୋଲେ ମୁନିବରୁ ବଚନ ବିଚାରୀ। ଦେସ କାଲ ଅଵସର ଅନୁହାରୀ ॥
ସୁନହୁ ରାମ ସରବଗ୍ୟ ସୁଜାନା। ଧରମ ନୀତି ଗୁନ ଗ୍ୟାନ ନିଧାନା ॥

ଦୋ. ସବ କେ ଉର ଅଂତର ବସହୁ ଜାନହୁ ଭାଉ କୁଭାଉ।
ପୁରଜନ ଜନନୀ ଭରତ ହିତ ହୋଇ ସୋ କହିଅ ଉପାଉ ॥ 257 ॥

ଆରତ କହହିଂ ବିଚାରି ନ କ୍AU। ସୂଝ ଜୂଆରିହି ଆପନ ଦ୍AU ॥
ସୁନି ମୁନି ବଚନ କହତ ରଘୁର୍AU। ନାଥ ତୁମ୍ହାରେହି ହାଥ ଉପ୍AU ॥
ସବ କର ହିତ ରୁଖ ରାଉରି ରାଖେଁ। ଆୟସୁ କିଏଁ ମୁଦିତ ଫୁର ଭାଷେମ୍ ॥
ପ୍ରଥମ ଜୋ ଆୟସୁ ମୋ କହୁଁ ହୋଈ। ମାଥେଁ ମାନି କରୌ ସିଖ ସୋଈ ॥
ପୁନି ଜେହି କହଁ ଜସ କହବ ଗୋସାଈଁ। ସୋ ସବ ଭାଁତି ଘଟିହି ସେଵକାଈଁ ॥
କହ ମୁନି ରାମ ସତ୍ୟ ତୁମ୍ହ ଭାଷା। ଭରତ ସନେହଁ ବିଚାରୁ ନ ରାଖା ॥
ତେହି ତେଂ କହୁଁ ବହୋରି ବହୋରୀ। ଭରତ ଭଗତି ବସ ଭି ମତି ମୋରୀ ॥
ମୋରେଁ ଜାନ ଭରତ ରୁଚି ରାଖି। ଜୋ କୀଜିଅ ସୋ ସୁଭ ସିଵ ସାଖୀ ॥

ଦୋ. ଭରତ ବିନୟ ସାଦର ସୁନିଅ କରିଅ ବିଚାରୁ ବହୋରି।
କରବ ସାଧୁମତ ଲୋକମତ ନୃପନୟ ନିଗମ ନିଚୋରି ॥ 258 ॥

ଗୁରୁ ଅନୁରାଗ ଭରତ ପର ଦେଖୀ। ରାମ ହ୍ଦୟଁ ଆନଂଦୁ ବିସେଷୀ ॥
ଭରତହି ଧରମ ଧୁରଂଧର ଜାନୀ। ନିଜ ସେଵକ ତନ ମାନସ ବାନୀ ॥
ବୋଲେ ଗୁର ଆୟସ ଅନୁକୂଲା। ବଚନ ମଂଜୁ ମୃଦୁ ମଂଗଲମୂଲା ॥
ନାଥ ସପଥ ପିତୁ ଚରନ ଦୋହାଈ। ଭୟୁ ନ ଭୁଅନ ଭରତ ସମ ଭାଈ ॥
ଜେ ଗୁର ପଦ ଅଂବୁଜ ଅନୁରାଗୀ। ତେ ଲୋକହୁଁ ବେଦହୁଁ ବଡ଼ଭାଗୀ ॥
ରାଉର ଜା ପର ଅସ ଅନୁରାଗୂ। କୋ କହି ସକି ଭରତ କର ଭାଗୂ ॥
ଲଖି ଲଘୁ ବଂଧୁ ବୁଦ୍ଧି ସକୁଚାଈ। କରତ ବଦନ ପର ଭରତ ବଡ଼ଆଈ ॥
ଭରତୁ କହହୀଂ ସୋଇ କିଏଁ ଭଲାଈ। ଅସ କହି ରାମ ରହେ ଅରଗାଈ ॥

ଦୋ. ତବ ମୁନି ବୋଲେ ଭରତ ସନ ସବ ସଁକୋଚୁ ତଜି ତାତ।
କୃପାସିଂଧୁ ପ୍ରିୟ ବଂଧୁ ସନ କହହୁ ହୃଦୟ କୈ ବାତ ॥ 259 ॥

ସୁନି ମୁନି ବଚନ ରାମ ରୁଖ ପାଈ। ଗୁରୁ ସାହିବ ଅନୁକୂଲ ଅଘାଈ ॥
ଲଖି ଅପନେ ସିର ସବୁ ଛରୁ ଭାରୂ। କହି ନ ସକହିଂ କଛୁ କରହିଂ ବିଚାରୂ ॥
ପୁଲକି ସରୀର ସଭାଁ ଭେ ଠାଢେଂ। ନୀରଜ ନୟନ ନେହ ଜଲ ବାଢ଼ଏମ୍ ॥
କହବ ମୋର ମୁନିନାଥ ନିବାହା। ଏହି ତେଂ ଅଧିକ କହୌଂ ମୈଂ କାହା।
ମୈଂ ଜାନୁଁ ନିଜ ନାଥ ସୁଭ୍AU। ଅପରାଧିହୁ ପର କୋହ ନ କ୍AU ॥
ମୋ ପର କୃପା ସନେହ ବିସେଷୀ। ଖେଲତ ଖୁନିସ ନ କବହୂଁ ଦେଖୀ ॥
ସିସୁପନ ତେମ ପରିହରେଉଁ ନ ସଂଗୂ। କବହୁଁ ନ କୀନ୍ହ ମୋର ମନ ଭଂଗୂ ॥
ମୈଂ ପ୍ରଭୁ କୃପା ରୀତି ଜିୟଁ ଜୋହୀ। ହାରେହୁଁ ଖେଲ ଜିତାଵହିଂ ମୋହୀ ॥

ଦୋ. ମହୂଁ ସନେହ ସକୋଚ ବସ ସନମୁଖ କହୀ ନ ବୈନ।
ଦରସନ ତୃପିତ ନ ଆଜୁ ଲଗି ପେମ ପିଆସେ ନୈନ ॥ 260 ॥

ବିଧି ନ ସକେଉ ସହି ମୋର ଦୁଲାରା। ନୀଚ ବୀଚୁ ଜନନୀ ମିସ ପାରା।
ୟହୁ କହତ ମୋହି ଆଜୁ ନ ସୋଭା। ଅପନୀଂ ସମୁଝି ସାଧୁ ସୁଚି କୋ ଭା ॥
ମାତୁ ମଂଦି ମୈଂ ସାଧୁ ସୁଚାଲୀ। ଉର ଅସ ଆନତ କୋଟି କୁଚାଲୀ ॥
ଫରି କି କୋଦଵ ବାଲି ସୁସାଲୀ। ମୁକୁତା ପ୍ରସଵ କି ସଂବୁକ କାଲୀ ॥
ସପନେହୁଁ ଦୋସକ ଲେସୁ ନ କାହୂ। ମୋର ଅଭାଗ ଉଦଧି ଅଵଗାହୂ ॥
ବିନୁ ସମୁଝେଂ ନିଜ ଅଘ ପରିପାକୂ। ଜାରିଉଁ ଜାୟଁ ଜନନି କହି କାକୂ ॥
ହୃଦୟଁ ହେରି ହାରେଉଁ ସବ ଓରା। ଏକହି ଭାଁତି ଭଲେହିଂ ଭଲ ମୋରା ॥
ଗୁର ଗୋସାଇଁ ସାହିବ ସିୟ ରାମୂ। ଲାଗତ ମୋହି ନୀକ ପରିନାମୂ ॥

ଦୋ. ସାଧୁ ସଭା ଗୁର ପ୍ରଭୁ ନିକଟ କହୁଁ ସୁଥଲ ସତି ଭାଉ।
ପ୍ରେମ ପ୍ରପଂଚୁ କି ଝୂଠ ଫୁର ଜାନହିଂ ମୁନି ରଘୁରାଉ ॥ 261 ॥

ଭୂପତି ମରନ ପେମ ପନୁ ରାଖୀ। ଜନନୀ କୁମତି ଜଗତୁ ସବୁ ସାଖୀ ॥
ଦେଖି ନ ଜାହି ବିକଲ ମହତାରୀ। ଜରହିଂ ଦୁସହ ଜର ପୁର ନର ନାରୀ ॥
ମହୀଂ ସକଲ ଅନରଥ କର ମୂଲା। ସୋ ସୁନି ସମୁଝି ସହିଉଁ ସବ ସୂଲା ॥
ସୁନି ବନ ଗଵନୁ କୀନ୍ହ ରଘୁନାଥା। କରି ମୁନି ବେଷ ଲଖନ ସିୟ ସାଥା ॥
ବିନୁ ପାନହିନ୍ହ ପୟାଦେହି ପାଏଁ। ସଂକରୁ ସାଖି ରହେଉଁ ଏହି ଘାଏଁ ॥
ବହୁରି ନିହାର ନିଷାଦ ସନେହୂ। କୁଲିସ କଠିନ ଉର ଭୟୁ ନ ବେହୂ ॥
ଅବ ସବୁ ଆଁଖିନ୍ହ ଦେଖେଉଁ ଆଈ। ଜିଅତ ଜୀଵ ଜଡ଼ ସବି ସହାଈ ॥
ଜିନ୍ହହି ନିରଖି ମଗ ସାଁପିନି ବୀଛୀ। ତଜହିଂ ବିଷମ ବିଷୁ ତାମସ ତୀଛୀ ॥

ଦୋ. ତେଇ ରଘୁନଂଦନୁ ଲଖନୁ ସିୟ ଅନହିତ ଲାଗେ ଜାହି।
ତାସୁ ତନୟ ତଜି ଦୁସହ ଦୁଖ ଦୈଉ ସହାଵି କାହି ॥ 262 ॥

ସୁନି ଅତି ବିକଲ ଭରତ ବର ବାନୀ। ଆରତି ପ୍ରୀତି ବିନୟ ନୟ ସାନୀ ॥
ସୋକ ମଗନ ସବ ସଭାଁ ଖଭାରୂ। ମନହୁଁ କମଲ ବନ ପରେଉ ତୁସାରୂ ॥
କହି ଅନେକ ବିଧି କଥା ପୁରାନୀ। ଭରତ ପ୍ରବୋଧୁ କୀନ୍ହ ମୁନି ଗ୍ୟାନୀ ॥
ବୋଲେ ଉଚିତ ବଚନ ରଘୁନଂଦୂ। ଦିନକର କୁଲ କୈରଵ ବନ ଚଂଦୂ ॥
ତାତ ଜାଁୟ ଜିୟଁ କରହୁ ଗଲାନୀ। ଈସ ଅଧୀନ ଜୀଵ ଗତି ଜାନୀ ॥
ତୀନି କାଲ ତିଭୁଅନ ମତ ମୋରେଂ। ପୁନ୍ୟସିଲୋକ ତାତ ତର ତୋରେ ॥
ଉର ଆନତ ତୁମ୍ହ ପର କୁଟିଲାଈ। ଜାଇ ଲୋକୁ ପରଲୋକୁ ନସାଈ ॥
ଦୋସୁ ଦେହିଂ ଜନନିହି ଜଡ଼ ତେଈ। ଜିନ୍ହ ଗୁର ସାଧୁ ସଭା ନହିଂ ସେଈ ॥

ଦୋ. ମିଟିହହିଂ ପାପ ପ୍ରପଂଚ ସବ ଅଖିଲ ଅମଂଗଲ ଭାର।
ଲୋକ ସୁଜସୁ ପରଲୋକ ସୁଖୁ ସୁମିରତ ନାମୁ ତୁମ୍ହାର ॥ 263 ॥

କହୁଁ ସୁଭାଉ ସତ୍ୟ ସିଵ ସାଖୀ। ଭରତ ଭୂମି ରହ ରାଉରି ରାଖୀ ॥
ତାତ କୁତରକ କରହୁ ଜନି ଜାଏଁ। ବୈର ପେମ ନହି ଦୁରି ଦୁରାଏଁ ॥
ମୁନି ଗନ ନିକଟ ବିହଗ ମୃଗ ଜାହୀଂ। ବାଧକ ବଧିକ ବିଲୋକି ପରାହୀମ୍ ॥
ହିତ ଅନହିତ ପସୁ ପଚ୍ଛିଉ ଜାନା। ମାନୁଷ ତନୁ ଗୁନ ଗ୍ୟାନ ନିଧାନା ॥
ତାତ ତୁମ୍ହହି ମୈଂ ଜାନୁଁ ନୀକେଂ। କରୌଂ କାହ ଅସମଂଜସ ଜୀକେମ୍ ॥
ରାଖେଉ ରାୟଁ ସତ୍ୟ ମୋହି ତ୍ୟାଗୀ। ତନୁ ପରିହରେଉ ପେମ ପନ ଲାଗୀ ॥
ତାସୁ ବଚନ ମେଟତ ମନ ସୋଚୂ। ତେହି ତେଂ ଅଧିକ ତୁମ୍ହାର ସଁକୋଚୂ ॥
ତା ପର ଗୁର ମୋହି ଆୟସୁ ଦୀନ୍ହା। ଅଵସି ଜୋ କହହୁ ଚହୁଁ ସୋଇ କୀନ୍ହା ॥

ଦୋ. ମନୁ ପ୍ରସନ୍ନ କରି ସକୁଚ ତଜି କହହୁ କରୌଂ ସୋଇ ଆଜୁ।
ସତ୍ୟସଂଧ ରଘୁବର ବଚନ ସୁନି ଭା ସୁଖୀ ସମାଜୁ ॥ 264 ॥

ସୁର ଗନ ସହିତ ସଭୟ ସୁରରାଜୂ। ସୋଚହିଂ ଚାହତ ହୋନ ଅକାଜୂ ॥
ବନତ ଉପାଉ କରତ କଛୁ ନାହୀଂ। ରାମ ସରନ ସବ ଗେ ମନ ମାହୀମ୍ ॥
ବହୁରି ବିଚାରି ପରସ୍ପର କହହୀଂ। ରଘୁପତି ଭଗତ ଭଗତି ବସ ଅହହୀଂ।
ସୁଧି କରି ଅଂବରୀଷ ଦୁରବାସା। ଭେ ସୁର ସୁରପତି ନିପଟ ନିରାସା ॥
ସହେ ସୁରନ୍ହ ବହୁ କାଲ ବିଷାଦା। ନରହରି କିଏ ପ୍ରଗଟ ପ୍ରହଲାଦା ॥
ଲଗି ଲଗି କାନ କହହିଂ ଧୁନି ମାଥା। ଅବ ସୁର କାଜ ଭରତ କେ ହାଥା ॥
ଆନ ଉପାଉ ନ ଦେଖିଅ ଦେଵା। ମାନତ ରାମୁ ସୁସେଵକ ସେଵା ॥
ହିୟଁ ସପେମ ସୁମିରହୁ ସବ ଭରତହି। ନିଜ ଗୁନ ସୀଲ ରାମ ବସ କରତହି ॥

ଦୋ. ସୁନି ସୁର ମତ ସୁରଗୁର କହେଉ ଭଲ ତୁମ୍ହାର ବଡ଼ ଭାଗୁ।
ସକଲ ସୁମଂଗଲ ମୂଲ ଜଗ ଭରତ ଚରନ ଅନୁରାଗୁ ॥ 265 ॥

ସୀତାପତି ସେଵକ ସେଵକାଈ। କାମଧେନୁ ସୟ ସରିସ ସୁହାଈ ॥
ଭରତ ଭଗତି ତୁମ୍ହରେଂ ମନ ଆଈ। ତଜହୁ ସୋଚୁ ବିଧି ବାତ ବନାଈ ॥
ଦେଖୁ ଦେଵପତି ଭରତ ପ୍ରଭ୍AU। ସହଜ ସୁଭାୟଁ ବିବସ ରଘୁର୍AU ॥
ମନ ଥିର କରହୁ ଦେଵ ଡରୁ ନାହୀଂ। ଭରତହି ଜାନି ରାମ ପରିଛାହୀମ୍ ॥
ସୁନୋ ସୁରଗୁର ସୁର ସଂମତ ସୋଚୂ। ଅଂତରଜାମୀ ପ୍ରଭୁହି ସକୋଚୂ ॥
ନିଜ ସିର ଭାରୁ ଭରତ ଜିୟଁ ଜାନା। କରତ କୋଟି ବିଧି ଉର ଅନୁମାନା ॥
କରି ବିଚାରୁ ମନ ଦୀନ୍ହୀ ଠୀକା। ରାମ ରଜାୟସ ଆପନ ନୀକା ॥
ନିଜ ପନ ତଜି ରାଖେଉ ପନୁ ମୋରା। ଛୋହୁ ସନେହୁ କୀନ୍ହ ନହିଂ ଥୋରା ॥

ଦୋ. କୀନ୍ହ ଅନୁଗ୍ରହ ଅମିତ ଅତି ସବ ବିଧି ସୀତାନାଥ।
କରି ପ୍ରନାମୁ ବୋଲେ ଭରତୁ ଜୋରି ଜଲଜ ଜୁଗ ହାଥ ॥ 266 ॥

କହୌଂ କହାଵୌଂ କା ଅବ ସ୍ଵାମୀ। କୃପା ଅଂବୁନିଧି ଅଂତରଜାମୀ ॥
ଗୁର ପ୍ରସନ୍ନ ସାହିବ ଅନୁକୂଲା। ମିଟୀ ମଲିନ ମନ କଲପିତ ସୂଲା ॥
ଅପଡର ଡରେଉଁ ନ ସୋଚ ସମୂଲେଂ। ରବିହି ନ ଦୋସୁ ଦେଵ ଦିସି ଭୂଲେମ୍ ॥
ମୋର ଅଭାଗୁ ମାତୁ କୁଟିଲାଈ। ବିଧି ଗତି ବିଷମ କାଲ କଠିନାଈ ॥
ପାଉ ରୋଽପି ସବ ମିଲି ମୋହି ଘାଲା। ପ୍ରନତପାଲ ପନ ଆପନ ପାଲା ॥
ୟହ ନି ରୀତି ନ ରାଉରି ହୋଈ। ଲୋକହୁଁ ବେଦ ବିଦିତ ନହିଂ ଗୋଈ ॥
ଜଗୁ ଅନଭଲ ଭଲ ଏକୁ ଗୋସାଈଂ। କହିଅ ହୋଇ ଭଲ କାସୁ ଭଲାଈମ୍ ॥
ଦେଉ ଦେଵତରୁ ସରିସ ସୁଭ୍AU। ସନମୁଖ ବିମୁଖ ନ କାହୁହି କ୍AU ॥

ଦୋ. ଜାଇ ନିକଟ ପହିଚାନି ତରୁ ଛାହଁ ସମନି ସବ ସୋଚ।
ମାଗତ ଅଭିମତ ପାଵ ଜଗ ରାଉ ରଂକୁ ଭଲ ପୋଚ ॥ 267 ॥

ଲଖି ସବ ବିଧି ଗୁର ସ୍ଵାମି ସନେହୂ। ମିଟେଉ ଛୋଭୁ ନହିଂ ମନ ସଂଦେହୂ ॥
ଅବ କରୁନାକର କୀଜିଅ ସୋଈ। ଜନ ହିତ ପ୍ରଭୁ ଚିତ ଛୋଭୁ ନ ହୋଈ ॥
ଜୋ ସେଵକୁ ସାହିବହି ସଁକୋଚୀ। ନିଜ ହିତ ଚହି ତାସୁ ମତି ପୋଚୀ ॥
ସେଵକ ହିତ ସାହିବ ସେଵକାଈ। କରୈ ସକଲ ସୁଖ ଲୋଭ ବିହାଈ ॥
ସ୍ଵାରଥୁ ନାଥ ଫିରେଂ ସବହୀ କା। କିଏଁ ରଜାଇ କୋଟି ବିଧି ନୀକା ॥
ୟହ ସ୍ଵାରଥ ପରମାରଥ ସାରୁ। ସକଲ ସୁକୃତ ଫଲ ସୁଗତି ସିଂଗାରୁ ॥
ଦେଵ ଏକ ବିନତୀ ସୁନି ମୋରୀ। ଉଚିତ ହୋଇ ତସ କରବ ବହୋରୀ ॥
ତିଲକ ସମାଜୁ ସାଜି ସବୁ ଆନା। କରିଅ ସୁଫଲ ପ୍ରଭୁ ଜୌଂ ମନୁ ମାନା ॥

ଦୋ. ସାନୁଜ ପଠିଅ ମୋହି ବନ କୀଜିଅ ସବହି ସନାଥ।
ନତରୁ ଫେରିଅହିଂ ବଂଧୁ ଦୌ ନାଥ ଚଲୌଂ ମୈଂ ସାଥ ॥ 268 ॥

ନତରୁ ଜାହିଂ ବନ ତୀନିଉ ଭାଈ। ବହୁରିଅ ସୀୟ ସହିତ ରଘୁରାଈ ॥
ଜେହି ବିଧି ପ୍ରଭୁ ପ୍ରସନ୍ନ ମନ ହୋଈ। କରୁନା ସାଗର କୀଜିଅ ସୋଈ ॥
ଦେଵଁ ଦୀନ୍ହ ସବୁ ମୋହି ଅଭାରୁ। ମୋରେଂ ନୀତି ନ ଧରମ ବିଚାରୁ ॥
କହୁଁ ବଚନ ସବ ସ୍ଵାରଥ ହେତୂ। ରହତ ନ ଆରତ କେଂ ଚିତ ଚେତୂ ॥
ଉତରୁ ଦେଇ ସୁନି ସ୍ଵାମି ରଜାଈ। ସୋ ସେଵକୁ ଲଖି ଲାଜ ଲଜାଈ ॥
ଅସ ମୈଂ ଅଵଗୁନ ଉଦଧି ଅଗାଧୂ। ସ୍ଵାମି ସନେହଁ ସରାହତ ସାଧୂ ॥
ଅବ କୃପାଲ ମୋହି ସୋ ମତ ଭାଵା। ସକୁଚ ସ୍ଵାମି ମନ ଜାଇଁ ନ ପାଵା ॥
ପ୍ରଭୁ ପଦ ସପଥ କହୁଁ ସତି ଭ୍AU। ଜଗ ମଂଗଲ ହିତ ଏକ ଉପ୍AU ॥

ଦୋ. ପ୍ରଭୁ ପ୍ରସନ୍ନ ମନ ସକୁଚ ତଜି ଜୋ ଜେହି ଆୟସୁ ଦେବ।
ସୋ ସିର ଧରି ଧରି କରିହି ସବୁ ମିଟିହି ଅନଟ ଅଵରେବ ॥ 269 ॥

ଭରତ ବଚନ ସୁଚି ସୁନି ସୁର ହରଷେ। ସାଧୁ ସରାହି ସୁମନ ସୁର ବରଷେ ॥
ଅସମଂଜସ ବସ ଅଵଧ ନେଵାସୀ। ପ୍ରମୁଦିତ ମନ ତାପସ ବନବାସୀ ॥
ଚୁପହିଂ ରହେ ରଘୁନାଥ ସଁକୋଚୀ। ପ୍ରଭୁ ଗତି ଦେଖି ସଭା ସବ ସୋଚୀ ॥
ଜନକ ଦୂତ ତେହି ଅଵସର ଆଏ। ମୁନି ବସିଷ୍ଠଁ ସୁନି ବେଗି ବୋଲାଏ ॥
କରି ପ୍ରନାମ ତିନ୍ହ ରାମୁ ନିହାରେ। ବେଷୁ ଦେଖି ଭେ ନିପଟ ଦୁଖାରେ ॥
ଦୂତନ୍ହ ମୁନିବର ବୂଝୀ ବାତା। କହହୁ ବିଦେହ ଭୂପ କୁସଲାତା ॥
ସୁନି ସକୁଚାଇ ନାଇ ମହି ମାଥା। ବୋଲେ ଚର ବର ଜୋରେଂ ହାଥା ॥
ବୂଝବ ରାଉର ସାଦର ସାଈଂ। କୁସଲ ହେତୁ ସୋ ଭୟୁ ଗୋସାଈମ୍ ॥

ଦୋ. ନାହି ତ କୋସଲ ନାଥ କେଂ ସାଥ କୁସଲ ଗି ନାଥ।
ମିଥିଲା ଅଵଧ ବିସେଷ ତେଂ ଜଗୁ ସବ ଭୟୁ ଅନାଥ ॥ 270 ॥

କୋସଲପତି ଗତି ସୁନି ଜନକୌରା। ଭେ ସବ ଲୋକ ସୋକ ବସ ବୌରା ॥
ଜେହିଂ ଦେଖେ ତେହି ସମୟ ବିଦେହୂ। ନାମୁ ସତ୍ୟ ଅସ ଲାଗ ନ କେହୂ ॥
ରାନି କୁଚାଲି ସୁନତ ନରପାଲହି। ସୂଝ ନ କଛୁ ଜସ ମନି ବିନୁ ବ୍ୟାଲହି ॥
ଭରତ ରାଜ ରଘୁବର ବନବାସୂ। ଭା ମିଥିଲେସହି ହୃଦୟଁ ହରାଁସୂ ॥
ନୃପ ବୂଝେ ବୁଧ ସଚିଵ ସମାଜୂ। କହହୁ ବିଚାରି ଉଚିତ କା ଆଜୂ ॥
ସମୁଝି ଅଵଧ ଅସମଂଜସ ଦୋଊ। ଚଲିଅ କି ରହିଅ ନ କହ କଛୁ କୋଊ ॥
ନୃପହି ଧୀର ଧରି ହୃଦୟଁ ବିଚାରୀ। ପଠେ ଅଵଧ ଚତୁର ଚର ଚାରୀ ॥
ବୂଝି ଭରତ ସତି ଭାଉ କୁଭ୍AU। ଆଏହୁ ବେଗି ନ ହୋଇ ଲଖ୍AU ॥

ଦୋ. ଗେ ଅଵଧ ଚର ଭରତ ଗତି ବୂଝି ଦେଖି କରତୂତି।
ଚଲେ ଚିତ୍ରକୂଟହି ଭରତୁ ଚାର ଚଲେ ତେରହୂତି ॥ 271 ॥

ଦୂତନ୍ହ ଆଇ ଭରତ କି କରନୀ। ଜନକ ସମାଜ ଜଥାମତି ବରନୀ ॥
ସୁନି ଗୁର ପରିଜନ ସଚିଵ ମହୀପତି। ଭେ ସବ ସୋଚ ସନେହଁ ବିକଲ ଅତି ॥
ଧରି ଧୀରଜୁ କରି ଭରତ ବଡ଼ଆଈ। ଲିଏ ସୁଭଟ ସାହନୀ ବୋଲାଈ ॥
ଘର ପୁର ଦେସ ରାଖି ରଖଵାରେ। ହୟ ଗୟ ରଥ ବହୁ ଜାନ ସଁଵାରେ ॥
ଦୁଘରୀ ସାଧି ଚଲେ ତତକାଲା। କିଏ ବିଶ୍ରାମୁ ନ ମଗ ମହୀପାଲା ॥
ଭୋରହିଂ ଆଜୁ ନହାଇ ପ୍ରୟାଗା। ଚଲେ ଜମୁନ ଉତରନ ସବୁ ଲାଗା ॥
ଖବରି ଲେନ ହମ ପଠେ ନାଥା। ତିନ୍ହ କହି ଅସ ମହି ନାୟୁ ମାଥା ॥
ସାଥ କିରାତ ଛ ସାତକ ଦୀନ୍ହେ। ମୁନିବର ତୁରତ ବିଦା ଚର କୀନ୍ହେ ॥

ଦୋ. ସୁନତ ଜନକ ଆଗଵନୁ ସବୁ ହରଷେଉ ଅଵଧ ସମାଜୁ।
ରଘୁନଂଦନହି ସକୋଚୁ ବଡ଼ ସୋଚ ବିବସ ସୁରରାଜୁ ॥ 272 ॥

ଗରି ଗଲାନି କୁଟିଲ କୈକେଈ। କାହି କହୈ କେହି ଦୂଷନୁ ଦେଈ ॥
ଅସ ମନ ଆନି ମୁଦିତ ନର ନାରୀ। ଭୟୁ ବହୋରି ରହବ ଦିନ ଚାରୀ ॥
ଏହି ପ୍ରକାର ଗତ ବାସର ସୋଊ। ପ୍ରାତ ନହାନ ଲାଗ ସବୁ କୋଊ ॥
କରି ମଜ୍ଜନୁ ପୂଜହିଂ ନର ନାରୀ। ଗନପ ଗୌରି ତିପୁରାରି ତମାରୀ ॥
ରମା ରମନ ପଦ ବଂଦି ବହୋରୀ। ବିନଵହିଂ ଅଂଜୁଲି ଅଂଚଲ ଜୋରୀ ॥
ରାଜା ରାମୁ ଜାନକୀ ରାନୀ। ଆନଁଦ ଅଵଧି ଅଵଧ ରଜଧାନୀ ॥
ସୁବସ ବସୁ ଫିରି ସହିତ ସମାଜା। ଭରତହି ରାମୁ କରହୁଁ ଜୁବରାଜା ॥
ଏହି ସୁଖ ସୁଧାଁ ସୀଂଚୀ ସବ କାହୂ। ଦେଵ ଦେହୁ ଜଗ ଜୀଵନ ଲାହୂ ॥

ଦୋ. ଗୁର ସମାଜ ଭାଇନ୍ହ ସହିତ ରାମ ରାଜୁ ପୁର ହୌ।
ଅଛତ ରାମ ରାଜା ଅଵଧ ମରିଅ ମାଗ ସବୁ କୌ ॥ 273 ॥

ସୁନି ସନେହମୟ ପୁରଜନ ବାନୀ। ନିଂଦହିଂ ଜୋଗ ବିରତି ମୁନି ଗ୍ୟାନୀ ॥
ଏହି ବିଧି ନିତ୍ୟକରମ କରି ପୁରଜନ। ରାମହି କରହିଂ ପ୍ରନାମ ପୁଲକି ତନ ॥
ଊଁଚ ନୀଚ ମଧ୍ୟମ ନର ନାରୀ। ଲହହିଂ ଦରସୁ ନିଜ ନିଜ ଅନୁହାରୀ ॥
ସାଵଧାନ ସବହୀ ସନମାନହିଂ। ସକଲ ସରାହତ କୃପାନିଧାନହିମ୍ ॥
ଲରିକାଇହି ତେ ରଘୁବର ବାନୀ। ପାଲତ ନୀତି ପ୍ରୀତି ପହିଚାନୀ ॥
ସୀଲ ସକୋଚ ସିଂଧୁ ରଘୁର୍AU। ସୁମୁଖ ସୁଲୋଚନ ସରଲ ସୁଭ୍AU ॥
କହତ ରାମ ଗୁନ ଗନ ଅନୁରାଗେ। ସବ ନିଜ ଭାଗ ସରାହନ ଲାଗେ ॥
ହମ ସମ ପୁନ୍ୟ ପୁଂଜ ଜଗ ଥୋରେ। ଜିନ୍ହହି ରାମୁ ଜାନତ କରି ମୋରେ ॥

ଦୋ. ପ୍ରେମ ମଗନ ତେହି ସମୟ ସବ ସୁନି ଆଵତ ମିଥିଲେସୁ।
ସହିତ ସଭା ସଂଭ୍ରମ ଉଠେଉ ରବିକୁଲ କମଲ ଦିନେସୁ ॥ 274 ॥

ଭାଇ ସଚିଵ ଗୁର ପୁରଜନ ସାଥା। ଆଗେଂ ଗଵନୁ କୀନ୍ହ ରଘୁନାଥା ॥
ଗିରିବରୁ ଦୀଖ ଜନକପତି ଜବହୀଂ। କରି ପ୍ରନାମ ରଥ ତ୍ୟାଗେଉ ତବହୀମ୍ ॥
ରାମ ଦରସ ଲାଲସା ଉଛାହୂ। ପଥ ଶ୍ରମ ଲେସୁ କଲେସୁ ନ କାହୂ ॥
ମନ ତହଁ ଜହଁ ରଘୁବର ବୈଦେହୀ। ବିନୁ ମନ ତନ ଦୁଖ ସୁଖ ସୁଧି କେହୀ ॥
ଆଵତ ଜନକୁ ଚଲେ ଏହି ଭାଁତୀ। ସହିତ ସମାଜ ପ୍ରେମ ମତି ମାତୀ ॥
ଆଏ ନିକଟ ଦେଖି ଅନୁରାଗେ। ସାଦର ମିଲନ ପରସପର ଲାଗେ ॥
ଲଗେ ଜନକ ମୁନିଜନ ପଦ ବଂଦନ। ରିଷିନ୍ହ ପ୍ରନାମୁ କୀନ୍ହ ରଘୁନଂଦନ ॥
ଭାଇନ୍ହ ସହିତ ରାମୁ ମିଲି ରାଜହି। ଚଲେ ଲଵାଇ ସମେତ ସମାଜହି ॥

ଦୋ. ଆଶ୍ରମ ସାଗର ସାଂତ ରସ ପୂରନ ପାଵନ ପାଥୁ।
ସେନ ମନହୁଁ କରୁନା ସରିତ ଲିଏଁ ଜାହିଂ ରଘୁନାଥୁ ॥ 275 ॥

ବୋରତି ଗ୍ୟାନ ବିରାଗ କରାରେ। ବଚନ ସସୋକ ମିଲତ ନଦ ନାରେ ॥
ସୋଚ ଉସାସ ସମୀର ତଂରଗା। ଧୀରଜ ତଟ ତରୁବର କର ଭଂଗା ॥
ବିଷମ ବିଷାଦ ତୋରାଵତି ଧାରା। ଭୟ ଭ୍ରମ ଭଵଁର ଅବର୍ତ ଅପାରା ॥
କେଵଟ ବୁଧ ବିଦ୍ୟା ବଡ଼ଇ ନାଵା। ସକହିଂ ନ ଖେଇ ଐକ ନହିଂ ଆଵା ॥
ବନଚର କୋଲ କିରାତ ବିଚାରେ। ଥକେ ବିଲୋକି ପଥିକ ହିୟଁ ହାରେ ॥
ଆଶ୍ରମ ଉଦଧି ମିଲୀ ଜବ ଜାଈ। ମନହୁଁ ଉଠେଉ ଅଂବୁଧି ଅକୁଲାଈ ॥
ସୋକ ବିକଲ ଦୌ ରାଜ ସମାଜା। ରହା ନ ଗ୍ୟାନୁ ନ ଧୀରଜୁ ଲାଜା ॥
ଭୂପ ରୂପ ଗୁନ ସୀଲ ସରାହୀ। ରୋଵହିଂ ସୋକ ସିଂଧୁ ଅଵଗାହୀ ॥

ଛଂ. ଅଵଗାହି ସୋକ ସମୁଦ୍ର ସୋଚହିଂ ନାରି ନର ବ୍ୟାକୁଲ ମହା।
ଦୈ ଦୋଷ ସକଲ ସରୋଷ ବୋଲହିଂ ବାମ ବିଧି କୀନ୍ହୋ କହା ॥
ସୁର ସିଦ୍ଧ ତାପସ ଜୋଗିଜନ ମୁନି ଦେଖି ଦସା ବିଦେହ କୀ।
ତୁଲସୀ ନ ସମରଥୁ କୌ ଜୋ ତରି ସକୈ ସରିତ ସନେହ କୀ ॥

ସୋ. କିଏ ଅମିତ ଉପଦେସ ଜହଁ ତହଁ ଲୋଗନ୍ହ ମୁନିବରନ୍ହ।
ଧୀରଜୁ ଧରିଅ ନରେସ କହେଉ ବସିଷ୍ଠ ବିଦେହ ସନ ॥ 276 ॥

ଜାସୁ ଗ୍ୟାନୁ ରବି ଭଵ ନିସି ନାସା। ବଚନ କିରନ ମୁନି କମଲ ବିକାସା ॥
ତେହି କି ମୋହ ମମତା ନିଅରାଈ। ୟହ ସିୟ ରାମ ସନେହ ବଡ଼ଆଈ ॥
ବିଷୀ ସାଧକ ସିଦ୍ଧ ସୟାନେ। ତ୍ରିବିଧ ଜୀଵ ଜଗ ବେଦ ବଖାନେ ॥
ରାମ ସନେହ ସରସ ମନ ଜାସୂ। ସାଧୁ ସଭାଁ ବଡ଼ ଆଦର ତାସୂ ॥
ସୋହ ନ ରାମ ପେମ ବିନୁ ଗ୍ୟାନୂ। କରନଧାର ବିନୁ ଜିମି ଜଲଜାନୂ ॥
ମୁନି ବହୁବିଧି ବିଦେହୁ ସମୁଝାଏ। ରାମଘାଟ ସବ ଲୋଗ ନହାଏ ॥
ସକଲ ସୋକ ସଂକୁଲ ନର ନାରୀ। ସୋ ବାସରୁ ବୀତେଉ ବିନୁ ବାରୀ ॥
ପସୁ ଖଗ ମୃଗନ୍ହ ନ କୀନ୍ହ ଅହାରୂ। ପ୍ରିୟ ପରିଜନ କର କୌନ ବିଚାରୂ ॥

ଦୋ. ଦୌ ସମାଜ ନିମିରାଜୁ ରଘୁରାଜୁ ନହାନେ ପ୍ରାତ।
ବୈଠେ ସବ ବଟ ବିଟପ ତର ମନ ମଲୀନ କୃସ ଗାତ ॥ 277 ॥

ଜେ ମହିସୁର ଦସରଥ ପୁର ବାସୀ। ଜେ ମିଥିଲାପତି ନଗର ନିଵାସୀ ॥
ହଂସ ବଂସ ଗୁର ଜନକ ପୁରୋଧା। ଜିନ୍ହ ଜଗ ମଗୁ ପରମାରଥୁ ସୋଧା ॥
ଲଗେ କହନ ଉପଦେସ ଅନେକା। ସହିତ ଧରମ ନୟ ବିରତି ବିବେକା ॥
କୌସିକ କହି କହି କଥା ପୁରାନୀଂ। ସମୁଝାଈ ସବ ସଭା ସୁବାନୀମ୍ ॥
ତବ ରଘୁନାଥ କୋସିକହି କହେଊ। ନାଥ କାଲି ଜଲ ବିନୁ ସବୁ ରହେଊ ॥
ମୁନି କହ ଉଚିତ କହତ ରଘୁରାଈ। ଗୟୁ ବୀତି ଦିନ ପହର ଅଢ଼ଆଈ ॥
ରିଷି ରୁଖ ଲଖି କହ ତେରହୁତିରାଜୂ। ଇହାଁ ଉଚିତ ନହିଂ ଅସନ ଅନାଜୂ ॥
କହା ଭୂପ ଭଲ ସବହି ସୋହାନା। ପାଇ ରଜାୟସୁ ଚଲେ ନହାନା ॥

ଦୋ. ତେହି ଅଵସର ଫଲ ଫୂଲ ଦଲ ମୂଲ ଅନେକ ପ୍ରକାର।
ଲି ଆଏ ବନଚର ବିପୁଲ ଭରି ଭରି କାଁଵରି ଭାର ॥ 278 ॥

କାମଦ ମେ ଗିରି ରାମ ପ୍ରସାଦା। ଅଵଲୋକତ ଅପହରତ ବିଷାଦା ॥
ସର ସରିତା ବନ ଭୂମି ବିଭାଗା। ଜନୁ ଉମଗତ ଆନଁଦ ଅନୁରାଗା ॥
ବେଲି ବିଟପ ସବ ସଫଲ ସଫୂଲା। ବୋଲତ ଖଗ ମୃଗ ଅଲି ଅନୁକୂଲା ॥
ତେହି ଅଵସର ବନ ଅଧିକ ଉଛାହୂ। ତ୍ରିବିଧ ସମୀର ସୁଖଦ ସବ କାହୂ ॥
ଜାଇ ନ ବରନି ମନୋହରତାଈ। ଜନୁ ମହି କରତି ଜନକ ପହୁନାଈ ॥
ତବ ସବ ଲୋଗ ନହାଇ ନହାଈ। ରାମ ଜନକ ମୁନି ଆୟସୁ ପାଈ ॥
ଦେଖି ଦେଖି ତରୁବର ଅନୁରାଗେ। ଜହଁ ତହଁ ପୁରଜନ ଉତରନ ଲାଗେ ॥
ଦଲ ଫଲ ମୂଲ କଂଦ ବିଧି ନାନା। ପାଵନ ସୁଂଦର ସୁଧା ସମାନା ॥

ଦୋ. ସାଦର ସବ କହଁ ରାମଗୁର ପଠେ ଭରି ଭରି ଭାର।
ପୂଜି ପିତର ସୁର ଅତିଥି ଗୁର ଲଗେ କରନ ଫରହାର ॥ 279 ॥

ଏହି ବିଧି ବାସର ବୀତେ ଚାରୀ। ରାମୁ ନିରଖି ନର ନାରି ସୁଖାରୀ ॥
ଦୁହୁ ସମାଜ ଅସି ରୁଚି ମନ ମାହୀଂ। ବିନୁ ସିୟ ରାମ ଫିରବ ଭଲ ନାହୀମ୍ ॥
ସୀତା ରାମ ସଂଗ ବନବାସୂ। କୋଟି ଅମରପୁର ସରିସ ସୁପାସୂ ॥
ପରିହରି ଲଖନ ରାମୁ ବୈଦେହୀ। ଜେହି ଘରୁ ଭାଵ ବାମ ବିଧି ତେହୀ ॥
ଦାହିନ ଦିଉ ହୋଇ ଜବ ସବହୀ। ରାମ ସମୀପ ବସିଅ ବନ ତବହୀ ॥
ମଂଦାକିନି ମଜ୍ଜନୁ ତିହୁ କାଲା। ରାମ ଦରସୁ ମୁଦ ମଂଗଲ ମାଲା ॥
ଅଟନୁ ରାମ ଗିରି ବନ ତାପସ ଥଲ। ଅସନୁ ଅମିଅ ସମ କଂଦ ମୂଲ ଫଲ ॥
ସୁଖ ସମେତ ସଂବତ ଦୁଇ ସାତା। ପଲ ସମ ହୋହିଂ ନ ଜନିଅହିଂ ଜାତା ॥

ଦୋ. ଏହି ସୁଖ ଜୋଗ ନ ଲୋଗ ସବ କହହିଂ କହାଁ ଅସ ଭାଗୁ ॥
ସହଜ ସୁଭାୟଁ ସମାଜ ଦୁହୁ ରାମ ଚରନ ଅନୁରାଗୁ ॥ 280 ॥

ଏହି ବିଧି ସକଲ ମନୋରଥ କରହୀଂ। ବଚନ ସପ୍ରେମ ସୁନତ ମନ ହରହୀମ୍ ॥
ସୀୟ ମାତୁ ତେହି ସମୟ ପଠାଈଂ। ଦାସୀଂ ଦେଖି ସୁଅଵସରୁ ଆଈମ୍ ॥
ସାଵକାସ ସୁନି ସବ ସିୟ ସାସୂ। ଆୟୁ ଜନକରାଜ ରନିଵାସୂ ॥
କୌସଲ୍ୟାଁ ସାଦର ସନମାନୀ। ଆସନ ଦିଏ ସମୟ ସମ ଆନୀ ॥
ସୀଲୁ ସନେହ ସକଲ ଦୁହୁ ଓରା। ଦ୍ରଵହିଂ ଦେଖି ସୁନି କୁଲିସ କଠୋରା ॥
ପୁଲକ ସିଥିଲ ତନ ବାରି ବିଲୋଚନ। ମହି ନଖ ଲିଖନ ଲଗୀଂ ସବ ସୋଚନ ॥
ସବ ସିୟ ରାମ ପ୍ରୀତି କି ସି ମୂରତୀ। ଜନୁ କରୁନା ବହୁ ବେଷ ବିସୂରତି ॥
ସୀୟ ମାତୁ କହ ବିଧି ବୁଧି ବାଁକୀ। ଜୋ ପୟ ଫେନୁ ଫୋର ପବି ଟାଁକୀ ॥

ଦୋ. ସୁନିଅ ସୁଧା ଦେଖିଅହିଂ ଗରଲ ସବ କରତୂତି କରାଲ।
ଜହଁ ତହଁ କାକ ଉଲୂକ ବକ ମାନସ ସକୃତ ମରାଲ ॥ 281 ॥

ସୁନି ସସୋଚ କହ ଦେବି ସୁମିତ୍ରା। ବିଧି ଗତି ବଡ଼ଇ ବିପରୀତ ବିଚିତ୍ରା ॥
ଜୋ ସୃଜି ପାଲି ହରି ବହୋରୀ। ବାଲ କେଲି ସମ ବିଧି ମତି ଭୋରୀ ॥
କୌସଲ୍ୟା କହ ଦୋସୁ ନ କାହୂ। କରମ ବିବସ ଦୁଖ ସୁଖ ଛତି ଲାହୂ ॥
କଠିନ କରମ ଗତି ଜାନ ବିଧାତା। ଜୋ ସୁଭ ଅସୁଭ ସକଲ ଫଲ ଦାତା ॥
ଈସ ରଜାଇ ସୀସ ସବହୀ କେଂ। ଉତପତି ଥିତି ଲୟ ବିଷହୁ ଅମୀ କେମ୍ ॥
ଦେବି ମୋହ ବସ ସୋଚିଅ ବାଦୀ। ବିଧି ପ୍ରପଂଚୁ ଅସ ଅଚଲ ଅନାଦୀ ॥
ଭୂପତି ଜିଅବ ମରବ ଉର ଆନୀ। ସୋଚିଅ ସଖି ଲଖି ନିଜ ହିତ ହାନୀ ॥
ସୀୟ ମାତୁ କହ ସତ୍ୟ ସୁବାନୀ। ସୁକୃତୀ ଅଵଧି ଅଵଧପତି ରାନୀ ॥

ଦୋ. ଲଖନୁ ରାମ ସିୟ ଜାହୁଁ ବନ ଭଲ ପରିନାମ ନ ପୋଚୁ।
ଗହବରି ହିୟଁ କହ କୌସିଲା ମୋହି ଭରତ କର ସୋଚୁ ॥ 282 ॥

ଈସ ପ୍ରସାଦ ଅସୀସ ତୁମ୍ହାରୀ। ସୁତ ସୁତବଧୂ ଦେଵସରି ବାରୀ ॥
ରାମ ସପଥ ମୈଂ କୀନ୍ହ ନ କ୍AU। ସୋ କରି କହୁଁ ସଖୀ ସତି ଭ୍AU ॥
ଭରତ ସୀଲ ଗୁନ ବିନୟ ବଡ଼ଆଈ। ଭାୟପ ଭଗତି ଭରୋସ ଭଲାଈ ॥
କହତ ସାରଦହୁ କର ମତି ହୀଚେ। ସାଗର ସୀପ କି ଜାହିଂ ଉଲୀଚେ ॥
ଜାନୁଁ ସଦା ଭରତ କୁଲଦୀପା। ବାର ବାର ମୋହି କହେଉ ମହୀପା ॥
କସେଂ କନକୁ ମନି ପାରିଖି ପାଏଁ। ପୁରୁଷ ପରିଖିଅହିଂ ସମୟଁ ସୁଭାଏଁ।
ଅନୁଚିତ ଆଜୁ କହବ ଅସ ମୋରା। ସୋକ ସନେହଁ ସୟାନପ ଥୋରା ॥
ସୁନି ସୁରସରି ସମ ପାଵନି ବାନୀ। ଭୀଂ ସନେହ ବିକଲ ସବ ରାନୀ ॥

ଦୋ. କୌସଲ୍ୟା କହ ଧୀର ଧରି ସୁନହୁ ଦେବି ମିଥିଲେସି।
କୋ ବିବେକନିଧି ବଲ୍ଲଭହି ତୁମ୍ହହି ସକି ଉପଦେସି ॥ 283 ॥

ରାନି ରାୟ ସନ ଅଵସରୁ ପାଈ। ଅପନୀ ଭାଁତି କହବ ସମୁଝାଈ ॥
ରଖିଅହିଂ ଲଖନୁ ଭରତୁ ଗବନହିଂ ବନ। ଜୌଂ ୟହ ମତ ମାନୈ ମହୀପ ମନ ॥
ତୌ ଭଲ ଜତନୁ କରବ ସୁବିଚାରୀ। ମୋରେଂ ସୌଚୁ ଭରତ କର ଭାରୀ ॥
ଗୂଢ଼ ସନେହ ଭରତ ମନ ମାହୀ। ରହେଂ ନୀକ ମୋହି ଲାଗତ ନାହୀମ୍ ॥
ଲଖି ସୁଭାଉ ସୁନି ସରଲ ସୁବାନୀ। ସବ ଭି ମଗନ କରୁନ ରସ ରାନୀ ॥
ନଭ ପ୍ରସୂନ ଝରି ଧନ୍ୟ ଧନ୍ୟ ଧୁନି। ସିଥିଲ ସନେହଁ ସିଦ୍ଧ ଜୋଗୀ ମୁନି ॥
ସବୁ ରନିଵାସୁ ବିଥକି ଲଖି ରହେଊ। ତବ ଧରି ଧୀର ସୁମିତ୍ରାଁ କହେଊ ॥
ଦେବି ଦଂଡ ଜୁଗ ଜାମିନି ବୀତୀ। ରାମ ମାତୁ ସୁନୀ ଉଠୀ ସପ୍ରୀତୀ ॥

ଦୋ. ବେଗି ପାଉ ଧାରିଅ ଥଲହି କହ ସନେହଁ ସତିଭାୟ।
ହମରେଂ ତୌ ଅବ ଈସ ଗତି କେ ମିଥିଲେସ ସହାୟ ॥ 284 ॥

ଲଖି ସନେହ ସୁନି ବଚନ ବିନୀତା। ଜନକପ୍ରିୟା ଗହ ପାୟ ପୁନୀତା ॥
ଦେବି ଉଚିତ ଅସି ବିନୟ ତୁମ୍ହାରୀ। ଦସରଥ ଘରିନି ରାମ ମହତାରୀ ॥
ପ୍ରଭୁ ଅପନେ ନୀଚହୁ ଆଦରହୀଂ। ଅଗିନି ଧୂମ ଗିରି ସିର ତିନୁ ଧରହୀମ୍ ॥
ସେଵକୁ ରାଉ କରମ ମନ ବାନୀ। ସଦା ସହାୟ ମହେସୁ ଭଵାନୀ ॥
ରୁରେ ଅଂଗ ଜୋଗୁ ଜଗ କୋ ହୈ। ଦୀପ ସହାୟ କି ଦିନକର ସୋହୈ ॥
ରାମୁ ଜାଇ ବନୁ କରି ସୁର କାଜୂ। ଅଚଲ ଅଵଧପୁର କରିହହିଂ ରାଜୂ ॥
ଅମର ନାଗ ନର ରାମ ବାହୁବଲ। ସୁଖ ବସିହହିଂ ଅପନେଂ ଅପନେ ଥଲ ॥
ୟହ ସବ ଜାଗବଲିକ କହି ରାଖା। ଦେବି ନ ହୋଇ ମୁଧା ମୁନି ଭାଷା ॥

ଦୋ. ଅସ କହି ପଗ ପରି ପେମ ଅତି ସିୟ ହିତ ବିନୟ ସୁନାଇ ॥
ସିୟ ସମେତ ସିୟମାତୁ ତବ ଚଲୀ ସୁଆୟସୁ ପାଇ ॥ 285 ॥

ପ୍ରିୟ ପରିଜନହି ମିଲୀ ବୈଦେହୀ। ଜୋ ଜେହି ଜୋଗୁ ଭାଁତି ତେହି ତେହୀ ॥
ତାପସ ବେଷ ଜାନକୀ ଦେଖୀ। ଭା ସବୁ ବିକଲ ବିଷାଦ ବିସେଷୀ ॥
ଜନକ ରାମ ଗୁର ଆୟସୁ ପାଈ। ଚଲେ ଥଲହି ସିୟ ଦେଖୀ ଆଈ ॥
ଲୀନ୍ହି ଲାଇ ଉର ଜନକ ଜାନକୀ। ପାହୁନ ପାଵନ ପେମ ପ୍ରାନ କୀ ॥
ଉର ଉମଗେଉ ଅଂବୁଧି ଅନୁରାଗୂ। ଭୟୁ ଭୂପ ମନୁ ମନହୁଁ ପୟାଗୂ ॥
ସିୟ ସନେହ ବଟୁ ବାଢ଼ତ ଜୋହା। ତା ପର ରାମ ପେମ ସିସୁ ସୋହା ॥
ଚିରଜୀଵୀ ମୁନି ଗ୍ୟାନ ବିକଲ ଜନୁ। ବୂଡ଼ତ ଲହେଉ ବାଲ ଅଵଲଂବନୁ ॥
ମୋହ ମଗନ ମତି ନହିଂ ବିଦେହ କୀ। ମହିମା ସିୟ ରଘୁବର ସନେହ କୀ ॥

ଦୋ. ସିୟ ପିତୁ ମାତୁ ସନେହ ବସ ବିକଲ ନ ସକୀ ସଁଭାରି।
ଧରନିସୁତାଁ ଧୀରଜୁ ଧରେଉ ସମୁ ସୁଧରମୁ ବିଚାରି ॥ 286 ॥

ତାପସ ବେଷ ଜନକ ସିୟ ଦେଖୀ। ଭୟୁ ପେମୁ ପରିତୋଷୁ ବିସେଷୀ ॥
ପୁତ୍ରି ପଵିତ୍ର କିଏ କୁଲ ଦୋଊ। ସୁଜସ ଧଵଲ ଜଗୁ କହ ସବୁ କୋଊ ॥
ଜିତି ସୁରସରି କୀରତି ସରି ତୋରୀ। ଗଵନୁ କୀନ୍ହ ବିଧି ଅଂଡ କରୋରୀ ॥
ଗଂଗ ଅଵନି ଥଲ ତୀନି ବଡ଼ଏରେ। ଏହିଂ କିଏ ସାଧୁ ସମାଜ ଘନେରେ ॥
ପିତୁ କହ ସତ୍ୟ ସନେହଁ ସୁବାନୀ। ସୀୟ ସକୁଚ ମହୁଁ ମନହୁଁ ସମାନୀ ॥
ପୁନି ପିତୁ ମାତୁ ଲୀନ୍ହ ଉର ଲାଈ। ସିଖ ଆସିଷ ହିତ ଦୀନ୍ହି ସୁହାଈ ॥
କହତି ନ ସୀୟ ସକୁଚି ମନ ମାହୀଂ। ଇହାଁ ବସବ ରଜନୀଂ ଭଲ ନାହୀମ୍ ॥
ଲଖି ରୁଖ ରାନି ଜନାୟୁ ର୍AU। ହୃଦୟଁ ସରାହତ ସୀଲୁ ସୁଭ୍AU ॥

ଦୋ. ବାର ବାର ମିଲି ଭେଂଟ ସିୟ ବିଦା କୀନ୍ହ ସନମାନି।
କହୀ ସମୟ ସିର ଭରତ ଗତି ରାନି ସୁବାନି ସୟାନି ॥ 287 ॥

ସୁନି ଭୂପାଲ ଭରତ ବ୍ୟଵହାରୂ। ସୋନ ସୁଗଂଧ ସୁଧା ସସି ସାରୂ ॥
ମୂଦେ ସଜଲ ନୟନ ପୁଲକେ ତନ। ସୁଜସୁ ସରାହନ ଲଗେ ମୁଦିତ ମନ ॥
ସାଵଧାନ ସୁନୁ ସୁମୁଖି ସୁଲୋଚନି। ଭରତ କଥା ଭଵ ବଂଧ ବିମୋଚନି ॥
ଧରମ ରାଜନୟ ବ୍ରହ୍ମବିଚାରୂ। ଇହାଁ ଜଥାମତି ମୋର ପ୍ରଚାରୂ ॥
ସୋ ମତି ମୋରି ଭରତ ମହିମାହୀ। କହୈ କାହ ଛଲି ଛୁଅତି ନ ଛାଁହୀ ॥
ବିଧି ଗନପତି ଅହିପତି ସିଵ ସାରଦ। କବି କୋବିଦ ବୁଧ ବୁଦ୍ଧି ବିସାରଦ ॥
ଭରତ ଚରିତ କୀରତି କରତୂତୀ। ଧରମ ସୀଲ ଗୁନ ବିମଲ ବିଭୂତୀ ॥
ସମୁଝତ ସୁନତ ସୁଖଦ ସବ କାହୂ। ସୁଚି ସୁରସରି ରୁଚି ନିଦର ସୁଧାହୂ ॥

ଦୋ. ନିରଵଧି ଗୁନ ନିରୁପମ ପୁରୁଷୁ ଭରତୁ ଭରତ ସମ ଜାନି।
କହିଅ ସୁମେରୁ କି ସେର ସମ କବିକୁଲ ମତି ସକୁଚାନି ॥ 288 ॥

ଅଗମ ସବହି ବରନତ ବରବରନୀ। ଜିମି ଜଲହୀନ ମୀନ ଗମୁ ଧରନୀ ॥
ଭରତ ଅମିତ ମହିମା ସୁନୁ ରାନୀ। ଜାନହିଂ ରାମୁ ନ ସକହିଂ ବଖାନୀ ॥
ବରନି ସପ୍ରେମ ଭରତ ଅନୁଭ୍AU। ତିୟ ଜିୟ କୀ ରୁଚି ଲଖି କହ ର୍AU ॥
ବହୁରହିଂ ଲଖନୁ ଭରତୁ ବନ ଜାହୀଂ। ସବ କର ଭଲ ସବ କେ ମନ ମାହୀମ୍ ॥
ଦେବି ପରଂତୁ ଭରତ ରଘୁବର କୀ। ପ୍ରୀତି ପ୍ରତୀତି ଜାଇ ନହିଂ ତରକୀ ॥
ଭରତୁ ଅଵଧି ସନେହ ମମତା କୀ। ଜଦ୍ୟପି ରାମୁ ସୀମ ସମତା କୀ ॥
ପରମାରଥ ସ୍ଵାରଥ ସୁଖ ସାରେ। ଭରତ ନ ସପନେହୁଁ ମନହୁଁ ନିହାରେ ॥
ସାଧନ ସିଦ୍ଧ ରାମ ପଗ ନେହୂ ॥ ମୋହି ଲଖି ପରତ ଭରତ ମତ ଏହୂ ॥

ଦୋ. ଭୋରେହୁଁ ଭରତ ନ ପେଲିହହିଂ ମନସହୁଁ ରାମ ରଜାଇ।
କରିଅ ନ ସୋଚୁ ସନେହ ବସ କହେଉ ଭୂପ ବିଲଖାଇ ॥ 289 ॥

ରାମ ଭରତ ଗୁନ ଗନତ ସପ୍ରୀତୀ। ନିସି ଦଂପତିହି ପଲକ ସମ ବୀତୀ ॥
ରାଜ ସମାଜ ପ୍ରାତ ଜୁଗ ଜାଗେ। ନ୍ହାଇ ନ୍ହାଇ ସୁର ପୂଜନ ଲାଗେ ॥
ଗେ ନହାଇ ଗୁର ପହୀଂ ରଘୁରାଈ। ବଂଦି ଚରନ ବୋଲେ ରୁଖ ପାଈ ॥
ନାଥ ଭରତୁ ପୁରଜନ ମହତାରୀ। ସୋକ ବିକଲ ବନବାସ ଦୁଖାରୀ ॥
ସହିତ ସମାଜ ରାଉ ମିଥିଲେସୂ। ବହୁତ ଦିଵସ ଭେ ସହତ କଲେସୂ ॥
ଉଚିତ ହୋଇ ସୋଇ କୀଜିଅ ନାଥା। ହିତ ସବହୀ କର ରୌରେଂ ହାଥା ॥
ଅସ କହି ଅତି ସକୁଚେ ରଘୁର୍AU। ମୁନି ପୁଲକେ ଲଖି ସୀଲୁ ସୁଭ୍AU ॥
ତୁମ୍ହ ବିନୁ ରାମ ସକଲ ସୁଖ ସାଜା। ନରକ ସରିସ ଦୁହୁ ରାଜ ସମାଜା ॥

ଦୋ. ପ୍ରାନ ପ୍ରାନ କେ ଜୀଵ କେ ଜିଵ ସୁଖ କେ ସୁଖ ରାମ।
ତୁମ୍ହ ତଜି ତାତ ସୋହାତ ଗୃହ ଜିନ୍ହହି ତିନ୍ହହିଂ ବିଧି ବାମ ॥ 290 ॥

ସୋ ସୁଖୁ କରମୁ ଧରମୁ ଜରି ଜ୍AU। ଜହଁ ନ ରାମ ପଦ ପଂକଜ ଭ୍AU ॥
ଜୋଗୁ କୁଜୋଗୁ ଗ୍ୟାନୁ ଅଗ୍ୟାନୂ। ଜହଁ ନହିଂ ରାମ ପେମ ପରଧାନୂ ॥
ତୁମ୍ହ ବିନୁ ଦୁଖୀ ସୁଖୀ ତୁମ୍ହ ତେହୀଂ। ତୁମ୍ହ ଜାନହୁ ଜିୟ ଜୋ ଜେହି କେହୀମ୍ ॥
ରାଉର ଆୟସୁ ସିର ସବହୀ କେଂ। ବିଦିତ କୃପାଲହି ଗତି ସବ ନୀକେମ୍ ॥
ଆପୁ ଆଶ୍ରମହି ଧାରିଅ ପ୍AU। ଭୟୁ ସନେହ ସିଥିଲ ମୁନିର୍AU ॥
କରି ପ୍ରନାମ ତବ ରାମୁ ସିଧାଏ। ରିଷି ଧରି ଧୀର ଜନକ ପହିଂ ଆଏ ॥
ରାମ ବଚନ ଗୁରୁ ନୃପହି ସୁନାଏ। ସୀଲ ସନେହ ସୁଭାୟଁ ସୁହାଏ ॥
ମହାରାଜ ଅବ କୀଜିଅ ସୋଈ। ସବ କର ଧରମ ସହିତ ହିତ ହୋଈ।

ଦୋ. ଗ୍ୟାନ ନିଧାନ ସୁଜାନ ସୁଚି ଧରମ ଧୀର ନରପାଲ।
ତୁମ୍ହ ବିନୁ ଅସମଂଜସ ସମନ କୋ ସମରଥ ଏହି କାଲ ॥ 291 ॥

ସୁନି ମୁନି ବଚନ ଜନକ ଅନୁରାଗେ। ଲଖି ଗତି ଗ୍ୟାନୁ ବିରାଗୁ ବିରାଗେ ॥
ସିଥିଲ ସନେହଁ ଗୁନତ ମନ ମାହୀଂ। ଆଏ ଇହାଁ କୀନ୍ହ ଭଲ ନାହୀ ॥
ରାମହି ରାୟଁ କହେଉ ବନ ଜାନା। କୀନ୍ହ ଆପୁ ପ୍ରିୟ ପ୍ରେମ ପ୍ରଵାନା ॥
ହମ ଅବ ବନ ତେଂ ବନହି ପଠାଈ। ପ୍ରମୁଦିତ ଫିରବ ବିବେକ ବଡ଼ଆଈ ॥
ତାପସ ମୁନି ମହିସୁର ସୁନି ଦେଖୀ। ଭେ ପ୍ରେମ ବସ ବିକଲ ବିସେଷୀ ॥
ସମୁ ସମୁଝି ଧରି ଧୀରଜୁ ରାଜା। ଚଲେ ଭରତ ପହିଂ ସହିତ ସମାଜା ॥
ଭରତ ଆଇ ଆଗେଂ ଭି ଲୀନ୍ହେ। ଅଵସର ସରିସ ସୁଆସନ ଦୀନ୍ହେ ॥
ତାତ ଭରତ କହ ତେରହୁତି ର୍AU। ତୁମ୍ହହି ବିଦିତ ରଘୁବୀର ସୁଭ୍AU ॥

ଦୋ. ରାମ ସତ୍ୟବ୍ରତ ଧରମ ରତ ସବ କର ସୀଲୁ ସନେହୁ ॥
ସଂକଟ ସହତ ସକୋଚ ବସ କହିଅ ଜୋ ଆୟସୁ ଦେହୁ ॥ 292 ॥

ସୁନି ତନ ପୁଲକି ନୟନ ଭରି ବାରୀ। ବୋଲେ ଭରତୁ ଧୀର ଧରି ଭାରୀ ॥
ପ୍ରଭୁ ପ୍ରିୟ ପୂଜ୍ୟ ପିତା ସମ ଆପୂ। କୁଲଗୁରୁ ସମ ହିତ ମାୟ ନ ବାପୂ ॥
କୌସିକାଦି ମୁନି ସଚିଵ ସମାଜୂ। ଗ୍ୟାନ ଅଂବୁନିଧି ଆପୁନୁ ଆଜୂ ॥
ସିସୁ ସେଵକ ଆୟସୁ ଅନୁଗାମୀ। ଜାନି ମୋହି ସିଖ ଦେଇଅ ସ୍ଵାମୀ ॥
ଏହିଂ ସମାଜ ଥଲ ବୂଝବ ରାଉର। ମୌନ ମଲିନ ମୈଂ ବୋଲବ ବାଉର ॥
ଛୋଟେ ବଦନ କହୁଁ ବଡ଼ଇ ବାତା। ଛମବ ତାତ ଲଖି ବାମ ବିଧାତା ॥
ଆଗମ ନିଗମ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ପୁରାନା। ସେଵାଧରମୁ କଠିନ ଜଗୁ ଜାନା ॥
ସ୍ଵାମି ଧରମ ସ୍ଵାରଥହି ବିରୋଧୂ। ବୈରୁ ଅଂଧ ପ୍ରେମହି ନ ପ୍ରବୋଧୂ ॥

ଦୋ. ରାଖି ରାମ ରୁଖ ଧରମୁ ବ୍ରତୁ ପରାଧୀନ ମୋହି ଜାନି।
ସବ କେଂ ସଂମତ ସର୍ବ ହିତ କରିଅ ପେମୁ ପହିଚାନି ॥ 293 ॥

ଭରତ ବଚନ ସୁନି ଦେଖି ସୁଭ୍AU। ସହିତ ସମାଜ ସରାହତ ର୍AU ॥
ସୁଗମ ଅଗମ ମୃଦୁ ମଂଜୁ କଠୋରେ। ଅରଥୁ ଅମିତ ଅତି ଆଖର ଥୋରେ ॥
ଜ୍ୟୌ ମୁଖ ମୁକୁର ମୁକୁରୁ ନିଜ ପାନୀ। ଗହି ନ ଜାଇ ଅସ ଅଦଭୁତ ବାନୀ ॥
ଭୂପ ଭରତ ମୁନି ସହିତ ସମାଜୂ। ଗେ ଜହଁ ବିବୁଧ କୁମୁଦ ଦ୍ଵିଜରାଜୂ ॥
ସୁନି ସୁଧି ସୋଚ ବିକଲ ସବ ଲୋଗା। ମନହୁଁ ମୀନଗନ ନଵ ଜଲ ଜୋଗା ॥
ଦେଵଁ ପ୍ରଥମ କୁଲଗୁର ଗତି ଦେଖୀ। ନିରଖି ବିଦେହ ସନେହ ବିସେଷୀ ॥
ରାମ ଭଗତିମୟ ଭରତୁ ନିହାରେ। ସୁର ସ୍ଵାରଥୀ ହହରି ହିୟଁ ହାରେ ॥
ସବ କୌ ରାମ ପେମମୟ ପେଖା। ଭୁ ଅଲେଖ ସୋଚ ବସ ଲେଖା ॥

ଦୋ. ରାମୁ ସନେହ ସକୋଚ ବସ କହ ସସୋଚ ସୁରରାଜ।
ରଚହୁ ପ୍ରପଂଚହି ପଂଚ ମିଲି ନାହିଂ ତ ଭୟୁ ଅକାଜୁ ॥ 294 ॥

ସୁରନ୍ହ ସୁମିରି ସାରଦା ସରାହୀ। ଦେବି ଦେଵ ସରନାଗତ ପାହୀ ॥
ଫେରି ଭରତ ମତି କରି ନିଜ ମାୟା। ପାଲୁ ବିବୁଧ କୁଲ କରି ଛଲ ଛାୟା ॥
ବିବୁଧ ବିନୟ ସୁନି ଦେବି ସୟାନୀ। ବୋଲୀ ସୁର ସ୍ଵାରଥ ଜଡ଼ ଜାନୀ ॥
ମୋ ସନ କହହୁ ଭରତ ମତି ଫେରୂ। ଲୋଚନ ସହସ ନ ସୂଝ ସୁମେରୂ ॥
ବିଧି ହରି ହର ମାୟା ବଡ଼ଇ ଭାରୀ। ସୌ ନ ଭରତ ମତି ସକି ନିହାରୀ ॥
ସୋ ମତି ମୋହି କହତ କରୁ ଭୋରୀ। ଚଂଦିନି କର କି ଚଂଡକର ଚୋରୀ ॥
ଭରତ ହୃଦୟଁ ସିୟ ରାମ ନିଵାସୂ। ତହଁ କି ତିମିର ଜହଁ ତରନି ପ୍ରକାସୂ ॥
ଅସ କହି ସାରଦ ଗି ବିଧି ଲୋକା। ବିବୁଧ ବିକଲ ନିସି ମାନହୁଁ କୋକା ॥

ଦୋ. ସୁର ସ୍ଵାରଥୀ ମଲୀନ ମନ କୀନ୍ହ କୁମଂତ୍ର କୁଠାଟୁ ॥
ରଚି ପ୍ରପଂଚ ମାୟା ପ୍ରବଲ ଭୟ ଭ୍ରମ ଅରତି ଉଚାଟୁ ॥ 295 ॥

କରି କୁଚାଲି ସୋଚତ ସୁରରାଜୂ। ଭରତ ହାଥ ସବୁ କାଜୁ ଅକାଜୂ ॥
ଗେ ଜନକୁ ରଘୁନାଥ ସମୀପା। ସନମାନେ ସବ ରବିକୁଲ ଦୀପା ॥
ସମୟ ସମାଜ ଧରମ ଅବିରୋଧା। ବୋଲେ ତବ ରଘୁବଂସ ପୁରୋଧା ॥
ଜନକ ଭରତ ସଂବାଦୁ ସୁନାଈ। ଭରତ କହାଉତି କହୀ ସୁହାଈ ॥
ତାତ ରାମ ଜସ ଆୟସୁ ଦେହୂ। ସୋ ସବୁ କରୈ ମୋର ମତ ଏହୂ ॥
ସୁନି ରଘୁନାଥ ଜୋରି ଜୁଗ ପାନୀ। ବୋଲେ ସତ୍ୟ ସରଲ ମୃଦୁ ବାନୀ ॥
ବିଦ୍ୟମାନ ଆପୁନି ମିଥିଲେସୂ। ମୋର କହବ ସବ ଭାଁତି ଭଦେସୂ ॥
ରାଉର ରାୟ ରଜାୟସୁ ହୋଈ। ରାଉରି ସପଥ ସହୀ ସିର ସୋଈ ॥

ଦୋ. ରାମ ସପଥ ସୁନି ମୁନି ଜନକୁ ସକୁଚେ ସଭା ସମେତ।
ସକଲ ବିଲୋକତ ଭରତ ମୁଖୁ ବନି ନ ଉତରୁ ଦେତ ॥ 296 ॥

ସଭା ସକୁଚ ବସ ଭରତ ନିହାରୀ। ରାମବଂଧୁ ଧରି ଧୀରଜୁ ଭାରୀ ॥
କୁସମୁ ଦେଖି ସନେହୁ ସଁଭାରା। ବଢ଼ତ ବିଂଧି ଜିମି ଘଟଜ ନିଵାରା ॥
ସୋକ କନକଲୋଚନ ମତି ଛୋନୀ। ହରୀ ବିମଲ ଗୁନ ଗନ ଜଗଜୋନୀ ॥
ଭରତ ବିବେକ ବରାହଁ ବିସାଲା। ଅନାୟାସ ଉଧରୀ ତେହି କାଲା ॥
କରି ପ୍ରନାମୁ ସବ କହଁ କର ଜୋରେ। ରାମୁ ରାଉ ଗୁର ସାଧୁ ନିହୋରେ ॥
ଛମବ ଆଜୁ ଅତି ଅନୁଚିତ ମୋରା। କହୁଁ ବଦନ ମୃଦୁ ବଚନ କଠୋରା ॥
ହିୟଁ ସୁମିରୀ ସାରଦା ସୁହାଈ। ମାନସ ତେଂ ମୁଖ ପଂକଜ ଆଈ ॥
ବିମଲ ବିବେକ ଧରମ ନୟ ସାଲୀ। ଭରତ ଭାରତୀ ମଂଜୁ ମରାଲୀ ॥

ଦୋ. ନିରଖି ବିବେକ ବିଲୋଚନନ୍ହି ସିଥିଲ ସନେହଁ ସମାଜୁ।
କରି ପ୍ରନାମୁ ବୋଲେ ଭରତୁ ସୁମିରି ସୀୟ ରଘୁରାଜୁ ॥ 297 ॥

ପ୍ରଭୁ ପିତୁ ମାତୁ ସୁହ୍ରଦ ଗୁର ସ୍ଵାମୀ। ପୂଜ୍ୟ ପରମ ହିତ ଅତଂରଜାମୀ ॥
ସରଲ ସୁସାହିବୁ ସୀଲ ନିଧାନୂ। ପ୍ରନତପାଲ ସର୍ବଗ୍ୟ ସୁଜାନୂ ॥
ସମରଥ ସରନାଗତ ହିତକାରୀ। ଗୁନଗାହକୁ ଅଵଗୁନ ଅଘ ହାରୀ ॥
ସ୍ଵାମି ଗୋସାଁଇହି ସରିସ ଗୋସାଈ। ମୋହି ସମାନ ମୈଂ ସାଇଁ ଦୋହାଈ ॥
ପ୍ରଭୁ ପିତୁ ବଚନ ମୋହ ବସ ପେଲୀ। ଆୟୁଁ ଇହାଁ ସମାଜୁ ସକେଲୀ ॥
ଜଗ ଭଲ ପୋଚ ଊଁଚ ଅରୁ ନୀଚୂ। ଅମିଅ ଅମରପଦ ମାହୁରୁ ମୀଚୂ ॥
ରାମ ରଜାଇ ମେଟ ମନ ମାହୀଂ। ଦେଖା ସୁନା କତହୁଁ କୌ ନାହୀମ୍ ॥
ସୋ ମୈଂ ସବ ବିଧି କୀନ୍ହି ଢିଠାଈ। ପ୍ରଭୁ ମାନୀ ସନେହ ସେଵକାଈ ॥

ଦୋ. କୃପାଁ ଭଲାଈ ଆପନୀ ନାଥ କୀନ୍ହ ଭଲ ମୋର।
ଦୂଷନ ଭେ ଭୂଷନ ସରିସ ସୁଜସୁ ଚାରୁ ଚହୁ ଓର ॥ 298 ॥

ରାଉରି ରୀତି ସୁବାନି ବଡ଼ଆଈ। ଜଗତ ବିଦିତ ନିଗମାଗମ ଗାଈ ॥
କୂର କୁଟିଲ ଖଲ କୁମତି କଲଂକୀ। ନୀଚ ନିସୀଲ ନିରୀସ ନିସଂକୀ ॥
ତେଉ ସୁନି ସରନ ସାମୁହେଂ ଆଏ। ସକୃତ ପ୍ରନାମୁ କିହେଂ ଅପନାଏ ॥
ଦେଖି ଦୋଷ କବହୁଁ ନ ଉର ଆନେ। ସୁନି ଗୁନ ସାଧୁ ସମାଜ ବଖାନେ ॥
କୋ ସାହିବ ସେଵକହି ନେଵାଜୀ। ଆପୁ ସମାଜ ସାଜ ସବ ସାଜୀ ॥
ନିଜ କରତୂତି ନ ସମୁଝିଅ ସପନେଂ। ସେଵକ ସକୁଚ ସୋଚୁ ଉର ଅପନେମ୍ ॥
ସୋ ଗୋସାଇଁ ନହି ଦୂସର କୋପୀ। ଭୁଜା ଉଠାଇ କହୁଁ ପନ ରୋପୀ ॥
ପସୁ ନାଚତ ସୁକ ପାଠ ପ୍ରବୀନା। ଗୁନ ଗତି ନଟ ପାଠକ ଆଧୀନା ॥

ଦୋ. ୟୋଂ ସୁଧାରି ସନମାନି ଜନ କିଏ ସାଧୁ ସିରମୋର।
କୋ କୃପାଲ ବିନୁ ପାଲିହୈ ବିରିଦାଵଲି ବରଜୋର ॥ 299 ॥

ସୋକ ସନେହଁ କି ବାଲ ସୁଭାଏଁ। ଆୟୁଁ ଲାଇ ରଜାୟସୁ ବାଏଁ ॥
ତବହୁଁ କୃପାଲ ହେରି ନିଜ ଓରା। ସବହି ଭାଁତି ଭଲ ମାନେଉ ମୋରା ॥
ଦେଖେଉଁ ପାୟ ସୁମଂଗଲ ମୂଲା। ଜାନେଉଁ ସ୍ଵାମି ସହଜ ଅନୁକୂଲା ॥
ବଡ଼ଏଂ ସମାଜ ବିଲୋକେଉଁ ଭାଗୂ। ବଡ଼ଈଂ ଚୂକ ସାହିବ ଅନୁରାଗୂ ॥
କୃପା ଅନୁଗ୍ରହ ଅଂଗୁ ଅଘାଈ। କୀନ୍ହି କୃପାନିଧି ସବ ଅଧିକାଈ ॥
ରାଖା ମୋର ଦୁଲାର ଗୋସାଈଂ। ଅପନେଂ ସୀଲ ସୁଭାୟଁ ଭଲାଈମ୍ ॥
ନାଥ ନିପଟ ମୈଂ କୀନ୍ହି ଢିଠାଈ। ସ୍ଵାମି ସମାଜ ସକୋଚ ବିହାଈ ॥
ଅବିନୟ ବିନୟ ଜଥାରୁଚି ବାନୀ। ଛମିହି ଦେଉ ଅତି ଆରତି ଜାନୀ ॥

ଦୋ. ସୁହ୍ରଦ ସୁଜାନ ସୁସାହିବହି ବହୁତ କହବ ବଡ଼ଇ ଖୋରି।
ଆୟସୁ ଦେଇଅ ଦେଵ ଅବ ସବି ସୁଧାରୀ ମୋରି ॥ 300 ॥

ପ୍ରଭୁ ପଦ ପଦୁମ ପରାଗ ଦୋହାଈ। ସତ୍ୟ ସୁକୃତ ସୁଖ ସୀଵଁ ସୁହାଈ ॥
ସୋ କରି କହୁଁ ହିଏ ଅପନେ କୀ। ରୁଚି ଜାଗତ ସୋଵତ ସପନେ କୀ ॥
ସହଜ ସନେହଁ ସ୍ଵାମି ସେଵକାଈ। ସ୍ଵାରଥ ଛଲ ଫଲ ଚାରି ବିହାଈ ॥
ଅଗ୍ୟା ସମ ନ ସୁସାହିବ ସେଵା। ସୋ ପ୍ରସାଦୁ ଜନ ପାଵୈ ଦେଵା ॥
ଅସ କହି ପ୍ରେମ ବିବସ ଭେ ଭାରୀ। ପୁଲକ ସରୀର ବିଲୋଚନ ବାରୀ ॥
ପ୍ରଭୁ ପଦ କମଲ ଗହେ ଅକୁଲାଈ। ସମୁ ସନେହୁ ନ ସୋ କହି ଜାଈ ॥
କୃପାସିଂଧୁ ସନମାନି ସୁବାନୀ। ବୈଠାଏ ସମୀପ ଗହି ପାନୀ ॥
ଭରତ ବିନୟ ସୁନି ଦେଖି ସୁଭ୍AU। ସିଥିଲ ସନେହଁ ସଭା ରଘୁର୍AU ॥

ଛଂ. ରଘୁରାଉ ସିଥିଲ ସନେହଁ ସାଧୁ ସମାଜ ମୁନି ମିଥିଲା ଧନୀ।
ମନ ମହୁଁ ସରାହତ ଭରତ ଭାୟପ ଭଗତି କୀ ମହିମା ଘନୀ ॥
ଭରତହି ପ୍ରସଂସତ ବିବୁଧ ବରଷତ ସୁମନ ମାନସ ମଲିନ ସେ।
ତୁଲସୀ ବିକଲ ସବ ଲୋଗ ସୁନି ସକୁଚେ ନିସାଗମ ନଲିନ ସେ ॥

ସୋ. ଦେଖି ଦୁଖାରୀ ଦୀନ ଦୁହୁ ସମାଜ ନର ନାରି ସବ।
ମଘଵା ମହା ମଲୀନ ମୁଏ ମାରି ମଂଗଲ ଚହତ ॥ 301 ॥

କପଟ କୁଚାଲି ସୀଵଁ ସୁରରାଜୂ। ପର ଅକାଜ ପ୍ରିୟ ଆପନ କାଜୂ ॥
କାକ ସମାନ ପାକରିପୁ ରୀତୀ। ଛଲୀ ମଲୀନ କତହୁଁ ନ ପ୍ରତୀତୀ ॥
ପ୍ରଥମ କୁମତ କରି କପଟୁ ସଁକେଲା। ସୋ ଉଚାଟୁ ସବ କେଂ ସିର ମେଲା ॥
ସୁରମାୟାଁ ସବ ଲୋଗ ବିମୋହେ। ରାମ ପ୍ରେମ ଅତିସୟ ନ ବିଛୋହେ ॥
ଭୟ ଉଚାଟ ବସ ମନ ଥିର ନାହୀଂ। ଛନ ବନ ରୁଚି ଛନ ସଦନ ସୋହାହୀମ୍ ॥
ଦୁବିଧ ମନୋଗତି ପ୍ରଜା ଦୁଖାରୀ। ସରିତ ସିଂଧୁ ସଂଗମ ଜନୁ ବାରୀ ॥
ଦୁଚିତ କତହୁଁ ପରିତୋଷୁ ନ ଲହହୀଂ। ଏକ ଏକ ସନ ମରମୁ ନ କହହୀମ୍ ॥
ଲଖି ହିୟଁ ହଁସି କହ କୃପାନିଧାନୂ। ସରିସ ସ୍ଵାନ ମଘଵାନ ଜୁବାନୂ ॥

ଦୋ. ଭରତୁ ଜନକୁ ମୁନିଜନ ସଚିଵ ସାଧୁ ସଚେତ ବିହାଇ।
ଲାଗି ଦେଵମାୟା ସବହି ଜଥାଜୋଗୁ ଜନୁ ପାଇ ॥ 302 ॥

କୃପାସିଂଧୁ ଲଖି ଲୋଗ ଦୁଖାରେ। ନିଜ ସନେହଁ ସୁରପତି ଛଲ ଭାରେ ॥
ସଭା ରାଉ ଗୁର ମହିସୁର ମଂତ୍ରୀ। ଭରତ ଭଗତି ସବ କୈ ମତି ଜଂତ୍ରୀ ॥
ରାମହି ଚିତଵତ ଚିତ୍ର ଲିଖେ ସେ। ସକୁଚତ ବୋଲତ ବଚନ ସିଖେ ସେ ॥
ଭରତ ପ୍ରୀତି ନତି ବିନୟ ବଡ଼ଆଈ। ସୁନତ ସୁଖଦ ବରନତ କଠିନାଈ ॥
ଜାସୁ ବିଲୋକି ଭଗତି ଲଵଲେସୂ। ପ୍ରେମ ମଗନ ମୁନିଗନ ମିଥିଲେସୂ ॥
ମହିମା ତାସୁ କହୈ କିମି ତୁଲସୀ। ଭଗତି ସୁଭାୟଁ ସୁମତି ହିୟଁ ହୁଲସୀ ॥
ଆପୁ ଛୋଟି ମହିମା ବଡ଼ଇ ଜାନୀ। କବିକୁଲ କାନି ମାନି ସକୁଚାନୀ ॥
କହି ନ ସକତି ଗୁନ ରୁଚି ଅଧିକାଈ। ମତି ଗତି ବାଲ ବଚନ କୀ ନାଈ ॥

ଦୋ. ଭରତ ବିମଲ ଜସୁ ବିମଲ ବିଧୁ ସୁମତି ଚକୋରକୁମାରି।
ଉଦିତ ବିମଲ ଜନ ହୃଦୟ ନଭ ଏକଟକ ରହୀ ନିହାରି ॥ 303 ॥

ଭରତ ସୁଭାଉ ନ ସୁଗମ ନିଗମହୂଁ। ଲଘୁ ମତି ଚାପଲତା କବି ଛମହୂଁ ॥
କହତ ସୁନତ ସତି ଭାଉ ଭରତ କୋ। ସୀୟ ରାମ ପଦ ହୋଇ ନ ରତ କୋ ॥
ସୁମିରତ ଭରତହି ପ୍ରେମୁ ରାମ କୋ। ଜେହି ନ ସୁଲଭ ତେହି ସରିସ ବାମ କୋ ॥
ଦେଖି ଦୟାଲ ଦସା ସବହୀ କୀ। ରାମ ସୁଜାନ ଜାନି ଜନ ଜୀ କୀ ॥
ଧରମ ଧୁରୀନ ଧୀର ନୟ ନାଗର। ସତ୍ୟ ସନେହ ସୀଲ ସୁଖ ସାଗର ॥
ଦେସୁ କାଲ ଲଖି ସମୁ ସମାଜୂ। ନୀତି ପ୍ରୀତି ପାଲକ ରଘୁରାଜୂ ॥
ବୋଲେ ବଚନ ବାନି ସରବସୁ ସେ। ହିତ ପରିନାମ ସୁନତ ସସି ରସୁ ସେ ॥
ତାତ ଭରତ ତୁମ୍ହ ଧରମ ଧୁରୀନା। ଲୋକ ବେଦ ବିଦ ପ୍ରେମ ପ୍ରବୀନା ॥

ଦୋ. କରମ ବଚନ ମାନସ ବିମଲ ତୁମ୍ହ ସମାନ ତୁମ୍ହ ତାତ।
ଗୁର ସମାଜ ଲଘୁ ବଂଧୁ ଗୁନ କୁସମୟଁ କିମି କହି ଜାତ ॥ 304 ॥

ଜାନହୁ ତାତ ତରନି କୁଲ ରୀତୀ। ସତ୍ୟସଂଧ ପିତୁ କୀରତି ପ୍ରୀତୀ ॥
ସମୁ ସମାଜୁ ଲାଜ ଗୁରୁଜନ କୀ। ଉଦାସୀନ ହିତ ଅନହିତ ମନ କୀ ॥
ତୁମ୍ହହି ବିଦିତ ସବହୀ କର କରମୂ। ଆପନ ମୋର ପରମ ହିତ ଧରମୂ ॥
ମୋହି ସବ ଭାଁତି ଭରୋସ ତୁମ୍ହାରା। ତଦପି କହୁଁ ଅଵସର ଅନୁସାରା ॥
ତାତ ତାତ ବିନୁ ବାତ ହମାରୀ। କେଵଲ ଗୁରୁକୁଲ କୃପାଁ ସଁଭାରୀ ॥
ନତରୁ ପ୍ରଜା ପରିଜନ ପରିଵାରୂ। ହମହି ସହିତ ସବୁ ହୋତ ଖୁଆରୂ ॥
ଜୌଂ ବିନୁ ଅଵସର ଅଥଵଁ ଦିନେସୂ। ଜଗ କେହି କହହୁ ନ ହୋଇ କଲେସୂ ॥
ତସ ଉତପାତୁ ତାତ ବିଧି କୀନ୍ହା। ମୁନି ମିଥିଲେସ ରାଖି ସବୁ ଲୀନ୍ହା ॥

ଦୋ. ରାଜ କାଜ ସବ ଲାଜ ପତି ଧରମ ଧରନି ଧନ ଧାମ।
ଗୁର ପ୍ରଭାଉ ପାଲିହି ସବହି ଭଲ ହୋଇହି ପରିନାମ ॥ 305 ॥

ସହିତ ସମାଜ ତୁମ୍ହାର ହମାରା। ଘର ବନ ଗୁର ପ୍ରସାଦ ରଖଵାରା ॥
ମାତୁ ପିତା ଗୁର ସ୍ଵାମି ନିଦେସୂ। ସକଲ ଧରମ ଧରନୀଧର ସେସୂ ॥
ସୋ ତୁମ୍ହ କରହୁ କରାଵହୁ ମୋହୂ। ତାତ ତରନିକୁଲ ପାଲକ ହୋହୂ ॥
ସାଧକ ଏକ ସକଲ ସିଧି ଦେନୀ। କୀରତି ସୁଗତି ଭୂତିମୟ ବେନୀ ॥
ସୋ ବିଚାରି ସହି ସଂକଟୁ ଭାରୀ। କରହୁ ପ୍ରଜା ପରିଵାରୁ ସୁଖାରୀ ॥
ବାଁଟୀ ବିପତି ସବହିଂ ମୋହି ଭାଈ। ତୁମ୍ହହି ଅଵଧି ଭରି ବଡ଼ଇ କଠିନାଈ ॥
ଜାନି ତୁମ୍ହହି ମୃଦୁ କହୁଁ କଠୋରା। କୁସମୟଁ ତାତ ନ ଅନୁଚିତ ମୋରା ॥
ହୋହିଂ କୁଠାୟଁ ସୁବଂଧୁ ସୁହାଏ। ଓଡ଼ଇଅହିଂ ହାଥ ଅସନିହୁ କେ ଘାଏ ॥

ଦୋ. ସେଵକ କର ପଦ ନୟନ ସେ ମୁଖ ସୋ ସାହିବୁ ହୋଇ।
ତୁଲସୀ ପ୍ରୀତି କି ରୀତି ସୁନି ସୁକବି ସରାହହିଂ ସୋଇ ॥ 306 ॥

ସଭା ସକଲ ସୁନି ରଘୁବର ବାନୀ। ପ୍ରେମ ପୟୋଧି ଅମିଅ ଜନୁ ସାନୀ ॥
ସିଥିଲ ସମାଜ ସନେହ ସମାଧୀ। ଦେଖି ଦସା ଚୁପ ସାରଦ ସାଧୀ ॥
ଭରତହି ଭୟୁ ପରମ ସଂତୋଷୂ। ସନମୁଖ ସ୍ଵାମି ବିମୁଖ ଦୁଖ ଦୋଷୂ ॥
ମୁଖ ପ୍ରସନ୍ନ ମନ ମିଟା ବିଷାଦୂ। ଭା ଜନୁ ଗୂଁଗେହି ଗିରା ପ୍ରସାଦୂ ॥
କୀନ୍ହ ସପ୍ରେମ ପ୍ରନାମୁ ବହୋରୀ। ବୋଲେ ପାନି ପଂକରୁହ ଜୋରୀ ॥
ନାଥ ଭୟୁ ସୁଖୁ ସାଥ ଗେ କୋ। ଲହେଉଁ ଲାହୁ ଜଗ ଜନମୁ ଭେ କୋ ॥
ଅବ କୃପାଲ ଜସ ଆୟସୁ ହୋଈ। କରୌଂ ସୀସ ଧରି ସାଦର ସୋଈ ॥
ସୋ ଅଵଲଂବ ଦେଵ ମୋହି ଦେଈ। ଅଵଧି ପାରୁ ପାଵୌଂ ଜେହି ସେଈ ॥

ଦୋ. ଦେଵ ଦେଵ ଅଭିଷେକ ହିତ ଗୁର ଅନୁସାସନୁ ପାଇ।
ଆନେଉଁ ସବ ତୀରଥ ସଲିଲୁ ତେହି କହଁ କାହ ରଜାଇ ॥ 307 ॥

ଏକୁ ମନୋରଥୁ ବଡ଼ ମନ ମାହୀଂ। ସଭୟଁ ସକୋଚ ଜାତ କହି ନାହୀମ୍ ॥
କହହୁ ତାତ ପ୍ରଭୁ ଆୟସୁ ପାଈ। ବୋଲେ ବାନି ସନେହ ସୁହାଈ ॥
ଚିତ୍ରକୂଟ ସୁଚି ଥଲ ତୀରଥ ବନ। ଖଗ ମୃଗ ସର ସରି ନିର୍ଝର ଗିରିଗନ ॥
ପ୍ରଭୁ ପଦ ଅଂକିତ ଅଵନି ବିସେଷୀ। ଆୟସୁ ହୋଇ ତ ଆଵୌଂ ଦେଖୀ ॥
ଅଵସି ଅତ୍ରି ଆୟସୁ ସିର ଧରହୂ। ତାତ ବିଗତଭୟ କାନନ ଚରହୂ ॥
ମୁନି ପ୍ରସାଦ ବନୁ ମଂଗଲ ଦାତା। ପାଵନ ପରମ ସୁହାଵନ ଭ୍ରାତା ॥
ରିଷିନାୟକୁ ଜହଁ ଆୟସୁ ଦେହୀଂ। ରାଖେହୁ ତୀରଥ ଜଲୁ ଥଲ ତେହୀମ୍ ॥
ସୁନି ପ୍ରଭୁ ବଚନ ଭରତ ସୁଖ ପାଵା। ମୁନି ପଦ କମଲ ମୁଦିତ ସିରୁ ନାଵା ॥

ଦୋ. ଭରତ ରାମ ସଂବାଦୁ ସୁନି ସକଲ ସୁମଂଗଲ ମୂଲ।
ସୁର ସ୍ଵାରଥୀ ସରାହି କୁଲ ବରଷତ ସୁରତରୁ ଫୂଲ ॥ 308 ॥

ଧନ୍ୟ ଭରତ ଜୟ ରାମ ଗୋସାଈଂ। କହତ ଦେଵ ହରଷତ ବରିଆଈ।
ମୁନି ମିଥିଲେସ ସଭାଁ ସବ କାହୂ। ଭରତ ବଚନ ସୁନି ଭୟୁ ଉଛାହୂ ॥
ଭରତ ରାମ ଗୁନ ଗ୍ରାମ ସନେହୂ। ପୁଲକି ପ୍ରସଂସତ ରାଉ ବିଦେହୂ ॥
ସେଵକ ସ୍ଵାମି ସୁଭାଉ ସୁହାଵନ। ନେମୁ ପେମୁ ଅତି ପାଵନ ପାଵନ ॥
ମତି ଅନୁସାର ସରାହନ ଲାଗେ। ସଚିଵ ସଭାସଦ ସବ ଅନୁରାଗେ ॥
ସୁନି ସୁନି ରାମ ଭରତ ସଂବାଦୂ। ଦୁହୁ ସମାଜ ହିୟଁ ହରଷୁ ବିଷାଦୂ ॥
ରାମ ମାତୁ ଦୁଖୁ ସୁଖୁ ସମ ଜାନୀ। କହି ଗୁନ ରାମ ପ୍ରବୋଧୀଂ ରାନୀ ॥
ଏକ କହହିଂ ରଘୁବୀର ବଡ଼ଆଈ। ଏକ ସରାହତ ଭରତ ଭଲାଈ ॥

ଦୋ. ଅତ୍ରି କହେଉ ତବ ଭରତ ସନ ସୈଲ ସମୀପ ସୁକୂପ।
ରାଖିଅ ତୀରଥ ତୋୟ ତହଁ ପାଵନ ଅମିଅ ଅନୂପ ॥ 309 ॥

ଭରତ ଅତ୍ରି ଅନୁସାସନ ପାଈ। ଜଲ ଭାଜନ ସବ ଦିଏ ଚଲାଈ ॥
ସାନୁଜ ଆପୁ ଅତ୍ରି ମୁନି ସାଧୂ। ସହିତ ଗେ ଜହଁ କୂପ ଅଗାଧୂ ॥
ପାଵନ ପାଥ ପୁନ୍ୟଥଲ ରାଖା। ପ୍ରମୁଦିତ ପ୍ରେମ ଅତ୍ରି ଅସ ଭାଷା ॥
ତାତ ଅନାଦି ସିଦ୍ଧ ଥଲ ଏହୂ। ଲୋପେଉ କାଲ ବିଦିତ ନହିଂ କେହୂ ॥
ତବ ସେଵକନ୍ହ ସରସ ଥଲୁ ଦେଖା। କିନ୍ହ ସୁଜଲ ହିତ କୂପ ବିସେଷା ॥
ବିଧି ବସ ଭୟୁ ବିସ୍ଵ ଉପକାରୂ। ସୁଗମ ଅଗମ ଅତି ଧରମ ବିଚାରୂ ॥
ଭରତକୂପ ଅବ କହିହହିଂ ଲୋଗା। ଅତି ପାଵନ ତୀରଥ ଜଲ ଜୋଗା ॥
ପ୍ରେମ ସନେମ ନିମଜ୍ଜତ ପ୍ରାନୀ। ହୋଇହହିଂ ବିମଲ କରମ ମନ ବାନୀ ॥

ଦୋ. କହତ କୂପ ମହିମା ସକଲ ଗେ ଜହାଁ ରଘୁରାଉ।
ଅତ୍ରି ସୁନାୟୁ ରଘୁବରହି ତୀରଥ ପୁନ୍ୟ ପ୍ରଭାଉ ॥ 310 ॥

କହତ ଧରମ ଇତିହାସ ସପ୍ରୀତୀ। ଭୟୁ ଭୋରୁ ନିସି ସୋ ସୁଖ ବୀତୀ ॥
ନିତ୍ୟ ନିବାହି ଭରତ ଦୌ ଭାଈ। ରାମ ଅତ୍ରି ଗୁର ଆୟସୁ ପାଈ ॥
ସହିତ ସମାଜ ସାଜ ସବ ସାଦେଂ। ଚଲେ ରାମ ବନ ଅଟନ ପୟାଦେମ୍ ॥
କୋମଲ ଚରନ ଚଲତ ବିନୁ ପନହୀଂ। ଭି ମୃଦୁ ଭୂମି ସକୁଚି ମନ ମନହୀମ୍ ॥
କୁସ କଂଟକ କାଁକରୀଂ କୁରାଈଂ। କଟୁକ କଠୋର କୁବସ୍ତୁ ଦୁରାଈମ୍ ॥
ମହି ମଂଜୁଲ ମୃଦୁ ମାରଗ କୀନ୍ହେ। ବହତ ସମୀର ତ୍ରିବିଧ ସୁଖ ଲୀନ୍ହେ ॥
ସୁମନ ବରଷି ସୁର ଘନ କରି ଛାହୀଂ। ବିଟପ ଫୂଲି ଫଲି ତୃନ ମୃଦୁତାହୀମ୍ ॥
ମୃଗ ବିଲୋକି ଖଗ ବୋଲି ସୁବାନୀ। ସେଵହିଂ ସକଲ ରାମ ପ୍ରିୟ ଜାନୀ ॥

ଦୋ. ସୁଲଭ ସିଦ୍ଧି ସବ ପ୍ରାକୃତହୁ ରାମ କହତ ଜମୁହାତ।
ରାମ ପ୍ରାନ ପ୍ରିୟ ଭରତ କହୁଁ ୟହ ନ ହୋଇ ବଡ଼ଇ ବାତ ॥ 311 ॥

ଏହି ବିଧି ଭରତୁ ଫିରତ ବନ ମାହୀଂ। ନେମୁ ପ୍ରେମୁ ଲଖି ମୁନି ସକୁଚାହୀମ୍ ॥
ପୁନ୍ୟ ଜଲାଶ୍ରୟ ଭୂମି ବିଭାଗା। ଖଗ ମୃଗ ତରୁ ତୃନ ଗିରି ବନ ବାଗା ॥
ଚାରୁ ବିଚିତ୍ର ପବିତ୍ର ବିସେଷୀ। ବୂଝତ ଭରତୁ ଦିବ୍ୟ ସବ ଦେଖୀ ॥
ସୁନି ମନ ମୁଦିତ କହତ ରିଷିର୍AU। ହେତୁ ନାମ ଗୁନ ପୁନ୍ୟ ପ୍ରଭ୍AU ॥
କତହୁଁ ନିମଜ୍ଜନ କତହୁଁ ପ୍ରନାମା। କତହୁଁ ବିଲୋକତ ମନ ଅଭିରାମା ॥
କତହୁଁ ବୈଠି ମୁନି ଆୟସୁ ପାଈ। ସୁମିରତ ସୀୟ ସହିତ ଦୌ ଭାଈ ॥
ଦେଖି ସୁଭାଉ ସନେହୁ ସୁସେଵା। ଦେହିଂ ଅସୀସ ମୁଦିତ ବନଦେଵା ॥
ଫିରହିଂ ଗେଁ ଦିନୁ ପହର ଅଢ଼ଆଈ। ପ୍ରଭୁ ପଦ କମଲ ବିଲୋକହିଂ ଆଈ ॥

ଦୋ. ଦେଖେ ଥଲ ତୀରଥ ସକଲ ଭରତ ପାଁଚ ଦିନ ମାଝ।
କହତ ସୁନତ ହରି ହର ସୁଜସୁ ଗୟୁ ଦିଵସୁ ଭି ସାଁଝ ॥ 312 ॥

ଭୋର ନ୍ହାଇ ସବୁ ଜୁରା ସମାଜୂ। ଭରତ ଭୂମିସୁର ତେରହୁତି ରାଜୂ ॥
ଭଲ ଦିନ ଆଜୁ ଜାନି ମନ ମାହୀଂ। ରାମୁ କୃପାଲ କହତ ସକୁଚାହୀମ୍ ॥
ଗୁର ନୃପ ଭରତ ସଭା ଅଵଲୋକୀ। ସକୁଚି ରାମ ଫିରି ଅଵନି ବିଲୋକୀ ॥
ସୀଲ ସରାହି ସଭା ସବ ସୋଚୀ। କହୁଁ ନ ରାମ ସମ ସ୍ଵାମି ସଁକୋଚୀ ॥
ଭରତ ସୁଜାନ ରାମ ରୁଖ ଦେଖୀ। ଉଠି ସପ୍ରେମ ଧରି ଧୀର ବିସେଷୀ ॥
କରି ଦଂଡଵତ କହତ କର ଜୋରୀ। ରାଖୀଂ ନାଥ ସକଲ ରୁଚି ମୋରୀ ॥
ମୋହି ଲଗି ସହେଉ ସବହିଂ ସଂତାପୂ। ବହୁତ ଭାଁତି ଦୁଖୁ ପାଵା ଆପୂ ॥
ଅବ ଗୋସାଇଁ ମୋହି ଦେଉ ରଜାଈ। ସେଵୌଂ ଅଵଧ ଅଵଧି ଭରି ଜାଈ ॥

ଦୋ. ଜେହିଂ ଉପାୟ ପୁନି ପାୟ ଜନୁ ଦେଖୈ ଦୀନଦୟାଲ।
ସୋ ସିଖ ଦେଇଅ ଅଵଧି ଲଗି କୋସଲପାଲ କୃପାଲ ॥ 313 ॥

ପୁରଜନ ପରିଜନ ପ୍ରଜା ଗୋସାଈ। ସବ ସୁଚି ସରସ ସନେହଁ ସଗାଈ ॥
ରାଉର ବଦି ଭଲ ଭଵ ଦୁଖ ଦାହୂ। ପ୍ରଭୁ ବିନୁ ବାଦି ପରମ ପଦ ଲାହୂ ॥
ସ୍ଵାମି ସୁଜାନୁ ଜାନି ସବ ହୀ କୀ। ରୁଚି ଲାଲସା ରହନି ଜନ ଜୀ କୀ ॥
ପ୍ରନତପାଲୁ ପାଲିହି ସବ କାହୂ। ଦେଉ ଦୁହୂ ଦିସି ଓର ନିବାହୂ ॥
ଅସ ମୋହି ସବ ବିଧି ଭୂରି ଭରୋସୋ। କିଏଁ ବିଚାରୁ ନ ସୋଚୁ ଖରୋ ସୋ ॥
ଆରତି ମୋର ନାଥ କର ଛୋହୂ। ଦୁହୁଁ ମିଲି କୀନ୍ହ ଢୀଠୁ ହଠି ମୋହୂ ॥
ୟହ ବଡ଼ ଦୋଷୁ ଦୂରି କରି ସ୍ଵାମୀ। ତଜି ସକୋଚ ସିଖିଅ ଅନୁଗାମୀ ॥
ଭରତ ବିନୟ ସୁନି ସବହିଂ ପ୍ରସଂସୀ। ଖୀର ନୀର ବିବରନ ଗତି ହଂସୀ ॥

ଦୋ. ଦୀନବଂଧୁ ସୁନି ବଂଧୁ କେ ବଚନ ଦୀନ ଛଲହୀନ।
ଦେସ କାଲ ଅଵସର ସରିସ ବୋଲେ ରାମୁ ପ୍ରବୀନ ॥ 314 ॥

ତାତ ତୁମ୍ହାରି ମୋରି ପରିଜନ କୀ। ଚିଂତା ଗୁରହି ନୃପହି ଘର ବନ କୀ ॥
ମାଥେ ପର ଗୁର ମୁନି ମିଥିଲେସୂ। ହମହି ତୁମ୍ହହି ସପନେହୁଁ ନ କଲେସୂ ॥
ମୋର ତୁମ୍ହାର ପରମ ପୁରୁଷାରଥୁ। ସ୍ଵାରଥୁ ସୁଜସୁ ଧରମୁ ପରମାରଥୁ ॥
ପିତୁ ଆୟସୁ ପାଲିହିଂ ଦୁହୁ ଭାଈ। ଲୋକ ବେଦ ଭଲ ଭୂପ ଭଲାଈ ॥
ଗୁର ପିତୁ ମାତୁ ସ୍ଵାମି ସିଖ ପାଲେଂ। ଚଲେହୁଁ କୁମଗ ପଗ ପରହିଂ ନ ଖାଲେମ୍ ॥
ଅସ ବିଚାରି ସବ ସୋଚ ବିହାଈ। ପାଲହୁ ଅଵଧ ଅଵଧି ଭରି ଜାଈ ॥
ଦେସୁ କୋସୁ ପରିଜନ ପରିଵାରୂ। ଗୁର ପଦ ରଜହିଂ ଲାଗ ଛରୁଭାରୂ ॥
ତୁମ୍ହ ମୁନି ମାତୁ ସଚିଵ ସିଖ ମାନୀ। ପାଲେହୁ ପୁହୁମି ପ୍ରଜା ରଜଧାନୀ ॥

ଦୋ. ମୁଖିଆ ମୁଖୁ ସୋ ଚାହିଐ ଖାନ ପାନ କହୁଁ ଏକ।
ପାଲି ପୋଷି ସକଲ ଅଁଗ ତୁଲସୀ ସହିତ ବିବେକ ॥ 315 ॥

ରାଜଧରମ ସରବସୁ ଏତନୋଈ। ଜିମି ମନ ମାହଁ ମନୋରଥ ଗୋଈ ॥
ବଂଧୁ ପ୍ରବୋଧୁ କୀନ୍ହ ବହୁ ଭାଁତୀ। ବିନୁ ଅଧାର ମନ ତୋଷୁ ନ ସାଁତୀ ॥
ଭରତ ସୀଲ ଗୁର ସଚିଵ ସମାଜୂ। ସକୁଚ ସନେହ ବିବସ ରଘୁରାଜୂ ॥
ପ୍ରଭୁ କରି କୃପା ପାଁଵରୀଂ ଦୀନ୍ହୀଂ। ସାଦର ଭରତ ସୀସ ଧରି ଲୀନ୍ହୀମ୍ ॥
ଚରନପୀଠ କରୁନାନିଧାନ କେ। ଜନୁ ଜୁଗ ଜାମିକ ପ୍ରଜା ପ୍ରାନ କେ ॥
ସଂପୁଟ ଭରତ ସନେହ ରତନ କେ। ଆଖର ଜୁଗ ଜୁନ ଜୀଵ ଜତନ କେ ॥
କୁଲ କପାଟ କର କୁସଲ କରମ କେ। ବିମଲ ନୟନ ସେଵା ସୁଧରମ କେ ॥
ଭରତ ମୁଦିତ ଅଵଲଂବ ଲହେ ତେଂ। ଅସ ସୁଖ ଜସ ସିୟ ରାମୁ ରହେ ତେମ୍ ॥

ଦୋ. ମାଗେଉ ବିଦା ପ୍ରନାମୁ କରି ରାମ ଲିଏ ଉର ଲାଇ।
ଲୋଗ ଉଚାଟେ ଅମରପତି କୁଟିଲ କୁଅଵସରୁ ପାଇ ॥ 316 ॥

ସୋ କୁଚାଲି ସବ କହଁ ଭି ନୀକୀ। ଅଵଧି ଆସ ସମ ଜୀଵନି ଜୀ କୀ ॥
ନତରୁ ଲଖନ ସିୟ ସମ ବିୟୋଗା। ହହରି ମରତ ସବ ଲୋଗ କୁରୋଗା ॥
ରାମକୃପାଁ ଅଵରେବ ସୁଧାରୀ। ବିବୁଧ ଧାରି ଭି ଗୁନଦ ଗୋହାରୀ ॥
ଭେଂଟତ ଭୁଜ ଭରି ଭାଇ ଭରତ ସୋ। ରାମ ପ୍ରେମ ରସୁ କହି ନ ପରତ ସୋ ॥
ତନ ମନ ବଚନ ଉମଗ ଅନୁରାଗା। ଧୀର ଧୁରଂଧର ଧୀରଜୁ ତ୍ୟାଗା ॥
ବାରିଜ ଲୋଚନ ମୋଚତ ବାରୀ। ଦେଖି ଦସା ସୁର ସଭା ଦୁଖାରୀ ॥
ମୁନିଗନ ଗୁର ଧୁର ଧୀର ଜନକ ସେ। ଗ୍ୟାନ ଅନଲ ମନ କସେଂ କନକ ସେ ॥
ଜେ ବିରଂଚି ନିରଲେପ ଉପାଏ। ପଦୁମ ପତ୍ର ଜିମି ଜଗ ଜଲ ଜାଏ ॥

ଦୋ. ତେଉ ବିଲୋକି ରଘୁବର ଭରତ ପ୍ରୀତି ଅନୂପ ଅପାର।
ଭେ ମଗନ ମନ ତନ ବଚନ ସହିତ ବିରାଗ ବିଚାର ॥ 317 ॥

ଜହାଁ ଜନକ ଗୁର ମତି ଭୋରୀ। ପ୍ରାକୃତ ପ୍ରୀତି କହତ ବଡ଼ଇ ଖୋରୀ ॥
ବରନତ ରଘୁବର ଭରତ ବିୟୋଗୂ। ସୁନି କଠୋର କବି ଜାନିହି ଲୋଗୂ ॥
ସୋ ସକୋଚ ରସୁ ଅକଥ ସୁବାନୀ। ସମୁ ସନେହୁ ସୁମିରି ସକୁଚାନୀ ॥
ଭେଂଟି ଭରତ ରଘୁବର ସମୁଝାଏ। ପୁନି ରିପୁଦଵନୁ ହରଷି ହିୟଁ ଲାଏ ॥
ସେଵକ ସଚିଵ ଭରତ ରୁଖ ପାଈ। ନିଜ ନିଜ କାଜ ଲଗେ ସବ ଜାଈ ॥
ସୁନି ଦାରୁନ ଦୁଖୁ ଦୁହୂଁ ସମାଜା। ଲଗେ ଚଲନ କେ ସାଜନ ସାଜା ॥
ପ୍ରଭୁ ପଦ ପଦୁମ ବଂଦି ଦୌ ଭାଈ। ଚଲେ ସୀସ ଧରି ରାମ ରଜାଈ ॥
ମୁନି ତାପସ ବନଦେଵ ନିହୋରୀ। ସବ ସନମାନି ବହୋରି ବହୋରୀ ॥

ଦୋ. ଲଖନହି ଭେଂଟି ପ୍ରନାମୁ କରି ସିର ଧରି ସିୟ ପଦ ଧୂରି।
ଚଲେ ସପ୍ରେମ ଅସୀସ ସୁନି ସକଲ ସୁମଂଗଲ ମୂରି ॥ 318 ॥

ସାନୁଜ ରାମ ନୃପହି ସିର ନାଈ। କୀନ୍ହି ବହୁତ ବିଧି ବିନୟ ବଡ଼ଆଈ ॥
ଦେଵ ଦୟା ବସ ବଡ଼ ଦୁଖୁ ପାୟୁ। ସହିତ ସମାଜ କାନନହିଂ ଆୟୁ ॥
ପୁର ପଗୁ ଧାରିଅ ଦେଇ ଅସୀସା। କୀନ୍ହ ଧୀର ଧରି ଗଵନୁ ମହୀସା ॥
ମୁନି ମହିଦେଵ ସାଧୁ ସନମାନେ। ବିଦା କିଏ ହରି ହର ସମ ଜାନେ ॥
ସାସୁ ସମୀପ ଗେ ଦୌ ଭାଈ। ଫିରେ ବଂଦି ପଗ ଆସିଷ ପାଈ ॥
କୌସିକ ବାମଦେଵ ଜାବାଲୀ। ପୁରଜନ ପରିଜନ ସଚିଵ ସୁଚାଲୀ ॥
ଜଥା ଜୋଗୁ କରି ବିନୟ ପ୍ରନାମା। ବିଦା କିଏ ସବ ସାନୁଜ ରାମା ॥
ନାରି ପୁରୁଷ ଲଘୁ ମଧ୍ୟ ବଡ଼ଏରେ। ସବ ସନମାନି କୃପାନିଧି ଫେରେ ॥

ଦୋ. ଭରତ ମାତୁ ପଦ ବଂଦି ପ୍ରଭୁ ସୁଚି ସନେହଁ ମିଲି ଭେଂଟି।
ବିଦା କୀନ୍ହ ସଜି ପାଲକୀ ସକୁଚ ସୋଚ ସବ ମେଟି ॥ 319 ॥

ପରିଜନ ମାତୁ ପିତହି ମିଲି ସୀତା। ଫିରୀ ପ୍ରାନପ୍ରିୟ ପ୍ରେମ ପୁନୀତା ॥
କରି ପ୍ରନାମୁ ଭେଂଟୀ ସବ ସାସୂ। ପ୍ରୀତି କହତ କବି ହିୟଁ ନ ହୁଲାସୂ ॥
ସୁନି ସିଖ ଅଭିମତ ଆସିଷ ପାଈ। ରହୀ ସୀୟ ଦୁହୁ ପ୍ରୀତି ସମାଈ ॥
ରଘୁପତି ପଟୁ ପାଲକୀଂ ମଗାଈଂ। କରି ପ୍ରବୋଧୁ ସବ ମାତୁ ଚଢ଼ଆଈ ॥
ବାର ବାର ହିଲି ମିଲି ଦୁହୁ ଭାଈ। ସମ ସନେହଁ ଜନନୀ ପହୁଁଚାଈ ॥
ସାଜି ବାଜି ଗଜ ବାହନ ନାନା। ଭରତ ଭୂପ ଦଲ କୀନ୍ହ ପୟାନା ॥
ହୃଦୟଁ ରାମୁ ସିୟ ଲଖନ ସମେତା। ଚଲେ ଜାହିଂ ସବ ଲୋଗ ଅଚେତା ॥
ବସହ ବାଜି ଗଜ ପସୁ ହିୟଁ ହାରେଂ। ଚଲେ ଜାହିଂ ପରବସ ମନ ମାରେମ୍ ॥

ଦୋ. ଗୁର ଗୁରତିୟ ପଦ ବଂଦି ପ୍ରଭୁ ସୀତା ଲଖନ ସମେତ।
ଫିରେ ହରଷ ବିସମୟ ସହିତ ଆଏ ପରନ ନିକେତ ॥ 320 ॥

ବିଦା କୀନ୍ହ ସନମାନି ନିଷାଦୂ। ଚଲେଉ ହୃଦୟଁ ବଡ଼ ବିରହ ବିଷାଦୂ ॥
କୋଲ କିରାତ ଭିଲ୍ଲ ବନଚାରୀ। ଫେରେ ଫିରେ ଜୋହାରି ଜୋହାରୀ ॥
ପ୍ରଭୁ ସିୟ ଲଖନ ବୈଠି ବଟ ଛାହୀଂ। ପ୍ରିୟ ପରିଜନ ବିୟୋଗ ବିଲଖାହୀମ୍ ॥
ଭରତ ସନେହ ସୁଭାଉ ସୁବାନୀ। ପ୍ରିୟା ଅନୁଜ ସନ କହତ ବଖାନୀ ॥
ପ୍ରୀତି ପ୍ରତୀତି ବଚନ ମନ କରନୀ। ଶ୍ରୀମୁଖ ରାମ ପ୍ରେମ ବସ ବରନୀ ॥
ତେହି ଅଵସର ଖଗ ମୃଗ ଜଲ ମୀନା। ଚିତ୍ରକୂଟ ଚର ଅଚର ମଲୀନା ॥
ବିବୁଧ ବିଲୋକି ଦସା ରଘୁବର କୀ। ବରଷି ସୁମନ କହି ଗତି ଘର ଘର କୀ ॥
ପ୍ରଭୁ ପ୍ରନାମୁ କରି ଦୀନ୍ହ ଭରୋସୋ। ଚଲେ ମୁଦିତ ମନ ଡର ନ ଖରୋ ସୋ ॥

ଦୋ. ସାନୁଜ ସୀୟ ସମେତ ପ୍ରଭୁ ରାଜତ ପରନ କୁଟୀର।
ଭଗତି ଗ୍ୟାନୁ ବୈରାଗ୍ୟ ଜନୁ ସୋହତ ଧରେଂ ସରୀର ॥ 321 ॥

ମୁନି ମହିସୁର ଗୁର ଭରତ ଭୁଆଲୂ। ରାମ ବିରହଁ ସବୁ ସାଜୁ ବିହାଲୂ ॥
ପ୍ରଭୁ ଗୁନ ଗ୍ରାମ ଗନତ ମନ ମାହୀଂ। ସବ ଚୁପଚାପ ଚଲେ ମଗ ଜାହୀମ୍ ॥
ଜମୁନା ଉତରି ପାର ସବୁ ଭୟୂ। ସୋ ବାସରୁ ବିନୁ ଭୋଜନ ଗୟୂ ॥
ଉତରି ଦେଵସରି ଦୂସର ବାସୂ। ରାମସଖାଁ ସବ କୀନ୍ହ ସୁପାସୂ ॥
ସୀ ଉତରି ଗୋମତୀଂ ନହାଏ। ଚୌଥେଂ ଦିଵସ ଅଵଧପୁର ଆଏ।
ଜନକୁ ରହେ ପୁର ବାସର ଚାରୀ। ରାଜ କାଜ ସବ ସାଜ ସଁଭାରୀ ॥
ସୌଂପି ସଚିଵ ଗୁର ଭରତହି ରାଜୂ। ତେରହୁତି ଚଲେ ସାଜି ସବୁ ସାଜୂ ॥
ନଗର ନାରି ନର ଗୁର ସିଖ ମାନୀ। ବସେ ସୁଖେନ ରାମ ରଜଧାନୀ ॥

ଦୋ. ରାମ ଦରସ ଲଗି ଲୋଗ ସବ କରତ ନେମ ଉପବାସ।
ତଜି ତଜି ଭୂଷନ ଭୋଗ ସୁଖ ଜିଅତ ଅଵଧି କୀଂ ଆସ ॥ 322 ॥

ସଚିଵ ସୁସେଵକ ଭରତ ପ୍ରବୋଧେ। ନିଜ ନିଜ କାଜ ପାଇ ପାଇ ସିଖ ଓଧେ ॥
ପୁନି ସିଖ ଦୀନ୍ହ ବୋଲି ଲଘୁ ଭାଈ। ସୌଂପୀ ସକଲ ମାତୁ ସେଵକାଈ ॥
ଭୂସୁର ବୋଲି ଭରତ କର ଜୋରେ। କରି ପ୍ରନାମ ବୟ ବିନୟ ନିହୋରେ ॥
ଊଁଚ ନୀଚ କାରଜୁ ଭଲ ପୋଚୂ। ଆୟସୁ ଦେବ ନ କରବ ସଁକୋଚୂ ॥
ପରିଜନ ପୁରଜନ ପ୍ରଜା ବୋଲାଏ। ସମାଧାନୁ କରି ସୁବସ ବସାଏ ॥
ସାନୁଜ ଗେ ଗୁର ଗେହଁ ବହୋରୀ। କରି ଦଂଡଵତ କହତ କର ଜୋରୀ ॥
ଆୟସୁ ହୋଇ ତ ରହୌଂ ସନେମା। ବୋଲେ ମୁନି ତନ ପୁଲକି ସପେମା ॥
ସମୁଝଵ କହବ କରବ ତୁମ୍ହ ଜୋଈ। ଧରମ ସାରୁ ଜଗ ହୋଇହି ସୋଈ ॥

ଦୋ. ସୁନି ସିଖ ପାଇ ଅସୀସ ବଡ଼ଇ ଗନକ ବୋଲି ଦିନୁ ସାଧି।
ସିଂଘାସନ ପ୍ରଭୁ ପାଦୁକା ବୈଠାରେ ନିରୁପାଧି ॥ 323 ॥

ରାମ ମାତୁ ଗୁର ପଦ ସିରୁ ନାଈ। ପ୍ରଭୁ ପଦ ପୀଠ ରଜାୟସୁ ପାଈ ॥
ନଂଦିଗାଵଁ କରି ପରନ କୁଟୀରା। କୀନ୍ହ ନିଵାସୁ ଧରମ ଧୁର ଧୀରା ॥
ଜଟାଜୂଟ ସିର ମୁନିପଟ ଧାରୀ। ମହି ଖନି କୁସ ସାଁଥରୀ ସଁଵାରୀ ॥
ଅସନ ବସନ ବାସନ ବ୍ରତ ନେମା। କରତ କଠିନ ରିଷିଧରମ ସପ୍ରେମା ॥
ଭୂଷନ ବସନ ଭୋଗ ସୁଖ ଭୂରୀ। ମନ ତନ ବଚନ ତଜେ ତିନ ତୂରୀ ॥
ଅଵଧ ରାଜୁ ସୁର ରାଜୁ ସିହାଈ। ଦସରଥ ଧନୁ ସୁନି ଧନଦୁ ଲଜାଈ ॥
ତେହିଂ ପୁର ବସତ ଭରତ ବିନୁ ରାଗା। ଚଂଚରୀକ ଜିମି ଚଂପକ ବାଗା ॥
ରମା ବିଲାସୁ ରାମ ଅନୁରାଗୀ। ତଜତ ବମନ ଜିମି ଜନ ବଡ଼ଭାଗୀ ॥

ଦୋ. ରାମ ପେମ ଭାଜନ ଭରତୁ ବଡ଼ଏ ନ ଏହିଂ କରତୂତି।
ଚାତକ ହଂସ ସରାହିଅତ ଟେଂକ ବିବେକ ବିଭୂତି ॥ 324 ॥

ଦେହ ଦିନହୁଁ ଦିନ ଦୂବରି ହୋଈ। ଘଟି ତେଜୁ ବଲୁ ମୁଖଛବି ସୋଈ ॥
ନିତ ନଵ ରାମ ପ୍ରେମ ପନୁ ପୀନା। ବଢ଼ତ ଧରମ ଦଲୁ ମନୁ ନ ମଲୀନା ॥
ଜିମି ଜଲୁ ନିଘଟତ ସରଦ ପ୍ରକାସେ। ବିଲସତ ବେତସ ବନଜ ବିକାସେ ॥
ସମ ଦମ ସଂଜମ ନିୟମ ଉପାସା। ନଖତ ଭରତ ହିୟ ବିମଲ ଅକାସା ॥
ଧ୍ରୁଵ ବିସ୍ଵାସ ଅଵଧି ରାକା ସୀ। ସ୍ଵାମି ସୁରତି ସୁରବୀଥି ବିକାସୀ ॥
ରାମ ପେମ ବିଧୁ ଅଚଲ ଅଦୋଷା। ସହିତ ସମାଜ ସୋହ ନିତ ଚୋଖା ॥
ଭରତ ରହନି ସମୁଝନି କରତୂତୀ। ଭଗତି ବିରତି ଗୁନ ବିମଲ ବିଭୂତୀ ॥
ବରନତ ସକଲ ସୁକଚି ସକୁଚାହୀଂ। ସେସ ଗନେସ ଗିରା ଗମୁ ନାହୀମ୍ ॥

ଦୋ. ନିତ ପୂଜତ ପ୍ରଭୁ ପାଁଵରୀ ପ୍ରୀତି ନ ହୃଦୟଁ ସମାତି ॥
ମାଗି ମାଗି ଆୟସୁ କରତ ରାଜ କାଜ ବହୁ ଭାଁତି ॥ 325 ॥

ପୁଲକ ଗାତ ହିୟଁ ସିୟ ରଘୁବୀରୂ। ଜୀହ ନାମୁ ଜପ ଲୋଚନ ନୀରୂ ॥
ଲଖନ ରାମ ସିୟ କାନନ ବସହୀଂ। ଭରତୁ ଭଵନ ବସି ତପ ତନୁ କସହୀମ୍ ॥
ଦୌ ଦିସି ସମୁଝି କହତ ସବୁ ଲୋଗୂ। ସବ ବିଧି ଭରତ ସରାହନ ଜୋଗୂ ॥
ସୁନି ବ୍ରତ ନେମ ସାଧୁ ସକୁଚାହୀଂ। ଦେଖି ଦସା ମୁନିରାଜ ଲଜାହୀମ୍ ॥
ପରମ ପୁନୀତ ଭରତ ଆଚରନୂ। ମଧୁର ମଂଜୁ ମୁଦ ମଂଗଲ କରନୂ ॥
ହରନ କଠିନ କଲି କଲୁଷ କଲେସୂ। ମହାମୋହ ନିସି ଦଲନ ଦିନେସୂ ॥
ପାପ ପୁଂଜ କୁଂଜର ମୃଗରାଜୂ। ସମନ ସକଲ ସଂତାପ ସମାଜୂ।
ଜନ ରଂଜନ ଭଂଜନ ଭଵ ଭାରୂ। ରାମ ସନେହ ସୁଧାକର ସାରୂ ॥

ଛଂ. ସିୟ ରାମ ପ୍ରେମ ପିୟୂଷ ପୂରନ ହୋତ ଜନମୁ ନ ଭରତ କୋ।
ମୁନି ମନ ଅଗମ ଜମ ନିୟମ ସମ ଦମ ବିଷମ ବ୍ରତ ଆଚରତ କୋ ॥
ଦୁଖ ଦାହ ଦାରିଦ ଦଂଭ ଦୂଷନ ସୁଜସ ମିସ ଅପହରତ କୋ।
କଲିକାଲ ତୁଲସୀ ସେ ସଠନ୍ହି ହଠି ରାମ ସନମୁଖ କରତ କୋ ॥

ସୋ. ଭରତ ଚରିତ କରି ନେମୁ ତୁଲସୀ ଜୋ ସାଦର ସୁନହିଂ।
ସୀୟ ରାମ ପଦ ପେମୁ ଅଵସି ହୋଇ ଭଵ ରସ ବିରତି ॥ 326 ॥

ମାସପାରାୟଣ, ଇକ୍କୀସଵାଁ ଵିଶ୍ରାମ
ଇତି ଶ୍ରୀମଦ୍ରାମଚରିତମାନସେ ସକଲକଲିକଲୁଷଵିଧ୍ଵଂସନେ
ଦ୍ଵିତୀୟଃ ସୋପାନଃ ସମାପ୍ତଃ।
(ଅୟୋଧ୍ୟାକାଂଡ ସମାପ୍ତ)