ଶ୍ରୀଜାନକୀଵଲ୍ଲଭୋ ଵିଜୟତେ
ଶ୍ରୀରାମଚରିତମାନସ
ପଂଚମ ସୋପାନ (ସୁଂଦରକାଂଡ)
ଶାଂତଂ ଶାଶ୍ଵତମପ୍ରମେୟମନଘଂ ନିର୍ଵାଣଶାଂତିପ୍ରଦଂ
ବ୍ରହ୍ମାଶଂଭୁଫଣୀଂଦ୍ରସେଵ୍ୟମନିଶଂ ଵେଦାଂତଵେଦ୍ୟଂ ଵିଭୁମ୍ ।
ରାମାଖ୍ୟଂ ଜଗଦୀଶ୍ଵରଂ ସୁରଗୁରୁଂ ମାୟାମନୁଷ୍ୟଂ ହରିଂ
ଵଂଦେଽହଂ କରୁଣାକରଂ ରଘୁଵରଂ ଭୂପାଲଚୂଡ଼ଆମଣିମ୍ ॥ 1 ॥
ନାନ୍ୟା ସ୍ପୃହା ରଘୁପତେ ହୃଦୟେଽସ୍ମଦୀୟେ
ସତ୍ୟଂ ଵଦାମି ଚ ଭଵାନଖିଲାଂତରାତ୍ମା।
ଭକ୍ତିଂ ପ୍ରୟଚ୍ଛ ରଘୁପୁଂଗଵ ନିର୍ଭରାଂ ମେ
କାମାଦିଦୋଷରହିତଂ କୁରୁ ମାନସଂ ଚ ॥ 2 ॥
ଅତୁଲିତବଲଧାମଂ ହେମଶୈଲାଭଦେହଂ
ଦନୁଜଵନକୃଶାନୁଂ ଜ୍ଞାନିନାମଗ୍ରଗଣ୍ୟମ୍।
ସକଲଗୁଣନିଧାନଂ ଵାନରାଣାମଧୀଶଂ
ରଘୁପତିପ୍ରିୟଭକ୍ତଂ ଵାତଜାତଂ ନମାମି ॥ 3 ॥
ଜାମଵଂତ କେ ବଚନ ସୁହାଏ। ସୁନି ହନୁମଂତ ହୃଦୟ ଅତି ଭାଏ ॥
ତବ ଲଗି ମୋହି ପରିଖେହୁ ତୁମ୍ହ ଭାଈ। ସହି ଦୁଖ କଂଦ ମୂଲ ଫଲ ଖାଈ ॥
ଜବ ଲଗି ଆଵୌଂ ସୀତହି ଦେଖୀ। ହୋଇହି କାଜୁ ମୋହି ହରଷ ବିସେଷୀ ॥
ୟହ କହି ନାଇ ସବନ୍ହି କହୁଁ ମାଥା। ଚଲେଉ ହରଷି ହିୟଁ ଧରି ରଘୁନାଥା ॥
ସିଂଧୁ ତୀର ଏକ ଭୂଧର ସୁଂଦର। କୌତୁକ କୂଦି ଚଢ଼ଏଉ ତା ଊପର ॥
ବାର ବାର ରଘୁବୀର ସଁଭାରୀ। ତରକେଉ ପଵନତନୟ ବଲ ଭାରୀ ॥
ଜେହିଂ ଗିରି ଚରନ ଦେଇ ହନୁମଂତା। ଚଲେଉ ସୋ ଗା ପାତାଲ ତୁରଂତା ॥
ଜିମି ଅମୋଘ ରଘୁପତି କର ବାନା। ଏହୀ ଭାଁତି ଚଲେଉ ହନୁମାନା ॥
ଜଲନିଧି ରଘୁପତି ଦୂତ ବିଚାରୀ। ତୈଂ ମୈନାକ ହୋହି ଶ୍ରମହାରୀ ॥
ଦୋ. ହନୂମାନ ତେହି ପରସା କର ପୁନି କୀନ୍ହ ପ୍ରନାମ।
ରାମ କାଜୁ କୀନ୍ହେଂ ବିନୁ ମୋହି କହାଁ ବିଶ୍ରାମ ॥ 1 ॥
ଜାତ ପଵନସୁତ ଦେଵନ୍ହ ଦେଖା। ଜାନୈଂ କହୁଁ ବଲ ବୁଦ୍ଧି ବିସେଷା ॥
ସୁରସା ନାମ ଅହିନ୍ହ କୈ ମାତା। ପଠିନ୍ହି ଆଇ କହୀ ତେହିଂ ବାତା ॥
ଆଜୁ ସୁରନ୍ହ ମୋହି ଦୀନ୍ହ ଅହାରା। ସୁନତ ବଚନ କହ ପଵନକୁମାରା ॥
ରାମ କାଜୁ କରି ଫିରି ମୈଂ ଆଵୌଂ। ସୀତା କି ସୁଧି ପ୍ରଭୁହି ସୁନାଵୌମ୍ ॥
ତବ ତଵ ବଦନ ପୈଠିହୁଁ ଆଈ। ସତ୍ୟ କହୁଁ ମୋହି ଜାନ ଦେ ମାଈ ॥
କବନେହୁଁ ଜତନ ଦେଇ ନହିଂ ଜାନା। ଗ୍ରସସି ନ ମୋହି କହେଉ ହନୁମାନା ॥
ଜୋଜନ ଭରି ତେହିଂ ବଦନୁ ପସାରା। କପି ତନୁ କୀନ୍ହ ଦୁଗୁନ ବିସ୍ତାରା ॥
ସୋରହ ଜୋଜନ ମୁଖ ତେହିଂ ଠୟୂ। ତୁରତ ପଵନସୁତ ବତ୍ତିସ ଭୟୂ ॥
ଜସ ଜସ ସୁରସା ବଦନୁ ବଢ଼ଆଵା। ତାସୁ ଦୂନ କପି ରୂପ ଦେଖାଵା ॥
ସତ ଜୋଜନ ତେହିଂ ଆନନ କୀନ୍ହା। ଅତି ଲଘୁ ରୂପ ପଵନସୁତ ଲୀନ୍ହା ॥
ବଦନ ପିଠି ପୁନି ବାହେର ଆଵା। ମାଗା ବିଦା ତାହି ସିରୁ ନାଵା ॥
ମୋହି ସୁରନ୍ହ ଜେହି ଲାଗି ପଠାଵା। ବୁଧି ବଲ ମରମୁ ତୋର ମୈ ପାଵା ॥
ଦୋ. ରାମ କାଜୁ ସବୁ କରିହହୁ ତୁମ୍ହ ବଲ ବୁଦ୍ଧି ନିଧାନ।
ଆସିଷ ଦେହ ଗୀ ସୋ ହରଷି ଚଲେଉ ହନୁମାନ ॥ 2 ॥
ନିସିଚରି ଏକ ସିଂଧୁ ମହୁଁ ରହୀ। କରି ମାୟା ନଭୁ କେ ଖଗ ଗହୀ ॥
ଜୀଵ ଜଂତୁ ଜେ ଗଗନ ଉଡ଼ଆହୀଂ। ଜଲ ବିଲୋକି ତିନ୍ହ କୈ ପରିଛାହୀମ୍ ॥
ଗହି ଛାହଁ ସକ ସୋ ନ ଉଡ଼ଆଈ। ଏହି ବିଧି ସଦା ଗଗନଚର ଖାଈ ॥
ସୋଇ ଛଲ ହନୂମାନ କହଁ କୀନ୍ହା। ତାସୁ କପଟୁ କପି ତୁରତହିଂ ଚୀନ୍ହା ॥
ତାହି ମାରି ମାରୁତସୁତ ବୀରା। ବାରିଧି ପାର ଗୟୁ ମତିଧୀରା ॥
ତହାଁ ଜାଇ ଦେଖୀ ବନ ସୋଭା। ଗୁଂଜତ ଚଂଚରୀକ ମଧୁ ଲୋଭା ॥
ନାନା ତରୁ ଫଲ ଫୂଲ ସୁହାଏ। ଖଗ ମୃଗ ବୃଂଦ ଦେଖି ମନ ଭାଏ ॥
ସୈଲ ବିସାଲ ଦେଖି ଏକ ଆଗେଂ। ତା ପର ଧାଇ ଚଢେଉ ଭୟ ତ୍ୟାଗେମ୍ ॥
ଉମା ନ କଛୁ କପି କୈ ଅଧିକାଈ। ପ୍ରଭୁ ପ୍ରତାପ ଜୋ କାଲହି ଖାଈ ॥
ଗିରି ପର ଚଢି ଲଂକା ତେହିଂ ଦେଖୀ। କହି ନ ଜାଇ ଅତି ଦୁର୍ଗ ବିସେଷୀ ॥
ଅତି ଉତଂଗ ଜଲନିଧି ଚହୁ ପାସା। କନକ କୋଟ କର ପରମ ପ୍ରକାସା ॥
ଛଂ=କନକ କୋଟ ବିଚିତ୍ର ମନି କୃତ ସୁଂଦରାୟତନା ଘନା।
ଚୁହଟ୍ଟ ହଟ୍ଟ ସୁବଟ୍ଟ ବୀଥୀଂ ଚାରୁ ପୁର ବହୁ ବିଧି ବନା ॥
ଗଜ ବାଜି ଖଚ୍ଚର ନିକର ପଦଚର ରଥ ବରୂଥିନ୍ହ କୋ ଗନୈ ॥
ବହୁରୂପ ନିସିଚର ଜୂଥ ଅତିବଲ ସେନ ବରନତ ନହିଂ ବନୈ ॥ 1 ॥
ବନ ବାଗ ଉପବନ ବାଟିକା ସର କୂପ ବାପୀଂ ସୋହହୀଂ।
ନର ନାଗ ସୁର ଗଂଧର୍ବ କନ୍ୟା ରୂପ ମୁନି ମନ ମୋହହୀମ୍ ॥
କହୁଁ ମାଲ ଦେହ ବିସାଲ ସୈଲ ସମାନ ଅତିବଲ ଗର୍ଜହୀଂ।
ନାନା ଅଖାରେନ୍ହ ଭିରହିଂ ବହୁ ବିଧି ଏକ ଏକନ୍ହ ତର୍ଜହୀମ୍ ॥ 2 ॥
କରି ଜତନ ଭଟ କୋଟିନ୍ହ ବିକଟ ତନ ନଗର ଚହୁଁ ଦିସି ରଚ୍ଛହୀଂ।
କହୁଁ ମହିଷ ମାନଷୁ ଧେନୁ ଖର ଅଜ ଖଲ ନିସାଚର ଭଚ୍ଛହୀମ୍ ॥
ଏହି ଲାଗି ତୁଲସୀଦାସ ଇନ୍ହ କୀ କଥା କଛୁ ଏକ ହୈ କହୀ।
ରଘୁବୀର ସର ତୀରଥ ସରୀରନ୍ହି ତ୍ୟାଗି ଗତି ପୈହହିଂ ସହୀ ॥ 3 ॥
ଦୋ. ପୁର ରଖଵାରେ ଦେଖି ବହୁ କପି ମନ କୀନ୍ହ ବିଚାର।
ଅତି ଲଘୁ ରୂପ ଧରୌଂ ନିସି ନଗର କରୌଂ ପିସାର ॥ 3 ॥
ମସକ ସମାନ ରୂପ କପି ଧରୀ। ଲଂକହି ଚଲେଉ ସୁମିରି ନରହରୀ ॥
ନାମ ଲଂକିନୀ ଏକ ନିସିଚରୀ। ସୋ କହ ଚଲେସି ମୋହି ନିଂଦରୀ ॥
ଜାନେହି ନହୀଂ ମରମୁ ସଠ ମୋରା। ମୋର ଅହାର ଜହାଁ ଲଗି ଚୋରା ॥
ମୁଠିକା ଏକ ମହା କପି ହନୀ। ରୁଧିର ବମତ ଧରନୀଂ ଢନମନୀ ॥
ପୁନି ସଂଭାରି ଉଠି ସୋ ଲଂକା। ଜୋରି ପାନି କର ବିନୟ ସଂସକା ॥
ଜବ ରାଵନହି ବ୍ରହ୍ମ ବର ଦୀନ୍ହା। ଚଲତ ବିରଂଚି କହା ମୋହି ଚୀନ୍ହା ॥
ବିକଲ ହୋସି ତୈଂ କପି କେଂ ମାରେ। ତବ ଜାନେସୁ ନିସିଚର ସଂଘାରେ ॥
ତାତ ମୋର ଅତି ପୁନ୍ୟ ବହୂତା। ଦେଖେଉଁ ନୟନ ରାମ କର ଦୂତା ॥
ଦୋ. ତାତ ସ୍ଵର୍ଗ ଅପବର୍ଗ ସୁଖ ଧରିଅ ତୁଲା ଏକ ଅଂଗ।
ତୂଲ ନ ତାହି ସକଲ ମିଲି ଜୋ ସୁଖ ଲଵ ସତସଂଗ ॥ 4 ॥
ପ୍ରବିସି ନଗର କୀଜେ ସବ କାଜା। ହୃଦୟଁ ରାଖି କୌସଲପୁର ରାଜା ॥
ଗରଲ ସୁଧା ରିପୁ କରହିଂ ମିତାଈ। ଗୋପଦ ସିଂଧୁ ଅନଲ ସିତଲାଈ ॥
ଗରୁଡ଼ ସୁମେରୁ ରେନୂ ସମ ତାହୀ। ରାମ କୃପା କରି ଚିତଵା ଜାହୀ ॥
ଅତି ଲଘୁ ରୂପ ଧରେଉ ହନୁମାନା। ପୈଠା ନଗର ସୁମିରି ଭଗଵାନା ॥
ମଂଦିର ମଂଦିର ପ୍ରତି କରି ସୋଧା। ଦେଖେ ଜହଁ ତହଁ ଅଗନିତ ଜୋଧା ॥
ଗୟୁ ଦସାନନ ମଂଦିର ମାହୀଂ। ଅତି ବିଚିତ୍ର କହି ଜାତ ସୋ ନାହୀମ୍ ॥
ସୟନ କିଏ ଦେଖା କପି ତେହୀ। ମଂଦିର ମହୁଁ ନ ଦୀଖି ବୈଦେହୀ ॥
ଭଵନ ଏକ ପୁନି ଦୀଖ ସୁହାଵା। ହରି ମଂଦିର ତହଁ ଭିନ୍ନ ବନାଵା ॥
ଦୋ. ରାମାୟୁଧ ଅଂକିତ ଗୃହ ସୋଭା ବରନି ନ ଜାଇ।
ନଵ ତୁଲସିକା ବୃଂଦ ତହଁ ଦେଖି ହରଷି କପିରାଇ ॥ 5 ॥
ଲଂକା ନିସିଚର ନିକର ନିଵାସା। ଇହାଁ କହାଁ ସଜ୍ଜନ କର ବାସା ॥
ମନ ମହୁଁ ତରକ କରୈ କପି ଲାଗା। ତେହୀଂ ସମୟ ବିଭୀଷନୁ ଜାଗା ॥
ରାମ ରାମ ତେହିଂ ସୁମିରନ କୀନ୍ହା। ହୃଦୟଁ ହରଷ କପି ସଜ୍ଜନ ଚୀନ୍ହା ॥
ଏହି ସନ ହଠି କରିହୁଁ ପହିଚାନୀ। ସାଧୁ ତେ ହୋଇ ନ କାରଜ ହାନୀ ॥
ବିପ୍ର ରୁପ ଧରି ବଚନ ସୁନାଏ। ସୁନତ ବିଭୀଷଣ ଉଠି ତହଁ ଆଏ ॥
କରି ପ୍ରନାମ ପୂଁଛୀ କୁସଲାଈ। ବିପ୍ର କହହୁ ନିଜ କଥା ବୁଝାଈ ॥
କୀ ତୁମ୍ହ ହରି ଦାସନ୍ହ ମହଁ କୋଈ। ମୋରେଂ ହୃଦୟ ପ୍ରୀତି ଅତି ହୋଈ ॥
କୀ ତୁମ୍ହ ରାମୁ ଦୀନ ଅନୁରାଗୀ। ଆୟହୁ ମୋହି କରନ ବଡ଼ଭାଗୀ ॥
ଦୋ. ତବ ହନୁମଂତ କହୀ ସବ ରାମ କଥା ନିଜ ନାମ।
ସୁନତ ଜୁଗଲ ତନ ପୁଲକ ମନ ମଗନ ସୁମିରି ଗୁନ ଗ୍ରାମ ॥ 6 ॥
ସୁନହୁ ପଵନସୁତ ରହନି ହମାରୀ। ଜିମି ଦସନନ୍ହି ମହୁଁ ଜୀଭ ବିଚାରୀ ॥
ତାତ କବହୁଁ ମୋହି ଜାନି ଅନାଥା। କରିହହିଂ କୃପା ଭାନୁକୁଲ ନାଥା ॥
ତାମସ ତନୁ କଛୁ ସାଧନ ନାହୀଂ। ପ୍ରୀତି ନ ପଦ ସରୋଜ ମନ ମାହୀମ୍ ॥
ଅବ ମୋହି ଭା ଭରୋସ ହନୁମଂତା। ବିନୁ ହରିକୃପା ମିଲହିଂ ନହିଂ ସଂତା ॥
ଜୌ ରଘୁବୀର ଅନୁଗ୍ରହ କୀନ୍ହା। ତୌ ତୁମ୍ହ ମୋହି ଦରସୁ ହଠି ଦୀନ୍ହା ॥
ସୁନହୁ ବିଭୀଷନ ପ୍ରଭୁ କୈ ରୀତୀ। କରହିଂ ସଦା ସେଵକ ପର ପ୍ରୀତୀ ॥
କହହୁ କଵନ ମୈଂ ପରମ କୁଲୀନା। କପି ଚଂଚଲ ସବହୀଂ ବିଧି ହୀନା ॥
ପ୍ରାତ ଲେଇ ଜୋ ନାମ ହମାରା। ତେହି ଦିନ ତାହି ନ ମିଲୈ ଅହାରା ॥
ଦୋ. ଅସ ମୈଂ ଅଧମ ସଖା ସୁନୁ ମୋହୂ ପର ରଘୁବୀର।
କୀନ୍ହୀ କୃପା ସୁମିରି ଗୁନ ଭରେ ବିଲୋଚନ ନୀର ॥ 7 ॥
ଜାନତହୂଁ ଅସ ସ୍ଵାମି ବିସାରୀ। ଫିରହିଂ ତେ କାହେ ନ ହୋହିଂ ଦୁଖାରୀ ॥
ଏହି ବିଧି କହତ ରାମ ଗୁନ ଗ୍ରାମା। ପାଵା ଅନିର୍ବାଚ୍ୟ ବିଶ୍ରାମା ॥
ପୁନି ସବ କଥା ବିଭୀଷନ କହୀ। ଜେହି ବିଧି ଜନକସୁତା ତହଁ ରହୀ ॥
ତବ ହନୁମଂତ କହା ସୁନୁ ଭ୍ରାତା। ଦେଖୀ ଚହୁଁ ଜାନକୀ ମାତା ॥
ଜୁଗୁତି ବିଭୀଷନ ସକଲ ସୁନାଈ। ଚଲେଉ ପଵନସୁତ ବିଦା କରାଈ ॥
କରି ସୋଇ ରୂପ ଗୟୁ ପୁନି ତହଵାଁ। ବନ ଅସୋକ ସୀତା ରହ ଜହଵାଁ ॥
ଦେଖି ମନହି ମହୁଁ କୀନ୍ହ ପ୍ରନାମା। ବୈଠେହିଂ ବୀତି ଜାତ ନିସି ଜାମା ॥
କୃସ ତନ ସୀସ ଜଟା ଏକ ବେନୀ। ଜପତି ହୃଦୟଁ ରଘୁପତି ଗୁନ ଶ୍ରେନୀ ॥
ଦୋ. ନିଜ ପଦ ନୟନ ଦିଏଁ ମନ ରାମ ପଦ କମଲ ଲୀନ।
ପରମ ଦୁଖୀ ଭା ପଵନସୁତ ଦେଖି ଜାନକୀ ଦୀନ ॥ 8 ॥
ତରୁ ପଲ୍ଲଵ ମହୁଁ ରହା ଲୁକାଈ। କରି ବିଚାର କରୌଂ କା ଭାଈ ॥
ତେହି ଅଵସର ରାଵନୁ ତହଁ ଆଵା। ସଂଗ ନାରି ବହୁ କିଏଁ ବନାଵା ॥
ବହୁ ବିଧି ଖଲ ସୀତହି ସମୁଝାଵା। ସାମ ଦାନ ଭୟ ଭେଦ ଦେଖାଵା ॥
କହ ରାଵନୁ ସୁନୁ ସୁମୁଖି ସୟାନୀ। ମଂଦୋଦରୀ ଆଦି ସବ ରାନୀ ॥
ତଵ ଅନୁଚରୀଂ କରୁଁ ପନ ମୋରା। ଏକ ବାର ବିଲୋକୁ ମମ ଓରା ॥
ତୃନ ଧରି ଓଟ କହତି ବୈଦେହୀ। ସୁମିରି ଅଵଧପତି ପରମ ସନେହୀ ॥
ସୁନୁ ଦସମୁଖ ଖଦ୍ୟୋତ ପ୍ରକାସା। କବହୁଁ କି ନଲିନୀ କରି ବିକାସା ॥
ଅସ ମନ ସମୁଝୁ କହତି ଜାନକୀ। ଖଲ ସୁଧି ନହିଂ ରଘୁବୀର ବାନ କୀ ॥
ସଠ ସୂନେ ହରି ଆନେହି ମୋହି। ଅଧମ ନିଲଜ୍ଜ ଲାଜ ନହିଂ ତୋହୀ ॥
ଦୋ. ଆପୁହି ସୁନି ଖଦ୍ୟୋତ ସମ ରାମହି ଭାନୁ ସମାନ।
ପରୁଷ ବଚନ ସୁନି କାଢ଼ଇ ଅସି ବୋଲା ଅତି ଖିସିଆନ ॥ 9 ॥
ସୀତା ତୈଂ ମମ କୃତ ଅପମାନା। କଟିହୁଁ ତଵ ସିର କଠିନ କୃପାନା ॥
ନାହିଂ ତ ସପଦି ମାନୁ ମମ ବାନୀ। ସୁମୁଖି ହୋତି ନ ତ ଜୀଵନ ହାନୀ ॥
ସ୍ୟାମ ସରୋଜ ଦାମ ସମ ସୁଂଦର। ପ୍ରଭୁ ଭୁଜ କରି କର ସମ ଦସକଂଧର ॥
ସୋ ଭୁଜ କଂଠ କି ତଵ ଅସି ଘୋରା। ସୁନୁ ସଠ ଅସ ପ୍ରଵାନ ପନ ମୋରା ॥
ଚଂଦ୍ରହାସ ହରୁ ମମ ପରିତାପଂ। ରଘୁପତି ବିରହ ଅନଲ ସଂଜାତମ୍ ॥
ସୀତଲ ନିସିତ ବହସି ବର ଧାରା। କହ ସୀତା ହରୁ ମମ ଦୁଖ ଭାରା ॥
ସୁନତ ବଚନ ପୁନି ମାରନ ଧାଵା। ମୟତନୟାଁ କହି ନୀତି ବୁଝାଵା ॥
କହେସି ସକଲ ନିସିଚରିନ୍ହ ବୋଲାଈ। ସୀତହି ବହୁ ବିଧି ତ୍ରାସହୁ ଜାଈ ॥
ମାସ ଦିଵସ ମହୁଁ କହା ନ ମାନା। ତୌ ମୈଂ ମାରବି କାଢ଼ଇ କୃପାନା ॥
ଦୋ. ଭଵନ ଗୟୁ ଦସକଂଧର ଇହାଁ ପିସାଚିନି ବୃଂଦ।
ସୀତହି ତ୍ରାସ ଦେଖାଵହି ଧରହିଂ ରୂପ ବହୁ ମଂଦ ॥ 10 ॥
ତ୍ରିଜଟା ନାମ ରାଚ୍ଛସୀ ଏକା। ରାମ ଚରନ ରତି ନିପୁନ ବିବେକା ॥
ସବନ୍ହୌ ବୋଲି ସୁନାଏସି ସପନା। ସୀତହି ସେଇ କରହୁ ହିତ ଅପନା ॥
ସପନେଂ ବାନର ଲଂକା ଜାରୀ। ଜାତୁଧାନ ସେନା ସବ ମାରୀ ॥
ଖର ଆରୂଢ଼ ନଗନ ଦସସୀସା। ମୁଂଡିତ ସିର ଖଂଡିତ ଭୁଜ ବୀସା ॥
ଏହି ବିଧି ସୋ ଦଚ୍ଛିନ ଦିସି ଜାଈ। ଲଂକା ମନହୁଁ ବିଭୀଷନ ପାଈ ॥
ନଗର ଫିରୀ ରଘୁବୀର ଦୋହାଈ। ତବ ପ୍ରଭୁ ସୀତା ବୋଲି ପଠାଈ ॥
ୟହ ସପନା ମେଂ କହୁଁ ପୁକାରୀ। ହୋଇହି ସତ୍ୟ ଗେଁ ଦିନ ଚାରୀ ॥
ତାସୁ ବଚନ ସୁନି ତେ ସବ ଡରୀଂ। ଜନକସୁତା କେ ଚରନନ୍ହି ପରୀମ୍ ॥
ଦୋ. ଜହଁ ତହଁ ଗୀଂ ସକଲ ତବ ସୀତା କର ମନ ସୋଚ।
ମାସ ଦିଵସ ବୀତେଂ ମୋହି ମାରିହି ନିସିଚର ପୋଚ ॥ 11 ॥
ତ୍ରିଜଟା ସନ ବୋଲୀ କର ଜୋରୀ। ମାତୁ ବିପତି ସଂଗିନି ତୈଂ ମୋରୀ ॥
ତଜୌଂ ଦେହ କରୁ ବେଗି ଉପାଈ। ଦୁସହୁ ବିରହୁ ଅବ ନହିଂ ସହି ଜାଈ ॥
ଆନି କାଠ ରଚୁ ଚିତା ବନାଈ। ମାତୁ ଅନଲ ପୁନି ଦେହି ଲଗାଈ ॥
ସତ୍ୟ କରହି ମମ ପ୍ରୀତି ସୟାନୀ। ସୁନୈ କୋ ଶ୍ରଵନ ସୂଲ ସମ ବାନୀ ॥
ସୁନତ ବଚନ ପଦ ଗହି ସମୁଝାଏସି। ପ୍ରଭୁ ପ୍ରତାପ ବଲ ସୁଜସୁ ସୁନାଏସି ॥
ନିସି ନ ଅନଲ ମିଲ ସୁନୁ ସୁକୁମାରୀ। ଅସ କହି ସୋ ନିଜ ଭଵନ ସିଧାରୀ ॥
କହ ସୀତା ବିଧି ଭା ପ୍ରତିକୂଲା। ମିଲହି ନ ପାଵକ ମିଟିହି ନ ସୂଲା ॥
ଦେଖିଅତ ପ୍ରଗଟ ଗଗନ ଅଂଗାରା। ଅଵନି ନ ଆଵତ ଏକୁ ତାରା ॥
ପାଵକମୟ ସସି ସ୍ତ୍ରଵତ ନ ଆଗୀ। ମାନହୁଁ ମୋହି ଜାନି ହତଭାଗୀ ॥
ସୁନହି ବିନୟ ମମ ବିଟପ ଅସୋକା। ସତ୍ୟ ନାମ କରୁ ହରୁ ମମ ସୋକା ॥
ନୂତନ କିସଲୟ ଅନଲ ସମାନା। ଦେହି ଅଗିନି ଜନି କରହି ନିଦାନା ॥
ଦେଖି ପରମ ବିରହାକୁଲ ସୀତା। ସୋ ଛନ କପିହି କଲପ ସମ ବୀତା ॥
ସୋ. କପି କରି ହୃଦୟଁ ବିଚାର ଦୀନ୍ହି ମୁଦ୍ରିକା ଡାରୀ ତବ।
ଜନୁ ଅସୋକ ଅଂଗାର ଦୀନ୍ହି ହରଷି ଉଠି କର ଗହେଉ ॥ 12 ॥
ତବ ଦେଖୀ ମୁଦ୍ରିକା ମନୋହର। ରାମ ନାମ ଅଂକିତ ଅତି ସୁଂଦର ॥
ଚକିତ ଚିତଵ ମୁଦରୀ ପହିଚାନୀ। ହରଷ ବିଷାଦ ହୃଦୟଁ ଅକୁଲାନୀ ॥
ଜୀତି କୋ ସକି ଅଜୟ ରଘୁରାଈ। ମାୟା ତେଂ ଅସି ରଚି ନହିଂ ଜାଈ ॥
ସୀତା ମନ ବିଚାର କର ନାନା। ମଧୁର ବଚନ ବୋଲେଉ ହନୁମାନା ॥
ରାମଚଂଦ୍ର ଗୁନ ବରନୈଂ ଲାଗା। ସୁନତହିଂ ସୀତା କର ଦୁଖ ଭାଗା ॥
ଲାଗୀଂ ସୁନୈଂ ଶ୍ରଵନ ମନ ଲାଈ। ଆଦିହୁ ତେଂ ସବ କଥା ସୁନାଈ ॥
ଶ୍ରଵନାମୃତ ଜେହିଂ କଥା ସୁହାଈ। କହି ସୋ ପ୍ରଗଟ ହୋତି କିନ ଭାଈ ॥
ତବ ହନୁମଂତ ନିକଟ ଚଲି ଗୟୂ। ଫିରି ବୈଂଠୀଂ ମନ ବିସମୟ ଭୟୂ ॥
ରାମ ଦୂତ ମୈଂ ମାତୁ ଜାନକୀ। ସତ୍ୟ ସପଥ କରୁନାନିଧାନ କୀ ॥
ୟହ ମୁଦ୍ରିକା ମାତୁ ମୈଂ ଆନୀ। ଦୀନ୍ହି ରାମ ତୁମ୍ହ କହଁ ସହିଦାନୀ ॥
ନର ବାନରହି ସଂଗ କହୁ କୈସେଂ। କହି କଥା ଭି ସଂଗତି ଜୈସେମ୍ ॥
ଦୋ. କପି କେ ବଚନ ସପ୍ରେମ ସୁନି ଉପଜା ମନ ବିସ୍ଵାସ ॥
ଜାନା ମନ କ୍ରମ ବଚନ ୟହ କୃପାସିଂଧୁ କର ଦାସ ॥ 13 ॥
ହରିଜନ ଜାନି ପ୍ରୀତି ଅତି ଗାଢ଼ଈ। ସଜଲ ନୟନ ପୁଲକାଵଲି ବାଢ଼ଈ ॥
ବୂଡ଼ତ ବିରହ ଜଲଧି ହନୁମାନା। ଭୟୁ ତାତ ମୋଂ କହୁଁ ଜଲଜାନା ॥
ଅବ କହୁ କୁସଲ ଜାଉଁ ବଲିହାରୀ। ଅନୁଜ ସହିତ ସୁଖ ଭଵନ ଖରାରୀ ॥
କୋମଲଚିତ କୃପାଲ ରଘୁରାଈ। କପି କେହି ହେତୁ ଧରୀ ନିଠୁରାଈ ॥
ସହଜ ବାନି ସେଵକ ସୁଖ ଦାୟକ। କବହୁଁକ ସୁରତି କରତ ରଘୁନାୟକ ॥
କବହୁଁ ନୟନ ମମ ସୀତଲ ତାତା। ହୋଇହହି ନିରଖି ସ୍ୟାମ ମୃଦୁ ଗାତା ॥
ବଚନୁ ନ ଆଵ ନୟନ ଭରେ ବାରୀ। ଅହହ ନାଥ ହୌଂ ନିପଟ ବିସାରୀ ॥
ଦେଖି ପରମ ବିରହାକୁଲ ସୀତା। ବୋଲା କପି ମୃଦୁ ବଚନ ବିନୀତା ॥
ମାତୁ କୁସଲ ପ୍ରଭୁ ଅନୁଜ ସମେତା। ତଵ ଦୁଖ ଦୁଖୀ ସୁକୃପା ନିକେତା ॥
ଜନି ଜନନୀ ମାନହୁ ଜିୟଁ ଊନା। ତୁମ୍ହ ତେ ପ୍ରେମୁ ରାମ କେଂ ଦୂନା ॥
ଦୋ. ରଘୁପତି କର ସଂଦେସୁ ଅବ ସୁନୁ ଜନନୀ ଧରି ଧୀର।
ଅସ କହି କପି ଗଦ ଗଦ ଭୟୁ ଭରେ ବିଲୋଚନ ନୀର ॥ 14 ॥
କହେଉ ରାମ ବିୟୋଗ ତଵ ସୀତା। ମୋ କହୁଁ ସକଲ ଭେ ବିପରୀତା ॥
ନଵ ତରୁ କିସଲୟ ମନହୁଁ କୃସାନୂ। କାଲନିସା ସମ ନିସି ସସି ଭାନୂ ॥
କୁବଲୟ ବିପିନ କୁଂତ ବନ ସରିସା। ବାରିଦ ତପତ ତେଲ ଜନୁ ବରିସା ॥
ଜେ ହିତ ରହେ କରତ ତେଇ ପୀରା। ଉରଗ ସ୍ଵାସ ସମ ତ୍ରିବିଧ ସମୀରା ॥
କହେହୂ ତେଂ କଛୁ ଦୁଖ ଘଟି ହୋଈ। କାହି କହୌଂ ୟହ ଜାନ ନ କୋଈ ॥
ତତ୍ତ୍ଵ ପ୍ରେମ କର ମମ ଅରୁ ତୋରା। ଜାନତ ପ୍ରିୟା ଏକୁ ମନୁ ମୋରା ॥
ସୋ ମନୁ ସଦା ରହତ ତୋହି ପାହୀଂ। ଜାନୁ ପ୍ରୀତି ରସୁ ଏତେନହି ମାହୀମ୍ ॥
ପ୍ରଭୁ ସଂଦେସୁ ସୁନତ ବୈଦେହୀ। ମଗନ ପ୍ରେମ ତନ ସୁଧି ନହିଂ ତେହୀ ॥
କହ କପି ହୃଦୟଁ ଧୀର ଧରୁ ମାତା। ସୁମିରୁ ରାମ ସେଵକ ସୁଖଦାତା ॥
ଉର ଆନହୁ ରଘୁପତି ପ୍ରଭୁତାଈ। ସୁନି ମମ ବଚନ ତଜହୁ କଦରାଈ ॥
ଦୋ. ନିସିଚର ନିକର ପତଂଗ ସମ ରଘୁପତି ବାନ କୃସାନୁ।
ଜନନୀ ହୃଦୟଁ ଧୀର ଧରୁ ଜରେ ନିସାଚର ଜାନୁ ॥ 15 ॥
ଜୌଂ ରଘୁବୀର ହୋତି ସୁଧି ପାଈ। କରତେ ନହିଂ ବିଲଂବୁ ରଘୁରାଈ ॥
ରାମବାନ ରବି ଉଏଁ ଜାନକୀ। ତମ ବରୂଥ କହଁ ଜାତୁଧାନ କୀ ॥
ଅବହିଂ ମାତୁ ମୈଂ ଜାଉଁ ଲଵାଈ। ପ୍ରଭୁ ଆୟସୁ ନହିଂ ରାମ ଦୋହାଈ ॥
କଛୁକ ଦିଵସ ଜନନୀ ଧରୁ ଧୀରା। କପିନ୍ହ ସହିତ ଐହହିଂ ରଘୁବୀରା ॥
ନିସିଚର ମାରି ତୋହି ଲୈ ଜୈହହିଂ। ତିହୁଁ ପୁର ନାରଦାଦି ଜସୁ ଗୈହହିମ୍ ॥
ହୈଂ ସୁତ କପି ସବ ତୁମ୍ହହି ସମାନା। ଜାତୁଧାନ ଅତି ଭଟ ବଲଵାନା ॥
ମୋରେଂ ହୃଦୟ ପରମ ସଂଦେହା। ସୁନି କପି ପ୍ରଗଟ କୀନ୍ହ ନିଜ ଦେହା ॥
କନକ ଭୂଧରାକାର ସରୀରା। ସମର ଭୟଂକର ଅତିବଲ ବୀରା ॥
ସୀତା ମନ ଭରୋସ ତବ ଭୟୂ। ପୁନି ଲଘୁ ରୂପ ପଵନସୁତ ଲୟୂ ॥
ଦୋ. ସୁନୁ ମାତା ସାଖାମୃଗ ନହିଂ ବଲ ବୁଦ୍ଧି ବିସାଲ।
ପ୍ରଭୁ ପ୍ରତାପ ତେଂ ଗରୁଡ଼ହି ଖାଇ ପରମ ଲଘୁ ବ୍ୟାଲ ॥ 16 ॥
ମନ ସଂତୋଷ ସୁନତ କପି ବାନୀ। ଭଗତି ପ୍ରତାପ ତେଜ ବଲ ସାନୀ ॥
ଆସିଷ ଦୀନ୍ହି ରାମପ୍ରିୟ ଜାନା। ହୋହୁ ତାତ ବଲ ସୀଲ ନିଧାନା ॥
ଅଜର ଅମର ଗୁନନିଧି ସୁତ ହୋହୂ। କରହୁଁ ବହୁତ ରଘୁନାୟକ ଛୋହୂ ॥
କରହୁଁ କୃପା ପ୍ରଭୁ ଅସ ସୁନି କାନା। ନିର୍ଭର ପ୍ରେମ ମଗନ ହନୁମାନା ॥
ବାର ବାର ନାଏସି ପଦ ସୀସା। ବୋଲା ବଚନ ଜୋରି କର କୀସା ॥
ଅବ କୃତକୃତ୍ୟ ଭୟୁଁ ମୈଂ ମାତା। ଆସିଷ ତଵ ଅମୋଘ ବିଖ୍ୟାତା ॥
ସୁନହୁ ମାତୁ ମୋହି ଅତିସୟ ଭୂଖା। ଲାଗି ଦେଖି ସୁଂଦର ଫଲ ରୂଖା ॥
ସୁନୁ ସୁତ କରହିଂ ବିପିନ ରଖଵାରୀ। ପରମ ସୁଭଟ ରଜନୀଚର ଭାରୀ ॥
ତିନ୍ହ କର ଭୟ ମାତା ମୋହି ନାହୀଂ। ଜୌଂ ତୁମ୍ହ ସୁଖ ମାନହୁ ମନ ମାହୀମ୍ ॥
ଦୋ. ଦେଖି ବୁଦ୍ଧି ବଲ ନିପୁନ କପି କହେଉ ଜାନକୀଂ ଜାହୁ।
ରଘୁପତି ଚରନ ହୃଦୟଁ ଧରି ତାତ ମଧୁର ଫଲ ଖାହୁ ॥ 17 ॥
ଚଲେଉ ନାଇ ସିରୁ ପୈଠେଉ ବାଗା। ଫଲ ଖାଏସି ତରୁ ତୋରୈଂ ଲାଗା ॥
ରହେ ତହାଁ ବହୁ ଭଟ ରଖଵାରେ। କଛୁ ମାରେସି କଛୁ ଜାଇ ପୁକାରେ ॥
ନାଥ ଏକ ଆଵା କପି ଭାରୀ। ତେହିଂ ଅସୋକ ବାଟିକା ଉଜାରୀ ॥
ଖାଏସି ଫଲ ଅରୁ ବିଟପ ଉପାରେ। ରଚ୍ଛକ ମର୍ଦି ମର୍ଦି ମହି ଡାରେ ॥
ସୁନି ରାଵନ ପଠେ ଭଟ ନାନା। ତିନ୍ହହି ଦେଖି ଗର୍ଜେଉ ହନୁମାନା ॥
ସବ ରଜନୀଚର କପି ସଂଘାରେ। ଗେ ପୁକାରତ କଛୁ ଅଧମାରେ ॥
ପୁନି ପଠୟୁ ତେହିଂ ଅଚ୍ଛକୁମାରା। ଚଲା ସଂଗ ଲୈ ସୁଭଟ ଅପାରା ॥
ଆଵତ ଦେଖି ବିଟପ ଗହି ତର୍ଜା। ତାହି ନିପାତି ମହାଧୁନି ଗର୍ଜା ॥
ଦୋ. କଛୁ ମାରେସି କଛୁ ମର୍ଦେସି କଛୁ ମିଲେସି ଧରି ଧୂରି।
କଛୁ ପୁନି ଜାଇ ପୁକାରେ ପ୍ରଭୁ ମର୍କଟ ବଲ ଭୂରି ॥ 18 ॥
ସୁନି ସୁତ ବଧ ଲଂକେସ ରିସାନା। ପଠେସି ମେଘନାଦ ବଲଵାନା ॥
ମାରସି ଜନି ସୁତ ବାଂଧେସୁ ତାହୀ। ଦେଖିଅ କପିହି କହାଁ କର ଆହୀ ॥
ଚଲା ଇଂଦ୍ରଜିତ ଅତୁଲିତ ଜୋଧା। ବଂଧୁ ନିଧନ ସୁନି ଉପଜା କ୍ରୋଧା ॥
କପି ଦେଖା ଦାରୁନ ଭଟ ଆଵା। କଟକଟାଇ ଗର୍ଜା ଅରୁ ଧାଵା ॥
ଅତି ବିସାଲ ତରୁ ଏକ ଉପାରା। ବିରଥ କୀନ୍ହ ଲଂକେସ କୁମାରା ॥
ରହେ ମହାଭଟ ତାକେ ସଂଗା। ଗହି ଗହି କପି ମର୍ଦି ନିଜ ଅଂଗା ॥
ତିନ୍ହହି ନିପାତି ତାହି ସନ ବାଜା। ଭିରେ ଜୁଗଲ ମାନହୁଁ ଗଜରାଜା।
ମୁଠିକା ମାରି ଚଢ଼ଆ ତରୁ ଜାଈ। ତାହି ଏକ ଛନ ମୁରୁଛା ଆଈ ॥
ଉଠି ବହୋରି କୀନ୍ହିସି ବହୁ ମାୟା। ଜୀତି ନ ଜାଇ ପ୍ରଭଂଜନ ଜାୟା ॥
ଦୋ. ବ୍ରହ୍ମ ଅସ୍ତ୍ର ତେହିଂ ସାଁଧା କପି ମନ କୀନ୍ହ ବିଚାର।
ଜୌଂ ନ ବ୍ରହ୍ମସର ମାନୁଁ ମହିମା ମିଟି ଅପାର ॥ 19 ॥
ବ୍ରହ୍ମବାନ କପି କହୁଁ ତେହି ମାରା। ପରତିହୁଁ ବାର କଟକୁ ସଂଘାରା ॥
ତେହି ଦେଖା କପି ମୁରୁଛିତ ଭୟୂ। ନାଗପାସ ବାଁଧେସି ଲୈ ଗୟୂ ॥
ଜାସୁ ନାମ ଜପି ସୁନହୁ ଭଵାନୀ। ଭଵ ବଂଧନ କାଟହିଂ ନର ଗ୍ୟାନୀ ॥
ତାସୁ ଦୂତ କି ବଂଧ ତରୁ ଆଵା। ପ୍ରଭୁ କାରଜ ଲଗି କପିହିଂ ବଁଧାଵା ॥
କପି ବଂଧନ ସୁନି ନିସିଚର ଧାଏ। କୌତୁକ ଲାଗି ସଭାଁ ସବ ଆଏ ॥
ଦସମୁଖ ସଭା ଦୀଖି କପି ଜାଈ। କହି ନ ଜାଇ କଛୁ ଅତି ପ୍ରଭୁତାଈ ॥
କର ଜୋରେଂ ସୁର ଦିସିପ ବିନୀତା। ଭୃକୁଟି ବିଲୋକତ ସକଲ ସଭୀତା ॥
ଦେଖି ପ୍ରତାପ ନ କପି ମନ ସଂକା। ଜିମି ଅହିଗନ ମହୁଁ ଗରୁଡ଼ ଅସଂକା ॥
ଦୋ. କପିହି ବିଲୋକି ଦସାନନ ବିହସା କହି ଦୁର୍ବାଦ।
ସୁତ ବଧ ସୁରତି କୀନ୍ହି ପୁନି ଉପଜା ହୃଦୟଁ ବିଷାଦ ॥ 20 ॥
କହ ଲଂକେସ କଵନ ତୈଂ କୀସା। କେହିଂ କେ ବଲ ଘାଲେହି ବନ ଖୀସା ॥
କୀ ଧୌଂ ଶ୍ରଵନ ସୁନେହି ନହିଂ ମୋହୀ। ଦେଖୁଁ ଅତି ଅସଂକ ସଠ ତୋହୀ ॥
ମାରେ ନିସିଚର କେହିଂ ଅପରାଧା। କହୁ ସଠ ତୋହି ନ ପ୍ରାନ କି ବାଧା ॥
ସୁନ ରାଵନ ବ୍ରହ୍ମାଂଡ ନିକାୟା। ପାଇ ଜାସୁ ବଲ ବିରଚିତ ମାୟା ॥
ଜାକେଂ ବଲ ବିରଂଚି ହରି ଈସା। ପାଲତ ସୃଜତ ହରତ ଦସସୀସା।
ଜା ବଲ ସୀସ ଧରତ ସହସାନନ। ଅଂଡକୋସ ସମେତ ଗିରି କାନନ ॥
ଧରି ଜୋ ବିବିଧ ଦେହ ସୁରତ୍ରାତା। ତୁମ୍ହ ତେ ସଠନ୍ହ ସିଖାଵନୁ ଦାତା।
ହର କୋଦଂଡ କଠିନ ଜେହି ଭଂଜା। ତେହି ସମେତ ନୃପ ଦଲ ମଦ ଗଂଜା ॥
ଖର ଦୂଷନ ତ୍ରିସିରା ଅରୁ ବାଲୀ। ବଧେ ସକଲ ଅତୁଲିତ ବଲସାଲୀ ॥
ଦୋ. ଜାକେ ବଲ ଲଵଲେସ ତେଂ ଜିତେହୁ ଚରାଚର ଝାରି।
ତାସୁ ଦୂତ ମୈଂ ଜା କରି ହରି ଆନେହୁ ପ୍ରିୟ ନାରି ॥ 21 ॥
ଜାନୁଁ ମୈଂ ତୁମ୍ହାରି ପ୍ରଭୁତାଈ। ସହସବାହୁ ସନ ପରୀ ଲରାଈ ॥
ସମର ବାଲି ସନ କରି ଜସୁ ପାଵା। ସୁନି କପି ବଚନ ବିହସି ବିହରାଵା ॥
ଖାୟୁଁ ଫଲ ପ୍ରଭୁ ଲାଗୀ ଭୂଁଖା। କପି ସୁଭାଵ ତେଂ ତୋରେଉଁ ରୂଖା ॥
ସବ କେଂ ଦେହ ପରମ ପ୍ରିୟ ସ୍ଵାମୀ। ମାରହିଂ ମୋହି କୁମାରଗ ଗାମୀ ॥
ଜିନ୍ହ ମୋହି ମାରା ତେ ମୈଂ ମାରେ। ତେହି ପର ବାଁଧେଉ ତନୟଁ ତୁମ୍ହାରେ ॥
ମୋହି ନ କଛୁ ବାଁଧେ କି ଲାଜା। କୀନ୍ହ ଚହୁଁ ନିଜ ପ୍ରଭୁ କର କାଜା ॥
ବିନତୀ କରୁଁ ଜୋରି କର ରାଵନ। ସୁନହୁ ମାନ ତଜି ମୋର ସିଖାଵନ ॥
ଦେଖହୁ ତୁମ୍ହ ନିଜ କୁଲହି ବିଚାରୀ। ଭ୍ରମ ତଜି ଭଜହୁ ଭଗତ ଭୟ ହାରୀ ॥
ଜାକେଂ ଡର ଅତି କାଲ ଡେରାଈ। ଜୋ ସୁର ଅସୁର ଚରାଚର ଖାଈ ॥
ତାସୋଂ ବୟରୁ କବହୁଁ ନହିଂ କୀଜୈ। ମୋରେ କହେଂ ଜାନକୀ ଦୀଜୈ ॥
ଦୋ. ପ୍ରନତପାଲ ରଘୁନାୟକ କରୁନା ସିଂଧୁ ଖରାରି।
ଗେଁ ସରନ ପ୍ରଭୁ ରାଖିହୈଂ ତଵ ଅପରାଧ ବିସାରି ॥ 22 ॥
ରାମ ଚରନ ପଂକଜ ଉର ଧରହୂ। ଲଂକା ଅଚଲ ରାଜ ତୁମ୍ହ କରହୂ ॥
ରିଷି ପୁଲିସ୍ତ ଜସୁ ବିମଲ ମଂୟକା। ତେହି ସସି ମହୁଁ ଜନି ହୋହୁ କଲଂକା ॥
ରାମ ନାମ ବିନୁ ଗିରା ନ ସୋହା। ଦେଖୁ ବିଚାରି ତ୍ୟାଗି ମଦ ମୋହା ॥
ବସନ ହୀନ ନହିଂ ସୋହ ସୁରାରୀ। ସବ ଭୂଷଣ ଭୂଷିତ ବର ନାରୀ ॥
ରାମ ବିମୁଖ ସଂପତି ପ୍ରଭୁତାଈ। ଜାଇ ରହୀ ପାଈ ବିନୁ ପାଈ ॥
ସଜଲ ମୂଲ ଜିନ୍ହ ସରିତନ୍ହ ନାହୀଂ। ବରଷି ଗେ ପୁନି ତବହିଂ ସୁଖାହୀମ୍ ॥
ସୁନୁ ଦସକଂଠ କହୁଁ ପନ ରୋପୀ। ବିମୁଖ ରାମ ତ୍ରାତା ନହିଂ କୋପୀ ॥
ସଂକର ସହସ ବିଷ୍ନୁ ଅଜ ତୋହୀ। ସକହିଂ ନ ରାଖି ରାମ କର ଦ୍ରୋହୀ ॥
ଦୋ. ମୋହମୂଲ ବହୁ ସୂଲ ପ୍ରଦ ତ୍ୟାଗହୁ ତମ ଅଭିମାନ।
ଭଜହୁ ରାମ ରଘୁନାୟକ କୃପା ସିଂଧୁ ଭଗଵାନ ॥ 23 ॥
ଜଦପି କହି କପି ଅତି ହିତ ବାନୀ। ଭଗତି ବିବେକ ବିରତି ନୟ ସାନୀ ॥
ବୋଲା ବିହସି ମହା ଅଭିମାନୀ। ମିଲା ହମହି କପି ଗୁର ବଡ଼ ଗ୍ୟାନୀ ॥
ମୃତ୍ୟୁ ନିକଟ ଆଈ ଖଲ ତୋହୀ। ଲାଗେସି ଅଧମ ସିଖାଵନ ମୋହୀ ॥
ଉଲଟା ହୋଇହି କହ ହନୁମାନା। ମତିଭ୍ରମ ତୋର ପ୍ରଗଟ ମୈଂ ଜାନା ॥
ସୁନି କପି ବଚନ ବହୁତ ଖିସିଆନା। ବେଗି ନ ହରହୁଁ ମୂଢ଼ କର ପ୍ରାନା ॥
ସୁନତ ନିସାଚର ମାରନ ଧାଏ। ସଚିଵନ୍ହ ସହିତ ବିଭୀଷନୁ ଆଏ।
ନାଇ ସୀସ କରି ବିନୟ ବହୂତା। ନୀତି ବିରୋଧ ନ ମାରିଅ ଦୂତା ॥
ଆନ ଦଂଡ କଛୁ କରିଅ ଗୋସାଁଈ। ସବହୀଂ କହା ମଂତ୍ର ଭଲ ଭାଈ ॥
ସୁନତ ବିହସି ବୋଲା ଦସକଂଧର। ଅଂଗ ଭଂଗ କରି ପଠିଅ ବଂଦର ॥
ଦୋ. କପି କେଂ ମମତା ପୂଁଛ ପର ସବହି କହୁଁ ସମୁଝାଇ।
ତେଲ ବୋରି ପଟ ବାଁଧି ପୁନି ପାଵକ ଦେହୁ ଲଗାଇ ॥ 24 ॥
ପୂଁଛହୀନ ବାନର ତହଁ ଜାଇହି। ତବ ସଠ ନିଜ ନାଥହି ଲି ଆଇହି ॥
ଜିନ୍ହ କୈ କୀନ୍ହସି ବହୁତ ବଡ଼ଆଈ। ଦେଖେଉଁûମୈଂ ତିନ୍ହ କୈ ପ୍ରଭୁତାଈ ॥
ବଚନ ସୁନତ କପି ମନ ମୁସୁକାନା। ଭି ସହାୟ ସାରଦ ମୈଂ ଜାନା ॥
ଜାତୁଧାନ ସୁନି ରାଵନ ବଚନା। ଲାଗେ ରଚୈଂ ମୂଢ଼ ସୋଇ ରଚନା ॥
ରହା ନ ନଗର ବସନ ଘୃତ ତେଲା। ବାଢ଼ଈ ପୂଁଛ କୀନ୍ହ କପି ଖେଲା ॥
କୌତୁକ କହଁ ଆଏ ପୁରବାସୀ। ମାରହିଂ ଚରନ କରହିଂ ବହୁ ହାଁସୀ ॥
ବାଜହିଂ ଢୋଲ ଦେହିଂ ସବ ତାରୀ। ନଗର ଫେରି ପୁନି ପୂଁଛ ପ୍ରଜାରୀ ॥
ପାଵକ ଜରତ ଦେଖି ହନୁମଂତା। ଭୟୁ ପରମ ଲଘୁ ରୁପ ତୁରଂତା ॥
ନିବୁକି ଚଢ଼ଏଉ କପି କନକ ଅଟାରୀଂ। ଭୀ ସଭୀତ ନିସାଚର ନାରୀମ୍ ॥
ଦୋ. ହରି ପ୍ରେରିତ ତେହି ଅଵସର ଚଲେ ମରୁତ ଉନଚାସ।
ଅଟ୍ଟହାସ କରି ଗର୍ଜ଼ଆ କପି ବଢ଼ଇ ଲାଗ ଅକାସ ॥ 25 ॥
ଦେହ ବିସାଲ ପରମ ହରୁଆଈ। ମଂଦିର ତେଂ ମଂଦିର ଚଢ଼ ଧାଈ ॥
ଜରି ନଗର ଭା ଲୋଗ ବିହାଲା। ଝପଟ ଲପଟ ବହୁ କୋଟି କରାଲା ॥
ତାତ ମାତୁ ହା ସୁନିଅ ପୁକାରା। ଏହି ଅଵସର କୋ ହମହି ଉବାରା ॥
ହମ ଜୋ କହା ୟହ କପି ନହିଂ ହୋଈ। ବାନର ରୂପ ଧରେଂ ସୁର କୋଈ ॥
ସାଧୁ ଅଵଗ୍ୟା କର ଫଲୁ ଐସା। ଜରି ନଗର ଅନାଥ କର ଜୈସା ॥
ଜାରା ନଗରୁ ନିମିଷ ଏକ ମାହୀଂ। ଏକ ବିଭୀଷନ କର ଗୃହ ନାହୀମ୍ ॥
ତା କର ଦୂତ ଅନଲ ଜେହିଂ ସିରିଜା। ଜରା ନ ସୋ ତେହି କାରନ ଗିରିଜା ॥
ଉଲଟି ପଲଟି ଲଂକା ସବ ଜାରୀ। କୂଦି ପରା ପୁନି ସିଂଧୁ ମଝାରୀ ॥
ଦୋ. ପୂଁଛ ବୁଝାଇ ଖୋଇ ଶ୍ରମ ଧରି ଲଘୁ ରୂପ ବହୋରି।
ଜନକସୁତା କେ ଆଗେଂ ଠାଢ଼ ଭୟୁ କର ଜୋରି ॥ 26 ॥
ମାତୁ ମୋହି ଦୀଜେ କଛୁ ଚୀନ୍ହା। ଜୈସେଂ ରଘୁନାୟକ ମୋହି ଦୀନ୍ହା ॥
ଚୂଡ଼ଆମନି ଉତାରି ତବ ଦୟୂ। ହରଷ ସମେତ ପଵନସୁତ ଲୟୂ ॥
କହେହୁ ତାତ ଅସ ମୋର ପ୍ରନାମା। ସବ ପ୍ରକାର ପ୍ରଭୁ ପୂରନକାମା ॥
ଦୀନ ଦୟାଲ ବିରିଦୁ ସଂଭାରୀ। ହରହୁ ନାଥ ମମ ସଂକଟ ଭାରୀ ॥
ତାତ ସକ୍ରସୁତ କଥା ସୁନାଏହୁ। ବାନ ପ୍ରତାପ ପ୍ରଭୁହି ସମୁଝାଏହୁ ॥
ମାସ ଦିଵସ ମହୁଁ ନାଥୁ ନ ଆଵା। ତୌ ପୁନି ମୋହି ଜିଅତ ନହିଂ ପାଵା ॥
କହୁ କପି କେହି ବିଧି ରାଖୌଂ ପ୍ରାନା। ତୁମ୍ହହୂ ତାତ କହତ ଅବ ଜାନା ॥
ତୋହି ଦେଖି ସୀତଲି ଭି ଛାତୀ। ପୁନି ମୋ କହୁଁ ସୋଇ ଦିନୁ ସୋ ରାତୀ ॥
ଦୋ. ଜନକସୁତହି ସମୁଝାଇ କରି ବହୁ ବିଧି ଧୀରଜୁ ଦୀନ୍ହ।
ଚରନ କମଲ ସିରୁ ନାଇ କପି ଗଵନୁ ରାମ ପହିଂ କୀନ୍ହ ॥ 27 ॥
ଚଲତ ମହାଧୁନି ଗର୍ଜେସି ଭାରୀ। ଗର୍ଭ ସ୍ତ୍ରଵହିଂ ସୁନି ନିସିଚର ନାରୀ ॥
ନାଘି ସିଂଧୁ ଏହି ପାରହି ଆଵା। ସବଦ କିଲକିଲା କପିନ୍ହ ସୁନାଵା ॥
ହରଷେ ସବ ବିଲୋକି ହନୁମାନା। ନୂତନ ଜନ୍ମ କପିନ୍ହ ତବ ଜାନା ॥
ମୁଖ ପ୍ରସନ୍ନ ତନ ତେଜ ବିରାଜା। କୀନ୍ହେସି ରାମଚଂଦ୍ର କର କାଜା ॥
ମିଲେ ସକଲ ଅତି ଭେ ସୁଖାରୀ। ତଲଫତ ମୀନ ପାଵ ଜିମି ବାରୀ ॥
ଚଲେ ହରଷି ରଘୁନାୟକ ପାସା। ପୂଁଛତ କହତ ନଵଲ ଇତିହାସା ॥
ତବ ମଧୁବନ ଭୀତର ସବ ଆଏ। ଅଂଗଦ ସଂମତ ମଧୁ ଫଲ ଖାଏ ॥
ରଖଵାରେ ଜବ ବରଜନ ଲାଗେ। ମୁଷ୍ଟି ପ୍ରହାର ହନତ ସବ ଭାଗେ ॥
ଦୋ. ଜାଇ ପୁକାରେ ତେ ସବ ବନ ଉଜାର ଜୁବରାଜ।
ସୁନି ସୁଗ୍ରୀଵ ହରଷ କପି କରି ଆଏ ପ୍ରଭୁ କାଜ ॥ 28 ॥
ଜୌଂ ନ ହୋତି ସୀତା ସୁଧି ପାଈ। ମଧୁବନ କେ ଫଲ ସକହିଂ କି ଖାଈ ॥
ଏହି ବିଧି ମନ ବିଚାର କର ରାଜା। ଆଇ ଗେ କପି ସହିତ ସମାଜା ॥
ଆଇ ସବନ୍ହି ନାଵା ପଦ ସୀସା। ମିଲେଉ ସବନ୍ହି ଅତି ପ୍ରେମ କପୀସା ॥
ପୂଁଛୀ କୁସଲ କୁସଲ ପଦ ଦେଖୀ। ରାମ କୃପାଁ ଭା କାଜୁ ବିସେଷୀ ॥
ନାଥ କାଜୁ କୀନ୍ହେଉ ହନୁମାନା। ରାଖେ ସକଲ କପିନ୍ହ କେ ପ୍ରାନା ॥
ସୁନି ସୁଗ୍ରୀଵ ବହୁରି ତେହି ମିଲେଊ। କପିନ୍ହ ସହିତ ରଘୁପତି ପହିଂ ଚଲେଊ।
ରାମ କପିନ୍ହ ଜବ ଆଵତ ଦେଖା। କିଏଁ କାଜୁ ମନ ହରଷ ବିସେଷା ॥
ଫଟିକ ସିଲା ବୈଠେ ଦ୍ଵୌ ଭାଈ। ପରେ ସକଲ କପି ଚରନନ୍ହି ଜାଈ ॥
ଦୋ. ପ୍ରୀତି ସହିତ ସବ ଭେଟେ ରଘୁପତି କରୁନା ପୁଂଜ।
ପୂଁଛୀ କୁସଲ ନାଥ ଅବ କୁସଲ ଦେଖି ପଦ କଂଜ ॥ 29 ॥
ଜାମଵଂତ କହ ସୁନୁ ରଘୁରାୟା। ଜା ପର ନାଥ କରହୁ ତୁମ୍ହ ଦାୟା ॥
ତାହି ସଦା ସୁଭ କୁସଲ ନିରଂତର। ସୁର ନର ମୁନି ପ୍ରସନ୍ନ ତା ଊପର ॥
ସୋଇ ବିଜୀ ବିନୀ ଗୁନ ସାଗର। ତାସୁ ସୁଜସୁ ତ୍ରେଲୋକ ଉଜାଗର ॥
ପ୍ରଭୁ କୀଂ କୃପା ଭୟୁ ସବୁ କାଜୂ। ଜନ୍ମ ହମାର ସୁଫଲ ଭା ଆଜୂ ॥
ନାଥ ପଵନସୁତ କୀନ୍ହି ଜୋ କରନୀ। ସହସହୁଁ ମୁଖ ନ ଜାଇ ସୋ ବରନୀ ॥
ପଵନତନୟ କେ ଚରିତ ସୁହାଏ। ଜାମଵଂତ ରଘୁପତିହି ସୁନାଏ ॥
ସୁନତ କୃପାନିଧି ମନ ଅତି ଭାଏ। ପୁନି ହନୁମାନ ହରଷି ହିୟଁ ଲାଏ ॥
କହହୁ ତାତ କେହି ଭାଁତି ଜାନକୀ। ରହତି କରତି ରଚ୍ଛା ସ୍ଵପ୍ରାନ କୀ ॥
ଦୋ. ନାମ ପାହରୁ ଦିଵସ ନିସି ଧ୍ୟାନ ତୁମ୍ହାର କପାଟ।
ଲୋଚନ ନିଜ ପଦ ଜଂତ୍ରିତ ଜାହିଂ ପ୍ରାନ କେହିଂ ବାଟ ॥ 30 ॥
ଚଲତ ମୋହି ଚୂଡ଼ଆମନି ଦୀନ୍ହୀ। ରଘୁପତି ହୃଦୟଁ ଲାଇ ସୋଇ ଲୀନ୍ହୀ ॥
ନାଥ ଜୁଗଲ ଲୋଚନ ଭରି ବାରୀ। ବଚନ କହେ କଛୁ ଜନକକୁମାରୀ ॥
ଅନୁଜ ସମେତ ଗହେହୁ ପ୍ରଭୁ ଚରନା। ଦୀନ ବଂଧୁ ପ୍ରନତାରତି ହରନା ॥
ମନ କ୍ରମ ବଚନ ଚରନ ଅନୁରାଗୀ। କେହି ଅପରାଧ ନାଥ ହୌଂ ତ୍ୟାଗୀ ॥
ଅଵଗୁନ ଏକ ମୋର ମୈଂ ମାନା। ବିଛୁରତ ପ୍ରାନ ନ କୀନ୍ହ ପୟାନା ॥
ନାଥ ସୋ ନୟନନ୍ହି କୋ ଅପରାଧା। ନିସରତ ପ୍ରାନ କରିହିଂ ହଠି ବାଧା ॥
ବିରହ ଅଗିନି ତନୁ ତୂଲ ସମୀରା। ସ୍ଵାସ ଜରି ଛନ ମାହିଂ ସରୀରା ॥
ନୟନ ସ୍ତ୍ରଵହି ଜଲୁ ନିଜ ହିତ ଲାଗୀ। ଜରୈଂ ନ ପାଵ ଦେହ ବିରହାଗୀ।
ସୀତା କେ ଅତି ବିପତି ବିସାଲା। ବିନହିଂ କହେଂ ଭଲି ଦୀନଦୟାଲା ॥
ଦୋ. ନିମିଷ ନିମିଷ କରୁନାନିଧି ଜାହିଂ କଲପ ସମ ବୀତି।
ବେଗି ଚଲିୟ ପ୍ରଭୁ ଆନିଅ ଭୁଜ ବଲ ଖଲ ଦଲ ଜୀତି ॥ 31 ॥
ସୁନି ସୀତା ଦୁଖ ପ୍ରଭୁ ସୁଖ ଅୟନା। ଭରି ଆଏ ଜଲ ରାଜିଵ ନୟନା ॥
ବଚନ କାଁୟ ମନ ମମ ଗତି ଜାହୀ। ସପନେହୁଁ ବୂଝିଅ ବିପତି କି ତାହୀ ॥
କହ ହନୁମଂତ ବିପତି ପ୍ରଭୁ ସୋଈ। ଜବ ତଵ ସୁମିରନ ଭଜନ ନ ହୋଈ ॥
କେତିକ ବାତ ପ୍ରଭୁ ଜାତୁଧାନ କୀ। ରିପୁହି ଜୀତି ଆନିବୀ ଜାନକୀ ॥
ସୁନୁ କପି ତୋହି ସମାନ ଉପକାରୀ। ନହିଂ କୌ ସୁର ନର ମୁନି ତନୁଧାରୀ ॥
ପ୍ରତି ଉପକାର କରୌଂ କା ତୋରା। ସନମୁଖ ହୋଇ ନ ସକତ ମନ ମୋରା ॥
ସୁନୁ ସୁତ ଉରିନ ମୈଂ ନାହୀଂ। ଦେଖେଉଁ କରି ବିଚାର ମନ ମାହୀମ୍ ॥
ପୁନି ପୁନି କପିହି ଚିତଵ ସୁରତ୍ରାତା। ଲୋଚନ ନୀର ପୁଲକ ଅତି ଗାତା ॥
ଦୋ. ସୁନି ପ୍ରଭୁ ବଚନ ବିଲୋକି ମୁଖ ଗାତ ହରଷି ହନୁମଂତ।
ଚରନ ପରେଉ ପ୍ରେମାକୁଲ ତ୍ରାହି ତ୍ରାହି ଭଗଵଂତ ॥ 32 ॥
ବାର ବାର ପ୍ରଭୁ ଚହି ଉଠାଵା। ପ୍ରେମ ମଗନ ତେହି ଉଠବ ନ ଭାଵା ॥
ପ୍ରଭୁ କର ପଂକଜ କପି କେଂ ସୀସା। ସୁମିରି ସୋ ଦସା ମଗନ ଗୌରୀସା ॥
ସାଵଧାନ ମନ କରି ପୁନି ସଂକର। ଲାଗେ କହନ କଥା ଅତି ସୁଂଦର ॥
କପି ଉଠାଇ ପ୍ରଭୁ ହୃଦୟଁ ଲଗାଵା। କର ଗହି ପରମ ନିକଟ ବୈଠାଵା ॥
କହୁ କପି ରାଵନ ପାଲିତ ଲଂକା। କେହି ବିଧି ଦହେଉ ଦୁର୍ଗ ଅତି ବଂକା ॥
ପ୍ରଭୁ ପ୍ରସନ୍ନ ଜାନା ହନୁମାନା। ବୋଲା ବଚନ ବିଗତ ଅଭିମାନା ॥
ସାଖାମୃଗ କେ ବଡ଼ଇ ମନୁସାଈ। ସାଖା ତେଂ ସାଖା ପର ଜାଈ ॥
ନାଘି ସିଂଧୁ ହାଟକପୁର ଜାରା। ନିସିଚର ଗନ ବିଧି ବିପିନ ଉଜାରା।
ସୋ ସବ ତଵ ପ୍ରତାପ ରଘୁରାଈ। ନାଥ ନ କଛୂ ମୋରି ପ୍ରଭୁତାଈ ॥
ଦୋ. ତା କହୁଁ ପ୍ରଭୁ କଛୁ ଅଗମ ନହିଂ ଜା ପର ତୁମ୍ହ ଅନୁକୁଲ।
ତବ ପ୍ରଭାଵଁ ବଡ଼ଵାନଲହିଂ ଜାରି ସକି ଖଲୁ ତୂଲ ॥ 33 ॥
ନାଥ ଭଗତି ଅତି ସୁଖଦାୟନୀ। ଦେହୁ କୃପା କରି ଅନପାୟନୀ ॥
ସୁନି ପ୍ରଭୁ ପରମ ସରଲ କପି ବାନୀ। ଏଵମସ୍ତୁ ତବ କହେଉ ଭଵାନୀ ॥
ଉମା ରାମ ସୁଭାଉ ଜେହିଂ ଜାନା। ତାହି ଭଜନୁ ତଜି ଭାଵ ନ ଆନା ॥
ୟହ ସଂଵାଦ ଜାସୁ ଉର ଆଵା। ରଘୁପତି ଚରନ ଭଗତି ସୋଇ ପାଵା ॥
ସୁନି ପ୍ରଭୁ ବଚନ କହହିଂ କପିବୃଂଦା। ଜୟ ଜୟ ଜୟ କୃପାଲ ସୁଖକଂଦା ॥
ତବ ରଘୁପତି କପିପତିହି ବୋଲାଵା। କହା ଚଲୈଂ କର କରହୁ ବନାଵା ॥
ଅବ ବିଲଂବୁ କେହି କାରନ କୀଜେ। ତୁରତ କପିନ୍ହ କହୁଁ ଆୟସୁ ଦୀଜେ ॥
କୌତୁକ ଦେଖି ସୁମନ ବହୁ ବରଷୀ। ନଭ ତେଂ ଭଵନ ଚଲେ ସୁର ହରଷୀ ॥
ଦୋ. କପିପତି ବେଗି ବୋଲାଏ ଆଏ ଜୂଥପ ଜୂଥ।
ନାନା ବରନ ଅତୁଲ ବଲ ବାନର ଭାଲୁ ବରୂଥ ॥ 34 ॥
ପ୍ରଭୁ ପଦ ପଂକଜ ନାଵହିଂ ସୀସା। ଗରଜହିଂ ଭାଲୁ ମହାବଲ କୀସା ॥
ଦେଖୀ ରାମ ସକଲ କପି ସେନା। ଚିତି କୃପା କରି ରାଜିଵ ନୈନା ॥
ରାମ କୃପା ବଲ ପାଇ କପିଂଦା। ଭେ ପଚ୍ଛଜୁତ ମନହୁଁ ଗିରିଂଦା ॥
ହରଷି ରାମ ତବ କୀନ୍ହ ପୟାନା। ସଗୁନ ଭେ ସୁଂଦର ସୁଭ ନାନା ॥
ଜାସୁ ସକଲ ମଂଗଲମୟ କୀତୀ। ତାସୁ ପୟାନ ସଗୁନ ୟହ ନୀତୀ ॥
ପ୍ରଭୁ ପୟାନ ଜାନା ବୈଦେହୀଂ। ଫରକି ବାମ ଅଁଗ ଜନୁ କହି ଦେହୀମ୍ ॥
ଜୋଇ ଜୋଇ ସଗୁନ ଜାନକିହି ହୋଈ। ଅସଗୁନ ଭୟୁ ରାଵନହି ସୋଈ ॥
ଚଲା କଟକୁ କୋ ବରନୈଂ ପାରା। ଗର୍ଜହି ବାନର ଭାଲୁ ଅପାରା ॥
ନଖ ଆୟୁଧ ଗିରି ପାଦପଧାରୀ। ଚଲେ ଗଗନ ମହି ଇଚ୍ଛାଚାରୀ ॥
କେହରିନାଦ ଭାଲୁ କପି କରହୀଂ। ଡଗମଗାହିଂ ଦିଗ୍ଗଜ ଚିକ୍କରହୀମ୍ ॥
ଛଂ. ଚିକ୍କରହିଂ ଦିଗ୍ଗଜ ଡୋଲ ମହି ଗିରି ଲୋଲ ସାଗର ଖରଭରେ।
ମନ ହରଷ ସଭ ଗଂଧର୍ବ ସୁର ମୁନି ନାଗ କିନ୍ନର ଦୁଖ ଟରେ ॥
କଟକଟହିଂ ମର୍କଟ ବିକଟ ଭଟ ବହୁ କୋଟି କୋଟିନ୍ହ ଧାଵହୀଂ।
ଜୟ ରାମ ପ୍ରବଲ ପ୍ରତାପ କୋସଲନାଥ ଗୁନ ଗନ ଗାଵହୀମ୍ ॥ 1 ॥
ସହି ସକ ନ ଭାର ଉଦାର ଅହିପତି ବାର ବାରହିଂ ମୋହୀ।
ଗହ ଦସନ ପୁନି ପୁନି କମଠ ପୃଷ୍ଟ କଠୋର ସୋ କିମି ସୋହୀ ॥
ରଘୁବୀର ରୁଚିର ପ୍ରୟାନ ପ୍ରସ୍ଥିତି ଜାନି ପରମ ସୁହାଵନୀ।
ଜନୁ କମଠ ଖର୍ପର ସର୍ପରାଜ ସୋ ଲିଖତ ଅବିଚଲ ପାଵନୀ ॥ 2 ॥
ଦୋ. ଏହି ବିଧି ଜାଇ କୃପାନିଧି ଉତରେ ସାଗର ତୀର।
ଜହଁ ତହଁ ଲାଗେ ଖାନ ଫଲ ଭାଲୁ ବିପୁଲ କପି ବୀର ॥ 35 ॥
ଉହାଁ ନିସାଚର ରହହିଂ ସସଂକା। ଜବ ତେ ଜାରି ଗୟୁ କପି ଲଂକା ॥
ନିଜ ନିଜ ଗୃହଁ ସବ କରହିଂ ବିଚାରା। ନହିଂ ନିସିଚର କୁଲ କେର ଉବାରା ॥
ଜାସୁ ଦୂତ ବଲ ବରନି ନ ଜାଈ। ତେହି ଆଏଁ ପୁର କଵନ ଭଲାଈ ॥
ଦୂତନ୍ହି ସନ ସୁନି ପୁରଜନ ବାନୀ। ମଂଦୋଦରୀ ଅଧିକ ଅକୁଲାନୀ ॥
ରହସି ଜୋରି କର ପତି ପଗ ଲାଗୀ। ବୋଲୀ ବଚନ ନୀତି ରସ ପାଗୀ ॥
କଂତ କରଷ ହରି ସନ ପରିହରହୂ। ମୋର କହା ଅତି ହିତ ହିୟଁ ଧରହୁ ॥
ସମୁଝତ ଜାସୁ ଦୂତ କି କରନୀ। ସ୍ତ୍ରଵହୀଂ ଗର୍ଭ ରଜନୀଚର ଧରନୀ ॥
ତାସୁ ନାରି ନିଜ ସଚିଵ ବୋଲାଈ। ପଠଵହୁ କଂତ ଜୋ ଚହହୁ ଭଲାଈ ॥
ତବ କୁଲ କମଲ ବିପିନ ଦୁଖଦାଈ। ସୀତା ସୀତ ନିସା ସମ ଆଈ ॥
ସୁନହୁ ନାଥ ସୀତା ବିନୁ ଦୀନ୍ହେଂ। ହିତ ନ ତୁମ୍ହାର ସଂଭୁ ଅଜ କୀନ୍ହେମ୍ ॥
ଦୋ. -ରାମ ବାନ ଅହି ଗନ ସରିସ ନିକର ନିସାଚର ଭେକ।
ଜବ ଲଗି ଗ୍ରସତ ନ ତବ ଲଗି ଜତନୁ କରହୁ ତଜି ଟେକ ॥ 36 ॥
ଶ୍ରଵନ ସୁନୀ ସଠ ତା କରି ବାନୀ। ବିହସା ଜଗତ ବିଦିତ ଅଭିମାନୀ ॥
ସଭୟ ସୁଭାଉ ନାରି କର ସାଚା। ମଂଗଲ ମହୁଁ ଭୟ ମନ ଅତି କାଚା ॥
ଜୌଂ ଆଵି ମର୍କଟ କଟକାଈ। ଜିଅହିଂ ବିଚାରେ ନିସିଚର ଖାଈ ॥
କଂପହିଂ ଲୋକପ ଜାକୀ ତ୍ରାସା। ତାସୁ ନାରି ସଭୀତ ବଡ଼ଇ ହାସା ॥
ଅସ କହି ବିହସି ତାହି ଉର ଲାଈ। ଚଲେଉ ସଭାଁ ମମତା ଅଧିକାଈ ॥
ମଂଦୋଦରୀ ହୃଦୟଁ କର ଚିଂତା। ଭୟୁ କଂତ ପର ବିଧି ବିପରୀତା ॥
ବୈଠେଉ ସଭାଁ ଖବରି ଅସି ପାଈ। ସିଂଧୁ ପାର ସେନା ସବ ଆଈ ॥
ବୂଝେସି ସଚିଵ ଉଚିତ ମତ କହହୂ। ତେ ସବ ହଁସେ ମଷ୍ଟ କରି ରହହୂ ॥
ଜିତେହୁ ସୁରାସୁର ତବ ଶ୍ରମ ନାହୀଂ। ନର ବାନର କେହି ଲେଖେ ମାହୀ ॥
ଦୋ. ସଚିଵ ବୈଦ ଗୁର ତୀନି ଜୌଂ ପ୍ରିୟ ବୋଲହିଂ ଭୟ ଆସ।
ରାଜ ଧର୍ମ ତନ ତୀନି କର ହୋଇ ବେଗିହୀଂ ନାସ ॥ 37 ॥
ସୋଇ ରାଵନ କହୁଁ ବନି ସହାଈ। ଅସ୍ତୁତି କରହିଂ ସୁନାଇ ସୁନାଈ ॥
ଅଵସର ଜାନି ବିଭୀଷନୁ ଆଵା। ଭ୍ରାତା ଚରନ ସୀସୁ ତେହିଂ ନାଵା ॥
ପୁନି ସିରୁ ନାଇ ବୈଠ ନିଜ ଆସନ। ବୋଲା ବଚନ ପାଇ ଅନୁସାସନ ॥
ଜୌ କୃପାଲ ପୂଁଛିହୁ ମୋହି ବାତା। ମତି ଅନୁରୁପ କହୁଁ ହିତ ତାତା ॥
ଜୋ ଆପନ ଚାହୈ କଲ୍ୟାନା। ସୁଜସୁ ସୁମତି ସୁଭ ଗତି ସୁଖ ନାନା ॥
ସୋ ପରନାରି ଲିଲାର ଗୋସାଈଂ। ତଜୁ ଚୁଥି କେ ଚଂଦ କି ନାଈ ॥
ଚୌଦହ ଭୁଵନ ଏକ ପତି ହୋଈ। ଭୂତଦ୍ରୋହ ତିଷ୍ଟି ନହିଂ ସୋଈ ॥
ଗୁନ ସାଗର ନାଗର ନର ଜୋଊ। ଅଲପ ଲୋଭ ଭଲ କହି ନ କୋଊ ॥
ଦୋ. କାମ କ୍ରୋଧ ମଦ ଲୋଭ ସବ ନାଥ ନରକ କେ ପଂଥ।
ସବ ପରିହରି ରଘୁବୀରହି ଭଜହୁ ଭଜହିଂ ଜେହି ସଂତ ॥ 38 ॥
ତାତ ରାମ ନହିଂ ନର ଭୂପାଲା। ଭୁଵନେସ୍ଵର କାଲହୁ କର କାଲା ॥
ବ୍ରହ୍ମ ଅନାମୟ ଅଜ ଭଗଵଂତା। ବ୍ୟାପକ ଅଜିତ ଅନାଦି ଅନଂତା ॥
ଗୋ ଦ୍ଵିଜ ଧେନୁ ଦେଵ ହିତକାରୀ। କୃପାସିଂଧୁ ମାନୁଷ ତନୁଧାରୀ ॥
ଜନ ରଂଜନ ଭଂଜନ ଖଲ ବ୍ରାତା। ବେଦ ଧର୍ମ ରଚ୍ଛକ ସୁନୁ ଭ୍ରାତା ॥
ତାହି ବୟରୁ ତଜି ନାଇଅ ମାଥା। ପ୍ରନତାରତି ଭଂଜନ ରଘୁନାଥା ॥
ଦେହୁ ନାଥ ପ୍ରଭୁ କହୁଁ ବୈଦେହୀ। ଭଜହୁ ରାମ ବିନୁ ହେତୁ ସନେହୀ ॥
ସରନ ଗେଁ ପ୍ରଭୁ ତାହୁ ନ ତ୍ୟାଗା। ବିସ୍ଵ ଦ୍ରୋହ କୃତ ଅଘ ଜେହି ଲାଗା ॥
ଜାସୁ ନାମ ତ୍ରୟ ତାପ ନସାଵନ। ସୋଇ ପ୍ରଭୁ ପ୍ରଗଟ ସମୁଝୁ ଜିୟଁ ରାଵନ ॥
ଦୋ. ବାର ବାର ପଦ ଲାଗୁଁ ବିନୟ କରୁଁ ଦସସୀସ।
ପରିହରି ମାନ ମୋହ ମଦ ଭଜହୁ କୋସଲାଧୀସ ॥ 39(କ) ॥
ମୁନି ପୁଲସ୍ତି ନିଜ ସିଷ୍ୟ ସନ କହି ପଠୀ ୟହ ବାତ।
ତୁରତ ସୋ ମୈଂ ପ୍ରଭୁ ସନ କହୀ ପାଇ ସୁଅଵସରୁ ତାତ ॥ 39(ଖ) ॥
ମାଲ୍ୟଵଂତ ଅତି ସଚିଵ ସୟାନା। ତାସୁ ବଚନ ସୁନି ଅତି ସୁଖ ମାନା ॥
ତାତ ଅନୁଜ ତଵ ନୀତି ବିଭୂଷନ। ସୋ ଉର ଧରହୁ ଜୋ କହତ ବିଭୀଷନ ॥
ରିପୁ ଉତକରଷ କହତ ସଠ ଦୋଊ। ଦୂରି ନ କରହୁ ଇହାଁ ହି କୋଊ ॥
ମାଲ୍ୟଵଂତ ଗୃହ ଗୟୁ ବହୋରୀ। କହି ବିଭୀଷନୁ ପୁନି କର ଜୋରୀ ॥
ସୁମତି କୁମତି ସବ କେଂ ଉର ରହହୀଂ। ନାଥ ପୁରାନ ନିଗମ ଅସ କହହୀମ୍ ॥
ଜହାଁ ସୁମତି ତହଁ ସଂପତି ନାନା। ଜହାଁ କୁମତି ତହଁ ବିପତି ନିଦାନା ॥
ତଵ ଉର କୁମତି ବସୀ ବିପରୀତା। ହିତ ଅନହିତ ମାନହୁ ରିପୁ ପ୍ରୀତା ॥
କାଲରାତି ନିସିଚର କୁଲ କେରୀ। ତେହି ସୀତା ପର ପ୍ରୀତି ଘନେରୀ ॥
ଦୋ. ତାତ ଚରନ ଗହି ମାଗୁଁ ରାଖହୁ ମୋର ଦୁଲାର।
ସୀତ ଦେହୁ ରାମ କହୁଁ ଅହିତ ନ ହୋଇ ତୁମ୍ହାର ॥ 40 ॥
ବୁଧ ପୁରାନ ଶ୍ରୁତି ସଂମତ ବାନୀ। କହୀ ବିଭୀଷନ ନୀତି ବଖାନୀ ॥
ସୁନତ ଦସାନନ ଉଠା ରିସାଈ। ଖଲ ତୋହି ନିକଟ ମୁତ୍ୟୁ ଅବ ଆଈ ॥
ଜିଅସି ସଦା ସଠ ମୋର ଜିଆଵା। ରିପୁ କର ପଚ୍ଛ ମୂଢ଼ ତୋହି ଭାଵା ॥
କହସି ନ ଖଲ ଅସ କୋ ଜଗ ମାହୀଂ। ଭୁଜ ବଲ ଜାହି ଜିତା ମୈଂ ନାହୀ ॥
ମମ ପୁର ବସି ତପସିନ୍ହ ପର ପ୍ରୀତୀ। ସଠ ମିଲୁ ଜାଇ ତିନ୍ହହି କହୁ ନୀତୀ ॥
ଅସ କହି କୀନ୍ହେସି ଚରନ ପ୍ରହାରା। ଅନୁଜ ଗହେ ପଦ ବାରହିଂ ବାରା ॥
ଉମା ସଂତ କି ଇହି ବଡ଼ଆଈ। ମଂଦ କରତ ଜୋ କରି ଭଲାଈ ॥
ତୁମ୍ହ ପିତୁ ସରିସ ଭଲେହିଂ ମୋହି ମାରା। ରାମୁ ଭଜେଂ ହିତ ନାଥ ତୁମ୍ହାରା ॥
ସଚିଵ ସଂଗ ଲୈ ନଭ ପଥ ଗୟୂ। ସବହି ସୁନାଇ କହତ ଅସ ଭୟୂ ॥
ଦୋ0=ରାମୁ ସତ୍ୟସଂକଲ୍ପ ପ୍ରଭୁ ସଭା କାଲବସ ତୋରି।
ମୈ ରଘୁବୀର ସରନ ଅବ ଜାଉଁ ଦେହୁ ଜନି ଖୋରି ॥ 41 ॥
ଅସ କହି ଚଲା ବିଭୀଷନୁ ଜବହୀଂ। ଆୟୂହୀନ ଭେ ସବ ତବହୀମ୍ ॥
ସାଧୁ ଅଵଗ୍ୟା ତୁରତ ଭଵାନୀ। କର କଲ୍ୟାନ ଅଖିଲ କୈ ହାନୀ ॥
ରାଵନ ଜବହିଂ ବିଭୀଷନ ତ୍ୟାଗା। ଭୟୁ ବିଭଵ ବିନୁ ତବହିଂ ଅଭାଗା ॥
ଚଲେଉ ହରଷି ରଘୁନାୟକ ପାହୀଂ। କରତ ମନୋରଥ ବହୁ ମନ ମାହୀମ୍ ॥
ଦେଖିହୁଁ ଜାଇ ଚରନ ଜଲଜାତା। ଅରୁନ ମୃଦୁଲ ସେଵକ ସୁଖଦାତା ॥
ଜେ ପଦ ପରସି ତରୀ ରିଷିନାରୀ। ଦଂଡକ କାନନ ପାଵନକାରୀ ॥
ଜେ ପଦ ଜନକସୁତାଁ ଉର ଲାଏ। କପଟ କୁରଂଗ ସଂଗ ଧର ଧାଏ ॥
ହର ଉର ସର ସରୋଜ ପଦ ଜେଈ। ଅହୋଭାଗ୍ୟ ମୈ ଦେଖିହୁଁ ତେଈ ॥
ଦୋ0= ଜିନ୍ହ ପାୟନ୍ହ କେ ପାଦୁକନ୍ହି ଭରତୁ ରହେ ମନ ଲାଇ।
ତେ ପଦ ଆଜୁ ବିଲୋକିହୁଁ ଇନ୍ହ ନୟନନ୍ହି ଅବ ଜାଇ ॥ 42 ॥
ଏହି ବିଧି କରତ ସପ୍ରେମ ବିଚାରା। ଆୟୁ ସପଦି ସିଂଧୁ ଏହିଂ ପାରା ॥
କପିନ୍ହ ବିଭୀଷନୁ ଆଵତ ଦେଖା। ଜାନା କୌ ରିପୁ ଦୂତ ବିସେଷା ॥
ତାହି ରାଖି କପୀସ ପହିଂ ଆଏ। ସମାଚାର ସବ ତାହି ସୁନାଏ ॥
କହ ସୁଗ୍ରୀଵ ସୁନହୁ ରଘୁରାଈ। ଆଵା ମିଲନ ଦସାନନ ଭାଈ ॥
କହ ପ୍ରଭୁ ସଖା ବୂଝିଐ କାହା। କହି କପୀସ ସୁନହୁ ନରନାହା ॥
ଜାନି ନ ଜାଇ ନିସାଚର ମାୟା। କାମରୂପ କେହି କାରନ ଆୟା ॥
ଭେଦ ହମାର ଲେନ ସଠ ଆଵା। ରାଖିଅ ବାଁଧି ମୋହି ଅସ ଭାଵା ॥
ସଖା ନୀତି ତୁମ୍ହ ନୀକି ବିଚାରୀ। ମମ ପନ ସରନାଗତ ଭୟହାରୀ ॥
ସୁନି ପ୍ରଭୁ ବଚନ ହରଷ ହନୁମାନା। ସରନାଗତ ବଚ୍ଛଲ ଭଗଵାନା ॥
ଦୋ0=ସରନାଗତ କହୁଁ ଜେ ତଜହିଂ ନିଜ ଅନହିତ ଅନୁମାନି।
ତେ ନର ପାଵଁର ପାପମୟ ତିନ୍ହହି ବିଲୋକତ ହାନି ॥ 43 ॥
କୋଟି ବିପ୍ର ବଧ ଲାଗହିଂ ଜାହୂ। ଆଏଁ ସରନ ତଜୁଁ ନହିଂ ତାହୂ ॥
ସନମୁଖ ହୋଇ ଜୀଵ ମୋହି ଜବହୀଂ। ଜନ୍ମ କୋଟି ଅଘ ନାସହିଂ ତବହୀମ୍ ॥
ପାପଵଂତ କର ସହଜ ସୁଭ୍AU। ଭଜନୁ ମୋର ତେହି ଭାଵ ନ କ୍AU ॥
ଜୌଂ ପୈ ଦୁଷ୍ଟହୃଦୟ ସୋଇ ହୋଈ। ମୋରେଂ ସନମୁଖ ଆଵ କି ସୋଈ ॥
ନିର୍ମଲ ମନ ଜନ ସୋ ମୋହି ପାଵା। ମୋହି କପଟ ଛଲ ଛିଦ୍ର ନ ଭାଵା ॥
ଭେଦ ଲେନ ପଠଵା ଦସସୀସା। ତବହୁଁ ନ କଛୁ ଭୟ ହାନି କପୀସା ॥
ଜଗ ମହୁଁ ସଖା ନିସାଚର ଜେତେ। ଲଛିମନୁ ହନି ନିମିଷ ମହୁଁ ତେତେ ॥
ଜୌଂ ସଭୀତ ଆଵା ସରନାଈ। ରଖିହୁଁ ତାହି ପ୍ରାନ କୀ ନାଈ ॥
ଦୋ0=ଉଭୟ ଭାଁତି ତେହି ଆନହୁ ହଁସି କହ କୃପାନିକେତ।
ଜୟ କୃପାଲ କହି ଚଲେ ଅଂଗଦ ହନୂ ସମେତ ॥ 44 ॥
ସାଦର ତେହି ଆଗେଂ କରି ବାନର। ଚଲେ ଜହାଁ ରଘୁପତି କରୁନାକର ॥
ଦୂରିହି ତେ ଦେଖେ ଦ୍ଵୌ ଭ୍ରାତା। ନୟନାନଂଦ ଦାନ କେ ଦାତା ॥
ବହୁରି ରାମ ଛବିଧାମ ବିଲୋକୀ। ରହେଉ ଠଟୁକି ଏକଟକ ପଲ ରୋକୀ ॥
ଭୁଜ ପ୍ରଲଂବ କଂଜାରୁନ ଲୋଚନ। ସ୍ୟାମଲ ଗାତ ପ୍ରନତ ଭୟ ମୋଚନ ॥
ସିଂଘ କଂଧ ଆୟତ ଉର ସୋହା। ଆନନ ଅମିତ ମଦନ ମନ ମୋହା ॥
ନୟନ ନୀର ପୁଲକିତ ଅତି ଗାତା। ମନ ଧରି ଧୀର କହୀ ମୃଦୁ ବାତା ॥
ନାଥ ଦସାନନ କର ମୈଂ ଭ୍ରାତା। ନିସିଚର ବଂସ ଜନମ ସୁରତ୍ରାତା ॥
ସହଜ ପାପପ୍ରିୟ ତାମସ ଦେହା। ଜଥା ଉଲୂକହି ତମ ପର ନେହା ॥
ଦୋ. ଶ୍ରଵନ ସୁଜସୁ ସୁନି ଆୟୁଁ ପ୍ରଭୁ ଭଂଜନ ଭଵ ଭୀର।
ତ୍ରାହି ତ୍ରାହି ଆରତି ହରନ ସରନ ସୁଖଦ ରଘୁବୀର ॥ 45 ॥
ଅସ କହି କରତ ଦଂଡଵତ ଦେଖା। ତୁରତ ଉଠେ ପ୍ରଭୁ ହରଷ ବିସେଷା ॥
ଦୀନ ବଚନ ସୁନି ପ୍ରଭୁ ମନ ଭାଵା। ଭୁଜ ବିସାଲ ଗହି ହୃଦୟଁ ଲଗାଵା ॥
ଅନୁଜ ସହିତ ମିଲି ଢିଗ ବୈଠାରୀ। ବୋଲେ ବଚନ ଭଗତ ଭୟହାରୀ ॥
କହୁ ଲଂକେସ ସହିତ ପରିଵାରା। କୁସଲ କୁଠାହର ବାସ ତୁମ୍ହାରା ॥
ଖଲ ମଂଡଲୀଂ ବସହୁ ଦିନୁ ରାତୀ। ସଖା ଧରମ ନିବହି କେହି ଭାଁତୀ ॥
ମୈଂ ଜାନୁଁ ତୁମ୍ହାରି ସବ ରୀତୀ। ଅତି ନୟ ନିପୁନ ନ ଭାଵ ଅନୀତୀ ॥
ବରୁ ଭଲ ବାସ ନରକ କର ତାତା। ଦୁଷ୍ଟ ସଂଗ ଜନି ଦେଇ ବିଧାତା ॥
ଅବ ପଦ ଦେଖି କୁସଲ ରଘୁରାୟା। ଜୌଂ ତୁମ୍ହ କୀନ୍ହ ଜାନି ଜନ ଦାୟା ॥
ଦୋ. ତବ ଲଗି କୁସଲ ନ ଜୀଵ କହୁଁ ସପନେହୁଁ ମନ ବିଶ୍ରାମ।
ଜବ ଲଗି ଭଜତ ନ ରାମ କହୁଁ ସୋକ ଧାମ ତଜି କାମ ॥ 46 ॥
ତବ ଲଗି ହୃଦୟଁ ବସତ ଖଲ ନାନା। ଲୋଭ ମୋହ ମଚ୍ଛର ମଦ ମାନା ॥
ଜବ ଲଗି ଉର ନ ବସତ ରଘୁନାଥା। ଧରେଂ ଚାପ ସାୟକ କଟି ଭାଥା ॥
ମମତା ତରୁନ ତମୀ ଅଁଧିଆରୀ। ରାଗ ଦ୍ଵେଷ ଉଲୂକ ସୁଖକାରୀ ॥
ତବ ଲଗି ବସତି ଜୀଵ ମନ ମାହୀଂ। ଜବ ଲଗି ପ୍ରଭୁ ପ୍ରତାପ ରବି ନାହୀମ୍ ॥
ଅବ ମୈଂ କୁସଲ ମିଟେ ଭୟ ଭାରେ। ଦେଖି ରାମ ପଦ କମଲ ତୁମ୍ହାରେ ॥
ତୁମ୍ହ କୃପାଲ ଜା ପର ଅନୁକୂଲା। ତାହି ନ ବ୍ୟାପ ତ୍ରିବିଧ ଭଵ ସୂଲା ॥
ମୈଂ ନିସିଚର ଅତି ଅଧମ ସୁଭ୍AU। ସୁଭ ଆଚରନୁ କୀନ୍ହ ନହିଂ କ୍AU ॥
ଜାସୁ ରୂପ ମୁନି ଧ୍ୟାନ ନ ଆଵା। ତେହିଂ ପ୍ରଭୁ ହରଷି ହୃଦୟଁ ମୋହି ଲାଵା ॥
ଦୋ. -ଅହୋଭାଗ୍ୟ ମମ ଅମିତ ଅତି ରାମ କୃପା ସୁଖ ପୁଂଜ।
ଦେଖେଉଁ ନୟନ ବିରଂଚି ସିବ ସେବ୍ୟ ଜୁଗଲ ପଦ କଂଜ ॥ 47 ॥
ସୁନହୁ ସଖା ନିଜ କହୁଁ ସୁଭ୍AU। ଜାନ ଭୁସୁଂଡି ସଂଭୁ ଗିରିଜ୍AU ॥
ଜୌଂ ନର ହୋଇ ଚରାଚର ଦ୍ରୋହୀ। ଆଵେ ସଭୟ ସରନ ତକି ମୋହୀ ॥
ତଜି ମଦ ମୋହ କପଟ ଛଲ ନାନା। କରୁଁ ସଦ୍ୟ ତେହି ସାଧୁ ସମାନା ॥
ଜନନୀ ଜନକ ବଂଧୁ ସୁତ ଦାରା। ତନୁ ଧନୁ ଭଵନ ସୁହ୍ରଦ ପରିଵାରା ॥
ସବ କୈ ମମତା ତାଗ ବଟୋରୀ। ମମ ପଦ ମନହି ବାଁଧ ବରି ଡୋରୀ ॥
ସମଦରସୀ ଇଚ୍ଛା କଛୁ ନାହୀଂ। ହରଷ ସୋକ ଭୟ ନହିଂ ମନ ମାହୀମ୍ ॥
ଅସ ସଜ୍ଜନ ମମ ଉର ବସ କୈସେଂ। ଲୋଭୀ ହୃଦୟଁ ବସି ଧନୁ ଜୈସେମ୍ ॥
ତୁମ୍ହ ସାରିଖେ ସଂତ ପ୍ରିୟ ମୋରେଂ। ଧରୁଁ ଦେହ ନହିଂ ଆନ ନିହୋରେମ୍ ॥
ଦୋ. ସଗୁନ ଉପାସକ ପରହିତ ନିରତ ନୀତି ଦୃଢ଼ ନେମ।
ତେ ନର ପ୍ରାନ ସମାନ ମମ ଜିନ୍ହ କେଂ ଦ୍ଵିଜ ପଦ ପ୍ରେମ ॥ 48 ॥
ସୁନୁ ଲଂକେସ ସକଲ ଗୁନ ତୋରେଂ। ତାତେଂ ତୁମ୍ହ ଅତିସୟ ପ୍ରିୟ ମୋରେମ୍ ॥
ରାମ ବଚନ ସୁନି ବାନର ଜୂଥା। ସକଲ କହହିଂ ଜୟ କୃପା ବରୂଥା ॥
ସୁନତ ବିଭୀଷନୁ ପ୍ରଭୁ କୈ ବାନୀ। ନହିଂ ଅଘାତ ଶ୍ରଵନାମୃତ ଜାନୀ ॥
ପଦ ଅଂବୁଜ ଗହି ବାରହିଂ ବାରା। ହୃଦୟଁ ସମାତ ନ ପ୍ରେମୁ ଅପାରା ॥
ସୁନହୁ ଦେଵ ସଚରାଚର ସ୍ଵାମୀ। ପ୍ରନତପାଲ ଉର ଅଂତରଜାମୀ ॥
ଉର କଛୁ ପ୍ରଥମ ବାସନା ରହୀ। ପ୍ରଭୁ ପଦ ପ୍ରୀତି ସରିତ ସୋ ବହୀ ॥
ଅବ କୃପାଲ ନିଜ ଭଗତି ପାଵନୀ। ଦେହୁ ସଦା ସିଵ ମନ ଭାଵନୀ ॥
ଏଵମସ୍ତୁ କହି ପ୍ରଭୁ ରନଧୀରା। ମାଗା ତୁରତ ସିଂଧୁ କର ନୀରା ॥
ଜଦପି ସଖା ତଵ ଇଚ୍ଛା ନାହୀଂ। ମୋର ଦରସୁ ଅମୋଘ ଜଗ ମାହୀମ୍ ॥
ଅସ କହି ରାମ ତିଲକ ତେହି ସାରା। ସୁମନ ବୃଷ୍ଟି ନଭ ଭୀ ଅପାରା ॥
ଦୋ. ରାଵନ କ୍ରୋଧ ଅନଲ ନିଜ ସ୍ଵାସ ସମୀର ପ୍ରଚଂଡ।
ଜରତ ବିଭୀଷନୁ ରାଖେଉ ଦୀନ୍ହେହୁ ରାଜୁ ଅଖଂଡ ॥ 49(କ) ॥
ଜୋ ସଂପତି ସିଵ ରାଵନହି ଦୀନ୍ହି ଦିଏଁ ଦସ ମାଥ।
ସୋଇ ସଂପଦା ବିଭୀଷନହି ସକୁଚି ଦୀନ୍ହ ରଘୁନାଥ ॥ 49(ଖ) ॥
ଅସ ପ୍ରଭୁ ଛାଡ଼ଇ ଭଜହିଂ ଜେ ଆନା। ତେ ନର ପସୁ ବିନୁ ପୂଁଛ ବିଷାନା ॥
ନିଜ ଜନ ଜାନି ତାହି ଅପନାଵା। ପ୍ରଭୁ ସୁଭାଵ କପି କୁଲ ମନ ଭାଵା ॥
ପୁନି ସର୍ବଗ୍ୟ ସର୍ବ ଉର ବାସୀ। ସର୍ବରୂପ ସବ ରହିତ ଉଦାସୀ ॥
ବୋଲେ ବଚନ ନୀତି ପ୍ରତିପାଲକ। କାରନ ମନୁଜ ଦନୁଜ କୁଲ ଘାଲକ ॥
ସୁନୁ କପୀସ ଲଂକାପତି ବୀରା। କେହି ବିଧି ତରିଅ ଜଲଧି ଗଂଭୀରା ॥
ସଂକୁଲ ମକର ଉରଗ ଝଷ ଜାତୀ। ଅତି ଅଗାଧ ଦୁସ୍ତର ସବ ଭାଁତୀ ॥
କହ ଲଂକେସ ସୁନହୁ ରଘୁନାୟକ। କୋଟି ସିଂଧୁ ସୋଷକ ତଵ ସାୟକ ॥
ଜଦ୍ୟପି ତଦପି ନୀତି ଅସି ଗାଈ। ବିନୟ କରିଅ ସାଗର ସନ ଜାଈ ॥
ଦୋ. ପ୍ରଭୁ ତୁମ୍ହାର କୁଲଗୁର ଜଲଧି କହିହି ଉପାୟ ବିଚାରି।
ବିନୁ ପ୍ରୟାସ ସାଗର ତରିହି ସକଲ ଭାଲୁ କପି ଧାରି ॥ 50 ॥
ସଖା କହୀ ତୁମ୍ହ ନୀକି ଉପାଈ। କରିଅ ଦୈଵ ଜୌଂ ହୋଇ ସହାଈ ॥
ମଂତ୍ର ନ ୟହ ଲଛିମନ ମନ ଭାଵା। ରାମ ବଚନ ସୁନି ଅତି ଦୁଖ ପାଵା ॥
ନାଥ ଦୈଵ କର କଵନ ଭରୋସା। ସୋଷିଅ ସିଂଧୁ କରିଅ ମନ ରୋସା ॥
କାଦର ମନ କହୁଁ ଏକ ଅଧାରା। ଦୈଵ ଦୈଵ ଆଲସୀ ପୁକାରା ॥
ସୁନତ ବିହସି ବୋଲେ ରଘୁବୀରା। ଐସେହିଂ କରବ ଧରହୁ ମନ ଧୀରା ॥
ଅସ କହି ପ୍ରଭୁ ଅନୁଜହି ସମୁଝାଈ। ସିଂଧୁ ସମୀପ ଗେ ରଘୁରାଈ ॥
ପ୍ରଥମ ପ୍ରନାମ କୀନ୍ହ ସିରୁ ନାଈ। ବୈଠେ ପୁନି ତଟ ଦର୍ଭ ଡସାଈ ॥
ଜବହିଂ ବିଭୀଷନ ପ୍ରଭୁ ପହିଂ ଆଏ। ପାଛେଂ ରାଵନ ଦୂତ ପଠାଏ ॥
ଦୋ. ସକଲ ଚରିତ ତିନ୍ହ ଦେଖେ ଧରେଂ କପଟ କପି ଦେହ।
ପ୍ରଭୁ ଗୁନ ହୃଦୟଁ ସରାହହିଂ ସରନାଗତ ପର ନେହ ॥ 51 ॥
ପ୍ରଗଟ ବଖାନହିଂ ରାମ ସୁଭ୍AU। ଅତି ସପ୍ରେମ ଗା ବିସରି ଦୁର୍AU ॥
ରିପୁ କେ ଦୂତ କପିନ୍ହ ତବ ଜାନେ। ସକଲ ବାଁଧି କପୀସ ପହିଂ ଆନେ ॥
କହ ସୁଗ୍ରୀଵ ସୁନହୁ ସବ ବାନର। ଅଂଗ ଭଂଗ କରି ପଠଵହୁ ନିସିଚର ॥
ସୁନି ସୁଗ୍ରୀଵ ବଚନ କପି ଧାଏ। ବାଁଧି କଟକ ଚହୁ ପାସ ଫିରାଏ ॥
ବହୁ ପ୍ରକାର ମାରନ କପି ଲାଗେ। ଦୀନ ପୁକାରତ ତଦପି ନ ତ୍ୟାଗେ ॥
ଜୋ ହମାର ହର ନାସା କାନା। ତେହି କୋସଲାଧୀସ କୈ ଆନା ॥
ସୁନି ଲଛିମନ ସବ ନିକଟ ବୋଲାଏ। ଦୟା ଲାଗି ହଁସି ତୁରତ ଛୋଡାଏ ॥
ରାଵନ କର ଦୀଜହୁ ୟହ ପାତୀ। ଲଛିମନ ବଚନ ବାଚୁ କୁଲଘାତୀ ॥
ଦୋ. କହେହୁ ମୁଖାଗର ମୂଢ଼ ସନ ମମ ସଂଦେସୁ ଉଦାର।
ସୀତା ଦେଇ ମିଲେହୁ ନ ତ ଆଵା କାଲ ତୁମ୍ହାର ॥ 52 ॥
ତୁରତ ନାଇ ଲଛିମନ ପଦ ମାଥା। ଚଲେ ଦୂତ ବରନତ ଗୁନ ଗାଥା ॥
କହତ ରାମ ଜସୁ ଲଂକାଁ ଆଏ। ରାଵନ ଚରନ ସୀସ ତିନ୍ହ ନାଏ ॥
ବିହସି ଦସାନନ ପୂଁଛୀ ବାତା। କହସି ନ ସୁକ ଆପନି କୁସଲାତା ॥
ପୁନି କହୁ ଖବରି ବିଭୀଷନ କେରୀ। ଜାହି ମୃତ୍ୟୁ ଆଈ ଅତି ନେରୀ ॥
କରତ ରାଜ ଲଂକା ସଠ ତ୍ୟାଗୀ। ହୋଇହି ଜବ କର କୀଟ ଅଭାଗୀ ॥
ପୁନି କହୁ ଭାଲୁ କୀସ କଟକାଈ। କଠିନ କାଲ ପ୍ରେରିତ ଚଲି ଆଈ ॥
ଜିନ୍ହ କେ ଜୀଵନ କର ରଖଵାରା। ଭୟୁ ମୃଦୁଲ ଚିତ ସିଂଧୁ ବିଚାରା ॥
କହୁ ତପସିନ୍ହ କୈ ବାତ ବହୋରୀ। ଜିନ୍ହ କେ ହୃଦୟଁ ତ୍ରାସ ଅତି ମୋରୀ ॥
ଦୋ. -କୀ ଭି ଭେଂଟ କି ଫିରି ଗେ ଶ୍ରଵନ ସୁଜସୁ ସୁନି ମୋର।
କହସି ନ ରିପୁ ଦଲ ତେଜ ବଲ ବହୁତ ଚକିତ ଚିତ ତୋର ॥ 53 ॥
ନାଥ କୃପା କରି ପୂଁଛେହୁ ଜୈସେଂ। ମାନହୁ କହା କ୍ରୋଧ ତଜି ତୈସେମ୍ ॥
ମିଲା ଜାଇ ଜବ ଅନୁଜ ତୁମ୍ହାରା। ଜାତହିଂ ରାମ ତିଲକ ତେହି ସାରା ॥
ରାଵନ ଦୂତ ହମହି ସୁନି କାନା। କପିନ୍ହ ବାଁଧି ଦୀନ୍ହେ ଦୁଖ ନାନା ॥
ଶ୍ରଵନ ନାସିକା କାଟୈ ଲାଗେ। ରାମ ସପଥ ଦୀନ୍ହେ ହମ ତ୍ୟାଗେ ॥
ପୂଁଛିହୁ ନାଥ ରାମ କଟକାଈ। ବଦନ କୋଟି ସତ ବରନି ନ ଜାଈ ॥
ନାନା ବରନ ଭାଲୁ କପି ଧାରୀ। ବିକଟାନନ ବିସାଲ ଭୟକାରୀ ॥
ଜେହିଂ ପୁର ଦହେଉ ହତେଉ ସୁତ ତୋରା। ସକଲ କପିନ୍ହ ମହଁ ତେହି ବଲୁ ଥୋରା ॥
ଅମିତ ନାମ ଭଟ କଠିନ କରାଲା। ଅମିତ ନାଗ ବଲ ବିପୁଲ ବିସାଲା ॥
ଦୋ. ଦ୍ଵିବିଦ ମୟଂଦ ନୀଲ ନଲ ଅଂଗଦ ଗଦ ବିକଟାସି।
ଦଧିମୁଖ କେହରି ନିସଠ ସଠ ଜାମଵଂତ ବଲରାସି ॥ 54 ॥
ଏ କପି ସବ ସୁଗ୍ରୀଵ ସମାନା। ଇନ୍ହ ସମ କୋଟିନ୍ହ ଗନି କୋ ନାନା ॥
ରାମ କୃପାଁ ଅତୁଲିତ ବଲ ତିନ୍ହହୀଂ। ତୃନ ସମାନ ତ୍ରେଲୋକହି ଗନହୀମ୍ ॥
ଅସ ମୈଂ ସୁନା ଶ୍ରଵନ ଦସକଂଧର। ପଦୁମ ଅଠାରହ ଜୂଥପ ବଂଦର ॥
ନାଥ କଟକ ମହଁ ସୋ କପି ନାହୀଂ। ଜୋ ନ ତୁମ୍ହହି ଜୀତୈ ରନ ମାହୀମ୍ ॥
ପରମ କ୍ରୋଧ ମୀଜହିଂ ସବ ହାଥା। ଆୟସୁ ପୈ ନ ଦେହିଂ ରଘୁନାଥା ॥
ସୋଷହିଂ ସିଂଧୁ ସହିତ ଝଷ ବ୍ୟାଲା। ପୂରହୀଂ ନ ତ ଭରି କୁଧର ବିସାଲା ॥
ମର୍ଦି ଗର୍ଦ ମିଲଵହିଂ ଦସସୀସା। ଐସେଇ ବଚନ କହହିଂ ସବ କୀସା ॥
ଗର୍ଜହିଂ ତର୍ଜହିଂ ସହଜ ଅସଂକା। ମାନହୁ ଗ୍ରସନ ଚହତ ହହିଂ ଲଂକା ॥
ଦୋ. -ସହଜ ସୂର କପି ଭାଲୁ ସବ ପୁନି ସିର ପର ପ୍ରଭୁ ରାମ।
ରାଵନ କାଲ କୋଟି କହୁ ଜୀତି ସକହିଂ ସଂଗ୍ରାମ ॥ 55 ॥
ରାମ ତେଜ ବଲ ବୁଧି ବିପୁଲାଈ। ତବ ଭ୍ରାତହି ପୂଁଛେଉ ନୟ ନାଗର ॥
ତାସୁ ବଚନ ସୁନି ସାଗର ପାହୀଂ। ମାଗତ ପଂଥ କୃପା ମନ ମାହୀମ୍ ॥
ସୁନତ ବଚନ ବିହସା ଦସସୀସା। ଜୌଂ ଅସି ମତି ସହାୟ କୃତ କୀସା ॥
ସହଜ ଭୀରୁ କର ବଚନ ଦୃଢ଼ଆଈ। ସାଗର ସନ ଠାନୀ ମଚଲାଈ ॥
ମୂଢ଼ ମୃଷା କା କରସି ବଡ଼ଆଈ। ରିପୁ ବଲ ବୁଦ୍ଧି ଥାହ ମୈଂ ପାଈ ॥
ସଚିଵ ସଭୀତ ବିଭୀଷନ ଜାକେଂ। ବିଜୟ ବିଭୂତି କହାଁ ଜଗ ତାକେମ୍ ॥
ସୁନି ଖଲ ବଚନ ଦୂତ ରିସ ବାଢ଼ଈ। ସମୟ ବିଚାରି ପତ୍ରିକା କାଢ଼ଈ ॥
ରାମାନୁଜ ଦୀନ୍ହୀ ୟହ ପାତୀ। ନାଥ ବଚାଇ ଜୁଡ଼ଆଵହୁ ଛାତୀ ॥
ବିହସି ବାମ କର ଲୀନ୍ହୀ ରାଵନ। ସଚିଵ ବୋଲି ସଠ ଲାଗ ବଚାଵନ ॥
ଦୋ. -ବାତନ୍ହ ମନହି ରିଝାଇ ସଠ ଜନି ଘାଲସି କୁଲ ଖୀସ।
ରାମ ବିରୋଧ ନ ଉବରସି ସରନ ବିଷ୍ନୁ ଅଜ ଈସ ॥ 56(କ) ॥
କୀ ତଜି ମାନ ଅନୁଜ ଇଵ ପ୍ରଭୁ ପଦ ପଂକଜ ଭୃଂଗ।
ହୋହି କି ରାମ ସରାନଲ ଖଲ କୁଲ ସହିତ ପତଂଗ ॥ 56(ଖ) ॥
ସୁନତ ସଭୟ ମନ ମୁଖ ମୁସୁକାଈ। କହତ ଦସାନନ ସବହି ସୁନାଈ ॥
ଭୂମି ପରା କର ଗହତ ଅକାସା। ଲଘୁ ତାପସ କର ବାଗ ବିଲାସା ॥
କହ ସୁକ ନାଥ ସତ୍ୟ ସବ ବାନୀ। ସମୁଝହୁ ଛାଡ଼ଇ ପ୍ରକୃତି ଅଭିମାନୀ ॥
ସୁନହୁ ବଚନ ମମ ପରିହରି କ୍ରୋଧା। ନାଥ ରାମ ସନ ତଜହୁ ବିରୋଧା ॥
ଅତି କୋମଲ ରଘୁବୀର ସୁଭ୍AU। ଜଦ୍ୟପି ଅଖିଲ ଲୋକ କର ର୍AU ॥
ମିଲତ କୃପା ତୁମ୍ହ ପର ପ୍ରଭୁ କରିହୀ। ଉର ଅପରାଧ ନ ଏକୁ ଧରିହୀ ॥
ଜନକସୁତା ରଘୁନାଥହି ଦୀଜେ। ଏତନା କହା ମୋର ପ୍ରଭୁ କୀଜେ।
ଜବ ତେହିଂ କହା ଦେନ ବୈଦେହୀ। ଚରନ ପ୍ରହାର କୀନ୍ହ ସଠ ତେହୀ ॥
ନାଇ ଚରନ ସିରୁ ଚଲା ସୋ ତହାଁ। କୃପାସିଂଧୁ ରଘୁନାୟକ ଜହାଁ ॥
କରି ପ୍ରନାମୁ ନିଜ କଥା ସୁନାଈ। ରାମ କୃପାଁ ଆପନି ଗତି ପାଈ ॥
ରିଷି ଅଗସ୍ତି କୀଂ ସାପ ଭଵାନୀ। ରାଛସ ଭୟୁ ରହା ମୁନି ଗ୍ୟାନୀ ॥
ବଂଦି ରାମ ପଦ ବାରହିଂ ବାରା। ମୁନି ନିଜ ଆଶ୍ରମ କହୁଁ ପଗୁ ଧାରା ॥
ଦୋ. ବିନୟ ନ ମାନତ ଜଲଧି ଜଡ଼ ଗେ ତୀନ ଦିନ ବୀତି।
ବୋଲେ ରାମ ସକୋପ ତବ ଭୟ ବିନୁ ହୋଇ ନ ପ୍ରୀତି ॥ 57 ॥
ଲଛିମନ ବାନ ସରାସନ ଆନୂ। ସୋଷୌଂ ବାରିଧି ବିସିଖ କୃସାନୂ ॥
ସଠ ସନ ବିନୟ କୁଟିଲ ସନ ପ୍ରୀତୀ। ସହଜ କୃପନ ସନ ସୁଂଦର ନୀତୀ ॥
ମମତା ରତ ସନ ଗ୍ୟାନ କହାନୀ। ଅତି ଲୋଭୀ ସନ ବିରତି ବଖାନୀ ॥
କ୍ରୋଧିହି ସମ କାମିହି ହରି କଥା। ଊସର ବୀଜ ବେଁ ଫଲ ଜଥା ॥
ଅସ କହି ରଘୁପତି ଚାପ ଚଢ଼ଆଵା। ୟହ ମତ ଲଛିମନ କେ ମନ ଭାଵା ॥
ସଂଘାନେଉ ପ୍ରଭୁ ବିସିଖ କରାଲା। ଉଠୀ ଉଦଧି ଉର ଅଂତର ଜ୍ଵାଲା ॥
ମକର ଉରଗ ଝଷ ଗନ ଅକୁଲାନେ। ଜରତ ଜଂତୁ ଜଲନିଧି ଜବ ଜାନେ ॥
କନକ ଥାର ଭରି ମନି ଗନ ନାନା। ବିପ୍ର ରୂପ ଆୟୁ ତଜି ମାନା ॥
ଦୋ. କାଟେହିଂ ପି କଦରୀ ଫରି କୋଟି ଜତନ କୌ ସୀଂଚ।
ବିନୟ ନ ମାନ ଖଗେସ ସୁନୁ ଡାଟେହିଂ ପି ନଵ ନୀଚ ॥ 58 ॥
ସଭୟ ସିଂଧୁ ଗହି ପଦ ପ୍ରଭୁ କେରେ। ଛମହୁ ନାଥ ସବ ଅଵଗୁନ ମେରେ ॥
ଗଗନ ସମୀର ଅନଲ ଜଲ ଧରନୀ। ଇନ୍ହ କି ନାଥ ସହଜ ଜଡ଼ କରନୀ ॥
ତଵ ପ୍ରେରିତ ମାୟାଁ ଉପଜାଏ। ସୃଷ୍ଟି ହେତୁ ସବ ଗ୍ରଂଥନି ଗାଏ ॥
ପ୍ରଭୁ ଆୟସୁ ଜେହି କହଁ ଜସ ଅହୀ। ସୋ ତେହି ଭାଁତି ରହେ ସୁଖ ଲହୀ ॥
ପ୍ରଭୁ ଭଲ କୀନ୍ହୀ ମୋହି ସିଖ ଦୀନ୍ହୀ। ମରଜାଦା ପୁନି ତୁମ୍ହରୀ କୀନ୍ହୀ ॥
ଢୋଲ ଗଵାଁର ସୂଦ୍ର ପସୁ ନାରୀ। ସକଲ ତାଡ଼ନା କେ ଅଧିକାରୀ ॥
ପ୍ରଭୁ ପ୍ରତାପ ମୈଂ ଜାବ ସୁଖାଈ। ଉତରିହି କଟକୁ ନ ମୋରି ବଡ଼ଆଈ ॥
ପ୍ରଭୁ ଅଗ୍ୟା ଅପେଲ ଶ୍ରୁତି ଗାଈ। କରୌଂ ସୋ ବେଗି ଜୌ ତୁମ୍ହହି ସୋହାଈ ॥
ଦୋ. ସୁନତ ବିନୀତ ବଚନ ଅତି କହ କୃପାଲ ମୁସୁକାଇ।
ଜେହି ବିଧି ଉତରୈ କପି କଟକୁ ତାତ ସୋ କହହୁ ଉପାଇ ॥ 59 ॥
ନାଥ ନୀଲ ନଲ କପି ଦ୍ଵୌ ଭାଈ। ଲରିକାଈ ରିଷି ଆସିଷ ପାଈ ॥
ତିନ୍ହ କେ ପରସ କିଏଁ ଗିରି ଭାରେ। ତରିହହିଂ ଜଲଧି ପ୍ରତାପ ତୁମ୍ହାରେ ॥
ମୈଂ ପୁନି ଉର ଧରି ପ୍ରଭୁତାଈ। କରିହୁଁ ବଲ ଅନୁମାନ ସହାଈ ॥
ଏହି ବିଧି ନାଥ ପୟୋଧି ବଁଧାଇଅ। ଜେହିଂ ୟହ ସୁଜସୁ ଲୋକ ତିହୁଁ ଗାଇଅ ॥
ଏହି ସର ମମ ଉତ୍ତର ତଟ ବାସୀ। ହତହୁ ନାଥ ଖଲ ନର ଅଘ ରାସୀ ॥
ସୁନି କୃପାଲ ସାଗର ମନ ପୀରା। ତୁରତହିଂ ହରୀ ରାମ ରନଧୀରା ॥
ଦେଖି ରାମ ବଲ ପୌରୁଷ ଭାରୀ। ହରଷି ପୟୋନିଧି ଭୟୁ ସୁଖାରୀ ॥
ସକଲ ଚରିତ କହି ପ୍ରଭୁହି ସୁନାଵା। ଚରନ ବଂଦି ପାଥୋଧି ସିଧାଵା ॥
ଛଂ. ନିଜ ଭଵନ ଗଵନେଉ ସିଂଧୁ ଶ୍ରୀରଘୁପତିହି ୟହ ମତ ଭାୟୂ।
ୟହ ଚରିତ କଲି ମଲହର ଜଥାମତି ଦାସ ତୁଲସୀ ଗାୟୂ ॥
ସୁଖ ଭଵନ ସଂସୟ ସମନ ଦଵନ ବିଷାଦ ରଘୁପତି ଗୁନ ଗନା ॥
ତଜି ସକଲ ଆସ ଭରୋସ ଗାଵହି ସୁନହି ସଂତତ ସଠ ମନା ॥
ଦୋ. ସକଲ ସୁମଂଗଲ ଦାୟକ ରଘୁନାୟକ ଗୁନ ଗାନ।
ସାଦର ସୁନହିଂ ତେ ତରହିଂ ଭଵ ସିଂଧୁ ବିନା ଜଲଜାନ ॥ 60 ॥
ମାସପାରାୟଣ, ଚୌବୀସଵାଁ ଵିଶ୍ରାମ
ଇତି ଶ୍ରୀମଦ୍ରାମଚରିତମାନସେ ସକଲକଲିକଲୁଷଵିଧ୍ଵଂସନେ
ପଂଚମଃ ସୋପାନଃ ସମାପ୍ତଃ ।
(ସୁଂଦରକାଂଡ ସମାପ୍ତ)