କୃଷ୍ଣ ୟଜୁର୍ଵେଦୀୟ ତୈତ୍ତିରୀୟ ସଂହିତାୟା-ନ୍ତୃତୀୟକାଣ୍ଡେ ପ୍ରଥମଃ ପ୍ରଶ୍ନଃ – ନ୍ୟୂନକର୍ମାଭିଧାନଂ
ଓ-ନ୍ନମଃ ପରମାତ୍ମନେ, ଶ୍ରୀ ମହାଗଣପତୟେ ନମଃ,
ଶ୍ରୀ ଗୁରୁଭ୍ୟୋ ନମଃ । ହ॒ରିଃ॒ ଓମ୍ ॥
ପ୍ର॒ଜାପ॑ତିରକାମୟତ ପ୍ର॒ଜା-ସ୍ସୃ॑ଜେ॒ୟେତି॒ ସ ତପୋ॑-ଽତପ୍ୟତ॒ ସ ସ॒ର୍ପାନ॑ସୃଜତ॒ ସୋ॑-ଽକାମୟତ ପ୍ର॒ଜା-ସ୍ସୃ॑ଜେ॒ୟେତି॒ ସଦ୍ଵି॒ତୀୟ॑ମତପ୍ୟତ॒ ସ ଵୟାଗ୍॑ସ୍ୟ ସୃଜତ॒ ସୋ॑-ଽକାମୟତ ପ୍ର॒ଜା-ସ୍ସୃ॑ଜେ॒ୟେତି॒ ସ ତୃ॒ତୀୟ॑ମତପ୍ୟତ॒ ସ ଏ॒ତ-ନ୍ଦୀ᳚କ୍ଷିତଵା॒ଦ-ମ॑ପଶ୍ୟ॒-ତ୍ତମ॑ଵଦ॒-ତ୍ତତୋ॒ ଵୈ ସ ପ୍ର॒ଜା ଅ॑ସୃଜତ॒ ୟ-ତ୍ତପ॑ସ୍ତ॒ପ୍ତ୍ଵା ଦୀ᳚କ୍ଷିତଵା॒ଦଂ-ଵଁଦ॑ତି ପ୍ର॒ଜା ଏ॒ଵ ତଦ୍ୟଜ॑ମାନ- [ତଦ୍ୟଜ॑ମାନଃ, ସୃ॒ଜ॒ତେ॒ ୟଦ୍ଵୈ] 1
-ସ୍ସୃଜତେ॒ ୟଦ୍ଵୈ ଦୀ᳚କ୍ଷି॒ତୋ॑-ଽମେ॒ଦ୍ଧ୍ୟ-ମ୍ପଶ୍ୟ॒ତ୍ୟପା᳚ସ୍ମାଦ୍ଦୀ॒କ୍ଷାକ୍ରା॑ମତି॒ ନୀଲ॑ମସ୍ୟ॒ ହରୋ॒ ଵ୍ୟେ᳚ତ୍ୟବ॑ଦ୍ଧ॒-ମ୍ମନୋ॑ ଦ॒ରିଦ୍ର॒-ଞ୍ଚକ୍ଷୁ॒-ସ୍ସୂର୍ୟୋ॒ ଜ୍ୟୋତି॑ଷା॒ଗ୍॒ଶ୍ରେଷ୍ଠୋ॒ ଦୀକ୍ଷେ॒ ମା ମା॑ହାସୀ॒ରିତ୍ୟା॑ହ॒ ନାସ୍ମା᳚ଦ୍ଦୀ॒କ୍ଷା-ଽପ॑କ୍ରାମତି॒ ନାସ୍ୟ॒ ନୀଲ॒-ନ୍ନ ହରୋ॒ ଵ୍ୟେ॑ତି॒ ୟଦ୍ଵୈ ଦୀ᳚କ୍ଷି॒ତମ॑ଭି॒ଵର୍ଷ॑ତିଦି॒ଵ୍ୟା ଆପୋ-ଽଶା᳚ନ୍ତା॒ ଓଜୋ॒ ବଲ॑-ନ୍ଦୀ॒କ୍ଷା- [ବଲ॑-ନ୍ଦୀ॒କ୍ଷାମ୍, ତପୋ᳚-ଽସ୍ୟ॒-] 2
-ନ୍ତପୋ᳚-ଽସ୍ୟ॒-ନିର୍ଘ୍ନ॑ନ୍ତ୍ୟୁନ୍ଦ॒ତୀ-ର୍ବଲ॑-ନ୍ଧ॒ତ୍ତୌଜୋ॑ ଧତ୍ତ॒ ବଲ॑-ନ୍ଧତ୍ତ॒ ମା ମେ॑ ଦୀ॒କ୍ଷା-ମ୍ମା ତପୋ॒ନିର୍ଵ॑ଧି॒ଷ୍ଟେତ୍ୟା॑ହୈ॒ ତଦେ॒ଵ ସର୍ଵ॑ମା॒ତ୍ମ-ନ୍ଧ॑ତ୍ତେ॒ ନାସ୍ୟୌଜୋ॒ ବଲ॒-ନ୍ନ ଦୀ॒କ୍ଷା-ନ୍ନ ତପୋ॒ନିର୍ଘ୍ନ॑ନ୍ତ୍ୟ॒ଗ୍ନିର୍ଵୈ ଦୀ᳚କ୍ଷି॒ତସ୍ୟ॑ ଦେ॒ଵତା॒ ସୋ᳚-ଽସ୍ମାଦେ॒ତର୍ହି॑ତି॒ର ଇ॑ଵ॒ ୟର୍ହି॒ ୟାତି॒ ତମୀ᳚ଶ୍ଵ॒ରଗ୍ମ୍ ରକ୍ଷାଗ୍ମ୍॑ସି॒ ହନ୍ତୋ᳚- [ହନ୍ତୋଃ᳚, ଭ॒ଦ୍ରାଦ॒ଭି-] 3
-ର୍ଭ॒ଦ୍ରାଦ॒ଭି-ଶ୍ରେୟଃ॒ ପ୍ରେହି॒ବୃହ॒ସ୍ପତିଃ॑ ପୁର ଏ॒ତା ତେ॑ ଅ॒ସ୍ତ୍ଵିତ୍ୟା॑ହ॒ବ୍ରହ୍ମ॒ ଵୈ ଦେ॒ଵାନା॒-ମ୍ବୃହ॒ସ୍ପତି॒ସ୍ତମେ॒ଵାନ୍ଵା ର॑ଭତେ॒ ସ ଏ॑ନ॒ଗ୍ମ୍॒ ସ-ମ୍ପା॑ରୟ॒ତ୍ୟେ ଦମ॑ଗନ୍ମ ଦେଵ॒ୟଜ॑ନ-ମ୍ପୃଥି॒ଵ୍ୟା ଇତ୍ୟା॑ହ ଦେଵ॒ୟଜ॑ନ॒ଗ୍ଗ୍॒ ହ୍ୟେ॑ଷ ପୃ॑ଥି॒ଵ୍ୟା ଆ॒ଗଚ୍ଛ॑ତି॒ ୟୋ ୟଜ॑ତେ॒ ଵିଶ୍ଵେ॑ ଦେ॒ଵା ୟଦଜୁ॑ଷନ୍ତ॒ ପୂର୍ଵ॒ ଇତ୍ୟା॑ହ॒ ଵିଶ୍ଵେ॒ ହ୍ୟେ॑ତଦ୍ଦେ॒ଵା ଜୋ॒ଷୟ॑ନ୍ତେ॒ ୟଦ୍ବ୍ରା᳚ହ୍ମ॒ଣା ଋ॑ଖ୍ସା॒ମାଭ୍ୟାଂ॒-ୟଁଜୁ॑ଷା ସ॒ନ୍ତର॑ନ୍ତ॒ ଇତ୍ୟା॑ହର୍ଖ୍ସା॒ମାଭ୍ୟା॒ଗ୍॒ ହ୍ୟେ॑ଷ ୟଜୁ॑ଷା ସ॒ନ୍ତର॑ତି॒ ୟୋ ୟଜ॑ତେ ରା॒ୟସ୍ପୋଷେ॑ଣ॒ ସମି॒ଷା-ମ॑ଦେ॒ମେତ୍ୟା॑-ହା॒-ଽଶିଷ॑ମେ॒ଵୈ ତାମା ଶା᳚ସ୍ତେ ॥ 4 ॥
(ୟଜ॑ମାନୋ – ଦୀ॒କ୍ଷାଗ୍ମ୍ – ହନ୍ତୋ᳚ – ର୍ବ୍ରାହ୍ମ॒ଣା -ଶ୍ଚତୁ॑ର୍ଵିଗ୍ମ୍ଶତିଶ୍ଚ) (ଅ. 1)
ଏ॒ଷ ତେ॑ ଗାୟ॒ତ୍ରୋ ଭା॒ଗ ଇତି॑ ମେ॒ ସୋମା॑ୟ ବ୍ରୂତାଦେ॒ଷ ତେ॒ ତ୍ରୈଷ୍ଟୁ॑ଭୋ॒ ଜାଗ॑ତୋ ଭା॒ଗ ଇତି॑ ମେ॒ ସୋମା॑ୟ ବ୍ରୂତାଚ୍ଛନ୍ଦୋ॒ମାନା॒ଗ୍ମ୍॒ ସାମ୍ରା᳚ଜ୍ୟ-ଙ୍ଗ॒ଚ୍ଛେତି॑ ମେ॒ ସୋମା॑ୟ ବ୍ରୂତା॒-ଦ୍ୟୋ ଵୈ ସୋମ॒ଗ୍ମ୍॒ ରାଜା॑ନ॒ଗ୍ମ୍॒ ସାମ୍ରା᳚ଜ୍ୟଂ-ଲୋଁ॒କ-ଙ୍ଗ॑ମୟି॒ତ୍ଵା କ୍ରୀ॒ଣାତି॒ ଗଚ୍ଛ॑ତି॒ ସ୍ଵାନା॒ଗ୍ମ୍॒ ସାମ୍ରା᳚ଜ୍ୟ॒-ଞ୍ଛନ୍ଦାଗ୍ମ୍॑ସି॒ ଖଲୁ॒ ଵୈ ସୋମ॑ସ୍ୟ॒ ରାଜ୍ଞ॒-ସ୍ସାମ୍ରା᳚ଜ୍ୟୋ ଲୋ॒କଃ ପୁ॒ରସ୍ତା॒-ଥ୍ସୋମ॑ସ୍ୟ କ୍ର॒ୟାଦେ॒ଵମ॒ଭି ମ॑ନ୍ତ୍ରୟେତ॒ ସାମ୍ରା᳚ଜ୍ୟମେ॒ଵୈ- [ସାମ୍ରା᳚ଜ୍ୟମେ॒ଵ, ଏ॒ନଂ॒-ଲୋଁ॒କ-ଙ୍ଗ॑ମୟି॒ତ୍ଵା] 5
ନଂ॑-ଲୋଁ॒କ-ଙ୍ଗ॑ମୟି॒ତ୍ଵା କ୍ରୀ॑ଣାତି॒ ଗଚ୍ଛ॑ତି॒ ସ୍ଵାନା॒ଗ୍ମ୍॒ ସାମ୍ରା᳚ଜ୍ୟଂ॒-ୟୋଁ ଵୈ ତା॑ନୂନ॒ପ୍ତ୍ରସ୍ୟ॑ ପ୍ରତି॒ଷ୍ଠାଂ-ଵେଁଦ॒ ପ୍ରତ୍ୟେ॒ଵ ତି॑ଷ୍ଠତି ବ୍ରହ୍ମଵା॒ଦିନୋ॑ ଵଦନ୍ତି॒ ନ ପ୍ରା॒ଶ୍ଞନ୍ତି॒ ନ ଜୁ॑ହ୍ଵ॒ତ୍ୟଥ॒ କ୍ଵ॑ ତାନୂନ॒ପ୍ତ୍ର-ମ୍ପ୍ରତି॑ ତିଷ୍ଠ॒ତୀତି॑ ପ୍ର॒ଜାପ॑ତୌ॒ ମନ॒ସୀତି॑ ବ୍ରୂୟା॒-ତ୍ତ୍ରିରଵ॑ ଜିଘ୍ରେ-ତ୍ପ୍ର॒ଜାପ॑ତୌ ତ୍ଵା॒ ମନ॑ସି ଜୁହୋ॒ମୀତ୍ୟେ॒ଷା ଵୈ ତା॑ନୂନ॒ପ୍ତ୍ରସ୍ୟ॑ ପ୍ରତି॒ଷ୍ଠା ୟ ଏ॒ଵଂ-ଵେଁଦ॒ ପ୍ରତ୍ୟେ॒ଵ ତି॑ଷ୍ଠତି॒ ୟୋ [ପ୍ରତ୍ୟେ॒ଵ ତି॑ଷ୍ଠତି॒ ୟଃ, ଵା ଅ॑ଦ୍ଧ୍ଵ॒ର୍ୟୋଃ] 6
ଵା ଅ॑ଦ୍ଧ୍ଵ॒ର୍ୟୋଃ ପ୍ର॑ତି॒ଷ୍ଠାଂ-ଵେଁଦ॒ ପ୍ରତ୍ୟେ॒ଵ ତି॑ଷ୍ଠତି॒ ୟତୋ॒ ମନ୍ୟେ॒ତାନ॑ଭିକ୍ରମ୍ୟ ହୋଷ୍ୟା॒ମୀତି॒ ତ-ତ୍ତିଷ୍ଠ॒ନ୍ନା ଶ୍ରା॑ଵୟେଦେ॒ଷା ଵା ଅ॑ଦ୍ଧ୍ଵ॒ର୍ୟୋଃ ପ୍ର॑ତି॒ଷ୍ଠା ୟ ଏ॒ଵଂ-ଵେଁଦ॒ ପ୍ରତ୍ୟେ॒ଵ ତି॑ଷ୍ଠତି॒ ୟଦ॑ଭି॒କ୍ରମ୍ୟ॑ ଜୁହୁ॒ୟା-ତ୍ପ୍ର॑ତି॒ଷ୍ଠାୟା॑ ଇୟା॒-ତ୍ତସ୍ମା᳚-ଥ୍ସମା॒ନତ୍ର॒ ତିଷ୍ଠ॑ତା ହୋତ॒ଵ୍ୟ॑-ମ୍ପ୍ରତି॑ଷ୍ଠିତ୍ୟୈ॒ ୟୋ ଵା ଅ॑ଦ୍ଧ୍ଵ॒ର୍ୟୋ-ସ୍ସ୍ଵଂ-ଵେଁଦ॒ ସ୍ଵଵା॑ନେ॒ଵ ଭ॑ଵତି॒ ସ୍ରୁଗ୍ଵା ଅ॑ସ୍ୟ॒ ସ୍ଵଂ-ଵାଁ॑ୟ॒ଵ୍ୟ॑ମସ୍ୟ॒ [ଵା॑ୟ॒ଵ୍ୟ॑ମସ୍ୟ, ସ୍ଵ-ଞ୍ଚ॑ମ॒ସୋ᳚-ଽସ୍ୟ॒] 7
ସ୍ଵ-ଞ୍ଚ॑ମ॒ସୋ᳚-ଽସ୍ୟ॒ ସ୍ଵଂ-ୟଁଦ୍ଵା॑ୟ॒ଵ୍ୟଂ॑-ଵାଁ ଚମ॒ସଂ-ଵାଁ-ଽନ॑ନ୍ଵାରଭ୍ୟା-ଽଽଶ୍ରା॒ଵୟେ॒-ଥ୍ସ୍ଵାଦି॑ୟା॒-ତ୍ତସ୍ମା॑ ଦନ୍ଵା॒ରଭ୍ୟା॒ ଽଽଶ୍ରାଵ୍ୟ॒ଗ୍ଗ୍॒ ସ୍ଵାଦେ॒ଵ ନୈତି॒ ୟୋ ଵୈ ସୋମ॒ମ- ପ୍ର॑ତିଷ୍ଠାପ୍ୟ ସ୍ତୋ॒ତ୍ର-ମୁ॑ପାକ॒ରୋତ୍ୟ ପ୍ର॑ତିଷ୍ଠିତ॒-ସ୍ସୋମୋ॒ ଭଵ॒ତ୍ୟପ୍ର॑ତିଷ୍ଠିତ॒-ସ୍ସ୍ତୋମୋ- ଽପ୍ର॑ତିଷ୍ଠିତା-ନ୍ୟୁ॒କ୍ଥାନ୍ୟପ୍ର॑ତିଷ୍ଠିତୋ॒ ୟଜ॑ମା॒ନୋ ଽପ୍ର॑ତିଷ୍ଠିତୋ ଽଧ୍ଵ॒ର୍ୟୁର୍ଵା॑ ୟ॒ଵ୍ୟଂ॑-ଵୈଁ ସୋମ॑ସ୍ୟ ପ୍ରତି॒ଷ୍ଠା ଚ॑ମ॒ସୋ᳚-ଽସ୍ୟ ପ୍ରତି॒ଷ୍ଠା ସୋମ॒-ସ୍ସ୍ତୋମ॑ସ୍ୟ॒ ସ୍ତୋମ॑ ଉ॒କ୍ଥାନା॒-ଙ୍ଗ୍ରହଂ॑-ଵାଁ ଗୃହୀ॒ତ୍ଵା ଚ॑ମ॒ସଂ-ଵୋଁ॒ନ୍ନୀୟ॑ ସ୍ତୋ॒ତ୍ରମୁ॒ପା କୁ॑ର୍ୟା॒-ତ୍ପ୍ରତ୍ୟେ॒ଵ ସୋମଗ୍ଗ୍॑ ସ୍ଥା॒ପୟ॑ତି॒ ପ୍ରତି॒ସ୍ତୋମ॒-ମ୍ପ୍ରତ୍ୟୁ॒କ୍ଥାନି॒ ପ୍ରତି॒ ୟଜ॑ମାନ॒ସ୍ତିଷ୍ଠ॑ତି॒ ପ୍ରତ୍ୟ॑ଦ୍ଧ୍ଵ॒ର୍ୟୁଃ ॥ 8 ॥
(ଏ॒ଵ – ତି॑ଷ୍ଠତି॒ ୟୋ – ଵା॑ୟ॒ଵ୍ୟ॑ମସ୍ୟ॒ – ଗ୍ରହଂ॒-ଵୈଁ – କା॒ନ୍ନ – ଵିଗ୍ମ୍॑ଶ॒ତିଶ୍ଚ॑) (ଅ. 2)
ୟ॒ଜ୍ଞଂ-ଵାଁ ଏ॒ତ-ଥ୍ସ-ମ୍ଭ॑ରନ୍ତି॒ ୟ-ଥ୍ସୋ॑ମ॒କ୍ରୟ॑ଣ୍ୟୈ ପ॒ଦଂ-ୟଁ॑ଜ୍ଞମୁ॒ଖଗ୍ମ୍ ହ॑ଵି॒ର୍ଧାନେ॒ ୟର୍ହି॑ ହଵି॒ର୍ଧାନେ॒ ପ୍ରାଚୀ᳚ ପ୍ରଵ॒ର୍ତୟେ॑ୟୁ॒ସ୍ତର୍ହି॒ ତେନାକ୍ଷ॒ମୁପା᳚-ଞ୍ଜ୍ୟା-ଦ୍ୟଜ୍ଞମୁ॒ଖ ଏ॒ଵ ୟ॒ଜ୍ଞମନୁ॒ ସନ୍ତ॑ନୋତି॒ ପ୍ରାଞ୍ଚ॑ମ॒ଗ୍ନି-ମ୍ପ୍ର ହ॑ର॒ନ୍ତ୍ୟୁ-ତ୍ପତ୍ନୀ॒ମା ନ॑ୟ॒ନ୍ତ୍ୟନ୍ଵନାଗ୍ମ୍॑ସି॒ ପ୍ର ଵ॑ର୍ତୟ॒ନ୍ତ୍ୟଥ॒ ଵା ଅ॑ସ୍ୟୈ॒ଷ ଧିଷ୍ଣି॑ୟୋ ହୀୟତେ॒ ସୋ-ଽନୁ॑ ଧ୍ୟାୟତି॒ ସ ଈ᳚ଶ୍ଵ॒ରୋ ରୁ॒ଦ୍ରୋ ଭୂ॒ତ୍ଵା [ ] 9
ପ୍ର॒ଜା-ମ୍ପ॒ଶୂନ୍. ୟଜ॑ମାନସ୍ୟ॒ ଶମ॑ୟିତୋ॒ର୍ୟର୍ହି॑ ପ॒ଶୁମା ପ୍ରୀ॑ତ॒ମୁଦ॑ଞ୍ଚ॒-ନ୍ନୟ॑ନ୍ତି॒ ତର୍ହି॒ ତସ୍ୟ॑ ପଶୁ॒ଶ୍ରପ॑ଣଗ୍ମ୍ ହରେ॒-ତ୍ତେନୈ॒ଵୈନ॑-ମ୍ଭା॒ଗିନ॑-ଙ୍କରୋତି॒ ୟଜ॑ମାନୋ॒ ଵା ଆ॑ହଵ॒ନୀୟୋ॒ ୟଜ॑ମାନଂ॒-ଵାଁ ଏ॒ତଦ୍ଵି କ॑ର୍ଷନ୍ତେ॒ ୟଦା॑ହଵ॒ନୀୟା᳚-ତ୍ପଶୁ॒ଶ୍ରପ॑ଣ॒ଗ୍ମ୍॒ ହର॑ନ୍ତି॒ ସ ଵୈ॒ଵ ସ୍ୟାନ୍ନି॑ର୍ମ॒ନ୍ଥ୍ୟଂ॑-ଵାଁ କୁର୍ୟା॒-ଦ୍ୟଜ॑ମାନସ୍ୟ ସାତ୍ମ॒ତ୍ଵାୟ॒ ୟଦି॑ ପ॒ଶୋର॑ଵ॒ଦାନ॒-ନ୍ନଶ୍ୟେ॒ଦାଜ୍ୟ॑ସ୍ୟ ପ୍ରତ୍ୟା॒ଖ୍ୟାୟ॒ମଵ॑ ଦ୍ୟେ॒-ଥ୍ସୈଵ ତତଃ॒ ପ୍ରାୟ॑ଶ୍ଚିତ୍ତି॒ର୍ୟେ ପ॒ଶୁଂ-ଵିଁ॑ମଥ୍ନୀ॒ରନ୍. ୟସ୍ତାନ୍ କା॒ମୟେ॒ତା ଽଽର୍ତି॒ମାର୍ଚ୍ଛେ॑ୟୁ॒ରିତି॑ କୁ॒ଵିଦ॒ଙ୍ଗେତି॒ ନମୋ॑ ଵୃକ୍ତିଵତ୍ୟ॒ର୍ଚା-ଽଽଗ୍ନୀ᳚ଦ୍ଧ୍ରେ ଜୁହୁୟା॒ନ୍ନମୋ॑ ଵୃକ୍ତିମେ॒ଵୈଷାଂ᳚-ଵୃଁଙ୍କ୍ତେ ତା॒ଜଗାର୍ତି॒ମାର୍ଚ୍ଛ॑ନ୍ତି ॥ 10 ॥
(ଭୂ॒ତ୍ଵା – ତତଃ॒ – ଷଡ୍ଵିଗ୍ମ୍॑ଶତିଶ୍ଚ) (ଅ. 3)
ପ୍ର॒ଜାପ॑ତେ॒ର୍ଜାୟ॑ମାନାଃ ପ୍ର॒ଜା ଜା॒ତାଶ୍ଚ॒ ୟା ଇ॒ମାଃ । ତସ୍ମୈ॒ ପ୍ରତି॒ ପ୍ର ଵେ॑ଦୟଚିକି॒ତ୍ଵାଗ୍ମ୍ ଅନୁ॑ ମନ୍ୟତାମ୍ ॥ ଇ॒ମ-ମ୍ପ॒ଶୁ-ମ୍ପ॑ଶୁପତେ ତେ ଅ॒ଦ୍ୟ ବ॒ଦ୍ଧ୍ନାମ୍ୟ॑ଗ୍ନେ ସୁକୃ॒ତସ୍ୟ॒ ମଦ୍ଧ୍ୟେ᳚ । ଅନୁ॑ ମନ୍ୟସ୍ଵ ସୁ॒ୟଜା॑ ୟଜାମ॒ ଜୁଷ୍ଟ॑-ନ୍ଦେ॒ଵାନା॑ମି॒ଦମ॑ସ୍ତୁ ହ॒ଵ୍ୟମ୍ ॥ ପ୍ର॒ଜା॒ନନ୍ତଃ॒ ପ୍ରତି॑ଗୃହ୍ଣନ୍ତି॒ ପୂର୍ଵେ᳚ ପ୍ରା॒ଣମଙ୍ଗେ᳚ଭ୍ୟଃ॒ ପର୍ୟା॒ଚର॑ନ୍ତମ୍ । ସୁଵ॒ର୍ଗଂ-ୟାଁ॑ହି ପ॒ଥିଭି॑ ର୍ଦେଵ॒ୟାନୈ॒-ରୋଷ॑ଧୀଷୁ॒ ପ୍ରତି॑ତିଷ୍ଠା॒ ଶରୀ॑ରୈଃ ॥ ୟେଷା॒ମୀଶେ॑ [ୟେଷା॒ମୀଶେ॑, ପ॒ଶୁ॒ପତିଃ॑] 11
ପଶୁ॒ପତିଃ॑ ପଶୂ॒ନା-ଞ୍ଚତୁ॑ଷ୍ପଦାମୁ॒ତ ଚ॑ ଦ୍ଵି॒ପଦା᳚ମ୍ । ନିଷ୍କ୍ରୀ॑ତୋ॒-ଽୟଂ-ୟଁ॒ଜ୍ଞିୟ॑-ମ୍ଭା॒ଗମେ॑ତୁ ରା॒ୟସ୍ପୋଷା॒ ୟଜ॑ମାନସ୍ୟ ସନ୍ତୁ ॥ ୟେ ବ॒ଦ୍ଧ୍ୟମା॑ନ॒ମନୁ॑ ବ॒ଦ୍ଧ୍ୟମା॑ନା ଅ॒ଭ୍ୟୈକ୍ଷ॑ନ୍ତ॒ ମନ॑ସା॒ ଚକ୍ଷୁ॑ଷା ଚ । ଅ॒ଗ୍ନିସ୍ତାଗ୍ମ୍ ଅଗ୍ରେ॒ ପ୍ରମୁ॑ମୋକ୍ତୁ ଦେ॒ଵଃ ପ୍ର॒ଜାପ॑ତିଃ ପ୍ର॒ଜୟା॑ ସଂଵିଁଦା॒ନଃ ॥ ୟ ଆ॑ର॒ଣ୍ୟାଃ ପ॒ଶଵୋ॑ ଵି॒ଶ୍ଵରୂ॑ପା॒ ଵିରୂ॑ପା॒-ସ୍ସନ୍ତୋ॑ ବହୁ॒ଧୈକ॑ରୂପାଃ । ଵା॒ୟୁସ୍ତାଗ୍ମ୍ ଅଗ୍ରେ॒ ପ୍ରମୁ॑ମୋକ୍ତୁ ଦେ॒ଵଃ ପ୍ର॒ଜାପ॑ତିଃ ପ୍ର॒ଜୟା॑ ସଂଵିଁଦା॒ନଃ ॥ ପ୍ର॒ମୁ॒ଞ୍ଚମା॑ନା॒ [ପ୍ର॒ମୁ॒ଞ୍ଚମା॑ନାଃ, ଭୁଵ॑ନସ୍ୟ॒ ରେତୋ॑] 12
ଭୁଵ॑ନସ୍ୟ॒ ରେତୋ॑ ଗା॒ତୁ-ନ୍ଧ॑ତ୍ତ॒ ୟଜ॑ମାନାୟ ଦେଵାଃ । ଉ॒ପାକୃ॑ତଗ୍ମ୍ ଶଶମା॒ନଂ-ୟଁଦସ୍ଥା᳚ଜ୍ଜୀ॒ଵ-ନ୍ଦେ॒ଵାନା॒ମପ୍ୟେ॑ତୁ॒ ପାଥଃ॑ ॥ ନାନା᳚ ପ୍ରା॒ଣୋ ୟଜ॑ମାନସ୍ୟ ପ॒ଶୁନା॑ ୟ॒ଜ୍ଞୋ ଦେ॒ଵେଭି॑-ସ୍ସ॒ହ ଦେ॑ଵ॒ୟାନଃ॑ । ଜୀ॒ଵ-ନ୍ଦେ॒ଵାନା॒ମପ୍ୟେ॑ତୁ॒ ପାଥ॑-ସ୍ସ॒ତ୍ୟା-ସ୍ସ॑ନ୍ତୁ॒ ୟଜ॑ମାନସ୍ୟ॒ କାମାଃ᳚ ॥ ୟ-ତ୍ପ॒ଶୁର୍ମା॒ୟୁମକୃ॒ତୋରୋ॑ ଵା ପ॒ଦ୍ଭିରା॑ହ॒ତେ । ଅ॒ଗ୍ନିର୍ମା॒ ତସ୍ମା॒ଦେନ॑ସୋ॒ଵିଶ୍ଵା᳚-ନ୍ମୁଞ୍ଚ॒ତ୍ଵଗ୍ମ୍ହ॑ସଃ ॥ ଶମି॑ତାର ଉ॒ପେତ॑ନ ୟ॒ଜ୍ଞ- [ୟ॒ଜ୍ଞମ୍, ଦେ॒ଵେଭି॑ରିନ୍ଵି॒ତମ୍ ।] 13
-ନ୍ଦେ॒ଵେଭି॑ରିନ୍ଵି॒ତମ୍ । ପାଶା᳚-ତ୍ପ॒ଶୁ-ମ୍ପ୍ରମୁ॑ଞ୍ଚତ ବ॒ନ୍ଧାଦ୍ୟ॒ଜ୍ଞପ॑ତି॒-ମ୍ପରି॑ ॥ ଅଦି॑ତିଃ॒ ପାଶ॒-ମ୍ପ୍ରମୁ॑ମୋକ୍ତ୍ଵେ॒ତ-ନ୍ନମଃ॑ ପ॒ଶୁଭ୍ୟଃ॑ ପଶୁ॒ପତ॑ୟେ କରୋମି ॥ ଅ॒ରା॒ତୀ॒ୟନ୍ତ॒-ମଧ॑ର-ଙ୍କୃଣୋମି॒ ୟ-ନ୍ଦ୍ଵି॒ଷ୍ମସ୍ତସ୍ମି॒-ନ୍ପ୍ରତି॑ ମୁଞ୍ଚାମି॒ ପାଶ᳚ମ୍ ॥ ତ୍ଵାମୁ॒ ତେ ଦ॑ଧିରେ ହଵ୍ୟ॒ଵାହଗ୍ମ୍॑ ଶୃତଙ୍କ॒ର୍ତାର॑ମୁ॒ତ ୟ॒ଜ୍ଞିୟ॑-ଞ୍ଚ । ଅଗ୍ନେ॒ ସଦ॑କ୍ଷ॒-ସ୍ସତ॑ନୁ॒ର୍॒ହି ଭୂ॒ତ୍ଵା-ଽଥ॑ ହ॒ଵ୍ୟା ଜା॑ତଵେଦୋ ଜୁଷସ୍ଵ ॥ ଜାତ॑ଵେଦୋ ଵ॒ପୟା॑ ଗଚ୍ଛ ଦେ॒ଵାନ୍ତ୍ଵଗ୍ମ୍ ହି ହୋତା᳚ ପ୍ରଥ॒ମୋ ବ॒ଭୂଥ॑ । ଘୃ॒ତେନ॒ ତ୍ଵ-ନ୍ତ॒ନୁଵୋ॑ ଵର୍ଧୟସ୍ଵ॒ ସ୍ଵାହା॑କୃତଗ୍ମ୍ ହ॒ଵିର॑ଦନ୍ତୁ ଦେ॒ଵାଃ ॥ ସ୍ଵାହା॑ ଦେ॒ଵେଭ୍ୟୋ॑ ଦେ॒ଵେଭ୍ୟ॒-ସ୍ସ୍ଵାହା᳚ ॥ 14 ॥
(ଈଶେ᳚ – ପ୍ରମୁ॒ଞ୍ଚମା॑ନା – ୟ॒ଜ୍ଞଂ – ତ୍ଵଗ୍ମ୍ – ଷୋଡ॑ଶ ଚ) (ଅ. 4)
ପ୍ରା॒ଜା॒ପ॒ତ୍ୟା ଵୈ ପ॒ଶଵ॒ସ୍ତେଷାଗ୍ମ୍॑ ରୁ॒ଦ୍ରୋ-ଽଧି॑ପତି॒ର୍ୟ-ଦେ॒ତାଭ୍ୟା॑-ମୁପା କ॒ରୋତି॒ ତାଭ୍ୟା॑ମେ॒ଵୈନ॑-ମ୍ପ୍ରତି॒ପ୍ରୋଚ୍ୟା-ଽଽଲ॑ଭତ ଆ॒ତ୍ମନୋ-ଽନା᳚ଵ୍ରସ୍କାୟ॒ ଦ୍ଵାଭ୍ୟା॑ମୁ॒ପାକ॑ରୋତି ଦ୍ଵି॒ପାଦ୍ୟଜ॑ମାନଃ॒ ପ୍ରତି॑ଷ୍ଠିତ୍ୟା ଉପା॒କୃତ୍ୟ॒ ପଞ୍ଚ॑ ଜୁହୋତି॒ ପାଙ୍କ୍ତାଃ᳚ ପ॒ଶଵଃ॑ ପ॒ଶୂନେ॒ଵା ଵ॑ରୁନ୍ଧେମୃ॒ତ୍ୟଵେ॒ ଵା ଏ॒ଷ ନୀ॑ୟତେ॒ ୟ-ତ୍ପ॒ଶୁସ୍ତଂ-ୟଁଦ॑ନ୍ଵା॒ରଭେ॑ତ ପ୍ର॒ମାୟୁ॑କୋ॒ ୟଜ॑ମାନ-ସ୍ସ୍ୟା॒ନ୍ନାନା᳚ ପ୍ରା॒ଣୋ ୟଜ॑ମାନସ୍ୟ ପ॒ଶୁନେତ୍ୟା॑ହ॒ ଵ୍ୟାଵୃ॑ତ୍ତ୍ୟୈ॒ [ଵ୍ୟାଵୃ॑ତ୍ତ୍ୟୈ, ୟ-ତ୍ପ॒ଶୁର୍ମା॒ୟୁ-] 15
ୟ-ତ୍ପ॒ଶୁର୍ମା॒ୟୁ-ମକୃ॒ତେତି॑ ଜୁହୋତି॒ ଶାନ୍ତ୍ୟୈ॒ ଶମି॑ତାର ଉ॒ପେତ॒ନେତ୍ୟା॑ହ ୟଥାୟ॒ଜୁରେ॒ଵୈତଦ୍ଵ॒ପାୟାଂ॒-ଵାଁ ଆ᳚ହ୍ରି॒ୟମା॑ଣାୟା-ମ॒ଗ୍ନେର୍ମେଧୋ-ଽପ॑ କ୍ରାମତି॒ ତ୍ଵାମୁ॒ ତେ ଦ॑ଧିରେ ହଵ୍ୟ॒ଵାହ॒ମିତି॑ ଵ॒ପାମ॒ଭି ଜୁ॑ହୋତ୍ୟ॒ଗ୍ନେରେ॒ଵ ମେଧ॒ମଵ॑ ରୁ॒ନ୍ଧେ-ଽଥୋ॑ ଶୃତ॒ତ୍ଵାୟ॑ ପୁ॒ରସ୍ତା᳚-ଥ୍ସ୍ଵାହା କୃତୟୋ॒ ଵା ଅ॒ନ୍ୟେ ଦେ॒ଵା ଉ॒ପରି॑ଷ୍ଟା-ଥ୍ସ୍ଵାହାକୃତୟୋ॒-ଽନ୍ୟେ ସ୍ଵାହା॑ ଦେ॒ଵେଭ୍ୟୋ॑ ଦେ॒ଵେଭ୍ୟ॒-ସ୍ସ୍ଵାହେତ୍ୟ॒ଭିତୋ॑ ଵ॒ପା-ଞ୍ଜୁ॑ହୋତି॒ ତାନେ॒ଵୋଭୟା᳚-ନ୍ପ୍ରୀଣାତି ॥ 16 ॥
(ଵ୍ୟାଵୃ॑ତ୍ତ୍ୟା – ଅ॒ଭିତୋ॑ ଵ॒ପାଂ – ପଞ୍ଚ॑ ଚ) (ଅ. 5)
ୟୋ ଵା ଅୟ॑ଥାଦେଵତଂ-ୟଁ॒ଜ୍ଞମୁ॑ପ॒ଚର॒ତ୍ୟା ଦେ॒ଵତା᳚ଭ୍ୟୋ ଵୃଶ୍ଚ୍ୟତେ॒ ପାପୀ॑ୟା-ନ୍ଭଵତି॒ ୟୋ ୟ॑ଥାଦେଵ॒ତନ୍ନ ଦେ॒ଵତା᳚ଭ୍ୟ॒ ଆ ଵୃ॑ଶ୍ଚ୍ୟତେ॒ ଵସୀ॑ୟା-ନ୍ଭଵତ୍ୟାଗ୍ନେ॒ୟ୍ୟର୍ଚା ଽଽଗ୍ନୀ᳚ଦ୍ଧ୍ରମ॒ଭି ମୃ॑ଶେ-ଦ୍ଵୈଷ୍ଣ॒ଵ୍ୟା ହ॑ଵି॒ର୍ଧାନ॑ମାଗ୍ନେ॒ୟ୍ୟା ସ୍ରୁଚୋ॑ ଵାୟ॒ଵ୍ୟ॑ୟା ଵାୟ॒ଵ୍ୟା᳚ନ୍ୟୈନ୍ଦ୍ରି॒ୟା ସଦୋ॑ ୟଥାଦେଵ॒ତମେ॒ଵ ୟ॒ଜ୍ଞମୁପ॑ ଚରତି॒ ନ ଦେ॒ଵତା᳚ଭ୍ୟ॒ ଆ ଵୃ॑ଶ୍ଚ୍ୟତେ॒ ଵସୀ॑ୟା-ନ୍ଭଵତି ୟୁ॒ନଜ୍ମି॑ ତେ ପୃଥି॒ଵୀ-ଞ୍ଜ୍ୟୋତି॑ଷା ସ॒ହ ୟୁ॒ନଜ୍ମି॑ ଵା॒ୟୁମ॒ନ୍ତରି॑କ୍ଷେଣ [ଵା॒ୟୁମ॒ନ୍ତରି॑କ୍ଷେଣ, ତେ ସ॒ହ] 17
ତେ ସ॒ହ ୟୁ॒ନଜ୍ମି॒ ଵାଚଗ୍ମ୍॑ ସ॒ହ ସୂର୍ୟେ॑ଣ ତେ ୟୁ॒ନଜ୍ମି॑ ତି॒ସ୍ରୋ ଵି॒ପୃଚ॒-ସ୍ସୂର୍ୟ॑ସ୍ୟ ତେ । ଅ॒ଗ୍ନିର୍ଦେ॒ଵତା॑ ଗାୟ॒ତ୍ରୀ ଛନ୍ଦ॑ ଉପା॒ଗ୍ମ୍॒ଶୋଃ ପାତ୍ର॑ମସି॒ ସୋମୋ॑ ଦେ॒ଵତା᳚ ତ୍ରି॒ଷ୍ଟୁ-ପ୍ଛନ୍ଦୋ᳚-ଽନ୍ତର୍ୟା॒ମସ୍ୟ॒ ପାତ୍ର॑ମ॒ସୀନ୍ଦ୍ରୋ॑ ଦେ॒ଵତା॒ ଜଗ॑ତୀ॒ ଛନ୍ଦ॑ ଇନ୍ଦ୍ରଵାୟୁ॒ଵୋଃ ପାତ୍ର॑ମସି॒ ବୃହ॒ସ୍ପତି॑-ର୍ଦେ॒ଵତା॑-ଽନୁ॒ଷ୍ଟୁ-ପ୍ଛନ୍ଦୋ॑ ମି॒ତ୍ରାଵରୁ॑ଣୟୋଃ॒ ପାତ୍ର॑ମସ୍ୟ॒ଶ୍ଵିନୌ॑ ଦେ॒ଵତା॑ ପ॒ଙ୍କ୍ତିଶ୍ଛନ୍ଦୋ॒-ଽଶ୍ଵିନୋଃ॒ ପାତ୍ର॑ମସି॒ ସୂର୍ୟୋ॑ ଦେ॒ଵତା॑ ବୃହ॒ତୀ [ ] 18
ଛନ୍ଦ॑-ଶ୍ଶୁ॒କ୍ରସ୍ୟ॒ ପାତ୍ର॑ମସି ଚ॒ନ୍ଦ୍ରମା॑ ଦେ॒ଵତା॑ ସ॒ତୋ ବୃ॑ହତୀ॒ ଛନ୍ଦୋ॑ ମ॒ନ୍ଥିନଃ॒ ପାତ୍ର॑ମସି॒ ଵିଶ୍ଵେ॑ଦେ॒ଵା ଦେ॒ଵତୋ॒ଷ୍ଣିହା॒ ଛନ୍ଦ॑ ଆଗ୍ରୟ॒ଣସ୍ୟ॒ ପାତ୍ର॑ମ॒ସୀନ୍ଦ୍ରୋ॑ ଦେ॒ଵତା॑ କ॒କୁଚ୍ଛନ୍ଦ॑ ଉ॒କ୍ଥାନା॒-ମ୍ପାତ୍ର॑ମସି ପୃଥି॒ଵୀ ଦେ॒ଵତା॑ ଵି॒ରାଟ୍ ଛନ୍ଦୋ᳚ ଧ୍ରୁ॒ଵସ୍ୟ॒ ପାତ୍ର॑ମସି ॥ 19 ॥
(ଅ॒ନ୍ତରି॑କ୍ଷେଣ – ବୃହ॒ତୀ – ତ୍ରୟ॑ସ୍ତ୍ରିଗ୍ମ୍ଶଚ୍ଚ) (ଅ. 6)
ଇ॒ଷ୍ଟର୍ଗୋ॒ ଵା ଅ॑ଦ୍ଧ୍ଵ॒ର୍ୟୁର୍ୟଜ॑ମାନସ୍ୟେ॒ଷ୍ଟର୍ଗଃ॒ ଖଲୁ॒ ଵୈ ପୂର୍ଵୋ॒-ଽର୍ଷ୍ଟୁଃ, କ୍ଷୀ॑ୟତ ଆସ॒ନ୍ୟା᳚ନ୍ମା॒ ମନ୍ତ୍ରା᳚-ତ୍ପାହି॒ କସ୍ୟା᳚ଶ୍ଚିଦ॒ଭିଶ॑ସ୍ତ୍ୟା॒ ଇତି॑ ପୁ॒ରା ପ୍ରା॑ତରନୁଵା॒କାଜ୍ଜୁ॑ହୁୟାଦା॒ତ୍ମନ॑ ଏ॒ଵ ତଦ॑ଦ୍ଧ୍ଵ॒ର୍ୟୁଃ ପୁ॒ରସ୍ତା॒ଚ୍ଛର୍ମ॑ ନହ୍ୟ॒ତେ-ଽନା᳚ର୍ତ୍ୟୈ ସଂଵେଁ॒ଶାୟ॑ ତ୍ଵୋପଵେ॒ଶାୟ॑ ତ୍ଵା ଗାୟତ୍ରି॒ୟା ସ୍ତ୍ରି॒ଷ୍ଟୁଭୋ॒ ଜଗ॑ତ୍ୟା ଅ॒ଭିଭୂ᳚ତ୍ୟୈ॒ ସ୍ଵାହା॒ ପ୍ରାଣା॑ପାନୌ ମୃ॒ତ୍ୟୋର୍ମା॑ ପାତ॒-ମ୍ପ୍ରାଣା॑ପାନୌ॒ ମା ମା॑ ହାସିଷ୍ଟ-ନ୍ଦେ॒ଵତା॑ସୁ॒ ଵା ଏ॒ତେ ପ୍ରା॑ଣାପା॒ନୟୋ॒- [ଏ॒ତେ ପ୍ରା॑ଣାପା॒ନୟୋଃ᳚, ଵ୍ୟାୟ॑ଚ୍ଛନ୍ତେ॒] 20
-ର୍ଵ୍ୟାୟ॑ଚ୍ଛନ୍ତେ॒ ୟେଷା॒ଗ୍ମ୍॒ ସୋମ॑-ସ୍ସମୃ॒ଚ୍ଛତେ॑ ସଂଵେଁ॒ଶାୟ॑ ତ୍ଵୋପଵେ॒ଶାୟ॒ ତ୍ଵେତ୍ୟା॑ହ॒ ଛନ୍ଦାଗ୍ମ୍॑ସି॒ ଵୈ ସଂ॑ଵେଁ॒ଶ ଉ॑ପଵେ॒ଶଶ୍ଛନ୍ଦୋ॑ଭିରେ॒ଵାସ୍ୟ॒ ଛନ୍ଦାଗ୍ମ୍॑ସି ଵୃଙ୍କ୍ତେ॒ ପ୍ରେତି॑ଵ॒ନ୍ତ୍ୟାଜ୍ୟା॑ନି ଭଵନ୍ତ୍ୟ॒ଭିଜି॑ତ୍ୟୈ ମ॒ରୁତ୍ଵ॑ତୀଃ ପ୍ରତି॒ପଦୋ॒ ଵିଜି॑ତ୍ୟା ଉ॒ଭେ ବୃ॑ହଦ୍ରଥନ୍ତ॒ରେ ଭ॑ଵତ ଇ॒ୟଂ-ଵାଁଵ ର॑ଥନ୍ତ॒ରମ॒ସୌ ବୃ॒ହଦା॒ଭ୍ୟାମେ॒ଵୈନ॑ମ॒ନ୍ତରେ᳚ତ୍ୟ॒ଦ୍ୟ ଵାଵ ର॑ଥନ୍ତ॒ରଗ୍ଗ୍ ଶ୍ଵୋ ବୃ॒ହଦ॑ଦ୍ୟା॒ଶ୍ଵା ଦେ॒ଵୈନ॑ମ॒ନ୍ତରେ॑ତି ଭୂ॒ତଂ- [ଭୂ॒ତମ୍, ଵାଵ ର॑ଥନ୍ତ॒ର-] 21
-ଵାଁଵ ର॑ଥନ୍ତ॒ର-ମ୍ଭ॑ଵି॒ଷ୍ୟ-ଦ୍ବୃ॒ହ-ଦ୍ଭୂ॒ତାଚ୍ଚୈ॒ଵୈନ॑-ମ୍ଭଵିଷ୍ୟ॒ତଶ୍ଚା॒ନ୍ତରେ॑ତି॒, ପରି॑ମିତଂ॒-ଵାଁଵ ର॑ଥନ୍ତ॒ରମପ॑ରିମିତ-ମ୍ବୃ॒ହ-ତ୍ପରି॑ମିତାଚ୍ଚୈ॒ଵୈନ॒-ମପ॑ରିମିତାଚ୍ଚା॒-ଽନ୍ତରେ॑ତି ଵିଶ୍ଵାମିତ୍ରଜମଦ॒ଗ୍ନୀ ଵସି॑ଷ୍ଠେନାସ୍ପର୍ଧେତା॒ଗ୍ମ୍॒ସ ଏ॒ତଜ୍ଜ॒ମଦ॑ଗ୍ନି ର୍ଵିହ॒ଵ୍ୟ॑ମ ପଶ୍ୟ॒-ତ୍ତେନ॒ ଵୈ ସ ଵସି॑ଷ୍ଠସ୍ୟେନ୍ଦ୍ରି॒ୟଂ-ଵୀଁ॒ର୍ୟ॑ମଵୃଙ୍କ୍ତ॒ ୟଦ୍ଵି॑ହ॒ଵ୍ୟଗ୍ମ୍॑ ଶ॒ସ୍ୟତ॑ ଇନ୍ଦ୍ରି॒ୟମେ॒ଵ ତଦ୍ଵୀ॒ର୍ୟଂ॑-ୟଁଜ॑ମାନୋ॒ ଭ୍ରାତୃ॑ଵ୍ୟସ୍ୟ ଵୃଙ୍କ୍ତେ॒ ୟସ୍ୟ॒ ଭୂୟାଗ୍ମ୍॑ସୋ ୟଜ୍ଞକ୍ର॒ତଵ॒ ଇତ୍ୟା॑ହୁ॒-ସ୍ସ ଦେ॒ଵତା॑ ଵୃଙ୍କ୍ତ॒ ଇତି॒ ୟଦ୍ୟ॑ଗ୍ନିଷ୍ଟୋ॒ମ-ସ୍ସୋମଃ॑ ପ॒ରସ୍ତା॒-ଥ୍ସ୍ୟା-ଦୁ॒କ୍ଥ୍ୟ॑-ଙ୍କୁର୍ଵୀତ॒ ୟଦ୍ୟୁ॒କ୍ଥ୍ୟ॑-ସ୍ସ୍ୟାଦ॑ତିରା॒ତ୍ର-ଙ୍କୁ॑ର୍ଵୀତ ୟଜ୍ଞକ୍ର॒ତୁଭି॑ରେ॒ଵାସ୍ୟ॑ ଦେ॒ଵତା॑ ଵୃଙ୍କ୍ତେ॒ ଵସୀ॑ୟା-ନ୍ଭଵତି ॥ 22 ॥
(ପ୍ରା॒ଣା॒ପା॒ନୟୋ᳚ – ର୍ଭୂ॒ତଂ – ଵୃଁ॑ଙ୍କ୍ତେ॒ – ଽଷ୍ଟାଵିଗ୍ମ୍॑ଶତିଶ୍ଚ) (ଅ. 7)
ନି॒ଗ୍ରା॒ଭ୍ୟା᳚-ସ୍ସ୍ଥ ଦେଵ॒ଶ୍ରୁତ॒ ଆୟୁ॑ର୍ମେ ତର୍ପୟତ ପ୍ରା॒ଣ-ମ୍ମେ॑ ତର୍ପୟତାପା॒ନ-ମ୍ମେ॑ ତର୍ପୟତ ଵ୍ୟା॒ନ-ମ୍ମେ॑ ତର୍ପୟତ॒ ଚକ୍ଷୁ॑ର୍ମେ ତର୍ପୟତ॒ ଶ୍ରୋତ୍ର॑-ମ୍ମେ ତର୍ପୟତ॒ ମନୋ॑ମେ ତର୍ପୟତ॒ ଵାଚ॑-ମ୍ମେ ତର୍ପୟତା॒-ଽଽତ୍ମାନ॑-ମ୍ମେ ତର୍ପୟ॒ତାଙ୍ଗା॑ନି ମେ ତର୍ପୟତ ପ୍ର॒ଜା-ମ୍ମେ॑ ତର୍ପୟତ ପ॒ଶୂ-ନ୍ମେ॑ ତର୍ପୟତ ଗୃ॒ହା-ନ୍ମେ॑ ତର୍ପୟତ ଗ॒ଣା-ନ୍ମେ॑ ତର୍ପୟତ ସ॒ର୍ଵଗ॑ଣ-ମ୍ମା ତର୍ପୟତ ତ॒ର୍ପୟ॑ତ ମା [ ] 23
ଗ॒ଣା ମେ॒ ମା ଵି ତୃ॑ଷ॒ନ୍ନୋଷ॑ଧୟୋ॒ ଵୈ ସୋମ॑ସ୍ୟ॒ ଵିଶୋ॒ ଵିଶଃ॒ ଖଲୁ॒ ଵୈ ରାଜ୍ଞଃ॒ ପ୍ରଦା॑ତୋରୀଶ୍ଵ॒ରା ଐ॒ନ୍ଦ୍ର-ସ୍ସୋମୋ-ଽଵୀ॑ଵୃଧଂ-ଵୋଁ॒ ମନ॑ସା ସୁଜାତା॒ ଋତ॑ପ୍ରଜାତା॒ ଭଗ॒ ଇଦ୍ଵ॑-ସ୍ସ୍ୟାମ । ଇନ୍ଦ୍ରେ॑ଣ ଦେ॒ଵୀର୍ଵୀ॒ରୁଧ॑-ସ୍ସଂଵିଁଦା॒ନା ଅନୁ॑ ମନ୍ୟନ୍ତା॒ଗ୍ମ୍॒ ସଵ॑ନାୟ॒ ସୋମ॒ମିତ୍ୟା॒ହୌଷ॑ଧୀଭ୍ୟ ଏ॒ଵୈନ॒ଗ୍ଗ୍॒ ସ୍ଵାୟୈ॑ ଵି॒ଶ-ସ୍ସ୍ଵାୟୈ॑ ଦେ॒ଵତା॑ୟୈ ନି॒ର୍ୟାଚ୍ୟା॒ଭି ଷୁ॑ଣୋତି॒ ୟୋ ଵୈ ସୋମ॑ସ୍ୟାଭିଷୂ॒ୟମା॑ଣସ୍ୟ [ସୋମ॑ସ୍ୟାଭିଷୂ॒ୟମା॑ଣସ୍ୟ, ପ୍ର॒ଥ॒ମୋ-ଽଗ୍ମ୍॑ଶୁ-] 24
ପ୍ରଥ॒ମୋ-ଽଗ୍ମ୍॑ଶୁ-ସ୍ସ୍କନ୍ଦ॑ତି॒ ସ ଈ᳚ଶ୍ଵ॒ର ଇ॑ନ୍ଦ୍ରି॒ୟଂ-ଵୀଁ॒ର୍ୟ॑-ମ୍ପ୍ର॒ଜା-ମ୍ପ॒ଶୂନ୍. ୟଜ॑ମାନସ୍ୟ॒ ନିର୍ହ॑ନ୍ତୋ॒ସ୍ତମ॒ଭି ମ॑ନ୍ତ୍ରୟେ॒ତା-ଽଽ ମା᳚-ଽସ୍କାନ୍ଥ୍ସ॒ହ ପ୍ର॒ଜୟା॑ ସ॒ହ ରା॒ୟସ୍ପୋଷେ॑ଣେନ୍ଦ୍ରି॒ୟ-ମ୍ମେ॑ ଵୀ॒ର୍ୟ॑-ମ୍ମା ନିଵ॑ର୍ଧୀ॒ରିତ୍ୟା॒ଶିଷ॑ମେ॒ଵୈତାମା ଶା᳚ସ୍ତ ଇନ୍ଦ୍ରି॒ୟସ୍ୟ॑ ଵୀ॒ୟ॑ର୍ସ୍ୟ ପ୍ର॒ଜାୟୈ॑ ପଶୂ॒ନାମନି॑ର୍ଘାତାୟ ଦ୍ର॒ଫ୍ସଶ୍ଚ॑ସ୍କନ୍ଦ ପୃଥି॒ଵୀମନୁ॒ ଦ୍ୟାମି॒ମଞ୍ଚ॒ ୟୋନି॒ମନୁ॒ ୟଶ୍ଚ॒ ପୂର୍ଵଃ॑ । ତୃ॒ତୀୟଂ॒-ୟୋଁନି॒ମନୁ॑ ସ॒ଞ୍ଚର॑ନ୍ତ-ନ୍ଦ୍ର॒ଫ୍ସ-ଞ୍ଜୁ॑ହୋ॒ମ୍ୟନୁ॑ ସ॒ପ୍ତ ହୋତ୍ରାଃ᳚ ॥ 25 ॥
(ତ॒ର୍ପୟ॑ତ ମା – ଽଭିଷୂ॒ୟମା॑ଣସ୍ୟ॒ – ୟଶ୍ଚ॒ – ଦଶ॑ ଚ) (ଅ. 8)
ୟୋ ଵୈ ଦେ॒ଵା-ନ୍ଦେ॑ଵୟଶ॒ସେନା॒ର୍ପୟ॑ତି ମନୁ॒ଷ୍ୟା᳚-ନ୍ମନୁଷ୍ୟୟଶ॒ସେନ॑ ଦେଵୟଶ॒ସ୍ୟେ॑ଵ ଦେ॒ଵେଷୁ॒ ଭଵ॑ତି ମନୁଷ୍ୟୟଶ॒ସୀ ମ॑ନୁ॒ଷ୍ୟେ॑ଷୁ॒ ୟା-ନ୍ପ୍ରା॒ଚୀନ॑-ମାଗ୍ରୟ॒ଣା-ଦ୍ଗ୍ରହା᳚-ନ୍ଗୃହ୍ଣୀ॒ୟା-ତ୍ତାନୁ॑ପା॒ଗ୍ମ୍॒ଶୁ ଗୃ॑ହ୍ଣୀୟା॒ଦ୍ୟାନୂ॒ର୍ଧ୍ଵାଗ୍ସ୍ତାନୁ॑ପବ୍ଦି॒ମତୋ॑ ଦେ॒ଵାନେ॒ଵ ତଦ୍ଦେ॑ଵୟଶ॒ସେନା᳚ର୍ପୟତି ମନୁ॒ଷ୍ୟା᳚-ନ୍ମନୁଷ୍ୟୟଶ॒ସେନ॑ ଦେଵୟଶ॒ସ୍ୟେ॑ଵ ଦେ॒ଵେଷୁ॑ ଭଵତି ମନୁଷ୍ୟୟଶ॒ସୀ ମ॑ନୁ॒ଷ୍ୟେ᳚ଷ୍ଵ॒ଗ୍ନିଃ ପ୍ରା॑ତସ୍ସଵ॒ନେ ପା᳚ତ୍ଵ॒ସ୍ମାନ୍. ଵୈ᳚ଶ୍ଵାନ॒ରୋ ମ॑ହି॒ନା ଵି॒ଶ୍ଵଶ॑ମ୍ଭୂଃ । ସ ନଃ॑ ପାଵ॒କୋ ଦ୍ରଵି॑ଣ-ନ୍ଦଧା॒- [ଦ୍ରଵି॑ଣ-ନ୍ଦଧାତୁ, ଆୟୁ॑ଷ୍ମନ୍ତ-] 26
-ତ୍ଵାୟୁ॑ଷ୍ମନ୍ତ-ସ୍ସ॒ହଭ॑କ୍ଷା-ସ୍ସ୍ୟାମ ॥ ଵିଶ୍ଵେ॑ ଦେ॒ଵା ମ॒ରୁତ॒ ଇନ୍ଦ୍ରୋ॑ ଅ॒ସ୍ମାନ॒ସ୍ମି-ନ୍ଦ୍ଵି॒ତୀୟେ॒ ସଵ॑ନେ॒ ନ ଜ॑ହ୍ୟୁଃ । ଆୟୁ॑ଷ୍ମନ୍ତଃ ପ୍ରି॒ୟମେ॑ଷାଂ॒-ଵଁଦ॑ନ୍ତୋ ଵ॒ୟ-ନ୍ଦେ॒ଵାନାଗ୍ମ୍॑ ସୁମ॒ତୌ ସ୍ୟା॑ମ ॥ ଇ॒ଦ-ନ୍ତୃ॒ତୀୟ॒ଗ୍ମ୍॒ ସଵ॑ନ-ଙ୍କଵୀ॒ନାମୃ॒ତେନ॒ ୟେ ଚ॑ମ॒ସମୈର॑ୟନ୍ତ । ତେ ସୌ॑ଧନ୍ଵ॒ନା-ସ୍ସୁଵ॑ରାନଶା॒ନା-ସ୍ସ୍ଵି॑ଷ୍ଟି-ନ୍ନୋ ଅ॒ଭି ଵସୀ॑ୟୋ ନୟନ୍ତୁ ॥ ଆ॒ୟତ॑ନଵତୀ॒ର୍ଵା ଅ॒ନ୍ୟା ଆହୁ॑ତୟୋ ହୂ॒ୟନ୍ତେ॑-ଽନାୟତ॒ନା ଅ॒ନ୍ୟା ୟା ଆ॑ଘା॒ରଵ॑ତୀ॒ସ୍ତା ଆ॒ୟତନ॑ଵତୀ॒ର୍ୟା- [ଆ॒ୟତନ॑ଵତୀ॒ର୍ୟାଃ, ସୌ॒ମ୍ୟାସ୍ତା] 27
-ସ୍ସୌ॒ମ୍ୟାସ୍ତା ଅ॑ନାୟତ॒ନା ଐ᳚ନ୍ଦ୍ରଵାୟ॒ଵ-ମା॒ଦାୟା॑-ଽଽଘା॒ରମା ଘା॑ରୟେଦଦ୍ଧ୍ଵ॒ରୋ ୟ॒ଜ୍ଞୋ॑-ଽୟମ॑ସ୍ତୁ ଦେଵା॒ ଓଷ॑ଧୀଭ୍ୟଃ ପ॒ଶଵେ॑ ନୋ॒ ଜନା॑ୟ॒ ଵିଶ୍ଵ॑ସ୍ମୈ ଭୂ॒ତାୟା᳚-ଽଦ୍ଧ୍ଵ॒ରୋ॑-ଽସି॒ ସ ପି॑ନ୍ଵସ୍ଵ ଘୃ॒ତଵ॑ଦ୍ଦେଵ ସୋ॒ମେତି॑ ସୌ॒ମ୍ୟା ଏ॒ଵ ତଦାହୁ॑ତୀରା॒ୟତ॑ନଵତୀଃ କରୋତ୍ୟା॒ୟତ॑ନଵା-ନ୍ଭଵତି॒ ୟ ଏ॒ଵଂ-ଵେଁଦାଥୋ॒ ଦ୍ୟାଵା॑ପୃଥି॒ଵୀ ଏ॒ଵ ଘୃ॒ତେନ॒ ଵ୍ୟୁ॑ନତ୍ତି॒ ତେ ଵ୍ୟୁ॑ତ୍ତେ ଉପଜୀଵ॒ନୀୟେ॑ ଭଵତ ଉପଜୀଵ॒ନୀୟୋ॑ ଭଵତି॒ [ଭଵତି, ୟ ଏ॒ଵଂ-ଵେଁଦୈ॒ଷ] 28
ୟ ଏ॒ଵଂ-ଵେଁଦୈ॒ଷ ତେ॑ ରୁଦ୍ରଭା॒ଗୋ ୟ-ନ୍ନି॒ରୟା॑ଚଥା॒ସ୍ତ-ଞ୍ଜୁ॑ଷସ୍ଵ ଵି॒ଦେର୍ଗୌ॑ପ॒ତ୍ୟଗ୍ମ୍ ରା॒ୟସ୍ପୋଷଗ୍ମ୍॑ ସୁ॒ଵୀର୍ୟଗ୍ମ୍॑ ସଂଵଁଥ୍ସ॒ରୀଣାଗ୍॑ ସ୍ଵ॒ସ୍ତିମ୍ ॥ ମନୁଃ॑ ପୁ॒ତ୍ରେଭ୍ୟୋ॑ ଦା॒ୟଂ-ଵ୍ୟଁ॑ଭଜ॒-ଥ୍ସ ନାଭା॒ନେଦି॑ଷ୍ଠ-ମ୍ବ୍ରହ୍ମ॒ଚର୍ୟଂ॒-ଵଁସ॑ନ୍ତ॒-ନ୍ନିର॑ଭଜ॒-ଥ୍ସ ଆ-ଽଗ॑ଚ୍ଛ॒-ଥ୍ସୋ᳚-ଽବ୍ରଵୀ-ତ୍କ॒ଥା ମା॒ ନିର॑ଭା॒ଗିତି॒ ନ ତ୍ଵା॒ ନିର॑ଭାକ୍ଷ॒ମିତ୍ୟ॑-ବ୍ରଵୀ॒ଦଙ୍ଗି॑ରସ ଇ॒ମେ ସ॒ତ୍ରମା॑ସତେ॒ ତେ [ସ॒ତ୍ରମା॑ସତେ॒ ତେ, ସୁ॒ଵ॒ର୍ଗଂ-ଲୋଁ॒କ-ନ୍ନ] 29
ସୁ॑ଵ॒ର୍ଗଂ-ଲୋଁ॒କ-ନ୍ନ ପ୍ରଜା॑ନନ୍ତି॒ ତେଭ୍ୟ॑ ଇ॒ଦ-ମ୍ବ୍ରାହ୍ମ॑ଣ-ମ୍ବ୍ରୂହି॒ ତେ ସୁ॑ଵ॒ର୍ଗଂ-ଲୋଁ॒କଂ-ୟଁନ୍ତୋ॒ ୟ ଏ॑ଷା-ମ୍ପ॒ଶଵ॒ସ୍ତାଗ୍ସ୍ତେ॑ ଦାସ୍ୟ॒ନ୍ତୀତି॒ ତଦେ᳚ଭ୍ୟୋ-ଽବ୍ରଵୀ॒-ତ୍ତେ ସୁ॑ଵ॒ର୍ଗଂ-ଲୋଁ॒କଂ-ୟଁନ୍ତୋ॒ ୟ ଏ॑ଷା-ମ୍ପ॒ଶଵ॒ ଆସ॒-ନ୍ତାନ॑ସ୍ମା ଅଦଦୁ॒ସ୍ତ-ମ୍ପ॒ଶୁଭି॒ଶ୍ଚର॑ନ୍ତଂ-ୟଁଜ୍ଞଵା॒ସ୍ତୌ ରୁ॒ଦ୍ର ଆ-ଽଗ॑ଚ୍ଛ॒-ଥ୍ସୋ᳚-ଽବ୍ରଵୀ॒ନ୍ମମ॒ ଵା ଇ॒ମେ ପ॒ଶଵ॒ ଇତ୍ୟଦୁ॒ର୍ଵୈ – [ ] 30
ମହ୍ୟ॑ମି॒ମାନିତ୍ୟ॑ବ୍ରଵୀ॒ନ୍ନ ଵୈ ତସ୍ୟ॒ ତ ଈ॑ଶତ॒ ଇତ୍ୟ॑ବ୍ରଵୀ॒-ଦ୍ୟ-ଦ୍ୟ॑ଜ୍ଞଵା॒ସ୍ତୌ ହୀୟ॑ତେ॒ ମମ॒ ଵୈ ତଦିତି॒ ତସ୍ମା᳚-ଦ୍ୟଜ୍ଞଵା॒ସ୍ତୁ ନାଭ୍ୟ॒ଵେତ୍ୟ॒ଗ୍ମ୍॒ ସୋ᳚-ଽବ୍ରଵୀ-ଦ୍ୟ॒ଜ୍ଞେ ମା ଽଽଭ॒ଜାଥ॑ ତେ ପ॒ଶୂ-ନ୍ନାଭି ମଗ୍ଗ୍॑ସ୍ୟ॒ ଇତି॒ ତସ୍ମା॑ ଏ॒ତ-ମ୍ମ॒ନ୍ଥିନ॑-ସ୍ସଗ୍ଗ୍ ସ୍ରା॒ଵମ॑ଜୁହୋ॒-ତ୍ତତୋ॒ ଵୈ ତସ୍ୟ॑ ରୁ॒ଦ୍ରଃ ପ॒ଶୂ-ନ୍ନାଭ୍ୟ॑ମନ୍ୟତ॒ ୟତ୍ରୈ॒ତ ମେ॒ଵଂ-ଵିଁ॒ଦ୍ଵା-ନ୍ମ॒ନ୍ଥିନ॑-ସ୍ସଗ୍ଗ୍ ସ୍ରା॒ଵ-ଞ୍ଜୁ॒ହୋତି॒ ନ ତତ୍ର॑ ରୁ॒ଦ୍ରଃ ପ॒ଶୂନ॒ଭି ମ॑ନ୍ୟତେ ॥ 31 ॥
(ଦ॒ଧା॒ତ୍ଵା॒ – ୟତ॑ନଵତୀ॒ର୍ୟା – ଉ॑ପଜୀଵ॒ନୀୟୋ॑ ଭଵତି॒ – ତେ-ଽ – ଦୁ॒ର୍ଵୈ – ୟତ୍ରୈ॒ତ – ମେକା॑ଦଶ ଚ) (ଅ. 9)
ଜୁଷ୍ଟୋ॑ ଵା॒ଚୋ ଭୂ॑ୟାସ॒-ଞ୍ଜୁଷ୍ଟୋ॑ ଵା॒ଚସ୍ପତ॑ୟେ॒ ଦେଵି॑ ଵାକ୍ । ୟଦ୍ଵା॒ଚୋ ମଧୁ॑ମ॒-ତ୍ତସ୍ମି॑-ନ୍ମା ଧା॒-ସ୍ସ୍ଵାହା॒ ସର॑ସ୍ଵତ୍ୟୈ ॥ ଋ॒ଚା ସ୍ତୋମ॒ଗ୍ମ୍॒ ସମ॑ର୍ଧୟ ଗାୟ॒ତ୍ରେଣ॑ ରଥନ୍ତ॒ରମ୍ । ବୃ॒ହ-ଦ୍ଗା॑ୟ॒ତ୍ରଵ॑ର୍ତନି ॥ୟସ୍ତେ᳚ ଦ୍ର॒ଫ୍ସ-ସ୍ସ୍କନ୍ଦ॑ତି॒ ୟସ୍ତେ॑ ଅ॒ଗ୍ମ୍॒ଶୁର୍ବା॒ହୁଚ୍ୟୁ॑ତୋ ଧି॒ଷଣ॑ୟୋରୁ॒ପସ୍ଥା᳚ତ୍ । ଅ॒ଦ୍ଧ୍ଵ॒ର୍ୟୋର୍ଵା॒ ପରି॒ ୟସ୍ତେ॑ ପ॒ଵିତ୍ରା॒-ଥ୍ସ୍ଵାହା॑କୃତ॒ମିନ୍ଦ୍ରା॑ୟ॒ ତ-ଞ୍ଜୁ॑ହୋମି ॥ ୟୋ ଦ୍ର॒ଫ୍ସୋ ଅ॒ଗ୍ମ୍॒ଶୁଃ ପ॑ତି॒ତଃ ପୃ॑ଥି॒ଵ୍ୟା-ମ୍ପ॑ରିଵା॒ପା- [ପୃ॑ଥି॒ଵ୍ୟା-ମ୍ପ॑ରିଵା॒ପାତ୍, ପୁ॒ରୋ॒ଡାଶା᳚-ତ୍କର॒ମ୍ଭାତ୍ ।] 32
-ତ୍ପୁ॑ରୋ॒ଡାଶା᳚-ତ୍କର॒ମ୍ଭାତ୍ । ଧା॒ନା॒ସୋ॒ମାନ୍ମ॒ନ୍ଥିନ॑ ଇନ୍ଦ୍ର ଶୁ॒କ୍ରା-ଥ୍ସ୍ଵାହା॑କୃତ॒ମିନ୍ଦ୍ରା॑ୟ॒ ତ-ଞ୍ଜୁ॑ହୋମି ॥ ୟସ୍ତେ᳚ ଦ୍ର॒ଫ୍ସୋ ମଧୁ॑ମାଗ୍ମ୍ ଇନ୍ଦ୍ରି॒ୟାଵା॒ନ୍-ଥ୍ସ୍ଵାହା॑କୃତଃ॒ ପୁନ॑ର॒ପ୍ୟେତି॑ ଦେ॒ଵାନ୍ । ଦି॒ଵଃ ପୃ॑ଥି॒ଵ୍ୟାଃ ପର୍ୟ॒ନ୍ତରି॑କ୍ଷା॒-ଥ୍ସ୍ଵାହା॑ କୃତ॒ମିନ୍ଦ୍ରା॑ୟ॒ ତ-ଞ୍ଜୁ॑ହୋମି ॥ ଅ॒ଦ୍ଧ୍ଵ॒ର୍ୟୁର୍ଵା ଋ॒ତ୍ଵିଜା᳚-ମ୍ପ୍ରଥ॒ମୋ ୟୁ॑ଜ୍ୟତେ॒ ତେନ॒ ସ୍ତୋମୋ॑ ୟୋକ୍ତ॒ଵ୍ୟ॑ ଇତ୍ୟା॑ହୁ॒ର୍ଵାଗ॑ଗ୍ରେ॒ଗା ଅଗ୍ର॑ ଏତ୍ଵୃଜୁ॒ଗା ଦେ॒ଵେଭ୍ୟୋ॒ ୟଶୋ॒ ମୟି॒ ଦଧ॑ତୀ ପ୍ରା॒ଣା-ନ୍ପ॒ଶୁଷୁ॑ ପ୍ର॒ଜା-ମ୍ମୟି॑ [ ] 33
ଚ॒ ୟଜ॑ମାନେ॒ ଚେତ୍ୟା॑ହ॒ ଵାଚ॑ମେ॒ଵ ତଦ୍ୟ॑ଜ୍ଞମୁ॒ଖେ ୟୁ॑ନକ୍ତି॒ ଵାସ୍ତୁ॒ ଵା ଏ॒ତଦ୍ୟ॒ଜ୍ଞସ୍ୟ॑ କ୍ରିୟତେ॒ ୟଦ୍ଗ୍ରହା᳚-ନ୍ଗୃହୀ॒ତ୍ଵା ବ॑ହିଷ୍ପଵମା॒ନଗ୍ମ୍ ସର୍ପ॑ନ୍ତି॒ପରା᳚ଞ୍ଚୋ॒ ହି ୟନ୍ତି॒ ପରା॑ଚୀଭି-ସ୍ସ୍ତୁ॒ଵତେ॑ ଵୈଷ୍ଣ॒ଵ୍ୟର୍ଚା ପୁନ॒ରେତ୍ୟୋପ॑ ତିଷ୍ଠତେ ୟ॒ଜ୍ଞୋ ଵୈ ଵିଷ୍ଣୁ॑ ର୍ୟ॒ଜ୍ଞମେ॒ଵାକ॒ର୍ଵିଷ୍ଣୋ॒ ତ୍ଵନ୍ନୋ॒ ଅନ୍ତ॑ମ॒-ଶ୍ଶର୍ମ॑ ୟଚ୍ଛ ସହନ୍ତ୍ୟ । ପ୍ର ତେ॒ ଧାରା॑ ମଧୁ॒ଶ୍ଚୁତ॒ ଉଥ୍ସ॑-ନ୍ଦୁହ୍ରତେ॒ ଅକ୍ଷି॑ତ॒ମିତ୍ୟା॑ହ॒ ୟଦେ॒ଵାସ୍ୟ॒ ଶୟା॑ନସ୍ୟୋପ॒ଶୁଷ୍ୟ॑ତି॒ ତଦେ॒ଵାସ୍ୟୈ॒ତେନା ଽଽପ୍ୟା॑ୟୟତି ॥ 34 ॥
(ପ॒ରି॒ଵା॒ପାତ୍ – ପ୍ର॒ଜା-ମ୍ମୟି॑ – ଦୁହ୍ରତେ॒ – ଚତୁ॑ର୍ଦଶ ଚ) (ଅ. 10)
ଅ॒ଗ୍ନିନା॑ ର॒ୟିମ॑ଶ୍ଞଵ॒-ତ୍ପୋଷ॑ମେ॒ଵ ଦି॒ଵେଦି॑ଵେ । ୟ॒ଶସଂ॑-ଵୀଁ॒ରଵ॑ତ୍ତମମ୍ ॥ ଗୋମାଗ୍ମ୍॑ ଅ॒ଗ୍ନେ-ଽଵି॑ମାଗ୍ମ୍ ଅ॒ଶ୍ଵୀ ୟ॒ଜ୍ଞୋ ନୃ॒ଵଥ୍ସ॑ଖା॒ ସଦ॒ମିଦ॑ପ୍ରମୃ॒ଷ୍ୟଃ । ଇଡା॑ଵାଗ୍ମ୍ ଏ॒ଷୋ ଅ॑ସୁର ପ୍ର॒ଜାଵା᳚-ନ୍ଦୀ॒ର୍ଘୋ ର॒ୟିଃ ପୃ॑ଥୁବୁ॒ଧ୍ନ-ସ୍ସ॒ଭାଵାନ୍॑ ॥ ଆପ୍ୟା॑ୟସ୍ଵ॒, ସନ୍ତେ᳚ ॥ ଇ॒ହ ତ୍ଵଷ୍ଟା॑ରମଗ୍ରି॒ୟଂ-ଵିଁ॒ଶ୍ଵରୂ॑ପ॒ମୁପ॑ ହ୍ଵୟେ । ଅ॒ସ୍ମାକ॑ମସ୍ତୁ॒ କେଵ॑ଲଃ ॥ ତନ୍ନ॑ସ୍ତୁ॒ରୀପ॒ମଧ॑ ପୋଷୟି॒ତ୍ନୁ ଦେଵ॑ ତ୍ଵଷ୍ଟ॒ର୍ଵି ର॑ରା॒ଣ-ସ୍ସ୍ୟ॑ସ୍ଵ । ୟତୋ॑ ଵୀ॒ରଃ [ୟତୋ॑ ଵୀ॒ରଃ, କ॒ର୍ମ॒ଣ୍ୟ॑-ସ୍ସୁ॒ଦକ୍ଷୋ॑] 35
କ॑ର୍ମ॒ଣ୍ୟ॑-ସ୍ସୁ॒ଦକ୍ଷୋ॑ ୟୁ॒କ୍ତଗ୍ରା॑ଵା॒ ଜାୟ॑ତେ ଦେ॒ଵକା॑ମଃ ॥ଶି॒ଵସ୍ତ୍ଵ॑ଷ୍ଟରି॒ହା-ଽଽ ଗ॑ହି ଵି॒ଭୁଃ ପୋଷ॑ ଉ॒ତତ୍ମନା᳚ । ୟ॒ଜ୍ଞେୟ॑ଜ୍ଞେ ନ॒ ଉଦ॑ଵ ॥ ପି॒ଶଙ୍ଗ॑ରୂପ-ସ୍ସୁ॒ଭରୋ॑ ଵୟୋ॒ଧା-ଶ୍ଶ୍ରୁ॒ଷ୍ଟୀ ଵୀ॒ରୋ ଜା॑ୟତେ ଦେ॒ଵକା॑ମଃ । ପ୍ର॒ଜା-ନ୍ତ୍ଵଷ୍ଟା॒ ଵିଷ୍ୟ॑ତୁ॒ ନାଭି॑ମ॒ସ୍ମେ ଅଥା॑ ଦେ॒ଵାନା॒ମପ୍ୟେ॑ତୁ॒ ପାଥଃ॑ ॥ ପ୍ରଣୋ॑ଦେ॒ ଵ୍ୟା, ନୋ॑ ଦି॒ଵଃ ॥ ପୀ॒ପି॒ଵାଗ୍ମ୍ ସ॒ଗ୍ମ୍॒ ସର॑ସ୍ଵତ॒-ସ୍ସ୍ତନଂ॒-ୟୋଁ ଵି॒ଶ୍ଵଦ॑ର୍ଶତଃ । ଧୁକ୍ଷୀ॒ମହି॑ ପ୍ର॒ଜାମିଷ᳚ମ୍ ॥ 36 ॥
ୟେ ତେ॑ ସରସ୍ଵ ଊ॒ର୍ମୟୋ॒ ମଧୁ॑ମନ୍ତୋ ଘୃତ॒ଶ୍ଚୁତଃ॑ । ତେଷା᳚-ନ୍ତେ ସୁ॒ମ୍ନମୀ॑ମହେ ॥ ୟସ୍ୟ॑ ଵ୍ର॒ତ-ମ୍ପ॒ଶଵୋ॒ ୟନ୍ତି॒ ସର୍ଵେ॒ ୟସ୍ୟ॑ ଵ୍ର॒ତମୁ॑ପ॒ତିଷ୍ଠ॑ନ୍ତ॒ ଆପଃ॑ । ୟସ୍ୟ॑ ଵ୍ର॒ତେ ପୁ॑ଷ୍ଟି॒ପତି॒ର୍ନିଵି॑ଷ୍ଟ॒ସ୍ତଗ୍ମ୍ ସର॑ସ୍ଵନ୍ତ॒ମଵ॑ସେ ହୁଵେମ ॥ ଦି॒ଵ୍ୟଗ୍ମ୍ ସୁ॑ପ॒ର୍ଣଂ-ଵଁ॑ୟ॒ସ-ମ୍ବୃ॒ହନ୍ତ॑ମ॒ପା-ଙ୍ଗର୍ଭଂ॑-ଵୃଁଷ॒ଭମୋଷ॑ଧୀନାମ୍ । ଅ॒ଭୀ॒ପ॒ତୋ ଵୃ॒ଷ୍ଟ୍ୟା ତ॒ର୍ପୟ॑ନ୍ତ॒-ନ୍ତଗ୍ମ୍ ସର॑ସ୍ଵନ୍ତ॒ମଵ॑ସେ ହୁଵେମ ॥ ସିନୀ॑ଵାଲି॒ ପୃଥୁ॑ଷ୍ଟୁକେ॒ ୟା ଦେ॒ଵାନା॒ମସି॒ ସ୍ଵସା᳚ । ଜୁ॒ଷସ୍ଵ॑ ହ॒ଵ୍ୟ- [ହ॒ଵ୍ୟମ୍, ଆହୁ॑ତ-ମ୍ପ୍ର॒ଜା-ନ୍ଦେ॑ଵି] 37
-ମାହୁ॑ତ-ମ୍ପ୍ର॒ଜା-ନ୍ଦେ॑ଵି ଦିଦିଡ୍ଢି ନଃ ॥ ୟା ସୁ॑ପା॒ଣି-ସ୍ସ୍ଵ॑ଙ୍ଗୁ॒ରି-ସ୍ସୁ॒ଷୂମା॑ ବହୁ॒ସୂଵ॑ରୀ । ତସ୍ୟୈ॑ ଵି॒ଶ୍ପତ୍ନି॑ୟୈ ହ॒ଵି-ସ୍ସି॑ନୀଵା॒ଲ୍ୟୈ ଜୁ॑ହୋତନ ॥ ଇନ୍ଦ୍ରଂ॑-ଵୋଁ ଵି॒ଶ୍ଵତ॒ସ୍ପରୀ, ନ୍ଦ୍ର॒-ନ୍ନରଃ॑ ॥ ଅସି॑ତଵର୍ଣା॒ ହର॑ୟ-ସ୍ସୁପ॒ର୍ଣା ମିହୋ॒ ଵସା॑ନା॒ ଦିଵ॒ମୁ-ତ୍ପ॑ତନ୍ତି ॥ ତ ଆ-ଽଵ॑ଵୃତ୍ର॒ନ୍-ଥ୍ସଦ॑ନାନି କୃ॒ତ୍ଵା-ଽଽଦି-ତ୍ପୃ॑ଥି॒ଵୀ ଘୃ॒ତୈର୍ଵ୍ୟୁ॑ଦ୍ୟତେ ॥ ହିର॑ଣ୍ୟକେଶୋ॒ ରଜ॑ସୋ ଵିସା॒ରେ-ଽହି॒ର୍ଧୁନି॒ର୍ଵାତ॑ ଇଵ॒ ଧ୍ରଜୀ॑ମାନ୍ । ଶୁଚି॑ଭ୍ରାଜା ଉ॒ଷସୋ॒ [ଉ॒ଷସଃ॑, ନଵେ॑ଦା॒ ୟଶ॑ସ୍ଵତୀ-] 38
ନଵେ॑ଦା॒ ୟଶ॑ସ୍ଵତୀ-ରପ॒ସ୍ୟୁଵୋ॒ ନ ସ॒ତ୍ୟାଃ ॥ ଆ ତେ॑ ସୁପ॒ର୍ଣା ଅ॑ମିନନ୍ତ॒ ଏଵୈଃ᳚ କୃ॒ଷ୍ଣୋ ନୋ॑ନାଵ ଵୃଷ॒ଭୋ ୟଦୀ॒ଦମ୍ । ଶି॒ଵାଭି॒ର୍ନ ସ୍ମୟ॑ମାନାଭି॒ରା-ଽଗା॒-ତ୍ପତ॑ନ୍ତି॒ ମିହ॑-ସ୍ସ୍ତ॒ନୟ॑ନ୍ତ୍ୟ॒ଭ୍ରା ॥ ଵା॒ଶ୍ରେଵ॑ ଵି॒ଦ୍ୟୁନ୍ମି॑ମାତି ଵ॒ଥ୍ସ-ନ୍ନ ମା॒ତା ସି॑ଷକ୍ତି । ୟଦେ॑ଷାଂ-ଵୃଁ॒ଷ୍ଟିରସ॑ର୍ଜି ॥ ପର୍ଵ॑ତଶ୍ଚି॒ନ୍ମହି॑ ଵୃ॒ଦ୍ଧୋ ବି॑ଭାୟ ଦି॒ଵଶ୍ଚି॒-ଥ୍ସାନୁ॑ ରେଜତ ସ୍ଵ॒ନେ ଵଃ॑ । ୟ-ତ୍କ୍ରୀଡ॑ଥ ମରୁତ [ମରୁତଃ, ଋ॒ଷ୍ଟି॒ମନ୍ତ॒] 39
ଋଷ୍ଟି॒ମନ୍ତ॒ ଆପ॑ ଇଵ ସ॒ଦ୍ଧ୍ରିୟ॑ଞ୍ଚୋ ଧଵଦ୍ଧ୍ଵେ ॥ ଅ॒ଭି କ୍ର॑ନ୍ଦ ସ୍ତ॒ନୟ॒ ଗର୍ଭ॒ମା ଧା॑ ଉଦ॒ନ୍ଵତା॒ ପରି॑ ଦୀୟା॒ ରଥେ॑ନ । ଦୃତି॒ଗ୍ମ୍॒ ସୁ କ॑ର୍ଷ॒ ଵିଷି॑ତ॒-ନ୍ନ୍ୟ॑ଞ୍ଚଗ୍ମ୍ ସ॒ମା ଭ॑ଵନ୍ତୂ॒ଦ୍ଵତା॑ ନିପା॒ଦାଃ ॥ ତ୍ଵ-ନ୍ତ୍ୟା ଚି॒ଦଚ୍ୟୁ॒ତା-ଽଗ୍ନେ॑ ପ॒ଶୁର୍ନ ୟଵ॑ସେ । ଧାମା॑ ହ॒ ୟ-ତ୍ତେ॑ ଅଜର॒ ଵନା॑ ଵୃ॒ଶ୍ଚନ୍ତି॒ ଶିକ୍ଵ॑ସଃ ॥ ଅଗ୍ନେ॒ ଭୂରୀ॑ଣି॒ ତଵ॑ ଜାତଵେଦୋ॒ ଦେଵ॑ ସ୍ଵଧାଵୋ॒-ଽମୃତ॑ସ୍ୟ॒ ଧାମ॑ । ୟାଶ୍ଚ॑ [ ] 40
ମା॒ୟା ମା॒ୟିନାଂ᳚-ଵିଁଶ୍ଵମିନ୍ଵ॒ ତ୍ଵେ ପୂ॒ର୍ଵୀ-ସ୍ସ॑ନ୍ଦ॒ଧୁଃ ପୃ॑ଷ୍ଟବନ୍ଧୋ ॥ ଦି॒ଵୋ ନୋ॑ ଵୃ॒ଷ୍ଟି-ମ୍ମ॑ରୁତୋ ରରୀଦ୍ଧ୍ଵ॒-ମ୍ପ୍ରପି॑ନ୍ଵତ॒ ଵୃଷ୍ଣୋ॒ ଅଶ୍ଵ॑ସ୍ୟ॒ ଧାରାଃ᳚ । ଅ॒ର୍ଵାଂଏ॒ତେନ॑ ସ୍ତନୟି॒ତ୍ନୁନେହ୍ୟ॒ପୋ ନି॑ଷି॒ଞ୍ଚନ୍ନସୁ॑ରଃ ପି॒ତା ନଃ॑ ॥ ପିନ୍ଵ॑ନ୍ତ୍ୟ॒ପୋ ମ॒ରୁତ॑-ସ୍ସୁ॒ଦାନ॑ଵଃ॒ ପୟୋ॑ ଘୃ॒ତଵ॑ଦ୍ଵି॒ଦଥେ᳚ଷ୍ଵା॒ ଭୁଵଃ॑ । ଅତ୍ୟ॒-ନ୍ନ ମି॒ହେ ଵି ନ॑ୟନ୍ତି ଵା॒ଜିନ॒ମୁଥ୍ସ॑-ନ୍ଦୁହନ୍ତି ସ୍ତ॒ନୟ॑ନ୍ତ॒ମକ୍ଷି॑ତମ୍ ॥ ଉ॒ଦ॒ପ୍ରୁତୋ॑ ମରୁତ॒ସ୍ତାଗ୍ମ୍ ଇ॑ୟର୍ତ॒ ଵୃଷ୍ଟିଂ॒- [ଵୃଷ୍ଟି᳚ମ୍, ୟେ ଵିଶ୍ଵେ॑] 41
-ୟେଁ ଵିଶ୍ଵେ॑ ମ॒ରୁତୋ॑ ଜୁ॒ନନ୍ତି॑ । କ୍ରୋଶା॑ତି॒ ଗର୍ଦା॑ କ॒ନ୍ୟେ॑ଵ ତୁ॒ନ୍ନା ପେରୁ॑-ନ୍ତୁଞ୍ଜା॒ନା ପତ୍ୟେ॑ଵ ଜା॒ୟା ॥ ଘୃ॒ତେନ॒ ଦ୍ୟାଵା॑ପୃଥି॒ଵୀ ମଧୁ॑ନା॒ ସମୁ॑କ୍ଷତ॒ ପୟ॑ସ୍ଵତୀଃ କୃଣ॒ତା-ଽଽପ॒ ଓଷ॑ଧୀଃ । ଊର୍ଜ॑-ଞ୍ଚ॒ ତତ୍ର॑ ସୁମ॒ତି-ଞ୍ଚ॑ ପିନ୍ଵଥ॒ ୟତ୍ରା॑ ନରୋ ମରୁତ-ସ୍ସି॒ଞ୍ଚଥା॒ ମଧୁ॑ ॥ ଉଦୁ॒ତ୍ୟମ୍, ଚି॒ତ୍ରମ୍ ॥ ଔ॒ର୍ଵ॒-ଭୃ॒ଗୁ॒ଵଚ୍ଛୁଚି॑ମପ୍ନଵାନ॒ଵଦା ହୁ॑ଵେ । ଅ॒ଗ୍ନିଗ୍ମ୍ ସ॑ମୁ॒ଦ୍ରଵା॑ସସମ୍ ॥ ଆ ସ॒ଵଗ୍ମ୍ ସ॑ଵି॒ତୁର୍ୟ॑ଥା॒ ଭଗ॑ସ୍ୟେ ଵ ଭୁ॒ଜିଗ୍ମ୍ ହୁ॑ଵେ । ଅ॒ଗ୍ନିଗ୍ମ୍ ସ॑ମୁ॒ଦ୍ରଵା॑ସସମ୍ ॥ ହୁ॒ଵେ ଵାତ॑ସ୍ଵନ-ଙ୍କ॒ଵି-ମ୍ପ॒ର୍ଜନ୍ୟ॑କ୍ରନ୍ଦ୍ୟ॒ଗ୍ମ୍॒ ସହଃ॑ । ଅ॒ଗ୍ନିଗ୍ମ୍ ସ॑ମୁ॒ଦ୍ରଵା॑ସସମ୍ ॥ 42 ॥
(ଵୀ॒ର – ଇଷଗ୍ମ୍॑ – ହ॒ଵ୍ୟ – ମୁ॒ଷସୋ॑ – ମରୁତ – ଶ୍ଚ॒ – ଵୃଷ୍ଟିଂ॒ – ଭଗ॑ସ୍ୟ॒ – ଦ୍ଵାଦ॑ଶ ଚ) (ଅ. 11)
(ପ୍ର॒ଜାପ॑ତିରକାମୟତୈ॒ – ଷ ତେ॑ ଗାୟ॒ତ୍ରୋ – ୟ॒ଜ୍ଞଂ-ଵୈଁ – ପ୍ର॒ଜାପ॑ତେ॒ର୍ଜାୟ॑ମାନାଃ – ପ୍ରାଜାପ॒ତ୍ୟା – ୟୋ ଵା ଅୟ॑ଥାଦେଵତ – ମି॒ଷ୍ଟର୍ଗୋ॑ – ନିଗ୍ରା॒ଭ୍ୟା᳚-ସ୍ସ୍ଥ॒ – ୟୋ ଵୈ ଦେ॒ଵା – ଞ୍ଜୁଷ୍ଟୋ॒ – ଽଗ୍ନିନା॑ ର॒ୟି – ମେକା॑ଦଶ )
(ପ୍ର॒ଜାପ॑ତିରକାମୟତ – ପ୍ର॒ଜାପ॑ତେ॒ର୍ଜାୟ॑ମାନା॒ – ଵ୍ୟାୟ॑ଚ୍ଛନ୍ତେ॒ – ମହ୍ୟ॑ମି॒ମା – ନ୍ମା॒ୟା ମା॒ୟିନା॒ନ୍ – ଦ୍ଵିଚ॑ତ୍ଵାରିଗ୍ମ୍ଶତ୍)
(ପ୍ର॒ଜାପ॑ତିରକାମୟତା॒, ଅ॒ଗ୍ନିଗ୍ମ୍ ସ॑ମୁ॒ଦ୍ରଵା॑ସସଂ )
॥ ହରିଃ॑ ଓମ୍ ॥
॥ କୃଷ୍ଣ ୟଜୁର୍ଵେଦୀୟ ତୈତ୍ତିରୀୟ ସଂହିତାୟା-ନ୍ତୃତୀୟକାଣ୍ଡେ ପ୍ରଥମଃ ପ୍ରଶ୍ନ-ସ୍ସମାପ୍ତଃ ॥