କୃଷ୍ଣ ୟଜୁର୍ଵେଦୀୟ ତୈତ୍ତିରୀୟ ସଂହିତାୟା-ନ୍ତୃତୀୟକାଣ୍ଡେ ଦ୍ଵିତୀୟଃ ପ୍ରଶ୍ନଃ – ପଵମାନଗ୍ରାହାଦୀନାଂ-ଵ୍ୟାଁଖ୍ୟାନଂ
ଓ-ନ୍ନମଃ ପରମାତ୍ମନେ, ଶ୍ରୀ ମହାଗଣପତୟେ ନମଃ,
ଶ୍ରୀ ଗୁରୁଭ୍ୟୋ ନମଃ । ହ॒ରିଃ॒ ଓମ୍ ॥
ୟୋ ଵୈ ପଵ॑ମାନାନାମନ୍ଵାରୋ॒ହାନ୍. ଵି॒ଦ୍ଵାନ୍. ୟଜ॒ତେ-ଽନୁ॒ ପଵ॑ମାନା॒ନା ରୋ॑ହତି॒ ନ ପଵ॑ମାନେ॒ଭ୍ୟୋ-ଽଵ॑ ଚ୍ଛିଦ୍ୟତେ ଶ୍ୟେ॒ନୋ॑-ଽସି ଗାୟ॒ତ୍ରଛ॑ନ୍ଦା॒ ଅନୁ॒ ତ୍ଵା-ଽଽର॑ଭେ ସ୍ଵ॒ସ୍ତି ମା॒ ସ-ମ୍ପା॑ରୟ ସୁପ॒ର୍ଣୋ॑-ଽସି ତ୍ରି॒ଷ୍ଟୁପ୍ଛ॑ନ୍ଦା॒ ଅନୁ॒ ତ୍ଵା-ଽଽର॑ଭେ ସ୍ଵ॒ସ୍ତି ମା॒ ସ-ମ୍ପା॑ରୟ॒ ସଘା॑-ଽସି॒ ଜଗ॑ତୀଛନ୍ଦା॒ ଅନୁ॒ ତ୍ଵା-ଽଽର॑ଭେ ସ୍ଵ॒ସ୍ତି ମା॒ ସମ୍ପା॑ର॒ୟେତ୍ୟା॑ହୈ॒ତେ [ ] 1
ଵୈ ପଵ॑ମାନାନାମନ୍ଵାରୋ॒ହାସ୍ତାନ୍. ୟ ଏ॒ଵଂ-ଵିଁ॒ଦ୍ଵାନ୍. ୟଜ॒ତେ-ଽନୁ॒ ପଵ॑ମାନା॒ନା ରୋ॑ହତି॒ ନ ପଵ॑ମାନେ॒ଭ୍ୟୋ-ଽଵ॑ ଚ୍ଛିଦ୍ୟତେ॒ ୟୋ ଵୈ ପଵ॑ମାନସ୍ୟ॒ ସନ୍ତ॑ତିଂ॒-ଵେଁଦ॒ ସର୍ଵ॒ମାୟୁ॑ରେତି॒ ନ ପୁ॒ରା-ଽଽୟୁ॑ଷଃ॒ ପ୍ର ମୀ॑ୟତେ ପଶୁ॒ମା-ନ୍ଭ॑ଵତି ଵି॒ନ୍ଦତେ᳚ ପ୍ର॒ଜା-ମ୍ପଵ॑ମାନସ୍ୟ॒ ଗ୍ରହା॑ ଗୃହ୍ୟ॒ନ୍ତେ-ଽଥ॒ ଵା ଅ॑ସ୍ୟୈ॒ତେ-ଽଗୃ॑ହୀତା ଦ୍ରୋଣକଲ॒ଶ ଆ॑ଧଵ॒ନୀୟଃ॑ ପୂତ॒ଭୃ-ତ୍ତାନ୍. ୟଦଗୃ॑ହୀତ୍ଵୋପାକୁ॒ର୍ୟା-ତ୍ପଵ॑ମାନଂ॒-ଵିଁ- [-ତ୍ପଵ॑ମାନଂ॒-ଵିଁ, ଛି॒ନ୍ଦ୍ୟା॒-ତ୍ତଂ-ଵିଁ॒ଚ୍ଛିଦ୍ୟ॑ମାନ-] 2
ଚ୍ଛି॑ନ୍ଦ୍ୟା॒-ତ୍ତଂ-ଵିଁ॒ଚ୍ଛିଦ୍ୟ॑ମାନ-ମଦ୍ଧ୍ଵ॒ର୍ୟୋଃ ପ୍ରା॒ଣୋ-ଽନୁ॒ ଵିଚ୍ଛି॑ଦ୍ୟେ-ତୋପୟା॒ମଗୃ॑ହୀତୋ-ଽସି ପ୍ର॒ଜାପ॑ତୟେ॒ ତ୍ଵେତି॑ ଦ୍ରୋଣକଲ॒ଶମ॒ଭି ମୃ॑ଶେ॒ଦିନ୍ଦ୍ରା॑ୟ॒ ତ୍ଵେତ୍ୟା॑ଧଵ॒ନୀୟଂ॒-ଵିଁଶ୍ଵେ᳚ଭ୍ୟସ୍ତ୍ଵା ଦେ॒ଵେଭ୍ୟ॒ ଇତି॑ ପୂତ॒ଭୃତ॒-ମ୍ପଵ॑ମାନମେ॒ଵ ତ-ଥ୍ସ-ନ୍ତ॑ନୋତି॒ ସର୍ଵ॒ମାୟୁ॑ରେତି॒ ନ ପୁ॒ରା-ଽଽୟୁ॑ଷଃ॒ ପ୍ରମୀ॑ୟତେ ପଶୁ॒ମା-ନ୍ଭ॑ଵତି ଵି॒ନ୍ଦତେ᳚ ପ୍ର॒ଜାମ୍ ॥ 3 ॥
(ଏ॒ତେ – ଵି – ଦ୍ଵିଚ॑ତ୍ଵାରିଗ୍ମ୍ଶଚ୍ଚ) (ଅ. 1)
ତ୍ରୀଣି॒ ଵାଵ ସଵ॑ନା॒ନ୍ୟଥ॑ ତୃ॒ତୀୟ॒ଗ୍ମ୍॒ ସଵ॑ନ॒ମଵ॑ ଲୁମ୍ପନ୍ତ୍ୟନ॒ଗ୍ମ୍॒ଶୁ କୁ॒ର୍ଵନ୍ତ॑ ଉପା॒ଗ୍ମ୍॒ଶୁଗ୍ମ୍ହୁ॒ତ୍ଵୋପାଗ୍ମ୍॑ଶୁପା॒ତ୍ରେ-ଽଗ୍ମ୍॑ଶୁମ॒ଵାସ୍ୟ॒ ତନ୍ତୃ॑ତୀୟସଵ॒ନେ॑ ଽପି॒ସୃଜ୍ୟା॒ଭି ଷୁ॑ଣୁୟା॒ଦ୍ୟଦା᳚ପ୍ୟା॒ୟୟ॑ତି॒ ତେନାଗ୍ମ୍॑ଶୁ॒ମଦ୍ୟଦ॑ଭିଷୁ॒ଣୋତି॒ ତେନ॑ର୍ଜୀ॒ଷି ସର୍ଵା᳚ଣ୍ୟେ॒ଵ ତ-ଥ୍ସଵ॑ନାନ୍ୟଗ୍ମ୍ଶୁ॒ମନ୍ତି॑ ଶୁ॒କ୍ରଵ॑ନ୍ତି ସ॒ମାଵ॑ଦ୍ଵୀର୍ୟାଣି କରୋତି॒ ଦ୍ଵୌ ସ॑ମୁ॒ଦ୍ରୌ ଵିତ॑ତାଵଜୂ॒ର୍ୟୌ ପ॒ର୍ୟାଵ॑ର୍ତେତେ ଜ॒ଠରେ॑ଵ॒ ପାଦାଃ᳚ । ତୟୋଃ॒ ପଶ୍ୟ॑ନ୍ତୋ॒ ଅତି॑ ୟନ୍ତ୍ୟ॒ନ୍ୟ-ମପ॑ଶ୍ୟନ୍ତ॒- [ୟନ୍ତ୍ୟ॒ନ୍ୟ-ମପ॑ଶ୍ୟନ୍ତଃ, ସେତୁ॒ନା-ଽତି॑] 4
-ସ୍ସେତୁ॒ନା-ଽତି॑ ୟନ୍ତ୍ୟ॒ନ୍ୟମ୍ ॥ ଦ୍ଵେ ଦ୍ରଧ॑ସୀ ସ॒ତତୀ॑ ଵସ୍ତ॒ ଏକଃ॑ କେ॒ଶୀ ଵିଶ୍ଵା॒ ଭୁଵ॑ନାନି ଵି॒ଦ୍ଵାନ୍ । ତି॒ରୋ॒ଧାୟୈ॒ତ୍ୟସି॑ତଂ॒-ଵଁସା॑ନ-ଶ୍ଶୁ॒କ୍ରମା ଦ॑ତ୍ତେ ଅନୁ॒ହାୟ॑ ଜା॒ର୍ୟୈ ॥ ଦେ॒ଵା ଵୈ ୟଦ୍ୟ॒ଜ୍ଞେ-ଽକୁ॑ର୍ଵତ॒ ତଦସୁ॑ରା ଅକୁର୍ଵତ॒ ତେ ଦେ॒ଵା ଏ॒ତ-ମ୍ମ॑ହାୟ॒ଜ୍ଞମ॑ପଶ୍ୟ॒-ନ୍ତମ॑ତନ୍ଵତାଗ୍ନିହୋ॒ତ୍ରଂ-ଵ୍ରଁ॒ତମ॑କୁର୍ଵତ॒ ତସ୍ମା॒-ଦ୍ଦ୍ଵିଵ୍ର॑ତ-ସ୍ସ୍ୟା॒-ଦ୍ଦ୍ଵିର୍ହ୍ୟ॑ଗ୍ନିହୋ॒ତ୍ର-ଞ୍ଜୁହ୍ଵ॑ତି ପୌର୍ଣମା॒ସଂ-ୟଁ॒ଜ୍ଞ-ମ॑ଗ୍ନୀଷୋ॒ମୀୟ॑- [-ମ॑ଗ୍ନୀଷୋ॒ମୀୟ᳚ମ୍, ପ॒ଶୁମ॑କୁର୍ଵତ] 5
-ମ୍ପ॒ଶୁମ॑କୁର୍ଵତ ଦା॒ର୍ଶ୍ୟଂ-ୟଁ॒ଜ୍ଞମା᳚ଗ୍ନେ॒ୟ-ମ୍ପ॒ଶୁମ॑କୁର୍ଵତ ଵୈଶ୍ଵଦେ॒ଵ-ମ୍ପ୍ରା॑ତସ୍ସଵ॒ନ -ମ॑କୁର୍ଵତ ଵରୁଣପ୍ରଘା॒ସା-ନ୍ମାଦ୍ଧ୍ୟ॑ଦିନ୍ନ॒ଗ୍ମ୍॒ ସଵ॑ନଗ୍ମ୍ ସାକମେ॒ଧା-ନ୍ପି॑ତୃୟ॒ଜ୍ଞ-ନ୍ତ୍ର୍ୟ॑ମ୍ବକାଗ୍-ସ୍ତୃତୀୟସଵ॒ନମ॑କୁର୍ଵତ॒ ତମେ॑ଷା॒ମସୁ॑ରା ୟ॒ଜ୍ଞ -ମ॒ନ୍ଵଵା॑ଜିଗାଗ୍ମ୍ସ॒-ନ୍ତ-ନ୍ନା-ଽନ୍ଵଵା॑ୟ॒-ନ୍ତେ᳚-ଽବ୍ରୁଵନ୍ନଦ୍ଧ୍ଵର୍ତ॒ଵ୍ୟା ଵା ଇ॒ମେ ଦେ॒ଵା ଅ॑ଭୂଵ॒ନ୍ନିତି॒ ତଦ॑ଦ୍ଧ୍ଵ॒ରସ୍ୟା᳚ ଽଦ୍ଧ୍ଵର॒ତ୍ଵ-ନ୍ତତୋ॑ ଦେ॒ଵା ଅଭ॑ଵ॒-ନ୍ପରା-ଽସୁ॑ରା॒ ୟ ଏ॒ଵଂ-ଵିଁ॒ଦ୍ଵାନ୍-ଥ୍ସୋମେ॑ନ॒ ୟଜ॑ତେ॒ ଭଵ॑ତ୍ୟା॒ତ୍ମନା॒ ପରା᳚ ଽସ୍ୟ॒ ଭ୍ରାତୃ॑ଵ୍ୟୋ ଭଵତି ॥ 6 ॥
(ଅପ॑ଶ୍ୟନ୍ତୋ-ଽ – ଗ୍ନୀଷୋ॒ମୀୟ॑ – ମା॒ତ୍ମନା॒ ପରା॒ – ତ୍ରୀଣି॑ ଚ) (ଅ. 2)
ପ॒ରି॒ଭୂର॒ଗ୍ନି-ମ୍ପ॑ରି॒ଭୂରିନ୍ଦ୍ର॑-ମ୍ପରି॒ଭୂର୍ଵିଶ୍ଵା᳚-ନ୍ଦେ॒ଵା-ନ୍ପ॑ରି॒ଭୂର୍ମାଗ୍ମ୍ ସ॒ହ ବ୍ର॑ହ୍ମଵର୍ଚ॒ସେନ॒ ସ ନଃ॑ ପଵସ୍ଵ॒ ଶ-ଙ୍ଗଵେ॒ ଶ-ଞ୍ଜନା॑ୟ॒ ଶମର୍ଵ॑ତେ॒ ଶଗ୍ମ୍ ରା॑ଜ॒ନ୍ନୋଷ॑ଧୀ॒ଭ୍ୟୋ ଽଚ୍ଛି॑ନ୍ନସ୍ୟ ତେ ରୟିପତେ ସୁ॒ଵୀର୍ୟ॑ସ୍ୟ ରା॒ୟସ୍ପୋଷ॑ସ୍ୟ ଦଦି॒ତାର॑-ସ୍ସ୍ୟାମ । ତସ୍ୟ॑ ମେ ରାସ୍ଵ॒ ତସ୍ୟ॑ ତେ ଭକ୍ଷୀୟ॒ ତସ୍ୟ॑ ତ ଇ॒ଦମୁନ୍ମୃ॑ଜେ ॥ ପ୍ରା॒ଣାୟ॑ ମେ ଵର୍ଚୋ॒ଦା ଵର୍ଚ॑ସେ ପଵସ୍ଵା ପା॒ନାୟ॑ ଵ୍ୟା॒ନାୟ॑ ଵା॒ଚେ [ଵା॒ଚେ, ଦ॒କ୍ଷ॒କ୍ର॒ତୁଭ୍ୟା॒-ଞ୍ଚକ୍ଷୁ॑ର୍ଭ୍ୟା-ମ୍ମେ] 7
ଦ॑କ୍ଷକ୍ର॒ତୁଭ୍ୟା॒-ଞ୍ଚକ୍ଷୁ॑ର୍ଭ୍ୟା-ମ୍ମେ ଵର୍ଚୋ॒ଦୌ ଵର୍ଚ॑ସେ ପଵେଥା॒ଗ୍॒ ଶ୍ରୋତ୍ରା॑ୟା॒ ଽଽତ୍ମନେ ଽଙ୍ଗେ᳚ଭ୍ୟ॒ ଆୟୁ॑ଷେ ଵୀ॒ର୍ୟା॑ୟ॒ ଵିଷ୍ଣୋ॒ରିନ୍ଦ୍ର॑ସ୍ୟ॒ ଵିଶ୍ଵେ॑ଷା-ନ୍ଦେ॒ଵାନା᳚-ଞ୍ଜ॒ଠର॑ମସି ଵର୍ଚୋ॒ଦା ମେ॒ ଵର୍ଚ॑ସେ ପଵସ୍ଵ॒ କୋ॑-ଽସି॒ କୋ ନାମ॒ କସ୍ମୈ᳚ ତ୍ଵା॒ କାୟ॑ ତ୍ଵା॒ ୟ-ନ୍ତ୍ଵା॒ ସୋମେ॒ନାତୀ॑ତୃପଂ॒-ୟଁ-ନ୍ତ୍ଵା॒ ସୋମେ॒ନାମୀ॑ମଦଗ୍ମ୍ ସୁପ୍ର॒ଜାଃ ପ୍ର॒ଜୟା॑ ଭୂୟାସଗ୍ମ୍ ସୁ॒ଵୀରୋ॑ ଵୀ॒ରୈ-ସ୍ସୁ॒ଵର୍ଚା॒ ଵର୍ଚ॑ସା ସୁ॒ପୋଷଃ॒ ପୋଷୈ॒-ର୍ଵିଶ୍ଵେ᳚ଭ୍ୟୋ ମେ ରୂ॒ପେଭ୍ୟୋ॑ ଵର୍ଚୋ॒ଦା [ଵର୍ଚୋ॒ଦାଃ, ଵର୍ଚ॑ସେ] 8
ଵର୍ଚ॑ସେ ପଵସ୍ଵ॒ ତସ୍ୟ॑ ମେ ରାସ୍ଵ॒ ତସ୍ୟ॑ ତେ ଭକ୍ଷୀୟ॒ ତସ୍ୟ॑ ତ ଇ॒ଦମୁନ୍ମୃ॑ଜେ ॥ ବୁଭୂ॑ଷ॒ନ୍ନଵେ᳚କ୍ଷେତୈ॒ଷ ଵୈ ପାତ୍ରି॑ୟଃ ପ୍ର॒ଜାପ॑ତିର୍ୟ॒ଜ୍ଞଃ ପ୍ର॒ଜାପ॑ତି॒ସ୍ତମେ॒ଵ ତ॑ର୍ପୟତି॒ ସ ଏ॑ନ-ନ୍ତୃ॒ପ୍ତୋ ଭୂତ୍ୟା॒-ଽଭି ପ॑ଵତେ ବ୍ରହ୍ମଵର୍ଚ॒ସକା॒ମୋ-ଽଵେ᳚କ୍ଷେତୈ॒ଷ ଵୈ ପାତ୍ରି॑ୟଃ ପ୍ର॒ଜାପ॑ତିର୍ୟ॒ଜ୍ଞଃ ପ୍ର॒ଜାପ॑ତି॒ସ୍ତମେ॒ଵ ତ॑ର୍ପୟତି॒ ସ ଏ॑ନ-ନ୍ତୃ॒ପ୍ତୋ ବ୍ର॑ହ୍ମଵର୍ଚ॒ସେନା॒ଭି ପ॑ଵତ ଆମୟା॒- [ଆମୟା॒ଵୀ, ଅଵେ᳚କ୍ଷେତୈ॒ଷ ଵୈ] 9
-ଵ୍ୟଵେ᳚କ୍ଷେତୈ॒ଷ ଵୈ ପାତ୍ରି॑ୟଃ ପ୍ର॒ଜାପ॑ତିର୍ୟ॒ଜ୍ଞଃ ପ୍ର॒ଜାପ॑ତି॒ସ୍ତମେ॒ଵ ତ॑ର୍ପୟତି॒ ସ ଏ॑ନ-ନ୍ତୃ॒ପ୍ତ ଆୟୁ॑ଷା॒-ଽଭି ପ॑ଵତେ-ଽଭି॒ଚର॒ନ୍ନଵେ᳚କ୍ଷେତୈ॒ଷ ଵୈ ପାତ୍ରି॑ୟଃ ପ୍ର॒ଜାପ॑ତିର୍ୟ॒ଜ୍ଞଃ ପ୍ର॒ଜାପ॑ତି॒ସ୍ତମେ॒ଵ ତ॑ର୍ପୟତି॒ ସ ଏ॑ନ-ନ୍ତୃ॒ପ୍ତଃ ପ୍ରା॑ଣାପା॒ନାଭ୍ୟାଂ᳚-ଵାଁ॒ଚୋ ଦ॑କ୍ଷକ୍ର॒ତୁଭ୍ୟା॒-ଞ୍ଚକ୍ଷୁ॑ର୍ଭ୍ୟା॒ଗ୍॒ ଶ୍ରୋତ୍ରା᳚ଭ୍ୟା-ମା॒ତ୍ମନୋ-ଽଙ୍ଗେ᳚ଭ୍ୟ॒ ଆୟୁ॑ଷୋ॒-ଽନ୍ତରେ॑ତି ତା॒ଜ-କ୍ପ୍ର ଧ॑ନ୍ଵତି ॥ 10 ॥
(ଵା॒ଚେ-ରୂ॒ପେଭ୍ୟୋ॑ ଵର୍ଚୋ॒ଦା – ଆ॑ମୟା॒ଵୀ – ପଞ୍ଚ॑ଚତ୍ଵାରିଗ୍ମ୍ଶଚ୍ଚ) (ଅ. 3)
ସ୍ଫ୍ୟ-ସ୍ସ୍ଵ॒ସ୍ତିର୍ଵି॑ଘ॒ନ-ସ୍ସ୍ଵ॒ସ୍ତିଃ ପର୍ଶୁ॒ର୍ଵେଦିଃ॑ ପର॒ଶୁର୍ନ॑-ସ୍ସ୍ଵ॒ସ୍ତିଃ । ୟ॒ଜ୍ଞିୟା॑ ୟଜ୍ଞ॒କୃତ॑-ସ୍ସ୍ଥ॒ ତେ ମା॒ସ୍ମିନ୍ ୟ॒ଜ୍ଞ ଉପ॑ ହ୍ଵୟଦ୍ଧ୍ଵ॒ମୁପ॑ ମା॒ ଦ୍ୟାଵା॑ପୃଥି॒ଵୀ ହ୍ଵ॑ୟେତା॒ମୁପା᳚-ଽଽସ୍ତା॒ଵଃ କ॒ଲଶ॒-ସ୍ସୋମୋ॑ ଅ॒ଗ୍ନିରୁପ॑ ଦେ॒ଵା ଉପ॑ ୟ॒ଜ୍ଞ ଉପ॑ ମା॒ ହୋତ୍ରା॑ ଉପହ॒ଵେ ହ୍ଵ॑ୟନ୍ତା॒-ନ୍ନମୋ॒-ଽଗ୍ନୟେ॑ ମଖ॒ଘ୍ନେମ॒ଖସ୍ୟ॑ ମା॒ ୟଶୋ᳚-ଽର୍ୟା॒ଦିତ୍ୟା॑ହଵ॒ନୀୟ॒ମୁପ॑ ତିଷ୍ଠତେ ୟ॒ଜ୍ଞୋ ଵୈ ମ॒ଖୋ [ୟ॒ଜ୍ଞୋ ଵୈ ମ॒ଖଃ, ୟ॒ଜ୍ଞଂ-ଵାଁଵ] 11
ୟ॒ଜ୍ଞଂ-ଵାଁଵ ସ ତଦ॑ହ॒-ନ୍ତସ୍ମା॑ ଏ॒ଵ ନ॑ମ॒ସ୍କୃତ୍ୟ॒ ସଦଃ॒ ପ୍ରସ॑ର୍ପତ୍ୟା॒ତ୍ମନୋ-ଽନା᳚ର୍ତ୍ୟୈ॒ ନମୋ॑ ରୁ॒ଦ୍ରାୟ॑ ମଖ॒ଘ୍ନେ ନମ॑ସ୍କୃତ୍ୟା ମା ପା॒ହୀତ୍ୟାଗ୍ନୀ᳚ଦ୍ଧ୍ର॒-ନ୍ତସ୍ମା॑ ଏ॒ଵ ନ॑ମ॒ସ୍କୃତ୍ୟ॒ ସଦଃ॒ ପ୍ରସ॑ର୍ପତ୍ୟା॒ତ୍ମନୋ-ଽନା᳚ର୍ତ୍ୟୈ॒ ନମ॒ ଇନ୍ଦ୍ରା॑ୟ ମଖ॒ଘ୍ନ ଇ॑ନ୍ଦ୍ରି॒ୟ-ମ୍ମେ॑ ଵୀ॒ର୍ୟ॑-ମ୍ମା ନିର୍ଵ॑ଧୀ॒ରିତି॑ ହୋ॒ତ୍ରୀୟ॑ମା॒ଶିଷ॑ମେ॒ଵୈତାମା ଶା᳚ସ୍ତୈନ୍ଦ୍ରି॒ୟସ୍ୟ॑ ଵୀ॒ର୍ୟ॑ସ୍ୟାନି॑ର୍ଘାତାୟ॒ ୟା ଵୈ [ ] 12
ଦେ॒ଵତା॒-ସ୍ସଦ॒ସ୍ୟାର୍ତି॑ମା॒ର୍ପୟ॑ନ୍ତି॒ ୟସ୍ତା ଵି॒ଦ୍ଵା-ନ୍ପ୍ର॒ସର୍ପ॑ତି॒ ନ ସଦ॒ସ୍ୟାର୍ତି॒ମାର୍ଚ୍ଛ॑ତି॒ ନମୋ॒-ଽଗ୍ନୟେ॑ ମଖ॒ଘ୍ନ ଇତ୍ୟା॑ହୈ॒ତା ଵୈ ଦେ॒ଵତା॒-ସ୍ସଦ॒ସ୍ୟାର୍ତି॒ମା-ଽର୍ପ॑ୟନ୍ତି॒ ତା ୟ ଏ॒ଵଂ-ଵିଁ॒ଦ୍ଵା-ନ୍ପ୍ର॒ସର୍ପ॑ତି॒ ନ ସଦ॒ସ୍ୟାର୍ତି॒ମାର୍ଚ୍ଛ॑ତି ଦ୍ଦୃ॒ଢେ ସ୍ଥ॑-ଶ୍ଶିଥି॒ରେ ସ॒ମୀଚୀ॒ ମା-ଽଗ୍ମ୍ହ॑ସସ୍ପାତ॒ଗ୍ମ୍॒ ସୂର୍ୟୋ॑ ମା ଦେ॒ଵୋ ଦି॒ଵ୍ୟାଦଗ୍ମ୍ହ॑ସସ୍ପାତୁ ଵା॒ୟୁର॒ନ୍ତରି॑କ୍ଷା- [ଵା॒ୟୁର॒ନ୍ତରି॑କ୍ଷାତ୍, ଅ॒ଗ୍ନିଃ ପୃ॑ଥି॒ଵ୍ୟା] 13
-ଦ॒ଗ୍ନିଃ ପୃ॑ଥି॒ଵ୍ୟା ୟ॒ମଃ ପି॒ତୃଭ୍ୟ॒-ସ୍ସର॑ସ୍ଵତୀ ମନୁ॒ଷ୍ୟେ᳚ଭ୍ୟୋ॒ ଦେଵୀ᳚ ଦ୍ଵାରୌ॒ ମା ମା॒ ସ-ନ୍ତା᳚ପ୍ତ॒-ନ୍ନମ॒-ସ୍ସଦ॑ସେ॒ ନମ॒-ସ୍ସଦ॑ସ॒ସ୍ପତ॑ୟେ॒ ନମ॒-ସ୍ସଖୀ॑ନା-ମ୍ପୁରୋ॒ଗାଣା॒-ଞ୍ଚକ୍ଷୁ॑ଷେ॒ ନମୋ॑ ଦି॒ଵେ ନମଃ॑ ପୃଥି॒ଵ୍ୟା ଅହେ॑ ଦୈଧିଷ॒ଵ୍ୟୋଦତ॑ସ୍ତିଷ୍ଠା॒-ଽନ୍ୟସ୍ୟ॒ ସଦ॑ନେ ସୀଦ॒ ୟୋ᳚-ଽସ୍ମ-ତ୍ପାକ॑ତର॒ ଉନ୍ନି॒ଵତ॒ ଉଦୁ॒ଦ୍ଵତ॑ଶ୍ଚ ଗେଷ-ମ୍ପା॒ତ-ମ୍ମା᳚ ଦ୍ୟାଵାପୃଥିଵୀ ଅ॒ଦ୍ୟାହ୍ନ॒-ସ୍ସଦୋ॒ ଵୈ ପ୍ର॒ସର୍ପ॑ନ୍ତ- [ଵୈ ପ୍ର॒ସର୍ପ॑ନ୍ତମ୍, ପି॒ତରୋ-ଽନୁ॒] 14
-ମ୍ପି॒ତରୋ-ଽନୁ॒ ପ୍ରସ॑ର୍ପନ୍ତି॒ ତ ଏ॑ନମୀଶ୍ଵ॒ରା ହିଗ୍ମ୍ସି॑ତୋ॒-ସ୍ସଦଃ॑ ପ୍ର॒ସୃପ୍ୟ॑ ଦକ୍ଷିଣା॒ର୍ଧ-ମ୍ପରେ᳚କ୍ଷେ॒ତା-ଽଗ॑ନ୍ତ ପିତରଃ ପିତୃ॒ମାନ॒ହଂ-ୟୁଁ॒ଷ୍ମାଭି॑ର୍ଭୂୟାସଗ୍ମ୍ ସୁପ୍ର॒ଜସୋ॒ ମୟା॑ ୟୂ॒ୟ-ମ୍ଭୂ॑ୟା॒ସ୍ତେତି॒ ତେଭ୍ୟ॑ ଏ॒ଵ ନ॑ମ॒ସ୍କୃତ୍ୟ॒ ସଦଃ॒ ପ୍ରସ॑ର୍ପତ୍ୟା॒ତ୍ମନୋ-ଽନା᳚ର୍ତ୍ୟୈ ॥ 15 ॥
(ମ॒ଖୋ – ଵା – ଅ॒ନ୍ତରି॑କ୍ଷାତ୍ – ପ୍ର॒ସର୍ପ॑ନ୍ତଂ॒ – ତ୍ରୟ॑ସ୍ତ୍ରିଗ୍ମ୍ଶଚ୍ଚ) (ଅ. 4)
ଭକ୍ଷେହି॒ ମା ଽଽଵି॑ଶ ଦୀର୍ଘାୟୁ॒ତ୍ଵାୟ॑ ଶନ୍ତନୁ॒ତ୍ଵାୟ॑ ରା॒ୟସ୍ପୋଷା॑ୟ॒ ଵର୍ଚ॑ସେ ସୁପ୍ରଜା॒ସ୍ତ୍ଵାୟେହି॑ ଵସୋ ପୁରୋ ଵସୋ ପ୍ରି॒ୟୋ ମେ॑ ହୃ॒ଦୋ᳚-ଽସ୍ୟ॒ଶ୍ଵିନୋ᳚ସ୍ତ୍ଵା ବା॒ହୁଭ୍ୟାଗ୍ମ୍॑ ସଘ୍ୟାସ-ନ୍ନୃ॒ଚକ୍ଷ॑ସ-ନ୍ତ୍ଵା ଦେଵ ସୋମ ସୁ॒ଚକ୍ଷା॒ ଅଵ॑ ଖ୍ୟେଷ-ମ୍ମ॒ନ୍ଦ୍ରା-ଽଭିଭୂ॑ତିଃ କେ॒ତୁର୍ୟ॒ଜ୍ଞାନାଂ॒-ଵାଁଗ୍ଜୁ॑ଷା॒ଣା ସୋମ॑ସ୍ୟ ତୃପ୍ୟତୁ ମ॒ନ୍ଦ୍ରା ସ୍ଵ॑ର୍ଵା॒ଚ୍ୟଦି॑ତି॒ରନା॑ହତ ଶୀର୍ଷ୍ଣୀ॒ ଵାଗ୍ଜୁ॑ଷା॒ଣା ସୋମ॑ସ୍ୟ ତୃପ୍ୟ॒ତ୍ଵେହି॑ ଵିଶ୍ଵଚର୍ଷଣେ [ ] 16
ଶ॒ମ୍ଭୂର୍ମ॑ୟୋ॒ଭୂ-ସ୍ସ୍ଵ॒ସ୍ତି ମା॑ ହରିଵର୍ଣ॒ ପ୍ରଚ॑ର॒ କ୍ରତ୍ଵେ॒ ଦକ୍ଷା॑ୟ ରା॒ୟସ୍ପୋଷା॑ୟ ସୁଵୀ॒ରତା॑ୟୈ॒ ମା ମା॑ ରାଜ॒ନ୍. ଵି ବୀ॑ଭିଷୋ॒ ମା ମେ॒ ହାର୍ଦି॑ ତ୍ଵି॒ଷା ଵ॑ଧୀଃ । ଵୃଷ॑ଣେ॒ ଶୁଷ୍ମା॒ୟା-ଽଽୟୁ॑ଷେ॒ ଵର୍ଚ॑ସେ ॥ ଵସୁ॑ମ-ଦ୍ଗଣସ୍ୟ ସୋମ ଦେଵ ତେ ମତି॒ଵିଦଃ॑ ପ୍ରାତ॒ସ୍ସଵ॒ନସ୍ୟ॑ ଗାୟ॒ତ୍ରଛ॑ନ୍ଦସ॒ ଇନ୍ଦ୍ର॑ପୀତସ୍ୟ॒ ନରା॒ଶଗ୍ମ୍ସ॑ପୀତସ୍ୟ ପି॒ତୃପୀ॑ତସ୍ୟ॒ ମଧୁ॑ମତ॒ ଉପ॑ହୂତ॒ସ୍ୟୋପ॑ହୂତୋ ଭକ୍ଷୟାମି ରୁ॒ଦ୍ରଵ॑-ଦ୍ଗଣସ୍ୟ ସୋମ ଦେଵ ତେ ମତି॒ଵିଦୋ॒ ମାଦ୍ଧ୍ୟ॑ନ୍ଦିନସ୍ୟ॒ ସଵ॑ନସ୍ୟ ତ୍ରି॒ଷ୍ଟୁପ୍ଛ॑ନ୍ଦସ॒ ଇନ୍ଦ୍ର॑ପୀତସ୍ୟ॒ ନରା॒ଶଗ୍ମ୍ ସ॑ପୀତସ୍ୟ [ ] 17
ପି॒ତୃପୀ॑ତସ୍ୟ॒ ମଧୁ॑ମତ॒ ଉପ॑ହୂତ॒ସ୍ୟୋପ॑ହୂତୋ ଭକ୍ଷୟାମ୍ୟାଦି॒ତ୍ୟଵ॑-ଦ୍ଗଣସ୍ୟ ସୋମ ଦେଵ ତେ ମତି॒ଵିଦ॑ସ୍ତୃ॒ତୀୟ॑ସ୍ୟ॒ ସଵ॑ନସ୍ୟ॒ ଜଗ॑ତୀଛନ୍ଦସ॒ ଇନ୍ଦ୍ର॑ପୀତସ୍ୟ॒ ନରା॒ଶଗ୍ମ୍ ସ॑ପୀତସ୍ୟ ପି॒ତୃପୀ॑ତସ୍ୟ॒ ମଧୁ॑ମତ॒ ଉପ॑ହୂତ॒ସ୍ୟୋପ॑ହୂତୋ ଭକ୍ଷୟାମି ॥ ଆପ୍ୟା॑ୟସ୍ଵ॒ ସମେ॑ତୁ ତେ ଵି॒ଶ୍ଵତ॑-ସ୍ସୋମ॒ ଵୃଷ୍ଣି॑ୟମ୍ । ଭଵା॒ ଵାଜ॑ସ୍ୟ ସଙ୍ଗ॒ଥେ ॥ ହିନ୍ଵ॑ ମେ॒ ଗାତ୍ରା॑ ହରିଵୋ ଗ॒ଣା-ନ୍ମେ॒ ମା ଵିତୀ॑ତୃଷଃ । ଶି॒ଵୋ ମେ॑ ସପ୍ତ॒ର୍॒ଷୀନୁପ॑ ତିଷ୍ଠସ୍ଵ॒ ମା ମେ-ଽଵା॒ନ୍ନାଭି॒ମତି॑ [ମା ମେ-ଽଵା॒ନ୍ନାଭି॒ମତି॑, ଗାଃ॒ ।] 18
ଗାଃ ॥ ଅପା॑ମ॒ ସୋମ॑ମ॒ମୃତା॑ ଅଭୂ॒ମା-ଽଦ॑ର୍ଶ୍ମ॒ ଜ୍ୟୋତି॒ରଵି॑ଦାମ ଦେ॒ଵାନ୍ । କିମ॒ସ୍ମାନ୍ କୃ॑ଣଵ॒ଦରା॑ତିଃ॒ କିମୁ॑ ଧୂ॒ର୍ତିର॑ମୃତ॒ ମର୍ତ୍ୟ॑ସ୍ୟ ॥ ୟନ୍ମ॑ ଆ॒ତ୍ମନୋ॑ ମି॒ନ୍ଦା-ଽଭୂ॑ଦ॒ଗ୍ନିସ୍ତ-ତ୍ପୁନ॒ରା-ଽହା᳚ର୍ଜା॒ତଵେ॑ଦା॒ ଵିଚ॑ର୍ଷଣିଃ ॥ ପୁନ॑ର॒ଗ୍ନିଶ୍ଚକ୍ଷୁ॑ରଦା॒ତ୍-ପୁନ॒ରିନ୍ଦ୍ରୋ॒ ବୃହ॒ସ୍ପତିଃ॑ । ପୁନ॑ର୍ମେ ଅଶ୍ଵିନା ୟୁ॒ଵ-ଞ୍ଚକ୍ଷୁ॒ରା ଧ॑ତ୍ତମ॒କ୍ଷ୍ୟୋଃ ॥ ଇ॒ଷ୍ଟୟ॑ଜୁଷସ୍ତେ ଦେଵ ସୋମ ସ୍ତୁ॒ତସ୍ତୋ॑ମସ୍ୟ [ ] 19
ଶ॒ସ୍ତୋକ୍ଥ॑ସ୍ୟ॒ ହରି॑ଵତ॒ ଇନ୍ଦ୍ର॑ପୀତସ୍ୟ॒ ମଧୁ॑ମତ॒ ଉପ॑ହୂତ॒ସ୍ୟୋପ॑ହୂତୋ ଭକ୍ଷୟାମି ॥ ଆ॒ପୂର୍ୟା॒-ସ୍ସ୍ଥା-ଽଽମା॑ ପୂରୟତ ପ୍ର॒ଜୟା॑ ଚ॒ ଧନେ॑ନ ଚ ॥ ଏ॒ତ-ତ୍ତେ॑ ତତ॒ ୟେ ଚ॒ ତ୍ଵାମନ୍ଵେ॒ତ-ତ୍ତେ॑ ପିତାମହ ପ୍ରପିତାମହ॒ ୟେ ଚ॒ ତ୍ଵାମନ୍ଵତ୍ର॑ ପିତରୋ ୟଥାଭା॒ଗ-ମ୍ମ॑ନ୍ଦଦ୍ଧ୍ଵ॒-ନ୍ନମୋ॑ ଵଃ ପିତରୋ॒ ରସା॑ୟ॒ ନମୋ॑ ଵଃ ପିତର॒-ଶ୍ଶୁଷ୍ମା॑ୟ॒ ନମୋ॑ ଵଃ ପିତରୋ ଜୀ॒ଵାୟ॒ ନମୋ॑ ଵଃ ପିତର- [ନମୋ॑ ଵଃ ପିତରଃ, ସ୍ଵ॒ଧାୟୈ॒] 20
-ସ୍ସ୍ଵ॒ଧାୟୈ॒ ନମୋ॑ ଵଃ ପିତରୋ ମ॒ନ୍ୟଵେ॒ ନମୋ॑ ଵଃ ପିତରୋ ଘୋ॒ରାୟ॒ ପିତ॑ରୋ॒ ନମୋ॑ ଵୋ॒ ୟ ଏ॒ତସ୍ମି॑-ଲ୍ଲୋଁ॒କେସ୍ଥ ୟୁ॒ଷ୍ମାଗ୍ସ୍ତେ-ଽନୁ॒ ୟେ᳚-ଽସ୍ମି-ଲ୍ଲୋଁ॒କେ ମା-ନ୍ତେ-ଽନୁ॒ ୟ ଏ॒ତସ୍ମି॑-ଲ୍ଲୋଁ॒କେ ସ୍ଥ ୟୂ॒ୟ-ନ୍ତେଷାଂ॒-ଵଁସି॑ଷ୍ଠା ଭୂୟାସ୍ତ॒ ୟେ᳚-ଽସ୍ମି-ଲ୍ଲୋଁ॒କେ॑-ଽହ-ନ୍ତେଷାଂ॒-ଵଁସି॑ଷ୍ଠୋ ଭୂୟାସ॒-ମ୍ପ୍ରଜା॑ପତେ॒ ନ ତ୍ଵଦେ॒ତାନ୍ୟ॒ନ୍ୟୋ ଵିଶ୍ଵା॑ ଜା॒ତାନି॒ ପରି॒ତା ବ॑ଭୂଵ । 21
ୟ-ତ୍କା॑ମାସ୍ତେ ଜୁହୁ॒ମସ୍ତନ୍ନୋ॑ ଅସ୍ତୁ ଵ॒ୟଗ୍ଗ୍ ସ୍ୟା॑ମ॒ ପତ॑ୟୋ ରୟୀ॒ଣାମ୍ ॥ ଦେ॒ଵକୃ॑ତ॒ସ୍ୟୈନ॑ସୋ ଽଵ॒ୟଜ॑ନମସି ମନୁ॒ଷ୍ୟ॑କୃତ॒ସ୍ୟୈନ॑ସୋ ଽଵ॒ୟଜ॑ନମସି ପି॒ତୃକୃ॑ତ॒ସ୍ୟୈନ॑ସୋ ଽଵ॒ୟଜ॑ନମସ୍ୟ॒ଫ୍ସୁ ଧୌ॒ତସ୍ୟ॑ ସୋମ ଦେଵ ତେ॒ ନୃଭି॑-ସ୍ସୁ॒ତସ୍ୟେ॒ଷ୍ଟ ୟ॑ଜୁଷ-ସ୍ସ୍ତୁ॒ତସ୍ତୋ॑ମସ୍ୟ ଶ॒ସ୍ତୋକ୍ଥ॑ସ୍ୟ॒ ୟୋ ଭ॒କ୍ଷୋଅ॑ଶ୍ଵ॒ସନି॒ର୍ୟୋ ଗୋ॒ସନି॒ସ୍ତସ୍ୟ॑ ତେ ପି॒ତୃଭି॑ର୍ଭ॒କ୍ଷ-ଙ୍କୃ॑ତ॒ସ୍ୟୋ-ପ॑ହୂତ॒ସ୍ୟୋପ॑ହୂତୋ ଭକ୍ଷୟାମି ॥ 22 ॥
(ଵି॒ଶ୍ଵ॒ଚ॒ର୍ଷ॒ଣେ॒ – ତ୍ରି॒ଷ୍ଟୁପ୍ଛ॑ନ୍ଦସ॒ ଇନ୍ଦ୍ର॑ପୀତସ୍ୟ॒ ନରା॒ଶଗ୍ମ୍ ସ॑ପୀତ॒ସ୍ୟା – ଽତି॑ -ସ୍ତୁ॒ତସ୍ତୋ॑ମସ୍ୟ – ଜୀ॒ଵାୟ॒ ନମୋ॑ ଵଃ ପିତରୋ – ବଭୂଵ॒ – ଚତୁ॑ଶ୍ଚତ୍ଵାରିଗ୍ମ୍ଶଚ୍ଚ) (ଅ. 5)
ମ॒ହୀ॒ନା-ମ୍ପୟୋ॑-ଽସି॒ ଵିଶ୍ଵେ॑ଷା-ନ୍ଦେ॒ଵାନା᳚-ନ୍ତ॒ନୂର୍-ଋ॒ଦ୍ଧ୍ୟାସ॑ମ॒ଦ୍ୟ ପୃଷ॑ତୀନା॒-ଙ୍ଗ୍ରହ॒-ମ୍ପୃଷ॑ତୀନା॒-ଙ୍ଗ୍ରହୋ॑-ଽସି॒ ଵିଷ୍ଣୋ॒ର୍॒ହୃଦ॑ୟମ॒ସ୍ୟେକ॑ମିଷ॒ ଵିଷ୍ଣୁ॒ସ୍ତ୍ଵା-ଽନୁ॒ ଵିଚ॑କ୍ରମେ ଭୂ॒ତିର୍ଦ॒ଦ୍ଧ୍ନା ଘୃ॒ତେନ॑ ଵର୍ଧତା॒-ନ୍ତସ୍ୟ॑ ମେ॒ଷ୍ଟସ୍ୟ॑ ଵୀ॒ତସ୍ୟ॒ ଦ୍ରଵି॑ଣ॒ମା ଗ॑ମ୍ୟା॒ଜ୍ଜ୍ୟୋତି॑ରସି ଵୈଶ୍ଵାନ॒ର-ମ୍ପୃଶ୍ଞି॑ୟୈ ଦୁ॒ଗ୍ଧଂ-ୟାଁଵ॑ତୀ॒ ଦ୍ୟାଵା॑ପୃଥି॒ଵୀ ମ॑ହି॒ତ୍ଵା ୟାଵ॑ଚ୍ଚ ସ॒ପ୍ତ ସିନ୍ଧ॑ଵୋ ଵିତ॒ସ୍ଥୁଃ । ତାଵ॑ନ୍ତମିନ୍ଦ୍ର ତେ॒ [ତାଵ॑ନ୍ତମିନ୍ଦ୍ର ତେ, ଗ୍ରହଗ୍ମ୍॑] 23
ଗ୍ରହଗ୍ମ୍॑ ସ॒ହୋର୍ଜା ଗୃ॑ହ୍ଣା॒ମ୍ୟସ୍ତୃ॑ତମ୍ ॥ ୟ-ତ୍କୃ॑ଷ୍ଣଶକୁ॒ନଃ ପୃ॑ଷଦା॒ଜ୍ୟମ॑ଵମୃ॒ଶେଚ୍ଛୂ॒ଦ୍ରା ଅ॑ସ୍ୟ ପ୍ର॒ମାୟୁ॑କା-ସ୍ସ୍ୟୁ॒ର୍ୟଚ୍ଛ୍ଵା ଽଵ॑ମୃ॒ଶେଚ୍ଚତୁ॑ଷ୍ପାଦୋ-ଽସ୍ୟ ପ॒ଶଵଃ॑ ପ୍ର॒ମାୟୁ॑କା-ସ୍ସ୍ୟୁ॒ର୍ୟ-ଥ୍ସ୍କନ୍ଦେ॒-ଦ୍ୟଜ॑ମାନଃ ପ୍ର॒ମାୟୁ॑କ-ସ୍ସ୍ୟା-ତ୍ପ॒ଶଵୋ॒ ଵୈ ପୃ॑ଷଦା॒ଜ୍ୟ-ମ୍ପ॒ଶଵୋ॒ ଵା ଏ॒ତସ୍ୟ॑ ସ୍କନ୍ଦନ୍ତି॒ ୟସ୍ୟ॑ ପୃଷଦା॒ଜ୍ୟଗ୍ଗ୍ ସ୍କନ୍ଦ॑ତି॒ ୟ-ତ୍ପୃ॑ଷଦା॒ଜ୍ୟ-ମ୍ପୁନ॑ର୍ଗୃ॒ହ୍ଣାତି॑ ପ॒ଶୂନେ॒ଵାସ୍ମୈ॒ ପୁନ॑ର୍ଗୃହ୍ଣାତି ପ୍ରା॒ଣୋ ଵୈ ପୃ॑ଷଦା॒ଜ୍ୟ-ମ୍ପ୍ରା॒ଣୋ ଵା [ପୃ॑ଷଦା॒ଜ୍ୟ-ମ୍ପ୍ରା॒ଣୋ ଵୈ, ଏ॒ତସ୍ୟ॑] 24
ଏ॒ତସ୍ୟ॑ ସ୍କନ୍ଦତି॒ ୟସ୍ୟ॑ ପୃଷଦା॒ଜ୍ୟଗ୍ଗ୍ ସ୍କନ୍ଦ॑ତି॒ ୟ-ତ୍ପୃ॑ଷଦା॒ଜ୍ୟ-ମ୍ପୁନ॑ର୍ଗୃ॒ହ୍ଣାତି॑ ପ୍ରା॒ଣମେ॒ଵାସ୍ମୈ॒ ପୁନ॑ର୍ଗୃହ୍ଣାତି॒ ହିର॑ଣ୍ୟମଵ॒ଧାୟ॑ ଗୃହ୍ଣାତ୍ୟ॒ମୃତଂ॒-ଵୈଁ ହିର॑ଣ୍ୟ-ମ୍ପ୍ରା॒ଣଃ ପୃ॑ଷଦା॒ଜ୍ୟମ॒ମୃତ॑ମେ॒ଵାସ୍ୟ॑ ପ୍ରା॒ଣେ ଦ॑ଧାତି ଶ॒ତମା॑ନ-ମ୍ଭଵତି ଶ॒ତାୟୁଃ॒ ପୁରୁ॑ଷ-ଶ୍ଶ॒ତେନ୍ଦ୍ରି॑ୟ॒ ଆୟୁ॑ଷ୍ୟେ॒ଵେନ୍ଦ୍ରି॒ୟେ ପ୍ରତି॑ତିଷ୍ଠ॒ତ୍ୟଶ୍ଵ॒ମଵ॑ ଘ୍ରାପୟତି ପ୍ରାଜାପ॒ତ୍ୟୋ ଵା ଅଶ୍ଵଃ॑ ପ୍ରାଜାପ॒ତ୍ୟଃ ପ୍ରା॒ଣ-ସ୍ସ୍ଵାଦେ॒ଵାସ୍ମୈ॒ ୟୋନେଃ᳚ ପ୍ରା॒ଣ-ନ୍ନିର୍ମି॑ମୀତେ॒ ଵି ଵା ଏ॒ତସ୍ୟ॑ ୟ॒ଜ୍ଞଶ୍ଛି॑ଦ୍ୟତେ॒ ୟସ୍ୟ॑ ପୃଷଦା॒ଜ୍ୟଗ୍ଗ୍ ସ୍କନ୍ଦ॑ତି ଵୈଷ୍ଣ॒ଵ୍ୟର୍ଚା ପୁନ॑ର୍ଗୃହ୍ଣାତି ୟ॒ଜ୍ଞୋ ଵୈ ଵିଷ୍ଣୁ॑ର୍ୟ॒ଜ୍ଞେନୈ॒ଵ ୟ॒ଜ୍ଞଗ୍ମ୍ ସ-ନ୍ତ॑ନୋତି ॥ 25 ॥
(ତେ॒ – ପୃ॒ଷ॒ଦା॒ଜ୍ୟ-ମ୍ପ୍ରା॒ଣୋ ଵୈ – ୟୋନେଃ᳚ ପ୍ରା॒ଣଂ – ଦ୍ଵାଵିଗ୍ମ୍॑ଶତିଶ୍ଚ) (ଅ. 6)
ଦେଵ॑ ସଵିତରେ॒ତ-ତ୍ତେ॒ ପ୍ରା-ଽଽହ॒ ତ-ତ୍ପ୍ର ଚ॑ ସୁ॒ଵ ପ୍ର ଚ॑ ୟଜ॒ ବୃହ॒ସ୍ପତି॑ର୍ବ୍ର॒ହ୍ମା ଽଽୟୁ॑ଷ୍ମତ୍ୟା ଋ॒ଚୋ ମା ଗା॑ତ ତନୂ॒ପା-ଥ୍ସାମ୍ନ॑-ସ୍ସ॒ତ୍ୟା ଵ॑ ଆ॒ଶିଷ॑-ସ୍ସନ୍ତୁ ସ॒ତ୍ୟା ଆକୂ॑ତୟ ଋ॒ତ-ଞ୍ଚ॑ ସ॒ତ୍ୟ-ଞ୍ଚ॑ ଵଦତ ସ୍ତୁ॒ତ ଦେ॒ଵସ୍ୟ॑ ସଵି॒ତୁଃ ପ୍ର॑ସ॒ଵେ ସ୍ତୁ॒ତସ୍ୟ॑ ସ୍ତୁ॒ତମ॒ସ୍ୟୂର୍ଜ॒-ମ୍ମହ୍ୟଗ୍ଗ୍॑ ସ୍ତୁ॒ତ-ନ୍ଦୁ॑ହା॒ମା ମା᳚ ସ୍ତୁ॒ତସ୍ୟ॑ ସ୍ତୁ॒ତ-ଙ୍ଗ॑ମ୍ୟାଚ୍ଛ॒ସ୍ତ୍ରସ୍ୟ॑ ଶ॒ସ୍ତ୍ର- [ଶ॒ସ୍ତ୍ରମ୍, ଅ॒ସ୍ୟୂର୍ଜ॒-ମ୍ମହ୍ୟଗ୍ମ୍॑] 26
-ମ॒ସ୍ୟୂର୍ଜ॒-ମ୍ମହ୍ୟଗ୍ମ୍॑ ଶ॒ସ୍ତ୍ର-ନ୍ଦୁ॑ହା॒ମା ମା॑ ଶ॒ସ୍ତ୍ରସ୍ୟ॑ ଶ॒ସ୍ତ୍ର-ଙ୍ଗ॑ମ୍ୟା-ଦିନ୍ଦ୍ରି॒ୟାଵ॑ନ୍ତୋ ଵନାମହେ ଧୁକ୍ଷୀ॒ମହି॑ ପ୍ର॒ଜାମିଷ᳚ମ୍ ॥ ସା ମେ॑ ସ॒ତ୍ୟା-ଽଽଶୀର୍ଦେ॒ଵେଷୁ॑ ଭୂୟା-ଦ୍ବ୍ରହ୍ମଵର୍ଚ॒ସ-ମ୍ମା-ଽଽ ଗ॑ମ୍ୟାତ୍ ॥ ୟ॒ଜ୍ଞୋ ବ॑ଭୂଵ॒ ସ ଆ ବ॑ଭୂଵ॒ ସପ୍ରଜ॑ଜ୍ଞେ॒ ସ ଵା॑ଵୃଧେ । ସ ଦେ॒ଵାନା॒ମଧି॑-ପତିର୍ବଭୂଵ॒ ସୋ ଅ॒ସ୍ମାଗ୍ମ୍ ଅଧି॑ପତୀନ୍ କରୋତୁ ଵ॒ୟଗ୍ଗ୍ ସ୍ୟା॑ମ॒ ପତ॑ୟୋ ରୟୀ॒ଣାମ୍ ॥ ୟ॒ଜ୍ଞୋ ଵା॒ ଵୈ [ ] 27
ୟ॒ଜ୍ଞପ॑ତି-ନ୍ଦୁ॒ହେ ୟ॒ଜ୍ଞପ॑ତିର୍ଵା ୟ॒ଜ୍ଞ-ନ୍ଦୁ॑ହେ॒ ସ ୟ-ସ୍ସ୍ତୁ॑ତଶ॒ସ୍ତ୍ରୟୋ॒ର୍ଦୋହ॒ମ ଵି॑ଦ୍ଵା॒ନ୍॒. ୟଜ॑ତେ॒ ତଂ-ୟଁ॒ଜ୍ଞୋ ଦୁ॑ହେ॒ ସ ଇ॒ଷ୍ଟ୍ଵା ପାପୀ॑ୟା-ନ୍ଭଵତି॒ ୟ ଏ॑ନୟୋ॒ର୍ଦୋହଂ॑-ଵିଁ॒ଦ୍ଵାନ୍. ୟଜ॑ତେ॒ ସ ୟ॒ଜ୍ଞ-ନ୍ଦୁ॑ହେ॒ ସ ଇ॒ଷ୍ଟ୍ଵା ଵସୀ॑ୟା-ନ୍ଭଵତି ସ୍ତୁ॒ତସ୍ୟ॑ ସ୍ତୁ॒ତମ॒ସ୍ୟୂର୍ଜ॒-ମ୍ମହ୍ୟଗ୍ଗ୍॑ ସ୍ତୁ॒ତ-ନ୍ଦୁ॑ହା॒ମା ମା᳚ ସ୍ତୁ॒ତସ୍ୟ॑ ସ୍ତୁ॒ତ-ଙ୍ଗ॑ମ୍ୟାଚ୍ଛ॒ସ୍ତ୍ରସ୍ୟ॑ ଶ॒ସ୍ତ୍ରମ॒ସ୍ୟୂର୍ଜ॒-ମ୍ମହ୍ୟଗ୍ମ୍॑ ଶ॒ସ୍ତ୍ର-ନ୍ଦୁ॑ହା॒ ମା ମା॑ ଶ॒ସ୍ତ୍ରସ୍ୟ॑ ଶ॒ସ୍ତ୍ର-ଙ୍ଗ॑ମ୍ୟା॒ଦିତ୍ୟା॑ହୈ॒ଷ ଵୈ ସ୍ତୁ॑ତଶ॒ସ୍ତ୍ରୟୋ॒ର୍ଦୋହ॒ସ୍ତଂ-ୟଁ ଏ॒ଵଂ-ଵିଁ॒ଦ୍ଵାନ୍. ୟଜ॑ତେ ଦୁ॒ହ ଏ॒ଵ ୟ॒ଜ୍ଞମି॒ଷ୍ଟ୍ଵା ଵସୀ॑ୟା-ନ୍ଭଵତି ॥ 28 ॥
(ଶ॒ସ୍ତ୍ରଂ – ଵୈଁ – ଶ॒ସ୍ତ୍ରନ୍ଦୁ॑ହାଂ॒ – ଦ୍ଵାଵିଗ୍ମ୍॑ଶତିଶ୍ଚ) (ଅ. 7)
ଶ୍ୟେ॒ନାୟ॒ ପତ୍ଵ॑ନେ॒ ସ୍ଵାହା॒ ଵଟ୍ଥ୍ସ୍ଵ॒ୟମ॑ଭିଗୂର୍ତାୟ॒ ନମୋ॑ ଵିଷ୍ଟ॒ମ୍ଭାୟ॒ ଧର୍ମ॑ଣେ॒ ସ୍ଵାହା॒ ଵଟ୍ଥ୍ସ୍ଵ॒ୟମ॑ଭିଗୂର୍ତାୟ॒ ନମଃ॑ ପରି॒ଧୟେ॑ ଜନ॒ପ୍ରଥ॑ନାୟ॒ ସ୍ଵାହା॒ ଵଟ୍ଥ୍ସ୍ଵ॒ୟମ॑ଭିଗୂର୍ତାୟ॒ ନମ॑ ଊ॒ର୍ଜେ ହୋତ୍ରା॑ଣା॒ଗ୍॒ ସ୍ଵାହା॒ ଵଟ୍ଥ୍ସ୍ଵ॒ୟମ॑ଭିଗୂର୍ତାୟ॒ ନମଃ॒ ପୟ॑ସେ॒ ହୋତ୍ରା॑ଣା॒ଗ୍॒ ସ୍ଵାହା॒ ଵଟ୍ଥ୍ସ୍ଵ॒ୟମ॑ଭିଗୂର୍ତାୟ॒ ନମଃ॑ ପ୍ର॒ଜାପ॑ତୟେ॒ ମନ॑ଵେ॒ ସ୍ଵାହା॒ ଵଟ୍ଥ୍ସ୍ଵ॒ୟମ॑ଭିଗୂର୍ତାୟ॒ ନମ॑ ଋ॒ତମୃ॑ତପା-ସ୍ସୁଵର୍ଵା॒ଟ୍ଥ୍ସ୍ଵାହା॒ ଵଟ୍ଥ୍ସ୍ଵ॒ୟମ॑ଭିଗୂର୍ତାୟ॒ ନମ॑ସ୍ତୃ॒ମ୍ପନ୍ତା॒ଗ୍ମ୍॒ ହୋତ୍ରା॒ ମଧୋ᳚ର୍ଘୃ॒ତସ୍ୟ॑ ୟ॒ଜ୍ଞପ॑ତି॒ମୃଷ॑ୟ॒ ଏନ॑ସା- [ଏନ॑ସା, ଆ॒ହୁଃ॒ ।] 29
-ଽଽହୁଃ । ପ୍ର॒ଜା ନିର୍ଭ॑କ୍ତା ଅନୁତ॒ପ୍ୟମା॑ନା ମଧ॒ଵ୍ୟୌ᳚ ସ୍ତୋ॒କାଵପ॒ ତୌ ର॑ରାଧ ॥ ସ-ନ୍ନ॒ସ୍ତାଭ୍ୟାଗ୍ମ୍॑ ସୃଜତୁଵି॒ଶ୍ଵକ॑ର୍ମା ଘୋ॒ରା ଋଷ॑ୟୋ॒ ନମୋ॑ ଅସ୍ତ୍ଵେଭ୍ୟଃ । ଚକ୍ଷୁ॑ଷ ଏଷା॒-ମ୍ମନ॑ସଶ୍ଚ ସ॒ନ୍ଧୌ ବୃହ॒ସ୍ପତ॑ୟେ॒ ମହି॒ ଷ-ଦ୍ଦ୍ୟୁ॒ମନ୍ନମଃ॑ ॥ ନମୋ॑ ଵି॒ଶ୍ଵକ॑ର୍ମଣେ॒ ସ ଉ॑ ପାତ୍ଵ॒ସ୍ମାନ॑ନ॒ନ୍ୟାନ୍-ଥ୍ସୋ॑ମ॒ପା-ନ୍ମନ୍ୟ॑ମାନଃ । ପ୍ରା॒ଣସ୍ୟ॑ ଵି॒ଦ୍ଵାନ୍-ଥ୍ସ॑ମ॒ରେ ନ ଧୀର॒ ଏନ॑ଶ୍ଚକୃ॒ଵା-ନ୍ମହି॑ ବ॒ଦ୍ଧ ଏ॑ଷାମ୍ ॥ ତଂ-ଵିଁ॑ଶ୍ଵକର୍ମ॒- [ତଂ-ଵିଁ॑ଶ୍ଵକର୍ମନ୍ନ୍, ପ୍ର ମୁ॑ଞ୍ଚା ସ୍ଵ॒ସ୍ତୟେ॒] 30
-ନ୍ପ୍ର ମୁ॑ଞ୍ଚା ସ୍ଵ॒ସ୍ତୟେ॒ ୟେ ଭ॒କ୍ଷୟ॑ନ୍ତୋ॒ ନ ଵସୂ᳚ନ୍ୟାନୃ॒ହୁଃ । ୟାନ॒ଗ୍ନୟୋ॒-ଽନ୍ଵତ॑ପ୍ୟନ୍ତ॒ ଧିଷ୍ଣି॑ୟା ଇ॒ୟ-ନ୍ତେଷା॑ମଵ॒ୟା ଦୁରି॑ଷ୍ଟ୍ୟୈ॒ ସ୍ଵି॑ଷ୍ଟି-ନ୍ନ॒ସ୍ତା-ଙ୍କୃ॑ଣୋତୁ ଵି॒ଶ୍ଵକ॑ର୍ମା ॥ ନମଃ॑ ପି॒ତୃଭ୍ୟୋ॑ ଅ॒ଭି ୟେ ନୋ॒ ଅଖ୍ୟ॑ନ୍. ୟଜ୍ଞ॒କୃତୋ॑ ୟ॒ଜ୍ଞକା॑ମା-ସ୍ସୁଦେ॒ଵା ଅ॑କା॒ମା ଵୋ॒ ଦକ୍ଷି॑ଣା॒-ନ୍ନ ନୀ॑ନିମ॒ ମା ନ॒ସ୍ତସ୍ମା॒ ଦେନ॑ସଃ ପାପୟିଷ୍ଟ । ୟାଵ॑ନ୍ତୋ॒ ଵୈ ସ॑ଦ॒ସ୍ୟା᳚ସ୍ତେ ସର୍ଵେ॑ ଦକ୍ଷି॒ଣ୍ୟା᳚ସ୍ତେଭ୍ୟୋ॒ ୟୋ ଦକ୍ଷି॑ଣା॒-ନ୍ନ [ ] 31
ନୟେ॒ଦୈଭ୍ୟୋ॑ ଵୃଶ୍ଚ୍ୟେତ॒ ୟ-ଦ୍ଵୈ᳚ଶ୍ଵକର୍ମ॒ଣାନି॑ ଜୁ॒ହୋତି॑ ସଦ॒ସ୍ୟା॑ନେ॒ଵ ତ-ତ୍ପ୍ରୀ॑ଣାତ୍ୟ॒ସ୍ମେ ଦେ॑ଵାସୋ॒ ଵପୁ॑ଷେ ଚିକିଥ୍ସତ॒ ୟମା॒ଶିରା॒ ଦମ୍ପ॑ତୀ ଵା॒ମମ॑ଶ୍ଞୁ॒ତଃ । ପୁମା᳚-ନ୍ପୁ॒ତ୍ରୋ ଜା॑ୟତେ ଵି॒ନ୍ଦତେ॒ ଵସ୍ଵଥ॒ ଵିଶ୍ଵେ॑ ଅର॒ପା ଏ॑ଧତେ ଗୃ॒ହଃ ॥ ଆ॒ଶୀ॒ର୍ଦା॒ୟା ଦମ୍ପ॑ତୀ ଵା॒ମମ॑ଶ୍ଞୁତା॒ମରି॑ଷ୍ଟୋ॒ ରାୟ॑-ସ୍ସଚତା॒ଗ୍ମ୍॒ ସମୋ॑କସା । ୟ ଆ-ଽସି॑ଚ॒-ଥ୍ସ-ନ୍ଦୁ॑ଗ୍ଧ-ଙ୍କୁ॒ମ୍ଭ୍ୟା ସ॒ହେଷ୍ଟେନ॒ ୟାମ॒ନ୍ନମ॑ତି-ଞ୍ଜହାତୁ॒ ସଃ ॥ ସ॒ର୍ପି॒ର୍ଗ୍ରୀ॒ଵୀ [ ] 32
ପୀଵ॑ର୍ୟସ୍ୟ ଜା॒ୟା ପୀଵା॑ନଃ ପୁ॒ତ୍ରା ଅକୃ॑ଶାସୋ ଅସ୍ୟ । ସ॒ହଜା॑ନି॒ର୍ୟ-ସ୍ସୁ॑ମଖ॒ସ୍ୟମା॑ନ॒ ଇନ୍ଦ୍ରା॑ୟା॒-ଽଽଶିରଗ୍ମ୍॑ ସ॒ହ କୁ॒ମ୍ଭ୍ୟା-ଽଦା᳚ତ୍ ॥ ଆ॒ଶୀର୍ମ॒ ଊର୍ଜ॑ମୁ॒ତ ସୁ॑ପ୍ରଜା॒ସ୍ତ୍ଵମିଷ॑-ନ୍ଦଧାତୁ॒ ଦ୍ରଵି॑ଣ॒ଗ୍ମ୍॒ ସଵ॑ର୍ଚସମ୍ । ସ॒-ଞ୍ଜୟ॒ନ୍ କ୍ଷେତ୍ରା॑ଣି॒ ସହ॑ସା॒-ଽହମି॑ନ୍ଦ୍ର କୃଣ୍ଵା॒ନୋ ଅ॒ନ୍ୟାଗ୍ମ୍ ଅଧ॑ରାନ୍ଥ୍ସ॒ପତ୍ନାନ୍॑ ॥ ଭୂ॒ତମ॑ସି ଭୂ॒ତେ ମା॑ ଧା॒ ମୁଖ॑ମସି॒ ମୁଖ॑-ମ୍ଭୂୟାସ॒-ନ୍ଦ୍ୟାଵା॑ପୃଥି॒ଵୀଭ୍ୟା᳚-ନ୍ତ୍ଵା॒ ପରି॑ଗୃହ୍ଣାମି॒ ଵିଶ୍ଵେ᳚ ତ୍ଵା ଦେ॒ଵା ଵୈ᳚ଶ୍ଵାନ॒ରାଃ [ଵୈ᳚ଶ୍ଵାନ॒ରାଃ, ପ୍ରଚ୍ୟା॑ଵୟନ୍ତୁ] 33
ପ୍ରଚ୍ୟା॑ଵୟନ୍ତୁ ଦି॒ଵି ଦେ॒ଵା-ନ୍ଦୃଗ୍ମ୍॑ହା॒ନ୍ତରି॑କ୍ଷେ॒ ଵୟାଗ୍ମ୍॑ସି ପୃଥି॒ଵ୍ୟା-ମ୍ପାର୍ଥି॑ଵା-ନ୍ଧ୍ରୁ॒ଵ-ନ୍ଧ୍ରୁ॒ଵେଣ॑ ହ॒ଵିଷା-ଽଵ॒ ସୋମ॑-ନ୍ନୟାମସି । ୟଥା॑ ନ॒-ସ୍ସର୍ଵ॒ମିଜ୍ଜଗ॑ଦୟ॒କ୍ଷ୍ମଗ୍ମ୍ ସୁ॒ମନା॒ ଅସ॑ତ୍ । ୟଥା॑ ନ॒ ଇନ୍ଦ୍ର॒ ଇଦ୍ଵିଶଃ॒ କେଵ॑ଲୀ॒-ସ୍ସର୍ଵା॒-ସ୍ସମ॑ନସଃ॒ କର॑ତ୍ । ୟଥା॑ ନ॒-ସ୍ସର୍ଵା॒ ଇଦ୍ଦିଶୋ॒-ଽସ୍ମାକ॒-ଙ୍କେଵ॑ଲୀ॒ରସନ୍ନ୍॑ ॥ 34 ॥
(ଏନ॑ସା – ଵିଶ୍ଵକର୍ମ॒ନ୍ – ୟୋ ଦକ୍ଷି॑ଣା॒-ନ୍ନ – ସ॑ର୍ପିର୍ଗ୍ରୀ॒ଵୀ – ଵୈ᳚ଶ୍ଵନ॒ରା – ଶ୍ଚ॑ତ୍ଵାରି॒ଗ୍ମ୍॒ଶଚ୍ଚ॑) (ଅ. 8)
ୟଦ୍ଵୈ ହୋତା᳚-ଽଦ୍ଧ୍ଵ॒ର୍ୟୁମ॑ଭ୍ୟା॒ହ୍ଵୟ॑ତେ॒ ଵଜ୍ର॑ମେନମ॒ଭି ପ୍ରଵ॑ର୍ତୟ॒ତ୍ୟୁକ୍ଥ॑ଶା॒ ଇତ୍ୟା॑ହ ପ୍ରାତସ୍ସଵ॒ନ-ମ୍ପ୍ର॑ତି॒ଗୀର୍ୟ॒ ତ୍ରୀଣ୍ୟେ॒ତାନ୍ୟ॒କ୍ଷରା॑ଣି ତ୍ରି॒ପଦା॑ ଗାୟ॒ତ୍ରୀ ଗା॑ୟ॒ତ୍ର-ମ୍ପ୍ରା॑ତସ୍ସଵ॒ନ-ଙ୍ଗା॑ୟତ୍ରି॒ୟୈଵ ପ୍ରା॑ତସ୍ସଵ॒ନେ ଵଜ୍ର॑ମ॒ନ୍ତର୍ଧ॑ତ୍ତ ଉ॒କ୍ଥଂ-ଵାଁ॒ଚୀତ୍ୟା॑ହ॒ ମାଦ୍ଧ୍ୟ॑ଦିନ୍ନ॒ଗ୍ମ୍॒ ସଵ॑ନ-ମ୍ପ୍ରତି॒ଗୀର୍ୟ॑ ଚ॒ତ୍ଵାର୍ୟେ॒ତାନ୍ୟ॒-କ୍ଷରା॑ଣି॒ ଚତୁ॑ଷ୍ପଦା ତ୍ରି॒ଷ୍ଟୁ-ପ୍ତ୍ରୈଷ୍ଟୁ॑ଭ॒-ମ୍ମାଦ୍ଧ୍ୟ॑ଦିନ୍ନ॒ଗ୍ମ୍॒ ସଵ॑ନ-ନ୍ତ୍ରି॒ଷ୍ଟୁଭୈ॒ଵ ମାଦ୍ଧ୍ୟ॑ନ୍ଦିନେ॒ ସଵ॑ନେ॒ ଵଜ୍ର॑ମ॒ନ୍ତର୍ଧ॑ତ୍ତ [ଵଜ୍ର॑ମ॒ନ୍ତର୍ଧ॑ତ୍ତେ, ଉ॒କ୍ଥଂ-ଵାଁ॒ଚୀନ୍ଦ୍ରା॒ୟେତ୍ୟା॑ହ] 35
ଉ॒କ୍ଥଂ-ଵାଁ॒ଚୀନ୍ଦ୍ରା॒ୟେତ୍ୟା॑ହ ତୃତୀୟସଵ॒ନ-ମ୍ପ୍ର॑ତି॒ଗୀର୍ୟ॑ ସ॒ପ୍ତୈତାନ୍ୟ॒କ୍ଷରା॑ଣି ସ॒ପ୍ତପ॑ଦା॒ ଶକ୍ଵ॑ରୀ ଶାକ୍ଵ॒ରୋ ଵଜ୍ରୋ॒ ଵଜ୍ରେ॑ଣୈ॒ଵ ତୃ॑ତୀୟସଵ॒ନେ ଵଜ୍ର॑ମ॒ନ୍ତର୍ଧ॑ତ୍ତେ ବ୍ରହ୍ମଵା॒ଦିନୋ॑ ଵଦନ୍ତି॒ ସ ତ୍ଵା ଅ॑ଦ୍ଧ୍ଵ॒ର୍ୟୁ-ସ୍ସ୍ୟା॒ଦ୍ୟୋ ୟ॑ଥାସଵ॒ନ-ମ୍ପ୍ର॑ତିଗ॒ରେ ଛନ୍ଦାଗ୍ମ୍॑ସି ସମ୍ପା॒ଦୟେ॒-ତ୍ତେଜଃ॑ ପ୍ରାତ-ସ୍ସଵ॒ନ ଆ॒ତ୍ମ-ନ୍ଦଧୀ॑ତେନ୍ଦ୍ରି॒ୟ-ମ୍ମାଦ୍ଧ୍ୟ॑ନ୍ଦିନେ॒ ସଵ॑ନେ ପ॒ଶୂଗ୍ ସ୍ତୃ॑ତୀୟସଵ॒ନ ଇତ୍ୟୁକ୍ଥ॑ଶା॒ ଇତ୍ୟା॑ହ ପ୍ରାତସ୍ସଵ॒ନ-ମ୍ପ୍ର॑ତି॒ଗୀର୍ୟ॒ ତ୍ରୀଣ୍ୟେ॒ତାନ୍ୟ॒କ୍ଷରା॑ଣି [ ] 36
ତ୍ରି॒ପଦା॑ ଗାୟ॒ତ୍ରୀ ଗା॑ୟ॒ତ୍ର-ମ୍ପ୍ରା॑ତସ୍ସଵ॒ନ-ମ୍ପ୍ରା॑ତସ୍ସଵ॒ନ ଏ॒ଵ ପ୍ର॑ତିଗ॒ରେ ଛନ୍ଦାଗ୍ମ୍॑ସି॒ ସମ୍ପା॑ଦୟ॒ତ୍ୟଥୋ॒ ତେଜୋ॒ ଵୈ ଗା॑ୟ॒ତ୍ରୀ ତେଜଃ॑ ପ୍ରାତ-ସ୍ସଵ॒ନ-ନ୍ତେଜ॑ ଏ॒ଵ ପ୍ରା॑ତସ୍ସଵ॒ନ ଆ॒ତ୍ମ-ନ୍ଧ॑ତ୍ତ ଉ॒କ୍ଥଂ-ଵାଁ॒ଚୀତ୍ୟା॑ହ॒ ମାଦ୍ଧ୍ୟ॑ନ୍ଦିନ॒ଗ୍ମ୍॒ ସଵ॑ନ-ମ୍ପ୍ରତି॒ଗୀର୍ୟ॑ ଚ॒ତ୍ଵାର୍ୟେ॒ତାନ୍ୟ॒କ୍ଷରା॑ଣି॒ ଚତୁ॑ଷ୍ପଦା ତ୍ରି॒ଷ୍ଟୁ-ପ୍ତ୍ରୈଷ୍ଟୁ॑ଭ॒-ମ୍ମାଦ୍ଧ୍ୟ॑ନ୍ଦିନ॒ଗ୍ମ୍॒ ସଵ॑ନ॒-ମ୍ମାଦ୍ଧ୍ୟ॑ଦିନ୍ନ ଏ॒ଵ ସଵ॑ନେ ପ୍ରତିଗ॒ରେ ଛନ୍ଦାଗ୍ମ୍॑ସି॒ ସମ୍ପା॑ଦୟ॒ତ୍ୟଥୋ॑ ଇନ୍ଦ୍ରି॒ୟଂ-ଵୈଁ ତ୍ରି॒ଷ୍ଟୁଗି॑ନ୍ଦ୍ରି॒ୟ-ମ୍ମାଦ୍ଧ୍ୟ॑ଦିନ୍ନ॒ଗ୍ମ୍॒ ସଵ॑ନ- [ସଵ॑ନମ୍, ଇ॒ନ୍ଦ୍ରି॒ୟମେ॒ଵ] 37
-ମିନ୍ଦ୍ରି॒ୟମେ॒ଵ ମାଦ୍ଧ୍ୟ॑ନ୍ଦିନେ॒ ସଵ॑ନ ଆ॒ତ୍ମ-ନ୍ଧ॑ତ୍ତ ଉ॒କ୍ଥଂ-ଵାଁ॒ଚୀନ୍ଦ୍ରା॒ୟେତ୍ୟା॑ହ ତୃତୀୟସଵ॒ନ-ମ୍ପ୍ର॑ତି॒ଗୀର୍ୟ॑ ସ॒ପ୍ତୈତାନ୍ୟ॒କ୍ଷରା॑ଣି ସ॒ପ୍ତପ॑ଦା॒ ଶକ୍ଵ॑ରୀ ଶାକ୍ଵ॒ରାଃ ପ॒ଶଵୋ॒ ଜାଗ॑ତ-ନ୍ତୃତୀୟସଵ॒ନ-ନ୍ତୃ॑ତୀୟସଵ॒ନ ଏ॒ଵ ପ୍ର॑ତିଗ॒ରେ ଛନ୍ଦାଗ୍ମ୍॑ସି॒ ସମ୍ପା॑ଦୟ॒ତ୍ୟଥୋ॑ ପ॒ଶଵୋ॒ ଵୈ ଜଗ॑ତୀ ପ॒ଶଵ॑ସ୍ତୃତୀୟସଵ॒ନ-ମ୍ପ॒ଶୂନେ॒ଵ ତୃ॑ତୀୟସଵ॒ନ ଆ॒ତ୍ମ-ନ୍ଧ॑ତ୍ତେ॒ ୟଦ୍ଵୈ ହୋତା᳚-ଽଦ୍ଧ୍ଵ॒ର୍ୟୁମ॑ଭ୍ୟା॒ହ୍ଵୟ॑ତ ଆ॒ଵ୍ୟ॑ମସ୍ମି-ନ୍ଦଧାତି॒ ତଦ୍ୟନ୍ନା- [ତଦ୍ୟନ୍ନ, ଅ॒ପ॒ହନୀ॑ତ ପୁ॒ରା-ଽସ୍ୟ॑] 38
-ଽପ॒ହନୀ॑ତ ପୁ॒ରା-ଽସ୍ୟ॑ ସଂଵଁଥ୍ସ॒ରା-ଦ୍ଗୃ॒ହ ଆ ଵେ॑ଵୀର॒ଞ୍ଛୋଗ୍ମ୍ସା॒ ମୋଦ॑ ଇ॒ଵେତି॑ ପ୍ର॒ତ୍ୟାହ୍ଵ॑ୟତେ॒ ତେନୈ॒ଵ ତଦପ॑ ହତେ॒ ୟଥା॒ ଵା ଆୟ॑ତା-ମ୍ପ୍ର॒ତୀକ୍ଷ॑ତ ଏ॒ଵମ॑ଦ୍ଧ୍ଵ॒ର୍ୟୁଃ ପ୍ର॑ତିଗ॒ର-ମ୍ପ୍ରତୀ᳚କ୍ଷତେ॒ ୟଦ॑ଭି ପ୍ରତିଗୃଣୀ॒ୟାଦ୍ୟଥା ଽଽୟ॑ତୟା ସମୃ॒ଚ୍ଛତେ॑ ତା॒ଦୃଗେ॒ଵ ତଦ୍ୟଦ॑ର୍ଧ॒ର୍ଚାଲ୍ଲୁପ୍ୟେ॑ତ॒ ୟଥା॒ ଧାଵ॑ଦ୍ଭ୍ୟୋ॒ ହୀୟ॑ତେ ତା॒ଦୃଗେ॒ଵ ତ-ତ୍ପ୍ର॒ବାହୁ॒ଗ୍ଵା ଋ॒ତ୍ଵିଜା॑ମୁଦ୍ଗୀ॒ଥା ଉ॑ଦ୍ଗୀ॒ଥ ଏ॒ଵୋ-ଦ୍ଗା॑ତୃ॒ଣା- [ଏ॒ଵୋ-ଦ୍ଗା॑ତୃ॒ଣାମ୍, ଋ॒ଚଃ ପ୍ର॑ଣ॒ଵ] 39
-ମୃ॒ଚଃ ପ୍ର॑ଣ॒ଵ ଉ॑କ୍ଥଶ॒ଗ୍ମ୍॒ସିନା᳚-ମ୍ପ୍ରତିଗ॒ରୋ᳚-ଽଦ୍ଧ୍ଵର୍ୟୂ॒ଣାଂ-ୟଁ ଏ॒ଵଂ-ଵିଁ॒ଦ୍ଵା-ନ୍ପ୍ର॑ତିଗୃ॒ଣାତ୍ୟ॑ନ୍ନା॒ଦ ଏ॒ଵ ଭ॑ଵ॒ତ୍ୟା-ଽସ୍ୟ॑ ପ୍ର॒ଜାୟାଂ᳚-ଵାଁ॒ଜୀ ଜା॑ୟତ ଇ॒ୟଂ-ଵୈଁ ହୋତା॒-ଽସାଵ॑ଦ୍ଧ୍ଵ॒ର୍ୟୁର୍ୟଦାସୀ॑ନ॒-ଶ୍ଶଗ୍ମ୍ ସ॑ତ୍ୟ॒ସ୍ୟା ଏ॒ଵ ତଦ୍ଧୋତା॒ ନୈତ୍ୟାସ୍ତ॑ ଇଵ॒ ହୀୟମଥୋ॑ ଇ॒ମାମେ॒ଵ ତେନ॒ ୟଜ॑ମାନୋ ଦୁହେ॒ ୟ-ତ୍ତିଷ୍ଠ॑-ନ୍ପ୍ରତିଗୃ॒ଣାତ୍ୟ॒ମୁଷ୍ୟା॑ ଏ॒ଵ ତଦ॑ଦ୍ଧ୍ଵ॒ର୍ୟୁର୍ନୈତି॒ [ତଦ॑ଦ୍ଧ୍ଵ॒ର୍ୟୁର୍ନୈତି॑, ତିଷ୍ଠ॑ତୀଵ॒ ହ୍ୟ॑ସାଵଥୋ॑] 40
ତିଷ୍ଠ॑ତୀଵ॒ ହ୍ୟ॑ସାଵଥୋ॑ ଅ॒ମୂମେ॒ଵ ତେନ॒ ୟଜ॑ମାନୋ ଦୁହେ॒ ୟଦାସୀ॑ନ॒-ଶ୍ଶଗ୍ମ୍ସ॑ତି॒ ତସ୍ମା॑ଦି॒ତଃ ପ୍ର॑ଦାନ-ନ୍ଦେ॒ଵା ଉପ॑ ଜୀଵନ୍ତି॒ ୟ-ତ୍ତିଷ୍ଠ॑-ନ୍ପ୍ରତିଗୃ॒ଣାତି॒ ତସ୍ମା॑ଦ॒ମୁତଃ॑ ପ୍ରଦାନ-ମ୍ମନୁ॒ଷ୍ୟା॑ ଉପ॑ ଜୀଵନ୍ତି॒ ୟ-ତ୍ପ୍ରାଂଆସୀ॑ନ॒-ଶ୍ଶଗ୍ମ୍ସ॑ତି ପ୍ର॒ତ୍ୟ-ନ୍ତିଷ୍ଠ॑-ନ୍ପ୍ରତିଗୃ॒ଣାତି॒ ତସ୍ମା᳚-ତ୍ପ୍ରା॒ଚୀନ॒ଗ୍ମ୍॒ ରେତୋ॑ ଧୀୟତେ ପ୍ର॒ତୀଚୀଃ᳚ ପ୍ର॒ଜା ଜା॑ୟନ୍ତେ॒ ୟଦ୍ଵୈ ହୋତା᳚-ଽଦ୍ଧ୍ଵ॒ର୍ୟୁମ॑ଭ୍ୟା॒ହ୍ଵୟ॑ତେ॒ ଵଜ୍ର॑ମେନମ॒ଭି ପ୍ରଵ॑ର୍ତୟତି॒ ପରାଂ॒ଆ ଵ॑ର୍ତତେ॒ ଵଜ୍ର॑ମେ॒ଵ ତନ୍ନି କ॑ରୋତି ॥ 41 ॥
(ସଵ॑ନେ॒ ଵଜ୍ର॑ମ॒ନ୍ତର୍ଧ॑ତ୍ତେ॒ – ତ୍ରୀଣ୍ୟେ॒ତାନ୍ୟ॒କ୍ଷରା॑ଣୀ – ନ୍ଦ୍ରି॒ୟ-ମ୍ମାଧ୍ୟ॑ନ୍ଦିନ॒ଗ୍ମ୍॒ ସଵ॑ନଂ॒ – ନୋ – ଦ୍ଗା॑ତୃ॒ଣା – ମ॑ଧ୍ଵ॒ର୍ୟୁର୍ନୈତି॑ – ଵର୍ତୟତ୍ୟ॒ – ଷ୍ଟୌ ଚ॑) (ଅ. 9)
ଉ॒ପ॒ୟା॒ମଗୃ॑ହୀତୋ-ଽସି ଵାକ୍ଷ॒ସଦ॑ସି ଵା॒କ୍ପାଭ୍ୟା᳚-ନ୍ତ୍ଵା କ୍ରତୁ॒ପାଭ୍ୟା॑ମ॒ସ୍ୟ ୟ॒ଜ୍ଞସ୍ୟ॑ ଧ୍ରୁ॒ଵସ୍ୟା-ଽଦ୍ଧ୍ୟ॑-କ୍ଷାଭ୍ୟା-ଙ୍ଗୃହ୍ଣା-ମ୍ୟୁପୟା॒ମଗୃ॑ହୀତୋ-ଽସ୍ୟୃତ॒ସଦ॑ସି ଚକ୍ଷୁ॒ଷ୍ପାଭ୍ୟା᳚-ନ୍ତ୍ଵା କ୍ରତୁ॒ପାଭ୍ୟା॑ମ॒ସ୍ୟ ୟ॒ଜ୍ଞସ୍ୟ॑ ଧ୍ରୁ॒ଵସ୍ୟା-ଽଦ୍ଧ୍ୟ॑କ୍ଷାଭ୍ୟା-ଙ୍ଗୃହ୍ଣାମ୍ୟୁପୟା॒ମଗୃ॑ହୀତୋ-ଽସି ଶ୍ରୁତ॒ସଦ॑ସି ଶ୍ରୋତ୍ର॒ପାଭ୍ୟା᳚-ନ୍ତ୍ଵା କ୍ରତୁ॒ପାଭ୍ୟା॑ମ॒ସ୍ୟ ୟ॒ଜ୍ଞସ୍ୟ॑ ଧ୍ରୁ॒ଵସ୍ୟା-ଽଦ୍ଧ୍ୟ॑କ୍ଷାଭ୍ୟା-ଙ୍ଗୃହ୍ଣାମି ଦେ॒ଵେଭ୍ୟ॑ସ୍ତ୍ଵା ଵି॒ଶ୍ଵଦେ॑ଵେଭ୍ୟସ୍ତ୍ଵା॒ ଵିଶ୍ଵେ᳚ଭ୍ୟସ୍ତ୍ଵା ଦେ॒ଵେଭ୍ୟୋ॒ ଵିଷ୍ଣ॑ଵୁରୁକ୍ରମୈ॒ଷ ତେ॒ ସୋମ॒ସ୍ତଗ୍ମ୍ ର॑କ୍ଷସ୍ଵ॒ [ସୋମ॒ସ୍ତଗ୍ମ୍ ର॑କ୍ଷସ୍ଵ, ତ-ନ୍ତେ॑] 42
ତ-ନ୍ତେ॑ ଦୁ॒ଶ୍ଚକ୍ଷା॒ ମା-ଽଵ॑ ଖ୍ୟ॒ନ୍ମୟି॒ ଵସୁଃ॑ ପୁରୋ॒ଵସୁ॑ର୍ଵା॒କ୍ପା ଵାଚ॑-ମ୍ମେ ପାହି॒ ମୟି॒ ଵସୁ॑ର୍ଵି॒ଦଦ୍ଵ॑ସୁଶ୍ଚକ୍ଷୁ॒ଷ୍ପାଶ୍ଚକ୍ଷୁ॑-ର୍ମେ ପାହି॒ ମୟି॒ ଵସୁ॑-ସ୍ସଂ॒ୟଁଦ୍ଵ॑ସୁ-ଶ୍ଶ୍ରୋତ୍ର॒ପା-ଶ୍ଶ୍ରୋତ୍ର॑-ମ୍ମେ ପାହି॒ ଭୂର॑ସି॒ ଶ୍ରେଷ୍ଠୋ॑ ରଶ୍ମୀ॒ନା-ମ୍ପ୍ରା॑ଣ॒ପାଃ ପ୍ରା॒ଣ-ମ୍ମେ॑ ପାହି॒ ଧୂର॑ସି॒ ଶ୍ରେଷ୍ଠୋ॑ ରଶ୍ମୀ॒ନାମ॑ପାନ॒ପା ଅ॑ପା॒ନ-ମ୍ମେ॑ ପାହି॒ ୟୋ ନ॑ ଇନ୍ଦ୍ରଵାୟୂ ମିତ୍ରାଵରୁଣା-ଵଶ୍ଵିନାଵଭି॒ଦାସ॑ତି॒ ଭ୍ରାତୃ॑ଵ୍ୟ ଉ॒ତ୍ପିପୀ॑ତେ ଶୁଭସ୍ପତୀ ଇ॒ଦମ॒ହ-ନ୍ତମଧ॑ର-ମ୍ପାଦୟାମି॒ ୟଥେ᳚ନ୍ଦ୍ରା॒-ଽହମୁ॑ତ୍ତ॒ମଶ୍ଚେ॒ତୟା॑ନି ॥ 43 ॥
(ର॒କ୍ଷ॒ସ୍ଵ॒ – ଭ୍ର୍ରାତୃ॑ଵ୍ୟ॒ – ସ୍ତ୍ରୟୋ॑ଦଶ ଚ) (ଅ. 10)
ପ୍ର ସୋ ଅ॑ଗ୍ନେ॒ ତଵୋ॒ତିଭି॑-ସ୍ସୁ॒ଵୀରା॑ଭିସ୍ତରତି॒ ଵାଜ॑କର୍ମଭିଃ । ୟସ୍ୟ॒ ତ୍ଵଗ୍ମ୍ ସ॒ଖ୍ୟମାଵି॑ଥ ॥ ପ୍ର ହୋତ୍ରେ॑ ପୂ॒ର୍ଵ୍ୟଂ-ଵଁଚୋ॒-ଽଗ୍ନୟେ॑ ଭରତା ବୃ॒ହତ୍ । ଵି॒ପା-ଞ୍ଜ୍ୟୋତୀଗ୍ମ୍॑ଷି॒ ବିଭ୍ର॑ତେ॒ ନ ଵେ॒ଧସେ᳚ ॥ ଅଗ୍ନେ॒ ତ୍ରୀ ତେ॒ ଵାଜି॑ନା॒ ତ୍ରୀ ଷ॒ଧସ୍ଥା॑ ତି॒ସ୍ରସ୍ତେ॑ ଜି॒ହ୍ଵା ଋ॑ତଜାତ ପୂ॒ର୍ଵୀଃ । ତି॒ସ୍ର ଉ॑ ତେ ତ॒ନୁଵୋ॑ ଦେ॒ଵଵା॑ତା॒ସ୍ତାଭି॑ର୍ନଃ ପାହି॒ ଗିରୋ॒ ଅପ୍ର॑ୟୁଚ୍ଛନ୍ନ୍ ॥ ସଂ-ଵାଁ॒-ଙ୍କର୍ମ॑ଣା॒ ସମି॒ଷା [ସମି॒ଷା, ହି॒ନୋ॒ମୀନ୍ଦ୍ରା॑-ଵିଷ୍ଣୂ॒] 44
ହି॑ନୋ॒ମୀନ୍ଦ୍ରା॑-ଵିଷ୍ଣୂ॒ ଅପ॑ସସ୍ପା॒ରେ ଅ॒ସ୍ୟ । ଜୁ॒ଷେଥାଂ᳚-ୟଁ॒ଜ୍ଞ-ନ୍ଦ୍ରଵି॑ଣ-ଞ୍ଚ ଧତ୍ତ॒ମରି॑ଷ୍ଟୈର୍ନଃ ପ॒ଥିଭିଃ॑ ପା॒ରୟ॑ନ୍ତା ॥ ଉ॒ଭା ଜି॑ଗ୍ୟଥୁ॒ର୍ନ ପରା॑ ଜୟେଥେ॒ ନ ପରା॑ ଜିଗ୍ୟେ କତ॒ରଶ୍ଚ॒ନୈନୋଃ᳚ । ଇନ୍ଦ୍ର॑ଶ୍ଚ ଵିଷ୍ଣୋ॒ ୟଦପ॑ସ୍ପୃଧେଥା-ନ୍ତ୍ରେ॒ଧା ସ॒ହସ୍ରଂ॒-ଵିଁ ତଦୈ॑ରୟେଥାମ୍ ॥ ତ୍ରୀଣ୍ୟାୟୂଗ୍ମ୍॑ଷି॒ ତଵ॑ ଜାତଵେଦସ୍ତି॒ସ୍ର ଆ॒ଜାନୀ॑ରୁ॒ଷସ॑ସ୍ତେ ଅଗ୍ନେ । ତାଭି॑ର୍ଦେ॒ଵାନା॒ମଵୋ॑ ୟକ୍ଷି ଵି॒ଦ୍ଵାନଥା॑ [ଵି॒ଦ୍ଵାନଥ॑, ଭ॒ଵ॒ ୟଜ॑ମାନାୟ॒ ଶଂୟୋଁଃ ।] 45
-ଭଵ॒ ୟଜ॑ମାନାୟ॒ ଶଂୟୋଁଃ ॥ ଅ॒ଗ୍ନିସ୍ତ୍ରୀଣି॑ ତ୍ରି॒ଧାତୂ॒ନ୍ୟା କ୍ଷେ॑ତି ଵି॒ଦଥା॑ କ॒ଵିଃ । ସ ତ୍ରୀଗ୍ମ୍ରେ॑କାଦ॒ଶାଗ୍ମ୍ ଇ॒ହ ॥ ୟକ୍ଷ॑ଚ୍ଚ ପି॒ପ୍ରୟ॑ଚ୍ଚ ନୋ॒ ଵିପ୍ରୋ॑ ଦୂ॒ତଃ ପରି॑ଷ୍କୃତଃ । ନଭ॑ନ୍ତାମନ୍ୟ॒କେ ସ॑ମେ ॥ ଇନ୍ଦ୍ରା॑ଵିଷ୍ଣୂ ଦୃଗ୍ମ୍ହି॒ତା-ଶ୍ଶମ୍ବ॑ରସ୍ୟ॒ ନଵ॒ ପୁରୋ॑ ନଵ॒ତି-ଞ୍ଚ॑- ଶ୍ଞଥିଷ୍ଟମ୍ । ଶ॒ତଂ-ଵଁ॒ର୍ଚିନ॑-ସ୍ସ॒ହସ୍ର॑-ଞ୍ଚ ସା॒କଗ୍ମ୍ ହ॒ଥୋ ଅ॑ପ୍ର॒ତ୍ୟସୁ॑ରସ୍ୟ ଵୀ॒ରାନ୍ ॥ ଉ॒ତ ମା॒ତା ମ॑ହି॒ଷ ମନ୍ଵ॑ଵେନଦ॒ମୀ ତ୍ଵା॑ ଜହତି ପୁତ୍ର ଦେ॒ଵାଃ । ଅଥା᳚ବ୍ରଵୀ-ଦ୍ଵୃ॒ତ୍ରମିନ୍ଦ୍ରୋ॑ ହନି॒ଷ୍ୟନ୍-ଥ୍ସଖେ॑ ଵିଷ୍ଣୋ ଵିତ॒ରଂ-ଵିଁକ୍ର॑ମସ୍ଵ ॥ 46 ॥
(ଇ॒ଷା – ଽଥ॑ – ତ୍ଵା॒ – ତ୍ରୟୋ॑ଦଶ ଚ) (ଅ. 11)
(ୟୋ ଵୈ ପଵ॑ମାନାନାଂ॒ – ତ୍ରୀଣି॑ – ପରି॒ଭୂରଃ – ସ୍ଫ୍ୟ-ସ୍ସ୍ଵ॒ସ୍ତି – ର୍ଭକ୍ଷେହି॑ – ମହୀ॒ନା-ମ୍ପୟୋ॑-ଽସି॒ – ଦେଵ॑ ସଵିତରେ॒ତତ୍ତେ᳚ – ଶ୍ୟେ॒ନାୟ॒ – ୟଦ୍ଵୈ ହୋତୋ॑ – ପୟା॒ମଗୃ॑ହୀତୋ-ଽସି ଵାକ୍ଷ॒ସତ୍ – ପ୍ର ସୋ ଅ॑ଗ୍ନ॒ – ଏକା॑ଦଶ )
(ୟୋ ଵୈ – ସ୍ଫ୍ୟ-ସ୍ସ୍ଵ॒ସ୍ତିଃ – ସ୍ଵ॒ଧାୟୈ॒ ନମଃ॒ – ପ୍ରମୁ॑ଞ୍ଚ॒ – ତିଷ୍ଠ॑ତୀଵ॒ – ଷଟ୍ଚ॑ତ୍ଵାରିଗ୍ମ୍ଶତ୍ )
(ୟୋ ଵୈ ପଵ॑ମାନାନା॒ମ୍, ଵିକ୍ର॑ମସ୍ଵ)
॥ ହରିଃ॑ ଓମ୍ ॥
॥ କୃଷ୍ଣ ୟଜୁର୍ଵେଦୀୟ ତୈତ୍ତିରୀୟ ସଂହିତାୟା-ନ୍ତୃତୀୟକାଣ୍ଡେ ଦ୍ଵିତୀୟଃ ପ୍ରଶ୍ନ-ସ୍ସମାପ୍ତଃ ॥