କୃଷ୍ଣ ୟଜୁର୍ଵେଦୀୟ ତୈତ୍ତିରୀୟ ସଂହିତାୟା-ଞ୍ଚତୁର୍ଥକାଣ୍ଡେ ଷଷ୍ଠଃ ପ୍ରଶ୍ନଃ – ପରିଷେଚନ-ସଂସ୍କାରାଭିଧାନଂ
ଓ-ନ୍ନମଃ ପରମାତ୍ମନେ, ଶ୍ରୀ ମହାଗଣପତୟେ ନମଃ,
ଶ୍ରୀ ଗୁରୁଭ୍ୟୋ ନମଃ । ହ॒ରିଃ॒ ଓମ୍ ॥
ଅଶ୍ମ॒ନ୍ନୂର୍ଜ॒-ମ୍ପର୍ଵ॑ତେ ଶିଶ୍ରିୟା॒ଣାଂ-ଵାଁତେ॑ ପ॒ର୍ଜନ୍ୟେ॒ ଵରୁ॑ଣସ୍ୟ॒ ଶୁଷ୍ମେ᳚ । ଅ॒ଦ୍ଭ୍ୟ ଓଷ॑ଧୀଭ୍ୟୋ॒ ଵନ॒ସ୍ପତି॒ଭ୍ୟୋ-ଽଧି॒ ସମ୍ଭୃ॑ତା॒-ନ୍ତା-ନ୍ନ॒ ଇଷ॒ମୂର୍ଜ॑-ନ୍ଧତ୍ତ ମରୁତ-ସ୍ସଗ୍ମ୍ ରରା॒ଣାଃ ॥ ଅଶ୍ମଗ୍ଗ୍॑ସ୍ତେ॒ କ୍ଷୁଦ॒ମୁ-ନ୍ତେ॒ ଶୁଗୃ॑ଚ୍ଛତୁ॒ ୟ-ନ୍ଦ୍ଵି॒ଷ୍ମଃ ॥ ସ॒ମୁ॒ଦ୍ରସ୍ୟ॑ ତ୍ଵା॒-ଽଵାକ॒ୟା-ଽଗ୍ନେ॒ ପରି॑ ଵ୍ୟୟାମସି । ପା॒ଵ॒କୋ ଅ॒ସ୍ମଭ୍ୟଗ୍ମ୍॑ ଶି॒ଵୋ ଭ॑ଵ ॥ ହି॒ମସ୍ୟ॑ ତ୍ଵା ଜ॒ରାୟୁ॒ଣା-ଽଗ୍ନେ॒ ପରି॑ ଵ୍ୟୟାମସି । ପା॒ଵ॒କୋ ଅ॒ସ୍ମଭ୍ୟଗ୍ମ୍॑ ଶି॒ଵୋ ଭ॑ଵ ॥ ଉପ॒- [ଉପ॑, ଜ୍ମନ୍ନୁପ॑] 1
-ଜ୍ମନ୍ନୁପ॑ ଵେତ॒ସେ-ଽଵ॑ତ୍ତର-ନ୍ନ॒ଦୀଷ୍ଵା । ଅଗ୍ନେ॑ ପି॒ତ୍ତମ॒ପାମ॑ସି ॥ ମଣ୍ଡୂ॑କି॒ ତାଭି॒ରା ଗ॑ହି॒ ସେମ-ନ୍ନୋ॑ ୟ॒ଜ୍ଞମ୍ । ପା॒ଵ॒କଵ॑ର୍ଣଗ୍ମ୍ ଶି॒ଵ-ଙ୍କୃ॑ଧି ॥ ପା॒ଵ॒କ ଆ ଚି॒ତୟ॑ନ୍ତ୍ୟା କୃ॒ପା । କ୍ଷାମ॑-ନ୍ରୁରୁ॒ଚ ଉ॒ଷସୋ॒ ନ ଭା॒ନୁନା᳚ ॥ ତୂର୍ଵ॒-ନ୍ନ ୟାମ॒ନ୍ନେତ॑ଶସ୍ୟ॒ ନୂ ରଣ॒ ଆ ୟୋ ଘୃ॒ଣେ । ନ ତ॑ତୃଷା॒ଣୋ ଅ॒ଜରଃ॑ ॥ ଅଗ୍ନେ॑ ପାଵକ ରୋ॒ଚିଷା॑ ମ॒ନ୍ଦ୍ରୟା॑ ଦେଵ ଜି॒ହ୍ଵୟା᳚ । ଆ ଦେ॒ଵାନ୍ [ଆ ଦେ॒ଵାନ୍, ଵ॒କ୍ଷି॒ ୟକ୍ଷି॑ ଚ ।] 2
ଵ॑କ୍ଷି॒ ୟକ୍ଷି॑ ଚ ॥ ସ ନଃ॑ ପାଵକ ଦୀଦି॒ଵୋ-ଽଗ୍ନେ॑ ଦେ॒ଵାଗ୍ମ୍ ଇ॒ହା-ଽଽ ଵ॑ହ । ଉପ॑ ୟ॒ଜ୍ଞଗ୍ମ୍ ହ॒ଵିଶ୍ଚ॑ ନଃ ॥ ଅ॒ପାମି॒ଦ-ନ୍ନ୍ୟୟ॑ନଗ୍ମ୍ ସମୁ॒ଦ୍ରସ୍ୟ॑ ନି॒ଵେଶ॑ନମ୍ । ଅ॒ନ୍ୟ-ନ୍ତେ॑ ଅ॒ସ୍ମ-ତ୍ତ॑ପନ୍ତୁ ହେ॒ତୟଃ॑ ପାଵ॒କୋ ଅ॒ସ୍ମଭ୍ୟଗ୍ମ୍॑ ଶି॒ଵୋ ଭ॑ଵ ॥ ନମ॑ସ୍ତେ॒ ହର॑ସେ ଶୋ॒ଚିଷେ॒ ନମ॑ସ୍ତେ ଅସ୍ତ୍ଵ॒ର୍ଚିଷେ᳚ । ଅ॒ନ୍ୟ-ନ୍ତେ॑ ଅ॒ସ୍ମ-ତ୍ତ॑ପନ୍ତୁ ହେ॒ତୟଃ॑ ପାଵ॒କୋ ଅ॒ସ୍ମଭ୍ୟଗ୍ମ୍॑ ଶି॒ଵୋ ଭ॑ଵ ॥ ନୃ॒ଷଦେ॒ ଵ- [ନୃ॒ଷଦେ॒ ଵଟ୍, ଅ॒ଫ୍ସୁ॒ଷଦେ॒ ଵ-ଡ୍ଵ॑ନ॒ସଦେ॒] 3
-ଡ॑ଫ୍ସୁ॒ଷଦେ॒ ଵ-ଡ୍ଵ॑ନ॒ସଦେ॒ ଵ-ଡ୍ବ॑ର୍ହି॒ଷଦେ॒ ଵଟ୍-ଥ୍ସୁ॑ଵ॒ର୍ଵିଦେ॒ ଵଟ୍ ॥ ୟେ ଦେ॒ଵା ଦେ॒ଵାନାଂ᳚-ୟଁ॒ଜ୍ଞିୟା॑ ୟ॒ଜ୍ଞିୟା॑ନାଗ୍ମ୍ ସଂଵଁ-ଥ୍ସ॒ରୀଣ॒ମୁପ॑ ଭା॒ଗମାସ॑ତେ । ଅ॒ହୁ॒ତାଦୋ॑ ହ॒ଵିଷୋ॑ ୟ॒ଜ୍ଞେ ଅ॒ସ୍ମିନ୍-ଥ୍ସ୍ଵ॒ୟ-ଞ୍ଜୁ॑ହୁଦ୍ଧ୍ଵ॒-ମ୍ମଧୁ॑ନୋ ଘୃ॒ତସ୍ୟ॑ ॥ ୟେ ଦେ॒ଵା ଦେ॒ଵେଷ୍ଵଧି॑ ଦେଵ॒ତ୍ଵମାୟ॒ନ୍॒ ୟେ ବ୍ରହ୍ମ॑ଣଃ ପୁର ଏ॒ତାରୋ॑ ଅ॒ସ୍ୟ । ୟେଭ୍ୟୋ॒ ନର୍ତେ ପଵ॑ତେ॒ ଧାମ॒ କି-ଞ୍ଚ॒ନ ନ ତେ ଦି॒ଵୋ ନ ପୃ॑ଥି॒ଵ୍ୟା ଅଧି॒ ସ୍ନୁଷୁ॑ ॥ ପ୍ରା॒ଣ॒ଦା [ପ୍ରା॒ଣ॒ଦାଃ, ଅ॒ପା॒ନ॒ଦା ଵ୍ୟା॑ନ॒ଦା-] 4
ଅ॑ପାନ॒ଦା ଵ୍ୟା॑ନ॒ଦା-ଶ୍ଚ॑କ୍ଷୁ॒ର୍ଦା ଵ॑ର୍ଚୋ॒ଦା ଵ॑ରିଵୋ॒ଦାଃ । ଅ॒ନ୍ୟ-ନ୍ତେ॑ ଅ॒ସ୍ମ-ତ୍ତ॑ପନ୍ତୁ ହେ॒ତୟଃ॑ ପାଵ॒କୋ ଅ॒ସ୍ମଭ୍ୟଗ୍ମ୍॑ ଶି॒ଵୋ ଭ॑ଵ ॥ ଅ॒ଗ୍ନିସ୍ତି॒ଗ୍ମେନ॑ ଶୋ॒ଚିଷା॒ ୟଗ୍ମ୍ସ॒ଦ୍ଵିଶ୍ଵ॒-ନ୍ନ୍ୟ॑ତ୍ରିଣ᳚ମ୍ । ଅ॒ଗ୍ନିର୍ନୋ॑ ଵଗ୍ମ୍ସତେ ର॒ୟିମ୍ ॥ ସୈନା-ଽନୀ॑କେନ ସୁଵି॒ଦତ୍ରୋ॑ ଅ॒ସ୍ମେ ୟଷ୍ଟା॑ ଦେ॒ଵାଗ୍ମ୍ ଆୟ॑ଜିଷ୍ଠ-ସ୍ସ୍ଵ॒ସ୍ତି । ଅଦ॑ବ୍ଧୋ ଗୋ॒ପା ଉ॒ତ ନଃ॑ ପର॒ସ୍ପା ଅଗ୍ନେ᳚ ଦ୍ୟୁ॒ମଦୁ॒ତ ରେ॒ଵ-ଦ୍ଦି॑ଦୀହି ॥ 5 ॥
(ଉପ॑-ଦେ॒ଵାନ୍-ଵଟ୍-ପ୍ରା॑ଣ॒ଦା-ଶ୍ଚତୁ॑ଶ୍ଚତ୍ଵାରିଗ୍ମ୍ଶଚ୍ଚ) (ଅ. 1)
ୟ ଇ॒ମା ଵିଶ୍ଵା॒ ଭୁଵ॑ନାନି॒ ଜୁହ୍ଵ॒ଦୃଷି॒ର୍॒ହୋତା॑ ନିଷ॒ସାଦା॑ ପି॒ତା ନଃ॑ । ସ ଆ॒ଶିଷା॒ ଦ୍ରଵି॑ଣମି॒ଚ୍ଛମା॑ନଃ ପରମ॒ଚ୍ଛଦୋ॒ ଵର॒ ଆ ଵି॑ଵେଶ ॥ ଵି॒ଶ୍ଵକ॑ର୍ମା॒ ମନ॑ସା॒ ୟଦ୍ଵିହା॑ୟା ଧା॒ତା ଵି॑ଧା॒ତା ପ॑ର॒ମୋତ ସ॒ନ୍ଦୃକ୍ । ତେଷା॑ମି॒ଷ୍ଟାନି॒ ସମି॒ଷା ମ॑ଦନ୍ତି॒ ୟତ୍ର॑ ସପ୍ତ॒ର୍॒ଷୀ-ନ୍ପ॒ର ଏକ॑ମା॒ହୁଃ ॥ ୟୋ ନଃ॑ ପି॒ତା ଜ॑ନି॒ତା ୟୋ ଵି॑ଧା॒ତା ୟୋ ନ॑-ସ୍ସ॒ତୋ ଅ॒ଭ୍ୟା ସଜ୍ଜ॒ଜାନ॑ । 6
ୟୋ ଦେ॒ଵାନା᳚-ନ୍ନାମ॒ଧା ଏକ॑ ଏ॒ଵ ତଗ୍ମ୍ ସ॑ମ୍ପ୍ର॒ଶ୍ଞ-ମ୍ଭୁଵ॑ନା ୟନ୍ତ୍ୟ॒ନ୍ୟା ॥ ତ ଆ-ଽୟ॑ଜନ୍ତ॒ ଦ୍ରଵି॑ଣ॒ଗ୍ମ୍॒ ସମ॑ସ୍ମା॒ ଋଷ॑ୟଃ॒ ପୂର୍ଵେ॑ ଜରି॒ତାରୋ॒ ନ ଭୂ॒ନା । ଅ॒ସୂର୍ତା॒ ସୂର୍ତା॒ ରଜ॑ସୋ ଵି॒ମାନେ॒ ୟେ ଭୂ॒ତାନି॑ ସ॒ମକୃ॑ଣ୍ଵନ୍ନି॒ମାନି॑ ॥ ନ ତଂ-ଵିଁ॑ଦାଥ॒ ୟ ଇ॒ଦ-ଞ୍ଜ॒ଜାନା॒ନ୍ୟ-ଦ୍ୟୁ॒ଷ୍ମାକ॒ମନ୍ତ॑ର-ମ୍ଭଵାତି । ନୀ॒ହା॒ରେଣ॒ ପ୍ରାଵୃ॑ତା॒ ଜଲ୍ପ୍ୟା॑ ଚାସୁ॒ତୃପ॑ ଉକ୍ଥ॒ ଶାସ॑ଶ୍ଚରନ୍ତି ॥ ପ॒ରୋ ଦି॒ଵା ପ॒ର ଏ॒ନା [ପ॒ର ଏ॒ନା, ପୃ॒ଥି॒ଵ୍ୟା ପ॒ରୋ] 7
ପୃ॑ଥି॒ଵ୍ୟା ପ॒ରୋ ଦେ॒ଵେଭି॒ରସୁ॑ରୈ॒ର୍ଗୁହା॒ ୟତ୍ । କଗ୍ଗ୍ ସ୍ଵି॒ଦ୍ଗର୍ଭ॑-ମ୍ପ୍ରଥ॒ମ-ନ୍ଦ॑ଦ୍ଧ୍ର॒ ଆପୋ॒ ୟତ୍ର॑ ଦେ॒ଵା-ସ୍ସ॒ମଗ॑ଚ୍ଛନ୍ତ॒ ଵିଶ୍ଵେ᳚ ॥ ତମିଦ୍ଗର୍ଭ॑-ମ୍ପ୍ରଥ॒ମ-ନ୍ଦ॑ଦ୍ଧ୍ର॒ ଆପୋ॒ ୟତ୍ର॑ ଦେ॒ଵା-ସ୍ସ॒ମଗ॑ଚ୍ଛନ୍ତ॒ ଵିଶ୍ଵେ᳚ । ଅ॒ଜସ୍ୟ॒ ନାଭା॒ଵଦ୍ଧ୍ୟେକ॒-ମର୍ପି॑ତଂ॒-ୟଁସ୍ମି॑ନ୍ନି॒ଦଂ-ଵିଁଶ୍ଵ॒-ମ୍ଭୁଵ॑ନ॒ମଧି॑ ଶ୍ରି॒ତମ୍ ॥ ଵି॒ଶ୍ଵକ॑ର୍ମା॒ ହ୍ୟଜ॑ନିଷ୍ଟ ଦେ॒ଵ ଆଦି-ଦ୍ଗ॑ନ୍ଧ॒ର୍ଵୋ ଅ॑ଭଵ-ଦ୍ଦ୍ଵି॒ତୀୟଃ॑ । ତୃ॒ତୀୟଃ॑ ପି॒ତା ଜ॑ନି॒ତୌଷ॑ଧୀନା- [ପି॒ତା ଜ॑ନି॒ତୌଷ॑ଧୀନାମ୍, ଅ॒ପା-ଙ୍ଗର୍ଭଂ॒-ଵ୍ୟଁ॑ଦଧା-ତ୍ପୁରୁ॒ତ୍ରା ।] 8
-ମ॒ପା-ଙ୍ଗର୍ଭଂ॒-ଵ୍ୟଁ॑ଦଧା-ତ୍ପୁରୁ॒ତ୍ରା ॥ ଚକ୍ଷୁ॑ଷଃ ପି॒ତା ମନ॑ସା॒ ହି ଧୀରୋ॑ ଘୃ॒ତମେ॑ନେ ଅଜନ॒ନ୍ନ॑ମାନେ । ୟ॒ଦେଦନ୍ତା॒ ଅଦ॑ଦୃଗ୍ମ୍ହନ୍ତ॒ ପୂର୍ଵ॒ ଆଦି-ଦ୍ଦ୍ୟାଵା॑ପୃଥି॒ଵୀ ଅ॑ପ୍ରଥେତାମ୍ ॥ ଵି॒ଶ୍ଵତ॑-ଶ୍ଚକ୍ଷୁରୁ॒ତ ଵି॒ଶ୍ଵତୋ॑ମୁଖୋ ଵି॒ଶ୍ଵତୋ॑ହସ୍ତ ଉ॒ତ ଵି॒ଶ୍ଵତ॑ସ୍ପାତ୍ । ସ-ମ୍ବା॒ହୁଭ୍ୟା॒-ନ୍ନମ॑ତି॒ ସ-ମ୍ପତ॑ତ୍ରୈ॒ ର୍ଦ୍ୟାଵା॑ପୃଥି॒ଵୀ ଜ॒ନୟ॑-ନ୍ଦେ॒ଵ ଏକଃ॑ ॥ କିଗ୍ଗ୍ ସ୍ଵି॑ଦାସୀ-ଦଧି॒ଷ୍ଠାନ॑-ମା॒ରମ୍ଭ॑ଣ-ଙ୍କତ॒ମ-ଥ୍ସ୍ଵି॒-ତ୍କିମା॑ସୀତ୍ । ୟଦୀ॒ ଭୂମି॑-ଞ୍ଜ॒ନୟ॑- [ୟଦୀ॒ ଭୂମି॑-ଞ୍ଜ॒ନୟନ୍ନ୍॑, ଵି॒ଶ୍ଵକ॑ର୍ମା॒] 9
-ନ୍ଵି॒ଶ୍ଵକ॑ର୍ମା॒ ଵି ଦ୍ୟାମୌର୍ଣୋ᳚-ନ୍ମହି॒ନା ଵି॒ଶ୍ଵଚ॑କ୍ଷାଃ ॥ କିଗ୍ଗ୍ ସ୍ଵି॒ଦ୍ଵନ॒-ଙ୍କ ଉ॒ ସ ଵୃ॒କ୍ଷ ଆ॑ସୀ॒ଦ୍ୟତୋ॒ ଦ୍ୟାଵା॑ପୃଥି॒ଵୀ ନି॑ଷ୍ଟତ॒କ୍ଷୁଃ । ମନୀ॑ଷିଣୋ॒ ମନ॑ସା ପୃ॒ଚ୍ଛତେଦୁ॒ ତଦ୍ୟଦ॒ଦ୍ଧ୍ୟତି॑ଷ୍ଠ॒-ଦ୍ଭୁଵ॑ନାନି ଧା॒ରୟନ୍ନ୍॑ ॥ ୟା ତେ॒ ଧାମା॑ନି ପର॒ମାଣି॒ ୟା-ଽଵ॒ମା ୟା ମ॑ଦ୍ଧ୍ୟ॒ମା ଵି॑ଶ୍ଵକର୍ମନ୍ନୁ॒ତେମା । ଶିକ୍ଷା॒ ସଖି॑ଭ୍ୟୋ ହ॒ଵିଷି॑ ସ୍ଵଧାଵ-ସ୍ସ୍ଵ॒ୟଂ-ୟଁ॑ଜସ୍ଵ ତ॒ନୁଵ॑-ଞ୍ଜୁଷା॒ଣଃ ॥ ଵା॒ଚସ୍ପତିଂ॑-ଵିଁ॒ଶ୍ଵକ॑ର୍ମାଣ-ମୂ॒ତୟେ॑ [-ମୂ॒ତୟେ᳚, ମ॒ନୋ॒ୟୁଜଂ॒-ଵାଁଜେ॑] 10
ମନୋ॒ୟୁଜଂ॒-ଵାଁଜେ॑ ଅ॒ଦ୍ୟା ହୁ॑ଵେମ । ସ ନୋ॒ ନେଦି॑ଷ୍ଠା॒ ହଵ॑ନାନି ଜୋଷତେ ଵି॒ଶ୍ଵଶ॑ଭୂଂ॒ରଵ॑ସେ ସା॒ଧୁକ॑ର୍ମା ॥ ଵିଶ୍ଵ॑କର୍ମନ୍. ହ॒ଵିଷା॑ ଵାଵୃଧା॒ନ-ସ୍ସ୍ଵ॒ୟଂ-ୟଁ॑ଜସ୍ଵ ତ॒ନୁଵ॑-ଞ୍ଜୁଷା॒ଣଃ । ମୁହ୍ୟ॑ନ୍ତ୍ଵ॒ନ୍ୟେ ଅ॒ଭିତ॑-ସ୍ସ॒ପତ୍ନା॑ ଇ॒ହାସ୍ମାକ॑-ମ୍ମ॒ଘଵା॑ ସୂ॒ରିର॑ସ୍ତୁ ॥ ଵିଶ୍ଵ॑କର୍ମନ୍. ହ॒ଵିଷା॒ ଵର୍ଧ॑ନେନ ତ୍ରା॒ତାର॒ମିନ୍ଦ୍ର॑-ମକୃଣୋରଵ॒ଦ୍ଧ୍ୟମ୍ । ତସ୍ମୈ॒ ଵିଶ॒-ସ୍ସମ॑ନମନ୍ତ ପୂ॒ର୍ଵୀର॒ୟମୁ॒ଗ୍ରୋ ଵି॑ହ॒ଵ୍ୟୋ॑ ୟଥା-ଽସ॑ତ୍ ॥ ସ॒ମୁ॒ଦ୍ରାୟ॑ ଵ॒ୟୁନା॑ୟ॒ ସିନ୍ଧୂ॑ନା॒-ମ୍ପତ॑ୟେ॒ ନମଃ॑ । ନ॒ଦୀନା॒ଗ୍ମ୍॒ ସର୍ଵା॑ସା-ମ୍ପି॒ତ୍ରେ ଜୁ॑ହୁ॒ତା ଵି॒ଶ୍ଵକ॑ର୍ମଣେ॒ ଵିଶ୍ଵା-ଽହାମ॑ର୍ତ୍ୟଗ୍ମ୍ ହ॒ଵିଃ ॥ 11 ॥
(ଜ॒ଜାନୈ॒ – ନୌ – ଷ॑ଧୀନାଂ॒ – ଭୂମି॑-ଞ୍ଜ॒ନୟ॑ – ନ୍ନୂ॒ତୟେ॒ – ନମୋ॒ – ନଵ॑ ଚ) (ଅ. 2)
ଉଦେ॑ନମୁତ୍ତ॒ରା-ନ୍ନ॒ୟାଗ୍ନେ॑ ଘୃତେନା-ଽଽହୁତ । ରା॒ୟସ୍ପୋଷେ॑ଣ॒ ସଗ୍ମ୍ ସୃ॑ଜ ପ୍ର॒ଜୟା॑ ଚ॒ ଧନେ॑ନ ଚ ॥ ଇନ୍ଦ୍ରେ॒ମ-ମ୍ପ୍ର॑ତ॒ରା-ଙ୍କୃ॑ଧି ସଜା॒ତାନା॑-ମସଦ୍ଵ॒ଶୀ । ସମେ॑ନଂ॒-ଵଁର୍ଚ॑ସା ସୃଜ ଦେ॒ଵେଭ୍ୟୋ॑ ଭାଗ॒ଧା ଅ॑ସତ୍ ॥ ୟସ୍ୟ॑ କୁ॒ର୍ମୋ ହ॒ଵିର୍ଗୃ॒ହେ ତମ॑ଗ୍ନେ ଵର୍ଧୟା॒ ତ୍ଵମ୍ । ତସ୍ମ॑ ଦେ॒ଵା ଅଧି॑ ବ୍ରଵନ୍ନ॒ୟ-ଞ୍ଚ॒ ବ୍ରହ୍ମ॑ଣ॒ସ୍ପତିଃ॑ ॥ ଉଦୁ॑ ତ୍ଵା॒ ଵିଶ୍ଵେ॑ ଦେ॒ଵା [ଵିଶ୍ଵେ॑ ଦେ॒ଵାଃ, ଅଗ୍ନେ॒ ଭର॑ନ୍ତୁ॒ ଚିତ୍ତି॑ଭିଃ ।] 12
ଅଗ୍ନେ॒ ଭର॑ନ୍ତୁ॒ ଚିତ୍ତି॑ଭିଃ । ସ ନୋ॑ ଭଵ ଶି॒ଵତ॑ମ-ସ୍ସୁ॒ପ୍ରତୀ॑କୋ ଵି॒ଭାଵ॑ସୁଃ ॥ ପଞ୍ଚ॒ ଦିଶୋ॒ ଦୈଵୀ᳚ର୍ୟ॒ଜ୍ଞମ॑ଵନ୍ତୁ ଦେ॒ଵୀରପାମ॑ତି-ନ୍ଦୁର୍ମ॒ତି-ମ୍ବାଧ॑ମାନାଃ । ରା॒ୟସ୍ପୋଷେ॑ ୟ॒ଜ୍ଞପ॑ତି-ମା॒ଭଜ॑ନ୍ତୀଃ ॥ ରା॒ୟସ୍ପୋଷେ॒ ଅଧି॑ ୟ॒ଜ୍ଞୋ ଅ॑ସ୍ଥା॒-ଥ୍ସମି॑ଦ୍ଧେ ଅ॒ଗ୍ନାଵଧି॑ ମାମହା॒ନଃ । ଉ॒କ୍ଥପ॑ତ୍ର॒ ଈଡ୍ୟୋ॑ ଗୃଭୀ॒ତସ୍ତ॒ପ୍ତ-ଙ୍ଘ॒ର୍ମ-ମ୍ପ॑ରି॒ଗୃହ୍ୟା॑ୟଜନ୍ତ ॥ ଊ॒ର୍ଜା ୟ-ଦ୍ୟ॒ଜ୍ଞମଶ॑ମନ୍ତ ଦେ॒ଵା ଦୈଵ୍ୟା॑ୟ ଧ॒ର୍ତ୍ରେ ଜୋଷ୍ଟ୍ରେ᳚ । ଦେ॒ଵ॒ଶ୍ରୀ-ଶ୍ଶ୍ରୀମ॑ଣା-ଶ୍ଶ॒ତପ॑ୟାଃ [ଦେ॒ଵ॒ଶ୍ରୀ-ଶ୍ଶ୍ରୀମ॑ଣା-ଶ୍ଶ॒ତପ॑ୟାଃ, ପ॒ରି॒ଗୃହ୍ୟ॑] 13
ପରି॒ଗୃହ୍ୟ॑ ଦେ॒ଵା ୟ॒ଜ୍ଞମା॑ୟନ୍ନ୍ ॥ ସୂର୍ୟ॑ରଶ୍ମି॒ର୍॒ହରି॑କେଶଃ ପୁ॒ରସ୍ତା᳚-ଥ୍ସଵି॒ତା ଜ୍ୟୋତି॒ରୁଦ॑ୟା॒ଗ୍ମ୍॒ ଅଜ॑ସ୍ରମ୍ । ତସ୍ୟ॑ ପୂ॒ଷା ପ୍ର॑ସ॒ଵଂ-ୟାଁ॑ତି ଦେ॒ଵ-ସ୍ସ॒ପଂଶ୍ୟ॒ନ୍ ଵିଶ୍ଵା॒ ଭୁଵ॑ନାନି ଗୋ॒ପାଃ ॥ ଦେ॒ଵା ଦେ॒ଵେଭ୍ୟୋ॑ ଅଦ୍ଧ୍ଵ॒ର୍ୟନ୍ତୋ॑ ଅସ୍ଥୁର୍ଵୀ॒ତଗ୍ମ୍ ଶ॑ମି॒ତ୍ରେ ଶ॑ମି॒ତା ୟ॒ଜଦ୍ଧ୍ୟୈ᳚ । ତୁ॒ରୀୟୋ॑ ୟ॒ଜ୍ଞୋ ୟତ୍ର॑ ହ॒ଵ୍ୟମେତି॒ ତତଃ॑ ପାଵ॒କା ଆ॒ଶିଷୋ॑ ନୋ ଜୁଷନ୍ତାମ୍ ॥ ଵି॒ମାନ॑ ଏ॒ଷ ଦି॒ଵୋ ମଦ୍ଧ୍ୟ॑ ଆସ୍ତ ଆପପ୍ରି॒ଵା-ନ୍ରୋଦ॑ସୀ ଅ॒ନ୍ତରି॑କ୍ଷମ୍ । ସ ଵି॒ଶ୍ଵାଚୀ॑ର॒ଭି- [ସ ଵି॒ଶ୍ଵାଚୀ॑ର॒ଭି, ଚ॒ଷ୍ଟେ॒ ଘୃ॒ତାଚୀ॑ରନ୍ତ॒ରା] 14
-ଚ॑ଷ୍ଟେ ଘୃ॒ତାଚୀ॑ରନ୍ତ॒ରା ପୂର୍ଵ॒ମପ॑ର-ଞ୍ଚ କେ॒ତୁମ୍ ॥ ଉ॒କ୍ଷା ସ॑ମୁ॒ଦ୍ରୋ ଅ॑ରୁ॒ଣ-ସ୍ସୁ॑ପ॒ର୍ଣଃ ପୂର୍ଵ॑ସ୍ୟ॒ ୟୋନି॑-ମ୍ପି॒ତୁରା ଵି॑ଵେଶ । ମଦ୍ଧ୍ୟେ॑ ଦି॒ଵୋ ନିହି॑ତଃ॒ ପୃଶ୍ଞି॒ରଶ୍ମା॒ ଵି ଚ॑କ୍ରମେ॒ ରଜ॑ସଃ ପା॒ତ୍ୟନ୍ତୌ᳚ ॥ ଇନ୍ଦ୍ରଂ॒-ଵିଁଶ୍ଵା॑ ଅଵୀଵୃଧନ୍-ଥ୍ସମୁ॒ଦ୍ରଵ୍ୟ॑ଚସ॒-ଙ୍ଗିରଃ॑ । ର॒ଥୀତ॑ମଗ୍ମ୍ ରଥୀ॒ନାଂ-ଵାଁଜା॑ନା॒ଗ୍ମ୍॒ ସତ୍ପ॑ତି॒-ମ୍ପତି᳚ମ୍ ॥ ସୁ॒ମ୍ନ॒ହୂର୍ୟ॒ଜ୍ଞୋ ଦେ॒ଵାଗ୍ମ୍ ଆ ଚ॑ ଵକ୍ଷ॒ଦ୍ୟକ୍ଷ॑ଦ॒ଗ୍ନିର୍ଦେ॒ଵୋ ଦେ॒ଵାଗ୍ମ୍ ଆ ଚ॑ ଵକ୍ଷତ୍ ॥ ଵାଜ॑ସ୍ୟ ମା ପ୍ରସ॒ଵେନୋ᳚-ଦ୍ଗ୍ରା॒ଭେଣୋ-ଦ॑ଗ୍ରଭୀତ୍ । ଅଥା॑ ସ॒ପତ୍ନା॒ଗ୍ମ୍॒ ଇନ୍ଦ୍ରୋ॑ ମେ ନିଗ୍ରା॒ଭେଣାଧ॑ରାଗ୍ମ୍ ଅକଃ ॥ ଉ॒ଦ୍ଗ୍ରା॒ଭ-ଞ୍ଚ॑ ନିଗ୍ରା॒ଭ-ଞ୍ଚ॒ ବ୍ରହ୍ମ॑ ଦେ॒ଵା ଅ॑ଵୀଵୃଧନ୍ନ୍ । ଅଥା॑ ସ॒ପତ୍ନା॑ନିନ୍ଦ୍ରା॒ଗ୍ନୀ ମେ॑ ଵିଷୂ॒ଚୀନା॒ନ୍ ଵ୍ୟ॑ସ୍ୟତାମ୍ ॥ 15 ॥
(ଦେ॒ଵାଃ – ଶ॒ତପ॑ୟା – ଅ॒ଭି – ଵାଜ॑ସ୍ୟ॒ – ଷଡ୍ଵିଗ୍ମ୍॑ଶତିଶ୍ଚ ) (ଅ. 3)
ଆ॒ଶୁ-ଶ୍ଶିଶା॑ନୋ ଵୃଷ॒ଭୋ ନ ୟୁ॒ଦ୍ଧ୍ମୋ ଘ॑ନାଘ॒ନଃ, କ୍ଷୋଭ॑ଣ-ଶ୍ଚର୍ଷଣୀ॒ନାମ୍ । ସ॒ଙ୍କ୍ରନ୍ଦ॑ନୋ-ଽନିମି॒ଷ ଏ॑କ ଵୀ॒ର-ଶ୍ଶ॒ତଗ୍ମ୍ ସେନା॑ ଅଜୟ-ଥ୍ସା॒କମିନ୍ଦ୍ରଃ॑ ॥ ସ॒ଙ୍କ୍ରନ୍ଦ॑ନେନା ନିମି॒ଷେଣ॑ ଜି॒ଷ୍ଣୁନା॑ ୟୁତ୍କା॒ରେଣ॑ ଦୁଶ୍ଚ୍ୟଵ॒ନେନ॑ ଧୃ॒ଷ୍ଣୁନା᳚ । ତଦିନ୍ଦ୍ରେ॑ଣ ଜୟତ॒ ତ-ଥ୍ସ॑ହଦ୍ଧ୍ଵଂ॒-ୟୁଁଧୋ॑ ନର॒ ଇଷୁ॑ହସ୍ତେନ॒ ଵୃଷ୍ଣା᳚ ॥ ସ ଇଷୁ॑ହସ୍ତୈ॒-ସ୍ସ ନି॑ଷ॒ଙ୍ଗିଭି॑ର୍ଵ॒ଶୀ ସଗ୍ଗ୍ସ୍ର॑ଷ୍ଟା॒ ସ ୟୁଧ॒ ଇନ୍ଦ୍ରୋ॑ ଗ॒ଣେନ॑ । ସ॒ଗ୍ମ୍॒ସୃ॒ଷ୍ଟ॒ଜି-ଥ୍ସୋ॑ମ॒ପା ବା॑ହୁଶ॒ର୍ଧ୍ୟୂ᳚ର୍ଧ୍ଵଧ॑ନ୍ଵା॒ ପ୍ରତି॑ହିତାଭି॒ରସ୍ତା᳚ ॥ ବୃହ॑ସ୍ପତେ॒ ପରି॑ ଦୀୟା॒ [ପରି॑ ଦୀୟ, ରଥେ॑ନ] 16
ରଥେ॑ନ ରକ୍ଷୋ॒ହା ଽମିତ୍ରାଗ୍ମ୍॑ ଅପ॒ ବାଧ॑ମାନଃ । ପ୍ର॒ଭ॒ଞ୍ଜନ୍-ଥ୍ସେନାଃ᳚ ପ୍ରମୃ॒ଣୋ ୟୁ॒ଧା ଜୟ॑ନ୍ନ॒ସ୍ମାକ॑-ମେଦ୍ଧ୍ୟଵି॒ତା ରଥା॑ନାମ୍ ॥ ଗୋ॒ତ୍ର॒ଭିଦ॑-ଙ୍ଗୋ॒ଵିଦଂ॒-ଵଁଜ୍ର॑ବାହୁ॒-ଞ୍ଜୟ॑ନ୍ତ॒ମଜ୍ମ॑ ପ୍ରମୃ॒ଣନ୍ତ॒-ମୋଜ॑ସା । ଇ॒ମଗ୍ମ୍ ସ॑ଜାତା॒ ଅନୁ॑ଵୀର-ୟଦ୍ଧ୍ଵ॒ମିନ୍ଦ୍ରଗ୍ମ୍॑ ସଖା॒ୟୋ-ଽନୁ॒ ସଗ୍ମ୍ ର॑ଭଦ୍ଧ୍ଵମ୍ ॥ ବ॒ଲ॒ଵି॒ଜ୍ଞା॒ୟଃ-ସ୍ଥଵି॑ରଃ॒ ପ୍ରଵୀ॑ର॒-ସ୍ସହ॑ସ୍ଵାନ୍. ଵା॒ଜୀ ସହ॑ମାନ ଉ॒ଗ୍ରଃ । ଅ॒ଭିଵୀ॑ରୋ ଅ॒ଭିସ॑ତ୍ଵା ସହୋ॒ଜା ଜୈତ୍ର॑ମିନ୍ଦ୍ର॒ ରଥ॒ମାତି॑ଷ୍ଠ ଗୋ॒ଵିତ୍ ॥ ଅ॒ଭି ଗୋ॒ତ୍ରାଣି॒ ସହ॑ସା॒ ଗାହ॑ମାନୋ-ଽଦା॒ୟୋ [ଗାହ॑ମାନୋ-ଽଦା॒ୟଃ, ଵୀ॒ର-ଶ୍ଶ॒ତମ॑ନ୍ୟୁ॒ରିନ୍ଦ୍ରଃ॑ ।] 17
ଵୀ॒ର-ଶ୍ଶ॒ତମ॑ନ୍ୟୁ॒ରିନ୍ଦ୍ରଃ॑ । ଦୁ॒ଶ୍ଚ୍ୟ॒ଵ॒ନଃ ପୃ॑ତନା॒ଷାଡ॑ ୟୁ॒ଦ୍ଧ୍ୟୋ᳚-ସ୍ମାକ॒ଗ୍ମ୍॒ ସେନା॑ ଅଵତୁ॒ ପ୍ର ୟୁ॒ଥ୍ସୁ ॥ ଇନ୍ଦ୍ର॑ ଆସାଂ-ନେ॒ତା ବୃହ॒ସ୍ପତି॒ ର୍ଦକ୍ଷି॑ଣା ୟ॒ଜ୍ଞଃ ପୁ॒ର ଏ॑ତୁ॒ ସୋମଃ॑ । ଦେ॒ଵ॒ସେ॒ନାନା॑-ମଭିଭଞ୍ଜତୀ॒ନା-ଞ୍ଜୟ॑ନ୍ତୀନା-ମ୍ମ॒ରୁତୋ॑ ୟ॒ନ୍ତ୍ଵଗ୍ରେ᳚ ॥ ଇନ୍ଦ୍ର॑ସ୍ୟ॒ ଵୃଷ୍ଣୋ॒ ଵରୁ॑ଣସ୍ୟ॒ ରାଜ୍ଞ॑ ଆଦି॒ତ୍ୟାନା᳚-ମ୍ମ॒ରୁତା॒ଗ୍ମ୍॒ ଶର୍ଧ॑ ଉ॒ଗ୍ରମ୍ । ମ॒ହାମ॑ନସା-ମ୍ଭୁଵନଚ୍ୟ॒ଵାନା॒-ଙ୍ଘୋଷୋ॑ ଦେ॒ଵାନା॒-ଞ୍ଜୟ॑ତା॒ ମୁଦ॑ସ୍ଥାତ୍ ॥ ଅ॒ସ୍ମାକ॒-ମିନ୍ଦ୍ର॒-ସ୍ସମୃ॑ତେଷୁ ଧ୍ଵ॒ଜେଷ୍ଵ॒ସ୍ମାକଂ॒-ୟାଁ ଇଷ॑ଵ॒ସ୍ତା ଜ॑ୟନ୍ତୁ । 18
ଅ॒ସ୍ମାକଂ॑-ଵୀଁ॒ରା ଉତ୍ତ॑ରେ ଭଵନ୍ତ୍ଵ॒ସ୍ମାନୁ॑ ଦେଵା ଅଵତା॒ ହଵେ॑ଷୁ ॥ ଉଦ୍ଧ॑ର୍ଷୟ ମଘଵ॒ନ୍ନା-ୟୁ॑ଧା॒-ନ୍ୟୁଥ୍ସତ୍ଵ॑ନା-ମ୍ମାମ॒କାନା॒-ମ୍ମହାଗ୍ମ୍॑ସି । ଉଦ୍ଵୃ॑ତ୍ରହନ୍ ଵା॒ଜିନାଂ॒-ଵାଁଜି॑ନା॒ନ୍ୟୁ-ଦ୍ରଥା॑ନା॒-ଞ୍ଜୟ॑ତାମେତୁ॒ ଘୋଷଃ॑ ॥ ଉପ॒ ପ୍ରେତ॒ ଜୟ॑ତା ନରସ୍ସ୍ଥି॒ରା ଵ॑-ସ୍ସନ୍ତୁ ବା॒ହଵଃ॑ । ଇନ୍ଦ୍ରୋ॑ ଵ॒-ଶ୍ଶର୍ମ॑ ୟଚ୍ଛ ତ୍ଵନା-ଧୃ॒ଷ୍ୟା ୟଥାସ॑ଥ ॥ ଅଵ॑ସୃଷ୍ଟା॒ ପରା॑ ପତ॒ ଶର॑ଵ୍ୟେ॒ ବ୍ରହ୍ମ॑ ସଗ୍ମ୍ଶିତା । ଗଚ୍ଛା॒-ଽମିତ୍ରା॒-ନ୍ପ୍ର- [ଗଚ୍ଛା॒-ଽମିତ୍ରା॒-ନ୍ପ୍ର, ଵି॒ଶ॒ ମୈଷା॒-] 19
-ଵି॑ଶ॒ ମୈଷା॒-ଙ୍କଞ୍ଚ॒ନୋଚ୍ଛି॑ଷଃ ॥ ମର୍ମା॑ଣି ତେ॒ ଵର୍ମ॑ଭିଶ୍ଛାଦୟାମି॒ ସୋମ॑ସ୍ତ୍ଵା॒ ରାଜା॒ ଽମୃତେ॑ନା॒ଭି-ଵ॑ସ୍ତାମ୍ । ଉ॒ରୋର୍ଵରୀ॑ୟୋ॒ ଵରି॑ଵସ୍ତେ ଅସ୍ତୁ॒ ଜୟ॑ନ୍ତ॒-ନ୍ତ୍ଵାମନୁ॑ ମଦନ୍ତୁ ଦେ॒ଵାଃ ॥ ୟତ୍ର॑ ବା॒ଣା-ସ୍ସ॒ମ୍ପତ॑ନ୍ତି କୁମା॒ରା ଵି॑ଶି॒ଖା ଇ॑ଵ । ଇନ୍ଦ୍ରୋ॑ ନ॒ସ୍ତତ୍ର॑ ଵୃତ୍ର॒ହା ଵି॑ଶ୍ଵା॒ହା ଶର୍ମ॑ ୟଚ୍ଛତୁ ॥ 20 ॥
(ଦୀ॒ୟା॒ – ଽଦା॒ୟୋ – ଜ॑ୟନ୍ତ୍ଵ॒ – ମିତ୍ରା॒-ନ୍ପ୍ର – ଚ॑ତ୍ଵାରି॒ଗ୍ମ୍॒ଶଚ୍ଚ॑) (ଅ. 4)
ପ୍ରାଚୀ॒ମନୁ॑ ପ୍ର॒ଦିଶ॒-ମ୍ପ୍ରେହି॑ ଵି॒ଦ୍ଵାନ॒ଗ୍ନେର॑ଗ୍ନେ ପୁ॒ରୋ ଅ॑ଗ୍ନିର୍ଭଵେ॒ହ । ଵିଶ୍ଵା॒ ଆଶା॒ ଦୀଦ୍ୟା॑ନୋ॒ ଵି ଭା॒ହ୍ୟୂର୍ଜ॑-ନ୍ନୋ ଧେହି ଦ୍ଵି॒ପଦେ॒ ଚତୁ॑ଷ୍ପଦେ ॥ କ୍ରମ॑ଦ୍ଧ୍ଵମ॒ଗ୍ନିନା॒ ନାକ॒ମୁଖ୍ୟ॒ଗ୍ମ୍॒ ହସ୍ତେ॑ଷୁ॒ ବିଭ୍ର॑ତଃ । ଦି॒ଵଃ ପୃ॒ଷ୍ଠଗ୍ମ୍ ସୁଵ॑ର୍ଗ॒ତ୍ଵା ମି॒ଶ୍ରା ଦେ॒ଵେଭି॑ରାଦ୍ଧ୍ଵମ୍ ॥ ପୃ॒ଥି॒ଵ୍ୟା ଅ॒ହମୁଦ॒ନ୍ତରି॑କ୍ଷ॒-ମା-ଽରୁ॑ହ-ମ॒ନ୍ତରି॑କ୍ଷା॒-ଦ୍ଦିଵ॒ମା-ଽରୁ॑ହମ୍ । ଦି॒ଵୋ ନାକ॑ସ୍ୟ ପୃ॒ଷ୍ଠା-ଥ୍ସୁଵ॒ର୍ଜ୍ୟୋତି॑ରଗା- [ପୃ॒ଷ୍ଠା-ଥ୍ସୁଵ॒ର୍ଜ୍ୟୋତି॑ରଗାମ୍, ଅ॒ହମ୍ ।] 21
-ମ॒ହମ୍ ॥ ସୁଵ॒ର୍ୟନ୍ତୋ॒ ନାପେ᳚କ୍ଷନ୍ତ॒ ଆ ଦ୍ୟାଗ୍ମ୍ ରୋ॑ହନ୍ତି॒ ରୋଦ॑ସୀ । ୟ॒ଜ୍ଞଂ-ୟେଁ ଵି॒ଶ୍ଵତୋ॑ଧାର॒ଗ୍ମ୍॒ ସୁଵି॑ଦ୍ଵାଗ୍ମ୍ସୋ ଵିତେନି॒ରେ ॥ ଅଗ୍ନେ॒ ପ୍ରେହି॑ ପ୍ରଥ॒ମୋ ଦେ॑ଵୟ॒ତା-ଞ୍ଚକ୍ଷୁ॑ର୍ଦେ॒ଵାନା॑ମୁ॒ତ ମର୍ତ୍ୟା॑ନାମ୍ । ଇୟ॑କ୍ଷମାଣା॒ ଭୃଗୁ॑ଭି-ସ୍ସ॒ଜୋଷା॒-ସ୍ସୁଵ॑ର୍ୟନ୍ତୁ॒ ୟଜ॑ମାନା-ସ୍ସ୍ଵ॒ସ୍ତି ॥ ନକ୍ତୋ॒ଷାସା॒ ସମ॑ନସା॒ ଵିରୂ॑ପେ ଧା॒ପୟେ॑ତେ॒ ଶିଶୁ॒ମେକଗ୍ମ୍॑ ସମୀ॒ଚୀ । ଦ୍ୟାଵା॒ କ୍ଷାମା॑ ରୁ॒କ୍ମୋ ଅ॒ନ୍ତର୍ଵି ଭା॑ତି ଦେ॒ଵା ଅ॒ଗ୍ନି-ନ୍ଧା॑ରୟ-ନ୍ଦ୍ରଵିଣୋ॒ଦାଃ ॥ ଅଗ୍ନେ॑ ସହସ୍ରାକ୍ଷ [ଅଗ୍ନେ॑ ସହସ୍ରାକ୍ଷ, ଶ॒ତ॒ମୂ॒ର୍ଧ॒ଞ୍ଛ॒ତ-ନ୍ତେ᳚] 22
ଶତମୂର୍ଧଞ୍ଛ॒ତ-ନ୍ତେ᳚ ପ୍ରା॒ଣା-ସ୍ସ॒ହସ୍ର॑ମପା॒ନାଃ । ତ୍ଵଗ୍ମ୍ ସା॑ହ॒ସ୍ରସ୍ୟ॑ ରା॒ୟ ଈ॑ଶିଷେ॒ ତସ୍ମୈ॑ ତେ ଵିଧେମ॒ ଵାଜା॑ୟ॒ ସ୍ଵାହା᳚ ॥ ସୁ॒ପ॒ର୍ଣୋ॑-ଽସି ଗ॒ରୁତ୍ମା᳚-ନ୍ପୃଥି॒ଵ୍ୟାଗ୍ମ୍ ସୀ॑ଦ ପୃ॒ଷ୍ଠେ ପୃ॑ଥି॒ଵ୍ୟା-ସ୍ସୀ॑ଦ ଭା॒ସା-ଽନ୍ତରି॑କ୍ଷ॒ମା ପୃ॑ଣ॒ ଜ୍ୟୋତି॑ଷା॒ ଦିଵ॒ମୁତ୍ତ॑ଭାନ॒ ତେଜ॑ସା॒ ଦିଶ॒ ଉ-ଦ୍ଦୃଗ୍ମ୍॑ହ ॥ ଆ॒ଜୁହ୍ଵା॑ନ-ସ୍ସୁ॒ପ୍ରତୀ॑କଃ ପୁ॒ରସ୍ତା॒ଦଗ୍ନେ॒ ସ୍ଵାଂ-ୟୋଁନି॒ମା ସୀ॑ଦ ସା॒ଦ୍ଧ୍ୟା । ଅ॒ସ୍ମିନ୍-ଥ୍ସ॒ଧସ୍ଥେ॒ ଅଦ୍ଧ୍ୟୁତ୍ତ॑ରସ୍ମି॒ନ୍ ଵିଶ୍ଵେ॑ ଦେଵା॒ [ଅଦ୍ଧ୍ୟୁତ୍ତ॑ରସ୍ମି॒ନ୍ ଵିଶ୍ଵେ॑ ଦେଵାଃ, ୟଜ॑ମାନଶ୍ଚ ସୀଦତ ।] 23
ୟଜ॑ମାନଶ୍ଚ ସୀଦତ ॥ ପ୍ରେଦ୍ଧୋ॑ ଅଗ୍ନେ ଦୀଦିହି ପୁ॒ରୋ ନୋ-ଽଜ॑ସ୍ରୟା ସୂ॒ର୍ମ୍ୟା॑ ୟଵିଷ୍ଠ । ତ୍ଵାଗ୍ମ୍ ଶଶ୍ଵ॑ନ୍ତ॒ ଉପ॑ ୟନ୍ତି॒ ଵାଜାଃ᳚ ॥ ଵି॒ଧେମ॑ ତେ ପର॒ମେ ଜନ୍ମ॑ନ୍ନଗ୍ନେ ଵି॒ଧେମ॒ ସ୍ତୋମୈ॒ରଵ॑ରେ ସ॒ଧସ୍ଥେ᳚ । ୟସ୍ମା॒-ଦ୍ୟୋନେ॑ରୁ॒ଦାରି॑ଥା॒ ୟଜେ॒ ତ-ମ୍ପ୍ରତ୍ଵେ ହ॒ଵୀଗ୍ମ୍ଷି॑ ଜୁହୁରେ॒ ସମି॑ଦ୍ଧେ ॥ ତାଗ୍ମ୍ ସ॑ଵି॒ତୁର୍ଵରେ᳚ଣ୍ୟସ୍ୟ ଚି॒ତ୍ରାମା-ଽହଂ-ଵୃଁ॑ଣେ ସୁମ॒ତିଂ-ଵିଁ॒ଶ୍ଵଜ॑ନ୍ୟାମ୍ । ୟାମ॑ସ୍ୟ॒ କଣ୍ଵୋ॒ ଅଦୁ॑ହ॒-ତ୍ପ୍ରପୀ॑ନାଗ୍ମ୍ ସ॒ହସ୍ର॑ଧାରା॒- [ସ॒ହସ୍ର॑ଧାରାମ୍, ପୟ॑ସା ମ॒ହୀ-ଙ୍ଗାମ୍ ।] 24
-ମ୍ପୟ॑ସା ମ॒ହୀ-ଙ୍ଗାମ୍ ॥ ସ॒ପ୍ତ ତେ॑ ଅଗ୍ନେ ସ॒ମିଧ॑-ସ୍ସ॒ପ୍ତ ଜି॒ହ୍ଵା-ସ୍ସ॒ପ୍ତର୍ଷ॑ୟ-ସ୍ସ॒ପ୍ତ ଧାମ॑ ପ୍ରି॒ୟାଣି॑ । ସ॒ପ୍ତ ହୋତ୍ରା᳚-ସ୍ସପ୍ତ॒ଧା ତ୍ଵା॑ ୟଜନ୍ତି ସ॒ପ୍ତ ୟୋନୀ॒ରା ପୃ॑ଣସ୍ଵା ଘୃ॒ତେନ॑ ॥ ଈ॒ଦୃ-ଞ୍ଚା᳚ନ୍ୟା॒ଦୃ-ଞ୍ଚୈ॑ତା॒ଦୃଞ୍ଚ॑ ପ୍ରତି॒ଦୃ-ଞ୍ଚ॑ ମି॒ତଶ୍ଚ॒ ସମ୍ମି॑ତଶ୍ଚ॒ ସଭ॑ରାଃ ॥ ଶୁ॒କ୍ରଜ୍ୟୋ॑ତିଶ୍ଚ ଚି॒ତ୍ରଜ୍ୟୋ॑ତିଶ୍ଚ ସ॒ତ୍ୟଜ୍ୟୋ॑ତିଶ୍ଚ॒ ଜ୍ୟୋତି॑ଷ୍ମାଗ୍ଶ୍ଚ ସ॒ତ୍ୟଶ୍ଚ॑ର୍ତ॒ପାଶ୍ଚାତ୍ୟଗ୍ମ୍॑ହାଃ । 25
ଋ॒ତ॒ଜିଚ୍ଚ॑ ସତ୍ୟ॒ଜିଚ୍ଚ॑ ସେନ॒ଜିଚ୍ଚ॑ ସୁ॒ଷେଣ॒ଶ୍ଚାନ୍ତ୍ୟ॑ମିତ୍ରଶ୍ଚ ଦୂ॒ରେ ଅ॑ମିତ୍ରଶ୍ଚ ଗ॒ଣଃ ॥ ଋ॒ତଶ୍ଚ॑ ସ॒ତ୍ୟଶ୍ଚ॑ ଧ୍ରୁ॒ଵଶ୍ଚ॑ ଧ॒ରୁଣ॑ଶ୍ଚ ଧ॒ର୍ତା ଚ॑ ଵିଧ॒ର୍ତା ଚ॑ ଵିଧାର॒ୟଃ ॥ ଈ॒ଦୃକ୍ଷା॑ସ ଏତା॒ଦୃକ୍ଷା॑ସ ଊ॒ ଷୁଣ॑-ସ୍ସ॒ଦୃକ୍ଷା॑ସଃ॒ ପ୍ରତି॑ସଦୃକ୍ଷାସ॒ ଏତ॑ନ । ମି॒ତାସ॑ଶ୍ଚ॒ ସମ୍ମି॑ତାସଶ୍ଚ ନ ଊ॒ତୟେ॒ ସଭ॑ରସୋ ମରୁତୋ ୟ॒ଜ୍ଞେ ଅ॒ସ୍ମିନ୍ନିନ୍ଦ୍ର॒-ନ୍ଦୈଵୀ॒ର୍ଵିଶୋ॑ ମ॒ରୁତୋ-ଽନୁ॑ଵର୍ତ୍ମାନୋ॒ ୟଥେନ୍ଦ୍ର॒-ନ୍ଦୈଵୀ॒ର୍ଵିଶୋ॑ ମ॒ରୁତୋ-ଽନୁ॑ଵର୍ତ୍ମାନ ଏ॒ଵମି॒ମଂ-ୟଁଜ॑ମାନ॒-ନ୍ଦୈଵୀ᳚ଶ୍ଚ॒ ଵିଶୋ॒ ମାନୁ॑ଷୀ॒ଶ୍ଚାନୁ॑ଵର୍ତ୍ମାନୋ ଭଵନ୍ତୁ ॥ 26 ॥
(ଅ॒ଗା॒ଗ୍ମ୍॒ – ସ॒ହ॒ସ୍ରା॒କ୍ଷ॒ – ଦେ॒ଵାଃ॒ – ସ॒ହସ୍ର॑ଧାରା॒ – ମତ୍ୟଗ୍ମ୍॑ହା॒ – ଅନୁ॑ଵର୍ତ୍ମାନଃ॒ – ଷୋଡ॑ଶ ଚ) (ଅ. 5)
ଜୀ॒ମୂତ॑ସ୍ୟେଵ ଭଵତି॒ ପ୍ରତୀ॑କଂ॒-ୟଁଦ୍ଵ॒ର୍ମୀ ୟାତି॑ ସ॒ମଦା॑ମୁ॒ପସ୍ଥେ᳚ । ଅନା॑ଵିଦ୍ଧୟା ତ॒ନୁଵା॑ ଜୟ॒ ତ୍ଵଗ୍ମ୍ ସ ତ୍ଵା॒ ଵର୍ମ॑ଣୋ ମହି॒ମା ପି॑ପର୍ତୁ ॥ ଧନ୍ଵ॑ନା॒ ଗା ଧନ୍ଵ॑ନା॒-ଽଽଜି-ଞ୍ଜ॑ୟେମ॒ ଧନ୍ଵ॑ନା ତୀ॒ଵ୍ରା-ସ୍ସ॒ମଦୋ॑ ଜୟେମ । ଧନୁ॒-ଶ୍ଶତ୍ରୋ॑ରପକା॒ମ-ଙ୍କୃ॑ଣୋତି॒ ଧନ୍ଵ॑ନା॒ ସର୍ଵାଃ᳚ ପ୍ର॒ଦିଶୋ॑ ଜୟେମ ॥ ଵ॒କ୍ଷ୍ୟନ୍ତୀ॒ଵେଦା ଗ॑ନୀଗନ୍ତି॒ କର୍ଣ॑-ମ୍ପ୍ରି॒ୟଗ୍ମ୍ ସଖା॑ୟ-ମ୍ପରିଷସ୍ଵଜା॒ନା । ୟୋଷେ॑ଵ ଶିଙ୍କ୍ତେ॒ ଵିତ॒ତା-ଽଧି॒ ଧନ୍ଵ॒- [ଧନ୍ଵନ୍ନ୍॑, ଜ୍ୟା ଇ॒ୟଗ୍ମ୍] 27
-ଞ୍ଜ୍ୟା ଇ॒ୟଗ୍ମ୍ ସମ॑ନେ ପା॒ରୟ॑ନ୍ତୀ ॥ ତେ ଆ॒ଚର॑ନ୍ତୀ॒ ସମ॑ନେଵ॒ ୟୋଷା॑ ମା॒ତେଵ॑ ପୁ॒ତ୍ର-ମ୍ବି॑ଭୃତାମୁ॒ପସ୍ଥେ᳚ । ଅପ॒ ଶତ୍ରୂନ୍॑ ଵିଦ୍ଧ୍ୟତାଗ୍ମ୍ ସଂଵିଁଦା॒ନେ ଆର୍ତ୍ନୀ॑ ଇ॒ମେ ଵି॑ଷ୍ଫୁ॒ରନ୍ତୀ॑ ଅ॒ମିତ୍ରାନ୍॑ ॥ ବ॒ହ୍ଵୀ॒ନା-ମ୍ପି॒ତା ବ॒ହୁର॑ସ୍ୟ ପୁ॒ତ୍ରଶ୍ଚି॒ଶ୍ଚା କୃ॑ଣୋତି॒ ସମ॑ନା-ଽଵ॒ଗତ୍ୟ॑ । ଇ॒ଷୁ॒ଧି-ସ୍ସଙ୍କାଃ॒ ପୃତ॑ନାଶ୍ଚ॒ ସର୍ଵାଃ᳚ ପୃ॒ଷ୍ଠେ ନିନ॑ଦ୍ଧୋ ଜୟତି॒ ପ୍ରସୂ॑ତଃ ॥ ରଥେ॒ ତିଷ୍ଠ॑-ନ୍ନୟତି ଵା॒ଜିନଃ॑ ପୁ॒ରୋ ୟତ୍ର॑ୟତ୍ର କା॒ମୟ॑ତେ ସୁଷାର॒ଥିଃ । ଅ॒ଭୀଶୂ॑ନା-ମ୍ମହି॒ମାନ॑- [ମହି॒ମାନ᳚ମ୍, ପ॒ନା॒ୟ॒ତ॒ ମନଃ॑] 28
-ମ୍ପନାୟତ॒ ମନଃ॑ ପ॒ଶ୍ଚାଦନୁ॑ ୟଚ୍ଛନ୍ତି ର॒ଶ୍ମୟଃ॑ ॥ ତୀ॒ଵ୍ରା-ନ୍ଘୋଷା᳚ନ୍ କୃଣ୍ଵତେ॒ ଵୃଷ॑ପାଣ॒ୟୋ-ଽଶ୍ଵା॒ ରଥେ॑ଭି-ସ୍ସ॒ହ ଵା॒ଜୟ॑ନ୍ତଃ । ଅ॒ଵ॒କ୍ରାମ॑ନ୍ତଃ॒ ପ୍ରପ॑ଦୈର॒ମିତ୍ରା᳚ନ୍ କ୍ଷି॒ଣନ୍ତି॒ ଶତ୍ରୂ॒ଗ୍ମ୍॒ରନ॑ପଵ୍ୟୟନ୍ତଃ ॥ ର॒ଥ॒ଵାହ॑ନଗ୍ମ୍ ହ॒ଵିର॑ସ୍ୟ॒ ନାମ॒ ୟତ୍ରା-ଽଽୟୁ॑ଧ॒-ନ୍ନିହି॑ତମସ୍ୟ॒ ଵର୍ମ॑ । ତତ୍ରା॒ ରଥ॒ମୁପ॑ ଶ॒ଗ୍ମଗ୍ମ୍ ସ॑ଦେମ ଵି॒ଶ୍ଵାହା॑ ଵ॒ୟଗ୍ମ୍ ସୁ॑ମନ॒ସ୍ୟମା॑ନାଃ ॥ ସ୍ଵା॒ଦୁ॒ଷ॒ଗ୍ମ୍॒ ସଦଃ॑ ପି॒ତରୋ॑ ଵୟୋ॒ଧାଃ କୃ॑ଚ୍ଛ୍ରେ॒ଶ୍ରିତ॒-ଶ୍ଶକ୍ତୀ॑ଵନ୍ତୋ ଗଭୀ॒ରାଃ । ଚି॒ତ୍ରସେ॑ନା॒ ଇଷୁ॑ବଲା॒ ଅମୃ॑ଦ୍ଧ୍ରା-ସ୍ସ॒ତୋଵୀ॑ରା ଉ॒ରଵୋ᳚ ଵ୍ରାତସା॒ହାଃ ॥ ବ୍ରାହ୍ମ॑ଣାସଃ॒ [ବ୍ରାହ୍ମ॑ଣାସଃ, ପିତ॑ର॒-] 29
ପିତ॑ର॒-ସ୍ସୋମ୍ୟା॑ସ-ଶ୍ଶି॒ଵେ ନୋ॒ ଦ୍ୟାଵା॑ପୃଥି॒ଵୀ ଅ॑ନେ॒ହସା᳚ । ପୂ॒ଷା ନଃ॑ ପାତୁ ଦୁରି॒ତାଦୃ॑ତାଵୃଧୋ॒ ରକ୍ଷା॒ ମାକି॑ର୍ନୋ ଅ॒ଘଶଗ୍ମ୍॑ସ ଈଶତ ॥ ସୁ॒ପ॒ର୍ଣଂ-ଵଁ॑ସ୍ତେ ମୃ॒ଗୋ ଅ॑ସ୍ୟା॒ ଦନ୍ତୋ॒ ଗୋଭି॒-ସ୍ସନ୍ନ॑ଦ୍ଧା ପତତି॒ ପ୍ରସୂ॑ତା । ୟତ୍ରା॒ ନର॒-ସ୍ସ-ଞ୍ଚ॒ ଵି ଚ॒ ଦ୍ରଵ॑ନ୍ତି॒ ତତ୍ରା॒ସ୍ମଭ୍ୟ॒ମିଷ॑ଵ॒-ଶ୍ଶର୍ମ॑ ୟଗ୍ମ୍ସନ୍ନ୍ ॥ ଋଜୀ॑ତେ॒ ପରି॑ ଵୃଙ୍ଗ୍ଧି॒ ନୋ-ଽଶ୍ମା॑ ଭଵତୁ ନସ୍ତ॒ନୂଃ । ସୋମୋ॒ ଅଧି॑ ବ୍ରଵୀତୁ॒ ନୋ-ଽଦି॑ତି॒- [ନୋ-ଽଦି॑ତିଃ, ଶର୍ମ॑ ୟଚ୍ଛତୁ ।] 30
-ଶ୍ଶର୍ମ॑ ୟଚ୍ଛତୁ ॥ ଆ ଜ॑ଙ୍ଘନ୍ତି॒ ସାନ୍ଵେ॑ଷା-ଞ୍ଜ॒ଘନା॒ଗ୍ମ୍॒ ଉପ॑ ଜିଘ୍ନତେ । ଅଶ୍ଵା॑ଜନି॒ ପ୍ରଚେ॑ତ॒ସୋ-ଽଶ୍ଵା᳚ନ୍-ଥ୍ସ॒ମଥ୍ସୁ॑ ଚୋଦୟ ॥ ଅହି॑ରିଵ ଭୋ॒ଗୈଃ ପର୍ୟେ॑ତି ବା॒ହୁ-ଞ୍ଜ୍ୟାୟା॑ ହେ॒ତି-ମ୍ପ॑ରି॒ବାଧ॑ମାନଃ । ହ॒ସ୍ତ॒ଘ୍ନୋ ଵିଶ୍ଵା॑ ଵ॒ୟୁନା॑ନି ଵି॒ଦ୍ଵା-ନ୍ପୁମା॒-ନ୍ପୁମାଗ୍ମ୍॑ସ॒-ମ୍ପରି॑ ପାତୁ ଵି॒ଶ୍ଵତଃ॑ ॥ ଵନ॑ସ୍ପତେ ଵୀ॒ଡ୍ଵ॑ଙ୍ଗୋ॒ ହି ଭୂ॒ୟା ଅ॒ସ୍ମ-ଥ୍ସ॑ଖା ପ୍ର॒ତର॑ଣ-ସ୍ସୁ॒ଵୀରଃ॑ । ଗୋଭି॒-ସ୍ସନ୍ନ॑ଦ୍ଧୋ ଅସି ଵୀ॒ଡୟ॑ସ୍ଵା-ଽଽସ୍ଥା॒ତା ତେ॑ ଜୟତୁ॒ ଜେତ୍ଵା॑ନି ॥ ଦି॒ଵଃ ପୃ॑ଥି॒ଵ୍ୟାଃ ପ- [ପରି॑, ଓଜ॒ ଉ-ଦ୍ଭୃ॑ତଂ॒-] 31
-ର୍ୟୋଜ॒ ଉ-ଦ୍ଭୃ॑ତଂ॒-ଵଁନ॒ସ୍ପତି॑ଭ୍ୟଃ॒ ପର୍ୟାଭୃ॑ତ॒ଗ୍ମ୍॒ ସହଃ॑ । ଅ॒ପାମୋ॒ଜ୍ମାନ॒-ମ୍ପରି॒ ଗୋଭି॒ରାଵୃ॑ତ॒ମିନ୍ଦ୍ର॑ସ୍ୟ॒ ଵଜ୍ରଗ୍ମ୍॑ ହ॒ଵିଷା॒ ରଥଂ॑-ୟଁଜ ॥ ଇନ୍ଦ୍ର॑ସ୍ୟ॒ ଵଜ୍ରୋ॑ ମ॒ରୁତା॒ମନୀ॑କ-ମ୍ମି॒ତ୍ରସ୍ୟ॒ ଗର୍ଭୋ॒ ଵରୁ॑ଣସ୍ୟ॒ ନାଭିଃ॑ । ସେମା-ନ୍ନୋ॑ ହ॒ଵ୍ୟଦା॑ତି-ଞ୍ଜୁଷା॒ଣୋ ଦେଵ॑ ରଥ॒ ପ୍ରତି॑ ହ॒ଵ୍ୟା ଗୃ॑ଭାୟ ॥ ଉପ॑ ଶ୍ଵାସୟ ପୃଥି॒ଵୀମୁ॒ତ ଦ୍ୟା-ମ୍ପୁ॑ରୁ॒ତ୍ରା ତେ॑ ମନୁତାଂ॒-ଵିଁଷ୍ଠି॑ତ॒-ଞ୍ଜଗ॑ତ୍ । ସ ଦୁ॑ନ୍ଦୁଭେ ସ॒ଜୂରିନ୍ଦ୍ରେ॑ଣ ଦେ॒ଵୈର୍ଦୂ॒ରା- [ଦେ॒ଵୈର୍ଦୂ॒ରାତ୍, ଦଵୀ॑ୟୋ॒] 32
-ଦ୍ଦଵୀ॑ୟୋ॒ ଅପ॑ସେଧ॒ ଶତ୍ରୂନ୍॑ ॥ ଆ କ୍ର॑ନ୍ଦୟ॒ ବଲ॒ମୋଜୋ॑ ନ॒ ଆ ଧା॒ ନିଷ୍ଟ॑ନିହି ଦୁରି॒ତା ବାଧ॑ମାନଃ । ଅପ॑ ପ୍ରୋଥ ଦୁନ୍ଦୁଭେ ଦୁ॒ଚ୍ଛୁନାଗ୍ମ୍॑ ଇ॒ତ ଇନ୍ଦ୍ର॑ସ୍ୟ ମୁ॒ଷ୍ଟିର॑ସି ଵୀ॒ଡୟ॑ସ୍ଵ ॥ ଆ-ଽମୂର॑ଜ ପ୍ର॒ତ୍ୟାଵ॑ର୍ତୟେ॒ମାଃ କେ॑ତୁ॒ମ-ଦ୍ଦୁ॑ନ୍ଦୁ॒ଭି ର୍ଵା॑ଵଦୀତି । ସମଶ୍ଵ॑ପର୍ଣା॒ଶ୍ଚର॑ନ୍ତି ନୋ॒ ନରୋ॒-ଽସ୍ମାକ॑ମିନ୍ଦ୍ର ର॒ଥିନୋ॑ ଜୟନ୍ତୁ ॥ 33 ॥
(ଧନ୍ଵ॑ନ୍ – ମହି॒ମାନଂ॒ – ବ୍ରାହ୍ମ॑ଣା॒ସୋ – ଽଦି॑ତିଃ – ପୃଥି॒ଵ୍ୟାଃ ପରି॑ – ଦୂ॒ରା – ଦେକ॑ଚତ୍ଵାରିଗ୍ମ୍ଶଚ୍ଚ) (ଅ. 6)
ୟଦକ୍ର॑ନ୍ଦଃ ପ୍ରଥ॒ମ-ଞ୍ଜାୟ॑ମାନ ଉ॒ଦ୍ୟନ୍-ଥ୍ସ॑ମୁ॒ଦ୍ରାଦୁ॒ତ ଵା॒ ପୁରୀ॑ଷାତ୍ । ଶ୍ୟେ॒ନସ୍ୟ॑ ପ॒କ୍ଷା ହ॑ରି॒ଣସ୍ୟ॑ ବା॒ହୂ ଉ॑ପ॒ସ୍ତୁତ୍ୟ॒-ମ୍ମହି॑ ଜା॒ତ-ନ୍ତେ॑ ଅର୍ଵନ୍ନ୍ ॥ ୟ॒ମେନ॑ ଦ॒ତ୍ତ-ନ୍ତ୍ରି॒ତ ଏ॑ନମାୟୁନ॒ଗିନ୍ଦ୍ର॑ ଏଣ-ମ୍ପ୍ରଥ॒ମୋ ଅଦ୍ଧ୍ୟ॑ତିଷ୍ଠତ୍ । ଗ॒ନ୍ଧ॒ର୍ଵୋ ଅ॑ସ୍ୟ ରଶ॒ନାମ॑-ଗୃଭ୍ଣା॒-ଥ୍ସୂରା॒ଦଶ୍ଵଂ॑-ଵଁସଵୋ॒ ନିର॑ତଷ୍ଟ ॥ ଅସି॑ ୟ॒ମୋ ଅସ୍ୟା॑ଦି॒ତ୍ୟୋ ଅ॑ର୍ଵ॒ନ୍ନସି॑ ତ୍ରି॒ତୋ ଗୁହ୍ୟେ॑ନ ଵ୍ର॒ତେନ॑ । ଅସି॒ ସୋମେ॑ନ ସ॒ମୟା॒ ଵିପୃ॑କ୍ତ [ଵିପୃ॑କ୍ତଃ, ଆ॒ହୁସ୍ତେ॒ ତ୍ରୀଣି॑ ଦି॒ଵି ବନ୍ଧ॑ନାନି ।] 34
ଆ॒ହୁସ୍ତେ॒ ତ୍ରୀଣି॑ ଦି॒ଵି ବନ୍ଧ॑ନାନି ॥ ତ୍ରୀଣି॑ ତ ଆହୁର୍ଦି॒ଵି ବନ୍ଧ॑ନାନି॒ ତ୍ରୀଣ୍ୟ॒ଫ୍ସୁ ତ୍ରୀଣ୍ୟ॒ନ୍ତ-ସ୍ସ॑ମୁ॒ଦ୍ରେ । ଉ॒ତେଵ॑ ମେ॒ ଵରୁ॑ଣଶ୍ଛନ୍-ଥ୍ସ୍ୟର୍ଵ॒ନ୍॒. ୟତ୍ରା॑ ତ ଆ॒ହୁଃ ପ॑ର॒ମ-ଞ୍ଜ॒ନିତ୍ର᳚ମ୍ ॥ ଇ॒ମା ତେ॑ ଵାଜିନ୍ନଵ॒ମାର୍ଜ॑ନାନୀ॒ମା ଶ॒ଫାନାଗ୍ମ୍॑ ସନି॒ତୁର୍ନି॒ଧାନା᳚ । ଅତ୍ରା॑ ତେ ଭ॒ଦ୍ରା ର॑ଶ॒ନା ଅ॑ପଶ୍ୟମୃ॒ତସ୍ୟ॒ ୟା ଅ॑ଭି॒ରକ୍ଷ॑ନ୍ତି ଗୋ॒ପାଃ ॥ ଆ॒ତ୍ମାନ॑-ନ୍ତେ॒ ମନ॑ସା॒-ଽଽରାଦ॑ଜାନାମ॒ଵୋ ଦି॒ଵା [ ] 35
ପ॒ତୟ॑ନ୍ତ-ମ୍ପତ॒ଙ୍ଗମ୍ । ଶିରୋ॑ ଅପଶ୍ୟ-ମ୍ପ॒ଥିଭି॑-ସ୍ସୁ॒ଗେଭି॑ରରେ॒ଣୁଭି॒ର୍ଜେହ॑ମାନ-ମ୍ପତ॒ତ୍ରି ॥ ଅତ୍ରା॑ ତେ ରୂ॒ପମୁ॑ତ୍ତ॒ମମ॑ପଶ୍ୟ॒-ଞ୍ଜିଗୀ॑ଷମାଣମି॒ଷ ଆ ପ॒ଦେ ଗୋଃ । ୟ॒ଦା ତେ॒ ମର୍ତୋ॒ ଅନୁ॒ ଭୋଗ॒ମାନ॒ଡାଦି-ଦ୍ଗ୍ରସି॑ଷ୍ଠ॒ ଓଷ॑ଧୀରଜୀଗଃ ॥ ଅନୁ॑ ତ୍ଵା॒ ରଥୋ॒ ଅନୁ॒ ମର୍ୟୋ॑ ଅର୍ଵ॒ନ୍ନନୁ॒ ଗାଵୋ-ଽନୁ॒ ଭଗଃ॑ କ॒ନୀନା᳚ମ୍ । ଅନୁ॒ ଵ୍ରାତା॑ସ॒ସ୍ତଵ॑ ସ॒ଖ୍ୟମୀ॑ୟୁ॒ରନୁ॑ ଦେ॒ଵା ମ॑ମିରେ ଵୀ॒ର୍ୟ॑- [ଵୀ॒ର୍ୟ᳚ମ୍, ତେ ।] 36
-ନ୍ତେ ॥ ହିର॑ଣ୍ୟଶୃ॒ଙ୍ଗୋ-ଽୟୋ॑ ଅସ୍ୟ॒ ପାଦା॒ ମନୋ॑ଜଵା॒ ଅଵ॑ର॒ ଇନ୍ଦ୍ର॑ ଆସୀତ୍ । ଦେ॒ଵା ଇଦ॑ସ୍ୟ ହଵି॒ରଦ୍ୟ॑ମାୟ॒ନ୍॒. ୟୋ ଅର୍ଵ॑ନ୍ତ-ମ୍ପ୍ରଥ॒ମୋ ଅ॒ଦ୍ଧ୍ୟତି॑ଷ୍ଠତ୍ ॥ ଈ॒ର୍ମାନ୍ତା॑ସ॒-ସ୍ସିଲି॑କମଦ୍ଧ୍ୟମାସ॒-ସ୍ସଗ୍ମ୍ ଶୂର॑ଣାସୋ ଦି॒ଵ୍ୟାସୋ॒ ଅତ୍ୟାଃ᳚ । ହ॒ଗ୍ମ୍॒ସା ଇ॑ଵ ଶ୍ରେଣି॒ଶୋ ୟ॑ତନ୍ତେ॒ ୟଦାକ୍ଷି॑ଷୁର୍ଦି॒ଵ୍ୟ-ମଜ୍ମ॒ମଶ୍ଵାଃ᳚ ॥ ତଵ॒ ଶରୀ॑ର-ମ୍ପତୟି॒ଷ୍ଣ୍ଵ॑ର୍ଵ॒-ନ୍ତଵ॑ ଚି॒ତ୍ତଂ-ଵାଁତ॑ ଇଵ॒ ଧ୍ରଜୀ॑ମାନ୍ । ତଵ॒ ଶୃଙ୍ଗା॑ଣି॒ ଵିଷ୍ଠି॑ତା ପୁରୁ॒ତ୍ରା-ଽର॑ଣ୍ୟେଷୁ॒ ଜର୍ଭୁ॑ରାଣା ଚରନ୍ତି ॥ ଉପ॒ [ଉପ॑, ପ୍ରାଗା॒ଚ୍ଛସ॑ନଂ-] 37
ପ୍ରାଗା॒ଚ୍ଛସ॑ନଂ-ଵାଁ॒ଜ୍ୟର୍ଵା॑ ଦେଵ॒ଦ୍ରୀଚା॒ ମନ॑ସା॒ ଦୀଦ୍ଧ୍ୟା॑ନଃ । ଅ॒ଜଃ ପୁ॒ରୋ ନୀ॑ୟତେ॒ ନାଭି॑ର॒ସ୍ୟାନୁ॑ ପ॒ଶ୍ଚା-ତ୍କ॒ଵୟୋ॑ ୟନ୍ତି ରେ॒ଭାଃ ॥ ଉପ॒ ପ୍ରାଗା᳚-ତ୍ପର॒ମଂ-ୟଁ-ଥ୍ସ॒ଧସ୍ଥ॒ମର୍ଵା॒ଗ୍ମ୍॒ ଅଚ୍ଛା॑ ପି॒ତର॑-ମ୍ମା॒ତର॑-ଞ୍ଚ । ଅ॒ଦ୍ୟା ଦେ॒ଵାନ୍ ଜୁଷ୍ଟ॑ତମୋ॒ ହି ଗ॒ମ୍ୟା ଅଥା-ଽଽଶା᳚ସ୍ତେ ଦା॒ଶୁଷେ॒ ଵାର୍ୟା॑ଣି ॥ 38 ॥
(ଵିପୃ॑କ୍ତୋ – ଦି॒ଵା – ଵୀ॒ର୍ୟ॑ – ମୁପୈ – କା॒ନ୍ନଚ॑ତ୍ଵାରି॒ଗ୍ମ୍॒ଶଚ୍ଚ॑) (ଅ. 7)
ମା ନୋ॑ ମି॒ତ୍ରୋ ଵରୁ॑ଣୋ ଅର୍ୟ॒ମା-ଽଽୟୁରିନ୍ଦ୍ର॑ ଋଭୁ॒କ୍ଷା ମ॒ରୁତଃ॒ ପରି॑ ଖ୍ୟନ୍ନ୍ । ୟ-ଦ୍ଵା॒ଜିନୋ॑ ଦେ॒ଵଜା॑ତସ୍ୟ॒ ସପ୍ତେଃ᳚ ପ୍ରଵ॒କ୍ଷ୍ୟାମୋ॑ ଵି॒ଦଥେ॑ ଵୀ॒ର୍ୟା॑ଣି ॥ ୟନ୍ନି॒ର୍ଣିଜା॒ ରେକ୍ଣ॑ସା॒ ପ୍ରାଵୃ॑ତସ୍ୟ ରା॒ତି-ଙ୍ଗୃ॑ଭୀ॒ତା-ମ୍ମୁ॑ଖ॒ତୋ ନୟ॑ନ୍ତି । ସୁପ୍ରା॑ଙ॒ଜୋ ମେମ୍ୟ॑-ଦ୍ଵି॒ଶ୍ଵରୂ॑ପ ଇନ୍ଦ୍ରାପୂ॒ଷ୍ଣୋଃ ପ୍ରି॒ୟମପ୍ୟେ॑ତି॒ ପାଥଃ॑ ॥ ଏ॒ଷ ଚ୍ଛାଗଃ॑ ପୁ॒ରୋ ଅଶ୍ଵେ॑ନ ଵା॒ଜିନା॑ ପୂ॒ଷ୍ଣୋ ଭା॒ଗୋ ନୀ॑ୟତେ ଵି॒ଶ୍ଵଦେ᳚ଵ୍ୟଃ । ଅ॒ଭି॒ପ୍ରିୟଂ॒-ୟଁ-ତ୍ପୁ॑ରୋ॒ଡାଶ॒ମର୍ଵ॑ତା॒ ତ୍ଵଷ୍ଟେ- [ତ୍ଵଷ୍ଟେତ୍, ଏ॒ନ॒ଗ୍ମ୍॒ ସୌ॒ଶ୍ର॒ଵ॒ସାୟ॑ ଜିନ୍ଵତି ।] 39
-ଦେ॑ନଗ୍ମ୍ ସୌଶ୍ରଵ॒ସାୟ॑ ଜିନ୍ଵତି ॥ ୟଦ୍ଧ॒ଵିଷ୍ୟ॑ମୃତୁ॒ଶୋ ଦେ॑ଵ॒ୟାନ॒-ନ୍ତ୍ରିର୍ମାନୁ॑ଷାଃ॒ ପର୍ୟଶ୍ଵ॒-ନ୍ନୟ॑ନ୍ତି । ଅତ୍ରା॑ ପୂ॒ଷ୍ଣଃ ପ୍ର॑ଥ॒ମୋ ଭା॒ଗ ଏ॑ତି ୟ॒ଜ୍ଞ-ନ୍ଦେ॒ଵେଭ୍ୟଃ॑ ପ୍ରତିଵେ॒ଦୟ॑ନ୍ନ॒ଜଃ ॥ ହୋତା᳚-ଽଦ୍ଧ୍ଵ॒ର୍ୟୁରାଵ॑ୟା ଅଗ୍ନିମି॒ନ୍ଧୋ ଗ୍ରା॑ଵଗ୍ରା॒ଭ ଉ॒ତ ଶଗ୍ଗ୍ସ୍ତା॒ ସୁଵି॑ପ୍ରଃ । ତେନ॑ ୟ॒ଜ୍ଞେନ॒ ସ୍ଵ॑ରଙ୍କୃତେନ॒ ସ୍ଵି॑ଷ୍ଟେନ ଵ॒କ୍ଷଣା॒ ଆ ପୃ॑ଣଦ୍ଧ୍ଵମ୍ ॥ ୟୂ॒ପ॒ଵ୍ର॒ସ୍କା ଉ॒ତ ୟେ ୟୂ॑ପଵା॒ହାଶ୍ଚ॒ଷାଲଂ॒-ୟେଁ ଅ॑ଶ୍ଵୟୂ॒ପାୟ॒ ତକ୍ଷ॑ତି । ୟେ ଚାର୍ଵ॑ତେ॒ ପଚ॑ନଗ୍ମ୍ ସ॒ଭଂର॑ନ୍ତ୍ୟୁ॒ତୋ [ ] 40
ତେଷା॑-ମ॒ଭିଗୂ᳚ର୍ତିର୍ନ ଇନ୍ଵତୁ ॥ ଉପ॒ ପ୍ରାଗା᳚-ଥ୍ସୁ॒ମନ୍ମେ॑-ଽଧାୟି॒ ମନ୍ମ॑ ଦେ॒ଵାନା॒ମାଶା॒ ଉପ॑ ଵୀ॒ତପୃ॑ଷ୍ଠଃ । ଅନ୍ଵେ॑ନଂ॒-ଵିଁପ୍ରା॒ ଋଷ॑ୟୋ ମଦନ୍ତି ଦେ॒ଵାନା᳚-ମ୍ପୁ॒ଷ୍ଟେ ଚ॑କୃମା ସୁ॒ବନ୍ଧୁ᳚ମ୍ ॥ ୟ-ଦ୍ଵା॒ଜିନୋ॒ ଦାମ॑ ସ॒ଦାନ୍ନ॒ମର୍ଵ॑ତୋ॒ ୟା ଶୀ॑ର୍ଷ॒ଣ୍ୟା॑ ରଶ॒ନା ରଜ୍ଜୁ॑ରସ୍ୟ । ୟଦ୍ଵା॑ ଘାସ୍ୟ॒ ପ୍ରଭୃ॑ତମା॒ସ୍ୟେ॑ ତୃଣ॒ଗ୍ମ୍॒ ସର୍ଵା॒ ତା ତେ॒ ଅପି॑ ଦେ॒ଵେଷ୍ଵ॑ସ୍ତୁ ॥ ୟଦଶ୍ଵ॑ସ୍ୟ କ୍ର॒ଵିଷୋ॒ [ୟଦଶ୍ଵ॑ସ୍ୟ କ୍ର॒ଵିଷଃ॑, ମକ୍ଷି॒କା-ଽଽଶ॒] 41
ମକ୍ଷି॒କା-ଽଽଶ॒ ୟଦ୍ଵା॒ ସ୍ଵରୌ॒ ସ୍ଵଧି॑ତୌ ରି॒ପ୍ତମସ୍ତି॑ । ୟଦ୍ଧସ୍ତ॑ୟୋ-ଶ୍ଶମି॒ତୁର୍ୟନ୍ନ॒ଖେଷୁ॒ ସର୍ଵା॒ ତା ତେ॒ ଅପି॑ ଦେ॒ଵେଷ୍ଵ॑ସ୍ତୁ ॥ ୟଦୂଵ॑ଦ୍ଧ୍ୟମୁ॒ଦର॑ସ୍ୟାପ॒ଵାତି॒ ୟ ଆ॒ମସ୍ୟ॑ କ୍ର॒ଵିଷୋ॑ ଗ॒ନ୍ଧୋ ଅସ୍ତି॑ । ସୁ॒କୃ॒ତା ତଚ୍ଛ॑ମି॒ତାରଃ॑ କୃଣ୍ଵନ୍ତୂ॒ତ ମେଧଗ୍ମ୍॑ ଶୃତ॒ପାକ॑-ମ୍ପଚନ୍ତୁ ॥ ୟ-ତ୍ତେ॒ ଗାତ୍ରା॑ଦ॒ଗ୍ନିନା॑ ପ॒ଚ୍ୟମା॑ନାଦ॒ଭି ଶୂଲ॒-ନ୍ନିହ॑ତସ୍ୟାଵ॒ଧାଵ॑ତି । ମା ତ-ଦ୍ଭୂମ୍ୟା॒ମା ଶ୍ରି॑ଷ॒ ( )-ନ୍ମା ତୃଣେ॑ଷୁ ଦେ॒ଵେଭ୍ୟ॒ସ୍ତଦୁ॒ଶଦ୍ଭ୍ୟୋ॑ ରା॒ତମ॑ସ୍ତୁ ॥ 42 ॥
(ଇ – ଦୁ॒ତୋ – କ୍ର॒ଵିଷଃ॑ – ଶ୍ରିଷଥ୍ – ସ॒ପ୍ତ ଚ॑) (ଅ. 8)
ୟେ ଵା॒ଜିନ॑-ମ୍ପରି॒ପଶ୍ୟ॑ନ୍ତି ପ॒କ୍ଵଂ-ୟଁ ଈ॑ମା॒ହୁ-ସ୍ସୁ॑ର॒ଭିର୍ନିର୍ହ॒ରେତି॑ । ୟେ ଚାର୍ଵ॑ତୋ ମାଗ୍ମ୍ସଭି॒କ୍ଷାମୁ॒ପାସ॑ତ ଉ॒ତୋ ତେଷା॑ମ॒ଭିଗୂ᳚ର୍ତିର୍ନ ଇନ୍ଵତୁ ॥ ୟନ୍ନୀକ୍ଷ॑ଣ-ମ୍ମା॒ଗ୍॒ସ୍ପଚ॑ନ୍ୟା ଉ॒ଖାୟା॒ ୟା ପାତ୍ରା॑ଣି ୟୂ॒ଷ୍ଣ ଆ॒ସେଚ॑ନାନି । ଊ॒ଷ୍ମ॒ଣ୍ୟା॑-ଽପି॒ଧାନା॑ ଚରୂ॒ଣାମ॒ଙ୍କା-ସ୍ସୂ॒ନାଃ ପରି॑ ଭୂଷ॒ନ୍ତ୍ୟଶ୍ଵ᳚ମ୍ ॥ ନି॒କ୍ରମ॑ଣ-ନ୍ନି॒ଷଦ॑ନଂ-ଵିଁ॒ଵର୍ତ॑ନଂ॒-ୟଁଚ୍ଚ॒ ପଡ୍ବୀ॑ଶ॒ମର୍ଵ॑ତଃ । ୟଚ୍ଚ॑ ପ॒ପୌ ୟଚ୍ଚ॑ ଘା॒ସି- [ଘା॒ସିମ୍, ଜ॒ଘାସ॒ ସର୍ଵା॒ ତା] 43
-ଞ୍ଜ॒ଘାସ॒ ସର୍ଵା॒ ତା ତେ॒ ଅପି॑ ଦେ॒ଵେଷ୍ଵ॑ସ୍ତୁ ॥ ମା ତ୍ଵା॒-ଽଗ୍ନି-ର୍ଧ୍ଵ॑ନୟି-ଦ୍ଧୂ॒ମଗ॑ନ୍ଧି॒ର୍ମୋଖା ଭ୍ରାଜ॑ନ୍ତ୍ୟ॒ଭି ଵି॑କ୍ତ॒ ଜଘ୍ରିଃ॑ । ଇ॒ଷ୍ଟଂ-ଵୀଁ॒ତମ॒ଭିଗୂ᳚ର୍ତଂ॒-ଵଁଷ॑ଟ୍କୃତ॒-ନ୍ତ-ନ୍ଦେ॒ଵାସଃ॒ ପ୍ରତି॑ ଗୃଭ୍ଣ॒ନ୍ତ୍ୟଶ୍ଵ᳚ମ୍ ॥ ୟଦଶ୍ଵା॑ୟ॒ ଵାସ॑ ଉପସ୍ତୃ॒ଣନ୍ତ୍ୟ॑ଧୀଵା॒ସଂ-ୟାଁ ହିର॑ଣ୍ୟାନ୍ୟସ୍ମୈ । ସ॒ନ୍ଦାନ॒ମର୍ଵ॑ନ୍ତ॒-ମ୍ପଡ୍ବୀ॑ଶ-ମ୍ପ୍ରି॒ୟା ଦେ॒ଵେଷ୍ଵା ୟା॑ମୟନ୍ତି ॥ ୟ-ତ୍ତେ॑ ସା॒ଦେ ମହ॑ସା॒ ଶୂକୃ॑ତସ୍ୟ॒ ପାର୍ଷ୍ଣି॑ୟା ଵା॒ କଶ॑ୟା [ଵା॒ କଶ॑ୟା, ଵା॒ ତୁ॒ତୋଦ॑ ।] 44
ଵା ତୁ॒ତୋଦ॑ । ସ୍ରୁ॒ଚେଵ॒ ତା ହ॒ଵିଷୋ॑ ଅଦ୍ଧ୍ଵ॒ରେଷୁ॒ ସର୍ଵା॒ ତା ତେ॒ ବ୍ରହ୍ମ॑ଣା ସୂଦୟାମି ॥ ଚତୁ॑ସ୍ତ୍ରିଗ୍ମ୍ଶ-ଦ୍ଵା॒ଜିନୋ॑ ଦେ॒ଵବ॑ନ୍ଧୋ॒-ର୍ଵଙ୍କ୍ରୀ॒-ରଶ୍ଵ॑ସ୍ୟ॒ ସ୍ଵଧି॑ତି॒-ସ୍ସମେ॑ତି । ଅଚ୍ଛି॑ଦ୍ରା॒ ଗାତ୍ରା॑ ଵ॒ୟୁନା॑ କୃଣୋତ॒ ପରୁ॑ଷ୍ପରୁରନୁ॒ଘୁଷ୍ୟା॒ ଵି ଶ॑ସ୍ତ ॥ ଏକ॒ସ୍ତ୍ଵଷ୍ଟୁ॒ରଶ୍ଵ॑ସ୍ୟା ଵିଶ॒ସ୍ତା ଦ୍ଵା ୟ॒ନ୍ତାରା॑ ଭଵତ॒ସ୍ତଥ॒ର୍ତୁଃ । ୟା ତେ॒ ଗାତ୍ରା॑ଣାମୃତୁ॒ଥା କୃ॒ଣୋମି॒ ତାତା॒ ପିଣ୍ଡା॑ନା॒-ମ୍ପ୍ର ଜୁ॑ହୋମ୍ୟ॒ଗ୍ନୌ ॥ ମା ତ୍ଵା॑ ତପ- [ତପତ୍, ପ୍ରି॒ୟ ଆ॒ତ୍ମା-] 45
-ତ୍ପ୍ରି॒ୟ ଆ॒ତ୍ମା-ଽପି॒ୟନ୍ତ॒-ମ୍ମା ସ୍ଵଧି॑ତିସ୍ତ॒ନୁଵ॒ ଆ ତି॑ଷ୍ଠିପ-ତ୍ତେ । ମା ତେ॑ ଗୃ॒ଦ୍ଧ୍ନୁ-ର॑ଵିଶ॒ସ୍ତା-ଽତି॒ହାୟ॑ ଛି॒ଦ୍ରା ଗାତ୍ରା᳚ଣ୍ୟ॒ସିନା॒ ମିଥୂ॑ କଃ ॥ ନ ଵା ଉ॑ଵେ॒ତନ୍ମ୍ରି॑ୟସେ॒ ନ ରି॑ଷ୍ୟସି ଦେ॒ଵାଗ୍ମ୍ ଇଦେ॑ଷି ପ॒ଥିଭି॑-ସ୍ସୁ॒ଗେଭିଃ॑ । ହରୀ॑ ତେ॒ ୟୁଞ୍ଜା॒ ପୃଷ॑ତୀ ଅଭୂତା॒ମୁପା᳚ସ୍ଥା-ଦ୍ଵା॒ଜୀ ଧୁ॒ରି ରାସ॑ଭସ୍ୟ ॥ ସୁ॒ଗଵ୍ୟ॑-ନ୍ନୋ ଵା॒ଜୀ ସ୍ଵଶ୍ଵି॑ୟ-ମ୍ପୁ॒ଗ୍ମ୍॒ସଃ ପୁ॒ତ୍ରାଗ୍ମ୍ ଉ॒ତ ଵି॑ଶ୍ଵା॒ପୁଷଗ୍ମ୍॑ ର॒ୟିମ୍ । ଅ॒ନା॒ଗା॒ସ୍ତ୍ଵ-ନ୍ନୋ॒ ଅଦି॑ତିଃ କୃଣୋତୁ କ୍ଷ॒ତ୍ର-ନ୍ନୋ॒ ଅଶ୍ଵୋ॑ ଵନତାଗ୍ମ୍ ହ॒ଵିଷ୍ମାନ୍॑ ॥ 46 ॥
(ଘା॒ସିଂ-କଶ॑ୟା – ତପ-ଦ୍- ର॒ୟିଂ – ନଵ॑ ଚ ) (ଅ. 9)
(ଅଶ୍ମ॒ନ୍ – ୟ ଇ॒ମୋ – ଦେ॑ନ – ମା॒ଶୁଃ – ପ୍ରାଚୀଂ᳚ – ଜୀ॒ମୂତ॑ସ୍ୟ॒ – ୟଦକ୍ର॑ନ୍ଦୋ॒ – ମା ନୋ॑ ମି॒ତ୍ରୋ – ୟେ ଵା॒ଜିନଂ॒ – ନଵ॑)
(ଅଶ୍ମ॑ନ୍ – ମନୋ॒ୟୁଜଂ॒ – ପ୍ରାଚୀ॒ମନୁ॒ – ଶର୍ମ॑ ୟଚ୍ଛତୁ॒ – ତେଷା॑ମ॒ଭିଗୂ᳚ର୍ତିଃ॒ – ଷଟ୍ଚ॑ତ୍ଵାରିଗ୍ମ୍ଶତ୍)
(ଅଶ୍ମ॑ନ୍, ହ॒ଵିଷ୍ମାନ୍॑)
॥ ହରିଃ॑ ଓମ୍ ॥
॥ କୃଷ୍ଣ ୟଜୁର୍ଵେଦୀୟ ତୈତ୍ତିରୀୟ ସଂହିତାୟା-ଞ୍ଚତୁର୍ଥ କାଣ୍ଡେ ଷଷ୍ଠଃ ପ୍ରଶ୍ନ-ସ୍ସମାପ୍ତଃ ॥
ଓ-ନ୍ନମଃ ପରମାତ୍ମନେ , ଶ୍ରୀ ମହାଗଣପତୟେ ନମଃ , ଶ୍ରୀ ଗୁରୁଭ୍ୟୋ ନମଃ , ହ॒ରିଃ॒ ଓଂ