॥ ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਪ੍ਰਜਾਗਰਪਰ੍ਵਣਿ
ਵਿਦੁਰਹਿਤਵਾਕ੍ਯੇ ਪਂਚਤ੍ਰਿਂਸ਼ੋਧ੍ਯਾਯਃ ॥
ਧ੍ਰੁਰੁਇਤਰਾਸ਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ ।
ਬ੍ਰੂਹਿ ਭੂਯੋ ਮਹਾਬੁਦ੍ਧੇ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਸਹਿਤਂ ਵਚਃ ।
ਸ਼ਰੁਰੁਇਣ੍ਵਤੋ ਨਾਸ੍ਤਿ ਮੇ ਤ੍ਰੁਰੁਇਪ੍ਤਿਰ੍ਵਿਚਿਤ੍ਰਾਣੀਹ ਭਾਸ਼ਸੇ ॥ 1॥
ਵਿਦੁਰ ਉਵਾਚ ।
ਸਰ੍ਵਤੀਰ੍ਥੇਸ਼ੁ ਵਾ ਸ੍ਨਾਨਂ ਸਰ੍ਵਭੂਤੇਸ਼ੁ ਚਾਰ੍ਜਵਮ੍ ।
ਉਭੇ ਏਤੇ ਸਮੇ ਸ੍ਯਾਤਾਮਾਰ੍ਜਵਂ ਵਾ ਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਯਤੇ ॥ 2॥
ਆਰ੍ਜਵਂ ਪ੍ਰਤਿਪਦ੍ਯਸ੍ਵ ਪੁਤ੍ਰੇਸ਼ੁ ਸਤਤਂ ਵਿਭੋ ।
ਇਹ ਕੀਰ੍ਤਿਂ ਪਰਾਂ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਪ੍ਰੇਤ੍ਯ ਸ੍ਵਰ੍ਗਮਵਾਪ੍ਸ੍ਯਸਿ ॥ 3॥
ਯਾਵਤ੍ਕੀਰ੍ਤਿਰ੍ਮਨੁਸ਼੍ਯਸ੍ਯ ਪੁਣ੍ਯਾ ਲੋਕੇਸ਼ੁ ਗੀਯਤੇ ।
ਤਾਵਤ੍ਸ ਪੁਰੁਸ਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਸ੍ਵਰ੍ਗਲੋਕੇ ਮਹੀਯਤੇ ॥ 4॥
ਅਤ੍ਰਾਪ੍ਯੁਦਾਹਰਂਤੀਮਮਿਤਿਹਾਸਂ ਪੁਰਾਤਨਮ੍ ।
ਵਿਰੋਚਨਸ੍ਯ ਸਂਵਾਦਂ ਕੇਸ਼ਿਨ੍ਯਰ੍ਥੇ ਸੁਧਨ੍ਵਨਾ ॥ 5॥
ਕੇਸ਼ਿਨ੍ਯੁਵਾਚ ।
ਕਿਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਃ ਸ੍ਵਿਚ੍ਛ੍ਰੇਯਾਂਸੋ ਦਿਤਿਜਾਃ ਸ੍ਵਿਦ੍ਵਿਰੋਚਨ ।
ਅਥ ਕੇਨ ਸ੍ਮ ਪਰ੍ਯਂਕਂ ਸੁਧਨ੍ਵਾ ਨਾਧਿਰੋਹਤਿ ॥ 6॥
ਵਿਰੋਚਨ ਉਵਾਚ ।
ਪ੍ਰਾਜਾਪਤ੍ਯਾ ਹਿ ਵੈ ਸ਼੍ਰੇਸ਼੍ਠਾ ਵਯਂ ਕੇਸ਼ਿਨਿ ਸਤ੍ਤਮਾਃ ।
ਅਸ੍ਮਾਕਂ ਖਲ੍ਵਿਮੇ ਲੋਕਾਃ ਕੇ ਦੇਵਾਃ ਕੇ ਦ੍ਵਿਜਾਤਯਃ ॥ 7॥
ਕੇਸ਼ਿਨ੍ਯੁਵਾਚ ।
ਇਹੈਵਾਸ੍ਸ੍ਵ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਸ਼ਾਵ ਉਪਸ੍ਥਾਨੇ ਵਿਰੋਚਨ ।
ਸੁਧਨ੍ਵਾ ਪ੍ਰਾਤਰਾਗਂਤਾ ਪਸ਼੍ਯੇਯਂ ਵਾਂ ਸਮਾਗਤੌ ॥ 8॥
ਵਿਰੋਚਨ ਉਵਾਚ ।
ਤਥਾ ਭਦ੍ਰੇ ਕਰਿਸ਼੍ਯਾਮਿ ਯਥਾ ਤ੍ਵਂ ਭੀਰੁ ਭਾਸ਼ਸੇ ।
ਸੁਧਨ੍ਵਾਨਂ ਚ ਮਾਂ ਚੈਵ ਪ੍ਰਾਤਰ੍ਦ੍ਰਸ਼੍ਟਾਸਿ ਸਂਗਤੌ ॥ 9॥
ਵਿਦੁਰ ਉਵਾਚ ।
ਅਨ੍ਵਾਲਭੇ ਹਿਰਣ੍ਮਯਂ ਪ੍ਰਾਹ੍ਰਾਦੇਹਂ ਤਵਾਸਨਮ੍ ।
ਏਕਤ੍ਵਮੁਪਸਂਪਨ੍ਨੋ ਨ ਤ੍ਵਾਸੇਯਂ ਤ੍ਵਯਾ ਸਹ ॥ 10॥
ਵਿਰੋਚਨ ਉਵਾਚ ।
ਅਨ੍ਵਾਹਰਂਤੁ ਫਲਕਂ ਕੂਰ੍ਚਂ ਵਾਪ੍ਯਥ ਵਾ ਬ੍ਰੁਰੁਇਸੀਮ੍ ।
ਸੁਧਨ੍ਵਨ੍ਨ ਤ੍ਵਮਰ੍ਹੋਸਿ ਮਯਾ ਸਹ ਸਮਾਸਨਮ੍ ॥ 11॥
ਸੁਧਨ੍ਵੋਵਾਚ ।
ਪਿਤਾਪਿ ਤੇ ਸਮਾਸੀਨਮੁਪਾਸੀਤੈਵ ਮਾਮਧਃ ।
ਬਾਲਃ ਸੁਖੈਧਿਤੋ ਗੇਹੇ ਨ ਤ੍ਵਂ ਕਿਂ ਚਨ ਬੁਧ੍ਯਸੇ ॥ 12॥
ਵਿਰੋਚਨ ਉਵਾਚ ।
ਹਿਰਣ੍ਯਂ ਚ ਗਵਾਸ਼੍ਵਂ ਚ ਯਦ੍ਵਿਤ੍ਤਮਸੁਰੇਸ਼ੁ ਨਃ ।
ਸੁਧਨ੍ਵਨ੍ਵਿਪਣੇ ਤੇਨ ਪ੍ਰਸ਼੍ਨਂ ਪ੍ਰੁਰੁਇਚ੍ਛਾਵ ਯੇ ਵਿਦੁਃ ॥ 13॥
ਸੁਧਨ੍ਵੋਵਾਚ ।
ਹਿਰਣ੍ਯਂ ਚ ਗਵਾਸ਼੍ਵਂ ਚ ਤਵੈਵਾਸ੍ਤੁ ਵਿਰੋਚਨ ।
ਪ੍ਰਾਣਯੋਸ੍ਤੁ ਪਣਂ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਸ਼੍ਨਂ ਪ੍ਰੁਰੁਇਚ੍ਛਾਵ ਯੇ ਵਿਦੁਃ ॥ 14॥
ਵਿਰੋਚਨ ਉਵਾਚ ।
ਆਵਾਂ ਕੁਤ੍ਰ ਗਮਿਸ਼੍ਯਾਵਃ ਪ੍ਰਾਣਯੋਰ੍ਵਿਪਣੇ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤੇ ।
ਨ ਹਿ ਦੇਵੇਸ਼੍ਵਹਂ ਸ੍ਥਾਤਾ ਨ ਮਨੁਸ਼੍ਯੇਸ਼ੁ ਕਰ੍ਹਿ ਚਿਤ੍ ॥ 15॥
ਸੁਧਨ੍ਵੋਵਾਚ ।
ਪਿਤਰਂ ਤੇ ਗਮਿਸ਼੍ਯਾਵਃ ਪ੍ਰਾਣਯੋਰ੍ਵਿਪਣੇ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤੇ ।
ਪੁਤ੍ਰਸ੍ਯਾਪਿ ਸ ਹੇਤੋਰ੍ਹਿ ਪ੍ਰਹ੍ਰਾਦੋ ਨਾਨ੍ਰੁਰੁਇਤਂ ਵਦੇਤ੍ ॥ 16॥
ਪ੍ਰਹ੍ਲਾਦ ਉਵਾਚ ।
ਇਮੌ ਤੌ ਸਂਪ੍ਰਦ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਯੇਤੇ ਯਾਭ੍ਯਾਂ ਨ ਚਰਿਤਂ ਸਹ ।
ਆਸ਼ੀਵਿਸ਼ਾਵਿਵ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧਾਵੇਕਮਾਰ੍ਗਮਿਹਾਗਤੌ ॥ 17॥
ਕਿਂ ਵੈ ਸਹੈਵ ਚਰਤੋ ਨ ਪੁਰਾ ਚਰਤਃ ਸਹ ।
ਵਿਰੋਚਨੈਤਤ੍ਪ੍ਰੁਰੁਇਚ੍ਛਾਮਿ ਕਿਂ ਤੇ ਸਖ੍ਯਂ ਸੁਧਨ੍ਵਨਾ ॥ 18॥
ਵਿਰੋਚਨ ਉਵਾਚ ।
ਨ ਮੇ ਸੁਧਨ੍ਵਨਾ ਸਖ੍ਯਂ ਪ੍ਰਾਣਯੋਰ੍ਵਿਪਣਾਵਹੇ ।
ਪ੍ਰਹ੍ਰਾਦ ਤਤ੍ਤ੍ਵਾਮ੍ਰੁਰੁਇਪ੍ਚ੍ਛਾਮਿ ਮਾ ਪ੍ਰਸ਼੍ਨਮਨ੍ਰੁਰੁਇਤਂ ਵਦੀਃ ॥ 19॥
ਪ੍ਰਹ੍ਲਾਦ ਉਵਾਚ ।
ਉਦਕਂ ਮਧੁਪਰ੍ਕਂ ਚਾਪ੍ਯਾਨਯਂਤੁ ਸੁਧਨ੍ਵਨੇ ।
ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਨਭ੍ਯਰ੍ਚਨੀਯੋਸਿ ਸ਼੍ਵੇਤਾ ਗੌਃ ਪੀਵਰੀ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤਾ ॥ 20॥
ਸੁਧਨ੍ਵੋਵਾਚ ।
ਉਦਕਂ ਮਧੁਪਰ੍ਕਂ ਚ ਪਥ ਏਵਾਰ੍ਪਿਤਂ ਮਮ ।
ਪ੍ਰਹ੍ਰਾਦ ਤ੍ਵਂ ਤੁ ਨੌ ਪ੍ਰਸ਼੍ਨਂ ਤਥ੍ਯਂ ਪ੍ਰਬ੍ਰੂਹਿ ਪ੍ਰੁਰੁਇਚ੍ਛਤੋਃ ॥ 21॥
ਪ੍ਰਹ੍ਲਾਦ ਉਵਾਚ ।
ਪੁਰ੍ਤੋ ਵਾਨ੍ਯੋ ਭਵਾਨ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਸਾਕ੍ਸ਼੍ਯੇ ਚੈਵ ਭਵੇਤ੍ਸ੍ਥਿਤਃ ।
ਤਯੋਰ੍ਵਿਵਦਤੋਃ ਪ੍ਰਸ਼੍ਨਂ ਕਥਮਸ੍ਮਦ੍ਵਿਭੋ ਵਦੇਤ੍ ॥ 22॥
ਅਥ ਯੋ ਨੈਵ ਪ੍ਰਬ੍ਰੂਯਾਤ੍ਸਤ੍ਯਂ ਵਾ ਯਦਿ ਵਾਨ੍ਰੁਰੁਇਤਮ੍ ।
ਏਤਤ੍ਸੁਧਨ੍ਵਨ੍ਪ੍ਰੁਰੁਇਚ੍ਛਾਮਿ ਦੁਰ੍ਵਿਵਕ੍ਤਾ ਸ੍ਮ ਕਿਂ ਵਸੇਤ੍ ॥ 23॥
ਸੁਧਨ੍ਵੋਵਾਚ ।
ਯਾਂ ਰਾਤ੍ਰਿਮਧਿਵਿਨ੍ਨਾ ਸ੍ਤ੍ਰੀ ਯਾਂ ਚੈਵਾਕ੍ਸ਼ ਪਰਾਜਿਤਃ ।
ਯਾਂ ਚ ਭਾਰਾਭਿਤਪ੍ਤਾਂਗੋ ਦੁਰ੍ਵਿਵਕ੍ਤਾ ਸ੍ਮ ਤਾਂ ਵਸੇਤ੍ ॥ 24॥
ਨਗਰੇ ਪ੍ਰਤਿਰੁਦ੍ਧਃ ਸਨ੍ਬਹਿਰ੍ਦ੍ਵਾਰੇ ਬੁਭੁਕ੍ਸ਼ਿਤਃ ।
ਅਮਿਤ੍ਰਾਨ੍ਭੂਯਸਃ ਪਸ਼੍ਯਂਦੁਰ੍ਵਿਵਕ੍ਤਾ ਸ੍ਮ ਤਾਂ ਵਸੇਤ੍ ॥ 25॥
ਪਂਚ ਪਸ਼੍ਵਨ੍ਰੁਰੁਇਤੇ ਹਂਤਿ ਦਸ਼ ਹਂਤਿ ਗਵਾਨ੍ਰੁਰੁਇਤੇ ।
ਸ਼ਤਮਸ਼੍ਵਾਨ੍ਰੁਰੁਇਤੇ ਹਂਤਿ ਸਹਸ੍ਰਂ ਪੁਰੁਸ਼ਾਨ੍ਰੁਰੁਇਤੇ ॥ 26॥
ਹਂਤਿ ਜਾਤਾਨਜਾਤਾਂਸ਼੍ਚ ਹਿਰਣ੍ਯਾਰ੍ਥੋਨ੍ਰੁਰੁਇਤਂ ਵਦਨ੍ ।
ਸਰ੍ਵਂ ਭੂਮ੍ਯਨ੍ਰੁਰੁਇਤੇ ਹਂਤਿ ਮਾ ਸ੍ਮ ਭੂਮ੍ਯਨ੍ਰੁਰੁਇਤਂ ਵਦੀਃ ॥ 27॥
ਪ੍ਰਹ੍ਲਾਦ ਉਵਾਚ ।
ਮਤ੍ਤਃ ਸ਼੍ਰੇਯਾਨਂਗਿਰਾ ਵੈ ਸੁਧਨ੍ਵਾ ਤ੍ਵਦ੍ਵਿਰੋਚਨ ।
ਮਾਤਾਸ੍ਯ ਸ਼੍ਰੇਯਸੀ ਮਾਤੁਸ੍ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਤ੍ਵਂ ਤੇਨ ਵੈ ਜਿਤਃ ॥ 28॥
ਵਿਰੋਚਨ ਸੁਧਨ੍ਵਾਯਂ ਪ੍ਰਾਣਾਨਾਮੀਸ਼੍ਵਰਸ੍ਤਵ ।
ਸੁਧਨ੍ਵਨ੍ਪੁਨਰਿਚ੍ਛਾਮਿ ਤ੍ਵਯਾ ਦਤ੍ਤਂ ਵਿਰੋਚਨਮ੍ ॥ 29॥
ਸੁਧਨ੍ਵੋਵਾਚ ।
ਯਦ੍ਧਰ੍ਮਮਵ੍ਰੁਰੁਇਣੀਥਾਸ੍ਤ੍ਵਂ ਨ ਕਾਮਾਦਨ੍ਰੁਰੁਇਤਂ ਵਦੀਃ ।
ਪੁਨਰ੍ਦਦਾਮਿ ਤੇ ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਪੁਤ੍ਰਂ ਪ੍ਰਹ੍ਰਾਦ ਦੁਰ੍ਲਭਮ੍ ॥ 30॥
ਏਸ਼ ਪ੍ਰਹ੍ਰਾਦ ਪੁਤ੍ਰਸ੍ਤੇ ਮਯਾ ਦਤ੍ਤੋ ਵਿਰੋਚਨਃ ।
ਪਾਦਪ੍ਰਕ੍ਸ਼ਾਲਨਂ ਕੁਰ੍ਯਾਤ੍ਕੁਮਾਰ੍ਯਾਃ ਸਨ੍ਨਿਧੌ ਮਮ ॥ 31॥
ਵਿਦੁਰ ਉਵਾਚ ।
ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਰਾਜੇਂਦ੍ਰ ਭੂਮ੍ਯਰ੍ਥੇ ਨਾਨ੍ਰੁਰੁਇਤਂ ਵਕ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ।
ਮਾ ਗਮਃ ਸ ਸੁਤਾਮਾਤ੍ਯੋਤ੍ਯਯਂ ਪੁਤ੍ਰਾਨਨੁਭ੍ਰਮਨ੍ ॥ 32॥
ਨ ਦੇਵਾ ਯਸ਼੍ਟਿਮਾਦਾਯ ਰਕ੍ਸ਼ਂਤਿ ਪਸ਼ੁਪਾਲਵਤ੍ ।
ਯਂ ਤੁ ਰਕ੍ਸ਼ਿਤੁਮਿਚ੍ਛਂਤਿ ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਸਂਵਿਭਜਂਤਿ ਤਮ੍ ॥ 33॥
ਯਥਾ ਯਥਾ ਹਿ ਪੁਰੁਸ਼ਃ ਕਲ੍ਯਾਣੇ ਕੁਰੁਤੇ ਮਨਃ ।
ਤਥਾ ਤਥਾਸ੍ਯ ਸਰ੍ਵਾਰ੍ਥਾਃ ਸਿਧ੍ਯਂਤੇ ਨਾਤ੍ਰ ਸਂਸ਼ਯਃ ॥ 34॥
ਨ ਛਂਦਾਂਸਿ ਵ੍ਰੁਰੁਇਜਿਨਾਤ੍ਤਾਰਯਂਤਿ
ਆਯਾਵਿਨਂ ਮਾਯਯਾ ਵਰ੍ਤਮਾਨਮ੍ ।
ਨੀਡਂ ਸ਼ਕੁਂਤਾ ਇਵ ਜਾਤਪਕ੍ਸ਼ਾਸ਼੍
ਛਂਦਾਂਸ੍ਯੇਨਂ ਪ੍ਰਜਹਤ੍ਯਂਤਕਾਲੇ ॥ 35॥
ਮਤ੍ਤਾਪਾਨਂ ਕਲਹਂ ਪੂਗਵੈਰਂ
ਭਾਰ੍ਯਾਪਤ੍ਯੋਰਂਤਰਂ ਜ੍ਞਾਤਿਭੇਦਮ੍ ।
ਰਾਜਦ੍ਵਿਸ਼੍ਟਂ ਸ੍ਤ੍ਰੀਪੁਮਾਂਸੋਰ੍ਵਿਵਾਦਂ
ਵਰ੍ਜ੍ਯਾਨ੍ਯਾਹੁਰ੍ਯਸ਼੍ਚ ਪਂਥਾਃ ਪ੍ਰਦੁਸ਼੍ਠਃ ॥ 36॥
ਸਾਮੁਦ੍ਰਿਕਂ ਵਣਿਜਂ ਚੋਰਪੂਰ੍ਵਂ
ਸ਼ਲਾਕ ਧੂਰ੍ਤਂ ਚ ਚਿਕਿਤ੍ਸਕਂ ਚ ।
ਅਰਿਂ ਚ ਮਿਤ੍ਰਂ ਚ ਕੁਸ਼ੀਲਵਂ ਚ
ਨੈਤਾਨ੍ਸਾਖ੍ਯੇਸ਼੍ਵਧਿਕੁਰ੍ਵੀਤ ਸਪ੍ਤ ॥ 37॥
ਮਾਨਾਗ੍ਨਿਹੋਤ੍ਰਮੁਤ ਮਾਨਮੌਨਂ
ਮਾਨੇਨਾਧੀਤਮੁਤ ਮਾਨਯਜ੍ਞਃ ।
ਏਤਾਨਿ ਚਤ੍ਵਾਰ੍ਯਭਯਂਕਰਾਣਿ
ਭਯਂ ਪ੍ਰਯਚ੍ਛਂਤ੍ਯਯਥਾ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤਾਨਿ ॥ 38॥
ਅਗਾਰ ਦਾਹੀ ਗਰਦਃ ਕੁਂਡਾਸ਼ੀ ਸੋਮਵਿਕ੍ਰਯੀ ।
ਪਰ੍ਵ ਕਾਰਸ਼੍ਚ ਸੂਚੀ ਚ ਮਿਤ੍ਰ ਧ੍ਰੁਕ੍ਪਾਰਦਾਰਿਕਃ ॥ 39॥
ਭ੍ਰੂਣਹਾ ਗੁਰੁ ਤਲ੍ਪੀ ਚ ਯਸ਼੍ਚ ਸ੍ਯਾਤ੍ਪਾਨਪੋ ਦ੍ਵਿਜਃ ।
ਅਤਿਤੀਕ੍ਸ਼੍ਣਸ਼੍ਚ ਕਾਕਸ਼੍ਚ ਨਾਸ੍ਤਿਕੋ ਵੇਦ ਨਿਂਦਕਃ ॥ 40॥
ਸ੍ਰੁਵ ਪ੍ਰਗ੍ਰਹਣੋ ਵ੍ਰਾਤ੍ਯਃ ਕੀਨਾਸ਼ਸ਼੍ਚਾਰ੍ਥਵਾਨਪਿ ।
ਰਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਯੁਕ੍ਤਸ਼੍ਚ ਯੋ ਹਿਂਸ੍ਯਾਤ੍ਸਰ੍ਵੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣ੍ਹਣੈਃ ਸਮਾਃ ॥ 41॥
ਤ੍ਰੁਰੁਇਣੋਕ੍ਲਯਾ ਜ੍ਞਾਯਤੇ ਜਾਤਰੂਪਂ
ਯੁਗੇ ਭਦ੍ਰੋ ਵ੍ਯਵਹਾਰੇਣ ਸਾਧੁਃ ।
ਸ਼ੂਰੋ ਭਯੇਸ਼੍ਵਰ੍ਥਕ੍ਰੁਰੁਇਚ੍ਛ੍ਰੇਸ਼ੁ ਧੀਰਃ
ਕ੍ਰੁਰੁਇਚ੍ਛ੍ਰਾਸ੍ਵਾਪਤ੍ਸੁ ਸੁਹ੍ਰੁਰੁਇਦਸ਼੍ਚਾਰਯਸ਼੍ ਚ ॥ 42॥
ਜਰਾ ਰੂਪਂ ਹਰਤਿ ਹਿ ਧੈਰ੍ਯਮਾਸ਼ਾ
ਮ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਯੁਃ ਪ੍ਰਾਣਾਂਧਰ੍ਮਚਰ੍ਯਾਮਸੂਯਾ ।
ਕ੍ਰੋਧਃ ਸ਼੍ਰਿਯਂ ਸ਼ੀਲਮਨਾਰ੍ਯ ਸੇਵਾ
ਹ੍ਰਿਯਂ ਕਾਮਃ ਸਰ੍ਵਮੇਵਾਭਿਮਾਨਃ ॥ 43॥
ਸ਼੍ਰੀਰ੍ਮਂਗਲਾਤ੍ਪ੍ਰਭਵਤਿ ਪ੍ਰਾਗਲ੍ਭ੍ਯਾਤ੍ਸਂਪ੍ਰਵਰ੍ਧਤੇ ।
ਦਾਕ੍ਸ਼੍ਯਾਤ੍ਤੁ ਕੁਰੁਤੇ ਮੂਲਂ ਸਂਯਮਾਤ੍ਪ੍ਰਤਿਤਿਸ਼੍ਠਤਿ ॥ 44॥
ਅਸ਼੍ਟੌ ਗੁਣਾਃ ਪੁਰੁਸ਼ਂ ਦੀਪਯਂਤਿ
ਪ੍ਰਜ੍ਞਾ ਚ ਕੌਲ੍ਯਂ ਚ ਦਮਃ ਸ਼੍ਰੁਤਂ ਚ ।
ਪਰਾਕ੍ਰਮਸ਼੍ਚਾਬਹੁ ਭਾਸ਼ਿਤਾ ਚ
ਦਾਨਂ ਯਥਾਸ਼ਕ੍ਤਿ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤਜ੍ਞਤਾ ਚ ॥ 45॥
ਏਤਾਨ੍ਗੁਣਾਂਸ੍ਤਾਤ ਮਹਾਨੁਭਾਵਾਨ੍
ਏਕੋ ਗੁਣਃ ਸਂਸ਼੍ਰਯਤੇ ਪ੍ਰਸਹ੍ਯ ।
ਰਾਜਾ ਯਦਾ ਸਤ੍ਕੁਰੁਤੇ ਮਨੁਸ਼੍ਯਂ
ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਗੁਣਾਨੇਸ਼ ਗੁਣੋਤਿਭਾਤਿ ॥ 46॥
ਅਸ਼੍ਟੌ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪੇਮਾਨਿ ਮਨੁਸ਼੍ਯਲੋਕੇ
ਸ੍ਵਰ੍ਗਸ੍ਯ ਲੋਕਸ੍ਯ ਨਿਦਰ੍ਸ਼ਨਾਨਿ ।
ਚਤ੍ਵਾਰ੍ਯੇਸ਼ਾਮਨ੍ਵਵੇਤਾਨਿ ਸਦ੍ਭਿਸ਼੍
ਚਤ੍ਵਾਰ੍ਯੇਸ਼ਾਮਨ੍ਵਵਯਂਤਿ ਸਂਤਃ ॥ 47॥
ਯਜ੍ਞੋ ਦਾਨਮਧ੍ਯਯਨਂ ਤਪਸ਼੍ ਚ
ਚਤ੍ਵਾਰ੍ਯੇਤਾਨ੍ਯਨ੍ਵਵੇਤਾਨਿ ਸਦ੍ਭਿਃ ।
ਦਮਃ ਸਤ੍ਯਮਾਰ੍ਜਵਮਾਨ੍ਰੁਰੁਇਸ਼ਂਸ੍ਯਂ
ਚਤ੍ਵਾਰ੍ਯੇਤਾਨ੍ਯਨ੍ਵਵਯਂਤਿ ਸਂਤਃ ॥ 48॥
ਨ ਸਾ ਸਭਾ ਯਤ੍ਰ ਨ ਸਂਤਿ ਵ੍ਰੁਰੁਇਦ੍ਧਾ
ਨ ਤੇ ਵ੍ਰੁਰੁਇਦ੍ਧਾ ਯੇ ਨ ਵਦਂਤਿ ਧਰ੍ਮਮ੍ ।
ਨਾਸੌ ਹਰ੍ਮੋ ਯਤਨ ਸਤ੍ਯਮਸ੍ਤਿ
ਨ ਤਤ੍ਸਤ੍ਯਂ ਯਚ੍ਛਲੇਨਾਨੁਵਿਦ੍ਧਮ੍ ॥ 49॥
ਸਤ੍ਯਂ ਰੂਪਂ ਸ਼੍ਰੁਤਂ ਵਿਦ੍ਯਾ ਕੌਲ੍ਯਂ ਸ਼ੀਲਂ ਬਲਂ ਧਨਮ੍ ।
ਸ਼ੌਰ੍ਯਂ ਚ ਚਿਰਭਾਸ਼੍ਯਂ ਚ ਦਸ਼ਃ ਸਂਸਰ੍ਗਯੋਨਯਃ ॥ 50॥
ਪਾਪਂ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਪਾਪਕੀਰ੍ਤਿਃ ਪਾਪਮੇਵਾਸ਼੍ਨੁਤੇ ਫਲਮ੍ ।
ਪੁਣ੍ਯਂ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਪੁਣ੍ਯਕੀਰ੍ਤਿਃ ਪੁਣ੍ਯਮੇਵਾਸ਼੍ਨੁਤੇ ਫਲਮ੍ ॥ 51॥
ਪਾਪਂ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਂ ਨਾਸ਼ਯਤਿ ਕ੍ਰਿਯਮਾਣਂ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ ।
ਨਸ਼੍ਟਪ੍ਰਜ੍ਞਃ ਪਾਪਮੇਵ ਨਿਤ੍ਯਮਾਰਭਤੇ ਨਰਃ ॥ 52॥
ਪੁਣ੍ਯਂ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਂ ਵਰ੍ਧਯਤਿ ਕ੍ਰਿਯਮਾਣਂ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ ।
ਵ੍ਰੁਰੁਇਦ੍ਧਪ੍ਰਜ੍ਞਃ ਪੁਣ੍ਯਮੇਵ ਨਿਤ੍ਯਮਾਰਭਤੇ ਨਰਃ ॥ 53॥
ਅਸੂਯਕੋ ਦਂਦ ਸ਼ੂਕੋ ਨਿਸ਼੍ਠੁਰੋ ਵੈਰਕ੍ਰੁਰੁਇਨ੍ਨਰਃ ।
ਸ ਕ੍ਰੁਰੁਇਚ੍ਛ੍ਰਂ ਮਹਦਾਪ੍ਨੋਤੋ ਨਚਿਰਾਤ੍ਪਾਪਮਾਚਰਨ੍ ॥ 54॥
ਅਨਸੂਯਃ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤਪ੍ਰਜ੍ਞਃ ਸ਼ੋਭਨਾਨ੍ਯਾਚਰਨ੍ਸਦਾ ।
ਅਕ੍ਰੁਰੁਇਚ੍ਛ੍ਰਾਤ੍ਸੁਖਮਾਪ੍ਨੋਤਿ ਸਰ੍ਵਤ੍ਰ ਚ ਵਿਰਾਜਤੇ ॥ 55॥
ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਮੇਵਾਗਮਯਤਿ ਯਃ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞੇਭ੍ਯਃ ਸ ਪਂਡਿਤਃ ।
ਪ੍ਰਾਜ੍ਞੋ ਹ੍ਯਵਾਪ੍ਯ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥੌ ਸ਼ਕ੍ਨੋਤਿ ਸੁਖਮੇਧਿਤੁਮ੍ ॥ 56॥
ਦਿਵਸੇਨੈਵ ਤਤ੍ਕੁਰ੍ਯਾਦ੍ਯੇਨ ਰਾਤੌ ਸੁਖਂ ਵਸੇਤ੍ ।
ਅਸ਼੍ਟ ਮਾਸੇਨ ਤਤ੍ਕੁਰ੍ਯਾਦ੍ਯੇਨ ਵਰ੍ਸ਼ਾਃ ਸੁਖਂ ਵਸੇਤ੍ ॥ 57॥
ਪੂਰ੍ਵੇ ਵਯਸਿ ਤਤ੍ਕੁਰ੍ਯਾਦ੍ਯੇਨ ਵ੍ਰੁਰੁਇਦ੍ਧਸੁਖਂ ਵਸੇਤ੍ ।
ਯਾਵਜ੍ਜੀਵੇਨ ਤਤ੍ਕੁਰ੍ਯਾਦ੍ਯੇਨ ਪ੍ਰੇਤ੍ਯ ਸੁਖਂ ਵਸੇਤ੍ ॥ 58॥
ਜੀਰ੍ਣਮਨ੍ਨਂ ਪ੍ਰਸ਼ਂਸਂਤਿ ਭਾਰ੍ਯਂ ਚ ਗਤਯੌਵਨਾਮ੍ ।
ਸ਼ੂਰਂ ਵਿਗਤਸਂਗ੍ਰਾਮਂ ਗਤਪਾਰਂ ਤਪਸ੍ਵਿਨਮ੍ ॥ 59॥
ਧਨੇਨਾਧਰ੍ਮਲਬ੍ਧੇਨ ਯਚ੍ਛਿਦ੍ਰਮਪਿਧੀਯਤੇ ।
ਅਸਂਵ੍ਰੁਰੁਇਤਂ ਤਦ੍ਭਵਤਿ ਤਤੋਨ੍ਯਦਵਦੀਰ੍ਯਤੇ ॥ 60॥
ਗੁਰੁਰਾਤ੍ਮਵਤਾਂ ਸ਼ਾਸ੍ਤਾ ਸ਼ਾਸਾ ਰਾਜਾ ਦੁਰਾਤ੍ਮਨਾਮ੍ ।
ਅਥ ਪ੍ਰਚ੍ਛਨ੍ਨਪਾਪਾਨਾਂ ਸ਼ਾਸ੍ਤਾ ਵੈਵਸ੍ਵਤੋ ਯਮਃ ॥ 61॥
ਰੁਰੁਇਸ਼ੀਣਾਂ ਚ ਨਦੀਨਾਂ ਚ ਕੁਲਾਨਾਂ ਚ ਮਹਾਮਨਾਮ੍ ।
ਪ੍ਰਭਵੋ ਨਾਧਿਗਂਤਵ੍ਯਃ ਸ੍ਤ੍ਰੀਣਾਂ ਦੁਸ਼੍ਚਰਿਤਸ੍ਯ ਚ ॥ 62॥
ਦ੍ਵਿਜਾਤਿਪੂਜਾਭਿਰਤੋ ਦਾਤਾ ਜ੍ਞਾਤਿਸ਼ੁ ਚਾਰ੍ਜਵੀ ।
ਕ੍ਸ਼ਤ੍ਰਿਯਃ ਸ੍ਵਰ੍ਗਭਾਗ੍ਰਾਜਂਸ਼੍ਚਿਰਂ ਪਾਲਯਤੇ ਮਹੀਮ੍ ॥ 63॥
ਸੁਵਰ੍ਣਪੁਸ਼੍ਪਾਂ ਪ੍ਰੁਰੁਇਥਿਵੀਂ ਚਿਨ੍ਵਂਤਿ ਪੁਰੁਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਯਃ ।
ਸ਼ੂਰਸ਼੍ਚ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤਵਿਦ੍ਯਸ਼੍ਚ ਯਸ਼੍ਚ ਜਾਨਾਤਿ ਸੇਵਿਤੁਮ੍ ॥ 64॥
ਬੁਦ੍ਧਿਸ਼੍ਰੇਸ਼੍ਠਾਨਿ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਬਾਹੁਮਧ੍ਯਾਨਿ ਭਾਰਤ ।
ਤਾਨਿ ਜਂਘਾ ਜਘਨ੍ਯਾਨਿ ਭਾਰਪ੍ਰਤ੍ਯਵਰਾਣਿ ਚ ॥ 65॥
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇ ਚ ਸ਼ਕੁਨੌ ਮੂਢੇ ਦੁਃਸ਼ਾਸਨੇ ਤਥਾ ।
ਕਰ੍ਣੇ ਚੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯਮਾਧਾਯ ਕਥਂ ਤ੍ਵਂ ਭੂਤਿਮਿਚ੍ਛਸਿ ॥ 66॥
ਸਰ੍ਵੈਰ੍ਗੁਣੈਰੁਪੇਤਾਸ਼੍ਚ ਪਾਂਡਵਾ ਭਰਤਰ੍ਸ਼ਭ ।
ਪਿਤ੍ਰੁਰੁਇਵਤ੍ਤ੍ਵਯਿ ਵਰ੍ਤਂਤੇ ਤੇਸ਼ੁ ਵਰ੍ਤਸ੍ਵ ਪੁਤ੍ਰਵਤ੍ ॥ 67॥
॥ ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਪ੍ਰਜਾਗਰਪਰ੍ਵਣਿ
ਵਿਦੁਰਹਿਤਵਾਕ੍ਯੇ ਪਂਚਤ੍ਰਿਂਸ਼ੋਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 35॥