ਓਂ ਸ਼੍ਰੀ ਪਰਮਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ
ਅਥ ਸ਼ਸ਼੍ਠੋ਽ਧ੍ਯਾਯਃ
ਆਤ੍ਮਸਂਯਮਯੋਗਃ

ਸ਼੍ਰੀ ਭਗਵਾਨੁਵਾਚ
ਅਨਾਸ਼੍ਰਿਤਃ ਕਰ੍ਮਫਲਂ ਕਾਰ੍ਯਂ ਕਰ੍ਮ ਕਰੋਤਿ ਯਃ ।
ਸ ਸਨ੍ਨ੍ਯਾਸੀ ਚ ਯੋਗੀ ਚ ਨ ਨਿਰਗ੍ਨਿਰ੍ਨ ਚਾਕ੍ਰਿਯਃ ॥1॥

ਯਂ ਸਨ੍ਨ੍ਯਾਸਮਿਤਿ ਪ੍ਰਾਹੁਃ ਯੋਗਂ ਤਂ ਵਿਦ੍ਧਿ ਪਾਂਡਵ ।
ਨ ਹ੍ਯਸਨ੍ਨ੍ਯਸ੍ਤਸਂਕਲ੍ਪਃ ਯੋਗੀ ਭਵਤਿ ਕਸ਼੍ਚਨ ॥2॥

ਆਰੁਰੁਕ੍ਸ਼ੋਰ੍ਮੁਨੇਰ੍ਯੋਗਂ ਕਰ੍ਮ ਕਾਰਣਮੁਚ੍ਯਤੇ ।
ਯੋਗਾਰੂਢਸ੍ਯ ਤਸ੍ਯੈਵ ਸ਼ਮਃ ਕਾਰਣਮੁਚ੍ਯਤੇ ॥3॥

ਯਦਾ ਹਿ ਨੇਂਦ੍ਰਿਯਾਰ੍ਥੇਸ਼ੁ ਨ ਕਰ੍ਮਸ੍ਵਨੁਸ਼ਜ੍ਜਤੇ ।
ਸਰ੍ਵਸਂਕਲ੍ਪਸਨ੍ਨ੍ਯਾਸੀ ਯੋਗਾਰੂਢਸ੍ਤਦੋਚ੍ਯਤੇ ॥4॥

ਉਦ੍ਧਰੇਦਾਤ੍ਮਨਾ਽਽ਤ੍ਮਾਨਂ ਨਾਤ੍ਮਾਨਮਵਸਾਦਯੇਤ੍ ।
ਆਤ੍ਮੈਵ ਹ੍ਯਾਤ੍ਮਨੋ ਬਂਧੁਃ ਆਤ੍ਮੈਵ ਰਿਪੁਰਾਤ੍ਮਨਃ ॥5॥

ਬਂਧੁਰਾਤ੍ਮਾਤ੍ਮਨਸ੍ਤਸ੍ਯ ਯੇਨਾਤ੍ਮੈਵਾਤ੍ਮਨਾ ਜਿਤਃ ।
ਅਨਾਤ੍ਮਨਸ੍ਤੁ ਸ਼ਤ੍ਰੁਤ੍ਵੇ ਵਰ੍ਤੇਤਾਤ੍ਮੈਵ ਸ਼ਤ੍ਰੁਵਤ੍ ॥6॥

ਜਿਤਾਤ੍ਮਨਃ ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤਸ੍ਯ ਪਰਮਾਤ੍ਮਾ ਸਮਾਹਿਤਃ ।
ਸ਼ੀਤੋਸ਼੍ਣਸੁਖਦੁਃਖੇਸ਼ੁ ਤਥਾ ਮਾਨਾਪਮਾਨਯੋਃ ॥7॥

ਜ੍ਞਾਨਵਿਜ੍ਞਾਨਤ੍ਰੁਰੁਇਪ੍ਤਾਤ੍ਮਾ ਕੂਟਸ੍ਥੋ ਵਿਜਿਤੇਂਦ੍ਰਿਯਃ ।
ਯੁਕ੍ਤ ਇਤ੍ਯੁਚ੍ਯਤੇ ਯੋਗੀ ਸਮਲੋਸ਼੍ਟਾਸ਼੍ਮਕਾਂਚਨਃ ॥8॥

ਸੁਹ੍ਰੁਰੁਇਨ੍ਮਿਤ੍ਰਾਰ੍ਯੁਦਾਸੀਨਮਧ੍ਯਸ੍ਥਦ੍ਵੇਸ਼੍ਯਬਂਧੁਸ਼ੁ ।
ਸਾਧੁਸ਼੍ਵਪਿ ਚ ਪਾਪੇਸ਼ੁ ਸਮਬੁਦ੍ਧਿਰ੍ਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਯਤੇ ॥9॥

ਯੋਗੀ ਯੁਂਜੀਤ ਸਤਤਮ੍ ਆਤ੍ਮਾਨਂ ਰਹਸਿ ਸ੍ਥਿਤਃ ।
ਏਕਾਕੀ ਯਤਚਿਤ੍ਤਾਤ੍ਮਾ ਨਿਰਾਸ਼ੀਰਪਰਿਗ੍ਰਹਃ ॥10॥

ਸ਼ੁਚੌ ਦੇਸ਼ੇ ਪ੍ਰਤਿਸ਼੍ਠਾਪ੍ਯ ਸ੍ਥਿਰਮਾਸਨਮਾਤ੍ਮਨਃ ।
ਨਾਤ੍ਯੁਚ੍ਛ੍ਰਿਤਂ ਨਾਤਿਨੀਚਂ ਚੈਲਾਜਿਨਕੁਸ਼ੋਤ੍ਤਰਮ੍ ॥11॥

ਤਤ੍ਰੈਕਾਗ੍ਰਂ ਮਨਃ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਵਾ ਯਤਚਿਤ੍ਤੇਂਦ੍ਰਿਯਕ੍ਰਿਯਃ ।
ਉਪਵਿਸ਼੍ਯਾਸਨੇ ਯੁਂਜ੍ਯਾਤ੍ ਯੋਗਮਾਤ੍ਮਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਯੇ ॥12॥

ਸਮਂ ਕਾਯਸ਼ਿਰੋਗ੍ਰੀਵਂ ਧਾਰਯਨ੍ਨਚਲਂ ਸ੍ਥਿਰਃ ।
ਸਂਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼੍ਯ ਨਾਸਿਕਾਗ੍ਰਂ ਸ੍ਵਂ ਦਿਸ਼ਸ਼੍ਚਾਨਵਲੋਕਯਨ੍ ॥13॥

ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤਾਤ੍ਮਾ ਵਿਗਤ ਭੀਃ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਵ੍ਰਤੇ ਸ੍ਥਿਤਃ ।
ਮਨਃ ਸਂਯਮ੍ਯ ਮਚ੍ਚਿਤ੍ਤਃ ਯੁਕ੍ਤ ਆਸੀਤ ਮਤ੍ਪਰਃ ॥14॥

ਯੁਂਜਨ੍ਨੇਵਂ ਸਦਾ਽਽ਤ੍ਮਾਨਂ ਯੋਗੀ ਨਿਯਤਮਾਨਸਃ ।
ਸ਼ਾਂਤਿਂ ਨਿਰ੍ਵਾਣਪਰਮਾਂ ਮਤ੍ਸਂਸ੍ਥਾਮਧਿਗਚ੍ਛਤਿ ॥15॥

ਨਾਤ੍ਯਸ਼੍ਨਤਸ੍ਤੁ ਯੋਗੋ਽ਸ੍ਤਿ ਨ ਚੈਕਾਂਤਮਨਸ਼੍ਨਤਃ ।
ਨ ਚਾਤਿ ਸ੍ਵਪ੍ਨਸ਼ੀਲਸ੍ਯ ਜਾਗ੍ਰਤੋ ਨੈਵ ਚਾਰ੍ਜੁਨ ॥16॥

ਯੁਕ੍ਤਾਹਾਰਵਿਹਾਰਸ੍ਯ ਯੁਕ੍ਤਚੇਸ਼੍ਟਸ੍ਯ ਕਰ੍ਮਸੁ ।
ਯੁਕ੍ਤਸ੍ਵਪ੍ਨਾਵਬੋਧਸ੍ਯ ਯੋਗੋ ਭਵਤਿ ਦੁਃਖਹਾ ॥17॥

ਯਦਾ ਵਿਨਿਯਤਂ ਚਿਤ੍ਤਮ੍ ਆਤ੍ਮਨ੍ਯੇਵਾਵਤਿਸ਼੍ਠਤੇ ।
ਨਿਸ੍ਸ੍ਪ੍ਰੁਰੁਇਹਃ ਸਰ੍ਵਕਾਮੇਭ੍ਯਃ ਯੁਕ੍ਤ ਇਤ੍ਯੁਚ੍ਯਤੇ ਤਦਾ ॥18॥

ਯਥਾ ਦੀਪੋ ਨਿਵਾਤਸ੍ਥਃ ਨੇਂਗਤੇ ਸੋਪਮਾ ਸ੍ਮ੍ਰੁਰੁਇਤਾ ।
ਯੋਗਿਨੋ ਯਤਚਿਤ੍ਤਸ੍ਯ ਯੁਂਜਤੋ ਯੋਗਮਾਤ੍ਮਨਃ ॥19॥

ਯਤ੍ਰੋਪਰਮਤੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਿਰੁਦ੍ਧਂ ਯੋਗਸੇਵਯਾ ।
ਯਤ੍ਰ ਚੈਵਾਤ੍ਮਨਾਤ੍ਮਾਨਂ ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਨਾਤ੍ਮਨਿ ਤੁਸ਼੍ਯਤਿ ॥20॥

ਸੁਖਮਾਤ੍ਯਂਤਿਕਂ ਯਤ੍ਤਤ੍ ਬੁਦ੍ਧਿਗ੍ਰਾਹ੍ਯਮਤੀਂਦ੍ਰਿਯਮ੍ ।
ਵੇਤ੍ਤਿ ਯਤ੍ਰ ਨ ਚੈਵਾਯਂ ਸ੍ਥਿਤਸ਼੍ਚਲਤਿ ਤਤ੍ਤ੍ਵਤਃ ॥21॥

ਯਂ ਲਬ੍ਧ੍ਵਾ ਚਾਪਰਂ ਲਾਭਂ ਮਨ੍ਯਤੇ ਨਾਧਿਕਂ ਤਤਃ ।
ਯਸ੍ਮਿਨ੍ ਸ੍ਥਿਤੋ ਨ ਦੁਃਖੇਨ ਗੁਰੁਣਾਪਿ ਵਿਚਾਲ੍ਯਤੇ ॥22॥

ਤਂ ਵਿਦ੍ਯਾਤ੍ ਦੁਃਖਸਂਯੋਗਵਿਯੋਗਂ ਯੋਗਸਂਜ੍ਞਿਤਮ੍ ।
ਸ ਨਿਸ਼੍ਚਯੇਨ ਯੋਕ੍ਤਵ੍ਯਃ ਯੋਗੋ਽ਨਿਰ੍ਵਿਣ੍ਣਚੇਤਸਾ ॥23॥

ਸਂਕਲ੍ਪਪ੍ਰਭਵਾਨ੍ਕਾਮਾਨ੍ ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਸਰ੍ਵਾਨਸ਼ੇਸ਼ਤਃ ।
ਮਨਸੈਵੇਂਦ੍ਰਿਯਗ੍ਰਾਮਂ ਵਿਨਿਯਮ੍ਯ ਸਮਂਤਤਃ ॥24॥

ਸ਼ਨੈਃ ਸ਼ਨੈਰੁਪਰਮੇਤ੍ ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਧ੍ਰੁਰੁਇਤਿਗ੍ਰੁਰੁਇਹੀਤਯਾ ।
ਆਤ੍ਮਸਂਸ੍ਥਂ ਮਨਃ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਵਾ ਨ ਕਿਂਚਿਦਪਿ ਚਿਂਤਯੇਤ੍ ॥25॥

ਯਤੋ ਯਤੋ ਨਿਸ਼੍ਚਰਤਿ ਮਨਸ਼੍ਚਂਚਲਮਸ੍ਥਿਰਮ੍ ।
ਤਤਸ੍ਤਤੋ ਨਿਯਮ੍ਯੈਤਤ੍ ਆਤ੍ਮਨ੍ਯੇਵ ਵਸ਼ਂ ਨਯੇਤ੍ ॥26॥

ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤਮਨਸਂ ਹ੍ਯੇਨਂ ਯੋਗਿਨਂ ਸੁਖਮੁਤ੍ਤਮਮ੍ ।
ਉਪੈਤਿ ਸ਼ਾਂਤਰਜਸਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਭੂਤਮਕਲ੍ਮਸ਼ਮ੍ ॥27॥

ਯੁਂਜਨ੍ਨੇਵਂ ਸਦਾ਽਽ਤ੍ਮਾਨਂ ਯੋਗੀ ਵਿਗਤਕਲ੍ਮਸ਼ਃ ।
ਸੁਖੇਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਸਂਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਮ੍ ਅਤ੍ਯਂਤਂ ਸੁਖਮਸ਼੍ਨੁਤੇ ॥28॥

ਸਰ੍ਵਭੂਤਸ੍ਥਮਾਤ੍ਮਾਨਂ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਿ ਚਾਤ੍ਮਨਿ ।
ਈਕ੍ਸ਼ਤੇ ਯੋਗਯੁਕ੍ਤਾਤ੍ਮਾ ਸਰ੍ਵਤ੍ਰ ਸਮਦਰ੍ਸ਼ਨਃ ॥29॥

ਯੋ ਮਾਂ ਪਸ਼੍ਯਤਿ ਸਰ੍ਵਤ੍ਰ ਸਰ੍ਵਂ ਚ ਮਯਿ ਪਸ਼੍ਯਤਿ ।
ਤਸ੍ਯਾਹਂ ਨ ਪ੍ਰਣਸ਼੍ਯਾਮਿ ਸ ਚ ਮੇ ਨ ਪ੍ਰਣਸ਼੍ਯਤਿ ॥30॥

ਸਰ੍ਵਭੂਤਸ੍ਥਿਤਂ ਯੋ ਮਾਂ ਭਜਤ੍ਯੇਕਤ੍ਵਮਾਸ੍ਥਿਤਃ ।
ਸਰ੍ਵਥਾ ਵਰ੍ਤਮਾਨੋ਽ਪਿ ਸ ਯੋਗੀ ਮਯਿ ਵਰ੍ਤਤੇ ॥31॥

ਆਤ੍ਮੌਪਮ੍ਯੇਨ ਸਰ੍ਵਤ੍ਰ ਸਮਂ ਪਸ਼੍ਯਤਿ ਯੋ਽ਰ੍ਜੁਨ ।
ਸੁਖਂ ਵਾ ਯਦਿ ਵਾ ਦੁਃਖਂ ਸ ਯੋਗੀ ਪਰਮੋ ਮਤਃ ॥32॥

ਅਰ੍ਜੁਨ ਉਵਾਚ –
ਯੋ਽ਯਂ ਯੋਗਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤਃ ਸਾਮ੍ਯੇਨ ਮਧੁਸੂਦਨ ।
ਏਤਸ੍ਯਾਹਂ ਨ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਚਂਚਲਤ੍ਵਾਤ੍‌ਸ੍ਥਿਤਿਂ ਸ੍ਥਿਰਾਮ੍ ॥33॥

ਚਂਚਲਂ ਹਿ ਮਨਃ ਕ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਣ ਪ੍ਰਮਾਥਿ ਬਲਵਦ੍ਦ੍ਰੁਰੁਇਢਮ੍ ।
ਤਸ੍ਯਾਹਂ ਨਿਗ੍ਰਹਂ ਮਨ੍ਯੇ ਵਾਯੋਰਿਵ ਸੁਦੁਸ਼੍ਕਰਮ੍ ॥34॥

ਸ਼੍ਰੀ ਭਗਵਾਨੁਵਾਚ –
ਅਸਂਸ਼ਯਂ ਮਹਾਬਾਹੋ ਮਨੋ ਦੁਰ੍ਨਿਗ੍ਰਹਂ ਚਲਮ੍ ।
ਅਭ੍ਯਾਸੇਨ ਤੁ ਕੌਂਤੇਯ ਵੈਰਾਗ੍ਯੇਣ ਚ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹ੍ਯਤੇ ॥35॥

ਅਸਂਯਤਾਤ੍ਮਨਾ ਯੋਗਃ ਦੁਸ਼੍ਪ੍ਰਾਪ ਇਤਿ ਮੇ ਮਤਿਃ ।
ਵਸ਼੍ਯਾਤ੍ਮਨਾ ਤੁ ਯਤਤਾ ਸ਼ਕ੍ਯੋ਽ਵਾਪ੍ਤੁਮੁਪਾਯਤਃ ॥36॥

ਅਰ੍ਜੁਨ ਉਵਾਚ
ਅਯਤਿਃ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਯੋਪੇਤਃ ਯੋਗਾਚ੍ਚਲਿਤਮਾਨਸਃ ।
ਅਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਯੋਗਸਂਸਿਦ੍ਧਿਂ ਕਾਂ ਗਤਿਂ ਕ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਣ ਗਚ੍ਛਤਿ ॥37॥

ਕਚ੍ਚਿਨ੍ਨੋਭਯਵਿਭ੍ਰਸ਼੍ਟਃ ਛਿਨ੍ਨਾਭ੍ਰਮਿਵ ਨਸ਼੍ਯਤਿ ।
ਅਪ੍ਰਤਿਸ਼੍ਠੋ ਮਹਾਬਾਹੋ ਵਿਮੂਢੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਃ ਪਥਿ ॥38॥

ਏਤਨ੍ਮੇ ਸਂਸ਼ਯਂ ਕ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਣ ਛੇਤ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸ੍ਯਸ਼ੇਸ਼ਤਃ ।
ਤ੍ਵਦਨ੍ਯਃ ਸਂਸ਼ਯਸ੍ਯਾਸ੍ਯ ਛੇਤ੍ਤਾ ਨ ਹ੍ਯੁਪਪਦ੍ਯਤੇ ॥39॥

ਸ਼੍ਰੀ ਭਗਵਾਨੁਵਾਚ
ਪਾਰ੍ਥ ਨੈਵੇਹ ਨਾਮੁਤ੍ਰ ਵਿਨਾਸ਼ਸ੍ਤਸ੍ਯ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ।
ਨ ਹਿ ਕਲ੍ਯਾਣਕ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ ਦੁਰ੍ਗਤਿਂ ਤਾਤ ਗਚ੍ਛਤਿ ॥40॥

ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਪੁਣ੍ਯਕ੍ਰੁਰੁਇਤਾਂ ਲੋਕਾਨ੍ ਉਸ਼ਿਤ੍ਵਾ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤੀਃ ਸਮਾਃ ।
ਸ਼ੁਚੀਨਾਂ ਸ਼੍ਰੀਮਤਾਂ ਗੇਹੇ ਯੋਗਭ੍ਰਸ਼੍ਟੋ਽ਭਿਜਾਯਤੇ ॥41॥

ਅਥਵਾ ਯੋਗਿਨਾਮੇਵ ਕੁਲੇ ਭਵਤਿ ਧੀਮਤਾਮ੍ ।
ਏਤਦ੍ਧਿ ਦੁਰ੍ਲਭਤਰਂ ਲੋਕੇ ਜਨ੍ਮ ਯਦੀਦ੍ਰੁਰੁਇਸ਼ਮ੍ ॥42॥

ਤਤ੍ਰ ਤਂ ਬੁਦ੍ਧਿਸਂਯੋਗਂ ਲਭਤੇ ਪੌਰ੍ਵਦੇਹਿਕਮ੍ ।
ਯਤਤੇ ਚ ਤਤੋ ਭੂਯਃ ਸਂਸਿਦ੍ਧੌ ਕੁਰੁਨਂਦਨ ॥43॥

ਪੂਰ੍ਵਾਭ੍ਯਾਸੇਨ ਤੇਨੈਵ ਹ੍ਰਿਯਤੇ ਹ੍ਯਵਸ਼ੋ਽ਪਿ ਸਃ ।
ਜਿਜ੍ਞਾਸੁਰਪਿ ਯੋਗਸ੍ਯ ਸ਼ਬ੍ਦਬ੍ਰਹ੍ਮਾਤਿਵਰ੍ਤਤੇ ॥44॥

ਪ੍ਰਯਤ੍ਨਾਦ੍ਯਤਮਾਨਸ੍ਤੁ ਯੋਗੀ ਸਂਸ਼ੁਦ੍ਧਕਿਲ੍ਬਿਸ਼ਃ ।
ਅਨੇਕਜਨ੍ਮਸਂਸਿਦ੍ਧਃ ਤਤੋ ਯਾਤਿ ਪਰਾਂ ਗਤਿਮ੍ ॥45॥

ਤਪਸ੍ਵਿਭ੍ਯੋ਽ਧਿਕੋ ਯੋਗੀ ਜ੍ਞਾਨਿਭ੍ਯੋ਽ਪਿ ਮਤੋ਽ਧਿਕਃ ।
ਕਰ੍ਮਿਭ੍ਯਸ਼੍ਚਾਧਿਕੋ ਯੋਗੀ ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਯੋਗੀ ਭਵਾਰ੍ਜੁਨ ॥46॥

ਯੋਗਿਨਾਮਪਿ ਸਰ੍ਵੇਸ਼ਾਂ ਮਦ੍ਗਤੇਨਾਂਤਰਾਤ੍ਮਨਾ ।
ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਵਾਨ੍ਭਜਤੇ ਯੋ ਮਾਂ ਸ ਮੇ ਯੁਕ੍ਤਤਮੋ ਮਤਃ ॥47॥

॥ ਓਂ ਤਤ੍ਸਦਿਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਦ੍ਭਗਵਦ੍ਗੀਤਾਸੁ ਉਪਨਿਸ਼ਤ੍ਸੁ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਦ੍ਯਾਯਾਂ
ਯੋਗਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੇ ਸ਼੍ਰੀਕ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਣਾਰ੍ਜੁਨਸਂਵਾਦੇ ਆਤ੍ਮਸਂਯਮਯੋਗੋ ਨਾਮ ਸ਼ਸ਼੍ਠੋ਽ਧ੍ਯਾਯਃ ॥