ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਮ ਚਰਿਤ ਮਾਨਸ

ਸ਼੍ਰੀ ਗਣੇਸ਼ਾਯ ਨਮਃ
ਸ਼੍ਰੀ ਜਾਨਕੀਵਲ੍ਲਭੋ ਵਿਜਯਤੇ
ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਮਚਰਿਤਮਾਨਸ
ਤ੍ਰੁਰੁਇਤੀਯ ਸੋਪਾਨ (ਅਰਣ੍ਯਕਾਂਡ)

ਮੂਲਂ ਧਰ੍ਮਤਰੋਰ੍ਵਿਵੇਕਜਲਧੇਃ ਪੂਰ੍ਣੇਂਦੁਮਾਨਂਦਦਂ
ਵੈਰਾਗ੍ਯਾਂਬੁਜਭਾਸ੍ਕਰਂ ਹ੍ਯਘਘਨਧ੍ਵਾਂਤਾਪਹਂ ਤਾਪਹਮ੍।
ਮੋਹਾਂਭੋਧਰਪੂਗਪਾਟਨਵਿਧੌ ਸ੍ਵਃਸਂਭਵਂ ਸ਼ਂਕਰਂ
ਵਂਦੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਕੁਲਂ ਕਲਂਕਸ਼ਮਨਂ ਸ਼੍ਰੀਰਾਮਭੂਪਪ੍ਰਿਯਮ੍ ॥ 1 ॥

ਸਾਂਦ੍ਰਾਨਂਦਪਯੋਦਸੌਭਗਤਨੁਂ ਪੀਤਾਂਬਰਂ ਸੁਂਦਰਂ
ਪਾਣੌ ਬਾਣਸ਼ਰਾਸਨਂ ਕਟਿਲਸਤ੍ਤੂਣੀਰਭਾਰਂ ਵਰਮ੍
ਰਾਜੀਵਾਯਤਲੋਚਨਂ ਧ੍ਰੁਰੁਇਤਜਟਾਜੂਟੇਨ ਸਂਸ਼ੋਭਿਤਂ
ਸੀਤਾਲਕ੍ਸ਼੍ਮਣਸਂਯੁਤਂ ਪਥਿਗਤਂ ਰਾਮਾਭਿਰਾਮਂ ਭਜੇ ॥ 2 ॥

ਸੋ. ਉਮਾ ਰਾਮ ਗੁਨ ਗੂਢ਼ ਪਂਡਿਤ ਮੁਨਿ ਪਾਵਹਿਂ ਬਿਰਤਿ।
ਪਾਵਹਿਂ ਮੋਹ ਬਿਮੂਢ਼ ਜੇ ਹਰਿ ਬਿਮੁਖ ਨ ਧਰ੍ਮ ਰਤਿ ॥
ਪੁਰ ਨਰ ਭਰਤ ਪ੍ਰੀਤਿ ਮੈਂ ਗਾਈ। ਮਤਿ ਅਨੁਰੂਪ ਅਨੂਪ ਸੁਹਾਈ ॥
ਅਬ ਪ੍ਰਭੁ ਚਰਿਤ ਸੁਨਹੁ ਅਤਿ ਪਾਵਨ। ਕਰਤ ਜੇ ਬਨ ਸੁਰ ਨਰ ਮੁਨਿ ਭਾਵਨ ॥
ਏਕ ਬਾਰ ਚੁਨਿ ਕੁਸੁਮ ਸੁਹਾਏ। ਨਿਜ ਕਰ ਭੂਸ਼ਨ ਰਾਮ ਬਨਾਏ ॥
ਸੀਤਹਿ ਪਹਿਰਾਏ ਪ੍ਰਭੁ ਸਾਦਰ। ਬੈਠੇ ਫਟਿਕ ਸਿਲਾ ਪਰ ਸੁਂਦਰ ॥
ਸੁਰਪਤਿ ਸੁਤ ਧਰਿ ਬਾਯਸ ਬੇਸ਼ਾ। ਸਠ ਚਾਹਤ ਰਘੁਪਤਿ ਬਲ ਦੇਖਾ ॥
ਜਿਮਿ ਪਿਪੀਲਿਕਾ ਸਾਗਰ ਥਾਹਾ। ਮਹਾ ਮਂਦਮਤਿ ਪਾਵਨ ਚਾਹਾ ॥
ਸੀਤਾ ਚਰਨ ਚੌਂਚ ਹਤਿ ਭਾਗਾ। ਮੂਢ਼ ਮਂਦਮਤਿ ਕਾਰਨ ਕਾਗਾ ॥
ਚਲਾ ਰੁਧਿਰ ਰਘੁਨਾਯਕ ਜਾਨਾ। ਸੀਂਕ ਧਨੁਸ਼ ਸਾਯਕ ਸਂਧਾਨਾ ॥

ਦੋ. ਅਤਿ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਲ ਰਘੁਨਾਯਕ ਸਦਾ ਦੀਨ ਪਰ ਨੇਹ।
ਤਾ ਸਨ ਆਇ ਕੀਨ੍ਹ ਛਲੁ ਮੂਰਖ ਅਵਗੁਨ ਗੇਹ ॥ 1 ॥

ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਮਂਤ੍ਰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਸਰ ਧਾਵਾ। ਚਲਾ ਭਾਜਿ ਬਾਯਸ ਭਯ ਪਾਵਾ ॥
ਧਰਿ ਨਿਜ ਰੁਪ ਗਯੁ ਪਿਤੁ ਪਾਹੀਂ। ਰਾਮ ਬਿਮੁਖ ਰਾਖਾ ਤੇਹਿ ਨਾਹੀਮ੍ ॥
ਭਾ ਨਿਰਾਸ ਉਪਜੀ ਮਨ ਤ੍ਰਾਸਾ। ਜਥਾ ਚਕ੍ਰ ਭਯ ਰਿਸ਼ਿ ਦੁਰ੍ਬਾਸਾ ॥
ਬ੍ਰਹ੍ਮਧਾਮ ਸਿਵਪੁਰ ਸਬ ਲੋਕਾ। ਫਿਰਾ ਸ਼੍ਰਮਿਤ ਬ੍ਯਾਕੁਲ ਭਯ ਸੋਕਾ ॥
ਕਾਹੂਁ ਬੈਠਨ ਕਹਾ ਨ ਓਹੀ। ਰਾਖਿ ਕੋ ਸਕਿ ਰਾਮ ਕਰ ਦ੍ਰੋਹੀ ॥
ਮਾਤੁ ਮ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਯੁ ਪਿਤੁ ਸਮਨ ਸਮਾਨਾ। ਸੁਧਾ ਹੋਇ ਬਿਸ਼ ਸੁਨੁ ਹਰਿਜਾਨਾ ॥
ਮਿਤ੍ਰ ਕਰਿ ਸਤ ਰਿਪੁ ਕੈ ਕਰਨੀ। ਤਾ ਕਹਁ ਬਿਬੁਧਨਦੀ ਬੈਤਰਨੀ ॥
ਸਬ ਜਗੁ ਤਾਹਿ ਅਨਲਹੁ ਤੇ ਤਾਤਾ। ਜੋ ਰਘੁਬੀਰ ਬਿਮੁਖ ਸੁਨੁ ਭ੍ਰਾਤਾ ॥
ਨਾਰਦ ਦੇਖਾ ਬਿਕਲ ਜਯਂਤਾ। ਲਾਗਿ ਦਯਾ ਕੋਮਲ ਚਿਤ ਸਂਤਾ ॥
ਪਠਵਾ ਤੁਰਤ ਰਾਮ ਪਹਿਂ ਤਾਹੀ। ਕਹੇਸਿ ਪੁਕਾਰਿ ਪ੍ਰਨਤ ਹਿਤ ਪਾਹੀ ॥
ਆਤੁਰ ਸਭਯ ਗਹੇਸਿ ਪਦ ਜਾਈ। ਤ੍ਰਾਹਿ ਤ੍ਰਾਹਿ ਦਯਾਲ ਰਘੁਰਾਈ ॥
ਅਤੁਲਿਤ ਬਲ ਅਤੁਲਿਤ ਪ੍ਰਭੁਤਾਈ। ਮੈਂ ਮਤਿਮਂਦ ਜਾਨਿ ਨਹਿਂ ਪਾਈ ॥
ਨਿਜ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤ ਕਰ੍ਮ ਜਨਿਤ ਫਲ ਪਾਯੁਁ। ਅਬ ਪ੍ਰਭੁ ਪਾਹਿ ਸਰਨ ਤਕਿ ਆਯੁਁ ॥
ਸੁਨਿ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਲ ਅਤਿ ਆਰਤ ਬਾਨੀ। ਏਕਨਯਨ ਕਰਿ ਤਜਾ ਭਵਾਨੀ ॥

ਸੋ. ਕੀਨ੍ਹ ਮੋਹ ਬਸ ਦ੍ਰੋਹ ਜਦ੍ਯਪਿ ਤੇਹਿ ਕਰ ਬਧ ਉਚਿਤ।
ਪ੍ਰਭੁ ਛਾਡ਼ਏਉ ਕਰਿ ਛੋਹ ਕੋ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਲ ਰਘੁਬੀਰ ਸਮ ॥ 2 ॥

ਰਘੁਪਤਿ ਚਿਤ੍ਰਕੂਟ ਬਸਿ ਨਾਨਾ। ਚਰਿਤ ਕਿਏ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਸੁਧਾ ਸਮਾਨਾ ॥
ਬਹੁਰਿ ਰਾਮ ਅਸ ਮਨ ਅਨੁਮਾਨਾ। ਹੋਇਹਿ ਭੀਰ ਸਬਹਿਂ ਮੋਹਿ ਜਾਨਾ ॥
ਸਕਲ ਮੁਨਿਨ੍ਹ ਸਨ ਬਿਦਾ ਕਰਾਈ। ਸੀਤਾ ਸਹਿਤ ਚਲੇ ਦ੍ਵੌ ਭਾਈ ॥
ਅਤ੍ਰਿ ਕੇ ਆਸ਼੍ਰਮ ਜਬ ਪ੍ਰਭੁ ਗਯੂ। ਸੁਨਤ ਮਹਾਮੁਨਿ ਹਰਸ਼ਿਤ ਭਯੂ ॥
ਪੁਲਕਿਤ ਗਾਤ ਅਤ੍ਰਿ ਉਠਿ ਧਾਏ। ਦੇਖਿ ਰਾਮੁ ਆਤੁਰ ਚਲਿ ਆਏ ॥
ਕਰਤ ਦਂਡਵਤ ਮੁਨਿ ਉਰ ਲਾਏ। ਪ੍ਰੇਮ ਬਾਰਿ ਦ੍ਵੌ ਜਨ ਅਨ੍ਹਵਾਏ ॥
ਦੇਖਿ ਰਾਮ ਛਬਿ ਨਯਨ ਜੁਡ਼ਆਨੇ। ਸਾਦਰ ਨਿਜ ਆਸ਼੍ਰਮ ਤਬ ਆਨੇ ॥
ਕਰਿ ਪੂਜਾ ਕਹਿ ਬਚਨ ਸੁਹਾਏ। ਦਿਏ ਮੂਲ ਫਲ ਪ੍ਰਭੁ ਮਨ ਭਾਏ ॥

ਸੋ. ਪ੍ਰਭੁ ਆਸਨ ਆਸੀਨ ਭਰਿ ਲੋਚਨ ਸੋਭਾ ਨਿਰਖਿ।
ਮੁਨਿਬਰ ਪਰਮ ਪ੍ਰਬੀਨ ਜੋਰਿ ਪਾਨਿ ਅਸ੍ਤੁਤਿ ਕਰਤ ॥ 3 ॥

ਛਂ. ਨਮਾਮਿ ਭਕ੍ਤ ਵਤ੍ਸਲਂ। ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਲੁ ਸ਼ੀਲ ਕੋਮਲਮ੍ ॥
ਭਜਾਮਿ ਤੇ ਪਦਾਂਬੁਜਂ। ਅਕਾਮਿਨਾਂ ਸ੍ਵਧਾਮਦਮ੍ ॥
ਨਿਕਾਮ ਸ਼੍ਯਾਮ ਸੁਂਦਰਂ। ਭਵਾਂਬੁਨਾਥ ਮਂਦਰਮ੍ ॥
ਪ੍ਰਫੁਲ੍ਲ ਕਂਜ ਲੋਚਨਂ। ਮਦਾਦਿ ਦੋਸ਼ ਮੋਚਨਮ੍ ॥
ਪ੍ਰਲਂਬ ਬਾਹੁ ਵਿਕ੍ਰਮਂ। ਪ੍ਰਭੋ਽ਪ੍ਰਮੇਯ ਵੈਭਵਮ੍ ॥
ਨਿਸ਼ਂਗ ਚਾਪ ਸਾਯਕਂ। ਧਰਂ ਤ੍ਰਿਲੋਕ ਨਾਯਕਮ੍ ॥
ਦਿਨੇਸ਼ ਵਂਸ਼ ਮਂਡਨਂ। ਮਹੇਸ਼ ਚਾਪ ਖਂਡਨਮ੍ ॥
ਮੁਨੀਂਦ੍ਰ ਸਂਤ ਰਂਜਨਂ। ਸੁਰਾਰਿ ਵ੍ਰੁਰੁਇਂਦ ਭਂਜਨਮ੍ ॥
ਮਨੋਜ ਵੈਰਿ ਵਂਦਿਤਂ। ਅਜਾਦਿ ਦੇਵ ਸੇਵਿਤਮ੍ ॥
ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧ ਬੋਧ ਵਿਗ੍ਰਹਂ। ਸਮਸ੍ਤ ਦੂਸ਼ਣਾਪਹਮ੍ ॥
ਨਮਾਮਿ ਇਂਦਿਰਾ ਪਤਿਂ। ਸੁਖਾਕਰਂ ਸਤਾਂ ਗਤਿਮ੍ ॥
ਭਜੇ ਸਸ਼ਕ੍ਤਿ ਸਾਨੁਜਂ। ਸ਼ਚੀ ਪਤਿਂ ਪ੍ਰਿਯਾਨੁਜਮ੍ ॥
ਤ੍ਵਦਂਘ੍ਰਿ ਮੂਲ ਯੇ ਨਰਾਃ। ਭਜਂਤਿ ਹੀਨ ਮਤ੍ਸਰਾ ॥
ਪਤਂਤਿ ਨੋ ਭਵਾਰ੍ਣਵੇ। ਵਿਤਰ੍ਕ ਵੀਚਿ ਸਂਕੁਲੇ ॥
ਵਿਵਿਕ੍ਤ ਵਾਸਿਨਃ ਸਦਾ। ਭਜਂਤਿ ਮੁਕ੍ਤਯੇ ਮੁਦਾ ॥
ਨਿਰਸ੍ਯ ਇਂਦ੍ਰਿਯਾਦਿਕਂ। ਪ੍ਰਯਾਂਤਿ ਤੇ ਗਤਿਂ ਸ੍ਵਕਮ੍ ॥
ਤਮੇਕਮਭ੍ਦੁਤਂ ਪ੍ਰਭੁਂ। ਨਿਰੀਹਮੀਸ਼੍ਵਰਂ ਵਿਭੁਮ੍ ॥
ਜਗਦ੍ਗੁਰੁਂ ਚ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤਂ। ਤੁਰੀਯਮੇਵ ਕੇਵਲਮ੍ ॥
ਭਜਾਮਿ ਭਾਵ ਵਲ੍ਲਭਂ। ਕੁਯੋਗਿਨਾਂ ਸੁਦੁਰ੍ਲਭਮ੍ ॥
ਸ੍ਵਭਕ੍ਤ ਕਲ੍ਪ ਪਾਦਪਂ। ਸਮਂ ਸੁਸੇਵ੍ਯਮਨ੍ਵਹਮ੍ ॥
ਅਨੂਪ ਰੂਪ ਭੂਪਤਿਂ। ਨਤੋ਽ਹਮੁਰ੍ਵਿਜਾ ਪਤਿਮ੍ ॥
ਪ੍ਰਸੀਦ ਮੇ ਨਮਾਮਿ ਤੇ। ਪਦਾਬ੍ਜ ਭਕ੍ਤਿ ਦੇਹਿ ਮੇ ॥
ਪਠਂਤਿ ਯੇ ਸ੍ਤਵਂ ਇਦਂ। ਨਰਾਦਰੇਣ ਤੇ ਪਦਮ੍ ॥
ਵ੍ਰਜਂਤਿ ਨਾਤ੍ਰ ਸਂਸ਼ਯਂ। ਤ੍ਵਦੀਯ ਭਕ੍ਤਿ ਸਂਯੁਤਾ ॥

ਦੋ. ਬਿਨਤੀ ਕਰਿ ਮੁਨਿ ਨਾਇ ਸਿਰੁ ਕਹ ਕਰ ਜੋਰਿ ਬਹੋਰਿ।
ਚਰਨ ਸਰੋਰੁਹ ਨਾਥ ਜਨਿ ਕਬਹੁਁ ਤਜੈ ਮਤਿ ਮੋਰਿ ॥ 4 ॥

ਸ਼੍ਰੀ ਗਣੇਸ਼ਾਯ ਨਮਃ
ਸ਼੍ਰੀ ਜਾਨਕੀਵਲ੍ਲਭੋ ਵਿਜਯਤੇ
ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਮਚਰਿਤਮਾਨਸ
———-
ਤ੍ਰੁਰੁਇਤੀਯ ਸੋਪਾਨ
(ਅਰਣ੍ਯਕਾਂਡ)
ਸ਼੍ਲੋਕ
ਮੂਲਂ ਧਰ੍ਮਤਰੋਰ੍ਵਿਵੇਕਜਲਧੇਃ ਪੂਰ੍ਣੇਂਦੁਮਾਨਂਦਦਂ
ਵੈਰਾਗ੍ਯਾਂਬੁਜਭਾਸ੍ਕਰਂ ਹ੍ਯਘਘਨਧ੍ਵਾਂਤਾਪਹਂ ਤਾਪਹਮ੍।
ਮੋਹਾਂਭੋਧਰਪੂਗਪਾਟਨਵਿਧੌ ਸ੍ਵਃਸਂਭਵਂ ਸ਼ਂਕਰਂ
ਵਂਦੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਕੁਲਂ ਕਲਂਕਸ਼ਮਨਂ ਸ਼੍ਰੀਰਾਮਭੂਪਪ੍ਰਿਯਮ੍ ॥ 1 ॥

ਅਨੁਸੁਇਯਾ ਕੇ ਪਦ ਗਹਿ ਸੀਤਾ। ਮਿਲੀ ਬਹੋਰਿ ਸੁਸੀਲ ਬਿਨੀਤਾ ॥
ਰਿਸ਼ਿਪਤਿਨੀ ਮਨ ਸੁਖ ਅਧਿਕਾਈ। ਆਸਿਸ਼ ਦੇਇ ਨਿਕਟ ਬੈਠਾਈ ॥
ਦਿਬ੍ਯ ਬਸਨ ਭੂਸ਼ਨ ਪਹਿਰਾਏ। ਜੇ ਨਿਤ ਨੂਤਨ ਅਮਲ ਸੁਹਾਏ ॥
ਕਹ ਰਿਸ਼ਿਬਧੂ ਸਰਸ ਮ੍ਰੁਰੁਇਦੁ ਬਾਨੀ। ਨਾਰਿਧਰ੍ਮ ਕਛੁ ਬ੍ਯਾਜ ਬਖਾਨੀ ॥
ਮਾਤੁ ਪਿਤਾ ਭ੍ਰਾਤਾ ਹਿਤਕਾਰੀ। ਮਿਤਪ੍ਰਦ ਸਬ ਸੁਨੁ ਰਾਜਕੁਮਾਰੀ ॥
ਅਮਿਤ ਦਾਨਿ ਭਰ੍ਤਾ ਬਯਦੇਹੀ। ਅਧਮ ਸੋ ਨਾਰਿ ਜੋ ਸੇਵ ਨ ਤੇਹੀ ॥
ਧੀਰਜ ਧਰ੍ਮ ਮਿਤ੍ਰ ਅਰੁ ਨਾਰੀ। ਆਪਦ ਕਾਲ ਪਰਿਖਿਅਹਿਂ ਚਾਰੀ ॥
ਬ੍ਰੁਰੁਇਦ੍ਧ ਰੋਗਬਸ ਜਡ਼ ਧਨਹੀਨਾ। ਅਧਂ ਬਧਿਰ ਕ੍ਰੋਧੀ ਅਤਿ ਦੀਨਾ ॥
ਐਸੇਹੁ ਪਤਿ ਕਰ ਕਿਏਁ ਅਪਮਾਨਾ। ਨਾਰਿ ਪਾਵ ਜਮਪੁਰ ਦੁਖ ਨਾਨਾ ॥
ਏਕਿ ਧਰ੍ਮ ਏਕ ਬ੍ਰਤ ਨੇਮਾ। ਕਾਯਁ ਬਚਨ ਮਨ ਪਤਿ ਪਦ ਪ੍ਰੇਮਾ ॥
ਜਗ ਪਤਿ ਬ੍ਰਤਾ ਚਾਰਿ ਬਿਧਿ ਅਹਹਿਂ। ਬੇਦ ਪੁਰਾਨ ਸਂਤ ਸਬ ਕਹਹਿਮ੍ ॥
ਉਤ੍ਤਮ ਕੇ ਅਸ ਬਸ ਮਨ ਮਾਹੀਂ। ਸਪਨੇਹੁਁ ਆਨ ਪੁਰੁਸ਼ ਜਗ ਨਾਹੀਮ੍ ॥
ਮਧ੍ਯਮ ਪਰਪਤਿ ਦੇਖਿ ਕੈਸੇਂ। ਭ੍ਰਾਤਾ ਪਿਤਾ ਪੁਤ੍ਰ ਨਿਜ ਜੈਂਸੇਮ੍ ॥
ਧਰ੍ਮ ਬਿਚਾਰਿ ਸਮੁਝਿ ਕੁਲ ਰਹੀ। ਸੋ ਨਿਕਿਸ਼੍ਟ ਤ੍ਰਿਯ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਅਸ ਕਹੀ ॥
ਬਿਨੁ ਅਵਸਰ ਭਯ ਤੇਂ ਰਹ ਜੋਈ। ਜਾਨੇਹੁ ਅਧਮ ਨਾਰਿ ਜਗ ਸੋਈ ॥
ਪਤਿ ਬਂਚਕ ਪਰਪਤਿ ਰਤਿ ਕਰੀ। ਰੌਰਵ ਨਰਕ ਕਲ੍ਪ ਸਤ ਪਰੀ ॥
ਛਨ ਸੁਖ ਲਾਗਿ ਜਨਮ ਸਤ ਕੋਟਿ। ਦੁਖ ਨ ਸਮੁਝ ਤੇਹਿ ਸਮ ਕੋ ਖੋਟੀ ॥
ਬਿਨੁ ਸ਼੍ਰਮ ਨਾਰਿ ਪਰਮ ਗਤਿ ਲਹੀ। ਪਤਿਬ੍ਰਤ ਧਰ੍ਮ ਛਾਡ਼ਇ ਛਲ ਗਹੀ ॥
ਪਤਿ ਪ੍ਰਤਿਕੁਲ ਜਨਮ ਜਹਁ ਜਾਈ। ਬਿਧਵਾ ਹੋਈ ਪਾਈ ਤਰੁਨਾਈ ॥

ਸੋ. ਸਹਜ ਅਪਾਵਨਿ ਨਾਰਿ ਪਤਿ ਸੇਵਤ ਸੁਭ ਗਤਿ ਲਹਿ।
ਜਸੁ ਗਾਵਤ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਚਾਰਿ ਅਜਹੁ ਤੁਲਸਿਕਾ ਹਰਿਹਿ ਪ੍ਰਿਯ ॥ 5ਕ ॥

ਸਨੁ ਸੀਤਾ ਤਵ ਨਾਮ ਸੁਮਿਰ ਨਾਰਿ ਪਤਿਬ੍ਰਤ ਕਰਹਿ।
ਤੋਹਿ ਪ੍ਰਾਨਪ੍ਰਿਯ ਰਾਮ ਕਹਿਉਁ ਕਥਾ ਸਂਸਾਰ ਹਿਤ ॥ 5ਖ ॥

ਸੁਨਿ ਜਾਨਕੀਂ ਪਰਮ ਸੁਖੁ ਪਾਵਾ। ਸਾਦਰ ਤਾਸੁ ਚਰਨ ਸਿਰੁ ਨਾਵਾ ॥
ਤਬ ਮੁਨਿ ਸਨ ਕਹ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਨਿਧਾਨਾ। ਆਯਸੁ ਹੋਇ ਜਾਉਁ ਬਨ ਆਨਾ ॥
ਸਂਤਤ ਮੋ ਪਰ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਕਰੇਹੂ। ਸੇਵਕ ਜਾਨਿ ਤਜੇਹੁ ਜਨਿ ਨੇਹੂ ॥
ਧਰ੍ਮ ਧੁਰਂਧਰ ਪ੍ਰਭੁ ਕੈ ਬਾਨੀ। ਸੁਨਿ ਸਪ੍ਰੇਮ ਬੋਲੇ ਮੁਨਿ ਗ੍ਯਾਨੀ ॥
ਜਾਸੁ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਅਜ ਸਿਵ ਸਨਕਾਦੀ। ਚਹਤ ਸਕਲ ਪਰਮਾਰਥ ਬਾਦੀ ॥
ਤੇ ਤੁਮ੍ਹ ਰਾਮ ਅਕਾਮ ਪਿਆਰੇ। ਦੀਨ ਬਂਧੁ ਮ੍ਰੁਰੁਇਦੁ ਬਚਨ ਉਚਾਰੇ ॥
ਅਬ ਜਾਨੀ ਮੈਂ ਸ਼੍ਰੀ ਚਤੁਰਾਈ। ਭਜੀ ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਸਬ ਦੇਵ ਬਿਹਾਈ ॥
ਜੇਹਿ ਸਮਾਨ ਅਤਿਸਯ ਨਹਿਂ ਕੋਈ। ਤਾ ਕਰ ਸੀਲ ਕਸ ਨ ਅਸ ਹੋਈ ॥
ਕੇਹਿ ਬਿਧਿ ਕਹੌਂ ਜਾਹੁ ਅਬ ਸ੍ਵਾਮੀ। ਕਹਹੁ ਨਾਥ ਤੁਮ੍ਹ ਅਂਤਰਜਾਮੀ ॥
ਅਸ ਕਹਿ ਪ੍ਰਭੁ ਬਿਲੋਕਿ ਮੁਨਿ ਧੀਰਾ। ਲੋਚਨ ਜਲ ਬਹ ਪੁਲਕ ਸਰੀਰਾ ॥

ਛਂ. ਤਨ ਪੁਲਕ ਨਿਰ੍ਭਰ ਪ੍ਰੇਮ ਪੁਰਨ ਨਯਨ ਮੁਖ ਪਂਕਜ ਦਿਏ।
ਮਨ ਗ੍ਯਾਨ ਗੁਨ ਗੋਤੀਤ ਪ੍ਰਭੁ ਮੈਂ ਦੀਖ ਜਪ ਤਪ ਕਾ ਕਿਏ ॥
ਜਪ ਜੋਗ ਧਰ੍ਮ ਸਮੂਹ ਤੇਂ ਨਰ ਭਗਤਿ ਅਨੁਪਮ ਪਾਵੀ।
ਰਧੁਬੀਰ ਚਰਿਤ ਪੁਨੀਤ ਨਿਸਿ ਦਿਨ ਦਾਸ ਤੁਲਸੀ ਗਾਵੀ ॥

ਦੋ. ਕਲਿਮਲ ਸਮਨ ਦਮਨ ਮਨ ਰਾਮ ਸੁਜਸ ਸੁਖਮੂਲ।
ਸਾਦਰ ਸੁਨਹਿ ਜੇ ਤਿਨ੍ਹ ਪਰ ਰਾਮ ਰਹਹਿਂ ਅਨੁਕੂਲ ॥ 6(ਕ) ॥

ਸੋ. ਕਠਿਨ ਕਾਲ ਮਲ ਕੋਸ ਧਰ੍ਮ ਨ ਗ੍ਯਾਨ ਨ ਜੋਗ ਜਪ।
ਪਰਿਹਰਿ ਸਕਲ ਭਰੋਸ ਰਾਮਹਿ ਭਜਹਿਂ ਤੇ ਚਤੁਰ ਨਰ ॥ 6(ਖ) ॥

ਮੁਨਿ ਪਦ ਕਮਲ ਨਾਇ ਕਰਿ ਸੀਸਾ। ਚਲੇ ਬਨਹਿ ਸੁਰ ਨਰ ਮੁਨਿ ਈਸਾ ॥
ਆਗੇ ਰਾਮ ਅਨੁਜ ਪੁਨਿ ਪਾਛੇਂ। ਮੁਨਿ ਬਰ ਬੇਸ਼ ਬਨੇ ਅਤਿ ਕਾਛੇਮ੍ ॥
ਉਮਯ ਬੀਚ ਸ਼੍ਰੀ ਸੋਹਿ ਕੈਸੀ। ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਜੀਵ ਬਿਚ ਮਾਯਾ ਜੈਸੀ ॥
ਸਰਿਤਾ ਬਨ ਗਿਰਿ ਅਵਘਟ ਘਾਟਾ। ਪਤਿ ਪਹਿਚਾਨੀ ਦੇਹਿਂ ਬਰ ਬਾਟਾ ॥
ਜਹਁ ਜਹਁ ਜਾਹਿ ਦੇਵ ਰਘੁਰਾਯਾ। ਕਰਹਿਂ ਮੇਧ ਤਹਁ ਤਹਁ ਨਭ ਛਾਯਾ ॥
ਮਿਲਾ ਅਸੁਰ ਬਿਰਾਧ ਮਗ ਜਾਤਾ। ਆਵਤਹੀਂ ਰਘੁਵੀਰ ਨਿਪਾਤਾ ॥
ਤੁਰਤਹਿਂ ਰੁਚਿਰ ਰੂਪ ਤੇਹਿਂ ਪਾਵਾ। ਦੇਖਿ ਦੁਖੀ ਨਿਜ ਧਾਮ ਪਠਾਵਾ ॥
ਪੁਨਿ ਆਏ ਜਹਁ ਮੁਨਿ ਸਰਭਂਗਾ। ਸੁਂਦਰ ਅਨੁਜ ਜਾਨਕੀ ਸਂਗਾ ॥

ਦੋ. ਦੇਖੀ ਰਾਮ ਮੁਖ ਪਂਕਜ ਮੁਨਿਬਰ ਲੋਚਨ ਭ੍ਰੁਰੁਇਂਗ।
ਸਾਦਰ ਪਾਨ ਕਰਤ ਅਤਿ ਧਨ੍ਯ ਜਨ੍ਮ ਸਰਭਂਗ ॥ 7 ॥

ਕਹ ਮੁਨਿ ਸੁਨੁ ਰਘੁਬੀਰ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਲਾ। ਸਂਕਰ ਮਾਨਸ ਰਾਜਮਰਾਲਾ ॥
ਜਾਤ ਰਹੇਉਁ ਬਿਰਂਚਿ ਕੇ ਧਾਮਾ। ਸੁਨੇਉਁ ਸ਼੍ਰਵਨ ਬਨ ਐਹਹਿਂ ਰਾਮਾ ॥
ਚਿਤਵਤ ਪਂਥ ਰਹੇਉਁ ਦਿਨ ਰਾਤੀ। ਅਬ ਪ੍ਰਭੁ ਦੇਖਿ ਜੁਡ਼ਆਨੀ ਛਾਤੀ ॥
ਨਾਥ ਸਕਲ ਸਾਧਨ ਮੈਂ ਹੀਨਾ। ਕੀਨ੍ਹੀ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਜਾਨਿ ਜਨ ਦੀਨਾ ॥
ਸੋ ਕਛੁ ਦੇਵ ਨ ਮੋਹਿ ਨਿਹੋਰਾ। ਨਿਜ ਪਨ ਰਾਖੇਉ ਜਨ ਮਨ ਚੋਰਾ ॥
ਤਬ ਲਗਿ ਰਹਹੁ ਦੀਨ ਹਿਤ ਲਾਗੀ। ਜਬ ਲਗਿ ਮਿਲੌਂ ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਤਨੁ ਤ੍ਯਾਗੀ ॥
ਜੋਗ ਜਗ੍ਯ ਜਪ ਤਪ ਬ੍ਰਤ ਕੀਨ੍ਹਾ। ਪ੍ਰਭੁ ਕਹਁ ਦੇਇ ਭਗਤਿ ਬਰ ਲੀਨ੍ਹਾ ॥
ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਸਰ ਰਚਿ ਮੁਨਿ ਸਰਭਂਗਾ। ਬੈਠੇ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਛਾਡ਼ਇ ਸਬ ਸਂਗਾ ॥

ਦੋ. ਸੀਤਾ ਅਨੁਜ ਸਮੇਤ ਪ੍ਰਭੁ ਨੀਲ ਜਲਦ ਤਨੁ ਸ੍ਯਾਮ।
ਮਮ ਹਿਯਁ ਬਸਹੁ ਨਿਰਂਤਰ ਸਗੁਨਰੁਪ ਸ਼੍ਰੀਰਾਮ ॥ 8 ॥

ਅਸ ਕਹਿ ਜੋਗ ਅਗਿਨਿ ਤਨੁ ਜਾਰਾ। ਰਾਮ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਁ ਬੈਕੁਂਠ ਸਿਧਾਰਾ ॥
ਤਾਤੇ ਮੁਨਿ ਹਰਿ ਲੀਨ ਨ ਭਯੂ। ਪ੍ਰਥਮਹਿਂ ਭੇਦ ਭਗਤਿ ਬਰ ਲਯੂ ॥
ਰਿਸ਼ਿ ਨਿਕਾਯ ਮੁਨਿਬਰ ਗਤਿ ਦੇਖਿ। ਸੁਖੀ ਭੇ ਨਿਜ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਬਿਸੇਸ਼ੀ ॥
ਅਸ੍ਤੁਤਿ ਕਰਹਿਂ ਸਕਲ ਮੁਨਿ ਬ੍ਰੁਰੁਇਂਦਾ। ਜਯਤਿ ਪ੍ਰਨਤ ਹਿਤ ਕਰੁਨਾ ਕਂਦਾ ॥
ਪੁਨਿ ਰਘੁਨਾਥ ਚਲੇ ਬਨ ਆਗੇ। ਮੁਨਿਬਰ ਬ੍ਰੁਰੁਇਂਦ ਬਿਪੁਲ ਸਁਗ ਲਾਗੇ ॥
ਅਸ੍ਥਿ ਸਮੂਹ ਦੇਖਿ ਰਘੁਰਾਯਾ। ਪੂਛੀ ਮੁਨਿਨ੍ਹ ਲਾਗਿ ਅਤਿ ਦਾਯਾ ॥
ਜਾਨਤਹੁਁ ਪੂਛਿਅ ਕਸ ਸ੍ਵਾਮੀ। ਸਬਦਰਸੀ ਤੁਮ੍ਹ ਅਂਤਰਜਾਮੀ ॥
ਨਿਸਿਚਰ ਨਿਕਰ ਸਕਲ ਮੁਨਿ ਖਾਏ। ਸੁਨਿ ਰਘੁਬੀਰ ਨਯਨ ਜਲ ਛਾਏ ॥

ਦੋ. ਨਿਸਿਚਰ ਹੀਨ ਕਰੁਁ ਮਹਿ ਭੁਜ ਉਠਾਇ ਪਨ ਕੀਨ੍ਹ।
ਸਕਲ ਮੁਨਿਨ੍ਹ ਕੇ ਆਸ਼੍ਰਮਨ੍ਹਿ ਜਾਇ ਜਾਇ ਸੁਖ ਦੀਨ੍ਹ ॥ 9 ॥

ਮੁਨਿ ਅਗਸ੍ਤਿ ਕਰ ਸਿਸ਼੍ਯ ਸੁਜਾਨਾ। ਨਾਮ ਸੁਤੀਛਨ ਰਤਿ ਭਗਵਾਨਾ ॥
ਮਨ ਕ੍ਰਮ ਬਚਨ ਰਾਮ ਪਦ ਸੇਵਕ। ਸਪਨੇਹੁਁ ਆਨ ਭਰੋਸ ਨ ਦੇਵਕ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਆਗਵਨੁ ਸ਼੍ਰਵਨ ਸੁਨਿ ਪਾਵਾ। ਕਰਤ ਮਨੋਰਥ ਆਤੁਰ ਧਾਵਾ ॥
ਹੇ ਬਿਧਿ ਦੀਨਬਂਧੁ ਰਘੁਰਾਯਾ। ਮੋ ਸੇ ਸਠ ਪਰ ਕਰਿਹਹਿਂ ਦਾਯਾ ॥
ਸਹਿਤ ਅਨੁਜ ਮੋਹਿ ਰਾਮ ਗੋਸਾਈ। ਮਿਲਿਹਹਿਂ ਨਿਜ ਸੇਵਕ ਕੀ ਨਾਈ ॥
ਮੋਰੇ ਜਿਯਁ ਭਰੋਸ ਦ੍ਰੁਰੁਇਢ਼ ਨਾਹੀਂ। ਭਗਤਿ ਬਿਰਤਿ ਨ ਗ੍ਯਾਨ ਮਨ ਮਾਹੀਮ੍ ॥
ਨਹਿਂ ਸਤਸਂਗ ਜੋਗ ਜਪ ਜਾਗਾ। ਨਹਿਂ ਦ੍ਰੁਰੁਇਢ਼ ਚਰਨ ਕਮਲ ਅਨੁਰਾਗਾ ॥
ਏਕ ਬਾਨਿ ਕਰੁਨਾਨਿਧਾਨ ਕੀ। ਸੋ ਪ੍ਰਿਯ ਜਾਕੇਂ ਗਤਿ ਨ ਆਨ ਕੀ ॥
ਹੋਇਹੈਂ ਸੁਫਲ ਆਜੁ ਮਮ ਲੋਚਨ। ਦੇਖਿ ਬਦਨ ਪਂਕਜ ਭਵ ਮੋਚਨ ॥
ਨਿਰ੍ਭਰ ਪ੍ਰੇਮ ਮਗਨ ਮੁਨਿ ਗ੍ਯਾਨੀ। ਕਹਿ ਨ ਜਾਇ ਸੋ ਦਸਾ ਭਵਾਨੀ ॥
ਦਿਸਿ ਅਰੁ ਬਿਦਿਸਿ ਪਂਥ ਨਹਿਂ ਸੂਝਾ। ਕੋ ਮੈਂ ਚਲੇਉਁ ਕਹਾਁ ਨਹਿਂ ਬੂਝਾ ॥
ਕਬਹੁਁਕ ਫਿਰਿ ਪਾਛੇਂ ਪੁਨਿ ਜਾਈ। ਕਬਹੁਁਕ ਨ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਯ ਕਰਿ ਗੁਨ ਗਾਈ ॥
ਅਬਿਰਲ ਪ੍ਰੇਮ ਭਗਤਿ ਮੁਨਿ ਪਾਈ। ਪ੍ਰਭੁ ਦੇਖੈਂ ਤਰੁ ਓਟ ਲੁਕਾਈ ॥
ਅਤਿਸਯ ਪ੍ਰੀਤਿ ਦੇਖਿ ਰਘੁਬੀਰਾ। ਪ੍ਰਗਟੇ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਹਰਨ ਭਵ ਭੀਰਾ ॥
ਮੁਨਿ ਮਗ ਮਾਝ ਅਚਲ ਹੋਇ ਬੈਸਾ। ਪੁਲਕ ਸਰੀਰ ਪਨਸ ਫਲ ਜੈਸਾ ॥
ਤਬ ਰਘੁਨਾਥ ਨਿਕਟ ਚਲਿ ਆਏ। ਦੇਖਿ ਦਸਾ ਨਿਜ ਜਨ ਮਨ ਭਾਏ ॥
ਮੁਨਿਹਿ ਰਾਮ ਬਹੁ ਭਾਁਤਿ ਜਗਾਵਾ। ਜਾਗ ਨ ਧ੍ਯਾਨਜਨਿਤ ਸੁਖ ਪਾਵਾ ॥
ਭੂਪ ਰੂਪ ਤਬ ਰਾਮ ਦੁਰਾਵਾ। ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਚਤੁਰ੍ਭੁਜ ਰੂਪ ਦੇਖਾਵਾ ॥
ਮੁਨਿ ਅਕੁਲਾਇ ਉਠਾ ਤਬ ਕੈਸੇਂ। ਬਿਕਲ ਹੀਨ ਮਨਿ ਫਨਿ ਬਰ ਜੈਸੇਮ੍ ॥
ਆਗੇਂ ਦੇਖਿ ਰਾਮ ਤਨ ਸ੍ਯਾਮਾ। ਸੀਤਾ ਅਨੁਜ ਸਹਿਤ ਸੁਖ ਧਾਮਾ ॥
ਪਰੇਉ ਲਕੁਟ ਇਵ ਚਰਨਨ੍ਹਿ ਲਾਗੀ। ਪ੍ਰੇਮ ਮਗਨ ਮੁਨਿਬਰ ਬਡ਼ਭਾਗੀ ॥
ਭੁਜ ਬਿਸਾਲ ਗਹਿ ਲਿਏ ਉਠਾਈ। ਪਰਮ ਪ੍ਰੀਤਿ ਰਾਖੇ ਉਰ ਲਾਈ ॥
ਮੁਨਿਹਿ ਮਿਲਤ ਅਸ ਸੋਹ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਲਾ। ਕਨਕ ਤਰੁਹਿ ਜਨੁ ਭੇਂਟ ਤਮਾਲਾ ॥
ਰਾਮ ਬਦਨੁ ਬਿਲੋਕ ਮੁਨਿ ਠਾਢ਼ਆ। ਮਾਨਹੁਁ ਚਿਤ੍ਰ ਮਾਝ ਲਿਖਿ ਕਾਢ਼ਆ ॥

ਦੋ. ਤਬ ਮੁਨਿ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਧੀਰ ਧੀਰ ਗਹਿ ਪਦ ਬਾਰਹਿਂ ਬਾਰ।
ਨਿਜ ਆਸ਼੍ਰਮ ਪ੍ਰਭੁ ਆਨਿ ਕਰਿ ਪੂਜਾ ਬਿਬਿਧ ਪ੍ਰਕਾਰ ॥ 10 ॥

ਕਹ ਮੁਨਿ ਪ੍ਰਭੁ ਸੁਨੁ ਬਿਨਤੀ ਮੋਰੀ। ਅਸ੍ਤੁਤਿ ਕਰੌਂ ਕਵਨ ਬਿਧਿ ਤੋਰੀ ॥
ਮਹਿਮਾ ਅਮਿਤ ਮੋਰਿ ਮਤਿ ਥੋਰੀ। ਰਬਿ ਸਨ੍ਮੁਖ ਖਦ੍ਯੋਤ ਅਁਜੋਰੀ ॥
ਸ਼੍ਯਾਮ ਤਾਮਰਸ ਦਾਮ ਸ਼ਰੀਰਂ। ਜਟਾ ਮੁਕੁਟ ਪਰਿਧਨ ਮੁਨਿਚੀਰਮ੍ ॥
ਪਾਣਿ ਚਾਪ ਸ਼ਰ ਕਟਿ ਤੂਣੀਰਂ। ਨੌਮਿ ਨਿਰਂਤਰ ਸ਼੍ਰੀਰਘੁਵੀਰਮ੍ ॥
ਮੋਹ ਵਿਪਿਨ ਘਨ ਦਹਨ ਕ੍ਰੁਰੁਇਸ਼ਾਨੁਃ। ਸਂਤ ਸਰੋਰੁਹ ਕਾਨਨ ਭਾਨੁਃ ॥
ਨਿਸ਼ਿਚਰ ਕਰਿ ਵਰੂਥ ਮ੍ਰੁਰੁਇਗਰਾਜਃ। ਤ੍ਰਾਤੁ ਸਦਾ ਨੋ ਭਵ ਖਗ ਬਾਜਃ ॥
ਅਰੁਣ ਨਯਨ ਰਾਜੀਵ ਸੁਵੇਸ਼ਂ। ਸੀਤਾ ਨਯਨ ਚਕੋਰ ਨਿਸ਼ੇਸ਼ਮ੍ ॥
ਹਰ ਹ੍ਰਦਿ ਮਾਨਸ ਬਾਲ ਮਰਾਲਂ। ਨੌਮਿ ਰਾਮ ਉਰ ਬਾਹੁ ਵਿਸ਼ਾਲਮ੍ ॥
ਸਂਸ਼ਯ ਸਰ੍ਪ ਗ੍ਰਸਨ ਉਰਗਾਦਃ। ਸ਼ਮਨ ਸੁਕਰ੍ਕਸ਼ ਤਰ੍ਕ ਵਿਸ਼ਾਦਃ ॥
ਭਵ ਭਂਜਨ ਰਂਜਨ ਸੁਰ ਯੂਥਃ। ਤ੍ਰਾਤੁ ਸਦਾ ਨੋ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਵਰੂਥਃ ॥
ਨਿਰ੍ਗੁਣ ਸਗੁਣ ਵਿਸ਼ਮ ਸਮ ਰੂਪਂ। ਜ੍ਞਾਨ ਗਿਰਾ ਗੋਤੀਤਮਨੂਪਮ੍ ॥
ਅਮਲਮਖਿਲਮਨਵਦ੍ਯਮਪਾਰਂ। ਨੌਮਿ ਰਾਮ ਭਂਜਨ ਮਹਿ ਭਾਰਮ੍ ॥
ਭਕ੍ਤ ਕਲ੍ਪਪਾਦਪ ਆਰਾਮਃ। ਤਰ੍ਜਨ ਕ੍ਰੋਧ ਲੋਭ ਮਦ ਕਾਮਃ ॥
ਅਤਿ ਨਾਗਰ ਭਵ ਸਾਗਰ ਸੇਤੁਃ। ਤ੍ਰਾਤੁ ਸਦਾ ਦਿਨਕਰ ਕੁਲ ਕੇਤੁਃ ॥
ਅਤੁਲਿਤ ਭੁਜ ਪ੍ਰਤਾਪ ਬਲ ਧਾਮਃ। ਕਲਿ ਮਲ ਵਿਪੁਲ ਵਿਭਂਜਨ ਨਾਮਃ ॥
ਧਰ੍ਮ ਵਰ੍ਮ ਨਰ੍ਮਦ ਗੁਣ ਗ੍ਰਾਮਃ। ਸਂਤਤ ਸ਼ਂ ਤਨੋਤੁ ਮਮ ਰਾਮਃ ॥
ਜਦਪਿ ਬਿਰਜ ਬ੍ਯਾਪਕ ਅਬਿਨਾਸੀ। ਸਬ ਕੇ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਨਿਰਂਤਰ ਬਾਸੀ ॥
ਤਦਪਿ ਅਨੁਜ ਸ਼੍ਰੀ ਸਹਿਤ ਖਰਾਰੀ। ਬਸਤੁ ਮਨਸਿ ਮਮ ਕਾਨਨਚਾਰੀ ॥
ਜੇ ਜਾਨਹਿਂ ਤੇ ਜਾਨਹੁਁ ਸ੍ਵਾਮੀ। ਸਗੁਨ ਅਗੁਨ ਉਰ ਅਂਤਰਜਾਮੀ ॥
ਜੋ ਕੋਸਲ ਪਤਿ ਰਾਜਿਵ ਨਯਨਾ। ਕਰੁ ਸੋ ਰਾਮ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯ ਮਮ ਅਯਨਾ।
ਅਸ ਅਭਿਮਾਨ ਜਾਇ ਜਨਿ ਭੋਰੇ। ਮੈਂ ਸੇਵਕ ਰਘੁਪਤਿ ਪਤਿ ਮੋਰੇ ॥
ਸੁਨਿ ਮੁਨਿ ਬਚਨ ਰਾਮ ਮਨ ਭਾਏ। ਬਹੁਰਿ ਹਰਸ਼ਿ ਮੁਨਿਬਰ ਉਰ ਲਾਏ ॥
ਪਰਮ ਪ੍ਰਸਨ੍ਨ ਜਾਨੁ ਮੁਨਿ ਮੋਹੀ। ਜੋ ਬਰ ਮਾਗਹੁ ਦੇਉ ਸੋ ਤੋਹੀ ॥
ਮੁਨਿ ਕਹ ਮੈ ਬਰ ਕਬਹੁਁ ਨ ਜਾਚਾ। ਸਮੁਝਿ ਨ ਪਰਿ ਝੂਠ ਕਾ ਸਾਚਾ ॥
ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਨੀਕ ਲਾਗੈ ਰਘੁਰਾਈ। ਸੋ ਮੋਹਿ ਦੇਹੁ ਦਾਸ ਸੁਖਦਾਈ ॥
ਅਬਿਰਲ ਭਗਤਿ ਬਿਰਤਿ ਬਿਗ੍ਯਾਨਾ। ਹੋਹੁ ਸਕਲ ਗੁਨ ਗ੍ਯਾਨ ਨਿਧਾਨਾ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਜੋ ਦੀਨ੍ਹ ਸੋ ਬਰੁ ਮੈਂ ਪਾਵਾ। ਅਬ ਸੋ ਦੇਹੁ ਮੋਹਿ ਜੋ ਭਾਵਾ ॥

ਦੋ. ਅਨੁਜ ਜਾਨਕੀ ਸਹਿਤ ਪ੍ਰਭੁ ਚਾਪ ਬਾਨ ਧਰ ਰਾਮ।
ਮਮ ਹਿਯ ਗਗਨ ਇਂਦੁ ਇਵ ਬਸਹੁ ਸਦਾ ਨਿਹਕਾਮ ॥ 11 ॥

ਏਵਮਸ੍ਤੁ ਕਰਿ ਰਮਾਨਿਵਾਸਾ। ਹਰਸ਼ਿ ਚਲੇ ਕੁਭਂਜ ਰਿਸ਼ਿ ਪਾਸਾ ॥
ਬਹੁਤ ਦਿਵਸ ਗੁਰ ਦਰਸਨ ਪਾਏਁ। ਭੇ ਮੋਹਿ ਏਹਿਂ ਆਸ਼੍ਰਮ ਆਏਁ ॥
ਅਬ ਪ੍ਰਭੁ ਸਂਗ ਜਾਉਁ ਗੁਰ ਪਾਹੀਂ। ਤੁਮ੍ਹ ਕਹਁ ਨਾਥ ਨਿਹੋਰਾ ਨਾਹੀਮ੍ ॥
ਦੇਖਿ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਨਿਧਿ ਮੁਨਿ ਚਤੁਰਾਈ। ਲਿਏ ਸਂਗ ਬਿਹਸੈ ਦ੍ਵੌ ਭਾਈ ॥
ਪਂਥ ਕਹਤ ਨਿਜ ਭਗਤਿ ਅਨੂਪਾ। ਮੁਨਿ ਆਸ਼੍ਰਮ ਪਹੁਁਚੇ ਸੁਰਭੂਪਾ ॥
ਤੁਰਤ ਸੁਤੀਛਨ ਗੁਰ ਪਹਿਂ ਗਯੂ। ਕਰਿ ਦਂਡਵਤ ਕਹਤ ਅਸ ਭਯੂ ॥
ਨਾਥ ਕੌਸਲਾਧੀਸ ਕੁਮਾਰਾ। ਆਏ ਮਿਲਨ ਜਗਤ ਆਧਾਰਾ ॥
ਰਾਮ ਅਨੁਜ ਸਮੇਤ ਬੈਦੇਹੀ। ਨਿਸਿ ਦਿਨੁ ਦੇਵ ਜਪਤ ਹਹੁ ਜੇਹੀ ॥
ਸੁਨਤ ਅਗਸ੍ਤਿ ਤੁਰਤ ਉਠਿ ਧਾਏ। ਹਰਿ ਬਿਲੋਕਿ ਲੋਚਨ ਜਲ ਛਾਏ ॥
ਮੁਨਿ ਪਦ ਕਮਲ ਪਰੇ ਦ੍ਵੌ ਭਾਈ। ਰਿਸ਼ਿ ਅਤਿ ਪ੍ਰੀਤਿ ਲਿਏ ਉਰ ਲਾਈ ॥
ਸਾਦਰ ਕੁਸਲ ਪੂਛਿ ਮੁਨਿ ਗ੍ਯਾਨੀ। ਆਸਨ ਬਰ ਬੈਠਾਰੇ ਆਨੀ ॥
ਪੁਨਿ ਕਰਿ ਬਹੁ ਪ੍ਰਕਾਰ ਪ੍ਰਭੁ ਪੂਜਾ। ਮੋਹਿ ਸਮ ਭਾਗ੍ਯਵਂਤ ਨਹਿਂ ਦੂਜਾ ॥
ਜਹਁ ਲਗਿ ਰਹੇ ਅਪਰ ਮੁਨਿ ਬ੍ਰੁਰੁਇਂਦਾ। ਹਰਸ਼ੇ ਸਬ ਬਿਲੋਕਿ ਸੁਖਕਂਦਾ ॥

ਦੋ. ਮੁਨਿ ਸਮੂਹ ਮਹਁ ਬੈਠੇ ਸਨ੍ਮੁਖ ਸਬ ਕੀ ਓਰ।
ਸਰਦ ਇਂਦੁ ਤਨ ਚਿਤਵਤ ਮਾਨਹੁਁ ਨਿਕਰ ਚਕੋਰ ॥ 12 ॥

ਤਬ ਰਘੁਬੀਰ ਕਹਾ ਮੁਨਿ ਪਾਹੀਂ। ਤੁਮ੍ਹ ਸਨ ਪ੍ਰਭੁ ਦੁਰਾਵ ਕਛੁ ਨਾਹੀ ॥
ਤੁਮ੍ਹ ਜਾਨਹੁ ਜੇਹਿ ਕਾਰਨ ਆਯੁਁ। ਤਾਤੇ ਤਾਤ ਨ ਕਹਿ ਸਮੁਝਾਯੁਁ ॥
ਅਬ ਸੋ ਮਂਤ੍ਰ ਦੇਹੁ ਪ੍ਰਭੁ ਮੋਹੀ। ਜੇਹਿ ਪ੍ਰਕਾਰ ਮਾਰੌਂ ਮੁਨਿਦ੍ਰੋਹੀ ॥
ਮੁਨਿ ਮੁਸਕਾਨੇ ਸੁਨਿ ਪ੍ਰਭੁ ਬਾਨੀ। ਪੂਛੇਹੁ ਨਾਥ ਮੋਹਿ ਕਾ ਜਾਨੀ ॥
ਤੁਮ੍ਹਰੇਇਁ ਭਜਨ ਪ੍ਰਭਾਵ ਅਘਾਰੀ। ਜਾਨੁਁ ਮਹਿਮਾ ਕਛੁਕ ਤੁਮ੍ਹਾਰੀ ॥
ਊਮਰਿ ਤਰੁ ਬਿਸਾਲ ਤਵ ਮਾਯਾ। ਫਲ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਂਡ ਅਨੇਕ ਨਿਕਾਯਾ ॥
ਜੀਵ ਚਰਾਚਰ ਜਂਤੁ ਸਮਾਨਾ। ਭੀਤਰ ਬਸਹਿ ਨ ਜਾਨਹਿਂ ਆਨਾ ॥
ਤੇ ਫਲ ਭਚ੍ਛਕ ਕਠਿਨ ਕਰਾਲਾ। ਤਵ ਭਯਁ ਡਰਤ ਸਦਾ ਸੌ ਕਾਲਾ ॥
ਤੇ ਤੁਮ੍ਹ ਸਕਲ ਲੋਕਪਤਿ ਸਾਈਂ। ਪੂਁਛੇਹੁ ਮੋਹਿ ਮਨੁਜ ਕੀ ਨਾਈਮ੍ ॥
ਯਹ ਬਰ ਮਾਗੁਁ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਨਿਕੇਤਾ। ਬਸਹੁ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਸ਼੍ਰੀ ਅਨੁਜ ਸਮੇਤਾ ॥
ਅਬਿਰਲ ਭਗਤਿ ਬਿਰਤਿ ਸਤਸਂਗਾ। ਚਰਨ ਸਰੋਰੁਹ ਪ੍ਰੀਤਿ ਅਭਂਗਾ ॥
ਜਦ੍ਯਪਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਅਖਂਡ ਅਨਂਤਾ। ਅਨੁਭਵ ਗਮ੍ਯ ਭਜਹਿਂ ਜੇਹਿ ਸਂਤਾ ॥
ਅਸ ਤਵ ਰੂਪ ਬਖਾਨੁਁ ਜਾਨੁਁ। ਫਿਰਿ ਫਿਰਿ ਸਗੁਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਰਤਿ ਮਾਨੁਁ ॥
ਸਂਤਤ ਦਾਸਨ੍ਹ ਦੇਹੁ ਬਡ਼ਆਈ। ਤਾਤੇਂ ਮੋਹਿ ਪੂਁਛੇਹੁ ਰਘੁਰਾਈ ॥
ਹੈ ਪ੍ਰਭੁ ਪਰਮ ਮਨੋਹਰ ਠ੍AUਁ। ਪਾਵਨ ਪਂਚਬਟੀ ਤੇਹਿ ਨ੍AUਁ ॥
ਦਂਡਕ ਬਨ ਪੁਨੀਤ ਪ੍ਰਭੁ ਕਰਹੂ। ਉਗ੍ਰ ਸਾਪ ਮੁਨਿਬਰ ਕਰ ਹਰਹੂ ॥
ਬਾਸ ਕਰਹੁ ਤਹਁ ਰਘੁਕੁਲ ਰਾਯਾ। ਕੀਜੇ ਸਕਲ ਮੁਨਿਨ੍ਹ ਪਰ ਦਾਯਾ ॥
ਚਲੇ ਰਾਮ ਮੁਨਿ ਆਯਸੁ ਪਾਈ। ਤੁਰਤਹਿਂ ਪਂਚਬਟੀ ਨਿਅਰਾਈ ॥

ਦੋ. ਗੀਧਰਾਜ ਸੈਂ ਭੈਂਟ ਭਿ ਬਹੁ ਬਿਧਿ ਪ੍ਰੀਤਿ ਬਢ਼ਆਇ ॥
ਗੋਦਾਵਰੀ ਨਿਕਟ ਪ੍ਰਭੁ ਰਹੇ ਪਰਨ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹ ਛਾਇ ॥ 13 ॥

ਜਬ ਤੇ ਰਾਮ ਕੀਨ੍ਹ ਤਹਁ ਬਾਸਾ। ਸੁਖੀ ਭੇ ਮੁਨਿ ਬੀਤੀ ਤ੍ਰਾਸਾ ॥
ਗਿਰਿ ਬਨ ਨਦੀਂ ਤਾਲ ਛਬਿ ਛਾਏ। ਦਿਨ ਦਿਨ ਪ੍ਰਤਿ ਅਤਿ ਹੌਹਿਂ ਸੁਹਾਏ ॥
ਖਗ ਮ੍ਰੁਰੁਇਗ ਬ੍ਰੁਰੁਇਂਦ ਅਨਂਦਿਤ ਰਹਹੀਂ। ਮਧੁਪ ਮਧੁਰ ਗਂਜਤ ਛਬਿ ਲਹਹੀਮ੍ ॥
ਸੋ ਬਨ ਬਰਨਿ ਨ ਸਕ ਅਹਿਰਾਜਾ। ਜਹਾਁ ਪ੍ਰਗਟ ਰਘੁਬੀਰ ਬਿਰਾਜਾ ॥
ਏਕ ਬਾਰ ਪ੍ਰਭੁ ਸੁਖ ਆਸੀਨਾ। ਲਛਿਮਨ ਬਚਨ ਕਹੇ ਛਲਹੀਨਾ ॥
ਸੁਰ ਨਰ ਮੁਨਿ ਸਚਰਾਚਰ ਸਾਈਂ। ਮੈਂ ਪੂਛੁਁ ਨਿਜ ਪ੍ਰਭੁ ਕੀ ਨਾਈ ॥
ਮੋਹਿ ਸਮੁਝਾਇ ਕਹਹੁ ਸੋਇ ਦੇਵਾ। ਸਬ ਤਜਿ ਕਰੌਂ ਚਰਨ ਰਜ ਸੇਵਾ ॥
ਕਹਹੁ ਗ੍ਯਾਨ ਬਿਰਾਗ ਅਰੁ ਮਾਯਾ। ਕਹਹੁ ਸੋ ਭਗਤਿ ਕਰਹੁ ਜੇਹਿਂ ਦਾਯਾ ॥

ਦੋ. ਈਸ੍ਵਰ ਜੀਵ ਭੇਦ ਪ੍ਰਭੁ ਸਕਲ ਕਹੌ ਸਮੁਝਾਇ ॥
ਜਾਤੇਂ ਹੋਇ ਚਰਨ ਰਤਿ ਸੋਕ ਮੋਹ ਭ੍ਰਮ ਜਾਇ ॥ 14 ॥

ਥੋਰੇਹਿ ਮਹਁ ਸਬ ਕਹੁਁ ਬੁਝਾਈ। ਸੁਨਹੁ ਤਾਤ ਮਤਿ ਮਨ ਚਿਤ ਲਾਈ ॥
ਮੈਂ ਅਰੁ ਮੋਰ ਤੋਰ ਤੈਂ ਮਾਯਾ। ਜੇਹਿਂ ਬਸ ਕੀਨ੍ਹੇ ਜੀਵ ਨਿਕਾਯਾ ॥
ਗੋ ਗੋਚਰ ਜਹਁ ਲਗਿ ਮਨ ਜਾਈ। ਸੋ ਸਬ ਮਾਯਾ ਜਾਨੇਹੁ ਭਾਈ ॥
ਤੇਹਿ ਕਰ ਭੇਦ ਸੁਨਹੁ ਤੁਮ੍ਹ ਸੋਊ। ਬਿਦ੍ਯਾ ਅਪਰ ਅਬਿਦ੍ਯਾ ਦੋਊ ॥
ਏਕ ਦੁਸ਼੍ਟ ਅਤਿਸਯ ਦੁਖਰੂਪਾ। ਜਾ ਬਸ ਜੀਵ ਪਰਾ ਭਵਕੂਪਾ ॥
ਏਕ ਰਚਿ ਜਗ ਗੁਨ ਬਸ ਜਾਕੇਂ। ਪ੍ਰਭੁ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਨਹਿਂ ਨਿਜ ਬਲ ਤਾਕੇਮ੍ ॥
ਗ੍ਯਾਨ ਮਾਨ ਜਹਁ ਏਕੁ ਨਾਹੀਂ। ਦੇਖ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਸਮਾਨ ਸਬ ਮਾਹੀ ॥
ਕਹਿਅ ਤਾਤ ਸੋ ਪਰਮ ਬਿਰਾਗੀ। ਤ੍ਰੁਰੁਇਨ ਸਮ ਸਿਦ੍ਧਿ ਤੀਨਿ ਗੁਨ ਤ੍ਯਾਗੀ ॥

ਦੋ. ਮਾਯਾ ਈਸ ਨ ਆਪੁ ਕਹੁਁ ਜਾਨ ਕਹਿਅ ਸੋ ਜੀਵ।
ਬਂਧ ਮੋਚ੍ਛ ਪ੍ਰਦ ਸਰ੍ਬਪਰ ਮਾਯਾ ਪ੍ਰੇਰਕ ਸੀਵ ॥ 15 ॥

ਧਰ੍ਮ ਤੇਂ ਬਿਰਤਿ ਜੋਗ ਤੇਂ ਗ੍ਯਾਨਾ। ਗ੍ਯਾਨ ਮੋਚ੍ਛਪ੍ਰਦ ਬੇਦ ਬਖਾਨਾ ॥
ਜਾਤੇਂ ਬੇਗਿ ਦ੍ਰਵੁਁ ਮੈਂ ਭਾਈ। ਸੋ ਮਮ ਭਗਤਿ ਭਗਤ ਸੁਖਦਾਈ ॥
ਸੋ ਸੁਤਂਤ੍ਰ ਅਵਲਂਬ ਨ ਆਨਾ। ਤੇਹਿ ਆਧੀਨ ਗ੍ਯਾਨ ਬਿਗ੍ਯਾਨਾ ॥
ਭਗਤਿ ਤਾਤ ਅਨੁਪਮ ਸੁਖਮੂਲਾ। ਮਿਲਿ ਜੋ ਸਂਤ ਹੋਇਁ ਅਨੁਕੂਲਾ ॥
ਭਗਤਿ ਕਿ ਸਾਧਨ ਕਹੁਁ ਬਖਾਨੀ। ਸੁਗਮ ਪਂਥ ਮੋਹਿ ਪਾਵਹਿਂ ਪ੍ਰਾਨੀ ॥
ਪ੍ਰਥਮਹਿਂ ਬਿਪ੍ਰ ਚਰਨ ਅਤਿ ਪ੍ਰੀਤੀ। ਨਿਜ ਨਿਜ ਕਰ੍ਮ ਨਿਰਤ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਰੀਤੀ ॥
ਏਹਿ ਕਰ ਫਲ ਪੁਨਿ ਬਿਸ਼ਯ ਬਿਰਾਗਾ। ਤਬ ਮਮ ਧਰ੍ਮ ਉਪਜ ਅਨੁਰਾਗਾ ॥
ਸ਼੍ਰਵਨਾਦਿਕ ਨਵ ਭਕ੍ਤਿ ਦ੍ਰੁਰੁਇਢ਼ਆਹੀਂ। ਮਮ ਲੀਲਾ ਰਤਿ ਅਤਿ ਮਨ ਮਾਹੀਮ੍ ॥
ਸਂਤ ਚਰਨ ਪਂਕਜ ਅਤਿ ਪ੍ਰੇਮਾ। ਮਨ ਕ੍ਰਮ ਬਚਨ ਭਜਨ ਦ੍ਰੁਰੁਇਢ਼ ਨੇਮਾ ॥
ਗੁਰੁ ਪਿਤੁ ਮਾਤੁ ਬਂਧੁ ਪਤਿ ਦੇਵਾ। ਸਬ ਮੋਹਿ ਕਹਁ ਜਾਨੇ ਦ੍ਰੁਰੁਇਢ਼ ਸੇਵਾ ॥
ਮਮ ਗੁਨ ਗਾਵਤ ਪੁਲਕ ਸਰੀਰਾ। ਗਦਗਦ ਗਿਰਾ ਨਯਨ ਬਹ ਨੀਰਾ ॥
ਕਾਮ ਆਦਿ ਮਦ ਦਂਭ ਨ ਜਾਕੇਂ। ਤਾਤ ਨਿਰਂਤਰ ਬਸ ਮੈਂ ਤਾਕੇਮ੍ ॥

ਦੋ. ਬਚਨ ਕਰ੍ਮ ਮਨ ਮੋਰਿ ਗਤਿ ਭਜਨੁ ਕਰਹਿਂ ਨਿਃਕਾਮ ॥
ਤਿਨ੍ਹ ਕੇ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯ ਕਮਲ ਮਹੁਁ ਕਰੁਁ ਸਦਾ ਬਿਸ਼੍ਰਾਮ ॥ 16 ॥

ਭਗਤਿ ਜੋਗ ਸੁਨਿ ਅਤਿ ਸੁਖ ਪਾਵਾ। ਲਛਿਮਨ ਪ੍ਰਭੁ ਚਰਨਨ੍ਹਿ ਸਿਰੁ ਨਾਵਾ ॥
ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਗੇ ਕਛੁਕ ਦਿਨ ਬੀਤੀ। ਕਹਤ ਬਿਰਾਗ ਗ੍ਯਾਨ ਗੁਨ ਨੀਤੀ ॥
ਸੂਪਨਖਾ ਰਾਵਨ ਕੈ ਬਹਿਨੀ। ਦੁਸ਼੍ਟ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯ ਦਾਰੁਨ ਜਸ ਅਹਿਨੀ ॥
ਪਂਚਬਟੀ ਸੋ ਗਿ ਏਕ ਬਾਰਾ। ਦੇਖਿ ਬਿਕਲ ਭਿ ਜੁਗਲ ਕੁਮਾਰਾ ॥
ਭ੍ਰਾਤਾ ਪਿਤਾ ਪੁਤ੍ਰ ਉਰਗਾਰੀ। ਪੁਰੁਸ਼ ਮਨੋਹਰ ਨਿਰਖਤ ਨਾਰੀ ॥
ਹੋਇ ਬਿਕਲ ਸਕ ਮਨਹਿ ਨ ਰੋਕੀ। ਜਿਮਿ ਰਬਿਮਨਿ ਦ੍ਰਵ ਰਬਿਹਿ ਬਿਲੋਕੀ ॥
ਰੁਚਿਰ ਰੁਪ ਧਰਿ ਪ੍ਰਭੁ ਪਹਿਂ ਜਾਈ। ਬੋਲੀ ਬਚਨ ਬਹੁਤ ਮੁਸੁਕਾਈ ॥
ਤੁਮ੍ਹ ਸਮ ਪੁਰੁਸ਼ ਨ ਮੋ ਸਮ ਨਾਰੀ। ਯਹ ਸਁਜੋਗ ਬਿਧਿ ਰਚਾ ਬਿਚਾਰੀ ॥
ਮਮ ਅਨੁਰੂਪ ਪੁਰੁਸ਼ ਜਗ ਮਾਹੀਂ। ਦੇਖੇਉਁ ਖੋਜਿ ਲੋਕ ਤਿਹੁ ਨਾਹੀਮ੍ ॥
ਤਾਤੇ ਅਬ ਲਗਿ ਰਹਿਉਁ ਕੁਮਾਰੀ। ਮਨੁ ਮਾਨਾ ਕਛੁ ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਨਿਹਾਰੀ ॥
ਸੀਤਹਿ ਚਿਤਿ ਕਹੀ ਪ੍ਰਭੁ ਬਾਤਾ। ਅਹਿ ਕੁਆਰ ਮੋਰ ਲਘੁ ਭ੍ਰਾਤਾ ॥
ਗਿ ਲਛਿਮਨ ਰਿਪੁ ਭਗਿਨੀ ਜਾਨੀ। ਪ੍ਰਭੁ ਬਿਲੋਕਿ ਬੋਲੇ ਮ੍ਰੁਰੁਇਦੁ ਬਾਨੀ ॥
ਸੁਂਦਰਿ ਸੁਨੁ ਮੈਂ ਉਨ੍ਹ ਕਰ ਦਾਸਾ। ਪਰਾਧੀਨ ਨਹਿਂ ਤੋਰ ਸੁਪਾਸਾ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਸਮਰ੍ਥ ਕੋਸਲਪੁਰ ਰਾਜਾ। ਜੋ ਕਛੁ ਕਰਹਿਂ ਉਨਹਿ ਸਬ ਛਾਜਾ ॥
ਸੇਵਕ ਸੁਖ ਚਹ ਮਾਨ ਭਿਖਾਰੀ। ਬ੍ਯਸਨੀ ਧਨ ਸੁਭ ਗਤਿ ਬਿਭਿਚਾਰੀ ॥
ਲੋਭੀ ਜਸੁ ਚਹ ਚਾਰ ਗੁਮਾਨੀ। ਨਭ ਦੁਹਿ ਦੂਧ ਚਹਤ ਏ ਪ੍ਰਾਨੀ ॥
ਪੁਨਿ ਫਿਰਿ ਰਾਮ ਨਿਕਟ ਸੋ ਆਈ। ਪ੍ਰਭੁ ਲਛਿਮਨ ਪਹਿਂ ਬਹੁਰਿ ਪਠਾਈ ॥
ਲਛਿਮਨ ਕਹਾ ਤੋਹਿ ਸੋ ਬਰੀ। ਜੋ ਤ੍ਰੁਰੁਇਨ ਤੋਰਿ ਲਾਜ ਪਰਿਹਰੀ ॥
ਤਬ ਖਿਸਿਆਨਿ ਰਾਮ ਪਹਿਂ ਗੀ। ਰੂਪ ਭਯਂਕਰ ਪ੍ਰਗਟਤ ਭੀ ॥
ਸੀਤਹਿ ਸਭਯ ਦੇਖਿ ਰਘੁਰਾਈ। ਕਹਾ ਅਨੁਜ ਸਨ ਸਯਨ ਬੁਝਾਈ ॥

ਦੋ. ਲਛਿਮਨ ਅਤਿ ਲਾਘਵਁ ਸੋ ਨਾਕ ਕਾਨ ਬਿਨੁ ਕੀਨ੍ਹਿ।
ਤਾਕੇ ਕਰ ਰਾਵਨ ਕਹਁ ਮਨੌ ਚੁਨੌਤੀ ਦੀਨ੍ਹਿ ॥ 17 ॥

ਨਾਕ ਕਾਨ ਬਿਨੁ ਭਿ ਬਿਕਰਾਰਾ। ਜਨੁ ਸ੍ਤ੍ਰਵ ਸੈਲ ਗੈਰੁ ਕੈ ਧਾਰਾ ॥
ਖਰ ਦੂਸ਼ਨ ਪਹਿਂ ਗਿ ਬਿਲਪਾਤਾ। ਧਿਗ ਧਿਗ ਤਵ ਪੌਰੁਸ਼ ਬਲ ਭ੍ਰਾਤਾ ॥
ਤੇਹਿ ਪੂਛਾ ਸਬ ਕਹੇਸਿ ਬੁਝਾਈ। ਜਾਤੁਧਾਨ ਸੁਨਿ ਸੇਨ ਬਨਾਈ ॥
ਧਾਏ ਨਿਸਿਚਰ ਨਿਕਰ ਬਰੂਥਾ। ਜਨੁ ਸਪਚ੍ਛ ਕਜ੍ਜਲ ਗਿਰਿ ਜੂਥਾ ॥
ਨਾਨਾ ਬਾਹਨ ਨਾਨਾਕਾਰਾ। ਨਾਨਾਯੁਧ ਧਰ ਘੋਰ ਅਪਾਰਾ ॥
ਸੁਪਨਖਾ ਆਗੇਂ ਕਰਿ ਲੀਨੀ। ਅਸੁਭ ਰੂਪ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਨਾਸਾ ਹੀਨੀ ॥
ਅਸਗੁਨ ਅਮਿਤ ਹੋਹਿਂ ਭਯਕਾਰੀ। ਗਨਹਿਂ ਨ ਮ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਯੁ ਬਿਬਸ ਸਬ ਝਾਰੀ ॥
ਗਰ੍ਜਹਿ ਤਰ੍ਜਹਿਂ ਗਗਨ ਉਡ਼ਆਹੀਂ। ਦੇਖਿ ਕਟਕੁ ਭਟ ਅਤਿ ਹਰਸ਼ਾਹੀਮ੍ ॥
ਕੌ ਕਹ ਜਿਅਤ ਧਰਹੁ ਦ੍ਵੌ ਭਾਈ। ਧਰਿ ਮਾਰਹੁ ਤਿਯ ਲੇਹੁ ਛਡ਼ਆਈ ॥
ਧੂਰਿ ਪੂਰਿ ਨਭ ਮਂਡਲ ਰਹਾ। ਰਾਮ ਬੋਲਾਇ ਅਨੁਜ ਸਨ ਕਹਾ ॥
ਲੈ ਜਾਨਕਿਹਿ ਜਾਹੁ ਗਿਰਿ ਕਂਦਰ। ਆਵਾ ਨਿਸਿਚਰ ਕਟਕੁ ਭਯਂਕਰ ॥
ਰਹੇਹੁ ਸਜਗ ਸੁਨਿ ਪ੍ਰਭੁ ਕੈ ਬਾਨੀ। ਚਲੇ ਸਹਿਤ ਸ਼੍ਰੀ ਸਰ ਧਨੁ ਪਾਨੀ ॥
ਦੇਖਿ ਰਾਮ ਰਿਪੁਦਲ ਚਲਿ ਆਵਾ। ਬਿਹਸਿ ਕਠਿਨ ਕੋਦਂਡ ਚਢ਼ਆਵਾ ॥

ਛਂ. ਕੋਦਂਡ ਕਠਿਨ ਚਢ਼ਆਇ ਸਿਰ ਜਟ ਜੂਟ ਬਾਁਧਤ ਸੋਹ ਕ੍ਯੋਂ।
ਮਰਕਤ ਸਯਲ ਪਰ ਲਰਤ ਦਾਮਿਨਿ ਕੋਟਿ ਸੋਂ ਜੁਗ ਭੁਜਗ ਜ੍ਯੋਮ੍ ॥
ਕਟਿ ਕਸਿ ਨਿਸ਼ਂਗ ਬਿਸਾਲ ਭੁਜ ਗਹਿ ਚਾਪ ਬਿਸਿਖ ਸੁਧਾਰਿ ਕੈ ॥
ਚਿਤਵਤ ਮਨਹੁਁ ਮ੍ਰੁਰੁਇਗਰਾਜ ਪ੍ਰਭੁ ਗਜਰਾਜ ਘਟਾ ਨਿਹਾਰਿ ਕੈ ॥

ਸੋ. ਆਇ ਗੇ ਬਗਮੇਲ ਧਰਹੁ ਧਰਹੁ ਧਾਵਤ ਸੁਭਟ।
ਜਥਾ ਬਿਲੋਕਿ ਅਕੇਲ ਬਾਲ ਰਬਿਹਿ ਘੇਰਤ ਦਨੁਜ ॥ 18 ॥

ਪ੍ਰਭੁ ਬਿਲੋਕਿ ਸਰ ਸਕਹਿਂ ਨ ਡਾਰੀ। ਥਕਿਤ ਭੀ ਰਜਨੀਚਰ ਧਾਰੀ ॥
ਸਚਿਵ ਬੋਲਿ ਬੋਲੇ ਖਰ ਦੂਸ਼ਨ। ਯਹ ਕੌ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪਬਾਲਕ ਨਰ ਭੂਸ਼ਨ ॥
ਨਾਗ ਅਸੁਰ ਸੁਰ ਨਰ ਮੁਨਿ ਜੇਤੇ। ਦੇਖੇ ਜਿਤੇ ਹਤੇ ਹਮ ਕੇਤੇ ॥
ਹਮ ਭਰਿ ਜਨ੍ਮ ਸੁਨਹੁ ਸਬ ਭਾਈ। ਦੇਖੀ ਨਹਿਂ ਅਸਿ ਸੁਂਦਰਤਾਈ ॥
ਜਦ੍ਯਪਿ ਭਗਿਨੀ ਕੀਨ੍ਹ ਕੁਰੂਪਾ। ਬਧ ਲਾਯਕ ਨਹਿਂ ਪੁਰੁਸ਼ ਅਨੂਪਾ ॥
ਦੇਹੁ ਤੁਰਤ ਨਿਜ ਨਾਰਿ ਦੁਰਾਈ। ਜੀਅਤ ਭਵਨ ਜਾਹੁ ਦ੍ਵੌ ਭਾਈ ॥
ਮੋਰ ਕਹਾ ਤੁਮ੍ਹ ਤਾਹਿ ਸੁਨਾਵਹੁ। ਤਾਸੁ ਬਚਨ ਸੁਨਿ ਆਤੁਰ ਆਵਹੁ ॥
ਦੂਤਨ੍ਹ ਕਹਾ ਰਾਮ ਸਨ ਜਾਈ। ਸੁਨਤ ਰਾਮ ਬੋਲੇ ਮੁਸਕਾਈ ॥
ਹਮ ਛਤ੍ਰੀ ਮ੍ਰੁਰੁਇਗਯਾ ਬਨ ਕਰਹੀਂ। ਤੁਮ੍ਹ ਸੇ ਖਲ ਮ੍ਰੁਰੁਇਗ ਖੌਜਤ ਫਿਰਹੀਮ੍ ॥
ਰਿਪੁ ਬਲਵਂਤ ਦੇਖਿ ਨਹਿਂ ਡਰਹੀਂ। ਏਕ ਬਾਰ ਕਾਲਹੁ ਸਨ ਲਰਹੀਮ੍ ॥
ਜਦ੍ਯਪਿ ਮਨੁਜ ਦਨੁਜ ਕੁਲ ਘਾਲਕ। ਮੁਨਿ ਪਾਲਕ ਖਲ ਸਾਲਕ ਬਾਲਕ ॥
ਜੌਂ ਨ ਹੋਇ ਬਲ ਘਰ ਫਿਰਿ ਜਾਹੂ। ਸਮਰ ਬਿਮੁਖ ਮੈਂ ਹਤੁਁ ਨ ਕਾਹੂ ॥
ਰਨ ਚਢ਼ਇ ਕਰਿਅ ਕਪਟ ਚਤੁਰਾਈ। ਰਿਪੁ ਪਰ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਪਰਮ ਕਦਰਾਈ ॥
ਦੂਤਨ੍ਹ ਜਾਇ ਤੁਰਤ ਸਬ ਕਹੇਊ। ਸੁਨਿ ਖਰ ਦੂਸ਼ਨ ਉਰ ਅਤਿ ਦਹੇਊ ॥
ਛਂ. ਉਰ ਦਹੇਉ ਕਹੇਉ ਕਿ ਧਰਹੁ ਧਾਏ ਬਿਕਟ ਭਟ ਰਜਨੀਚਰਾ।
ਸਰ ਚਾਪ ਤੋਮਰ ਸਕ੍ਤਿ ਸੂਲ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਨ ਪਰਿਘ ਪਰਸੁ ਧਰਾ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਕੀਨ੍ਹ ਧਨੁਸ਼ ਟਕੋਰ ਪ੍ਰਥਮ ਕਠੋਰ ਘੋਰ ਭਯਾਵਹਾ।
ਭੇ ਬਧਿਰ ਬ੍ਯਾਕੁਲ ਜਾਤੁਧਾਨ ਨ ਗ੍ਯਾਨ ਤੇਹਿ ਅਵਸਰ ਰਹਾ ॥

ਦੋ. ਸਾਵਧਾਨ ਹੋਇ ਧਾਏ ਜਾਨਿ ਸਬਲ ਆਰਾਤਿ।
ਲਾਗੇ ਬਰਸ਼ਨ ਰਾਮ ਪਰ ਅਸ੍ਤ੍ਰ ਸਸ੍ਤ੍ਰ ਬਹੁ ਭਾਁਤਿ ॥ 19(ਕ) ॥

ਤਿਨ੍ਹ ਕੇ ਆਯੁਧ ਤਿਲ ਸਮ ਕਰਿ ਕਾਟੇ ਰਘੁਬੀਰ।
ਤਾਨਿ ਸਰਾਸਨ ਸ਼੍ਰਵਨ ਲਗਿ ਪੁਨਿ ਛਾਁਡ਼ਏ ਨਿਜ ਤੀਰ ॥ 19(ਖ) ॥

ਛਂ. ਤਬ ਚਲੇ ਜਾਨ ਬਬਾਨ ਕਰਾਲ। ਫੁਂਕਰਤ ਜਨੁ ਬਹੁ ਬ੍ਯਾਲ ॥
ਕੋਪੇਉ ਸਮਰ ਸ਼੍ਰੀਰਾਮ। ਚਲੇ ਬਿਸਿਖ ਨਿਸਿਤ ਨਿਕਾਮ ॥
ਅਵਲੋਕਿ ਖਰਤਰ ਤੀਰ। ਮੁਰਿ ਚਲੇ ਨਿਸਿਚਰ ਬੀਰ ॥
ਭੇ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧ ਤੀਨਿਉ ਭਾਇ। ਜੋ ਭਾਗਿ ਰਨ ਤੇ ਜਾਇ ॥
ਤੇਹਿ ਬਧਬ ਹਮ ਨਿਜ ਪਾਨਿ। ਫਿਰੇ ਮਰਨ ਮਨ ਮਹੁਁ ਠਾਨਿ ॥
ਆਯੁਧ ਅਨੇਕ ਪ੍ਰਕਾਰ। ਸਨਮੁਖ ਤੇ ਕਰਹਿਂ ਪ੍ਰਹਾਰ ॥
ਰਿਪੁ ਪਰਮ ਕੋਪੇ ਜਾਨਿ। ਪ੍ਰਭੁ ਧਨੁਸ਼ ਸਰ ਸਂਧਾਨਿ ॥
ਛਾਁਡ਼ਏ ਬਿਪੁਲ ਨਾਰਾਚ। ਲਗੇ ਕਟਨ ਬਿਕਟ ਪਿਸਾਚ ॥
ਉਰ ਸੀਸ ਭੁਜ ਕਰ ਚਰਨ। ਜਹਁ ਤਹਁ ਲਗੇ ਮਹਿ ਪਰਨ ॥
ਚਿਕ੍ਕਰਤ ਲਾਗਤ ਬਾਨ। ਧਰ ਪਰਤ ਕੁਧਰ ਸਮਾਨ ॥
ਭਟ ਕਟਤ ਤਨ ਸਤ ਖਂਡ। ਪੁਨਿ ਉਠਤ ਕਰਿ ਪਾਸ਼ਂਡ ॥
ਨਭ ਉਡ਼ਤ ਬਹੁ ਭੁਜ ਮੁਂਡ। ਬਿਨੁ ਮੌਲਿ ਧਾਵਤ ਰੁਂਡ ॥
ਖਗ ਕਂਕ ਕਾਕ ਸ੍ਰੁਰੁਇਗਾਲ। ਕਟਕਟਹਿਂ ਕਠਿਨ ਕਰਾਲ ॥

ਛਂ. ਕਟਕਟਹਿਂ ਜ਼ਂਬੁਕ ਭੂਤ ਪ੍ਰੇਤ ਪਿਸਾਚ ਖਰ੍ਪਰ ਸਂਚਹੀਂ।
ਬੇਤਾਲ ਬੀਰ ਕਪਾਲ ਤਾਲ ਬਜਾਇ ਜੋਗਿਨਿ ਨਂਚਹੀਮ੍ ॥
ਰਘੁਬੀਰ ਬਾਨ ਪ੍ਰਚਂਡ ਖਂਡਹਿਂ ਭਟਨ੍ਹ ਕੇ ਉਰ ਭੁਜ ਸਿਰਾ।
ਜਹਁ ਤਹਁ ਪਰਹਿਂ ਉਠਿ ਲਰਹਿਂ ਧਰ ਧਰੁ ਧਰੁ ਕਰਹਿਂ ਭਯਕਰ ਗਿਰਾ ॥
ਅਂਤਾਵਰੀਂ ਗਹਿ ਉਡ਼ਤ ਗੀਧ ਪਿਸਾਚ ਕਰ ਗਹਿ ਧਾਵਹੀਮ੍ ॥
ਸਂਗ੍ਰਾਮ ਪੁਰ ਬਾਸੀ ਮਨਹੁਁ ਬਹੁ ਬਾਲ ਗੁਡ਼ਈ ਉਡ਼ਆਵਹੀਮ੍ ॥
ਮਾਰੇ ਪਛਾਰੇ ਉਰ ਬਿਦਾਰੇ ਬਿਪੁਲ ਭਟ ਕਹਁਰਤ ਪਰੇ।
ਅਵਲੋਕਿ ਨਿਜ ਦਲ ਬਿਕਲ ਭਟ ਤਿਸਿਰਾਦਿ ਖਰ ਦੂਸ਼ਨ ਫਿਰੇ ॥
ਸਰ ਸਕ੍ਤਿ ਤੋਮਰ ਪਰਸੁ ਸੂਲ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਨ ਏਕਹਿ ਬਾਰਹੀਂ।
ਕਰਿ ਕੋਪ ਸ਼੍ਰੀਰਘੁਬੀਰ ਪਰ ਅਗਨਿਤ ਨਿਸਾਚਰ ਡਾਰਹੀਮ੍ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਨਿਮਿਸ਼ ਮਹੁਁ ਰਿਪੁ ਸਰ ਨਿਵਾਰਿ ਪਚਾਰਿ ਡਾਰੇ ਸਾਯਕਾ।
ਦਸ ਦਸ ਬਿਸਿਖ ਉਰ ਮਾਝ ਮਾਰੇ ਸਕਲ ਨਿਸਿਚਰ ਨਾਯਕਾ ॥
ਮਹਿ ਪਰਤ ਉਠਿ ਭਟ ਭਿਰਤ ਮਰਤ ਨ ਕਰਤ ਮਾਯਾ ਅਤਿ ਘਨੀ।
ਸੁਰ ਡਰਤ ਚੌਦਹ ਸਹਸ ਪ੍ਰੇਤ ਬਿਲੋਕਿ ਏਕ ਅਵਧ ਧਨੀ ॥
ਸੁਰ ਮੁਨਿ ਸਭਯ ਪ੍ਰਭੁ ਦੇਖਿ ਮਾਯਾਨਾਥ ਅਤਿ ਕੌਤੁਕ ਕਰ੍ ਯੋ।
ਦੇਖਹਿ ਪਰਸਪਰ ਰਾਮ ਕਰਿ ਸਂਗ੍ਰਾਮ ਰਿਪੁਦਲ ਲਰਿ ਮਰ੍ ਯੋ ॥

ਦੋ. ਰਾਮ ਰਾਮ ਕਹਿ ਤਨੁ ਤਜਹਿਂ ਪਾਵਹਿਂ ਪਦ ਨਿਰ੍ਬਾਨ।
ਕਰਿ ਉਪਾਯ ਰਿਪੁ ਮਾਰੇ ਛਨ ਮਹੁਁ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਨਿਧਾਨ ॥ 20(ਕ) ॥

ਹਰਸ਼ਿਤ ਬਰਸ਼ਹਿਂ ਸੁਮਨ ਸੁਰ ਬਾਜਹਿਂ ਗਗਨ ਨਿਸਾਨ।
ਅਸ੍ਤੁਤਿ ਕਰਿ ਕਰਿ ਸਬ ਚਲੇ ਸੋਭਿਤ ਬਿਬਿਧ ਬਿਮਾਨ ॥ 20(ਖ) ॥

ਜਬ ਰਘੁਨਾਥ ਸਮਰ ਰਿਪੁ ਜੀਤੇ। ਸੁਰ ਨਰ ਮੁਨਿ ਸਬ ਕੇ ਭਯ ਬੀਤੇ ॥
ਤਬ ਲਛਿਮਨ ਸੀਤਹਿ ਲੈ ਆਏ। ਪ੍ਰਭੁ ਪਦ ਪਰਤ ਹਰਸ਼ਿ ਉਰ ਲਾਏ।
ਸੀਤਾ ਚਿਤਵ ਸ੍ਯਾਮ ਮ੍ਰੁਰੁਇਦੁ ਗਾਤਾ। ਪਰਮ ਪ੍ਰੇਮ ਲੋਚਨ ਨ ਅਘਾਤਾ ॥
ਪਂਚਵਟੀਂ ਬਸਿ ਸ਼੍ਰੀਰਘੁਨਾਯਕ। ਕਰਤ ਚਰਿਤ ਸੁਰ ਮੁਨਿ ਸੁਖਦਾਯਕ ॥
ਧੁਆਁ ਦੇਖਿ ਖਰਦੂਸ਼ਨ ਕੇਰਾ। ਜਾਇ ਸੁਪਨਖਾਁ ਰਾਵਨ ਪ੍ਰੇਰਾ ॥
ਬੋਲਿ ਬਚਨ ਕ੍ਰੋਧ ਕਰਿ ਭਾਰੀ। ਦੇਸ ਕੋਸ ਕੈ ਸੁਰਤਿ ਬਿਸਾਰੀ ॥
ਕਰਸਿ ਪਾਨ ਸੋਵਸਿ ਦਿਨੁ ਰਾਤੀ। ਸੁਧਿ ਨਹਿਂ ਤਵ ਸਿਰ ਪਰ ਆਰਾਤੀ ॥
ਰਾਜ ਨੀਤਿ ਬਿਨੁ ਧਨ ਬਿਨੁ ਧਰ੍ਮਾ। ਹਰਿਹਿ ਸਮਰ੍ਪੇ ਬਿਨੁ ਸਤਕਰ੍ਮਾ ॥
ਬਿਦ੍ਯਾ ਬਿਨੁ ਬਿਬੇਕ ਉਪਜਾਏਁ। ਸ਼੍ਰਮ ਫਲ ਪਢ਼ਏ ਕਿਏਁ ਅਰੁ ਪਾਏਁ ॥
ਸਂਗ ਤੇ ਜਤੀ ਕੁਮਂਤ੍ਰ ਤੇ ਰਾਜਾ। ਮਾਨ ਤੇ ਗ੍ਯਾਨ ਪਾਨ ਤੇਂ ਲਾਜਾ ॥
ਪ੍ਰੀਤਿ ਪ੍ਰਨਯ ਬਿਨੁ ਮਦ ਤੇ ਗੁਨੀ। ਨਾਸਹਿ ਬੇਗਿ ਨੀਤਿ ਅਸ ਸੁਨੀ ॥

ਸੋ. ਰਿਪੁ ਰੁਜ ਪਾਵਕ ਪਾਪ ਪ੍ਰਭੁ ਅਹਿ ਗਨਿਅ ਨ ਛੋਟ ਕਰਿ।
ਅਸ ਕਹਿ ਬਿਬਿਧ ਬਿਲਾਪ ਕਰਿ ਲਾਗੀ ਰੋਦਨ ਕਰਨ ॥ 21(ਕ) ॥

ਦੋ. ਸਭਾ ਮਾਝ ਪਰਿ ਬ੍ਯਾਕੁਲ ਬਹੁ ਪ੍ਰਕਾਰ ਕਹ ਰੋਇ।
ਤੋਹਿ ਜਿਅਤ ਦਸਕਂਧਰ ਮੋਰਿ ਕਿ ਅਸਿ ਗਤਿ ਹੋਇ ॥ 21(ਖ) ॥

ਸੁਨਤ ਸਭਾਸਦ ਉਠੇ ਅਕੁਲਾਈ। ਸਮੁਝਾਈ ਗਹਿ ਬਾਹਁ ਉਠਾਈ ॥
ਕਹ ਲਂਕੇਸ ਕਹਸਿ ਨਿਜ ਬਾਤਾ। ਕੇਁਇਁ ਤਵ ਨਾਸਾ ਕਾਨ ਨਿਪਾਤਾ ॥
ਅਵਧ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪਤਿ ਦਸਰਥ ਕੇ ਜਾਏ। ਪੁਰੁਸ਼ ਸਿਂਘ ਬਨ ਖੇਲਨ ਆਏ ॥
ਸਮੁਝਿ ਪਰੀ ਮੋਹਿ ਉਨ੍ਹ ਕੈ ਕਰਨੀ। ਰਹਿਤ ਨਿਸਾਚਰ ਕਰਿਹਹਿਂ ਧਰਨੀ ॥
ਜਿਨ੍ਹ ਕਰ ਭੁਜਬਲ ਪਾਇ ਦਸਾਨਨ। ਅਭਯ ਭੇ ਬਿਚਰਤ ਮੁਨਿ ਕਾਨਨ ॥
ਦੇਖਤ ਬਾਲਕ ਕਾਲ ਸਮਾਨਾ। ਪਰਮ ਧੀਰ ਧਨ੍ਵੀ ਗੁਨ ਨਾਨਾ ॥
ਅਤੁਲਿਤ ਬਲ ਪ੍ਰਤਾਪ ਦ੍ਵੌ ਭ੍ਰਾਤਾ। ਖਲ ਬਧ ਰਤ ਸੁਰ ਮੁਨਿ ਸੁਖਦਾਤਾ ॥
ਸੋਭਾਧਾਮ ਰਾਮ ਅਸ ਨਾਮਾ। ਤਿਨ੍ਹ ਕੇ ਸਂਗ ਨਾਰਿ ਏਕ ਸ੍ਯਾਮਾ ॥
ਰੁਪ ਰਾਸਿ ਬਿਧਿ ਨਾਰਿ ਸਁਵਾਰੀ। ਰਤਿ ਸਤ ਕੋਟਿ ਤਾਸੁ ਬਲਿਹਾਰੀ ॥
ਤਾਸੁ ਅਨੁਜ ਕਾਟੇ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਨਾਸਾ। ਸੁਨਿ ਤਵ ਭਗਿਨਿ ਕਰਹਿਂ ਪਰਿਹਾਸਾ ॥
ਖਰ ਦੂਸ਼ਨ ਸੁਨਿ ਲਗੇ ਪੁਕਾਰਾ। ਛਨ ਮਹੁਁ ਸਕਲ ਕਟਕ ਉਨ੍ਹ ਮਾਰਾ ॥
ਖਰ ਦੂਸ਼ਨ ਤਿਸਿਰਾ ਕਰ ਘਾਤਾ। ਸੁਨਿ ਦਸਸੀਸ ਜਰੇ ਸਬ ਗਾਤਾ ॥

ਦੋ. ਸੁਪਨਖਹਿ ਸਮੁਝਾਇ ਕਰਿ ਬਲ ਬੋਲੇਸਿ ਬਹੁ ਭਾਁਤਿ।
ਗਯੁ ਭਵਨ ਅਤਿ ਸੋਚਬਸ ਨੀਦ ਪਰਿ ਨਹਿਂ ਰਾਤਿ ॥ 22 ॥

ਸੁਰ ਨਰ ਅਸੁਰ ਨਾਗ ਖਗ ਮਾਹੀਂ। ਮੋਰੇ ਅਨੁਚਰ ਕਹਁ ਕੌ ਨਾਹੀਮ੍ ॥
ਖਰ ਦੂਸ਼ਨ ਮੋਹਿ ਸਮ ਬਲਵਂਤਾ। ਤਿਨ੍ਹਹਿ ਕੋ ਮਾਰਿ ਬਿਨੁ ਭਗਵਂਤਾ ॥
ਸੁਰ ਰਂਜਨ ਭਂਜਨ ਮਹਿ ਭਾਰਾ। ਜੌਂ ਭਗਵਂਤ ਲੀਨ੍ਹ ਅਵਤਾਰਾ ॥
ਤੌ ਮੈ ਜਾਇ ਬੈਰੁ ਹਠਿ ਕਰੂਁ। ਪ੍ਰਭੁ ਸਰ ਪ੍ਰਾਨ ਤਜੇਂ ਭਵ ਤਰੂਁ ॥
ਹੋਇਹਿ ਭਜਨੁ ਨ ਤਾਮਸ ਦੇਹਾ। ਮਨ ਕ੍ਰਮ ਬਚਨ ਮਂਤ੍ਰ ਦ੍ਰੁਰੁਇਢ਼ ਏਹਾ ॥
ਜੌਂ ਨਰਰੁਪ ਭੂਪਸੁਤ ਕੋਊ। ਹਰਿਹੁਁ ਨਾਰਿ ਜੀਤਿ ਰਨ ਦੋਊ ॥
ਚਲਾ ਅਕੇਲ ਜਾਨ ਚਢਿ ਤਹਵਾਁ। ਬਸ ਮਾਰੀਚ ਸਿਂਧੁ ਤਟ ਜਹਵਾਁ ॥
ਇਹਾਁ ਰਾਮ ਜਸਿ ਜੁਗੁਤਿ ਬਨਾਈ। ਸੁਨਹੁ ਉਮਾ ਸੋ ਕਥਾ ਸੁਹਾਈ ॥

ਦੋ. ਲਛਿਮਨ ਗੇ ਬਨਹਿਂ ਜਬ ਲੇਨ ਮੂਲ ਫਲ ਕਂਦ।
ਜਨਕਸੁਤਾ ਸਨ ਬੋਲੇ ਬਿਹਸਿ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਸੁਖ ਬ੍ਰੁਰੁਇਂਦ ॥ 23 ॥

ਸੁਨਹੁ ਪ੍ਰਿਯਾ ਬ੍ਰਤ ਰੁਚਿਰ ਸੁਸੀਲਾ। ਮੈਂ ਕਛੁ ਕਰਬਿ ਲਲਿਤ ਨਰਲੀਲਾ ॥
ਤੁਮ੍ਹ ਪਾਵਕ ਮਹੁਁ ਕਰਹੁ ਨਿਵਾਸਾ। ਜੌ ਲਗਿ ਕਰੌਂ ਨਿਸਾਚਰ ਨਾਸਾ ॥
ਜਬਹਿਂ ਰਾਮ ਸਬ ਕਹਾ ਬਖਾਨੀ। ਪ੍ਰਭੁ ਪਦ ਧਰਿ ਹਿਯਁ ਅਨਲ ਸਮਾਨੀ ॥
ਨਿਜ ਪ੍ਰਤਿਬਿਂਬ ਰਾਖਿ ਤਹਁ ਸੀਤਾ। ਤੈਸਿ ਸੀਲ ਰੁਪ ਸੁਬਿਨੀਤਾ ॥
ਲਛਿਮਨਹੂਁ ਯਹ ਮਰਮੁ ਨ ਜਾਨਾ। ਜੋ ਕਛੁ ਚਰਿਤ ਰਚਾ ਭਗਵਾਨਾ ॥
ਦਸਮੁਖ ਗਯੁ ਜਹਾਁ ਮਾਰੀਚਾ। ਨਾਇ ਮਾਥ ਸ੍ਵਾਰਥ ਰਤ ਨੀਚਾ ॥
ਨਵਨਿ ਨੀਚ ਕੈ ਅਤਿ ਦੁਖਦਾਈ। ਜਿਮਿ ਅਂਕੁਸ ਧਨੁ ਉਰਗ ਬਿਲਾਈ ॥
ਭਯਦਾਯਕ ਖਲ ਕੈ ਪ੍ਰਿਯ ਬਾਨੀ। ਜਿਮਿ ਅਕਾਲ ਕੇ ਕੁਸੁਮ ਭਵਾਨੀ ॥

ਦੋ. ਕਰਿ ਪੂਜਾ ਮਾਰੀਚ ਤਬ ਸਾਦਰ ਪੂਛੀ ਬਾਤ।
ਕਵਨ ਹੇਤੁ ਮਨ ਬ੍ਯਗ੍ਰ ਅਤਿ ਅਕਸਰ ਆਯਹੁ ਤਾਤ ॥ 24 ॥

ਦਸਮੁਖ ਸਕਲ ਕਥਾ ਤੇਹਿ ਆਗੇਂ। ਕਹੀ ਸਹਿਤ ਅਭਿਮਾਨ ਅਭਾਗੇਮ੍ ॥
ਹੋਹੁ ਕਪਟ ਮ੍ਰੁਰੁਇਗ ਤੁਮ੍ਹ ਛਲਕਾਰੀ। ਜੇਹਿ ਬਿਧਿ ਹਰਿ ਆਨੌ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪਨਾਰੀ ॥
ਤੇਹਿਂ ਪੁਨਿ ਕਹਾ ਸੁਨਹੁ ਦਸਸੀਸਾ। ਤੇ ਨਰਰੁਪ ਚਰਾਚਰ ਈਸਾ ॥
ਤਾਸੋਂ ਤਾਤ ਬਯਰੁ ਨਹਿਂ ਕੀਜੇ। ਮਾਰੇਂ ਮਰਿਅ ਜਿਆਏਁ ਜੀਜੈ ॥
ਮੁਨਿ ਮਖ ਰਾਖਨ ਗਯੁ ਕੁਮਾਰਾ। ਬਿਨੁ ਫਰ ਸਰ ਰਘੁਪਤਿ ਮੋਹਿ ਮਾਰਾ ॥
ਸਤ ਜੋਜਨ ਆਯੁਁ ਛਨ ਮਾਹੀਂ। ਤਿਨ੍ਹ ਸਨ ਬਯਰੁ ਕਿਏਁ ਭਲ ਨਾਹੀਮ੍ ॥
ਭਿ ਮਮ ਕੀਟ ਭ੍ਰੁਰੁਇਂਗ ਕੀ ਨਾਈ। ਜਹਁ ਤਹਁ ਮੈਂ ਦੇਖੁਁ ਦੌ ਭਾਈ ॥
ਜੌਂ ਨਰ ਤਾਤ ਤਦਪਿ ਅਤਿ ਸੂਰਾ। ਤਿਨ੍ਹਹਿ ਬਿਰੋਧਿ ਨ ਆਇਹਿ ਪੂਰਾ ॥

ਦੋ. ਜੇਹਿਂ ਤਾਡ਼ਕਾ ਸੁਬਾਹੁ ਹਤਿ ਖਂਡੇਉ ਹਰ ਕੋਦਂਡ ॥
ਖਰ ਦੂਸ਼ਨ ਤਿਸਿਰਾ ਬਧੇਉ ਮਨੁਜ ਕਿ ਅਸ ਬਰਿਬਂਡ ॥ 25 ॥

ਜਾਹੁ ਭਵਨ ਕੁਲ ਕੁਸਲ ਬਿਚਾਰੀ। ਸੁਨਤ ਜਰਾ ਦੀਨ੍ਹਿਸਿ ਬਹੁ ਗਾਰੀ ॥
ਗੁਰੁ ਜਿਮਿ ਮੂਢ਼ ਕਰਸਿ ਮਮ ਬੋਧਾ। ਕਹੁ ਜਗ ਮੋਹਿ ਸਮਾਨ ਕੋ ਜੋਧਾ ॥
ਤਬ ਮਾਰੀਚ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਅਨੁਮਾਨਾ। ਨਵਹਿ ਬਿਰੋਧੇਂ ਨਹਿਂ ਕਲ੍ਯਾਨਾ ॥
ਸਸ੍ਤ੍ਰੀ ਮਰ੍ਮੀ ਪ੍ਰਭੁ ਸਠ ਧਨੀ। ਬੈਦ ਬਂਦਿ ਕਬਿ ਭਾਨਸ ਗੁਨੀ ॥
ਉਭਯ ਭਾਁਤਿ ਦੇਖਾ ਨਿਜ ਮਰਨਾ। ਤਬ ਤਾਕਿਸਿ ਰਘੁਨਾਯਕ ਸਰਨਾ ॥
ਉਤਰੁ ਦੇਤ ਮੋਹਿ ਬਧਬ ਅਭਾਗੇਂ। ਕਸ ਨ ਮਰੌਂ ਰਘੁਪਤਿ ਸਰ ਲਾਗੇਮ੍ ॥
ਅਸ ਜਿਯਁ ਜਾਨਿ ਦਸਾਨਨ ਸਂਗਾ। ਚਲਾ ਰਾਮ ਪਦ ਪ੍ਰੇਮ ਅਭਂਗਾ ॥
ਮਨ ਅਤਿ ਹਰਸ਼ ਜਨਾਵ ਨ ਤੇਹੀ। ਆਜੁ ਦੇਖਿਹੁਁ ਪਰਮ ਸਨੇਹੀ ॥

ਛਂ. ਨਿਜ ਪਰਮ ਪ੍ਰੀਤਮ ਦੇਖਿ ਲੋਚਨ ਸੁਫਲ ਕਰਿ ਸੁਖ ਪਾਇਹੌਂ।
ਸ਼੍ਰੀ ਸਹਿਤ ਅਨੁਜ ਸਮੇਤ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਨਿਕੇਤ ਪਦ ਮਨ ਲਾਇਹੌਮ੍ ॥
ਨਿਰ੍ਬਾਨ ਦਾਯਕ ਕ੍ਰੋਧ ਜਾ ਕਰ ਭਗਤਿ ਅਬਸਹਿ ਬਸਕਰੀ।
ਨਿਜ ਪਾਨਿ ਸਰ ਸਂਧਾਨਿ ਸੋ ਮੋਹਿ ਬਧਿਹਿ ਸੁਖਸਾਗਰ ਹਰੀ ॥

ਦੋ. ਮਮ ਪਾਛੇਂ ਧਰ ਧਾਵਤ ਧਰੇਂ ਸਰਾਸਨ ਬਾਨ।
ਫਿਰਿ ਫਿਰਿ ਪ੍ਰਭੁਹਿ ਬਿਲੋਕਿਹੁਁ ਧਨ੍ਯ ਨ ਮੋ ਸਮ ਆਨ ॥ 26 ॥

ਤੇਹਿ ਬਨ ਨਿਕਟ ਦਸਾਨਨ ਗਯੂ। ਤਬ ਮਾਰੀਚ ਕਪਟਮ੍ਰੁਰੁਇਗ ਭਯੂ ॥
ਅਤਿ ਬਿਚਿਤ੍ਰ ਕਛੁ ਬਰਨਿ ਨ ਜਾਈ। ਕਨਕ ਦੇਹ ਮਨਿ ਰਚਿਤ ਬਨਾਈ ॥
ਸੀਤਾ ਪਰਮ ਰੁਚਿਰ ਮ੍ਰੁਰੁਇਗ ਦੇਖਾ। ਅਂਗ ਅਂਗ ਸੁਮਨੋਹਰ ਬੇਸ਼ਾ ॥
ਸੁਨਹੁ ਦੇਵ ਰਘੁਬੀਰ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਲਾ। ਏਹਿ ਮ੍ਰੁਰੁਇਗ ਕਰ ਅਤਿ ਸੁਂਦਰ ਛਾਲਾ ॥
ਸਤ੍ਯਸਂਧ ਪ੍ਰਭੁ ਬਧਿ ਕਰਿ ਏਹੀ। ਆਨਹੁ ਚਰ੍ਮ ਕਹਤਿ ਬੈਦੇਹੀ ॥
ਤਬ ਰਘੁਪਤਿ ਜਾਨਤ ਸਬ ਕਾਰਨ। ਉਠੇ ਹਰਸ਼ਿ ਸੁਰ ਕਾਜੁ ਸਁਵਾਰਨ ॥
ਮ੍ਰੁਰੁਇਗ ਬਿਲੋਕਿ ਕਟਿ ਪਰਿਕਰ ਬਾਁਧਾ। ਕਰਤਲ ਚਾਪ ਰੁਚਿਰ ਸਰ ਸਾਁਧਾ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਲਛਿਮਨਿਹਿ ਕਹਾ ਸਮੁਝਾਈ। ਫਿਰਤ ਬਿਪਿਨ ਨਿਸਿਚਰ ਬਹੁ ਭਾਈ ॥
ਸੀਤਾ ਕੇਰਿ ਕਰੇਹੁ ਰਖਵਾਰੀ। ਬੁਧਿ ਬਿਬੇਕ ਬਲ ਸਮਯ ਬਿਚਾਰੀ ॥
ਪ੍ਰਭੁਹਿ ਬਿਲੋਕਿ ਚਲਾ ਮ੍ਰੁਰੁਇਗ ਭਾਜੀ। ਧਾਏ ਰਾਮੁ ਸਰਾਸਨ ਸਾਜੀ ॥
ਨਿਗਮ ਨੇਤਿ ਸਿਵ ਧ੍ਯਾਨ ਨ ਪਾਵਾ। ਮਾਯਾਮ੍ਰੁਰੁਇਗ ਪਾਛੇਂ ਸੋ ਧਾਵਾ ॥
ਕਬਹੁਁ ਨਿਕਟ ਪੁਨਿ ਦੂਰਿ ਪਰਾਈ। ਕਬਹੁਁਕ ਪ੍ਰਗਟਿ ਕਬਹੁਁ ਛਪਾਈ ॥
ਪ੍ਰਗਟਤ ਦੁਰਤ ਕਰਤ ਛਲ ਭੂਰੀ। ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਪ੍ਰਭੁਹਿ ਗਯੁ ਲੈ ਦੂਰੀ ॥
ਤਬ ਤਕਿ ਰਾਮ ਕਠਿਨ ਸਰ ਮਾਰਾ। ਧਰਨਿ ਪਰੇਉ ਕਰਿ ਘੋਰ ਪੁਕਾਰਾ ॥
ਲਛਿਮਨ ਕਰ ਪ੍ਰਥਮਹਿਂ ਲੈ ਨਾਮਾ। ਪਾਛੇਂ ਸੁਮਿਰੇਸਿ ਮਨ ਮਹੁਁ ਰਾਮਾ ॥
ਪ੍ਰਾਨ ਤਜਤ ਪ੍ਰਗਟੇਸਿ ਨਿਜ ਦੇਹਾ। ਸੁਮਿਰੇਸਿ ਰਾਮੁ ਸਮੇਤ ਸਨੇਹਾ ॥
ਅਂਤਰ ਪ੍ਰੇਮ ਤਾਸੁ ਪਹਿਚਾਨਾ। ਮੁਨਿ ਦੁਰ੍ਲਭ ਗਤਿ ਦੀਨ੍ਹਿ ਸੁਜਾਨਾ ॥

ਦੋ. ਬਿਪੁਲ ਸੁਮਨ ਸੁਰ ਬਰਸ਼ਹਿਂ ਗਾਵਹਿਂ ਪ੍ਰਭੁ ਗੁਨ ਗਾਥ।
ਨਿਜ ਪਦ ਦੀਨ੍ਹ ਅਸੁਰ ਕਹੁਁ ਦੀਨਬਂਧੁ ਰਘੁਨਾਥ ॥ 27 ॥

ਖਲ ਬਧਿ ਤੁਰਤ ਫਿਰੇ ਰਘੁਬੀਰਾ। ਸੋਹ ਚਾਪ ਕਰ ਕਟਿ ਤੂਨੀਰਾ ॥
ਆਰਤ ਗਿਰਾ ਸੁਨੀ ਜਬ ਸੀਤਾ। ਕਹ ਲਛਿਮਨ ਸਨ ਪਰਮ ਸਭੀਤਾ ॥
ਜਾਹੁ ਬੇਗਿ ਸਂਕਟ ਅਤਿ ਭ੍ਰਾਤਾ। ਲਛਿਮਨ ਬਿਹਸਿ ਕਹਾ ਸੁਨੁ ਮਾਤਾ ॥
ਭ੍ਰੁਰੁਇਕੁਟਿ ਬਿਲਾਸ ਸ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਟਿ ਲਯ ਹੋਈ। ਸਪਨੇਹੁਁ ਸਂਕਟ ਪਰਿ ਕਿ ਸੋਈ ॥
ਮਰਮ ਬਚਨ ਜਬ ਸੀਤਾ ਬੋਲਾ। ਹਰਿ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਲਛਿਮਨ ਮਨ ਡੋਲਾ ॥
ਬਨ ਦਿਸਿ ਦੇਵ ਸੌਂਪਿ ਸਬ ਕਾਹੂ। ਚਲੇ ਜਹਾਁ ਰਾਵਨ ਸਸਿ ਰਾਹੂ ॥
ਸੂਨ ਬੀਚ ਦਸਕਂਧਰ ਦੇਖਾ। ਆਵਾ ਨਿਕਟ ਜਤੀ ਕੇਂ ਬੇਸ਼ਾ ॥
ਜਾਕੇਂ ਡਰ ਸੁਰ ਅਸੁਰ ਡੇਰਾਹੀਂ। ਨਿਸਿ ਨ ਨੀਦ ਦਿਨ ਅਨ੍ਨ ਨ ਖਾਹੀਮ੍ ॥
ਸੋ ਦਸਸੀਸ ਸ੍ਵਾਨ ਕੀ ਨਾਈ। ਇਤ ਉਤ ਚਿਤਿ ਚਲਾ ਭਡ਼ਇਹਾਈ ॥
ਇਮਿ ਕੁਪਂਥ ਪਗ ਦੇਤ ਖਗੇਸਾ। ਰਹ ਨ ਤੇਜ ਬੁਧਿ ਬਲ ਲੇਸਾ ॥
ਨਾਨਾ ਬਿਧਿ ਕਰਿ ਕਥਾ ਸੁਹਾਈ। ਰਾਜਨੀਤਿ ਭਯ ਪ੍ਰੀਤਿ ਦੇਖਾਈ ॥
ਕਹ ਸੀਤਾ ਸੁਨੁ ਜਤੀ ਗੋਸਾਈਂ। ਬੋਲੇਹੁ ਬਚਨ ਦੁਸ਼੍ਟ ਕੀ ਨਾਈਮ੍ ॥
ਤਬ ਰਾਵਨ ਨਿਜ ਰੂਪ ਦੇਖਾਵਾ। ਭੀ ਸਭਯ ਜਬ ਨਾਮ ਸੁਨਾਵਾ ॥
ਕਹ ਸੀਤਾ ਧਰਿ ਧੀਰਜੁ ਗਾਢ਼ਆ। ਆਇ ਗਯੁ ਪ੍ਰਭੁ ਰਹੁ ਖਲ ਠਾਢ਼ਆ ॥
ਜਿਮਿ ਹਰਿਬਧੁਹਿ ਛੁਦ੍ਰ ਸਸ ਚਾਹਾ। ਭੇਸਿ ਕਾਲਬਸ ਨਿਸਿਚਰ ਨਾਹਾ ॥
ਸੁਨਤ ਬਚਨ ਦਸਸੀਸ ਰਿਸਾਨਾ। ਮਨ ਮਹੁਁ ਚਰਨ ਬਂਦਿ ਸੁਖ ਮਾਨਾ ॥

ਦੋ. ਕ੍ਰੋਧਵਂਤ ਤਬ ਰਾਵਨ ਲੀਨ੍ਹਿਸਿ ਰਥ ਬੈਠਾਇ।
ਚਲਾ ਗਗਨਪਥ ਆਤੁਰ ਭਯਁ ਰਥ ਹਾਁਕਿ ਨ ਜਾਇ ॥ 28 ॥

ਹਾ ਜਗ ਏਕ ਬੀਰ ਰਘੁਰਾਯਾ। ਕੇਹਿਂ ਅਪਰਾਧ ਬਿਸਾਰੇਹੁ ਦਾਯਾ ॥
ਆਰਤਿ ਹਰਨ ਸਰਨ ਸੁਖਦਾਯਕ। ਹਾ ਰਘੁਕੁਲ ਸਰੋਜ ਦਿਨਨਾਯਕ ॥
ਹਾ ਲਛਿਮਨ ਤੁਮ੍ਹਾਰ ਨਹਿਂ ਦੋਸਾ। ਸੋ ਫਲੁ ਪਾਯੁਁ ਕੀਨ੍ਹੇਉਁ ਰੋਸਾ ॥
ਬਿਬਿਧ ਬਿਲਾਪ ਕਰਤਿ ਬੈਦੇਹੀ। ਭੂਰਿ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਪ੍ਰਭੁ ਦੂਰਿ ਸਨੇਹੀ ॥
ਬਿਪਤਿ ਮੋਰਿ ਕੋ ਪ੍ਰਭੁਹਿ ਸੁਨਾਵਾ। ਪੁਰੋਡਾਸ ਚਹ ਰਾਸਭ ਖਾਵਾ ॥
ਸੀਤਾ ਕੈ ਬਿਲਾਪ ਸੁਨਿ ਭਾਰੀ। ਭੇ ਚਰਾਚਰ ਜੀਵ ਦੁਖਾਰੀ ॥
ਗੀਧਰਾਜ ਸੁਨਿ ਆਰਤ ਬਾਨੀ। ਰਘੁਕੁਲਤਿਲਕ ਨਾਰਿ ਪਹਿਚਾਨੀ ॥
ਅਧਮ ਨਿਸਾਚਰ ਲੀਨ੍ਹੇ ਜਾਈ। ਜਿਮਿ ਮਲੇਛ ਬਸ ਕਪਿਲਾ ਗਾਈ ॥
ਸੀਤੇ ਪੁਤ੍ਰਿ ਕਰਸਿ ਜਨਿ ਤ੍ਰਾਸਾ। ਕਰਿਹੁਁ ਜਾਤੁਧਾਨ ਕਰ ਨਾਸਾ ॥
ਧਾਵਾ ਕ੍ਰੋਧਵਂਤ ਖਗ ਕੈਸੇਂ। ਛੂਟਿ ਪਬਿ ਪਰਬਤ ਕਹੁਁ ਜੈਸੇ ॥
ਰੇ ਰੇ ਦੁਸ਼੍ਟ ਠਾਢ਼ ਕਿਨ ਹੋਹੀ। ਨਿਰ੍ਭਯ ਚਲੇਸਿ ਨ ਜਾਨੇਹਿ ਮੋਹੀ ॥
ਆਵਤ ਦੇਖਿ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤਾਂਤ ਸਮਾਨਾ। ਫਿਰਿ ਦਸਕਂਧਰ ਕਰ ਅਨੁਮਾਨਾ ॥
ਕੀ ਮੈਨਾਕ ਕਿ ਖਗਪਤਿ ਹੋਈ। ਮਮ ਬਲ ਜਾਨ ਸਹਿਤ ਪਤਿ ਸੋਈ ॥
ਜਾਨਾ ਜਰਠ ਜਟਾਯੂ ਏਹਾ। ਮਮ ਕਰ ਤੀਰਥ ਛਾਁਡ਼ਇਹਿ ਦੇਹਾ ॥
ਸੁਨਤ ਗੀਧ ਕ੍ਰੋਧਾਤੁਰ ਧਾਵਾ। ਕਹ ਸੁਨੁ ਰਾਵਨ ਮੋਰ ਸਿਖਾਵਾ ॥
ਤਜਿ ਜਾਨਕਿਹਿ ਕੁਸਲ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹ ਜਾਹੂ। ਨਾਹਿਂ ਤ ਅਸ ਹੋਇਹਿ ਬਹੁਬਾਹੂ ॥
ਰਾਮ ਰੋਸ਼ ਪਾਵਕ ਅਤਿ ਘੋਰਾ। ਹੋਇਹਿ ਸਕਲ ਸਲਭ ਕੁਲ ਤੋਰਾ ॥
ਉਤਰੁ ਨ ਦੇਤ ਦਸਾਨਨ ਜੋਧਾ। ਤਬਹਿਂ ਗੀਧ ਧਾਵਾ ਕਰਿ ਕ੍ਰੋਧਾ ॥
ਧਰਿ ਕਚ ਬਿਰਥ ਕੀਨ੍ਹ ਮਹਿ ਗਿਰਾ। ਸੀਤਹਿ ਰਾਖਿ ਗੀਧ ਪੁਨਿ ਫਿਰਾ ॥
ਚੌਚਨ੍ਹ ਮਾਰਿ ਬਿਦਾਰੇਸਿ ਦੇਹੀ। ਦਂਡ ਏਕ ਭਿ ਮੁਰੁਛਾ ਤੇਹੀ ॥
ਤਬ ਸਕ੍ਰੋਧ ਨਿਸਿਚਰ ਖਿਸਿਆਨਾ। ਕਾਢ਼ਏਸਿ ਪਰਮ ਕਰਾਲ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਨਾ ॥
ਕਾਟੇਸਿ ਪਂਖ ਪਰਾ ਖਗ ਧਰਨੀ। ਸੁਮਿਰਿ ਰਾਮ ਕਰਿ ਅਦਭੁਤ ਕਰਨੀ ॥
ਸੀਤਹਿ ਜਾਨਿ ਚਢ਼ਆਇ ਬਹੋਰੀ। ਚਲਾ ਉਤਾਇਲ ਤ੍ਰਾਸ ਨ ਥੋਰੀ ॥
ਕਰਤਿ ਬਿਲਾਪ ਜਾਤਿ ਨਭ ਸੀਤਾ। ਬ੍ਯਾਧ ਬਿਬਸ ਜਨੁ ਮ੍ਰੁਰੁਇਗੀ ਸਭੀਤਾ ॥
ਗਿਰਿ ਪਰ ਬੈਠੇ ਕਪਿਨ੍ਹ ਨਿਹਾਰੀ। ਕਹਿ ਹਰਿ ਨਾਮ ਦੀਨ੍ਹ ਪਟ ਡਾਰੀ ॥
ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਸੀਤਹਿ ਸੋ ਲੈ ਗਯੂ। ਬਨ ਅਸੋਕ ਮਹਁ ਰਾਖਤ ਭਯੂ ॥

ਦੋ. ਹਾਰਿ ਪਰਾ ਖਲ ਬਹੁ ਬਿਧਿ ਭਯ ਅਰੁ ਪ੍ਰੀਤਿ ਦੇਖਾਇ।
ਤਬ ਅਸੋਕ ਪਾਦਪ ਤਰ ਰਾਖਿਸਿ ਜਤਨ ਕਰਾਇ ॥ 29(ਕ) ॥

ਨਵਾਨ੍ਹਪਾਰਾਯਣ, ਛਠਾ ਵਿਸ਼੍ਰਾਮ
ਜੇਹਿ ਬਿਧਿ ਕਪਟ ਕੁਰਂਗ ਸਁਗ ਧਾਇ ਚਲੇ ਸ਼੍ਰੀਰਾਮ।
ਸੋ ਛਬਿ ਸੀਤਾ ਰਾਖਿ ਉਰ ਰਟਤਿ ਰਹਤਿ ਹਰਿਨਾਮ ॥ 29(ਖ) ॥

ਰਘੁਪਤਿ ਅਨੁਜਹਿ ਆਵਤ ਦੇਖੀ। ਬਾਹਿਜ ਚਿਂਤਾ ਕੀਨ੍ਹਿ ਬਿਸੇਸ਼ੀ ॥
ਜਨਕਸੁਤਾ ਪਰਿਹਰਿਹੁ ਅਕੇਲੀ। ਆਯਹੁ ਤਾਤ ਬਚਨ ਮਮ ਪੇਲੀ ॥
ਨਿਸਿਚਰ ਨਿਕਰ ਫਿਰਹਿਂ ਬਨ ਮਾਹੀਂ। ਮਮ ਮਨ ਸੀਤਾ ਆਸ਼੍ਰਮ ਨਾਹੀਮ੍ ॥
ਗਹਿ ਪਦ ਕਮਲ ਅਨੁਜ ਕਰ ਜੋਰੀ। ਕਹੇਉ ਨਾਥ ਕਛੁ ਮੋਹਿ ਨ ਖੋਰੀ ॥
ਅਨੁਜ ਸਮੇਤ ਗੇ ਪ੍ਰਭੁ ਤਹਵਾਁ। ਗੋਦਾਵਰਿ ਤਟ ਆਸ਼੍ਰਮ ਜਹਵਾਁ ॥
ਆਸ਼੍ਰਮ ਦੇਖਿ ਜਾਨਕੀ ਹੀਨਾ। ਭੇ ਬਿਕਲ ਜਸ ਪ੍ਰਾਕ੍ਰੁਰੁਇਤ ਦੀਨਾ ॥
ਹਾ ਗੁਨ ਖਾਨਿ ਜਾਨਕੀ ਸੀਤਾ। ਰੂਪ ਸੀਲ ਬ੍ਰਤ ਨੇਮ ਪੁਨੀਤਾ ॥
ਲਛਿਮਨ ਸਮੁਝਾਏ ਬਹੁ ਭਾਁਤੀ। ਪੂਛਤ ਚਲੇ ਲਤਾ ਤਰੁ ਪਾਁਤੀ ॥
ਹੇ ਖਗ ਮ੍ਰੁਰੁਇਗ ਹੇ ਮਧੁਕਰ ਸ਼੍ਰੇਨੀ। ਤੁਮ੍ਹ ਦੇਖੀ ਸੀਤਾ ਮ੍ਰੁਰੁਇਗਨੈਨੀ ॥
ਖਂਜਨ ਸੁਕ ਕਪੋਤ ਮ੍ਰੁਰੁਇਗ ਮੀਨਾ। ਮਧੁਪ ਨਿਕਰ ਕੋਕਿਲਾ ਪ੍ਰਬੀਨਾ ॥
ਕੁਂਦ ਕਲੀ ਦਾਡ਼ਇਮ ਦਾਮਿਨੀ। ਕਮਲ ਸਰਦ ਸਸਿ ਅਹਿਭਾਮਿਨੀ ॥
ਬਰੁਨ ਪਾਸ ਮਨੋਜ ਧਨੁ ਹਂਸਾ। ਗਜ ਕੇਹਰਿ ਨਿਜ ਸੁਨਤ ਪ੍ਰਸਂਸਾ ॥
ਸ਼੍ਰੀਫਲ ਕਨਕ ਕਦਲਿ ਹਰਸ਼ਾਹੀਂ। ਨੇਕੁ ਨ ਸਂਕ ਸਕੁਚ ਮਨ ਮਾਹੀਮ੍ ॥
ਸੁਨੁ ਜਾਨਕੀ ਤੋਹਿ ਬਿਨੁ ਆਜੂ। ਹਰਸ਼ੇ ਸਕਲ ਪਾਇ ਜਨੁ ਰਾਜੂ ॥
ਕਿਮਿ ਸਹਿ ਜਾਤ ਅਨਖ ਤੋਹਿ ਪਾਹੀਮ੍ । ਪ੍ਰਿਯਾ ਬੇਗਿ ਪ੍ਰਗਟਸਿ ਕਸ ਨਾਹੀਮ੍ ॥
ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਖੌਜਤ ਬਿਲਪਤ ਸ੍ਵਾਮੀ। ਮਨਹੁਁ ਮਹਾ ਬਿਰਹੀ ਅਤਿ ਕਾਮੀ ॥
ਪੂਰਨਕਾਮ ਰਾਮ ਸੁਖ ਰਾਸੀ। ਮਨੁਜ ਚਰਿਤ ਕਰ ਅਜ ਅਬਿਨਾਸੀ ॥
ਆਗੇ ਪਰਾ ਗੀਧਪਤਿ ਦੇਖਾ। ਸੁਮਿਰਤ ਰਾਮ ਚਰਨ ਜਿਨ੍ਹ ਰੇਖਾ ॥

ਦੋ. ਕਰ ਸਰੋਜ ਸਿਰ ਪਰਸੇਉ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਸਿਂਧੁ ਰਧੁਬੀਰ ॥
ਨਿਰਖਿ ਰਾਮ ਛਬਿ ਧਾਮ ਮੁਖ ਬਿਗਤ ਭੀ ਸਬ ਪੀਰ ॥ 30 ॥

ਤਬ ਕਹ ਗੀਧ ਬਚਨ ਧਰਿ ਧੀਰਾ । ਸੁਨਹੁ ਰਾਮ ਭਂਜਨ ਭਵ ਭੀਰਾ ॥
ਨਾਥ ਦਸਾਨਨ ਯਹ ਗਤਿ ਕੀਨ੍ਹੀ। ਤੇਹਿ ਖਲ ਜਨਕਸੁਤਾ ਹਰਿ ਲੀਨ੍ਹੀ ॥
ਲੈ ਦਚ੍ਛਿਨ ਦਿਸਿ ਗਯੁ ਗੋਸਾਈ। ਬਿਲਪਤਿ ਅਤਿ ਕੁਰਰੀ ਕੀ ਨਾਈ ॥
ਦਰਸ ਲਾਗੀ ਪ੍ਰਭੁ ਰਾਖੇਂਉਁ ਪ੍ਰਾਨਾ। ਚਲਨ ਚਹਤ ਅਬ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਨਿਧਾਨਾ ॥
ਰਾਮ ਕਹਾ ਤਨੁ ਰਾਖਹੁ ਤਾਤਾ। ਮੁਖ ਮੁਸਕਾਇ ਕਹੀ ਤੇਹਿਂ ਬਾਤਾ ॥
ਜਾ ਕਰ ਨਾਮ ਮਰਤ ਮੁਖ ਆਵਾ। ਅਧਮੁ ਮੁਕੁਤ ਹੋਈ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਗਾਵਾ ॥
ਸੋ ਮਮ ਲੋਚਨ ਗੋਚਰ ਆਗੇਂ। ਰਾਖੌਂ ਦੇਹ ਨਾਥ ਕੇਹਿ ਖਾਁਗੇਁ ॥
ਜਲ ਭਰਿ ਨਯਨ ਕਹਹਿਁ ਰਘੁਰਾਈ। ਤਾਤ ਕਰ੍ਮ ਨਿਜ ਤੇ ਗਤਿਂ ਪਾਈ ॥
ਪਰਹਿਤ ਬਸ ਜਿਨ੍ਹ ਕੇ ਮਨ ਮਾਹੀਁ। ਤਿਨ੍ਹ ਕਹੁਁ ਜਗ ਦੁਰ੍ਲਭ ਕਛੁ ਨਾਹੀਁ ॥
ਤਨੁ ਤਜਿ ਤਾਤ ਜਾਹੁ ਮਮ ਧਾਮਾ। ਦੇਉਁ ਕਾਹ ਤੁਮ੍ਹ ਪੂਰਨਕਾਮਾ ॥

ਦੋ. ਸੀਤਾ ਹਰਨ ਤਾਤ ਜਨਿ ਕਹਹੁ ਪਿਤਾ ਸਨ ਜਾਇ ॥
ਜੌਁ ਮੈਁ ਰਾਮ ਤ ਕੁਲ ਸਹਿਤ ਕਹਿਹਿ ਦਸਾਨਨ ਆਇ ॥ 31 ॥

ਗੀਧ ਦੇਹ ਤਜਿ ਧਰਿ ਹਰਿ ਰੁਪਾ। ਭੂਸ਼ਨ ਬਹੁ ਪਟ ਪੀਤ ਅਨੂਪਾ ॥
ਸ੍ਯਾਮ ਗਾਤ ਬਿਸਾਲ ਭੁਜ ਚਾਰੀ। ਅਸ੍ਤੁਤਿ ਕਰਤ ਨਯਨ ਭਰਿ ਬਾਰੀ ॥

ਛਂ. ਜਯ ਰਾਮ ਰੂਪ ਅਨੂਪ ਨਿਰ੍ਗੁਨ ਸਗੁਨ ਗੁਨ ਪ੍ਰੇਰਕ ਸਹੀ।
ਦਸਸੀਸ ਬਾਹੁ ਪ੍ਰਚਂਡ ਖਂਡਨ ਚਂਡ ਸਰ ਮਂਡਨ ਮਹੀ ॥
ਪਾਥੋਦ ਗਾਤ ਸਰੋਜ ਮੁਖ ਰਾਜੀਵ ਆਯਤ ਲੋਚਨਂ।
ਨਿਤ ਨੌਮਿ ਰਾਮੁ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਲ ਬਾਹੁ ਬਿਸਾਲ ਭਵ ਭਯ ਮੋਚਨਮ੍ ॥ 1 ॥

ਬਲਮਪ੍ਰਮੇਯਮਨਾਦਿਮਜਮਬ੍ਯਕ੍ਤਮੇਕਮਗੋਚਰਂ।
ਗੋਬਿਂਦ ਗੋਪਰ ਦ੍ਵਂਦ੍ਵਹਰ ਬਿਗ੍ਯਾਨਘਨ ਧਰਨੀਧਰਮ੍ ॥
ਜੇ ਰਾਮ ਮਂਤ੍ਰ ਜਪਂਤ ਸਂਤ ਅਨਂਤ ਜਨ ਮਨ ਰਂਜਨਂ।
ਨਿਤ ਨੌਮਿ ਰਾਮ ਅਕਾਮ ਪ੍ਰਿਯ ਕਾਮਾਦਿ ਖਲ ਦਲ ਗਂਜਨਮ੍ ॥ 2।

ਜੇਹਿ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਨਿਰਂਜਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਬ੍ਯਾਪਕ ਬਿਰਜ ਅਜ ਕਹਿ ਗਾਵਹੀਮ੍ ॥
ਕਰਿ ਧ੍ਯਾਨ ਗ੍ਯਾਨ ਬਿਰਾਗ ਜੋਗ ਅਨੇਕ ਮੁਨਿ ਜੇਹਿ ਪਾਵਹੀਮ੍ ॥
ਸੋ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰੁਨਾ ਕਂਦ ਸੋਭਾ ਬ੍ਰੁਰੁਇਂਦ ਅਗ ਜਗ ਮੋਹੀ।
ਮਮ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯ ਪਂਕਜ ਭ੍ਰੁਰੁਇਂਗ ਅਂਗ ਅਨਂਗ ਬਹੁ ਛਬਿ ਸੋਹੀ ॥ 3 ॥

ਜੋ ਅਗਮ ਸੁਗਮ ਸੁਭਾਵ ਨਿਰ੍ਮਲ ਅਸਮ ਸਮ ਸੀਤਲ ਸਦਾ।
ਪਸ੍ਯਂਤਿ ਜਂ ਜੋਗੀ ਜਤਨ ਕਰਿ ਕਰਤ ਮਨ ਗੋ ਬਸ ਸਦਾ ॥
ਸੋ ਰਾਮ ਰਮਾ ਨਿਵਾਸ ਸਂਤਤ ਦਾਸ ਬਸ ਤ੍ਰਿਭੁਵਨ ਧਨੀ।
ਮਮ ਉਰ ਬਸੁ ਸੋ ਸਮਨ ਸਂਸ੍ਰੁਰੁਇਤਿ ਜਾਸੁ ਕੀਰਤਿ ਪਾਵਨੀ ॥ 4 ॥

ਦੋ. ਅਬਿਰਲ ਭਗਤਿ ਮਾਗਿ ਬਰ ਗੀਧ ਗਯੁ ਹਰਿਧਾਮ।
ਤੇਹਿ ਕੀ ਕ੍ਰਿਯਾ ਜਥੋਚਿਤ ਨਿਜ ਕਰ ਕੀਨ੍ਹੀ ਰਾਮ ॥ 32 ॥

ਕੋਮਲ ਚਿਤ ਅਤਿ ਦੀਨਦਯਾਲਾ। ਕਾਰਨ ਬਿਨੁ ਰਘੁਨਾਥ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਲਾ ॥
ਗੀਧ ਅਧਮ ਖਗ ਆਮਿਸ਼ ਭੋਗੀ। ਗਤਿ ਦੀਨ੍ਹਿ ਜੋ ਜਾਚਤ ਜੋਗੀ ॥
ਸੁਨਹੁ ਉਮਾ ਤੇ ਲੋਗ ਅਭਾਗੀ। ਹਰਿ ਤਜਿ ਹੋਹਿਂ ਬਿਸ਼ਯ ਅਨੁਰਾਗੀ ॥
ਪੁਨਿ ਸੀਤਹਿ ਖੋਜਤ ਦ੍ਵੌ ਭਾਈ। ਚਲੇ ਬਿਲੋਕਤ ਬਨ ਬਹੁਤਾਈ ॥
ਸਂਕੁਲ ਲਤਾ ਬਿਟਪ ਘਨ ਕਾਨਨ। ਬਹੁ ਖਗ ਮ੍ਰੁਰੁਇਗ ਤਹਁ ਗਜ ਪਂਚਾਨਨ ॥
ਆਵਤ ਪਂਥ ਕਬਂਧ ਨਿਪਾਤਾ। ਤੇਹਿਂ ਸਬ ਕਹੀ ਸਾਪ ਕੈ ਬਾਤਾ ॥
ਦੁਰਬਾਸਾ ਮੋਹਿ ਦੀਨ੍ਹੀ ਸਾਪਾ। ਪ੍ਰਭੁ ਪਦ ਪੇਖਿ ਮਿਟਾ ਸੋ ਪਾਪਾ ॥
ਸੁਨੁ ਗਂਧਰ੍ਬ ਕਹੁਁ ਮੈ ਤੋਹੀ। ਮੋਹਿ ਨ ਸੋਹਾਇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਕੁਲ ਦ੍ਰੋਹੀ ॥

ਦੋ. ਮਨ ਕ੍ਰਮ ਬਚਨ ਕਪਟ ਤਜਿ ਜੋ ਕਰ ਭੂਸੁਰ ਸੇਵ।
ਮੋਹਿ ਸਮੇਤ ਬਿਰਂਚਿ ਸਿਵ ਬਸ ਤਾਕੇਂ ਸਬ ਦੇਵ ॥ 33 ॥

ਸਾਪਤ ਤਾਡ਼ਤ ਪਰੁਸ਼ ਕਹਂਤਾ। ਬਿਪ੍ਰ ਪੂਜ੍ਯ ਅਸ ਗਾਵਹਿਂ ਸਂਤਾ ॥
ਪੂਜਿਅ ਬਿਪ੍ਰ ਸੀਲ ਗੁਨ ਹੀਨਾ। ਸੂਦ੍ਰ ਨ ਗੁਨ ਗਨ ਗ੍ਯਾਨ ਪ੍ਰਬੀਨਾ ॥
ਕਹਿ ਨਿਜ ਧਰ੍ਮ ਤਾਹਿ ਸਮੁਝਾਵਾ। ਨਿਜ ਪਦ ਪ੍ਰੀਤਿ ਦੇਖਿ ਮਨ ਭਾਵਾ ॥
ਰਘੁਪਤਿ ਚਰਨ ਕਮਲ ਸਿਰੁ ਨਾਈ। ਗਯੁ ਗਗਨ ਆਪਨਿ ਗਤਿ ਪਾਈ ॥
ਤਾਹਿ ਦੇਇ ਗਤਿ ਰਾਮ ਉਦਾਰਾ। ਸਬਰੀ ਕੇਂ ਆਸ਼੍ਰਮ ਪਗੁ ਧਾਰਾ ॥
ਸਬਰੀ ਦੇਖਿ ਰਾਮ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹਁ ਆਏ। ਮੁਨਿ ਕੇ ਬਚਨ ਸਮੁਝਿ ਜਿਯਁ ਭਾਏ ॥
ਸਰਸਿਜ ਲੋਚਨ ਬਾਹੁ ਬਿਸਾਲਾ। ਜਟਾ ਮੁਕੁਟ ਸਿਰ ਉਰ ਬਨਮਾਲਾ ॥
ਸ੍ਯਾਮ ਗੌਰ ਸੁਂਦਰ ਦੌ ਭਾਈ। ਸਬਰੀ ਪਰੀ ਚਰਨ ਲਪਟਾਈ ॥
ਪ੍ਰੇਮ ਮਗਨ ਮੁਖ ਬਚਨ ਨ ਆਵਾ। ਪੁਨਿ ਪੁਨਿ ਪਦ ਸਰੋਜ ਸਿਰ ਨਾਵਾ ॥
ਸਾਦਰ ਜਲ ਲੈ ਚਰਨ ਪਖਾਰੇ। ਪੁਨਿ ਸੁਂਦਰ ਆਸਨ ਬੈਠਾਰੇ ॥

ਦੋ. ਕਂਦ ਮੂਲ ਫਲ ਸੁਰਸ ਅਤਿ ਦਿਏ ਰਾਮ ਕਹੁਁ ਆਨਿ।
ਪ੍ਰੇਮ ਸਹਿਤ ਪ੍ਰਭੁ ਖਾਏ ਬਾਰਂਬਾਰ ਬਖਾਨਿ ॥ 34 ॥

ਪਾਨਿ ਜੋਰਿ ਆਗੇਂ ਭਿ ਠਾਢ਼ਈ। ਪ੍ਰਭੁਹਿ ਬਿਲੋਕਿ ਪ੍ਰੀਤਿ ਅਤਿ ਬਾਢ਼ਈ ॥
ਕੇਹਿ ਬਿਧਿ ਅਸ੍ਤੁਤਿ ਕਰੌ ਤੁਮ੍ਹਾਰੀ। ਅਧਮ ਜਾਤਿ ਮੈਂ ਜਡ਼ਮਤਿ ਭਾਰੀ ॥
ਅਧਮ ਤੇ ਅਧਮ ਅਧਮ ਅਤਿ ਨਾਰੀ। ਤਿਨ੍ਹ ਮਹਁ ਮੈਂ ਮਤਿਮਂਦ ਅਘਾਰੀ ॥
ਕਹ ਰਘੁਪਤਿ ਸੁਨੁ ਭਾਮਿਨਿ ਬਾਤਾ। ਮਾਨੁਁ ਏਕ ਭਗਤਿ ਕਰ ਨਾਤਾ ॥
ਜਾਤਿ ਪਾਁਤਿ ਕੁਲ ਧਰ੍ਮ ਬਡ਼ਆਈ। ਧਨ ਬਲ ਪਰਿਜਨ ਗੁਨ ਚਤੁਰਾਈ ॥
ਭਗਤਿ ਹੀਨ ਨਰ ਸੋਹਿ ਕੈਸਾ। ਬਿਨੁ ਜਲ ਬਾਰਿਦ ਦੇਖਿਅ ਜੈਸਾ ॥
ਨਵਧਾ ਭਗਤਿ ਕਹੁਁ ਤੋਹਿ ਪਾਹੀਂ। ਸਾਵਧਾਨ ਸੁਨੁ ਧਰੁ ਮਨ ਮਾਹੀਮ੍ ॥
ਪ੍ਰਥਮ ਭਗਤਿ ਸਂਤਨ੍ਹ ਕਰ ਸਂਗਾ। ਦੂਸਰਿ ਰਤਿ ਮਮ ਕਥਾ ਪ੍ਰਸਂਗਾ ॥

ਦੋ. ਗੁਰ ਪਦ ਪਂਕਜ ਸੇਵਾ ਤੀਸਰਿ ਭਗਤਿ ਅਮਾਨ।
ਚੌਥਿ ਭਗਤਿ ਮਮ ਗੁਨ ਗਨ ਕਰਿ ਕਪਟ ਤਜਿ ਗਾਨ ॥ 35 ॥

ਮਂਤ੍ਰ ਜਾਪ ਮਮ ਦ੍ਰੁਰੁਇਢ਼ ਬਿਸ੍ਵਾਸਾ। ਪਂਚਮ ਭਜਨ ਸੋ ਬੇਦ ਪ੍ਰਕਾਸਾ ॥
ਛਠ ਦਮ ਸੀਲ ਬਿਰਤਿ ਬਹੁ ਕਰਮਾ। ਨਿਰਤ ਨਿਰਂਤਰ ਸਜ੍ਜਨ ਧਰਮਾ ॥
ਸਾਤਵਁ ਸਮ ਮੋਹਿ ਮਯ ਜਗ ਦੇਖਾ। ਮੋਤੇਂ ਸਂਤ ਅਧਿਕ ਕਰਿ ਲੇਖਾ ॥
ਆਠਵਁ ਜਥਾਲਾਭ ਸਂਤੋਸ਼ਾ। ਸਪਨੇਹੁਁ ਨਹਿਂ ਦੇਖਿ ਪਰਦੋਸ਼ਾ ॥
ਨਵਮ ਸਰਲ ਸਬ ਸਨ ਛਲਹੀਨਾ। ਮਮ ਭਰੋਸ ਹਿਯਁ ਹਰਸ਼ ਨ ਦੀਨਾ ॥
ਨਵ ਮਹੁਁ ਏਕੁ ਜਿਨ੍ਹ ਕੇ ਹੋਈ। ਨਾਰਿ ਪੁਰੁਸ਼ ਸਚਰਾਚਰ ਕੋਈ ॥
ਸੋਇ ਅਤਿਸਯ ਪ੍ਰਿਯ ਭਾਮਿਨਿ ਮੋਰੇ। ਸਕਲ ਪ੍ਰਕਾਰ ਭਗਤਿ ਦ੍ਰੁਰੁਇਢ਼ ਤੋਰੇਮ੍ ॥
ਜੋਗਿ ਬ੍ਰੁਰੁਇਂਦ ਦੁਰਲਭ ਗਤਿ ਜੋਈ। ਤੋ ਕਹੁਁ ਆਜੁ ਸੁਲਭ ਭਿ ਸੋਈ ॥
ਮਮ ਦਰਸਨ ਫਲ ਪਰਮ ਅਨੂਪਾ। ਜੀਵ ਪਾਵ ਨਿਜ ਸਹਜ ਸਰੂਪਾ ॥
ਜਨਕਸੁਤਾ ਕਿ ਸੁਧਿ ਭਾਮਿਨੀ। ਜਾਨਹਿ ਕਹੁ ਕਰਿਬਰਗਾਮਿਨੀ ॥
ਪਂਪਾ ਸਰਹਿ ਜਾਹੁ ਰਘੁਰਾਈ। ਤਹਁ ਹੋਇਹਿ ਸੁਗ੍ਰੀਵ ਮਿਤਾਈ ॥
ਸੋ ਸਬ ਕਹਿਹਿ ਦੇਵ ਰਘੁਬੀਰਾ। ਜਾਨਤਹੂਁ ਪੂਛਹੁ ਮਤਿਧੀਰਾ ॥
ਬਾਰ ਬਾਰ ਪ੍ਰਭੁ ਪਦ ਸਿਰੁ ਨਾਈ। ਪ੍ਰੇਮ ਸਹਿਤ ਸਬ ਕਥਾ ਸੁਨਾਈ ॥

ਛਂ. ਕਹਿ ਕਥਾ ਸਕਲ ਬਿਲੋਕਿ ਹਰਿ ਮੁਖ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਪਦ ਪਂਕਜ ਧਰੇ।
ਤਜਿ ਜੋਗ ਪਾਵਕ ਦੇਹ ਹਰਿ ਪਦ ਲੀਨ ਭਿ ਜਹਁ ਨਹਿਂ ਫਿਰੇ ॥
ਨਰ ਬਿਬਿਧ ਕਰ੍ਮ ਅਧਰ੍ਮ ਬਹੁ ਮਤ ਸੋਕਪ੍ਰਦ ਸਬ ਤ੍ਯਾਗਹੂ।
ਬਿਸ੍ਵਾਸ ਕਰਿ ਕਹ ਦਾਸ ਤੁਲਸੀ ਰਾਮ ਪਦ ਅਨੁਰਾਗਹੂ ॥

ਦੋ. ਜਾਤਿ ਹੀਨ ਅਘ ਜਨ੍ਮ ਮਹਿ ਮੁਕ੍ਤ ਕੀਨ੍ਹਿ ਅਸਿ ਨਾਰਿ।
ਮਹਾਮਂਦ ਮਨ ਸੁਖ ਚਹਸਿ ਐਸੇ ਪ੍ਰਭੁਹਿ ਬਿਸਾਰਿ ॥ 36 ॥

ਚਲੇ ਰਾਮ ਤ੍ਯਾਗਾ ਬਨ ਸੋਊ। ਅਤੁਲਿਤ ਬਲ ਨਰ ਕੇਹਰਿ ਦੋਊ ॥
ਬਿਰਹੀ ਇਵ ਪ੍ਰਭੁ ਕਰਤ ਬਿਸ਼ਾਦਾ। ਕਹਤ ਕਥਾ ਅਨੇਕ ਸਂਬਾਦਾ ॥
ਲਛਿਮਨ ਦੇਖੁ ਬਿਪਿਨ ਕਿ ਸੋਭਾ। ਦੇਖਤ ਕੇਹਿ ਕਰ ਮਨ ਨਹਿਂ ਛੋਭਾ ॥
ਨਾਰਿ ਸਹਿਤ ਸਬ ਖਗ ਮ੍ਰੁਰੁਇਗ ਬ੍ਰੁਰੁਇਂਦਾ। ਮਾਨਹੁਁ ਮੋਰਿ ਕਰਤ ਹਹਿਂ ਨਿਂਦਾ ॥
ਹਮਹਿ ਦੇਖਿ ਮ੍ਰੁਰੁਇਗ ਨਿਕਰ ਪਰਾਹੀਂ। ਮ੍ਰੁਰੁਇਗੀਂ ਕਹਹਿਂ ਤੁਮ੍ਹ ਕਹਁ ਭਯ ਨਾਹੀਮ੍ ॥
ਤੁਮ੍ਹ ਆਨਂਦ ਕਰਹੁ ਮ੍ਰੁਰੁਇਗ ਜਾਏ। ਕਂਚਨ ਮ੍ਰੁਰੁਇਗ ਖੋਜਨ ਏ ਆਏ ॥
ਸਂਗ ਲਾਇ ਕਰਿਨੀਂ ਕਰਿ ਲੇਹੀਂ। ਮਾਨਹੁਁ ਮੋਹਿ ਸਿਖਾਵਨੁ ਦੇਹੀਮ੍ ॥
ਸਾਸ੍ਤ੍ਰ ਸੁਚਿਂਤਿਤ ਪੁਨਿ ਪੁਨਿ ਦੇਖਿਅ। ਭੂਪ ਸੁਸੇਵਿਤ ਬਸ ਨਹਿਂ ਲੇਖਿਅ ॥
ਰਾਖਿਅ ਨਾਰਿ ਜਦਪਿ ਉਰ ਮਾਹੀਂ। ਜੁਬਤੀ ਸਾਸ੍ਤ੍ਰ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪਤਿ ਬਸ ਨਾਹੀਮ੍ ॥
ਦੇਖਹੁ ਤਾਤ ਬਸਂਤ ਸੁਹਾਵਾ। ਪ੍ਰਿਯਾ ਹੀਨ ਮੋਹਿ ਭਯ ਉਪਜਾਵਾ ॥

ਦੋ. ਬਿਰਹ ਬਿਕਲ ਬਲਹੀਨ ਮੋਹਿ ਜਾਨੇਸਿ ਨਿਪਟ ਅਕੇਲ।
ਸਹਿਤ ਬਿਪਿਨ ਮਧੁਕਰ ਖਗ ਮਦਨ ਕੀਨ੍ਹ ਬਗਮੇਲ ॥ 37(ਕ) ॥

ਦੇਖਿ ਗਯੁ ਭ੍ਰਾਤਾ ਸਹਿਤ ਤਾਸੁ ਦੂਤ ਸੁਨਿ ਬਾਤ।
ਡੇਰਾ ਕੀਨ੍ਹੇਉ ਮਨਹੁਁ ਤਬ ਕਟਕੁ ਹਟਕਿ ਮਨਜਾਤ ॥ 37(ਖ) ॥

ਬਿਟਪ ਬਿਸਾਲ ਲਤਾ ਅਰੁਝਾਨੀ। ਬਿਬਿਧ ਬਿਤਾਨ ਦਿਏ ਜਨੁ ਤਾਨੀ ॥
ਕਦਲਿ ਤਾਲ ਬਰ ਧੁਜਾ ਪਤਾਕਾ। ਦੈਖਿ ਨ ਮੋਹ ਧੀਰ ਮਨ ਜਾਕਾ ॥
ਬਿਬਿਧ ਭਾਁਤਿ ਫੂਲੇ ਤਰੁ ਨਾਨਾ। ਜਨੁ ਬਾਨੈਤ ਬਨੇ ਬਹੁ ਬਾਨਾ ॥
ਕਹੁਁ ਕਹੁਁ ਸੁਂਦਰ ਬਿਟਪ ਸੁਹਾਏ। ਜਨੁ ਭਟ ਬਿਲਗ ਬਿਲਗ ਹੋਇ ਛਾਏ ॥
ਕੂਜਤ ਪਿਕ ਮਾਨਹੁਁ ਗਜ ਮਾਤੇ। ਢੇਕ ਮਹੋਖ ਊਁਟ ਬਿਸਰਾਤੇ ॥
ਮੋਰ ਚਕੋਰ ਕੀਰ ਬਰ ਬਾਜੀ। ਪਾਰਾਵਤ ਮਰਾਲ ਸਬ ਤਾਜੀ ॥
ਤੀਤਿਰ ਲਾਵਕ ਪਦਚਰ ਜੂਥਾ। ਬਰਨਿ ਨ ਜਾਇ ਮਨੋਜ ਬਰੁਥਾ ॥
ਰਥ ਗਿਰਿ ਸਿਲਾ ਦੁਂਦੁਭੀ ਝਰਨਾ। ਚਾਤਕ ਬਂਦੀ ਗੁਨ ਗਨ ਬਰਨਾ ॥
ਮਧੁਕਰ ਮੁਖਰ ਭੇਰਿ ਸਹਨਾਈ। ਤ੍ਰਿਬਿਧ ਬਯਾਰਿ ਬਸੀਠੀਂ ਆਈ ॥
ਚਤੁਰਂਗਿਨੀ ਸੇਨ ਸਁਗ ਲੀਨ੍ਹੇਂ। ਬਿਚਰਤ ਸਬਹਿ ਚੁਨੌਤੀ ਦੀਨ੍ਹੇਮ੍ ॥
ਲਛਿਮਨ ਦੇਖਤ ਕਾਮ ਅਨੀਕਾ। ਰਹਹਿਂ ਧੀਰ ਤਿਨ੍ਹ ਕੈ ਜਗ ਲੀਕਾ ॥
ਏਹਿ ਕੇਂ ਏਕ ਪਰਮ ਬਲ ਨਾਰੀ। ਤੇਹਿ ਤੇਂ ਉਬਰ ਸੁਭਟ ਸੋਇ ਭਾਰੀ ॥

ਦੋ. ਤਾਤ ਤੀਨਿ ਅਤਿ ਪ੍ਰਬਲ ਖਲ ਕਾਮ ਕ੍ਰੋਧ ਅਰੁ ਲੋਭ।
ਮੁਨਿ ਬਿਗ੍ਯਾਨ ਧਾਮ ਮਨ ਕਰਹਿਂ ਨਿਮਿਸ਼ ਮਹੁਁ ਛੋਭ ॥ 38(ਕ) ॥

ਲੋਭ ਕੇਂ ਇਚ੍ਛਾ ਦਂਭ ਬਲ ਕਾਮ ਕੇਂ ਕੇਵਲ ਨਾਰਿ।
ਕ੍ਰੋਧ ਕੇ ਪਰੁਸ਼ ਬਚਨ ਬਲ ਮੁਨਿਬਰ ਕਹਹਿਂ ਬਿਚਾਰਿ ॥ 38(ਖ) ॥

ਗੁਨਾਤੀਤ ਸਚਰਾਚਰ ਸ੍ਵਾਮੀ। ਰਾਮ ਉਮਾ ਸਬ ਅਂਤਰਜਾਮੀ ॥
ਕਾਮਿਨ੍ਹ ਕੈ ਦੀਨਤਾ ਦੇਖਾਈ। ਧੀਰਨ੍ਹ ਕੇਂ ਮਨ ਬਿਰਤਿ ਦ੍ਰੁਰੁਇਢ਼ਆਈ ॥
ਕ੍ਰੋਧ ਮਨੋਜ ਲੋਭ ਮਦ ਮਾਯਾ। ਛੂਟਹਿਂ ਸਕਲ ਰਾਮ ਕੀਂ ਦਾਯਾ ॥
ਸੋ ਨਰ ਇਂਦ੍ਰਜਾਲ ਨਹਿਂ ਭੂਲਾ। ਜਾ ਪਰ ਹੋਇ ਸੋ ਨਟ ਅਨੁਕੂਲਾ ॥
ਉਮਾ ਕਹੁਁ ਮੈਂ ਅਨੁਭਵ ਅਪਨਾ। ਸਤ ਹਰਿ ਭਜਨੁ ਜਗਤ ਸਬ ਸਪਨਾ ॥
ਪੁਨਿ ਪ੍ਰਭੁ ਗੇ ਸਰੋਬਰ ਤੀਰਾ। ਪਂਪਾ ਨਾਮ ਸੁਭਗ ਗਂਭੀਰਾ ॥
ਸਂਤ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯ ਜਸ ਨਿਰ੍ਮਲ ਬਾਰੀ। ਬਾਁਧੇ ਘਾਟ ਮਨੋਹਰ ਚਾਰੀ ॥
ਜਹਁ ਤਹਁ ਪਿਅਹਿਂ ਬਿਬਿਧ ਮ੍ਰੁਰੁਇਗ ਨੀਰਾ। ਜਨੁ ਉਦਾਰ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹ ਜਾਚਕ ਭੀਰਾ ॥

ਦੋ. ਪੁਰਿਨਿ ਸਬਨ ਓਟ ਜਲ ਬੇਗਿ ਨ ਪਾਇਅ ਮਰ੍ਮ।
ਮਾਯਾਛਨ੍ਨ ਨ ਦੇਖਿਐ ਜੈਸੇ ਨਿਰ੍ਗੁਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ॥ 39(ਕ) ॥

ਸੁਖਿ ਮੀਨ ਸਬ ਏਕਰਸ ਅਤਿ ਅਗਾਧ ਜਲ ਮਾਹਿਂ।
ਜਥਾ ਧਰ੍ਮਸੀਲਨ੍ਹ ਕੇ ਦਿਨ ਸੁਖ ਸਂਜੁਤ ਜਾਹਿਮ੍ ॥ 39(ਖ) ॥

ਬਿਕਸੇ ਸਰਸਿਜ ਨਾਨਾ ਰਂਗਾ। ਮਧੁਰ ਮੁਖਰ ਗੁਂਜਤ ਬਹੁ ਭ੍ਰੁਰੁਇਂਗਾ ॥
ਬੋਲਤ ਜਲਕੁਕ੍ਕੁਟ ਕਲਹਂਸਾ। ਪ੍ਰਭੁ ਬਿਲੋਕਿ ਜਨੁ ਕਰਤ ਪ੍ਰਸਂਸਾ ॥
ਚਕ੍ਰਵਾਕ ਬਕ ਖਗ ਸਮੁਦਾਈ। ਦੇਖਤ ਬਨਿ ਬਰਨਿ ਨਹਿਂ ਜਾਈ ॥
ਸੁਂਦਰ ਖਗ ਗਨ ਗਿਰਾ ਸੁਹਾਈ। ਜਾਤ ਪਥਿਕ ਜਨੁ ਲੇਤ ਬੋਲਾਈ ॥
ਤਾਲ ਸਮੀਪ ਮੁਨਿਨ੍ਹ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹ ਛਾਏ। ਚਹੁ ਦਿਸਿ ਕਾਨਨ ਬਿਟਪ ਸੁਹਾਏ ॥
ਚਂਪਕ ਬਕੁਲ ਕਦਂਬ ਤਮਾਲਾ। ਪਾਟਲ ਪਨਸ ਪਰਾਸ ਰਸਾਲਾ ॥
ਨਵ ਪਲ੍ਲਵ ਕੁਸੁਮਿਤ ਤਰੁ ਨਾਨਾ। ਚਂਚਰੀਕ ਪਟਲੀ ਕਰ ਗਾਨਾ ॥
ਸੀਤਲ ਮਂਦ ਸੁਗਂਧ ਸੁਭ੍AU। ਸਂਤਤ ਬਹਿ ਮਨੋਹਰ ਬ੍AU ॥
ਕੁਹੂ ਕੁਹੂ ਕੋਕਿਲ ਧੁਨਿ ਕਰਹੀਂ। ਸੁਨਿ ਰਵ ਸਰਸ ਧ੍ਯਾਨ ਮੁਨਿ ਟਰਹੀਮ੍ ॥

ਦੋ. ਫਲ ਭਾਰਨ ਨਮਿ ਬਿਟਪ ਸਬ ਰਹੇ ਭੂਮਿ ਨਿਅਰਾਇ।
ਪਰ ਉਪਕਾਰੀ ਪੁਰੁਸ਼ ਜਿਮਿ ਨਵਹਿਂ ਸੁਸਂਪਤਿ ਪਾਇ ॥ 40 ॥

ਦੇਖਿ ਰਾਮ ਅਤਿ ਰੁਚਿਰ ਤਲਾਵਾ। ਮਜ੍ਜਨੁ ਕੀਨ੍ਹ ਪਰਮ ਸੁਖ ਪਾਵਾ ॥
ਦੇਖੀ ਸੁਂਦਰ ਤਰੁਬਰ ਛਾਯਾ। ਬੈਠੇ ਅਨੁਜ ਸਹਿਤ ਰਘੁਰਾਯਾ ॥
ਤਹਁ ਪੁਨਿ ਸਕਲ ਦੇਵ ਮੁਨਿ ਆਏ। ਅਸ੍ਤੁਤਿ ਕਰਿ ਨਿਜ ਧਾਮ ਸਿਧਾਏ ॥
ਬੈਠੇ ਪਰਮ ਪ੍ਰਸਨ੍ਨ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਲਾ। ਕਹਤ ਅਨੁਜ ਸਨ ਕਥਾ ਰਸਾਲਾ ॥
ਬਿਰਹਵਂਤ ਭਗਵਂਤਹਿ ਦੇਖੀ। ਨਾਰਦ ਮਨ ਭਾ ਸੋਚ ਬਿਸੇਸ਼ੀ ॥
ਮੋਰ ਸਾਪ ਕਰਿ ਅਂਗੀਕਾਰਾ। ਸਹਤ ਰਾਮ ਨਾਨਾ ਦੁਖ ਭਾਰਾ ॥
ਐਸੇ ਪ੍ਰਭੁਹਿ ਬਿਲੋਕੁਁ ਜਾਈ। ਪੁਨਿ ਨ ਬਨਿਹਿ ਅਸ ਅਵਸਰੁ ਆਈ ॥
ਯਹ ਬਿਚਾਰਿ ਨਾਰਦ ਕਰ ਬੀਨਾ। ਗੇ ਜਹਾਁ ਪ੍ਰਭੁ ਸੁਖ ਆਸੀਨਾ ॥
ਗਾਵਤ ਰਾਮ ਚਰਿਤ ਮ੍ਰੁਰੁਇਦੁ ਬਾਨੀ। ਪ੍ਰੇਮ ਸਹਿਤ ਬਹੁ ਭਾਁਤਿ ਬਖਾਨੀ ॥
ਕਰਤ ਦਂਡਵਤ ਲਿਏ ਉਠਾਈ। ਰਾਖੇ ਬਹੁਤ ਬਾਰ ਉਰ ਲਾਈ ॥
ਸ੍ਵਾਗਤ ਪੂਁਛਿ ਨਿਕਟ ਬੈਠਾਰੇ। ਲਛਿਮਨ ਸਾਦਰ ਚਰਨ ਪਖਾਰੇ ॥

ਦੋ. ਨਾਨਾ ਬਿਧਿ ਬਿਨਤੀ ਕਰਿ ਪ੍ਰਭੁ ਪ੍ਰਸਨ੍ਨ ਜਿਯਁ ਜਾਨਿ।
ਨਾਰਦ ਬੋਲੇ ਬਚਨ ਤਬ ਜੋਰਿ ਸਰੋਰੁਹ ਪਾਨਿ ॥ 41 ॥

ਸੁਨਹੁ ਉਦਾਰ ਸਹਜ ਰਘੁਨਾਯਕ। ਸੁਂਦਰ ਅਗਮ ਸੁਗਮ ਬਰ ਦਾਯਕ ॥
ਦੇਹੁ ਏਕ ਬਰ ਮਾਗੁਁ ਸ੍ਵਾਮੀ। ਜਦ੍ਯਪਿ ਜਾਨਤ ਅਂਤਰਜਾਮੀ ॥
ਜਾਨਹੁ ਮੁਨਿ ਤੁਮ੍ਹ ਮੋਰ ਸੁਭ੍AU। ਜਨ ਸਨ ਕਬਹੁਁ ਕਿ ਕਰੁਁ ਦੁਰ੍AU ॥
ਕਵਨ ਬਸ੍ਤੁ ਅਸਿ ਪ੍ਰਿਯ ਮੋਹਿ ਲਾਗੀ। ਜੋ ਮੁਨਿਬਰ ਨ ਸਕਹੁ ਤੁਮ੍ਹ ਮਾਗੀ ॥
ਜਨ ਕਹੁਁ ਕਛੁ ਅਦੇਯ ਨਹਿਂ ਮੋਰੇਂ। ਅਸ ਬਿਸ੍ਵਾਸ ਤਜਹੁ ਜਨਿ ਭੋਰੇਮ੍ ॥
ਤਬ ਨਾਰਦ ਬੋਲੇ ਹਰਸ਼ਾਈ । ਅਸ ਬਰ ਮਾਗੁਁ ਕਰੁਁ ਢਿਠਾਈ ॥
ਜਦ੍ਯਪਿ ਪ੍ਰਭੁ ਕੇ ਨਾਮ ਅਨੇਕਾ। ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਕਹ ਅਧਿਕ ਏਕ ਤੇਂ ਏਕਾ ॥
ਰਾਮ ਸਕਲ ਨਾਮਨ੍ਹ ਤੇ ਅਧਿਕਾ। ਹੌ ਨਾਥ ਅਘ ਖਗ ਗਨ ਬਧਿਕਾ ॥

ਦੋ. ਰਾਕਾ ਰਜਨੀ ਭਗਤਿ ਤਵ ਰਾਮ ਨਾਮ ਸੋਇ ਸੋਮ।
ਅਪਰ ਨਾਮ ਉਡਗਨ ਬਿਮਲ ਬਸੁਹੁਁ ਭਗਤ ਉਰ ਬ੍ਯੋਮ ॥ 42(ਕ) ॥

ਏਵਮਸ੍ਤੁ ਮੁਨਿ ਸਨ ਕਹੇਉ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਸਿਂਧੁ ਰਘੁਨਾਥ।
ਤਬ ਨਾਰਦ ਮਨ ਹਰਸ਼ ਅਤਿ ਪ੍ਰਭੁ ਪਦ ਨਾਯੁ ਮਾਥ ॥ 42(ਖ) ॥

ਅਤਿ ਪ੍ਰਸਨ੍ਨ ਰਘੁਨਾਥਹਿ ਜਾਨੀ। ਪੁਨਿ ਨਾਰਦ ਬੋਲੇ ਮ੍ਰੁਰੁਇਦੁ ਬਾਨੀ ॥
ਰਾਮ ਜਬਹਿਂ ਪ੍ਰੇਰੇਉ ਨਿਜ ਮਾਯਾ। ਮੋਹੇਹੁ ਮੋਹਿ ਸੁਨਹੁ ਰਘੁਰਾਯਾ ॥
ਤਬ ਬਿਬਾਹ ਮੈਂ ਚਾਹੁਁ ਕੀਨ੍ਹਾ। ਪ੍ਰਭੁ ਕੇਹਿ ਕਾਰਨ ਕਰੈ ਨ ਦੀਨ੍ਹਾ ॥
ਸੁਨੁ ਮੁਨਿ ਤੋਹਿ ਕਹੁਁ ਸਹਰੋਸਾ। ਭਜਹਿਂ ਜੇ ਮੋਹਿ ਤਜਿ ਸਕਲ ਭਰੋਸਾ ॥
ਕਰੁਁ ਸਦਾ ਤਿਨ੍ਹ ਕੈ ਰਖਵਾਰੀ। ਜਿਮਿ ਬਾਲਕ ਰਾਖਿ ਮਹਤਾਰੀ ॥
ਗਹ ਸਿਸੁ ਬਚ੍ਛ ਅਨਲ ਅਹਿ ਧਾਈ। ਤਹਁ ਰਾਖਿ ਜਨਨੀ ਅਰਗਾਈ ॥
ਪ੍ਰੌਢ਼ ਭੇਁ ਤੇਹਿ ਸੁਤ ਪਰ ਮਾਤਾ। ਪ੍ਰੀਤਿ ਕਰਿ ਨਹਿਂ ਪਾਛਿਲਿ ਬਾਤਾ ॥
ਮੋਰੇ ਪ੍ਰੌਢ਼ ਤਨਯ ਸਮ ਗ੍ਯਾਨੀ। ਬਾਲਕ ਸੁਤ ਸਮ ਦਾਸ ਅਮਾਨੀ ॥
ਜਨਹਿ ਮੋਰ ਬਲ ਨਿਜ ਬਲ ਤਾਹੀ। ਦੁਹੁ ਕਹਁ ਕਾਮ ਕ੍ਰੋਧ ਰਿਪੁ ਆਹੀ ॥
ਯਹ ਬਿਚਾਰਿ ਪਂਡਿਤ ਮੋਹਿ ਭਜਹੀਂ। ਪਾਏਹੁਁ ਗ੍ਯਾਨ ਭਗਤਿ ਨਹਿਂ ਤਜਹੀਮ੍ ॥

ਦੋ. ਕਾਮ ਕ੍ਰੋਧ ਲੋਭਾਦਿ ਮਦ ਪ੍ਰਬਲ ਮੋਹ ਕੈ ਧਾਰਿ।
ਤਿਨ੍ਹ ਮਹਁ ਅਤਿ ਦਾਰੁਨ ਦੁਖਦ ਮਾਯਾਰੂਪੀ ਨਾਰਿ ॥ 43 ॥

ਸੁਨਿ ਮੁਨਿ ਕਹ ਪੁਰਾਨ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਸਂਤਾ। ਮੋਹ ਬਿਪਿਨ ਕਹੁਁ ਨਾਰਿ ਬਸਂਤਾ ॥
ਜਪ ਤਪ ਨੇਮ ਜਲਾਸ਼੍ਰਯ ਝਾਰੀ। ਹੋਇ ਗ੍ਰੀਸ਼ਮ ਸੋਸ਼ਿ ਸਬ ਨਾਰੀ ॥
ਕਾਮ ਕ੍ਰੋਧ ਮਦ ਮਤ੍ਸਰ ਭੇਕਾ। ਇਨ੍ਹਹਿ ਹਰਸ਼ਪ੍ਰਦ ਬਰਸ਼ਾ ਏਕਾ ॥
ਦੁਰ੍ਬਾਸਨਾ ਕੁਮੁਦ ਸਮੁਦਾਈ। ਤਿਨ੍ਹ ਕਹਁ ਸਰਦ ਸਦਾ ਸੁਖਦਾਈ ॥
ਧਰ੍ਮ ਸਕਲ ਸਰਸੀਰੁਹ ਬ੍ਰੁਰੁਇਂਦਾ। ਹੋਇ ਹਿਮ ਤਿਨ੍ਹਹਿ ਦਹਿ ਸੁਖ ਮਂਦਾ ॥
ਪੁਨਿ ਮਮਤਾ ਜਵਾਸ ਬਹੁਤਾਈ। ਪਲੁਹਿ ਨਾਰਿ ਸਿਸਿਰ ਰਿਤੁ ਪਾਈ ॥
ਪਾਪ ਉਲੂਕ ਨਿਕਰ ਸੁਖਕਾਰੀ। ਨਾਰਿ ਨਿਬਿਡ਼ ਰਜਨੀ ਅਁਧਿਆਰੀ ॥
ਬੁਧਿ ਬਲ ਸੀਲ ਸਤ੍ਯ ਸਬ ਮੀਨਾ। ਬਨਸੀ ਸਮ ਤ੍ਰਿਯ ਕਹਹਿਂ ਪ੍ਰਬੀਨਾ ॥

ਦੋ. ਅਵਗੁਨ ਮੂਲ ਸੂਲਪ੍ਰਦ ਪ੍ਰਮਦਾ ਸਬ ਦੁਖ ਖਾਨਿ।
ਤਾਤੇ ਕੀਨ੍ਹ ਨਿਵਾਰਨ ਮੁਨਿ ਮੈਂ ਯਹ ਜਿਯਁ ਜਾਨਿ ॥ 44 ॥

ਸੁਨਿ ਰਘੁਪਤਿ ਕੇ ਬਚਨ ਸੁਹਾਏ। ਮੁਨਿ ਤਨ ਪੁਲਕ ਨਯਨ ਭਰਿ ਆਏ ॥
ਕਹਹੁ ਕਵਨ ਪ੍ਰਭੁ ਕੈ ਅਸਿ ਰੀਤੀ। ਸੇਵਕ ਪਰ ਮਮਤਾ ਅਰੁ ਪ੍ਰੀਤੀ ॥
ਜੇ ਨ ਭਜਹਿਂ ਅਸ ਪ੍ਰਭੁ ਭ੍ਰਮ ਤ੍ਯਾਗੀ। ਗ੍ਯਾਨ ਰਂਕ ਨਰ ਮਂਦ ਅਭਾਗੀ ॥
ਪੁਨਿ ਸਾਦਰ ਬੋਲੇ ਮੁਨਿ ਨਾਰਦ। ਸੁਨਹੁ ਰਾਮ ਬਿਗ੍ਯਾਨ ਬਿਸਾਰਦ ॥
ਸਂਤਨ੍ਹ ਕੇ ਲਚ੍ਛਨ ਰਘੁਬੀਰਾ। ਕਹਹੁ ਨਾਥ ਭਵ ਭਂਜਨ ਭੀਰਾ ॥
ਸੁਨੁ ਮੁਨਿ ਸਂਤਨ੍ਹ ਕੇ ਗੁਨ ਕਹੂਁ। ਜਿਨ੍ਹ ਤੇ ਮੈਂ ਉਨ੍ਹ ਕੇਂ ਬਸ ਰਹੂਁ ॥
ਸ਼ਟ ਬਿਕਾਰ ਜਿਤ ਅਨਘ ਅਕਾਮਾ। ਅਚਲ ਅਕਿਂਚਨ ਸੁਚਿ ਸੁਖਧਾਮਾ ॥
ਅਮਿਤਬੋਧ ਅਨੀਹ ਮਿਤਭੋਗੀ। ਸਤ੍ਯਸਾਰ ਕਬਿ ਕੋਬਿਦ ਜੋਗੀ ॥
ਸਾਵਧਾਨ ਮਾਨਦ ਮਦਹੀਨਾ। ਧੀਰ ਧਰ੍ਮ ਗਤਿ ਪਰਮ ਪ੍ਰਬੀਨਾ ॥

ਦੋ. ਗੁਨਾਗਾਰ ਸਂਸਾਰ ਦੁਖ ਰਹਿਤ ਬਿਗਤ ਸਂਦੇਹ ॥
ਤਜਿ ਮਮ ਚਰਨ ਸਰੋਜ ਪ੍ਰਿਯ ਤਿਨ੍ਹ ਕਹੁਁ ਦੇਹ ਨ ਗੇਹ ॥ 45 ॥

ਨਿਜ ਗੁਨ ਸ਼੍ਰਵਨ ਸੁਨਤ ਸਕੁਚਾਹੀਂ। ਪਰ ਗੁਨ ਸੁਨਤ ਅਧਿਕ ਹਰਸ਼ਾਹੀਮ੍ ॥
ਸਮ ਸੀਤਲ ਨਹਿਂ ਤ੍ਯਾਗਹਿਂ ਨੀਤੀ। ਸਰਲ ਸੁਭਾਉ ਸਬਹਿਂ ਸਨ ਪ੍ਰੀਤੀ ॥
ਜਪ ਤਪ ਬ੍ਰਤ ਦਮ ਸਂਜਮ ਨੇਮਾ। ਗੁਰੁ ਗੋਬਿਂਦ ਬਿਪ੍ਰ ਪਦ ਪ੍ਰੇਮਾ ॥
ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾ ਛਮਾ ਮਯਤ੍ਰੀ ਦਾਯਾ। ਮੁਦਿਤਾ ਮਮ ਪਦ ਪ੍ਰੀਤਿ ਅਮਾਯਾ ॥
ਬਿਰਤਿ ਬਿਬੇਕ ਬਿਨਯ ਬਿਗ੍ਯਾਨਾ। ਬੋਧ ਜਥਾਰਥ ਬੇਦ ਪੁਰਾਨਾ ॥
ਦਂਭ ਮਾਨ ਮਦ ਕਰਹਿਂ ਨ ਕ੍AU। ਭੂਲਿ ਨ ਦੇਹਿਂ ਕੁਮਾਰਗ ਪ੍AU ॥
ਗਾਵਹਿਂ ਸੁਨਹਿਂ ਸਦਾ ਮਮ ਲੀਲਾ। ਹੇਤੁ ਰਹਿਤ ਪਰਹਿਤ ਰਤ ਸੀਲਾ ॥
ਮੁਨਿ ਸੁਨੁ ਸਾਧੁਨ੍ਹ ਕੇ ਗੁਨ ਜੇਤੇ। ਕਹਿ ਨ ਸਕਹਿਂ ਸਾਰਦ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਤੇਤੇ ॥

ਛਂ. ਕਹਿ ਸਕ ਨ ਸਾਰਦ ਸੇਸ਼ ਨਾਰਦ ਸੁਨਤ ਪਦ ਪਂਕਜ ਗਹੇ।
ਅਸ ਦੀਨਬਂਧੁ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਲ ਅਪਨੇ ਭਗਤ ਗੁਨ ਨਿਜ ਮੁਖ ਕਹੇ ॥
ਸਿਰੁ ਨਾਹ ਬਾਰਹਿਂ ਬਾਰ ਚਰਨਨ੍ਹਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਪੁਰ ਨਾਰਦ ਗੇ ॥
ਤੇ ਧਨ੍ਯ ਤੁਲਸੀਦਾਸ ਆਸ ਬਿਹਾਇ ਜੇ ਹਰਿ ਰਁਗ ਰਁਏ ॥

ਦੋ. ਰਾਵਨਾਰਿ ਜਸੁ ਪਾਵਨ ਗਾਵਹਿਂ ਸੁਨਹਿਂ ਜੇ ਲੋਗ।
ਰਾਮ ਭਗਤਿ ਦ੍ਰੁਰੁਇਢ਼ ਪਾਵਹਿਂ ਬਿਨੁ ਬਿਰਾਗ ਜਪ ਜੋਗ ॥ 46(ਕ) ॥

ਦੀਪ ਸਿਖਾ ਸਮ ਜੁਬਤਿ ਤਨ ਮਨ ਜਨਿ ਹੋਸਿ ਪਤਂਗ।
ਭਜਹਿ ਰਾਮ ਤਜਿ ਕਾਮ ਮਦ ਕਰਹਿ ਸਦਾ ਸਤਸਂਗ ॥ 46(ਖ) ॥

ਮਾਸਪਾਰਾਯਣ, ਬਾਈਸਵਾਁ ਵਿਸ਼੍ਰਾਮ
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਦ੍ਰਾਮਚਰਿਤਮਾਨਸੇ ਸਕਲਕਲਿਕਲੁਸ਼ਵਿਧ੍ਵਂਸਨੇ
ਤ੍ਰੁਰੁਇਤੀਯਃ ਸੋਪਾਨਃ ਸਮਾਪ੍ਤਃ।
(ਅਰਣ੍ਯਕਾਂਡ ਸਮਾਪ੍ਤ)

ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਮ ਚਰਿਤ ਮਾਨਸ – ਅਰਣ੍ਯਕਾਂਡ

Related Posts

ਸ਼੍ਰੀਮਦ੍ਭਗਵਦ੍ਗੀਤਾ ਪਾਰਾਯਣ – ਤ੍ਰਯੋਦਸ਼ੋ਽ਧ੍ਯਾਯਃ

ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਮ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਮ੍

ਜਵਾਬ ਦੇਵੋ ਜਵਾਬ ਰੱਦ ਕਰੋ

Other Story

ਗਂਗਾਸ਼੍ਟਕਂ

ਗਂਗਾ ਸ੍ਤੋਤ੍ਰਮ੍

ਕਾਰ੍ਤਿਕੇਯ ਪ੍ਰਜ੍ਞ ਵਿਵਰ੍ਧਨ ਸ੍ਤੋਤ੍ਰਮ੍

ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਬ੍ਰਹ੍ਮਣ੍ਯ ਸਹਸ੍ਰ ਨਾਮ ਸ੍ਤੋਤ੍ਰਮ੍

ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਬ੍ਰਹ੍ਮਣ੍ਯ ਸਹਸ੍ਰ ਨਾਮਾਵਲ਼ਿ

ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਬ੍ਰਹ੍ਮਣ੍ਯ ਤ੍ਰਿਸ਼ਤਿ ਸ੍ਤੋਤ੍ਰਮ੍