ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਮ ਚਰਿਤ ਮਾਨਸ – ਬਾਲਕਾਂਡ

॥ ਸ਼੍ਰੀ ਗਣੇਸ਼ਾਯ ਨਮਃ ॥
ਸ਼੍ਰੀਜਾਨਕੀਵਲ੍ਲਭੋ ਵਿਜਯਤੇ
ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਮਚਰਿਤ ਮਾਨਸ
ਪ੍ਰਥਮ ਸੋਪਾਨ (ਬਾਲਕਾਂਡ)

ਵਰ੍ਣਾਨਾਮਰ੍ਥਸਂਘਾਨਾਂ ਰਸਾਨਾਂ ਛਂਦਸਾਮਪਿ।
ਮਂਗਲਾਨਾਂ ਚ ਕਰ੍ਤ੍ਤਾਰੌ ਵਂਦੇ ਵਾਣੀਵਿਨਾਯਕੌ ॥ 1 ॥

ਭਵਾਨੀਸ਼ਂਕਰੌ ਵਂਦੇ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਵਿਸ਼੍ਵਾਸਰੂਪਿਣੌ।
ਯਾਭ੍ਯਾਂ ਵਿਨਾ ਨ ਪਸ਼੍ਯਂਤਿ ਸਿਦ੍ਧਾਃਸ੍ਵਾਂਤਃਸ੍ਥਮੀਸ਼੍ਵਰਮ੍ ॥ 2 ॥

ਵਂਦੇ ਬੋਧਮਯਂ ਨਿਤ੍ਯਂ ਗੁਰੁਂ ਸ਼ਂਕਰਰੂਪਿਣਮ੍।
ਯਮਾਸ਼੍ਰਿਤੋ ਹਿ ਵਕ੍ਰੋ਽ਪਿ ਚਂਦ੍ਰਃ ਸਰ੍ਵਤ੍ਰ ਵਂਦ੍ਯਤੇ ॥ 3 ॥

ਸੀਤਾਰਾਮਗੁਣਗ੍ਰਾਮਪੁਣ੍ਯਾਰਣ੍ਯਵਿਹਾਰਿਣੌ।
ਵਂਦੇ ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਵਿਜ੍ਞਾਨੌ ਕਬੀਸ਼੍ਵਰਕਪੀਸ਼੍ਵਰੌ ॥ 4 ॥

ਉਦ੍ਭਵਸ੍ਥਿਤਿਸਂਹਾਰਕਾਰਿਣੀਂ ਕ੍ਲੇਸ਼ਹਾਰਿਣੀਮ੍।
ਸਰ੍ਵਸ਼੍ਰੇਯਸ੍ਕਰੀਂ ਸੀਤਾਂ ਨਤੋ਽ਹਂ ਰਾਮਵਲ੍ਲਭਾਮ੍ ॥ 5 ॥

ਯਨ੍ਮਾਯਾਵਸ਼ਵਰ੍ਤਿਂ ਵਿਸ਼੍ਵਮਖਿਲਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਦਿਦੇਵਾਸੁਰਾ
ਯਤ੍ਸਤ੍ਵਾਦਮ੍ਰੁਰੁਇਸ਼ੈਵ ਭਾਤਿ ਸਕਲਂ ਰਜ੍ਜੌ ਯਥਾਹੇਰ੍ਭ੍ਰਮਃ।
ਯਤ੍ਪਾਦਪ੍ਲਵਮੇਕਮੇਵ ਹਿ ਭਵਾਂਭੋਧੇਸ੍ਤਿਤੀਰ੍ਸ਼ਾਵਤਾਂ
ਵਂਦੇ਽ਹਂ ਤਮਸ਼ੇਸ਼ਕਾਰਣਪਰਂ ਰਾਮਾਖ੍ਯਮੀਸ਼ਂ ਹਰਿਮ੍ ॥ 6 ॥

ਨਾਨਾਪੁਰਾਣਨਿਗਮਾਗਮਸਮ੍ਮਤਂ ਯਦ੍
ਰਾਮਾਯਣੇ ਨਿਗਦਿਤਂ ਕ੍ਵਚਿਦਨ੍ਯਤੋ਽ਪਿ।
ਸ੍ਵਾਂਤਃਸੁਖਾਯ ਤੁਲਸੀ ਰਘੁਨਾਥਗਾਥਾ-
ਭਾਸ਼ਾਨਿਬਂਧਮਤਿਮਂਜੁਲਮਾਤਨੋਤਿ ॥ 7 ॥

ਸੋ. ਜੋ ਸੁਮਿਰਤ ਸਿਧਿ ਹੋਇ ਗਨ ਨਾਯਕ ਕਰਿਬਰ ਬਦਨ।
ਕਰੁ ਅਨੁਗ੍ਰਹ ਸੋਇ ਬੁਦ੍ਧਿ ਰਾਸਿ ਸੁਭ ਗੁਨ ਸਦਨ ॥ 1 ॥

ਮੂਕ ਹੋਇ ਬਾਚਾਲ ਪਂਗੁ ਚਢਿ ਗਿਰਿਬਰ ਗਹਨ।
ਜਾਸੁ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਁ ਸੋ ਦਯਾਲ ਦ੍ਰਵੁ ਸਕਲ ਕਲਿ ਮਲ ਦਹਨ ॥ 2 ॥

ਨੀਲ ਸਰੋਰੁਹ ਸ੍ਯਾਮ ਤਰੁਨ ਅਰੁਨ ਬਾਰਿਜ ਨਯਨ।
ਕਰੁ ਸੋ ਮਮ ਉਰ ਧਾਮ ਸਦਾ ਛੀਰਸਾਗਰ ਸਯਨ ॥ 3 ॥

ਕੁਂਦ ਇਂਦੁ ਸਮ ਦੇਹ ਉਮਾ ਰਮਨ ਕਰੁਨਾ ਅਯਨ।
ਜਾਹਿ ਦੀਨ ਪਰ ਨੇਹ ਕਰੁ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਮਰ੍ਦਨ ਮਯਨ ॥ 4 ॥

ਬਂਦੁ ਗੁਰੁ ਪਦ ਕਂਜ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਸਿਂਧੁ ਨਰਰੂਪ ਹਰਿ।
ਮਹਾਮੋਹ ਤਮ ਪੁਂਜ ਜਾਸੁ ਬਚਨ ਰਬਿ ਕਰ ਨਿਕਰ ॥ 5 ॥

ਬਂਦੁ ਗੁਰੁ ਪਦ ਪਦੁਮ ਪਰਾਗਾ। ਸੁਰੁਚਿ ਸੁਬਾਸ ਸਰਸ ਅਨੁਰਾਗਾ ॥
ਅਮਿਯ ਮੂਰਿਮਯ ਚੂਰਨ ਚਾਰੂ। ਸਮਨ ਸਕਲ ਭਵ ਰੁਜ ਪਰਿਵਾਰੂ ॥
ਸੁਕ੍ਰੁਰੁਇਤਿ ਸਂਭੁ ਤਨ ਬਿਮਲ ਬਿਭੂਤੀ। ਮਂਜੁਲ ਮਂਗਲ ਮੋਦ ਪ੍ਰਸੂਤੀ ॥
ਜਨ ਮਨ ਮਂਜੁ ਮੁਕੁਰ ਮਲ ਹਰਨੀ। ਕਿਏਁ ਤਿਲਕ ਗੁਨ ਗਨ ਬਸ ਕਰਨੀ ॥
ਸ਼੍ਰੀਗੁਰ ਪਦ ਨਖ ਮਨਿ ਗਨ ਜੋਤੀ। ਸੁਮਿਰਤ ਦਿਬ੍ਯ ਦ੍ਰ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਟਿ ਹਿਯਁ ਹੋਤੀ ॥
ਦਲਨ ਮੋਹ ਤਮ ਸੋ ਸਪ੍ਰਕਾਸੂ। ਬਡ਼ਏ ਭਾਗ ਉਰ ਆਵਿ ਜਾਸੂ ॥
ਉਘਰਹਿਂ ਬਿਮਲ ਬਿਲੋਚਨ ਹੀ ਕੇ। ਮਿਟਹਿਂ ਦੋਸ਼ ਦੁਖ ਭਵ ਰਜਨੀ ਕੇ ॥
ਸੂਝਹਿਂ ਰਾਮ ਚਰਿਤ ਮਨਿ ਮਾਨਿਕ। ਗੁਪੁਤ ਪ੍ਰਗਟ ਜਹਁ ਜੋ ਜੇਹਿ ਖਾਨਿਕ ॥

ਦੋ. ਜਥਾ ਸੁਅਂਜਨ ਅਂਜਿ ਦ੍ਰੁਰੁਇਗ ਸਾਧਕ ਸਿਦ੍ਧ ਸੁਜਾਨ।
ਕੌਤੁਕ ਦੇਖਤ ਸੈਲ ਬਨ ਭੂਤਲ ਭੂਰਿ ਨਿਧਾਨ ॥ 1 ॥

ਗੁਰੁ ਪਦ ਰਜ ਮ੍ਰੁਰੁਇਦੁ ਮਂਜੁਲ ਅਂਜਨ। ਨਯਨ ਅਮਿਅ ਦ੍ਰੁਰੁਇਗ ਦੋਸ਼ ਬਿਭਂਜਨ ॥
ਤੇਹਿਂ ਕਰਿ ਬਿਮਲ ਬਿਬੇਕ ਬਿਲੋਚਨ। ਬਰਨੁਁ ਰਾਮ ਚਰਿਤ ਭਵ ਮੋਚਨ ॥
ਬਂਦੁਁ ਪ੍ਰਥਮ ਮਹੀਸੁਰ ਚਰਨਾ। ਮੋਹ ਜਨਿਤ ਸਂਸਯ ਸਬ ਹਰਨਾ ॥
ਸੁਜਨ ਸਮਾਜ ਸਕਲ ਗੁਨ ਖਾਨੀ। ਕਰੁਁ ਪ੍ਰਨਾਮ ਸਪ੍ਰੇਮ ਸੁਬਾਨੀ ॥
ਸਾਧੁ ਚਰਿਤ ਸੁਭ ਚਰਿਤ ਕਪਾਸੂ। ਨਿਰਸ ਬਿਸਦ ਗੁਨਮਯ ਫਲ ਜਾਸੂ ॥
ਜੋ ਸਹਿ ਦੁਖ ਪਰਛਿਦ੍ਰ ਦੁਰਾਵਾ। ਬਂਦਨੀਯ ਜੇਹਿਂ ਜਗ ਜਸ ਪਾਵਾ ॥
ਮੁਦ ਮਂਗਲਮਯ ਸਂਤ ਸਮਾਜੂ। ਜੋ ਜਗ ਜਂਗਮ ਤੀਰਥਰਾਜੂ ॥
ਰਾਮ ਭਕ੍ਤਿ ਜਹਁ ਸੁਰਸਰਿ ਧਾਰਾ। ਸਰਸਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਬਿਚਾਰ ਪ੍ਰਚਾਰਾ ॥
ਬਿਧਿ ਨਿਸ਼ੇਧਮਯ ਕਲਿ ਮਲ ਹਰਨੀ। ਕਰਮ ਕਥਾ ਰਬਿਨਂਦਨਿ ਬਰਨੀ ॥
ਹਰਿ ਹਰ ਕਥਾ ਬਿਰਾਜਤਿ ਬੇਨੀ। ਸੁਨਤ ਸਕਲ ਮੁਦ ਮਂਗਲ ਦੇਨੀ ॥
ਬਟੁ ਬਿਸ੍ਵਾਸ ਅਚਲ ਨਿਜ ਧਰਮਾ। ਤੀਰਥਰਾਜ ਸਮਾਜ ਸੁਕਰਮਾ ॥
ਸਬਹਿਂ ਸੁਲਭ ਸਬ ਦਿਨ ਸਬ ਦੇਸਾ। ਸੇਵਤ ਸਾਦਰ ਸਮਨ ਕਲੇਸਾ ॥
ਅਕਥ ਅਲੌਕਿਕ ਤੀਰਥਰ੍AU। ਦੇਇ ਸਦ੍ਯ ਫਲ ਪ੍ਰਗਟ ਪ੍ਰਭ੍AU ॥

ਦੋ. ਸੁਨਿ ਸਮੁਝਹਿਂ ਜਨ ਮੁਦਿਤ ਮਨ ਮਜ੍ਜਹਿਂ ਅਤਿ ਅਨੁਰਾਗ।
ਲਹਹਿਂ ਚਾਰਿ ਫਲ ਅਛਤ ਤਨੁ ਸਾਧੁ ਸਮਾਜ ਪ੍ਰਯਾਗ ॥ 2 ॥

ਮਜ੍ਜਨ ਫਲ ਪੇਖਿਅ ਤਤਕਾਲਾ। ਕਾਕ ਹੋਹਿਂ ਪਿਕ ਬਕੁ ਮਰਾਲਾ ॥
ਸੁਨਿ ਆਚਰਜ ਕਰੈ ਜਨਿ ਕੋਈ। ਸਤਸਂਗਤਿ ਮਹਿਮਾ ਨਹਿਂ ਗੋਈ ॥
ਬਾਲਮੀਕ ਨਾਰਦ ਘਟਜੋਨੀ। ਨਿਜ ਨਿਜ ਮੁਖਨਿ ਕਹੀ ਨਿਜ ਹੋਨੀ ॥
ਜਲਚਰ ਥਲਚਰ ਨਭਚਰ ਨਾਨਾ। ਜੇ ਜਡ਼ ਚੇਤਨ ਜੀਵ ਜਹਾਨਾ ॥
ਮਤਿ ਕੀਰਤਿ ਗਤਿ ਭੂਤਿ ਭਲਾਈ। ਜਬ ਜੇਹਿਂ ਜਤਨ ਜਹਾਁ ਜੇਹਿਂ ਪਾਈ ॥
ਸੋ ਜਾਨਬ ਸਤਸਂਗ ਪ੍ਰਭ੍AU। ਲੋਕਹੁਁ ਬੇਦ ਨ ਆਨ ਉਪ੍AU ॥
ਬਿਨੁ ਸਤਸਂਗ ਬਿਬੇਕ ਨ ਹੋਈ। ਰਾਮ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਬਿਨੁ ਸੁਲਭ ਨ ਸੋਈ ॥
ਸਤਸਂਗਤ ਮੁਦ ਮਂਗਲ ਮੂਲਾ। ਸੋਇ ਫਲ ਸਿਧਿ ਸਬ ਸਾਧਨ ਫੂਲਾ ॥
ਸਠ ਸੁਧਰਹਿਂ ਸਤਸਂਗਤਿ ਪਾਈ। ਪਾਰਸ ਪਰਸ ਕੁਧਾਤ ਸੁਹਾਈ ॥
ਬਿਧਿ ਬਸ ਸੁਜਨ ਕੁਸਂਗਤ ਪਰਹੀਂ। ਫਨਿ ਮਨਿ ਸਮ ਨਿਜ ਗੁਨ ਅਨੁਸਰਹੀਮ੍ ॥
ਬਿਧਿ ਹਰਿ ਹਰ ਕਬਿ ਕੋਬਿਦ ਬਾਨੀ। ਕਹਤ ਸਾਧੁ ਮਹਿਮਾ ਸਕੁਚਾਨੀ ॥
ਸੋ ਮੋ ਸਨ ਕਹਿ ਜਾਤ ਨ ਕੈਸੇਂ। ਸਾਕ ਬਨਿਕ ਮਨਿ ਗੁਨ ਗਨ ਜੈਸੇਮ੍ ॥

ਦੋ. ਬਂਦੁਁ ਸਂਤ ਸਮਾਨ ਚਿਤ ਹਿਤ ਅਨਹਿਤ ਨਹਿਂ ਕੋਇ।
ਅਂਜਲਿ ਗਤ ਸੁਭ ਸੁਮਨ ਜਿਮਿ ਸਮ ਸੁਗਂਧ ਕਰ ਦੋਇ ॥ 3(ਕ) ॥

ਸਂਤ ਸਰਲ ਚਿਤ ਜਗਤ ਹਿਤ ਜਾਨਿ ਸੁਭਾਉ ਸਨੇਹੁ।
ਬਾਲਬਿਨਯ ਸੁਨਿ ਕਰਿ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਰਾਮ ਚਰਨ ਰਤਿ ਦੇਹੁ ॥ 3(ਖ) ॥

ਬਹੁਰਿ ਬਂਦਿ ਖਲ ਗਨ ਸਤਿਭਾਏਁ। ਜੇ ਬਿਨੁ ਕਾਜ ਦਾਹਿਨੇਹੁ ਬਾਏਁ ॥
ਪਰ ਹਿਤ ਹਾਨਿ ਲਾਭ ਜਿਨ੍ਹ ਕੇਰੇਂ। ਉਜਰੇਂ ਹਰਸ਼ ਬਿਸ਼ਾਦ ਬਸੇਰੇਮ੍ ॥
ਹਰਿ ਹਰ ਜਸ ਰਾਕੇਸ ਰਾਹੁ ਸੇ। ਪਰ ਅਕਾਜ ਭਟ ਸਹਸਬਾਹੁ ਸੇ ॥
ਜੇ ਪਰ ਦੋਸ਼ ਲਖਹਿਂ ਸਹਸਾਖੀ। ਪਰ ਹਿਤ ਘ੍ਰੁਰੁਇਤ ਜਿਨ੍ਹ ਕੇ ਮਨ ਮਾਖੀ ॥
ਤੇਜ ਕ੍ਰੁਰੁਇਸਾਨੁ ਰੋਸ਼ ਮਹਿਸ਼ੇਸਾ। ਅਘ ਅਵਗੁਨ ਧਨ ਧਨੀ ਧਨੇਸਾ ॥
ਉਦਯ ਕੇਤ ਸਮ ਹਿਤ ਸਬਹੀ ਕੇ। ਕੁਂਭਕਰਨ ਸਮ ਸੋਵਤ ਨੀਕੇ ॥
ਪਰ ਅਕਾਜੁ ਲਗਿ ਤਨੁ ਪਰਿਹਰਹੀਂ। ਜਿਮਿ ਹਿਮ ਉਪਲ ਕ੍ਰੁਰੁਇਸ਼ੀ ਦਲਿ ਗਰਹੀਮ੍ ॥
ਬਂਦੁਁ ਖਲ ਜਸ ਸੇਸ਼ ਸਰੋਸ਼ਾ। ਸਹਸ ਬਦਨ ਬਰਨਿ ਪਰ ਦੋਸ਼ਾ ॥
ਪੁਨਿ ਪ੍ਰਨਵੁਁ ਪ੍ਰੁਰੁਇਥੁਰਾਜ ਸਮਾਨਾ। ਪਰ ਅਘ ਸੁਨਿ ਸਹਸ ਦਸ ਕਾਨਾ ॥
ਬਹੁਰਿ ਸਕ੍ਰ ਸਮ ਬਿਨਵੁਁ ਤੇਹੀ। ਸਂਤਤ ਸੁਰਾਨੀਕ ਹਿਤ ਜੇਹੀ ॥
ਬਚਨ ਬਜ੍ਰ ਜੇਹਿ ਸਦਾ ਪਿਆਰਾ। ਸਹਸ ਨਯਨ ਪਰ ਦੋਸ਼ ਨਿਹਾਰਾ ॥

ਦੋ. ਉਦਾਸੀਨ ਅਰਿ ਮੀਤ ਹਿਤ ਸੁਨਤ ਜਰਹਿਂ ਖਲ ਰੀਤਿ।
ਜਾਨਿ ਪਾਨਿ ਜੁਗ ਜੋਰਿ ਜਨ ਬਿਨਤੀ ਕਰਿ ਸਪ੍ਰੀਤਿ ॥ 4 ॥

ਮੈਂ ਅਪਨੀ ਦਿਸਿ ਕੀਨ੍ਹ ਨਿਹੋਰਾ। ਤਿਨ੍ਹ ਨਿਜ ਓਰ ਨ ਲਾਉਬ ਭੋਰਾ ॥
ਬਾਯਸ ਪਲਿਅਹਿਂ ਅਤਿ ਅਨੁਰਾਗਾ। ਹੋਹਿਂ ਨਿਰਾਮਿਸ਼ ਕਬਹੁਁ ਕਿ ਕਾਗਾ ॥
ਬਂਦੁਁ ਸਂਤ ਅਸਜ੍ਜਨ ਚਰਨਾ। ਦੁਖਪ੍ਰਦ ਉਭਯ ਬੀਚ ਕਛੁ ਬਰਨਾ ॥
ਬਿਛੁਰਤ ਏਕ ਪ੍ਰਾਨ ਹਰਿ ਲੇਹੀਂ। ਮਿਲਤ ਏਕ ਦੁਖ ਦਾਰੁਨ ਦੇਹੀਮ੍ ॥
ਉਪਜਹਿਂ ਏਕ ਸਂਗ ਜਗ ਮਾਹੀਂ। ਜਲਜ ਜੋਂਕ ਜਿਮਿ ਗੁਨ ਬਿਲਗਾਹੀਮ੍ ॥
ਸੁਧਾ ਸੁਰਾ ਸਮ ਸਾਧੂ ਅਸਾਧੂ। ਜਨਕ ਏਕ ਜਗ ਜਲਧਿ ਅਗਾਧੂ ॥
ਭਲ ਅਨਭਲ ਨਿਜ ਨਿਜ ਕਰਤੂਤੀ। ਲਹਤ ਸੁਜਸ ਅਪਲੋਕ ਬਿਭੂਤੀ ॥
ਸੁਧਾ ਸੁਧਾਕਰ ਸੁਰਸਰਿ ਸਾਧੂ। ਗਰਲ ਅਨਲ ਕਲਿਮਲ ਸਰਿ ਬ੍ਯਾਧੂ ॥
ਗੁਨ ਅਵਗੁਨ ਜਾਨਤ ਸਬ ਕੋਈ। ਜੋ ਜੇਹਿ ਭਾਵ ਨੀਕ ਤੇਹਿ ਸੋਈ ॥

ਦੋ. ਭਲੋ ਭਲਾਇਹਿ ਪੈ ਲਹਿ ਲਹਿ ਨਿਚਾਇਹਿ ਨੀਚੁ।
ਸੁਧਾ ਸਰਾਹਿਅ ਅਮਰਤਾਁ ਗਰਲ ਸਰਾਹਿਅ ਮੀਚੁ ॥ 5 ॥

ਖਲ ਅਘ ਅਗੁਨ ਸਾਧੂ ਗੁਨ ਗਾਹਾ। ਉਭਯ ਅਪਾਰ ਉਦਧਿ ਅਵਗਾਹਾ ॥
ਤੇਹਿ ਤੇਂ ਕਛੁ ਗੁਨ ਦੋਸ਼ ਬਖਾਨੇ। ਸਂਗ੍ਰਹ ਤ੍ਯਾਗ ਨ ਬਿਨੁ ਪਹਿਚਾਨੇ ॥
ਭਲੇਉ ਪੋਚ ਸਬ ਬਿਧਿ ਉਪਜਾਏ। ਗਨਿ ਗੁਨ ਦੋਸ਼ ਬੇਦ ਬਿਲਗਾਏ ॥
ਕਹਹਿਂ ਬੇਦ ਇਤਿਹਾਸ ਪੁਰਾਨਾ। ਬਿਧਿ ਪ੍ਰਪਂਚੁ ਗੁਨ ਅਵਗੁਨ ਸਾਨਾ ॥
ਦੁਖ ਸੁਖ ਪਾਪ ਪੁਨ੍ਯ ਦਿਨ ਰਾਤੀ। ਸਾਧੁ ਅਸਾਧੁ ਸੁਜਾਤਿ ਕੁਜਾਤੀ ॥
ਦਾਨਵ ਦੇਵ ਊਁਚ ਅਰੁ ਨੀਚੂ। ਅਮਿਅ ਸੁਜੀਵਨੁ ਮਾਹੁਰੁ ਮੀਚੂ ॥
ਮਾਯਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਜੀਵ ਜਗਦੀਸਾ। ਲਚ੍ਛਿ ਅਲਚ੍ਛਿ ਰਂਕ ਅਵਨੀਸਾ ॥
ਕਾਸੀ ਮਗ ਸੁਰਸਰਿ ਕ੍ਰਮਨਾਸਾ। ਮਰੁ ਮਾਰਵ ਮਹਿਦੇਵ ਗਵਾਸਾ ॥
ਸਰਗ ਨਰਕ ਅਨੁਰਾਗ ਬਿਰਾਗਾ। ਨਿਗਮਾਗਮ ਗੁਨ ਦੋਸ਼ ਬਿਭਾਗਾ ॥

ਦੋ. ਜਡ਼ ਚੇਤਨ ਗੁਨ ਦੋਸ਼ਮਯ ਬਿਸ੍ਵ ਕੀਨ੍ਹ ਕਰਤਾਰ।
ਸਂਤ ਹਂਸ ਗੁਨ ਗਹਹਿਂ ਪਯ ਪਰਿਹਰਿ ਬਾਰਿ ਬਿਕਾਰ ॥ 6 ॥

ਅਸ ਬਿਬੇਕ ਜਬ ਦੇਇ ਬਿਧਾਤਾ। ਤਬ ਤਜਿ ਦੋਸ਼ ਗੁਨਹਿਂ ਮਨੁ ਰਾਤਾ ॥
ਕਾਲ ਸੁਭਾਉ ਕਰਮ ਬਰਿਆਈ। ਭਲੇਉ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁਰੁਇਤਿ ਬਸ ਚੁਕਿ ਭਲਾਈ ॥
ਸੋ ਸੁਧਾਰਿ ਹਰਿਜਨ ਜਿਮਿ ਲੇਹੀਂ। ਦਲਿ ਦੁਖ ਦੋਸ਼ ਬਿਮਲ ਜਸੁ ਦੇਹੀਮ੍ ॥
ਖਲੁ ਕਰਹਿਂ ਭਲ ਪਾਇ ਸੁਸਂਗੂ। ਮਿਟਿ ਨ ਮਲਿਨ ਸੁਭਾਉ ਅਭਂਗੂ ॥
ਲਖਿ ਸੁਬੇਸ਼ ਜਗ ਬਂਚਕ ਜੇਊ। ਬੇਸ਼ ਪ੍ਰਤਾਪ ਪੂਜਿਅਹਿਂ ਤੇਊ ॥
ਉਧਰਹਿਂ ਅਂਤ ਨ ਹੋਇ ਨਿਬਾਹੂ। ਕਾਲਨੇਮਿ ਜਿਮਿ ਰਾਵਨ ਰਾਹੂ ॥
ਕਿਏਹੁਁ ਕੁਬੇਸ਼ ਸਾਧੁ ਸਨਮਾਨੂ। ਜਿਮਿ ਜਗ ਜਾਮਵਂਤ ਹਨੁਮਾਨੂ ॥
ਹਾਨਿ ਕੁਸਂਗ ਸੁਸਂਗਤਿ ਲਾਹੂ। ਲੋਕਹੁਁ ਬੇਦ ਬਿਦਿਤ ਸਬ ਕਾਹੂ ॥
ਗਗਨ ਚਢ਼ਇ ਰਜ ਪਵਨ ਪ੍ਰਸਂਗਾ। ਕੀਚਹਿਂ ਮਿਲਿ ਨੀਚ ਜਲ ਸਂਗਾ ॥
ਸਾਧੁ ਅਸਾਧੁ ਸਦਨ ਸੁਕ ਸਾਰੀਂ। ਸੁਮਿਰਹਿਂ ਰਾਮ ਦੇਹਿਂ ਗਨਿ ਗਾਰੀ ॥
ਧੂਮ ਕੁਸਂਗਤਿ ਕਾਰਿਖ ਹੋਈ। ਲਿਖਿਅ ਪੁਰਾਨ ਮਂਜੁ ਮਸਿ ਸੋਈ ॥
ਸੋਇ ਜਲ ਅਨਲ ਅਨਿਲ ਸਂਘਾਤਾ। ਹੋਇ ਜਲਦ ਜਗ ਜੀਵਨ ਦਾਤਾ ॥

ਦੋ. ਗ੍ਰਹ ਭੇਸ਼ਜ ਜਲ ਪਵਨ ਪਟ ਪਾਇ ਕੁਜੋਗ ਸੁਜੋਗ।
ਹੋਹਿ ਕੁਬਸ੍ਤੁ ਸੁਬਸ੍ਤੁ ਜਗ ਲਖਹਿਂ ਸੁਲਚ੍ਛਨ ਲੋਗ ॥ 7(ਕ) ॥

ਸਮ ਪ੍ਰਕਾਸ ਤਮ ਪਾਖ ਦੁਹੁਁ ਨਾਮ ਭੇਦ ਬਿਧਿ ਕੀਨ੍ਹ।
ਸਸਿ ਸੋਸ਼ਕ ਪੋਸ਼ਕ ਸਮੁਝਿ ਜਗ ਜਸ ਅਪਜਸ ਦੀਨ੍ਹ ॥ 7(ਖ) ॥

ਜਡ਼ ਚੇਤਨ ਜਗ ਜੀਵ ਜਤ ਸਕਲ ਰਾਮਮਯ ਜਾਨਿ।
ਬਂਦੁਁ ਸਬ ਕੇ ਪਦ ਕਮਲ ਸਦਾ ਜੋਰਿ ਜੁਗ ਪਾਨਿ ॥ 7(ਗ) ॥

ਦੇਵ ਦਨੁਜ ਨਰ ਨਾਗ ਖਗ ਪ੍ਰੇਤ ਪਿਤਰ ਗਂਧਰ੍ਬ।
ਬਂਦੁਁ ਕਿਂਨਰ ਰਜਨਿਚਰ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਕਰਹੁ ਅਬ ਸਰ੍ਬ ॥ 7(ਘ) ॥

ਆਕਰ ਚਾਰਿ ਲਾਖ ਚੌਰਾਸੀ। ਜਾਤਿ ਜੀਵ ਜਲ ਥਲ ਨਭ ਬਾਸੀ ॥
ਸੀਯ ਰਾਮਮਯ ਸਬ ਜਗ ਜਾਨੀ। ਕਰੁਁ ਪ੍ਰਨਾਮ ਜੋਰਿ ਜੁਗ ਪਾਨੀ ॥
ਜਾਨਿ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਕਰ ਕਿਂਕਰ ਮੋਹੂ। ਸਬ ਮਿਲਿ ਕਰਹੁ ਛਾਡ਼ਇ ਛਲ ਛੋਹੂ ॥
ਨਿਜ ਬੁਧਿ ਬਲ ਭਰੋਸ ਮੋਹਿ ਨਾਹੀਂ। ਤਾਤੇਂ ਬਿਨਯ ਕਰੁਁ ਸਬ ਪਾਹੀ ॥
ਕਰਨ ਚਹੁਁ ਰਘੁਪਤਿ ਗੁਨ ਗਾਹਾ। ਲਘੁ ਮਤਿ ਮੋਰਿ ਚਰਿਤ ਅਵਗਾਹਾ ॥
ਸੂਝ ਨ ਏਕੁ ਅਂਗ ਉਪ੍AU। ਮਨ ਮਤਿ ਰਂਕ ਮਨੋਰਥ ਰ੍AU ॥
ਮਤਿ ਅਤਿ ਨੀਚ ਊਁਚਿ ਰੁਚਿ ਆਛੀ। ਚਹਿਅ ਅਮਿਅ ਜਗ ਜੁਰਿ ਨ ਛਾਛੀ ॥
ਛਮਿਹਹਿਂ ਸਜ੍ਜਨ ਮੋਰਿ ਢਿਠਾਈ। ਸੁਨਿਹਹਿਂ ਬਾਲਬਚਨ ਮਨ ਲਾਈ ॥
ਜੌ ਬਾਲਕ ਕਹ ਤੋਤਰਿ ਬਾਤਾ। ਸੁਨਹਿਂ ਮੁਦਿਤ ਮਨ ਪਿਤੁ ਅਰੁ ਮਾਤਾ ॥
ਹਁਸਿਹਹਿ ਕੂਰ ਕੁਟਿਲ ਕੁਬਿਚਾਰੀ। ਜੇ ਪਰ ਦੂਸ਼ਨ ਭੂਸ਼ਨਧਾਰੀ ॥
ਨਿਜ ਕਵਿਤ ਕੇਹਿ ਲਾਗ ਨ ਨੀਕਾ। ਸਰਸ ਹੌ ਅਥਵਾ ਅਤਿ ਫੀਕਾ ॥
ਜੇ ਪਰ ਭਨਿਤਿ ਸੁਨਤ ਹਰਸ਼ਾਹੀ। ਤੇ ਬਰ ਪੁਰੁਸ਼ ਬਹੁਤ ਜਗ ਨਾਹੀਮ੍ ॥
ਜਗ ਬਹੁ ਨਰ ਸਰ ਸਰਿ ਸਮ ਭਾਈ। ਜੇ ਨਿਜ ਬਾਢ਼ਇ ਬਢ਼ਹਿਂ ਜਲ ਪਾਈ ॥
ਸਜ੍ਜਨ ਸਕ੍ਰੁਰੁਇਤ ਸਿਂਧੁ ਸਮ ਕੋਈ। ਦੇਖਿ ਪੂਰ ਬਿਧੁ ਬਾਢ਼ਇ ਜੋਈ ॥

ਦੋ. ਭਾਗ ਛੋਟ ਅਭਿਲਾਸ਼ੁ ਬਡ਼ ਕਰੁਁ ਏਕ ਬਿਸ੍ਵਾਸ।
ਪੈਹਹਿਂ ਸੁਖ ਸੁਨਿ ਸੁਜਨ ਸਬ ਖਲ ਕਰਹਹਿਂ ਉਪਹਾਸ ॥ 8 ॥

ਖਲ ਪਰਿਹਾਸ ਹੋਇ ਹਿਤ ਮੋਰਾ। ਕਾਕ ਕਹਹਿਂ ਕਲਕਂਠ ਕਠੋਰਾ ॥
ਹਂਸਹਿ ਬਕ ਦਾਦੁਰ ਚਾਤਕਹੀ। ਹਁਸਹਿਂ ਮਲਿਨ ਖਲ ਬਿਮਲ ਬਤਕਹੀ ॥
ਕਬਿਤ ਰਸਿਕ ਨ ਰਾਮ ਪਦ ਨੇਹੂ। ਤਿਨ੍ਹ ਕਹਁ ਸੁਖਦ ਹਾਸ ਰਸ ਏਹੂ ॥
ਭਾਸ਼ਾ ਭਨਿਤਿ ਭੋਰਿ ਮਤਿ ਮੋਰੀ। ਹਁਸਿਬੇ ਜੋਗ ਹਁਸੇਂ ਨਹਿਂ ਖੋਰੀ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਪਦ ਪ੍ਰੀਤਿ ਨ ਸਾਮੁਝਿ ਨੀਕੀ। ਤਿਨ੍ਹਹਿ ਕਥਾ ਸੁਨਿ ਲਾਗਹਿ ਫੀਕੀ ॥
ਹਰਿ ਹਰ ਪਦ ਰਤਿ ਮਤਿ ਨ ਕੁਤਰਕੀ। ਤਿਨ੍ਹ ਕਹੁਁ ਮਧੁਰ ਕਥਾ ਰਘੁਵਰ ਕੀ ॥
ਰਾਮ ਭਗਤਿ ਭੂਸ਼ਿਤ ਜਿਯਁ ਜਾਨੀ। ਸੁਨਿਹਹਿਂ ਸੁਜਨ ਸਰਾਹਿ ਸੁਬਾਨੀ ॥
ਕਬਿ ਨ ਹੌਁ ਨਹਿਂ ਬਚਨ ਪ੍ਰਬੀਨੂ। ਸਕਲ ਕਲਾ ਸਬ ਬਿਦ੍ਯਾ ਹੀਨੂ ॥
ਆਖਰ ਅਰਥ ਅਲਂਕ੍ਰੁਰੁਇਤਿ ਨਾਨਾ। ਛਂਦ ਪ੍ਰਬਂਧ ਅਨੇਕ ਬਿਧਾਨਾ ॥
ਭਾਵ ਭੇਦ ਰਸ ਭੇਦ ਅਪਾਰਾ। ਕਬਿਤ ਦੋਸ਼ ਗੁਨ ਬਿਬਿਧ ਪ੍ਰਕਾਰਾ ॥
ਕਬਿਤ ਬਿਬੇਕ ਏਕ ਨਹਿਂ ਮੋਰੇਂ। ਸਤ੍ਯ ਕਹੁਁ ਲਿਖਿ ਕਾਗਦ ਕੋਰੇ ॥

ਦੋ. ਭਨਿਤਿ ਮੋਰਿ ਸਬ ਗੁਨ ਰਹਿਤ ਬਿਸ੍ਵ ਬਿਦਿਤ ਗੁਨ ਏਕ।
ਸੋ ਬਿਚਾਰਿ ਸੁਨਿਹਹਿਂ ਸੁਮਤਿ ਜਿਨ੍ਹ ਕੇਂ ਬਿਮਲ ਬਿਵੇਕ ॥ 9 ॥

ਏਹਿ ਮਹਁ ਰਘੁਪਤਿ ਨਾਮ ਉਦਾਰਾ। ਅਤਿ ਪਾਵਨ ਪੁਰਾਨ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਸਾਰਾ ॥
ਮਂਗਲ ਭਵਨ ਅਮਂਗਲ ਹਾਰੀ। ਉਮਾ ਸਹਿਤ ਜੇਹਿ ਜਪਤ ਪੁਰਾਰੀ ॥
ਭਨਿਤਿ ਬਿਚਿਤ੍ਰ ਸੁਕਬਿ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤ ਜੋਊ। ਰਾਮ ਨਾਮ ਬਿਨੁ ਸੋਹ ਨ ਸੋਊ ॥
ਬਿਧੁਬਦਨੀ ਸਬ ਭਾਁਤਿ ਸਁਵਾਰੀ। ਸੋਨ ਨ ਬਸਨ ਬਿਨਾ ਬਰ ਨਾਰੀ ॥
ਸਬ ਗੁਨ ਰਹਿਤ ਕੁਕਬਿ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤ ਬਾਨੀ। ਰਾਮ ਨਾਮ ਜਸ ਅਂਕਿਤ ਜਾਨੀ ॥
ਸਾਦਰ ਕਹਹਿਂ ਸੁਨਹਿਂ ਬੁਧ ਤਾਹੀ। ਮਧੁਕਰ ਸਰਿਸ ਸਂਤ ਗੁਨਗ੍ਰਾਹੀ ॥
ਜਦਪਿ ਕਬਿਤ ਰਸ ਏਕੁ ਨਾਹੀ। ਰਾਮ ਪ੍ਰਤਾਪ ਪ੍ਰਕਟ ਏਹਿ ਮਾਹੀਮ੍ ॥
ਸੋਇ ਭਰੋਸ ਮੋਰੇਂ ਮਨ ਆਵਾ। ਕੇਹਿਂ ਨ ਸੁਸਂਗ ਬਡਪ੍ਪਨੁ ਪਾਵਾ ॥
ਧੂਮੁ ਤਜਿ ਸਹਜ ਕਰੁਆਈ। ਅਗਰੁ ਪ੍ਰਸਂਗ ਸੁਗਂਧ ਬਸਾਈ ॥
ਭਨਿਤਿ ਭਦੇਸ ਬਸ੍ਤੁ ਭਲਿ ਬਰਨੀ। ਰਾਮ ਕਥਾ ਜਗ ਮਂਗਲ ਕਰਨੀ ॥

ਛਂ. ਮਂਗਲ ਕਰਨਿ ਕਲਿ ਮਲ ਹਰਨਿ ਤੁਲਸੀ ਕਥਾ ਰਘੁਨਾਥ ਕੀ ॥
ਗਤਿ ਕੂਰ ਕਬਿਤਾ ਸਰਿਤ ਕੀ ਜ੍ਯੋਂ ਸਰਿਤ ਪਾਵਨ ਪਾਥ ਕੀ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਸੁਜਸ ਸਂਗਤਿ ਭਨਿਤਿ ਭਲਿ ਹੋਇਹਿ ਸੁਜਨ ਮਨ ਭਾਵਨੀ ॥
ਭਵ ਅਂਗ ਭੂਤਿ ਮਸਾਨ ਕੀ ਸੁਮਿਰਤ ਸੁਹਾਵਨਿ ਪਾਵਨੀ ॥

ਦੋ. ਪ੍ਰਿਯ ਲਾਗਿਹਿ ਅਤਿ ਸਬਹਿ ਮਮ ਭਨਿਤਿ ਰਾਮ ਜਸ ਸਂਗ।
ਦਾਰੁ ਬਿਚਾਰੁ ਕਿ ਕਰਿ ਕੌ ਬਂਦਿਅ ਮਲਯ ਪ੍ਰਸਂਗ ॥ 10(ਕ) ॥

ਸ੍ਯਾਮ ਸੁਰਭਿ ਪਯ ਬਿਸਦ ਅਤਿ ਗੁਨਦ ਕਰਹਿਂ ਸਬ ਪਾਨ।
ਗਿਰਾ ਗ੍ਰਾਮ੍ਯ ਸਿਯ ਰਾਮ ਜਸ ਗਾਵਹਿਂ ਸੁਨਹਿਂ ਸੁਜਾਨ ॥ 10(ਖ) ॥

ਮਨਿ ਮਾਨਿਕ ਮੁਕੁਤਾ ਛਬਿ ਜੈਸੀ। ਅਹਿ ਗਿਰਿ ਗਜ ਸਿਰ ਸੋਹ ਨ ਤੈਸੀ ॥
ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਕਿਰੀਟ ਤਰੁਨੀ ਤਨੁ ਪਾਈ। ਲਹਹਿਂ ਸਕਲ ਸੋਭਾ ਅਧਿਕਾਈ ॥
ਤੈਸੇਹਿਂ ਸੁਕਬਿ ਕਬਿਤ ਬੁਧ ਕਹਹੀਂ। ਉਪਜਹਿਂ ਅਨਤ ਅਨਤ ਛਬਿ ਲਹਹੀਮ੍ ॥
ਭਗਤਿ ਹੇਤੁ ਬਿਧਿ ਭਵਨ ਬਿਹਾਈ। ਸੁਮਿਰਤ ਸਾਰਦ ਆਵਤਿ ਧਾਈ ॥
ਰਾਮ ਚਰਿਤ ਸਰ ਬਿਨੁ ਅਨ੍ਹਵਾਏਁ। ਸੋ ਸ਼੍ਰਮ ਜਾਇ ਨ ਕੋਟਿ ਉਪਾਏਁ ॥
ਕਬਿ ਕੋਬਿਦ ਅਸ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਬਿਚਾਰੀ। ਗਾਵਹਿਂ ਹਰਿ ਜਸ ਕਲਿ ਮਲ ਹਾਰੀ ॥
ਕੀਨ੍ਹੇਂ ਪ੍ਰਾਕ੍ਰੁਰੁਇਤ ਜਨ ਗੁਨ ਗਾਨਾ। ਸਿਰ ਧੁਨਿ ਗਿਰਾ ਲਗਤ ਪਛਿਤਾਨਾ ॥
ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯ ਸਿਂਧੁ ਮਤਿ ਸੀਪ ਸਮਾਨਾ। ਸ੍ਵਾਤਿ ਸਾਰਦਾ ਕਹਹਿਂ ਸੁਜਾਨਾ ॥
ਜੌਂ ਬਰਸ਼ਿ ਬਰ ਬਾਰਿ ਬਿਚਾਰੂ। ਹੋਹਿਂ ਕਬਿਤ ਮੁਕੁਤਾਮਨਿ ਚਾਰੂ ॥

ਦੋ. ਜੁਗੁਤਿ ਬੇਧਿ ਪੁਨਿ ਪੋਹਿਅਹਿਂ ਰਾਮਚਰਿਤ ਬਰ ਤਾਗ।
ਪਹਿਰਹਿਂ ਸਜ੍ਜਨ ਬਿਮਲ ਉਰ ਸੋਭਾ ਅਤਿ ਅਨੁਰਾਗ ॥ 11 ॥

ਜੇ ਜਨਮੇ ਕਲਿਕਾਲ ਕਰਾਲਾ। ਕਰਤਬ ਬਾਯਸ ਬੇਸ਼ ਮਰਾਲਾ ॥
ਚਲਤ ਕੁਪਂਥ ਬੇਦ ਮਗ ਛਾਁਡ਼ਏ। ਕਪਟ ਕਲੇਵਰ ਕਲਿ ਮਲ ਭਾਁਡ਼ਏਮ੍ ॥
ਬਂਚਕ ਭਗਤ ਕਹਾਇ ਰਾਮ ਕੇ। ਕਿਂਕਰ ਕਂਚਨ ਕੋਹ ਕਾਮ ਕੇ ॥
ਤਿਨ੍ਹ ਮਹਁ ਪ੍ਰਥਮ ਰੇਖ ਜਗ ਮੋਰੀ। ਧੀਂਗ ਧਰਮਧ੍ਵਜ ਧਂਧਕ ਧੋਰੀ ॥
ਜੌਂ ਅਪਨੇ ਅਵਗੁਨ ਸਬ ਕਹੂਁ। ਬਾਢ਼ਇ ਕਥਾ ਪਾਰ ਨਹਿਂ ਲਹੂਁ ॥
ਤਾਤੇ ਮੈਂ ਅਤਿ ਅਲਪ ਬਖਾਨੇ। ਥੋਰੇ ਮਹੁਁ ਜਾਨਿਹਹਿਂ ਸਯਾਨੇ ॥
ਸਮੁਝਿ ਬਿਬਿਧਿ ਬਿਧਿ ਬਿਨਤੀ ਮੋਰੀ। ਕੌ ਨ ਕਥਾ ਸੁਨਿ ਦੇਇਹਿ ਖੋਰੀ ॥
ਏਤੇਹੁ ਪਰ ਕਰਿਹਹਿਂ ਜੇ ਅਸਂਕਾ। ਮੋਹਿ ਤੇ ਅਧਿਕ ਤੇ ਜਡ਼ ਮਤਿ ਰਂਕਾ ॥
ਕਬਿ ਨ ਹੌਁ ਨਹਿਂ ਚਤੁਰ ਕਹਾਵੁਁ। ਮਤਿ ਅਨੁਰੂਪ ਰਾਮ ਗੁਨ ਗਾਵੁਁ ॥
ਕਹਁ ਰਘੁਪਤਿ ਕੇ ਚਰਿਤ ਅਪਾਰਾ। ਕਹਁ ਮਤਿ ਮੋਰਿ ਨਿਰਤ ਸਂਸਾਰਾ ॥
ਜੇਹਿਂ ਮਾਰੁਤ ਗਿਰਿ ਮੇਰੁ ਉਡ਼ਆਹੀਂ। ਕਹਹੁ ਤੂਲ ਕੇਹਿ ਲੇਖੇ ਮਾਹੀਮ੍ ॥
ਸਮੁਝਤ ਅਮਿਤ ਰਾਮ ਪ੍ਰਭੁਤਾਈ। ਕਰਤ ਕਥਾ ਮਨ ਅਤਿ ਕਦਰਾਈ ॥

ਦੋ. ਸਾਰਦ ਸੇਸ ਮਹੇਸ ਬਿਧਿ ਆਗਮ ਨਿਗਮ ਪੁਰਾਨ।
ਨੇਤਿ ਨੇਤਿ ਕਹਿ ਜਾਸੁ ਗੁਨ ਕਰਹਿਂ ਨਿਰਂਤਰ ਗਾਨ ॥ 12 ॥

ਸਬ ਜਾਨਤ ਪ੍ਰਭੁ ਪ੍ਰਭੁਤਾ ਸੋਈ। ਤਦਪਿ ਕਹੇਂ ਬਿਨੁ ਰਹਾ ਨ ਕੋਈ ॥
ਤਹਾਁ ਬੇਦ ਅਸ ਕਾਰਨ ਰਾਖਾ। ਭਜਨ ਪ੍ਰਭਾਉ ਭਾਁਤਿ ਬਹੁ ਭਾਸ਼ਾ ॥
ਏਕ ਅਨੀਹ ਅਰੂਪ ਅਨਾਮਾ। ਅਜ ਸਚ੍ਚਿਦਾਨਂਦ ਪਰ ਧਾਮਾ ॥
ਬ੍ਯਾਪਕ ਬਿਸ੍ਵਰੂਪ ਭਗਵਾਨਾ। ਤੇਹਿਂ ਧਰਿ ਦੇਹ ਚਰਿਤ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤ ਨਾਨਾ ॥
ਸੋ ਕੇਵਲ ਭਗਤਨ ਹਿਤ ਲਾਗੀ। ਪਰਮ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਲ ਪ੍ਰਨਤ ਅਨੁਰਾਗੀ ॥
ਜੇਹਿ ਜਨ ਪਰ ਮਮਤਾ ਅਤਿ ਛੋਹੂ। ਜੇਹਿਂ ਕਰੁਨਾ ਕਰਿ ਕੀਨ੍ਹ ਨ ਕੋਹੂ ॥
ਗੀ ਬਹੋਰ ਗਰੀਬ ਨੇਵਾਜੂ। ਸਰਲ ਸਬਲ ਸਾਹਿਬ ਰਘੁਰਾਜੂ ॥
ਬੁਧ ਬਰਨਹਿਂ ਹਰਿ ਜਸ ਅਸ ਜਾਨੀ। ਕਰਹਿ ਪੁਨੀਤ ਸੁਫਲ ਨਿਜ ਬਾਨੀ ॥
ਤੇਹਿਂ ਬਲ ਮੈਂ ਰਘੁਪਤਿ ਗੁਨ ਗਾਥਾ। ਕਹਿਹੁਁ ਨਾਇ ਰਾਮ ਪਦ ਮਾਥਾ ॥
ਮੁਨਿਨ੍ਹ ਪ੍ਰਥਮ ਹਰਿ ਕੀਰਤਿ ਗਾਈ। ਤੇਹਿਂ ਮਗ ਚਲਤ ਸੁਗਮ ਮੋਹਿ ਭਾਈ ॥

ਦੋ. ਅਤਿ ਅਪਾਰ ਜੇ ਸਰਿਤ ਬਰ ਜੌਂ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਸੇਤੁ ਕਰਾਹਿਂ।
ਚਢਿ ਪਿਪੀਲਿਕੁ ਪਰਮ ਲਘੁ ਬਿਨੁ ਸ਼੍ਰਮ ਪਾਰਹਿ ਜਾਹਿਮ੍ ॥ 13 ॥

ਏਹਿ ਪ੍ਰਕਾਰ ਬਲ ਮਨਹਿ ਦੇਖਾਈ। ਕਰਿਹੁਁ ਰਘੁਪਤਿ ਕਥਾ ਸੁਹਾਈ ॥
ਬ੍ਯਾਸ ਆਦਿ ਕਬਿ ਪੁਂਗਵ ਨਾਨਾ। ਜਿਨ੍ਹ ਸਾਦਰ ਹਰਿ ਸੁਜਸ ਬਖਾਨਾ ॥
ਚਰਨ ਕਮਲ ਬਂਦੁਁ ਤਿਨ੍ਹ ਕੇਰੇ। ਪੁਰਵਹੁਁ ਸਕਲ ਮਨੋਰਥ ਮੇਰੇ ॥
ਕਲਿ ਕੇ ਕਬਿਨ੍ਹ ਕਰੁਁ ਪਰਨਾਮਾ। ਜਿਨ੍ਹ ਬਰਨੇ ਰਘੁਪਤਿ ਗੁਨ ਗ੍ਰਾਮਾ ॥
ਜੇ ਪ੍ਰਾਕ੍ਰੁਰੁਇਤ ਕਬਿ ਪਰਮ ਸਯਾਨੇ। ਭਾਸ਼ਾਁ ਜਿਨ੍ਹ ਹਰਿ ਚਰਿਤ ਬਖਾਨੇ ॥
ਭੇ ਜੇ ਅਹਹਿਂ ਜੇ ਹੋਇਹਹਿਂ ਆਗੇਂ। ਪ੍ਰਨਵੁਁ ਸਬਹਿਂ ਕਪਟ ਸਬ ਤ੍ਯਾਗੇਮ੍ ॥
ਹੋਹੁ ਪ੍ਰਸਨ੍ਨ ਦੇਹੁ ਬਰਦਾਨੂ। ਸਾਧੁ ਸਮਾਜ ਭਨਿਤਿ ਸਨਮਾਨੂ ॥
ਜੋ ਪ੍ਰਬਂਧ ਬੁਧ ਨਹਿਂ ਆਦਰਹੀਂ। ਸੋ ਸ਼੍ਰਮ ਬਾਦਿ ਬਾਲ ਕਬਿ ਕਰਹੀਮ੍ ॥
ਕੀਰਤਿ ਭਨਿਤਿ ਭੂਤਿ ਭਲਿ ਸੋਈ। ਸੁਰਸਰਿ ਸਮ ਸਬ ਕਹਁ ਹਿਤ ਹੋਈ ॥
ਰਾਮ ਸੁਕੀਰਤਿ ਭਨਿਤਿ ਭਦੇਸਾ। ਅਸਮਂਜਸ ਅਸ ਮੋਹਿ ਅਁਦੇਸਾ ॥
ਤੁਮ੍ਹਰੀ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਸੁਲਭ ਸੌ ਮੋਰੇ। ਸਿਅਨਿ ਸੁਹਾਵਨਿ ਟਾਟ ਪਟੋਰੇ ॥

ਦੋ. ਸਰਲ ਕਬਿਤ ਕੀਰਤਿ ਬਿਮਲ ਸੋਇ ਆਦਰਹਿਂ ਸੁਜਾਨ।
ਸਹਜ ਬਯਰ ਬਿਸਰਾਇ ਰਿਪੁ ਜੋ ਸੁਨਿ ਕਰਹਿਂ ਬਖਾਨ ॥ 14(ਕ) ॥

ਸੋ ਨ ਹੋਇ ਬਿਨੁ ਬਿਮਲ ਮਤਿ ਮੋਹਿ ਮਤਿ ਬਲ ਅਤਿ ਥੋਰ।
ਕਰਹੁ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਹਰਿ ਜਸ ਕਹੁਁ ਪੁਨਿ ਪੁਨਿ ਕਰੁਁ ਨਿਹੋਰ ॥ 14(ਖ) ॥

ਕਬਿ ਕੋਬਿਦ ਰਘੁਬਰ ਚਰਿਤ ਮਾਨਸ ਮਂਜੁ ਮਰਾਲ।
ਬਾਲ ਬਿਨਯ ਸੁਨਿ ਸੁਰੁਚਿ ਲਖਿ ਮੋਪਰ ਹੋਹੁ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਲ ॥ 14(ਗ) ॥

ਸੋ. ਬਂਦੁਁ ਮੁਨਿ ਪਦ ਕਂਜੁ ਰਾਮਾਯਨ ਜੇਹਿਂ ਨਿਰਮਯੁ।
ਸਖਰ ਸੁਕੋਮਲ ਮਂਜੁ ਦੋਸ਼ ਰਹਿਤ ਦੂਸ਼ਨ ਸਹਿਤ ॥ 14(ਘ) ॥

ਬਂਦੁਁ ਚਾਰਿਉ ਬੇਦ ਭਵ ਬਾਰਿਧਿ ਬੋਹਿਤ ਸਰਿਸ।
ਜਿਨ੍ਹਹਿ ਨ ਸਪਨੇਹੁਁ ਖੇਦ ਬਰਨਤ ਰਘੁਬਰ ਬਿਸਦ ਜਸੁ ॥ 14(ਙ) ॥

ਬਂਦੁਁ ਬਿਧਿ ਪਦ ਰੇਨੁ ਭਵ ਸਾਗਰ ਜੇਹਿ ਕੀਨ੍ਹ ਜਹਁ।
ਸਂਤ ਸੁਧਾ ਸਸਿ ਧੇਨੁ ਪ੍ਰਗਟੇ ਖਲ ਬਿਸ਼ ਬਾਰੁਨੀ ॥ 14(ਚ) ॥

ਦੋ. ਬਿਬੁਧ ਬਿਪ੍ਰ ਬੁਧ ਗ੍ਰਹ ਚਰਨ ਬਂਦਿ ਕਹੁਁ ਕਰ ਜੋਰਿ।
ਹੋਇ ਪ੍ਰਸਨ੍ਨ ਪੁਰਵਹੁ ਸਕਲ ਮਂਜੁ ਮਨੋਰਥ ਮੋਰਿ ॥ 14(ਛ) ॥

ਪੁਨਿ ਬਂਦੁਁ ਸਾਰਦ ਸੁਰਸਰਿਤਾ। ਜੁਗਲ ਪੁਨੀਤ ਮਨੋਹਰ ਚਰਿਤਾ ॥
ਮਜ੍ਜਨ ਪਾਨ ਪਾਪ ਹਰ ਏਕਾ। ਕਹਤ ਸੁਨਤ ਏਕ ਹਰ ਅਬਿਬੇਕਾ ॥
ਗੁਰ ਪਿਤੁ ਮਾਤੁ ਮਹੇਸ ਭਵਾਨੀ। ਪ੍ਰਨਵੁਁ ਦੀਨਬਂਧੁ ਦਿਨ ਦਾਨੀ ॥
ਸੇਵਕ ਸ੍ਵਾਮਿ ਸਖਾ ਸਿਯ ਪੀ ਕੇ। ਹਿਤ ਨਿਰੁਪਧਿ ਸਬ ਬਿਧਿ ਤੁਲਸੀਕੇ ॥
ਕਲਿ ਬਿਲੋਕਿ ਜਗ ਹਿਤ ਹਰ ਗਿਰਿਜਾ। ਸਾਬਰ ਮਂਤ੍ਰ ਜਾਲ ਜਿਨ੍ਹ ਸਿਰਿਜਾ ॥
ਅਨਮਿਲ ਆਖਰ ਅਰਥ ਨ ਜਾਪੂ। ਪ੍ਰਗਟ ਪ੍ਰਭਾਉ ਮਹੇਸ ਪ੍ਰਤਾਪੂ ॥
ਸੋ ਉਮੇਸ ਮੋਹਿ ਪਰ ਅਨੁਕੂਲਾ। ਕਰਿਹਿਂ ਕਥਾ ਮੁਦ ਮਂਗਲ ਮੂਲਾ ॥
ਸੁਮਿਰਿ ਸਿਵਾ ਸਿਵ ਪਾਇ ਪਸ੍AU। ਬਰਨੁਁ ਰਾਮਚਰਿਤ ਚਿਤ ਚ੍AU ॥
ਭਨਿਤਿ ਮੋਰਿ ਸਿਵ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਁ ਬਿਭਾਤੀ। ਸਸਿ ਸਮਾਜ ਮਿਲਿ ਮਨਹੁਁ ਸੁਰਾਤੀ ॥
ਜੇ ਏਹਿ ਕਥਹਿ ਸਨੇਹ ਸਮੇਤਾ। ਕਹਿਹਹਿਂ ਸੁਨਿਹਹਿਂ ਸਮੁਝਿ ਸਚੇਤਾ ॥
ਹੋਇਹਹਿਂ ਰਾਮ ਚਰਨ ਅਨੁਰਾਗੀ। ਕਲਿ ਮਲ ਰਹਿਤ ਸੁਮਂਗਲ ਭਾਗੀ ॥

ਦੋ. ਸਪਨੇਹੁਁ ਸਾਚੇਹੁਁ ਮੋਹਿ ਪਰ ਜੌਂ ਹਰ ਗੌਰਿ ਪਸਾਉ।
ਤੌ ਫੁਰ ਹੌ ਜੋ ਕਹੇਉਁ ਸਬ ਭਾਸ਼ਾ ਭਨਿਤਿ ਪ੍ਰਭਾਉ ॥ 15 ॥

ਬਂਦੁਁ ਅਵਧ ਪੁਰੀ ਅਤਿ ਪਾਵਨਿ। ਸਰਜੂ ਸਰਿ ਕਲਿ ਕਲੁਸ਼ ਨਸਾਵਨਿ ॥
ਪ੍ਰਨਵੁਁ ਪੁਰ ਨਰ ਨਾਰਿ ਬਹੋਰੀ। ਮਮਤਾ ਜਿਨ੍ਹ ਪਰ ਪ੍ਰਭੁਹਿ ਨ ਥੋਰੀ ॥
ਸਿਯ ਨਿਂਦਕ ਅਘ ਓਘ ਨਸਾਏ। ਲੋਕ ਬਿਸੋਕ ਬਨਾਇ ਬਸਾਏ ॥
ਬਂਦੁਁ ਕੌਸਲ੍ਯਾ ਦਿਸਿ ਪ੍ਰਾਚੀ। ਕੀਰਤਿ ਜਾਸੁ ਸਕਲ ਜਗ ਮਾਚੀ ॥
ਪ੍ਰਗਟੇਉ ਜਹਁ ਰਘੁਪਤਿ ਸਸਿ ਚਾਰੂ। ਬਿਸ੍ਵ ਸੁਖਦ ਖਲ ਕਮਲ ਤੁਸਾਰੂ ॥
ਦਸਰਥ ਰਾਉ ਸਹਿਤ ਸਬ ਰਾਨੀ। ਸੁਕ੍ਰੁਰੁਇਤ ਸੁਮਂਗਲ ਮੂਰਤਿ ਮਾਨੀ ॥
ਕਰੁਁ ਪ੍ਰਨਾਮ ਕਰਮ ਮਨ ਬਾਨੀ। ਕਰਹੁ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਸੁਤ ਸੇਵਕ ਜਾਨੀ ॥
ਜਿਨ੍ਹਹਿ ਬਿਰਚਿ ਬਡ਼ ਭਯੁ ਬਿਧਾਤਾ। ਮਹਿਮਾ ਅਵਧਿ ਰਾਮ ਪਿਤੁ ਮਾਤਾ ॥

ਸੋ. ਬਂਦੁਁ ਅਵਧ ਭੁਆਲ ਸਤ੍ਯ ਪ੍ਰੇਮ ਜੇਹਿ ਰਾਮ ਪਦ।
ਬਿਛੁਰਤ ਦੀਨਦਯਾਲ ਪ੍ਰਿਯ ਤਨੁ ਤ੍ਰੁਰੁਇਨ ਇਵ ਪਰਿਹਰੇਉ ॥ 16 ॥

ਪ੍ਰਨਵੁਁ ਪਰਿਜਨ ਸਹਿਤ ਬਿਦੇਹੂ। ਜਾਹਿ ਰਾਮ ਪਦ ਗੂਢ਼ ਸਨੇਹੂ ॥
ਜੋਗ ਭੋਗ ਮਹਁ ਰਾਖੇਉ ਗੋਈ। ਰਾਮ ਬਿਲੋਕਤ ਪ੍ਰਗਟੇਉ ਸੋਈ ॥
ਪ੍ਰਨਵੁਁ ਪ੍ਰਥਮ ਭਰਤ ਕੇ ਚਰਨਾ। ਜਾਸੁ ਨੇਮ ਬ੍ਰਤ ਜਾਇ ਨ ਬਰਨਾ ॥
ਰਾਮ ਚਰਨ ਪਂਕਜ ਮਨ ਜਾਸੂ। ਲੁਬੁਧ ਮਧੁਪ ਇਵ ਤਜਿ ਨ ਪਾਸੂ ॥
ਬਂਦੁਁ ਲਛਿਮਨ ਪਦ ਜਲਜਾਤਾ। ਸੀਤਲ ਸੁਭਗ ਭਗਤ ਸੁਖ ਦਾਤਾ ॥
ਰਘੁਪਤਿ ਕੀਰਤਿ ਬਿਮਲ ਪਤਾਕਾ। ਦਂਡ ਸਮਾਨ ਭਯੁ ਜਸ ਜਾਕਾ ॥
ਸੇਸ਼ ਸਹਸ੍ਰਸੀਸ ਜਗ ਕਾਰਨ। ਜੋ ਅਵਤਰੇਉ ਭੂਮਿ ਭਯ ਟਾਰਨ ॥
ਸਦਾ ਸੋ ਸਾਨੁਕੂਲ ਰਹ ਮੋ ਪਰ। ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਸਿਂਧੁ ਸੌਮਿਤ੍ਰਿ ਗੁਨਾਕਰ ॥
ਰਿਪੁਸੂਦਨ ਪਦ ਕਮਲ ਨਮਾਮੀ। ਸੂਰ ਸੁਸੀਲ ਭਰਤ ਅਨੁਗਾਮੀ ॥
ਮਹਾਵੀਰ ਬਿਨਵੁਁ ਹਨੁਮਾਨਾ। ਰਾਮ ਜਾਸੁ ਜਸ ਆਪ ਬਖਾਨਾ ॥

ਸੋ. ਪ੍ਰਨਵੁਁ ਪਵਨਕੁਮਾਰ ਖਲ ਬਨ ਪਾਵਕ ਗ੍ਯਾਨਧਨ।
ਜਾਸੁ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯ ਆਗਾਰ ਬਸਹਿਂ ਰਾਮ ਸਰ ਚਾਪ ਧਰ ॥ 17 ॥

ਕਪਿਪਤਿ ਰੀਛ ਨਿਸਾਚਰ ਰਾਜਾ। ਅਂਗਦਾਦਿ ਜੇ ਕੀਸ ਸਮਾਜਾ ॥
ਬਂਦੁਁ ਸਬ ਕੇ ਚਰਨ ਸੁਹਾਏ। ਅਧਮ ਸਰੀਰ ਰਾਮ ਜਿਨ੍ਹ ਪਾਏ ॥
ਰਘੁਪਤਿ ਚਰਨ ਉਪਾਸਕ ਜੇਤੇ। ਖਗ ਮ੍ਰੁਰੁਇਗ ਸੁਰ ਨਰ ਅਸੁਰ ਸਮੇਤੇ ॥
ਬਂਦੁਁ ਪਦ ਸਰੋਜ ਸਬ ਕੇਰੇ। ਜੇ ਬਿਨੁ ਕਾਮ ਰਾਮ ਕੇ ਚੇਰੇ ॥
ਸੁਕ ਸਨਕਾਦਿ ਭਗਤ ਮੁਨਿ ਨਾਰਦ। ਜੇ ਮੁਨਿਬਰ ਬਿਗ੍ਯਾਨ ਬਿਸਾਰਦ ॥
ਪ੍ਰਨਵੁਁ ਸਬਹਿਂ ਧਰਨਿ ਧਰਿ ਸੀਸਾ। ਕਰਹੁ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਜਨ ਜਾਨਿ ਮੁਨੀਸਾ ॥
ਜਨਕਸੁਤਾ ਜਗ ਜਨਨਿ ਜਾਨਕੀ। ਅਤਿਸਯ ਪ੍ਰਿਯ ਕਰੁਨਾ ਨਿਧਾਨ ਕੀ ॥
ਤਾਕੇ ਜੁਗ ਪਦ ਕਮਲ ਮਨਾਵੁਁ। ਜਾਸੁ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਁ ਨਿਰਮਲ ਮਤਿ ਪਾਵੁਁ ॥
ਪੁਨਿ ਮਨ ਬਚਨ ਕਰ੍ਮ ਰਘੁਨਾਯਕ। ਚਰਨ ਕਮਲ ਬਂਦੁਁ ਸਬ ਲਾਯਕ ॥
ਰਾਜਿਵਨਯਨ ਧਰੇਂ ਧਨੁ ਸਾਯਕ। ਭਗਤ ਬਿਪਤਿ ਭਂਜਨ ਸੁਖ ਦਾਯਕ ॥

ਦੋ. ਗਿਰਾ ਅਰਥ ਜਲ ਬੀਚਿ ਸਮ ਕਹਿਅਤ ਭਿਨ੍ਨ ਨ ਭਿਨ੍ਨ।
ਬਦੁਁ ਸੀਤਾ ਰਾਮ ਪਦ ਜਿਨ੍ਹਹਿ ਪਰਮ ਪ੍ਰਿਯ ਖਿਨ੍ਨ ॥ 18 ॥

ਬਂਦੁਁ ਨਾਮ ਰਾਮ ਰਘੁਵਰ ਕੋ। ਹੇਤੁ ਕ੍ਰੁਰੁਇਸਾਨੁ ਭਾਨੁ ਹਿਮਕਰ ਕੋ ॥
ਬਿਧਿ ਹਰਿ ਹਰਮਯ ਬੇਦ ਪ੍ਰਾਨ ਸੋ। ਅਗੁਨ ਅਨੂਪਮ ਗੁਨ ਨਿਧਾਨ ਸੋ ॥
ਮਹਾਮਂਤ੍ਰ ਜੋਇ ਜਪਤ ਮਹੇਸੂ। ਕਾਸੀਂ ਮੁਕੁਤਿ ਹੇਤੁ ਉਪਦੇਸੂ ॥
ਮਹਿਮਾ ਜਾਸੁ ਜਾਨ ਗਨਰਾਉ। ਪ੍ਰਥਮ ਪੂਜਿਅਤ ਨਾਮ ਪ੍ਰਭ੍AU ॥
ਜਾਨ ਆਦਿਕਬਿ ਨਾਮ ਪ੍ਰਤਾਪੂ। ਭਯੁ ਸੁਦ੍ਧ ਕਰਿ ਉਲਟਾ ਜਾਪੂ ॥
ਸਹਸ ਨਾਮ ਸਮ ਸੁਨਿ ਸਿਵ ਬਾਨੀ। ਜਪਿ ਜੇਈ ਪਿਯ ਸਂਗ ਭਵਾਨੀ ॥
ਹਰਸ਼ੇ ਹੇਤੁ ਹੇਰਿ ਹਰ ਹੀ ਕੋ। ਕਿਯ ਭੂਸ਼ਨ ਤਿਯ ਭੂਸ਼ਨ ਤੀ ਕੋ ॥
ਨਾਮ ਪ੍ਰਭਾਉ ਜਾਨ ਸਿਵ ਨੀਕੋ। ਕਾਲਕੂਟ ਫਲੁ ਦੀਨ੍ਹ ਅਮੀ ਕੋ ॥

ਦੋ. ਬਰਸ਼ਾ ਰਿਤੁ ਰਘੁਪਤਿ ਭਗਤਿ ਤੁਲਸੀ ਸਾਲਿ ਸੁਦਾਸ ॥
ਰਾਮ ਨਾਮ ਬਰ ਬਰਨ ਜੁਗ ਸਾਵਨ ਭਾਦਵ ਮਾਸ ॥ 19 ॥

ਆਖਰ ਮਧੁਰ ਮਨੋਹਰ ਦੋਊ। ਬਰਨ ਬਿਲੋਚਨ ਜਨ ਜਿਯ ਜੋਊ ॥
ਸੁਮਿਰਤ ਸੁਲਭ ਸੁਖਦ ਸਬ ਕਾਹੂ। ਲੋਕ ਲਾਹੁ ਪਰਲੋਕ ਨਿਬਾਹੂ ॥
ਕਹਤ ਸੁਨਤ ਸੁਮਿਰਤ ਸੁਠਿ ਨੀਕੇ। ਰਾਮ ਲਖਨ ਸਮ ਪ੍ਰਿਯ ਤੁਲਸੀ ਕੇ ॥
ਬਰਨਤ ਬਰਨ ਪ੍ਰੀਤਿ ਬਿਲਗਾਤੀ। ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਜੀਵ ਸਮ ਸਹਜ ਸਁਘਾਤੀ ॥
ਨਰ ਨਾਰਾਯਨ ਸਰਿਸ ਸੁਭ੍ਰਾਤਾ। ਜਗ ਪਾਲਕ ਬਿਸੇਸ਼ਿ ਜਨ ਤ੍ਰਾਤਾ ॥
ਭਗਤਿ ਸੁਤਿਯ ਕਲ ਕਰਨ ਬਿਭੂਸ਼ਨ। ਜਗ ਹਿਤ ਹੇਤੁ ਬਿਮਲ ਬਿਧੁ ਪੂਸ਼ਨ ।
ਸ੍ਵਾਦ ਤੋਸ਼ ਸਮ ਸੁਗਤਿ ਸੁਧਾ ਕੇ। ਕਮਠ ਸੇਸ਼ ਸਮ ਧਰ ਬਸੁਧਾ ਕੇ ॥
ਜਨ ਮਨ ਮਂਜੁ ਕਂਜ ਮਧੁਕਰ ਸੇ। ਜੀਹ ਜਸੋਮਤਿ ਹਰਿ ਹਲਧਰ ਸੇ ॥

ਦੋ. ਏਕੁ ਛਤ੍ਰੁ ਏਕੁ ਮੁਕੁਟਮਨਿ ਸਬ ਬਰਨਨਿ ਪਰ ਜੌ।
ਤੁਲਸੀ ਰਘੁਬਰ ਨਾਮ ਕੇ ਬਰਨ ਬਿਰਾਜਤ ਦੌ ॥ 20 ॥

ਸਮੁਝਤ ਸਰਿਸ ਨਾਮ ਅਰੁ ਨਾਮੀ। ਪ੍ਰੀਤਿ ਪਰਸਪਰ ਪ੍ਰਭੁ ਅਨੁਗਾਮੀ ॥
ਨਾਮ ਰੂਪ ਦੁਇ ਈਸ ਉਪਾਧੀ। ਅਕਥ ਅਨਾਦਿ ਸੁਸਾਮੁਝਿ ਸਾਧੀ ॥
ਕੋ ਬਡ਼ ਛੋਟ ਕਹਤ ਅਪਰਾਧੂ। ਸੁਨਿ ਗੁਨ ਭੇਦ ਸਮੁਝਿਹਹਿਂ ਸਾਧੂ ॥
ਦੇਖਿਅਹਿਂ ਰੂਪ ਨਾਮ ਆਧੀਨਾ। ਰੂਪ ਗ੍ਯਾਨ ਨਹਿਂ ਨਾਮ ਬਿਹੀਨਾ ॥
ਰੂਪ ਬਿਸੇਸ਼ ਨਾਮ ਬਿਨੁ ਜਾਨੇਂ। ਕਰਤਲ ਗਤ ਨ ਪਰਹਿਂ ਪਹਿਚਾਨੇਮ੍ ॥
ਸੁਮਿਰਿਅ ਨਾਮ ਰੂਪ ਬਿਨੁ ਦੇਖੇਂ। ਆਵਤ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਸਨੇਹ ਬਿਸੇਸ਼ੇਮ੍ ॥
ਨਾਮ ਰੂਪ ਗਤਿ ਅਕਥ ਕਹਾਨੀ। ਸਮੁਝਤ ਸੁਖਦ ਨ ਪਰਤਿ ਬਖਾਨੀ ॥
ਅਗੁਨ ਸਗੁਨ ਬਿਚ ਨਾਮ ਸੁਸਾਖੀ। ਉਭਯ ਪ੍ਰਬੋਧਕ ਚਤੁਰ ਦੁਭਾਸ਼ੀ ॥

ਦੋ. ਰਾਮ ਨਾਮ ਮਨਿਦੀਪ ਧਰੁ ਜੀਹ ਦੇਹਰੀ ਦ੍ਵਾਰ।
ਤੁਲਸੀ ਭੀਤਰ ਬਾਹੇਰਹੁਁ ਜੌਂ ਚਾਹਸਿ ਉਜਿਆਰ ॥ 21 ॥

ਨਾਮ ਜੀਹਁ ਜਪਿ ਜਾਗਹਿਂ ਜੋਗੀ। ਬਿਰਤਿ ਬਿਰਂਚਿ ਪ੍ਰਪਂਚ ਬਿਯੋਗੀ ॥
ਬ੍ਰਹ੍ਮਸੁਖਹਿ ਅਨੁਭਵਹਿਂ ਅਨੂਪਾ। ਅਕਥ ਅਨਾਮਯ ਨਾਮ ਨ ਰੂਪਾ ॥
ਜਾਨਾ ਚਹਹਿਂ ਗੂਢ਼ ਗਤਿ ਜੇਊ। ਨਾਮ ਜੀਹਁ ਜਪਿ ਜਾਨਹਿਂ ਤੇਊ ॥
ਸਾਧਕ ਨਾਮ ਜਪਹਿਂ ਲਯ ਲਾਏਁ। ਹੋਹਿਂ ਸਿਦ੍ਧ ਅਨਿਮਾਦਿਕ ਪਾਏਁ ॥
ਜਪਹਿਂ ਨਾਮੁ ਜਨ ਆਰਤ ਭਾਰੀ। ਮਿਟਹਿਂ ਕੁਸਂਕਟ ਹੋਹਿਂ ਸੁਖਾਰੀ ॥
ਰਾਮ ਭਗਤ ਜਗ ਚਾਰਿ ਪ੍ਰਕਾਰਾ। ਸੁਕ੍ਰੁਰੁਇਤੀ ਚਾਰਿਉ ਅਨਘ ਉਦਾਰਾ ॥
ਚਹੂ ਚਤੁਰ ਕਹੁਁ ਨਾਮ ਅਧਾਰਾ। ਗ੍ਯਾਨੀ ਪ੍ਰਭੁਹਿ ਬਿਸੇਸ਼ਿ ਪਿਆਰਾ ॥
ਚਹੁਁ ਜੁਗ ਚਹੁਁ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਨਾ ਪ੍ਰਭ੍AU। ਕਲਿ ਬਿਸੇਸ਼ਿ ਨਹਿਂ ਆਨ ਉਪ੍AU ॥

ਦੋ. ਸਕਲ ਕਾਮਨਾ ਹੀਨ ਜੇ ਰਾਮ ਭਗਤਿ ਰਸ ਲੀਨ।
ਨਾਮ ਸੁਪ੍ਰੇਮ ਪਿਯੂਸ਼ ਹਦ ਤਿਨ੍ਹਹੁਁ ਕਿਏ ਮਨ ਮੀਨ ॥ 22 ॥

ਅਗੁਨ ਸਗੁਨ ਦੁਇ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਸਰੂਪਾ। ਅਕਥ ਅਗਾਧ ਅਨਾਦਿ ਅਨੂਪਾ ॥
ਮੋਰੇਂ ਮਤ ਬਡ਼ ਨਾਮੁ ਦੁਹੂ ਤੇਂ। ਕਿਏ ਜੇਹਿਂ ਜੁਗ ਨਿਜ ਬਸ ਨਿਜ ਬੂਤੇਮ੍ ॥
ਪ੍ਰੋਢ਼ਇ ਸੁਜਨ ਜਨਿ ਜਾਨਹਿਂ ਜਨ ਕੀ। ਕਹੁਁ ਪ੍ਰਤੀਤਿ ਪ੍ਰੀਤਿ ਰੁਚਿ ਮਨ ਕੀ ॥
ਏਕੁ ਦਾਰੁਗਤ ਦੇਖਿਅ ਏਕੂ। ਪਾਵਕ ਸਮ ਜੁਗ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਬਿਬੇਕੂ ॥
ਉਭਯ ਅਗਮ ਜੁਗ ਸੁਗਮ ਨਾਮ ਤੇਂ। ਕਹੇਉਁ ਨਾਮੁ ਬਡ਼ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਰਾਮ ਤੇਮ੍ ॥
ਬ੍ਯਾਪਕੁ ਏਕੁ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਅਬਿਨਾਸੀ। ਸਤ ਚੇਤਨ ਧਨ ਆਨਁਦ ਰਾਸੀ ॥
ਅਸ ਪ੍ਰਭੁ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਅਛਤ ਅਬਿਕਾਰੀ। ਸਕਲ ਜੀਵ ਜਗ ਦੀਨ ਦੁਖਾਰੀ ॥
ਨਾਮ ਨਿਰੂਪਨ ਨਾਮ ਜਤਨ ਤੇਂ। ਸੌ ਪ੍ਰਗਟਤ ਜਿਮਿ ਮੋਲ ਰਤਨ ਤੇਮ੍ ॥

ਦੋ. ਨਿਰਗੁਨ ਤੇਂ ਏਹਿ ਭਾਁਤਿ ਬਡ਼ ਨਾਮ ਪ੍ਰਭਾਉ ਅਪਾਰ।
ਕਹੁਁ ਨਾਮੁ ਬਡ਼ ਰਾਮ ਤੇਂ ਨਿਜ ਬਿਚਾਰ ਅਨੁਸਾਰ ॥ 23 ॥

ਰਾਮ ਭਗਤ ਹਿਤ ਨਰ ਤਨੁ ਧਾਰੀ। ਸਹਿ ਸਂਕਟ ਕਿਏ ਸਾਧੁ ਸੁਖਾਰੀ ॥
ਨਾਮੁ ਸਪ੍ਰੇਮ ਜਪਤ ਅਨਯਾਸਾ। ਭਗਤ ਹੋਹਿਂ ਮੁਦ ਮਂਗਲ ਬਾਸਾ ॥
ਰਾਮ ਏਕ ਤਾਪਸ ਤਿਯ ਤਾਰੀ। ਨਾਮ ਕੋਟਿ ਖਲ ਕੁਮਤਿ ਸੁਧਾਰੀ ॥
ਰਿਸ਼ਿ ਹਿਤ ਰਾਮ ਸੁਕੇਤੁਸੁਤਾ ਕੀ। ਸਹਿਤ ਸੇਨ ਸੁਤ ਕੀਨ੍ਹ ਬਿਬਾਕੀ ॥
ਸਹਿਤ ਦੋਸ਼ ਦੁਖ ਦਾਸ ਦੁਰਾਸਾ। ਦਲਿ ਨਾਮੁ ਜਿਮਿ ਰਬਿ ਨਿਸਿ ਨਾਸਾ ॥
ਭਂਜੇਉ ਰਾਮ ਆਪੁ ਭਵ ਚਾਪੂ। ਭਵ ਭਯ ਭਂਜਨ ਨਾਮ ਪ੍ਰਤਾਪੂ ॥
ਦਂਡਕ ਬਨੁ ਪ੍ਰਭੁ ਕੀਨ੍ਹ ਸੁਹਾਵਨ। ਜਨ ਮਨ ਅਮਿਤ ਨਾਮ ਕਿਏ ਪਾਵਨ ॥ ।
ਨਿਸਿਚਰ ਨਿਕਰ ਦਲੇ ਰਘੁਨਂਦਨ। ਨਾਮੁ ਸਕਲ ਕਲਿ ਕਲੁਸ਼ ਨਿਕਂਦਨ ॥

ਦੋ. ਸਬਰੀ ਗੀਧ ਸੁਸੇਵਕਨਿ ਸੁਗਤਿ ਦੀਨ੍ਹਿ ਰਘੁਨਾਥ।
ਨਾਮ ਉਧਾਰੇ ਅਮਿਤ ਖਲ ਬੇਦ ਬਿਦਿਤ ਗੁਨ ਗਾਥ ॥ 24 ॥

ਰਾਮ ਸੁਕਂਠ ਬਿਭੀਸ਼ਨ ਦੋਊ। ਰਾਖੇ ਸਰਨ ਜਾਨ ਸਬੁ ਕੋਊ ॥
ਨਾਮ ਗਰੀਬ ਅਨੇਕ ਨੇਵਾਜੇ। ਲੋਕ ਬੇਦ ਬਰ ਬਿਰਿਦ ਬਿਰਾਜੇ ॥
ਰਾਮ ਭਾਲੁ ਕਪਿ ਕਟਕੁ ਬਟੋਰਾ। ਸੇਤੁ ਹੇਤੁ ਸ਼੍ਰਮੁ ਕੀਨ੍ਹ ਨ ਥੋਰਾ ॥
ਨਾਮੁ ਲੇਤ ਭਵਸਿਂਧੁ ਸੁਖਾਹੀਂ। ਕਰਹੁ ਬਿਚਾਰੁ ਸੁਜਨ ਮਨ ਮਾਹੀਮ੍ ॥
ਰਾਮ ਸਕੁਲ ਰਨ ਰਾਵਨੁ ਮਾਰਾ। ਸੀਯ ਸਹਿਤ ਨਿਜ ਪੁਰ ਪਗੁ ਧਾਰਾ ॥
ਰਾਜਾ ਰਾਮੁ ਅਵਧ ਰਜਧਾਨੀ। ਗਾਵਤ ਗੁਨ ਸੁਰ ਮੁਨਿ ਬਰ ਬਾਨੀ ॥
ਸੇਵਕ ਸੁਮਿਰਤ ਨਾਮੁ ਸਪ੍ਰੀਤੀ। ਬਿਨੁ ਸ਼੍ਰਮ ਪ੍ਰਬਲ ਮੋਹ ਦਲੁ ਜੀਤੀ ॥
ਫਿਰਤ ਸਨੇਹਁ ਮਗਨ ਸੁਖ ਅਪਨੇਂ। ਨਾਮ ਪ੍ਰਸਾਦ ਸੋਚ ਨਹਿਂ ਸਪਨੇਮ੍ ॥

ਦੋ. ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਰਾਮ ਤੇਂ ਨਾਮੁ ਬਡ਼ ਬਰ ਦਾਯਕ ਬਰ ਦਾਨਿ।
ਰਾਮਚਰਿਤ ਸਤ ਕੋਟਿ ਮਹਁ ਲਿਯ ਮਹੇਸ ਜਿਯਁ ਜਾਨਿ ॥ 25 ॥

ਮਾਸਪਾਰਾਯਣ, ਪਹਲਾ ਵਿਸ਼੍ਰਾਮ
ਨਾਮ ਪ੍ਰਸਾਦ ਸਂਭੁ ਅਬਿਨਾਸੀ। ਸਾਜੁ ਅਮਂਗਲ ਮਂਗਲ ਰਾਸੀ ॥
ਸੁਕ ਸਨਕਾਦਿ ਸਿਦ੍ਧ ਮੁਨਿ ਜੋਗੀ। ਨਾਮ ਪ੍ਰਸਾਦ ਬ੍ਰਹ੍ਮਸੁਖ ਭੋਗੀ ॥
ਨਾਰਦ ਜਾਨੇਉ ਨਾਮ ਪ੍ਰਤਾਪੂ। ਜਗ ਪ੍ਰਿਯ ਹਰਿ ਹਰਿ ਹਰ ਪ੍ਰਿਯ ਆਪੂ ॥
ਨਾਮੁ ਜਪਤ ਪ੍ਰਭੁ ਕੀਨ੍ਹ ਪ੍ਰਸਾਦੂ। ਭਗਤ ਸਿਰੋਮਨਿ ਭੇ ਪ੍ਰਹਲਾਦੂ ॥
ਧ੍ਰੁਵਁ ਸਗਲਾਨਿ ਜਪੇਉ ਹਰਿ ਨ੍AUਁ। ਪਾਯੁ ਅਚਲ ਅਨੂਪਮ ਠ੍AUਁ ॥
ਸੁਮਿਰਿ ਪਵਨਸੁਤ ਪਾਵਨ ਨਾਮੂ। ਅਪਨੇ ਬਸ ਕਰਿ ਰਾਖੇ ਰਾਮੂ ॥
ਅਪਤੁ ਅਜਾਮਿਲੁ ਗਜੁ ਗਨਿਕ੍AU। ਭੇ ਮੁਕੁਤ ਹਰਿ ਨਾਮ ਪ੍ਰਭ੍AU ॥
ਕਹੌਂ ਕਹਾਁ ਲਗਿ ਨਾਮ ਬਡ਼ਆਈ। ਰਾਮੁ ਨ ਸਕਹਿਂ ਨਾਮ ਗੁਨ ਗਾਈ ॥

ਦੋ. ਨਾਮੁ ਰਾਮ ਕੋ ਕਲਪਤਰੁ ਕਲਿ ਕਲ੍ਯਾਨ ਨਿਵਾਸੁ।
ਜੋ ਸੁਮਿਰਤ ਭਯੋ ਭਾਁਗ ਤੇਂ ਤੁਲਸੀ ਤੁਲਸੀਦਾਸੁ ॥ 26 ॥

ਚਹੁਁ ਜੁਗ ਤੀਨਿ ਕਾਲ ਤਿਹੁਁ ਲੋਕਾ। ਭੇ ਨਾਮ ਜਪਿ ਜੀਵ ਬਿਸੋਕਾ ॥
ਬੇਦ ਪੁਰਾਨ ਸਂਤ ਮਤ ਏਹੂ। ਸਕਲ ਸੁਕ੍ਰੁਰੁਇਤ ਫਲ ਰਾਮ ਸਨੇਹੂ ॥
ਧ੍ਯਾਨੁ ਪ੍ਰਥਮ ਜੁਗ ਮਖਬਿਧਿ ਦੂਜੇਂ। ਦ੍ਵਾਪਰ ਪਰਿਤੋਸ਼ਤ ਪ੍ਰਭੁ ਪੂਜੇਮ੍ ॥
ਕਲਿ ਕੇਵਲ ਮਲ ਮੂਲ ਮਲੀਨਾ। ਪਾਪ ਪਯੋਨਿਧਿ ਜਨ ਜਨ ਮੀਨਾ ॥
ਨਾਮ ਕਾਮਤਰੁ ਕਾਲ ਕਰਾਲਾ। ਸੁਮਿਰਤ ਸਮਨ ਸਕਲ ਜਗ ਜਾਲਾ ॥
ਰਾਮ ਨਾਮ ਕਲਿ ਅਭਿਮਤ ਦਾਤਾ। ਹਿਤ ਪਰਲੋਕ ਲੋਕ ਪਿਤੁ ਮਾਤਾ ॥
ਨਹਿਂ ਕਲਿ ਕਰਮ ਨ ਭਗਤਿ ਬਿਬੇਕੂ। ਰਾਮ ਨਾਮ ਅਵਲਂਬਨ ਏਕੂ ॥
ਕਾਲਨੇਮਿ ਕਲਿ ਕਪਟ ਨਿਧਾਨੂ। ਨਾਮ ਸੁਮਤਿ ਸਮਰਥ ਹਨੁਮਾਨੂ ॥

ਦੋ. ਰਾਮ ਨਾਮ ਨਰਕੇਸਰੀ ਕਨਕਕਸਿਪੁ ਕਲਿਕਾਲ।
ਜਾਪਕ ਜਨ ਪ੍ਰਹਲਾਦ ਜਿਮਿ ਪਾਲਿਹਿ ਦਲਿ ਸੁਰਸਾਲ ॥ 27 ॥

ਭਾਯਁ ਕੁਭਾਯਁ ਅਨਖ ਆਲਸਹੂਁ। ਨਾਮ ਜਪਤ ਮਂਗਲ ਦਿਸਿ ਦਸਹੂਁ ॥
ਸੁਮਿਰਿ ਸੋ ਨਾਮ ਰਾਮ ਗੁਨ ਗਾਥਾ। ਕਰੁਁ ਨਾਇ ਰਘੁਨਾਥਹਿ ਮਾਥਾ ॥
ਮੋਰਿ ਸੁਧਾਰਿਹਿ ਸੋ ਸਬ ਭਾਁਤੀ। ਜਾਸੁ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਨਹਿਂ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਁ ਅਘਾਤੀ ॥
ਰਾਮ ਸੁਸ੍ਵਾਮਿ ਕੁਸੇਵਕੁ ਮੋਸੋ। ਨਿਜ ਦਿਸਿ ਦੈਖਿ ਦਯਾਨਿਧਿ ਪੋਸੋ ॥
ਲੋਕਹੁਁ ਬੇਦ ਸੁਸਾਹਿਬ ਰੀਤੀਂ। ਬਿਨਯ ਸੁਨਤ ਪਹਿਚਾਨਤ ਪ੍ਰੀਤੀ ॥
ਗਨੀ ਗਰੀਬ ਗ੍ਰਾਮਨਰ ਨਾਗਰ। ਪਂਡਿਤ ਮੂਢ਼ ਮਲੀਨ ਉਜਾਗਰ ॥
ਸੁਕਬਿ ਕੁਕਬਿ ਨਿਜ ਮਤਿ ਅਨੁਹਾਰੀ। ਨ੍ਰੁਰੁਇਪਹਿ ਸਰਾਹਤ ਸਬ ਨਰ ਨਾਰੀ ॥
ਸਾਧੁ ਸੁਜਾਨ ਸੁਸੀਲ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪਾਲਾ। ਈਸ ਅਂਸ ਭਵ ਪਰਮ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਲਾ ॥
ਸੁਨਿ ਸਨਮਾਨਹਿਂ ਸਬਹਿ ਸੁਬਾਨੀ। ਭਨਿਤਿ ਭਗਤਿ ਨਤਿ ਗਤਿ ਪਹਿਚਾਨੀ ॥
ਯਹ ਪ੍ਰਾਕ੍ਰੁਰੁਇਤ ਮਹਿਪਾਲ ਸੁਭ੍AU। ਜਾਨ ਸਿਰੋਮਨਿ ਕੋਸਲਰ੍AU ॥
ਰੀਝਤ ਰਾਮ ਸਨੇਹ ਨਿਸੋਤੇਂ। ਕੋ ਜਗ ਮਂਦ ਮਲਿਨਮਤਿ ਮੋਤੇਮ੍ ॥

ਦੋ. ਸਠ ਸੇਵਕ ਕੀ ਪ੍ਰੀਤਿ ਰੁਚਿ ਰਖਿਹਹਿਂ ਰਾਮ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਲੁ।
ਉਪਲ ਕਿਏ ਜਲਜਾਨ ਜੇਹਿਂ ਸਚਿਵ ਸੁਮਤਿ ਕਪਿ ਭਾਲੁ ॥ 28(ਕ) ॥

ਹੌਹੁ ਕਹਾਵਤ ਸਬੁ ਕਹਤ ਰਾਮ ਸਹਤ ਉਪਹਾਸ।
ਸਾਹਿਬ ਸੀਤਾਨਾਥ ਸੋ ਸੇਵਕ ਤੁਲਸੀਦਾਸ ॥ 28(ਖ) ॥

ਅਤਿ ਬਡ਼ਇ ਮੋਰਿ ਢਿਠਾਈ ਖੋਰੀ। ਸੁਨਿ ਅਘ ਨਰਕਹੁਁ ਨਾਕ ਸਕੋਰੀ ॥
ਸਮੁਝਿ ਸਹਮ ਮੋਹਿ ਅਪਡਰ ਅਪਨੇਂ। ਸੋ ਸੁਧਿ ਰਾਮ ਕੀਨ੍ਹਿ ਨਹਿਂ ਸਪਨੇਮ੍ ॥
ਸੁਨਿ ਅਵਲੋਕਿ ਸੁਚਿਤ ਚਖ ਚਾਹੀ। ਭਗਤਿ ਮੋਰਿ ਮਤਿ ਸ੍ਵਾਮਿ ਸਰਾਹੀ ॥
ਕਹਤ ਨਸਾਇ ਹੋਇ ਹਿਯਁ ਨੀਕੀ। ਰੀਝਤ ਰਾਮ ਜਾਨਿ ਜਨ ਜੀ ਕੀ ॥
ਰਹਤਿ ਨ ਪ੍ਰਭੁ ਚਿਤ ਚੂਕ ਕਿਏ ਕੀ। ਕਰਤ ਸੁਰਤਿ ਸਯ ਬਾਰ ਹਿਏ ਕੀ ॥
ਜੇਹਿਂ ਅਘ ਬਧੇਉ ਬ੍ਯਾਧ ਜਿਮਿ ਬਾਲੀ। ਫਿਰਿ ਸੁਕਂਠ ਸੋਇ ਕੀਨ੍ਹ ਕੁਚਾਲੀ ॥
ਸੋਇ ਕਰਤੂਤਿ ਬਿਭੀਸ਼ਨ ਕੇਰੀ। ਸਪਨੇਹੁਁ ਸੋ ਨ ਰਾਮ ਹਿਯਁ ਹੇਰੀ ॥
ਤੇ ਭਰਤਹਿ ਭੇਂਟਤ ਸਨਮਾਨੇ। ਰਾਜਸਭਾਁ ਰਘੁਬੀਰ ਬਖਾਨੇ ॥

ਦੋ. ਪ੍ਰਭੁ ਤਰੁ ਤਰ ਕਪਿ ਡਾਰ ਪਰ ਤੇ ਕਿਏ ਆਪੁ ਸਮਾਨ ॥
ਤੁਲਸੀ ਕਹੂਁ ਨ ਰਾਮ ਸੇ ਸਾਹਿਬ ਸੀਲਨਿਧਾਨ ॥ 29(ਕ) ॥

ਰਾਮ ਨਿਕਾਈਂ ਰਾਵਰੀ ਹੈ ਸਬਹੀ ਕੋ ਨੀਕ।
ਜੋਂ ਯਹ ਸਾਁਚੀ ਹੈ ਸਦਾ ਤੌ ਨੀਕੋ ਤੁਲਸੀਕ ॥ 29(ਖ) ॥

ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਨਿਜ ਗੁਨ ਦੋਸ਼ ਕਹਿ ਸਬਹਿ ਬਹੁਰਿ ਸਿਰੁ ਨਾਇ।
ਬਰਨੁਁ ਰਘੁਬਰ ਬਿਸਦ ਜਸੁ ਸੁਨਿ ਕਲਿ ਕਲੁਸ਼ ਨਸਾਇ ॥ 29(ਗ) ॥

ਜਾਗਬਲਿਕ ਜੋ ਕਥਾ ਸੁਹਾਈ। ਭਰਦ੍ਵਾਜ ਮੁਨਿਬਰਹਿ ਸੁਨਾਈ ॥
ਕਹਿਹੁਁ ਸੋਇ ਸਂਬਾਦ ਬਖਾਨੀ। ਸੁਨਹੁਁ ਸਕਲ ਸਜ੍ਜਨ ਸੁਖੁ ਮਾਨੀ ॥
ਸਂਭੁ ਕੀਨ੍ਹ ਯਹ ਚਰਿਤ ਸੁਹਾਵਾ। ਬਹੁਰਿ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਕਰਿ ਉਮਹਿ ਸੁਨਾਵਾ ॥
ਸੋਇ ਸਿਵ ਕਾਗਭੁਸੁਂਡਿਹਿ ਦੀਨ੍ਹਾ। ਰਾਮ ਭਗਤ ਅਧਿਕਾਰੀ ਚੀਨ੍ਹਾ ॥
ਤੇਹਿ ਸਨ ਜਾਗਬਲਿਕ ਪੁਨਿ ਪਾਵਾ। ਤਿਨ੍ਹ ਪੁਨਿ ਭਰਦ੍ਵਾਜ ਪ੍ਰਤਿ ਗਾਵਾ ॥
ਤੇ ਸ਼੍ਰੋਤਾ ਬਕਤਾ ਸਮਸੀਲਾ। ਸਵਁਦਰਸੀ ਜਾਨਹਿਂ ਹਰਿਲੀਲਾ ॥
ਜਾਨਹਿਂ ਤੀਨਿ ਕਾਲ ਨਿਜ ਗ੍ਯਾਨਾ। ਕਰਤਲ ਗਤ ਆਮਲਕ ਸਮਾਨਾ ॥
ਔਰੁ ਜੇ ਹਰਿਭਗਤ ਸੁਜਾਨਾ। ਕਹਹਿਂ ਸੁਨਹਿਂ ਸਮੁਝਹਿਂ ਬਿਧਿ ਨਾਨਾ ॥

ਦੋ. ਮੈ ਪੁਨਿ ਨਿਜ ਗੁਰ ਸਨ ਸੁਨੀ ਕਥਾ ਸੋ ਸੂਕਰਖੇਤ।
ਸਮੁਝੀ ਨਹਿ ਤਸਿ ਬਾਲਪਨ ਤਬ ਅਤਿ ਰਹੇਉਁ ਅਚੇਤ ॥ 30(ਕ) ॥

ਸ਼੍ਰੋਤਾ ਬਕਤਾ ਗ੍ਯਾਨਨਿਧਿ ਕਥਾ ਰਾਮ ਕੈ ਗੂਢ਼।
ਕਿਮਿ ਸਮੁਝੌਂ ਮੈ ਜੀਵ ਜਡ਼ ਕਲਿ ਮਲ ਗ੍ਰਸਿਤ ਬਿਮੂਢ਼ ॥ 30(ਖ)

ਤਦਪਿ ਕਹੀ ਗੁਰ ਬਾਰਹਿਂ ਬਾਰਾ। ਸਮੁਝਿ ਪਰੀ ਕਛੁ ਮਤਿ ਅਨੁਸਾਰਾ ॥
ਭਾਸ਼ਾਬਦ੍ਧ ਕਰਬਿ ਮੈਂ ਸੋਈ। ਮੋਰੇਂ ਮਨ ਪ੍ਰਬੋਧ ਜੇਹਿਂ ਹੋਈ ॥
ਜਸ ਕਛੁ ਬੁਧਿ ਬਿਬੇਕ ਬਲ ਮੇਰੇਂ। ਤਸ ਕਹਿਹੁਁ ਹਿਯਁ ਹਰਿ ਕੇ ਪ੍ਰੇਰੇਮ੍ ॥
ਨਿਜ ਸਂਦੇਹ ਮੋਹ ਭ੍ਰਮ ਹਰਨੀ। ਕਰੁਁ ਕਥਾ ਭਵ ਸਰਿਤਾ ਤਰਨੀ ॥
ਬੁਧ ਬਿਸ਼੍ਰਾਮ ਸਕਲ ਜਨ ਰਂਜਨਿ। ਰਾਮਕਥਾ ਕਲਿ ਕਲੁਸ਼ ਬਿਭਂਜਨਿ ॥
ਰਾਮਕਥਾ ਕਲਿ ਪਂਨਗ ਭਰਨੀ। ਪੁਨਿ ਬਿਬੇਕ ਪਾਵਕ ਕਹੁਁ ਅਰਨੀ ॥
ਰਾਮਕਥਾ ਕਲਿ ਕਾਮਦ ਗਾਈ। ਸੁਜਨ ਸਜੀਵਨਿ ਮੂਰਿ ਸੁਹਾਈ ॥
ਸੋਇ ਬਸੁਧਾਤਲ ਸੁਧਾ ਤਰਂਗਿਨਿ। ਭਯ ਭਂਜਨਿ ਭ੍ਰਮ ਭੇਕ ਭੁਅਂਗਿਨਿ ॥
ਅਸੁਰ ਸੇਨ ਸਮ ਨਰਕ ਨਿਕਂਦਿਨਿ। ਸਾਧੁ ਬਿਬੁਧ ਕੁਲ ਹਿਤ ਗਿਰਿਨਂਦਿਨਿ ॥
ਸਂਤ ਸਮਾਜ ਪਯੋਧਿ ਰਮਾ ਸੀ। ਬਿਸ੍ਵ ਭਾਰ ਭਰ ਅਚਲ ਛਮਾ ਸੀ ॥
ਜਮ ਗਨ ਮੁਹਁ ਮਸਿ ਜਗ ਜਮੁਨਾ ਸੀ। ਜੀਵਨ ਮੁਕੁਤਿ ਹੇਤੁ ਜਨੁ ਕਾਸੀ ॥
ਰਾਮਹਿ ਪ੍ਰਿਯ ਪਾਵਨਿ ਤੁਲਸੀ ਸੀ। ਤੁਲਸਿਦਾਸ ਹਿਤ ਹਿਯਁ ਹੁਲਸੀ ਸੀ ॥
ਸਿਵਪ੍ਰਯ ਮੇਕਲ ਸੈਲ ਸੁਤਾ ਸੀ। ਸਕਲ ਸਿਦ੍ਧਿ ਸੁਖ ਸਂਪਤਿ ਰਾਸੀ ॥
ਸਦਗੁਨ ਸੁਰਗਨ ਅਂਬ ਅਦਿਤਿ ਸੀ। ਰਘੁਬਰ ਭਗਤਿ ਪ੍ਰੇਮ ਪਰਮਿਤਿ ਸੀ ॥

ਦੋ. ਰਾਮ ਕਥਾ ਮਂਦਾਕਿਨੀ ਚਿਤ੍ਰਕੂਟ ਚਿਤ ਚਾਰੁ।
ਤੁਲਸੀ ਸੁਭਗ ਸਨੇਹ ਬਨ ਸਿਯ ਰਘੁਬੀਰ ਬਿਹਾਰੁ ॥ 31 ॥

ਰਾਮ ਚਰਿਤ ਚਿਂਤਾਮਨਿ ਚਾਰੂ। ਸਂਤ ਸੁਮਤਿ ਤਿਯ ਸੁਭਗ ਸਿਂਗਾਰੂ ॥
ਜਗ ਮਂਗਲ ਗੁਨ ਗ੍ਰਾਮ ਰਾਮ ਕੇ। ਦਾਨਿ ਮੁਕੁਤਿ ਧਨ ਧਰਮ ਧਾਮ ਕੇ ॥
ਸਦਗੁਰ ਗ੍ਯਾਨ ਬਿਰਾਗ ਜੋਗ ਕੇ। ਬਿਬੁਧ ਬੈਦ ਭਵ ਭੀਮ ਰੋਗ ਕੇ ॥
ਜਨਨਿ ਜਨਕ ਸਿਯ ਰਾਮ ਪ੍ਰੇਮ ਕੇ। ਬੀਜ ਸਕਲ ਬ੍ਰਤ ਧਰਮ ਨੇਮ ਕੇ ॥
ਸਮਨ ਪਾਪ ਸਂਤਾਪ ਸੋਕ ਕੇ। ਪ੍ਰਿਯ ਪਾਲਕ ਪਰਲੋਕ ਲੋਕ ਕੇ ॥
ਸਚਿਵ ਸੁਭਟ ਭੂਪਤਿ ਬਿਚਾਰ ਕੇ। ਕੁਂਭਜ ਲੋਭ ਉਦਧਿ ਅਪਾਰ ਕੇ ॥
ਕਾਮ ਕੋਹ ਕਲਿਮਲ ਕਰਿਗਨ ਕੇ। ਕੇਹਰਿ ਸਾਵਕ ਜਨ ਮਨ ਬਨ ਕੇ ॥
ਅਤਿਥਿ ਪੂਜ੍ਯ ਪ੍ਰਿਯਤਮ ਪੁਰਾਰਿ ਕੇ। ਕਾਮਦ ਘਨ ਦਾਰਿਦ ਦਵਾਰਿ ਕੇ ॥
ਮਂਤ੍ਰ ਮਹਾਮਨਿ ਬਿਸ਼ਯ ਬ੍ਯਾਲ ਕੇ। ਮੇਟਤ ਕਠਿਨ ਕੁਅਂਕ ਭਾਲ ਕੇ ॥
ਹਰਨ ਮੋਹ ਤਮ ਦਿਨਕਰ ਕਰ ਸੇ। ਸੇਵਕ ਸਾਲਿ ਪਾਲ ਜਲਧਰ ਸੇ ॥
ਅਭਿਮਤ ਦਾਨਿ ਦੇਵਤਰੁ ਬਰ ਸੇ। ਸੇਵਤ ਸੁਲਭ ਸੁਖਦ ਹਰਿ ਹਰ ਸੇ ॥
ਸੁਕਬਿ ਸਰਦ ਨਭ ਮਨ ਉਡਗਨ ਸੇ। ਰਾਮਭਗਤ ਜਨ ਜੀਵਨ ਧਨ ਸੇ ॥
ਸਕਲ ਸੁਕ੍ਰੁਰੁਇਤ ਫਲ ਭੂਰਿ ਭੋਗ ਸੇ। ਜਗ ਹਿਤ ਨਿਰੁਪਧਿ ਸਾਧੁ ਲੋਗ ਸੇ ॥
ਸੇਵਕ ਮਨ ਮਾਨਸ ਮਰਾਲ ਸੇ। ਪਾਵਕ ਗਂਗ ਤਂਰਗ ਮਾਲ ਸੇ ॥

ਦੋ. ਕੁਪਥ ਕੁਤਰਕ ਕੁਚਾਲਿ ਕਲਿ ਕਪਟ ਦਂਭ ਪਾਸ਼ਂਡ।
ਦਹਨ ਰਾਮ ਗੁਨ ਗ੍ਰਾਮ ਜਿਮਿ ਇਂਧਨ ਅਨਲ ਪ੍ਰਚਂਡ ॥ 32(ਕ) ॥

ਰਾਮਚਰਿਤ ਰਾਕੇਸ ਕਰ ਸਰਿਸ ਸੁਖਦ ਸਬ ਕਾਹੁ।
ਸਜ੍ਜਨ ਕੁਮੁਦ ਚਕੋਰ ਚਿਤ ਹਿਤ ਬਿਸੇਸ਼ਿ ਬਡ਼ ਲਾਹੁ ॥ 32(ਖ) ॥

ਕੀਨ੍ਹਿ ਪ੍ਰਸ੍ਨ ਜੇਹਿ ਭਾਁਤਿ ਭਵਾਨੀ। ਜੇਹਿ ਬਿਧਿ ਸਂਕਰ ਕਹਾ ਬਖਾਨੀ ॥
ਸੋ ਸਬ ਹੇਤੁ ਕਹਬ ਮੈਂ ਗਾਈ। ਕਥਾਪ੍ਰਬਂਧ ਬਿਚਿਤ੍ਰ ਬਨਾਈ ॥
ਜੇਹਿ ਯਹ ਕਥਾ ਸੁਨੀ ਨਹਿਂ ਹੋਈ। ਜਨਿ ਆਚਰਜੁ ਕਰੈਂ ਸੁਨਿ ਸੋਈ ॥
ਕਥਾ ਅਲੌਕਿਕ ਸੁਨਹਿਂ ਜੇ ਗ੍ਯਾਨੀ। ਨਹਿਂ ਆਚਰਜੁ ਕਰਹਿਂ ਅਸ ਜਾਨੀ ॥
ਰਾਮਕਥਾ ਕੈ ਮਿਤਿ ਜਗ ਨਾਹੀਂ। ਅਸਿ ਪ੍ਰਤੀਤਿ ਤਿਨ੍ਹ ਕੇ ਮਨ ਮਾਹੀਮ੍ ॥
ਨਾਨਾ ਭਾਁਤਿ ਰਾਮ ਅਵਤਾਰਾ। ਰਾਮਾਯਨ ਸਤ ਕੋਟਿ ਅਪਾਰਾ ॥
ਕਲਪਭੇਦ ਹਰਿਚਰਿਤ ਸੁਹਾਏ। ਭਾਁਤਿ ਅਨੇਕ ਮੁਨੀਸਨ੍ਹ ਗਾਏ ॥
ਕਰਿਅ ਨ ਸਂਸਯ ਅਸ ਉਰ ਆਨੀ। ਸੁਨਿਅ ਕਥਾ ਸਾਰਦ ਰਤਿ ਮਾਨੀ ॥

ਦੋ. ਰਾਮ ਅਨਂਤ ਅਨਂਤ ਗੁਨ ਅਮਿਤ ਕਥਾ ਬਿਸ੍ਤਾਰ।
ਸੁਨਿ ਆਚਰਜੁ ਨ ਮਾਨਿਹਹਿਂ ਜਿਨ੍ਹ ਕੇਂ ਬਿਮਲ ਬਿਚਾਰ ॥ 33 ॥

ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਸਬ ਸਂਸਯ ਕਰਿ ਦੂਰੀ। ਸਿਰ ਧਰਿ ਗੁਰ ਪਦ ਪਂਕਜ ਧੂਰੀ ॥
ਪੁਨਿ ਸਬਹੀ ਬਿਨਵੁਁ ਕਰ ਜੋਰੀ। ਕਰਤ ਕਥਾ ਜੇਹਿਂ ਲਾਗ ਨ ਖੋਰੀ ॥
ਸਾਦਰ ਸਿਵਹਿ ਨਾਇ ਅਬ ਮਾਥਾ। ਬਰਨੁਁ ਬਿਸਦ ਰਾਮ ਗੁਨ ਗਾਥਾ ॥
ਸਂਬਤ ਸੋਰਹ ਸੈ ਏਕਤੀਸਾ। ਕਰੁਁ ਕਥਾ ਹਰਿ ਪਦ ਧਰਿ ਸੀਸਾ ॥
ਨੌਮੀ ਭੌਮ ਬਾਰ ਮਧੁ ਮਾਸਾ। ਅਵਧਪੁਰੀਂ ਯਹ ਚਰਿਤ ਪ੍ਰਕਾਸਾ ॥
ਜੇਹਿ ਦਿਨ ਰਾਮ ਜਨਮ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਗਾਵਹਿਂ। ਤੀਰਥ ਸਕਲ ਤਹਾਁ ਚਲਿ ਆਵਹਿਮ੍ ॥
ਅਸੁਰ ਨਾਗ ਖਗ ਨਰ ਮੁਨਿ ਦੇਵਾ। ਆਇ ਕਰਹਿਂ ਰਘੁਨਾਯਕ ਸੇਵਾ ॥
ਜਨ੍ਮ ਮਹੋਤ੍ਸਵ ਰਚਹਿਂ ਸੁਜਾਨਾ। ਕਰਹਿਂ ਰਾਮ ਕਲ ਕੀਰਤਿ ਗਾਨਾ ॥

ਦੋ. ਮਜ੍ਜਹਿ ਸਜ੍ਜਨ ਬ੍ਰੁਰੁਇਂਦ ਬਹੁ ਪਾਵਨ ਸਰਜੂ ਨੀਰ।
ਜਪਹਿਂ ਰਾਮ ਧਰਿ ਧ੍ਯਾਨ ਉਰ ਸੁਂਦਰ ਸ੍ਯਾਮ ਸਰੀਰ ॥ 34 ॥

ਦਰਸ ਪਰਸ ਮਜ੍ਜਨ ਅਰੁ ਪਾਨਾ। ਹਰਿ ਪਾਪ ਕਹ ਬੇਦ ਪੁਰਾਨਾ ॥
ਨਦੀ ਪੁਨੀਤ ਅਮਿਤ ਮਹਿਮਾ ਅਤਿ। ਕਹਿ ਨ ਸਕਿ ਸਾਰਦ ਬਿਮਲਮਤਿ ॥
ਰਾਮ ਧਾਮਦਾ ਪੁਰੀ ਸੁਹਾਵਨਿ। ਲੋਕ ਸਮਸ੍ਤ ਬਿਦਿਤ ਅਤਿ ਪਾਵਨਿ ॥
ਚਾਰਿ ਖਾਨਿ ਜਗ ਜੀਵ ਅਪਾਰਾ। ਅਵਧ ਤਜੇ ਤਨੁ ਨਹਿ ਸਂਸਾਰਾ ॥
ਸਬ ਬਿਧਿ ਪੁਰੀ ਮਨੋਹਰ ਜਾਨੀ। ਸਕਲ ਸਿਦ੍ਧਿਪ੍ਰਦ ਮਂਗਲ ਖਾਨੀ ॥
ਬਿਮਲ ਕਥਾ ਕਰ ਕੀਨ੍ਹ ਅਰਂਭਾ। ਸੁਨਤ ਨਸਾਹਿਂ ਕਾਮ ਮਦ ਦਂਭਾ ॥
ਰਾਮਚਰਿਤਮਾਨਸ ਏਹਿ ਨਾਮਾ। ਸੁਨਤ ਸ਼੍ਰਵਨ ਪਾਇਅ ਬਿਸ਼੍ਰਾਮਾ ॥
ਮਨ ਕਰਿ ਵਿਸ਼ਯ ਅਨਲ ਬਨ ਜਰੀ। ਹੋਇ ਸੁਖੀ ਜੌ ਏਹਿਂ ਸਰ ਪਰੀ ॥
ਰਾਮਚਰਿਤਮਾਨਸ ਮੁਨਿ ਭਾਵਨ। ਬਿਰਚੇਉ ਸਂਭੁ ਸੁਹਾਵਨ ਪਾਵਨ ॥
ਤ੍ਰਿਬਿਧ ਦੋਸ਼ ਦੁਖ ਦਾਰਿਦ ਦਾਵਨ। ਕਲਿ ਕੁਚਾਲਿ ਕੁਲਿ ਕਲੁਸ਼ ਨਸਾਵਨ ॥
ਰਚਿ ਮਹੇਸ ਨਿਜ ਮਾਨਸ ਰਾਖਾ। ਪਾਇ ਸੁਸਮੁ ਸਿਵਾ ਸਨ ਭਾਸ਼ਾ ॥
ਤਾਤੇਂ ਰਾਮਚਰਿਤਮਾਨਸ ਬਰ। ਧਰੇਉ ਨਾਮ ਹਿਯਁ ਹੇਰਿ ਹਰਸ਼ਿ ਹਰ ॥
ਕਹੁਁ ਕਥਾ ਸੋਇ ਸੁਖਦ ਸੁਹਾਈ। ਸਾਦਰ ਸੁਨਹੁ ਸੁਜਨ ਮਨ ਲਾਈ ॥

ਦੋ. ਜਸ ਮਾਨਸ ਜੇਹਿ ਬਿਧਿ ਭਯੁ ਜਗ ਪ੍ਰਚਾਰ ਜੇਹਿ ਹੇਤੁ।
ਅਬ ਸੋਇ ਕਹੁਁ ਪ੍ਰਸਂਗ ਸਬ ਸੁਮਿਰਿ ਉਮਾ ਬ੍ਰੁਰੁਇਸ਼ਕੇਤੁ ॥ 35 ॥

ਸਂਭੁ ਪ੍ਰਸਾਦ ਸੁਮਤਿ ਹਿਯਁ ਹੁਲਸੀ। ਰਾਮਚਰਿਤਮਾਨਸ ਕਬਿ ਤੁਲਸੀ ॥
ਕਰਿ ਮਨੋਹਰ ਮਤਿ ਅਨੁਹਾਰੀ। ਸੁਜਨ ਸੁਚਿਤ ਸੁਨਿ ਲੇਹੁ ਸੁਧਾਰੀ ॥
ਸੁਮਤਿ ਭੂਮਿ ਥਲ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯ ਅਗਾਧੂ। ਬੇਦ ਪੁਰਾਨ ਉਦਧਿ ਘਨ ਸਾਧੂ ॥
ਬਰਸ਼ਹਿਂ ਰਾਮ ਸੁਜਸ ਬਰ ਬਾਰੀ। ਮਧੁਰ ਮਨੋਹਰ ਮਂਗਲਕਾਰੀ ॥
ਲੀਲਾ ਸਗੁਨ ਜੋ ਕਹਹਿਂ ਬਖਾਨੀ। ਸੋਇ ਸ੍ਵਚ੍ਛਤਾ ਕਰਿ ਮਲ ਹਾਨੀ ॥
ਪ੍ਰੇਮ ਭਗਤਿ ਜੋ ਬਰਨਿ ਨ ਜਾਈ। ਸੋਇ ਮਧੁਰਤਾ ਸੁਸੀਤਲਤਾਈ ॥
ਸੋ ਜਲ ਸੁਕ੍ਰੁਰੁਇਤ ਸਾਲਿ ਹਿਤ ਹੋਈ। ਰਾਮ ਭਗਤ ਜਨ ਜੀਵਨ ਸੋਈ ॥
ਮੇਧਾ ਮਹਿ ਗਤ ਸੋ ਜਲ ਪਾਵਨ। ਸਕਿਲਿ ਸ਼੍ਰਵਨ ਮਗ ਚਲੇਉ ਸੁਹਾਵਨ ॥
ਭਰੇਉ ਸੁਮਾਨਸ ਸੁਥਲ ਥਿਰਾਨਾ। ਸੁਖਦ ਸੀਤ ਰੁਚਿ ਚਾਰੁ ਚਿਰਾਨਾ ॥

ਦੋ. ਸੁਠਿ ਸੁਂਦਰ ਸਂਬਾਦ ਬਰ ਬਿਰਚੇ ਬੁਦ੍ਧਿ ਬਿਚਾਰਿ।
ਤੇਇ ਏਹਿ ਪਾਵਨ ਸੁਭਗ ਸਰ ਘਾਟ ਮਨੋਹਰ ਚਾਰਿ ॥ 36 ॥

ਸਪ੍ਤ ਪ੍ਰਬਂਧ ਸੁਭਗ ਸੋਪਾਨਾ। ਗ੍ਯਾਨ ਨਯਨ ਨਿਰਖਤ ਮਨ ਮਾਨਾ ॥
ਰਘੁਪਤਿ ਮਹਿਮਾ ਅਗੁਨ ਅਬਾਧਾ। ਬਰਨਬ ਸੋਇ ਬਰ ਬਾਰਿ ਅਗਾਧਾ ॥
ਰਾਮ ਸੀਯ ਜਸ ਸਲਿਲ ਸੁਧਾਸਮ। ਉਪਮਾ ਬੀਚਿ ਬਿਲਾਸ ਮਨੋਰਮ ॥
ਪੁਰਿਨਿ ਸਘਨ ਚਾਰੁ ਚੌਪਾਈ। ਜੁਗੁਤਿ ਮਂਜੁ ਮਨਿ ਸੀਪ ਸੁਹਾਈ ॥
ਛਂਦ ਸੋਰਠਾ ਸੁਂਦਰ ਦੋਹਾ। ਸੋਇ ਬਹੁਰਂਗ ਕਮਲ ਕੁਲ ਸੋਹਾ ॥
ਅਰਥ ਅਨੂਪ ਸੁਮਾਵ ਸੁਭਾਸਾ। ਸੋਇ ਪਰਾਗ ਮਕਰਂਦ ਸੁਬਾਸਾ ॥
ਸੁਕ੍ਰੁਰੁਇਤ ਪੁਂਜ ਮਂਜੁਲ ਅਲਿ ਮਾਲਾ। ਗ੍ਯਾਨ ਬਿਰਾਗ ਬਿਚਾਰ ਮਰਾਲਾ ॥
ਧੁਨਿ ਅਵਰੇਬ ਕਬਿਤ ਗੁਨ ਜਾਤੀ। ਮੀਨ ਮਨੋਹਰ ਤੇ ਬਹੁਭਾਁਤੀ ॥
ਅਰਥ ਧਰਮ ਕਾਮਾਦਿਕ ਚਾਰੀ। ਕਹਬ ਗ੍ਯਾਨ ਬਿਗ੍ਯਾਨ ਬਿਚਾਰੀ ॥
ਨਵ ਰਸ ਜਪ ਤਪ ਜੋਗ ਬਿਰਾਗਾ। ਤੇ ਸਬ ਜਲਚਰ ਚਾਰੁ ਤਡ਼ਆਗਾ ॥
ਸੁਕ੍ਰੁਰੁਇਤੀ ਸਾਧੁ ਨਾਮ ਗੁਨ ਗਾਨਾ। ਤੇ ਬਿਚਿਤ੍ਰ ਜਲ ਬਿਹਗ ਸਮਾਨਾ ॥
ਸਂਤਸਭਾ ਚਹੁਁ ਦਿਸਿ ਅਵਁਰਾਈ। ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾ ਰਿਤੁ ਬਸਂਤ ਸਮ ਗਾਈ ॥
ਭਗਤਿ ਨਿਰੁਪਨ ਬਿਬਿਧ ਬਿਧਾਨਾ। ਛਮਾ ਦਯਾ ਦਮ ਲਤਾ ਬਿਤਾਨਾ ॥
ਸਮ ਜਮ ਨਿਯਮ ਫੂਲ ਫਲ ਗ੍ਯਾਨਾ। ਹਰਿ ਪਤ ਰਤਿ ਰਸ ਬੇਦ ਬਖਾਨਾ ॥
ਔਰੁ ਕਥਾ ਅਨੇਕ ਪ੍ਰਸਂਗਾ। ਤੇਇ ਸੁਕ ਪਿਕ ਬਹੁਬਰਨ ਬਿਹਂਗਾ ॥

ਦੋ. ਪੁਲਕ ਬਾਟਿਕਾ ਬਾਗ ਬਨ ਸੁਖ ਸੁਬਿਹਂਗ ਬਿਹਾਰੁ।
ਮਾਲੀ ਸੁਮਨ ਸਨੇਹ ਜਲ ਸੀਂਚਤ ਲੋਚਨ ਚਾਰੁ ॥ 37 ॥

ਜੇ ਗਾਵਹਿਂ ਯਹ ਚਰਿਤ ਸਁਭਾਰੇ। ਤੇਇ ਏਹਿ ਤਾਲ ਚਤੁਰ ਰਖਵਾਰੇ ॥
ਸਦਾ ਸੁਨਹਿਂ ਸਾਦਰ ਨਰ ਨਾਰੀ। ਤੇਇ ਸੁਰਬਰ ਮਾਨਸ ਅਧਿਕਾਰੀ ॥
ਅਤਿ ਖਲ ਜੇ ਬਿਸ਼ੀ ਬਗ ਕਾਗਾ। ਏਹਿਂ ਸਰ ਨਿਕਟ ਨ ਜਾਹਿਂ ਅਭਾਗਾ ॥
ਸਂਬੁਕ ਭੇਕ ਸੇਵਾਰ ਸਮਾਨਾ। ਇਹਾਁ ਨ ਬਿਸ਼ਯ ਕਥਾ ਰਸ ਨਾਨਾ ॥
ਤੇਹਿ ਕਾਰਨ ਆਵਤ ਹਿਯਁ ਹਾਰੇ। ਕਾਮੀ ਕਾਕ ਬਲਾਕ ਬਿਚਾਰੇ ॥
ਆਵਤ ਏਹਿਂ ਸਰ ਅਤਿ ਕਠਿਨਾਈ। ਰਾਮ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਬਿਨੁ ਆਇ ਨ ਜਾਈ ॥
ਕਠਿਨ ਕੁਸਂਗ ਕੁਪਂਥ ਕਰਾਲਾ। ਤਿਨ੍ਹ ਕੇ ਬਚਨ ਬਾਘ ਹਰਿ ਬ੍ਯਾਲਾ ॥
ਗ੍ਰੁਰੁਇਹ ਕਾਰਜ ਨਾਨਾ ਜਂਜਾਲਾ। ਤੇ ਅਤਿ ਦੁਰ੍ਗਮ ਸੈਲ ਬਿਸਾਲਾ ॥
ਬਨ ਬਹੁ ਬਿਸ਼ਮ ਮੋਹ ਮਦ ਮਾਨਾ। ਨਦੀਂ ਕੁਤਰ੍ਕ ਭਯਂਕਰ ਨਾਨਾ ॥

ਦੋ. ਜੇ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾ ਸਂਬਲ ਰਹਿਤ ਨਹਿ ਸਂਤਨ੍ਹ ਕਰ ਸਾਥ।
ਤਿਨ੍ਹ ਕਹੁਁ ਮਾਨਸ ਅਗਮ ਅਤਿ ਜਿਨ੍ਹਹਿ ਨ ਪ੍ਰਿਯ ਰਘੁਨਾਥ ॥ 38 ॥

ਜੌਂ ਕਰਿ ਕਸ਼੍ਟ ਜਾਇ ਪੁਨਿ ਕੋਈ। ਜਾਤਹਿਂ ਨੀਂਦ ਜੁਡ਼ਆਈ ਹੋਈ ॥
ਜਡ਼ਤਾ ਜਾਡ਼ ਬਿਸ਼ਮ ਉਰ ਲਾਗਾ। ਗੇਹੁਁ ਨ ਮਜ੍ਜਨ ਪਾਵ ਅਭਾਗਾ ॥
ਕਰਿ ਨ ਜਾਇ ਸਰ ਮਜ੍ਜਨ ਪਾਨਾ। ਫਿਰਿ ਆਵਿ ਸਮੇਤ ਅਭਿਮਾਨਾ ॥
ਜੌਂ ਬਹੋਰਿ ਕੌ ਪੂਛਨ ਆਵਾ। ਸਰ ਨਿਂਦਾ ਕਰਿ ਤਾਹਿ ਬੁਝਾਵਾ ॥
ਸਕਲ ਬਿਘ੍ਨ ਬ੍ਯਾਪਹਿ ਨਹਿਂ ਤੇਹੀ। ਰਾਮ ਸੁਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਁ ਬਿਲੋਕਹਿਂ ਜੇਹੀ ॥
ਸੋਇ ਸਾਦਰ ਸਰ ਮਜ੍ਜਨੁ ਕਰੀ। ਮਹਾ ਘੋਰ ਤ੍ਰਯਤਾਪ ਨ ਜਰੀ ॥
ਤੇ ਨਰ ਯਹ ਸਰ ਤਜਹਿਂ ਨ ਕ੍AU। ਜਿਨ੍ਹ ਕੇ ਰਾਮ ਚਰਨ ਭਲ ਭ੍AU ॥
ਜੋ ਨਹਾਇ ਚਹ ਏਹਿਂ ਸਰ ਭਾਈ। ਸੋ ਸਤਸਂਗ ਕਰੁ ਮਨ ਲਾਈ ॥
ਅਸ ਮਾਨਸ ਮਾਨਸ ਚਖ ਚਾਹੀ। ਭਿ ਕਬਿ ਬੁਦ੍ਧਿ ਬਿਮਲ ਅਵਗਾਹੀ ॥
ਭਯੁ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਆਨਂਦ ਉਛਾਹੂ। ਉਮਗੇਉ ਪ੍ਰੇਮ ਪ੍ਰਮੋਦ ਪ੍ਰਬਾਹੂ ॥
ਚਲੀ ਸੁਭਗ ਕਬਿਤਾ ਸਰਿਤਾ ਸੋ। ਰਾਮ ਬਿਮਲ ਜਸ ਜਲ ਭਰਿਤਾ ਸੋ ॥
ਸਰਜੂ ਨਾਮ ਸੁਮਂਗਲ ਮੂਲਾ। ਲੋਕ ਬੇਦ ਮਤ ਮਂਜੁਲ ਕੂਲਾ ॥
ਨਦੀ ਪੁਨੀਤ ਸੁਮਾਨਸ ਨਂਦਿਨਿ। ਕਲਿਮਲ ਤ੍ਰੁਰੁਇਨ ਤਰੁ ਮੂਲ ਨਿਕਂਦਿਨਿ ॥

ਦੋ. ਸ਼੍ਰੋਤਾ ਤ੍ਰਿਬਿਧ ਸਮਾਜ ਪੁਰ ਗ੍ਰਾਮ ਨਗਰ ਦੁਹੁਁ ਕੂਲ।
ਸਂਤਸਭਾ ਅਨੁਪਮ ਅਵਧ ਸਕਲ ਸੁਮਂਗਲ ਮੂਲ ॥ 39 ॥

ਰਾਮਭਗਤਿ ਸੁਰਸਰਿਤਹਿ ਜਾਈ। ਮਿਲੀ ਸੁਕੀਰਤਿ ਸਰਜੁ ਸੁਹਾਈ ॥
ਸਾਨੁਜ ਰਾਮ ਸਮਰ ਜਸੁ ਪਾਵਨ। ਮਿਲੇਉ ਮਹਾਨਦੁ ਸੋਨ ਸੁਹਾਵਨ ॥
ਜੁਗ ਬਿਚ ਭਗਤਿ ਦੇਵਧੁਨਿ ਧਾਰਾ। ਸੋਹਤਿ ਸਹਿਤ ਸੁਬਿਰਤਿ ਬਿਚਾਰਾ ॥
ਤ੍ਰਿਬਿਧ ਤਾਪ ਤ੍ਰਾਸਕ ਤਿਮੁਹਾਨੀ। ਰਾਮ ਸਰੁਪ ਸਿਂਧੁ ਸਮੁਹਾਨੀ ॥
ਮਾਨਸ ਮੂਲ ਮਿਲੀ ਸੁਰਸਰਿਹੀ। ਸੁਨਤ ਸੁਜਨ ਮਨ ਪਾਵਨ ਕਰਿਹੀ ॥
ਬਿਚ ਬਿਚ ਕਥਾ ਬਿਚਿਤ੍ਰ ਬਿਭਾਗਾ। ਜਨੁ ਸਰਿ ਤੀਰ ਤੀਰ ਬਨ ਬਾਗਾ ॥
ਉਮਾ ਮਹੇਸ ਬਿਬਾਹ ਬਰਾਤੀ। ਤੇ ਜਲਚਰ ਅਗਨਿਤ ਬਹੁਭਾਁਤੀ ॥
ਰਘੁਬਰ ਜਨਮ ਅਨਂਦ ਬਧਾਈ। ਭਵਁਰ ਤਰਂਗ ਮਨੋਹਰਤਾਈ ॥

ਦੋ. ਬਾਲਚਰਿਤ ਚਹੁ ਬਂਧੁ ਕੇ ਬਨਜ ਬਿਪੁਲ ਬਹੁਰਂਗ।
ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਰਾਨੀ ਪਰਿਜਨ ਸੁਕ੍ਰੁਰੁਇਤ ਮਧੁਕਰ ਬਾਰਿਬਿਹਂਗ ॥ 40 ॥

ਸੀਯ ਸ੍ਵਯਂਬਰ ਕਥਾ ਸੁਹਾਈ। ਸਰਿਤ ਸੁਹਾਵਨਿ ਸੋ ਛਬਿ ਛਾਈ ॥
ਨਦੀ ਨਾਵ ਪਟੁ ਪ੍ਰਸ੍ਨ ਅਨੇਕਾ। ਕੇਵਟ ਕੁਸਲ ਉਤਰ ਸਬਿਬੇਕਾ ॥
ਸੁਨਿ ਅਨੁਕਥਨ ਪਰਸ੍ਪਰ ਹੋਈ। ਪਥਿਕ ਸਮਾਜ ਸੋਹ ਸਰਿ ਸੋਈ ॥
ਘੋਰ ਧਾਰ ਭ੍ਰੁਰੁਇਗੁਨਾਥ ਰਿਸਾਨੀ। ਘਾਟ ਸੁਬਦ੍ਧ ਰਾਮ ਬਰ ਬਾਨੀ ॥
ਸਾਨੁਜ ਰਾਮ ਬਿਬਾਹ ਉਛਾਹੂ। ਸੋ ਸੁਭ ਉਮਗ ਸੁਖਦ ਸਬ ਕਾਹੂ ॥
ਕਹਤ ਸੁਨਤ ਹਰਸ਼ਹਿਂ ਪੁਲਕਾਹੀਂ। ਤੇ ਸੁਕ੍ਰੁਰੁਇਤੀ ਮਨ ਮੁਦਿਤ ਨਹਾਹੀਮ੍ ॥
ਰਾਮ ਤਿਲਕ ਹਿਤ ਮਂਗਲ ਸਾਜਾ। ਪਰਬ ਜੋਗ ਜਨੁ ਜੁਰੇ ਸਮਾਜਾ ॥
ਕਾਈ ਕੁਮਤਿ ਕੇਕੀ ਕੇਰੀ। ਪਰੀ ਜਾਸੁ ਫਲ ਬਿਪਤਿ ਘਨੇਰੀ ॥

ਦੋ. ਸਮਨ ਅਮਿਤ ਉਤਪਾਤ ਸਬ ਭਰਤਚਰਿਤ ਜਪਜਾਗ।
ਕਲਿ ਅਘ ਖਲ ਅਵਗੁਨ ਕਥਨ ਤੇ ਜਲਮਲ ਬਗ ਕਾਗ ॥ 41 ॥

ਕੀਰਤਿ ਸਰਿਤ ਛਹੂਁ ਰਿਤੁ ਰੂਰੀ। ਸਮਯ ਸੁਹਾਵਨਿ ਪਾਵਨਿ ਭੂਰੀ ॥
ਹਿਮ ਹਿਮਸੈਲਸੁਤਾ ਸਿਵ ਬ੍ਯਾਹੂ। ਸਿਸਿਰ ਸੁਖਦ ਪ੍ਰਭੁ ਜਨਮ ਉਛਾਹੂ ॥
ਬਰਨਬ ਰਾਮ ਬਿਬਾਹ ਸਮਾਜੂ। ਸੋ ਮੁਦ ਮਂਗਲਮਯ ਰਿਤੁਰਾਜੂ ॥
ਗ੍ਰੀਸ਼ਮ ਦੁਸਹ ਰਾਮ ਬਨਗਵਨੂ। ਪਂਥਕਥਾ ਖਰ ਆਤਪ ਪਵਨੂ ॥
ਬਰਸ਼ਾ ਘੋਰ ਨਿਸਾਚਰ ਰਾਰੀ। ਸੁਰਕੁਲ ਸਾਲਿ ਸੁਮਂਗਲਕਾਰੀ ॥
ਰਾਮ ਰਾਜ ਸੁਖ ਬਿਨਯ ਬਡ਼ਆਈ। ਬਿਸਦ ਸੁਖਦ ਸੋਇ ਸਰਦ ਸੁਹਾਈ ॥
ਸਤੀ ਸਿਰੋਮਨਿ ਸਿਯ ਗੁਨਗਾਥਾ। ਸੋਇ ਗੁਨ ਅਮਲ ਅਨੂਪਮ ਪਾਥਾ ॥
ਭਰਤ ਸੁਭਾਉ ਸੁਸੀਤਲਤਾਈ। ਸਦਾ ਏਕਰਸ ਬਰਨਿ ਨ ਜਾਈ ॥

ਦੋ. ਅਵਲੋਕਨਿ ਬੋਲਨਿ ਮਿਲਨਿ ਪ੍ਰੀਤਿ ਪਰਸਪਰ ਹਾਸ।
ਭਾਯਪ ਭਲਿ ਚਹੁ ਬਂਧੁ ਕੀ ਜਲ ਮਾਧੁਰੀ ਸੁਬਾਸ ॥ 42 ॥

ਆਰਤਿ ਬਿਨਯ ਦੀਨਤਾ ਮੋਰੀ। ਲਘੁਤਾ ਲਲਿਤ ਸੁਬਾਰਿ ਨ ਥੋਰੀ ॥
ਅਦਭੁਤ ਸਲਿਲ ਸੁਨਤ ਗੁਨਕਾਰੀ। ਆਸ ਪਿਆਸ ਮਨੋਮਲ ਹਾਰੀ ॥
ਰਾਮ ਸੁਪ੍ਰੇਮਹਿ ਪੋਸ਼ਤ ਪਾਨੀ। ਹਰਤ ਸਕਲ ਕਲਿ ਕਲੁਸ਼ ਗਲਾਨੌ ॥
ਭਵ ਸ਼੍ਰਮ ਸੋਸ਼ਕ ਤੋਸ਼ਕ ਤੋਸ਼ਾ। ਸਮਨ ਦੁਰਿਤ ਦੁਖ ਦਾਰਿਦ ਦੋਸ਼ਾ ॥
ਕਾਮ ਕੋਹ ਮਦ ਮੋਹ ਨਸਾਵਨ। ਬਿਮਲ ਬਿਬੇਕ ਬਿਰਾਗ ਬਢ਼ਆਵਨ ॥
ਸਾਦਰ ਮਜ੍ਜਨ ਪਾਨ ਕਿਏ ਤੇਂ। ਮਿਟਹਿਂ ਪਾਪ ਪਰਿਤਾਪ ਹਿਏ ਤੇਮ੍ ॥
ਜਿਨ੍ਹ ਏਹਿ ਬਾਰਿ ਨ ਮਾਨਸ ਧੋਏ। ਤੇ ਕਾਯਰ ਕਲਿਕਾਲ ਬਿਗੋਏ ॥
ਤ੍ਰੁਰੁਇਸ਼ਿਤ ਨਿਰਖਿ ਰਬਿ ਕਰ ਭਵ ਬਾਰੀ। ਫਿਰਿਹਹਿ ਮ੍ਰੁਰੁਇਗ ਜਿਮਿ ਜੀਵ ਦੁਖਾਰੀ ॥

ਦੋ. ਮਤਿ ਅਨੁਹਾਰਿ ਸੁਬਾਰਿ ਗੁਨ ਗਨਿ ਮਨ ਅਨ੍ਹਵਾਇ।
ਸੁਮਿਰਿ ਭਵਾਨੀ ਸਂਕਰਹਿ ਕਹ ਕਬਿ ਕਥਾ ਸੁਹਾਇ ॥ 43(ਕ) ॥

ਅਬ ਰਘੁਪਤਿ ਪਦ ਪਂਕਰੁਹ ਹਿਯਁ ਧਰਿ ਪਾਇ ਪ੍ਰਸਾਦ ।
ਕਹੁਁ ਜੁਗਲ ਮੁਨਿਬਰ੍ਜ ਕਰ ਮਿਲਨ ਸੁਭਗ ਸਂਬਾਦ ॥ 43(ਖ) ॥

ਭਰਦ੍ਵਾਜ ਮੁਨਿ ਬਸਹਿਂ ਪ੍ਰਯਾਗਾ। ਤਿਨ੍ਹਹਿ ਰਾਮ ਪਦ ਅਤਿ ਅਨੁਰਾਗਾ ॥
ਤਾਪਸ ਸਮ ਦਮ ਦਯਾ ਨਿਧਾਨਾ। ਪਰਮਾਰਥ ਪਥ ਪਰਮ ਸੁਜਾਨਾ ॥
ਮਾਘ ਮਕਰਗਤ ਰਬਿ ਜਬ ਹੋਈ। ਤੀਰਥਪਤਿਹਿਂ ਆਵ ਸਬ ਕੋਈ ॥
ਦੇਵ ਦਨੁਜ ਕਿਂਨਰ ਨਰ ਸ਼੍ਰੇਨੀ। ਸਾਦਰ ਮਜ੍ਜਹਿਂ ਸਕਲ ਤ੍ਰਿਬੇਨੀਮ੍ ॥
ਪੂਜਹਿ ਮਾਧਵ ਪਦ ਜਲਜਾਤਾ। ਪਰਸਿ ਅਖਯ ਬਟੁ ਹਰਸ਼ਹਿਂ ਗਾਤਾ ॥
ਭਰਦ੍ਵਾਜ ਆਸ਼੍ਰਮ ਅਤਿ ਪਾਵਨ। ਪਰਮ ਰਮ੍ਯ ਮੁਨਿਬਰ ਮਨ ਭਾਵਨ ॥
ਤਹਾਁ ਹੋਇ ਮੁਨਿ ਰਿਸ਼ਯ ਸਮਾਜਾ। ਜਾਹਿਂ ਜੇ ਮਜ੍ਜਨ ਤੀਰਥਰਾਜਾ ॥
ਮਜ੍ਜਹਿਂ ਪ੍ਰਾਤ ਸਮੇਤ ਉਛਾਹਾ। ਕਹਹਿਂ ਪਰਸਪਰ ਹਰਿ ਗੁਨ ਗਾਹਾ ॥

ਦੋ. ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਨਿਰੂਪਮ ਧਰਮ ਬਿਧਿ ਬਰਨਹਿਂ ਤਤ੍ਤ੍ਵ ਬਿਭਾਗ।

ਕਹਹਿਂ ਭਗਤਿ ਭਗਵਂਤ ਕੈ ਸਂਜੁਤ ਗ੍ਯਾਨ ਬਿਰਾਗ ॥ 44 ॥

ਏਹਿ ਪ੍ਰਕਾਰ ਭਰਿ ਮਾਘ ਨਹਾਹੀਂ। ਪੁਨਿ ਸਬ ਨਿਜ ਨਿਜ ਆਸ਼੍ਰਮ ਜਾਹੀਮ੍ ॥
ਪ੍ਰਤਿ ਸਂਬਤ ਅਤਿ ਹੋਇ ਅਨਂਦਾ। ਮਕਰ ਮਜ੍ਜਿ ਗਵਨਹਿਂ ਮੁਨਿਬ੍ਰੁਰੁਇਂਦਾ ॥
ਏਕ ਬਾਰ ਭਰਿ ਮਕਰ ਨਹਾਏ। ਸਬ ਮੁਨੀਸ ਆਸ਼੍ਰਮਨ੍ਹ ਸਿਧਾਏ ॥
ਜਗਬਾਲਿਕ ਮੁਨਿ ਪਰਮ ਬਿਬੇਕੀ। ਭਰਵ੍ਦਾਜ ਰਾਖੇ ਪਦ ਟੇਕੀ ॥
ਸਾਦਰ ਚਰਨ ਸਰੋਜ ਪਖਾਰੇ। ਅਤਿ ਪੁਨੀਤ ਆਸਨ ਬੈਠਾਰੇ ॥
ਕਰਿ ਪੂਜਾ ਮੁਨਿ ਸੁਜਸ ਬਖਾਨੀ। ਬੋਲੇ ਅਤਿ ਪੁਨੀਤ ਮ੍ਰੁਰੁਇਦੁ ਬਾਨੀ ॥
ਨਾਥ ਏਕ ਸਂਸੁ ਬਡ਼ ਮੋਰੇਂ। ਕਰਗਤ ਬੇਦਤਤ੍ਵ ਸਬੁ ਤੋਰੇਮ੍ ॥
ਕਹਤ ਸੋ ਮੋਹਿ ਲਾਗਤ ਭਯ ਲਾਜਾ। ਜੌ ਨ ਕਹੁਁ ਬਡ਼ ਹੋਇ ਅਕਾਜਾ ॥

ਦੋ. ਸਂਤ ਕਹਹਿ ਅਸਿ ਨੀਤਿ ਪ੍ਰਭੁ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਪੁਰਾਨ ਮੁਨਿ ਗਾਵ।
ਹੋਇ ਨ ਬਿਮਲ ਬਿਬੇਕ ਉਰ ਗੁਰ ਸਨ ਕਿਏਁ ਦੁਰਾਵ ॥ 45 ॥

ਅਸ ਬਿਚਾਰਿ ਪ੍ਰਗਟੁਁ ਨਿਜ ਮੋਹੂ। ਹਰਹੁ ਨਾਥ ਕਰਿ ਜਨ ਪਰ ਛੋਹੂ ॥
ਰਾਸ ਨਾਮ ਕਰ ਅਮਿਤ ਪ੍ਰਭਾਵਾ। ਸਂਤ ਪੁਰਾਨ ਉਪਨਿਸ਼ਦ ਗਾਵਾ ॥
ਸਂਤਤ ਜਪਤ ਸਂਭੁ ਅਬਿਨਾਸੀ। ਸਿਵ ਭਗਵਾਨ ਗ੍ਯਾਨ ਗੁਨ ਰਾਸੀ ॥
ਆਕਰ ਚਾਰਿ ਜੀਵ ਜਗ ਅਹਹੀਂ। ਕਾਸੀਂ ਮਰਤ ਪਰਮ ਪਦ ਲਹਹੀਮ੍ ॥
ਸੋ਽ਪਿ ਰਾਮ ਮਹਿਮਾ ਮੁਨਿਰਾਯਾ। ਸਿਵ ਉਪਦੇਸੁ ਕਰਤ ਕਰਿ ਦਾਯਾ ॥
ਰਾਮੁ ਕਵਨ ਪ੍ਰਭੁ ਪੂਛੁਁ ਤੋਹੀ। ਕਹਿਅ ਬੁਝਾਇ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਨਿਧਿ ਮੋਹੀ ॥
ਏਕ ਰਾਮ ਅਵਧੇਸ ਕੁਮਾਰਾ। ਤਿਨ੍ਹ ਕਰ ਚਰਿਤ ਬਿਦਿਤ ਸਂਸਾਰਾ ॥
ਨਾਰਿ ਬਿਰਹਁ ਦੁਖੁ ਲਹੇਉ ਅਪਾਰਾ। ਭਯਹੁ ਰੋਸ਼ੁ ਰਨ ਰਾਵਨੁ ਮਾਰਾ ॥

ਦੋ. ਪ੍ਰਭੁ ਸੋਇ ਰਾਮ ਕਿ ਅਪਰ ਕੌ ਜਾਹਿ ਜਪਤ ਤ੍ਰਿਪੁਰਾਰਿ।
ਸਤ੍ਯਧਾਮ ਸਰ੍ਬਗ੍ਯ ਤੁਮ੍ਹ ਕਹਹੁ ਬਿਬੇਕੁ ਬਿਚਾਰਿ ॥ 46 ॥

ਜੈਸੇ ਮਿਟੈ ਮੋਰ ਭ੍ਰਮ ਭਾਰੀ। ਕਹਹੁ ਸੋ ਕਥਾ ਨਾਥ ਬਿਸ੍ਤਾਰੀ ॥
ਜਾਗਬਲਿਕ ਬੋਲੇ ਮੁਸੁਕਾਈ। ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਬਿਦਿਤ ਰਘੁਪਤਿ ਪ੍ਰਭੁਤਾਈ ॥
ਰਾਮਮਗਤ ਤੁਮ੍ਹ ਮਨ ਕ੍ਰਮ ਬਾਨੀ। ਚਤੁਰਾਈ ਤੁਮ੍ਹਾਰੀ ਮੈਂ ਜਾਨੀ ॥
ਚਾਹਹੁ ਸੁਨੈ ਰਾਮ ਗੁਨ ਗੂਢ਼ਆ। ਕੀਨ੍ਹਿਹੁ ਪ੍ਰਸ੍ਨ ਮਨਹੁਁ ਅਤਿ ਮੂਢ਼ਆ ॥
ਤਾਤ ਸੁਨਹੁ ਸਾਦਰ ਮਨੁ ਲਾਈ। ਕਹੁਁ ਰਾਮ ਕੈ ਕਥਾ ਸੁਹਾਈ ॥
ਮਹਾਮੋਹੁ ਮਹਿਸ਼ੇਸੁ ਬਿਸਾਲਾ। ਰਾਮਕਥਾ ਕਾਲਿਕਾ ਕਰਾਲਾ ॥
ਰਾਮਕਥਾ ਸਸਿ ਕਿਰਨ ਸਮਾਨਾ। ਸਂਤ ਚਕੋਰ ਕਰਹਿਂ ਜੇਹਿ ਪਾਨਾ ॥
ਐਸੇਇ ਸਂਸਯ ਕੀਨ੍ਹ ਭਵਾਨੀ। ਮਹਾਦੇਵ ਤਬ ਕਹਾ ਬਖਾਨੀ ॥

ਦੋ. ਕਹੁਁ ਸੋ ਮਤਿ ਅਨੁਹਾਰਿ ਅਬ ਉਮਾ ਸਂਭੁ ਸਂਬਾਦ।
ਭਯੁ ਸਮਯ ਜੇਹਿ ਹੇਤੁ ਜੇਹਿ ਸੁਨੁ ਮੁਨਿ ਮਿਟਿਹਿ ਬਿਸ਼ਾਦ ॥ 47 ॥

ਏਕ ਬਾਰ ਤ੍ਰੇਤਾ ਜੁਗ ਮਾਹੀਂ। ਸਂਭੁ ਗੇ ਕੁਂਭਜ ਰਿਸ਼ਿ ਪਾਹੀਮ੍ ॥
ਸਂਗ ਸਤੀ ਜਗਜਨਨਿ ਭਵਾਨੀ। ਪੂਜੇ ਰਿਸ਼ਿ ਅਖਿਲੇਸ੍ਵਰ ਜਾਨੀ ॥
ਰਾਮਕਥਾ ਮੁਨੀਬਰ੍ਜ ਬਖਾਨੀ। ਸੁਨੀ ਮਹੇਸ ਪਰਮ ਸੁਖੁ ਮਾਨੀ ॥
ਰਿਸ਼ਿ ਪੂਛੀ ਹਰਿਭਗਤਿ ਸੁਹਾਈ। ਕਹੀ ਸਂਭੁ ਅਧਿਕਾਰੀ ਪਾਈ ॥
ਕਹਤ ਸੁਨਤ ਰਘੁਪਤਿ ਗੁਨ ਗਾਥਾ। ਕਛੁ ਦਿਨ ਤਹਾਁ ਰਹੇ ਗਿਰਿਨਾਥਾ ॥
ਮੁਨਿ ਸਨ ਬਿਦਾ ਮਾਗਿ ਤ੍ਰਿਪੁਰਾਰੀ। ਚਲੇ ਭਵਨ ਸਁਗ ਦਚ੍ਛਕੁਮਾਰੀ ॥
ਤੇਹਿ ਅਵਸਰ ਭਂਜਨ ਮਹਿਭਾਰਾ। ਹਰਿ ਰਘੁਬਂਸ ਲੀਨ੍ਹ ਅਵਤਾਰਾ ॥
ਪਿਤਾ ਬਚਨ ਤਜਿ ਰਾਜੁ ਉਦਾਸੀ। ਦਂਡਕ ਬਨ ਬਿਚਰਤ ਅਬਿਨਾਸੀ ॥

ਦੋ. ਹ੍ਦਯਁ ਬਿਚਾਰਤ ਜਾਤ ਹਰ ਕੇਹਿ ਬਿਧਿ ਦਰਸਨੁ ਹੋਇ।
ਗੁਪ੍ਤ ਰੁਪ ਅਵਤਰੇਉ ਪ੍ਰਭੁ ਗੇਁ ਜਾਨ ਸਬੁ ਕੋਇ ॥ 48(ਕ) ॥

ਸੋ. ਸਂਕਰ ਉਰ ਅਤਿ ਛੋਭੁ ਸਤੀ ਨ ਜਾਨਹਿਂ ਮਰਮੁ ਸੋਇ ॥
ਤੁਲਸੀ ਦਰਸਨ ਲੋਭੁ ਮਨ ਡਰੁ ਲੋਚਨ ਲਾਲਚੀ ॥ 48(ਖ) ॥

ਰਾਵਨ ਮਰਨ ਮਨੁਜ ਕਰ ਜਾਚਾ। ਪ੍ਰਭੁ ਬਿਧਿ ਬਚਨੁ ਕੀਨ੍ਹ ਚਹ ਸਾਚਾ ॥
ਜੌਂ ਨਹਿਂ ਜਾਉਁ ਰਹਿ ਪਛਿਤਾਵਾ। ਕਰਤ ਬਿਚਾਰੁ ਨ ਬਨਤ ਬਨਾਵਾ ॥
ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਭੇ ਸੋਚਬਸ ਈਸਾ। ਤੇਹਿ ਸਮਯ ਜਾਇ ਦਸਸੀਸਾ ॥
ਲੀਨ੍ਹ ਨੀਚ ਮਾਰੀਚਹਿ ਸਂਗਾ। ਭਯੁ ਤੁਰਤ ਸੋਇ ਕਪਟ ਕੁਰਂਗਾ ॥
ਕਰਿ ਛਲੁ ਮੂਢ਼ ਹਰੀ ਬੈਦੇਹੀ। ਪ੍ਰਭੁ ਪ੍ਰਭਾਉ ਤਸ ਬਿਦਿਤ ਨ ਤੇਹੀ ॥
ਮ੍ਰੁਰੁਇਗ ਬਧਿ ਬਂਧੁ ਸਹਿਤ ਹਰਿ ਆਏ। ਆਸ਼੍ਰਮੁ ਦੇਖਿ ਨਯਨ ਜਲ ਛਾਏ ॥
ਬਿਰਹ ਬਿਕਲ ਨਰ ਇਵ ਰਘੁਰਾਈ। ਖੋਜਤ ਬਿਪਿਨ ਫਿਰਤ ਦੌ ਭਾਈ ॥
ਕਬਹੂਁ ਜੋਗ ਬਿਯੋਗ ਨ ਜਾਕੇਂ। ਦੇਖਾ ਪ੍ਰਗਟ ਬਿਰਹ ਦੁਖ ਤਾਕੇਮ੍ ॥

ਦੋ. ਅਤਿ ਵਿਚਿਤ੍ਰ ਰਘੁਪਤਿ ਚਰਿਤ ਜਾਨਹਿਂ ਪਰਮ ਸੁਜਾਨ।
ਜੇ ਮਤਿਮਂਦ ਬਿਮੋਹ ਬਸ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਧਰਹਿਂ ਕਛੁ ਆਨ ॥ 49 ॥

ਸਂਭੁ ਸਮਯ ਤੇਹਿ ਰਾਮਹਿ ਦੇਖਾ। ਉਪਜਾ ਹਿਯਁ ਅਤਿ ਹਰਪੁ ਬਿਸੇਸ਼ਾ ॥
ਭਰਿ ਲੋਚਨ ਛਬਿਸਿਂਧੁ ਨਿਹਾਰੀ। ਕੁਸਮਯ ਜਾਨਿਨ ਕੀਨ੍ਹਿ ਚਿਨ੍ਹਾਰੀ ॥
ਜਯ ਸਚ੍ਚਿਦਾਨਂਦ ਜਗ ਪਾਵਨ। ਅਸ ਕਹਿ ਚਲੇਉ ਮਨੋਜ ਨਸਾਵਨ ॥
ਚਲੇ ਜਾਤ ਸਿਵ ਸਤੀ ਸਮੇਤਾ। ਪੁਨਿ ਪੁਨਿ ਪੁਲਕਤ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਨਿਕੇਤਾ ॥
ਸਤੀਂ ਸੋ ਦਸਾ ਸਂਭੁ ਕੈ ਦੇਖੀ। ਉਰ ਉਪਜਾ ਸਂਦੇਹੁ ਬਿਸੇਸ਼ੀ ॥
ਸਂਕਰੁ ਜਗਤਬਂਦ੍ਯ ਜਗਦੀਸਾ। ਸੁਰ ਨਰ ਮੁਨਿ ਸਬ ਨਾਵਤ ਸੀਸਾ ॥
ਤਿਨ੍ਹ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪਸੁਤਹਿ ਨਹ ਪਰਨਾਮਾ। ਕਹਿ ਸਚ੍ਚਿਦਾਨਂਦ ਪਰਧਾਮਾ ॥
ਭੇ ਮਗਨ ਛਬਿ ਤਾਸੁ ਬਿਲੋਕੀ। ਅਜਹੁਁ ਪ੍ਰੀਤਿ ਉਰ ਰਹਤਿ ਨ ਰੋਕੀ ॥

ਦੋ. ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਜੋ ਵ੍ਯਾਪਕ ਬਿਰਜ ਅਜ ਅਕਲ ਅਨੀਹ ਅਭੇਦ।

ਸੋ ਕਿ ਦੇਹ ਧਰਿ ਹੋਇ ਨਰ ਜਾਹਿ ਨ ਜਾਨਤ ਵੇਦ ॥ 50 ॥

ਬਿਸ਼੍ਨੁ ਜੋ ਸੁਰ ਹਿਤ ਨਰਤਨੁ ਧਾਰੀ। ਸੌ ਸਰ੍ਬਗ੍ਯ ਜਥਾ ਤ੍ਰਿਪੁਰਾਰੀ ॥
ਖੋਜਿ ਸੋ ਕਿ ਅਗ੍ਯ ਇਵ ਨਾਰੀ। ਗ੍ਯਾਨਧਾਮ ਸ਼੍ਰੀਪਤਿ ਅਸੁਰਾਰੀ ॥
ਸਂਭੁਗਿਰਾ ਪੁਨਿ ਮ੍ਰੁਰੁਇਸ਼ਾ ਨ ਹੋਈ। ਸਿਵ ਸਰ੍ਬਗ੍ਯ ਜਾਨ ਸਬੁ ਕੋਈ ॥
ਅਸ ਸਂਸਯ ਮਨ ਭਯੁ ਅਪਾਰਾ। ਹੋਈ ਨ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਪ੍ਰਬੋਧ ਪ੍ਰਚਾਰਾ ॥
ਜਦ੍ਯਪਿ ਪ੍ਰਗਟ ਨ ਕਹੇਉ ਭਵਾਨੀ। ਹਰ ਅਂਤਰਜਾਮੀ ਸਬ ਜਾਨੀ ॥
ਸੁਨਹਿ ਸਤੀ ਤਵ ਨਾਰਿ ਸੁਭ੍AU। ਸਂਸਯ ਅਸ ਨ ਧਰਿਅ ਉਰ ਕ੍AU ॥
ਜਾਸੁ ਕਥਾ ਕੁਭਂਜ ਰਿਸ਼ਿ ਗਾਈ। ਭਗਤਿ ਜਾਸੁ ਮੈਂ ਮੁਨਿਹਿ ਸੁਨਾਈ ॥
ਸੌ ਮਮ ਇਸ਼੍ਟਦੇਵ ਰਘੁਬੀਰਾ। ਸੇਵਤ ਜਾਹਿ ਸਦਾ ਮੁਨਿ ਧੀਰਾ ॥

ਛਂ. ਮੁਨਿ ਧੀਰ ਜੋਗੀ ਸਿਦ੍ਧ ਸਂਤਤ ਬਿਮਲ ਮਨ ਜੇਹਿ ਧ੍ਯਾਵਹੀਂ।
ਕਹਿ ਨੇਤਿ ਨਿਗਮ ਪੁਰਾਨ ਆਗਮ ਜਾਸੁ ਕੀਰਤਿ ਗਾਵਹੀਮ੍ ॥
ਸੋਇ ਰਾਮੁ ਬ੍ਯਾਪਕ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਭੁਵਨ ਨਿਕਾਯ ਪਤਿ ਮਾਯਾ ਧਨੀ।
ਅਵਤਰੇਉ ਅਪਨੇ ਭਗਤ ਹਿਤ ਨਿਜਤਂਤ੍ਰ ਨਿਤ ਰਘੁਕੁਲਮਨਿ ॥

ਸੋ. ਲਾਗ ਨ ਉਰ ਉਪਦੇਸੁ ਜਦਪਿ ਕਹੇਉ ਸਿਵਁ ਬਾਰ ਬਹੁ।
ਬੋਲੇ ਬਿਹਸਿ ਮਹੇਸੁ ਹਰਿਮਾਯਾ ਬਲੁ ਜਾਨਿ ਜਿਯਁ ॥ 51 ॥

ਜੌਂ ਤੁਮ੍ਹਰੇਂ ਮਨ ਅਤਿ ਸਂਦੇਹੂ। ਤੌ ਕਿਨ ਜਾਇ ਪਰੀਛਾ ਲੇਹੂ ॥
ਤਬ ਲਗਿ ਬੈਠ ਅਹੁਁ ਬਟਛਾਹਿਂ। ਜਬ ਲਗਿ ਤੁਮ੍ਹ ਐਹਹੁ ਮੋਹਿ ਪਾਹੀ ॥
ਜੈਸੇਂ ਜਾਇ ਮੋਹ ਭ੍ਰਮ ਭਾਰੀ। ਕਰੇਹੁ ਸੋ ਜਤਨੁ ਬਿਬੇਕ ਬਿਚਾਰੀ ॥
ਚਲੀਂ ਸਤੀ ਸਿਵ ਆਯਸੁ ਪਾਈ। ਕਰਹਿਂ ਬਿਚਾਰੁ ਕਰੌਂ ਕਾ ਭਾਈ ॥
ਇਹਾਁ ਸਂਭੁ ਅਸ ਮਨ ਅਨੁਮਾਨਾ। ਦਚ੍ਛਸੁਤਾ ਕਹੁਁ ਨਹਿਂ ਕਲ੍ਯਾਨਾ ॥
ਮੋਰੇਹੁ ਕਹੇਂ ਨ ਸਂਸਯ ਜਾਹੀਂ। ਬਿਧੀ ਬਿਪਰੀਤ ਭਲਾਈ ਨਾਹੀਮ੍ ॥
ਹੋਇਹਿ ਸੋਇ ਜੋ ਰਾਮ ਰਚਿ ਰਾਖਾ। ਕੋ ਕਰਿ ਤਰ੍ਕ ਬਢ਼ਆਵੈ ਸਾਖਾ ॥
ਅਸ ਕਹਿ ਲਗੇ ਜਪਨ ਹਰਿਨਾਮਾ। ਗੀ ਸਤੀ ਜਹਁ ਪ੍ਰਭੁ ਸੁਖਧਾਮਾ ॥

ਦੋ. ਪੁਨਿ ਪੁਨਿ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਵਿਚਾਰੁ ਕਰਿ ਧਰਿ ਸੀਤਾ ਕਰ ਰੁਪ।
ਆਗੇਂ ਹੋਇ ਚਲਿ ਪਂਥ ਤੇਹਿ ਜੇਹਿਂ ਆਵਤ ਨਰਭੂਪ ॥ 52 ॥

ਲਛਿਮਨ ਦੀਖ ਉਮਾਕ੍ਰੁਰੁਇਤ ਬੇਸ਼ਾ ਚਕਿਤ ਭੇ ਭ੍ਰਮ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਬਿਸੇਸ਼ਾ ॥
ਕਹਿ ਨ ਸਕਤ ਕਛੁ ਅਤਿ ਗਂਭੀਰਾ। ਪ੍ਰਭੁ ਪ੍ਰਭਾਉ ਜਾਨਤ ਮਤਿਧੀਰਾ ॥
ਸਤੀ ਕਪਟੁ ਜਾਨੇਉ ਸੁਰਸ੍ਵਾਮੀ। ਸਬਦਰਸੀ ਸਬ ਅਂਤਰਜਾਮੀ ॥
ਸੁਮਿਰਤ ਜਾਹਿ ਮਿਟਿ ਅਗ੍ਯਾਨਾ। ਸੋਇ ਸਰਬਗ੍ਯ ਰਾਮੁ ਭਗਵਾਨਾ ॥
ਸਤੀ ਕੀਨ੍ਹ ਚਹ ਤਹਁਹੁਁ ਦੁਰ੍AU। ਦੇਖਹੁ ਨਾਰਿ ਸੁਭਾਵ ਪ੍ਰਭ੍AU ॥
ਨਿਜ ਮਾਯਾ ਬਲੁ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਬਖਾਨੀ। ਬੋਲੇ ਬਿਹਸਿ ਰਾਮੁ ਮ੍ਰੁਰੁਇਦੁ ਬਾਨੀ ॥
ਜੋਰਿ ਪਾਨਿ ਪ੍ਰਭੁ ਕੀਨ੍ਹ ਪ੍ਰਨਾਮੂ। ਪਿਤਾ ਸਮੇਤ ਲੀਨ੍ਹ ਨਿਜ ਨਾਮੂ ॥
ਕਹੇਉ ਬਹੋਰਿ ਕਹਾਁ ਬ੍ਰੁਰੁਇਸ਼ਕੇਤੂ। ਬਿਪਿਨ ਅਕੇਲਿ ਫਿਰਹੁ ਕੇਹਿ ਹੇਤੂ ॥

ਦੋ. ਰਾਮ ਬਚਨ ਮ੍ਰੁਰੁਇਦੁ ਗੂਢ਼ ਸੁਨਿ ਉਪਜਾ ਅਤਿ ਸਂਕੋਚੁ।
ਸਤੀ ਸਭੀਤ ਮਹੇਸ ਪਹਿਂ ਚਲੀਂ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਬਡ਼ ਸੋਚੁ ॥ 53 ॥

ਮੈਂ ਸਂਕਰ ਕਰ ਕਹਾ ਨ ਮਾਨਾ। ਨਿਜ ਅਗ੍ਯਾਨੁ ਰਾਮ ਪਰ ਆਨਾ ॥
ਜਾਇ ਉਤਰੁ ਅਬ ਦੇਹੁਁ ਕਾਹਾ। ਉਰ ਉਪਜਾ ਅਤਿ ਦਾਰੁਨ ਦਾਹਾ ॥
ਜਾਨਾ ਰਾਮ ਸਤੀਂ ਦੁਖੁ ਪਾਵਾ। ਨਿਜ ਪ੍ਰਭਾਉ ਕਛੁ ਪ੍ਰਗਟਿ ਜਨਾਵਾ ॥
ਸਤੀਂ ਦੀਖ ਕੌਤੁਕੁ ਮਗ ਜਾਤਾ। ਆਗੇਂ ਰਾਮੁ ਸਹਿਤ ਸ਼੍ਰੀ ਭ੍ਰਾਤਾ ॥
ਫਿਰਿ ਚਿਤਵਾ ਪਾਛੇਂ ਪ੍ਰਭੁ ਦੇਖਾ। ਸਹਿਤ ਬਂਧੁ ਸਿਯ ਸੁਂਦਰ ਵੇਸ਼ਾ ॥
ਜਹਁ ਚਿਤਵਹਿਂ ਤਹਁ ਪ੍ਰਭੁ ਆਸੀਨਾ। ਸੇਵਹਿਂ ਸਿਦ੍ਧ ਮੁਨੀਸ ਪ੍ਰਬੀਨਾ ॥
ਦੇਖੇ ਸਿਵ ਬਿਧਿ ਬਿਸ਼੍ਨੁ ਅਨੇਕਾ। ਅਮਿਤ ਪ੍ਰਭਾਉ ਏਕ ਤੇਂ ਏਕਾ ॥
ਬਂਦਤ ਚਰਨ ਕਰਤ ਪ੍ਰਭੁ ਸੇਵਾ। ਬਿਬਿਧ ਬੇਸ਼ ਦੇਖੇ ਸਬ ਦੇਵਾ ॥

ਦੋ. ਸਤੀ ਬਿਧਾਤ੍ਰੀ ਇਂਦਿਰਾ ਦੇਖੀਂ ਅਮਿਤ ਅਨੂਪ।
ਜੇਹਿਂ ਜੇਹਿਂ ਬੇਸ਼ ਅਜਾਦਿ ਸੁਰ ਤੇਹਿ ਤੇਹਿ ਤਨ ਅਨੁਰੂਪ ॥ 54 ॥

ਦੇਖੇ ਜਹਁ ਤਹਁ ਰਘੁਪਤਿ ਜੇਤੇ। ਸਕ੍ਤਿਨ੍ਹ ਸਹਿਤ ਸਕਲ ਸੁਰ ਤੇਤੇ ॥
ਜੀਵ ਚਰਾਚਰ ਜੋ ਸਂਸਾਰਾ। ਦੇਖੇ ਸਕਲ ਅਨੇਕ ਪ੍ਰਕਾਰਾ ॥
ਪੂਜਹਿਂ ਪ੍ਰਭੁਹਿ ਦੇਵ ਬਹੁ ਬੇਸ਼ਾ। ਰਾਮ ਰੂਪ ਦੂਸਰ ਨਹਿਂ ਦੇਖਾ ॥
ਅਵਲੋਕੇ ਰਘੁਪਤਿ ਬਹੁਤੇਰੇ। ਸੀਤਾ ਸਹਿਤ ਨ ਬੇਸ਼ ਘਨੇਰੇ ॥
ਸੋਇ ਰਘੁਬਰ ਸੋਇ ਲਛਿਮਨੁ ਸੀਤਾ। ਦੇਖਿ ਸਤੀ ਅਤਿ ਭੀ ਸਭੀਤਾ ॥
ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯ ਕਂਪ ਤਨ ਸੁਧਿ ਕਛੁ ਨਾਹੀਂ। ਨਯਨ ਮੂਦਿ ਬੈਠੀਂ ਮਗ ਮਾਹੀਮ੍ ॥
ਬਹੁਰਿ ਬਿਲੋਕੇਉ ਨਯਨ ਉਘਾਰੀ। ਕਛੁ ਨ ਦੀਖ ਤਹਁ ਦਚ੍ਛਕੁਮਾਰੀ ॥
ਪੁਨਿ ਪੁਨਿ ਨਾਇ ਰਾਮ ਪਦ ਸੀਸਾ। ਚਲੀਂ ਤਹਾਁ ਜਹਁ ਰਹੇ ਗਿਰੀਸਾ ॥

ਦੋ. ਗੀ ਸਮੀਪ ਮਹੇਸ ਤਬ ਹਁਸਿ ਪੂਛੀ ਕੁਸਲਾਤ।
ਲੀਨ੍ਹੀ ਪਰੀਛਾ ਕਵਨ ਬਿਧਿ ਕਹਹੁ ਸਤ੍ਯ ਸਬ ਬਾਤ ॥ 55 ॥

ਮਾਸਪਾਰਾਯਣ, ਦੂਸਰਾ ਵਿਸ਼੍ਰਾਮ
ਸਤੀਂ ਸਮੁਝਿ ਰਘੁਬੀਰ ਪ੍ਰਭ੍AU। ਭਯ ਬਸ ਸਿਵ ਸਨ ਕੀਨ੍ਹ ਦੁਰ੍AU ॥
ਕਛੁ ਨ ਪਰੀਛਾ ਲੀਨ੍ਹਿ ਗੋਸਾਈ। ਕੀਨ੍ਹ ਪ੍ਰਨਾਮੁ ਤੁਮ੍ਹਾਰਿਹਿ ਨਾਈ ॥
ਜੋ ਤੁਮ੍ਹ ਕਹਾ ਸੋ ਮ੍ਰੁਰੁਇਸ਼ਾ ਨ ਹੋਈ। ਮੋਰੇਂ ਮਨ ਪ੍ਰਤੀਤਿ ਅਤਿ ਸੋਈ ॥
ਤਬ ਸਂਕਰ ਦੇਖੇਉ ਧਰਿ ਧ੍ਯਾਨਾ। ਸਤੀਂ ਜੋ ਕੀਨ੍ਹ ਚਰਿਤ ਸਬ ਜਾਨਾ ॥
ਬਹੁਰਿ ਰਾਮਮਾਯਹਿ ਸਿਰੁ ਨਾਵਾ। ਪ੍ਰੇਰਿ ਸਤਿਹਿ ਜੇਹਿਂ ਝੂਁਠ ਕਹਾਵਾ ॥
ਹਰਿ ਇਚ੍ਛਾ ਭਾਵੀ ਬਲਵਾਨਾ। ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਬਿਚਾਰਤ ਸਂਭੁ ਸੁਜਾਨਾ ॥
ਸਤੀਂ ਕੀਨ੍ਹ ਸੀਤਾ ਕਰ ਬੇਸ਼ਾ। ਸਿਵ ਉਰ ਭਯੁ ਬਿਸ਼ਾਦ ਬਿਸੇਸ਼ਾ ॥
ਜੌਂ ਅਬ ਕਰੁਁ ਸਤੀ ਸਨ ਪ੍ਰੀਤੀ। ਮਿਟਿ ਭਗਤਿ ਪਥੁ ਹੋਇ ਅਨੀਤੀ ॥

ਦੋ. ਪਰਮ ਪੁਨੀਤ ਨ ਜਾਇ ਤਜਿ ਕਿਏਁ ਪ੍ਰੇਮ ਬਡ਼ ਪਾਪੁ।
ਪ੍ਰਗਟਿ ਨ ਕਹਤ ਮਹੇਸੁ ਕਛੁ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਅਧਿਕ ਸਂਤਾਪੁ ॥ 56 ॥

ਤਬ ਸਂਕਰ ਪ੍ਰਭੁ ਪਦ ਸਿਰੁ ਨਾਵਾ। ਸੁਮਿਰਤ ਰਾਮੁ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਅਸ ਆਵਾ ॥
ਏਹਿਂ ਤਨ ਸਤਿਹਿ ਭੇਟ ਮੋਹਿ ਨਾਹੀਂ। ਸਿਵ ਸਂਕਲ੍ਪੁ ਕੀਨ੍ਹ ਮਨ ਮਾਹੀਮ੍ ॥
ਅਸ ਬਿਚਾਰਿ ਸਂਕਰੁ ਮਤਿਧੀਰਾ। ਚਲੇ ਭਵਨ ਸੁਮਿਰਤ ਰਘੁਬੀਰਾ ॥
ਚਲਤ ਗਗਨ ਭੈ ਗਿਰਾ ਸੁਹਾਈ। ਜਯ ਮਹੇਸ ਭਲਿ ਭਗਤਿ ਦ੍ਰੁਰੁਇਢ਼ਆਈ ॥
ਅਸ ਪਨ ਤੁਮ੍ਹ ਬਿਨੁ ਕਰਿ ਕੋ ਆਨਾ। ਰਾਮਭਗਤ ਸਮਰਥ ਭਗਵਾਨਾ ॥
ਸੁਨਿ ਨਭਗਿਰਾ ਸਤੀ ਉਰ ਸੋਚਾ। ਪੂਛਾ ਸਿਵਹਿ ਸਮੇਤ ਸਕੋਚਾ ॥
ਕੀਨ੍ਹ ਕਵਨ ਪਨ ਕਹਹੁ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਲਾ। ਸਤ੍ਯਧਾਮ ਪ੍ਰਭੁ ਦੀਨਦਯਾਲਾ ॥
ਜਦਪਿ ਸਤੀਂ ਪੂਛਾ ਬਹੁ ਭਾਁਤੀ। ਤਦਪਿ ਨ ਕਹੇਉ ਤ੍ਰਿਪੁਰ ਆਰਾਤੀ ॥

ਦੋ. ਸਤੀਂ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯ ਅਨੁਮਾਨ ਕਿਯ ਸਬੁ ਜਾਨੇਉ ਸਰ੍ਬਗ੍ਯ।
ਕੀਨ੍ਹ ਕਪਟੁ ਮੈਂ ਸਂਭੁ ਸਨ ਨਾਰਿ ਸਹਜ ਜਡ਼ ਅਗ੍ਯ ॥ 57ਕ ॥

ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਸੋਚੁ ਸਮੁਝਤ ਨਿਜ ਕਰਨੀ। ਚਿਂਤਾ ਅਮਿਤ ਜਾਇ ਨਹਿ ਬਰਨੀ ॥
ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਸਿਂਧੁ ਸਿਵ ਪਰਮ ਅਗਾਧਾ। ਪ੍ਰਗਟ ਨ ਕਹੇਉ ਮੋਰ ਅਪਰਾਧਾ ॥
ਸਂਕਰ ਰੁਖ ਅਵਲੋਕਿ ਭਵਾਨੀ। ਪ੍ਰਭੁ ਮੋਹਿ ਤਜੇਉ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਅਕੁਲਾਨੀ ॥
ਨਿਜ ਅਘ ਸਮੁਝਿ ਨ ਕਛੁ ਕਹਿ ਜਾਈ। ਤਪਿ ਅਵਾਁ ਇਵ ਉਰ ਅਧਿਕਾਈ ॥
ਸਤਿਹਿ ਸਸੋਚ ਜਾਨਿ ਬ੍ਰੁਰੁਇਸ਼ਕੇਤੂ। ਕਹੀਂ ਕਥਾ ਸੁਂਦਰ ਸੁਖ ਹੇਤੂ ॥
ਬਰਨਤ ਪਂਥ ਬਿਬਿਧ ਇਤਿਹਾਸਾ। ਬਿਸ੍ਵਨਾਥ ਪਹੁਁਚੇ ਕੈਲਾਸਾ ॥
ਤਹਁ ਪੁਨਿ ਸਂਭੁ ਸਮੁਝਿ ਪਨ ਆਪਨ। ਬੈਠੇ ਬਟ ਤਰ ਕਰਿ ਕਮਲਾਸਨ ॥
ਸਂਕਰ ਸਹਜ ਸਰੁਪ ਸਂਹਾਰਾ। ਲਾਗਿ ਸਮਾਧਿ ਅਖਂਡ ਅਪਾਰਾ ॥

ਦੋ. ਸਤੀ ਬਸਹਿ ਕੈਲਾਸ ਤਬ ਅਧਿਕ ਸੋਚੁ ਮਨ ਮਾਹਿਂ।
ਮਰਮੁ ਨ ਕੋਊ ਜਾਨ ਕਛੁ ਜੁਗ ਸਮ ਦਿਵਸ ਸਿਰਾਹਿਮ੍ ॥ 58 ॥

ਨਿਤ ਨਵ ਸੋਚੁ ਸਤੀਂ ਉਰ ਭਾਰਾ। ਕਬ ਜੈਹੁਁ ਦੁਖ ਸਾਗਰ ਪਾਰਾ ॥
ਮੈਂ ਜੋ ਕੀਨ੍ਹ ਰਘੁਪਤਿ ਅਪਮਾਨਾ। ਪੁਨਿਪਤਿ ਬਚਨੁ ਮ੍ਰੁਰੁਇਸ਼ਾ ਕਰਿ ਜਾਨਾ ॥
ਸੋ ਫਲੁ ਮੋਹਿ ਬਿਧਾਤਾਁ ਦੀਨ੍ਹਾ। ਜੋ ਕਛੁ ਉਚਿਤ ਰਹਾ ਸੋਇ ਕੀਨ੍ਹਾ ॥
ਅਬ ਬਿਧਿ ਅਸ ਬੂਝਿਅ ਨਹਿ ਤੋਹੀ। ਸਂਕਰ ਬਿਮੁਖ ਜਿਆਵਸਿ ਮੋਹੀ ॥
ਕਹਿ ਨ ਜਾਈ ਕਛੁ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯ ਗਲਾਨੀ। ਮਨ ਮਹੁਁ ਰਾਮਾਹਿ ਸੁਮਿਰ ਸਯਾਨੀ ॥
ਜੌ ਪ੍ਰਭੁ ਦੀਨਦਯਾਲੁ ਕਹਾਵਾ। ਆਰਤੀ ਹਰਨ ਬੇਦ ਜਸੁ ਗਾਵਾ ॥
ਤੌ ਮੈਂ ਬਿਨਯ ਕਰੁਁ ਕਰ ਜੋਰੀ। ਛੂਟੁ ਬੇਗਿ ਦੇਹ ਯਹ ਮੋਰੀ ॥
ਜੌਂ ਮੋਰੇ ਸਿਵ ਚਰਨ ਸਨੇਹੂ। ਮਨ ਕ੍ਰਮ ਬਚਨ ਸਤ੍ਯ ਬ੍ਰਤੁ ਏਹੂ ॥

ਦੋ. ਤੌ ਸਬਦਰਸੀ ਸੁਨਿਅ ਪ੍ਰਭੁ ਕਰੁ ਸੋ ਬੇਗਿ ਉਪਾਇ।
ਹੋਇ ਮਰਨੁ ਜੇਹੀ ਬਿਨਹਿਂ ਸ਼੍ਰਮ ਦੁਸਹ ਬਿਪਤ੍ਤਿ ਬਿਹਾਇ ॥ 59 ॥

ਸੋ. ਜਲੁ ਪਯ ਸਰਿਸ ਬਿਕਾਇ ਦੇਖਹੁ ਪ੍ਰੀਤਿ ਕਿ ਰੀਤਿ ਭਲਿ।
ਬਿਲਗ ਹੋਇ ਰਸੁ ਜਾਇ ਕਪਟ ਖਟਾਈ ਪਰਤ ਪੁਨਿ ॥ 57ਖ ॥

ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਦੁਖਿਤ ਪ੍ਰਜੇਸਕੁਮਾਰੀ। ਅਕਥਨੀਯ ਦਾਰੁਨ ਦੁਖੁ ਭਾਰੀ ॥
ਬੀਤੇਂ ਸਂਬਤ ਸਹਸ ਸਤਾਸੀ। ਤਜੀ ਸਮਾਧਿ ਸਂਭੁ ਅਬਿਨਾਸੀ ॥
ਰਾਮ ਨਾਮ ਸਿਵ ਸੁਮਿਰਨ ਲਾਗੇ। ਜਾਨੇਉ ਸਤੀਂ ਜਗਤਪਤਿ ਜਾਗੇ ॥
ਜਾਇ ਸਂਭੁ ਪਦ ਬਂਦਨੁ ਕੀਨ੍ਹੀ। ਸਨਮੁਖ ਸਂਕਰ ਆਸਨੁ ਦੀਨ੍ਹਾ ॥
ਲਗੇ ਕਹਨ ਹਰਿਕਥਾ ਰਸਾਲਾ। ਦਚ੍ਛ ਪ੍ਰਜੇਸ ਭੇ ਤੇਹਿ ਕਾਲਾ ॥
ਦੇਖਾ ਬਿਧਿ ਬਿਚਾਰਿ ਸਬ ਲਾਯਕ। ਦਚ੍ਛਹਿ ਕੀਨ੍ਹ ਪ੍ਰਜਾਪਤਿ ਨਾਯਕ ॥
ਬਡ਼ ਅਧਿਕਾਰ ਦਚ੍ਛ ਜਬ ਪਾਵਾ। ਅਤਿ ਅਭਿਮਾਨੁ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਤਬ ਆਵਾ ॥
ਨਹਿਂ ਕੌ ਅਸ ਜਨਮਾ ਜਗ ਮਾਹੀਂ। ਪ੍ਰਭੁਤਾ ਪਾਇ ਜਾਹਿ ਮਦ ਨਾਹੀਮ੍ ॥

ਦੋ. ਦਚ੍ਛ ਲਿਏ ਮੁਨਿ ਬੋਲਿ ਸਬ ਕਰਨ ਲਗੇ ਬਡ਼ ਜਾਗ।
ਨੇਵਤੇ ਸਾਦਰ ਸਕਲ ਸੁਰ ਜੇ ਪਾਵਤ ਮਖ ਭਾਗ ॥ 60 ॥

ਕਿਂਨਰ ਨਾਗ ਸਿਦ੍ਧ ਗਂਧਰ੍ਬਾ। ਬਧੁਨ੍ਹ ਸਮੇਤ ਚਲੇ ਸੁਰ ਸਰ੍ਬਾ ॥
ਬਿਸ਼੍ਨੁ ਬਿਰਂਚਿ ਮਹੇਸੁ ਬਿਹਾਈ। ਚਲੇ ਸਕਲ ਸੁਰ ਜਾਨ ਬਨਾਈ ॥
ਸਤੀਂ ਬਿਲੋਕੇ ਬ੍ਯੋਮ ਬਿਮਾਨਾ। ਜਾਤ ਚਲੇ ਸੁਂਦਰ ਬਿਧਿ ਨਾਨਾ ॥
ਸੁਰ ਸੁਂਦਰੀ ਕਰਹਿਂ ਕਲ ਗਾਨਾ। ਸੁਨਤ ਸ਼੍ਰਵਨ ਛੂਟਹਿਂ ਮੁਨਿ ਧ੍ਯਾਨਾ ॥
ਪੂਛੇਉ ਤਬ ਸਿਵਁ ਕਹੇਉ ਬਖਾਨੀ। ਪਿਤਾ ਜਗ੍ਯ ਸੁਨਿ ਕਛੁ ਹਰਸ਼ਾਨੀ ॥
ਜੌਂ ਮਹੇਸੁ ਮੋਹਿ ਆਯਸੁ ਦੇਹੀਂ। ਕੁਛ ਦਿਨ ਜਾਇ ਰਹੌਂ ਮਿਸ ਏਹੀਮ੍ ॥
ਪਤਿ ਪਰਿਤ੍ਯਾਗ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯ ਦੁਖੁ ਭਾਰੀ। ਕਹਿ ਨ ਨਿਜ ਅਪਰਾਧ ਬਿਚਾਰੀ ॥
ਬੋਲੀ ਸਤੀ ਮਨੋਹਰ ਬਾਨੀ। ਭਯ ਸਂਕੋਚ ਪ੍ਰੇਮ ਰਸ ਸਾਨੀ ॥

ਦੋ. ਪਿਤਾ ਭਵਨ ਉਤ੍ਸਵ ਪਰਮ ਜੌਂ ਪ੍ਰਭੁ ਆਯਸੁ ਹੋਇ।
ਤੌ ਮੈ ਜਾਉਁ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਯਤਨ ਸਾਦਰ ਦੇਖਨ ਸੋਇ ॥ 61 ॥

ਕਹੇਹੁ ਨੀਕ ਮੋਰੇਹੁਁ ਮਨ ਭਾਵਾ। ਯਹ ਅਨੁਚਿਤ ਨਹਿਂ ਨੇਵਤ ਪਠਾਵਾ ॥
ਦਚ੍ਛ ਸਕਲ ਨਿਜ ਸੁਤਾ ਬੋਲਾਈ। ਹਮਰੇਂ ਬਯਰ ਤੁਮ੍ਹੁ ਬਿਸਰਾਈ ॥
ਬ੍ਰਹ੍ਮਸਭਾਁ ਹਮ ਸਨ ਦੁਖੁ ਮਾਨਾ। ਤੇਹਿ ਤੇਂ ਅਜਹੁਁ ਕਰਹਿਂ ਅਪਮਾਨਾ ॥
ਜੌਂ ਬਿਨੁ ਬੋਲੇਂ ਜਾਹੁ ਭਵਾਨੀ। ਰਹਿ ਨ ਸੀਲੁ ਸਨੇਹੁ ਨ ਕਾਨੀ ॥
ਜਦਪਿ ਮਿਤ੍ਰ ਪ੍ਰਭੁ ਪਿਤੁ ਗੁਰ ਗੇਹਾ। ਜਾਇਅ ਬਿਨੁ ਬੋਲੇਹੁਁ ਨ ਸਁਦੇਹਾ ॥
ਤਦਪਿ ਬਿਰੋਧ ਮਾਨ ਜਹਁ ਕੋਈ। ਤਹਾਁ ਗੇਁ ਕਲ੍ਯਾਨੁ ਨ ਹੋਈ ॥
ਭਾਁਤਿ ਅਨੇਕ ਸਂਭੁ ਸਮੁਝਾਵਾ। ਭਾਵੀ ਬਸ ਨ ਗ੍ਯਾਨੁ ਉਰ ਆਵਾ ॥
ਕਹ ਪ੍ਰਭੁ ਜਾਹੁ ਜੋ ਬਿਨਹਿਂ ਬੋਲਾਏਁ। ਨਹਿਂ ਭਲਿ ਬਾਤ ਹਮਾਰੇ ਭਾਏਁ ॥

ਦੋ. ਕਹਿ ਦੇਖਾ ਹਰ ਜਤਨ ਬਹੁ ਰਹਿ ਨ ਦਚ੍ਛਕੁਮਾਰਿ।
ਦਿਏ ਮੁਖ੍ਯ ਗਨ ਸਂਗ ਤਬ ਬਿਦਾ ਕੀਨ੍ਹ ਤ੍ਰਿਪੁਰਾਰਿ ॥ 62 ॥

ਪਿਤਾ ਭਵਨ ਜਬ ਗੀ ਭਵਾਨੀ। ਦਚ੍ਛ ਤ੍ਰਾਸ ਕਾਹੁਁ ਨ ਸਨਮਾਨੀ ॥
ਸਾਦਰ ਭਲੇਹਿਂ ਮਿਲੀ ਏਕ ਮਾਤਾ। ਭਗਿਨੀਂ ਮਿਲੀਂ ਬਹੁਤ ਮੁਸੁਕਾਤਾ ॥
ਦਚ੍ਛ ਨ ਕਛੁ ਪੂਛੀ ਕੁਸਲਾਤਾ। ਸਤਿਹਿ ਬਿਲੋਕਿ ਜਰੇ ਸਬ ਗਾਤਾ ॥
ਸਤੀਂ ਜਾਇ ਦੇਖੇਉ ਤਬ ਜਾਗਾ। ਕਤਹੁਁ ਨ ਦੀਖ ਸਂਭੁ ਕਰ ਭਾਗਾ ॥
ਤਬ ਚਿਤ ਚਢ਼ਏਉ ਜੋ ਸਂਕਰ ਕਹੇਊ। ਪ੍ਰਭੁ ਅਪਮਾਨੁ ਸਮੁਝਿ ਉਰ ਦਹੇਊ ॥
ਪਾਛਿਲ ਦੁਖੁ ਨ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਅਸ ਬ੍ਯਾਪਾ। ਜਸ ਯਹ ਭਯੁ ਮਹਾ ਪਰਿਤਾਪਾ ॥
ਜਦ੍ਯਪਿ ਜਗ ਦਾਰੁਨ ਦੁਖ ਨਾਨਾ। ਸਬ ਤੇਂ ਕਠਿਨ ਜਾਤਿ ਅਵਮਾਨਾ ॥
ਸਮੁਝਿ ਸੋ ਸਤਿਹਿ ਭਯੁ ਅਤਿ ਕ੍ਰੋਧਾ। ਬਹੁ ਬਿਧਿ ਜਨਨੀਂ ਕੀਨ੍ਹ ਪ੍ਰਬੋਧਾ ॥

ਦੋ. ਸਿਵ ਅਪਮਾਨੁ ਨ ਜਾਇ ਸਹਿ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਨ ਹੋਇ ਪ੍ਰਬੋਧ।
ਸਕਲ ਸਭਹਿ ਹਠਿ ਹਟਕਿ ਤਬ ਬੋਲੀਂ ਬਚਨ ਸਕ੍ਰੋਧ ॥ 63 ॥

ਸੁਨਹੁ ਸਭਾਸਦ ਸਕਲ ਮੁਨਿਂਦਾ। ਕਹੀ ਸੁਨੀ ਜਿਨ੍ਹ ਸਂਕਰ ਨਿਂਦਾ ॥
ਸੋ ਫਲੁ ਤੁਰਤ ਲਹਬ ਸਬ ਕਾਹੂਁ। ਭਲੀ ਭਾਁਤਿ ਪਛਿਤਾਬ ਪਿਤਾਹੂਁ ॥
ਸਂਤ ਸਂਭੁ ਸ਼੍ਰੀਪਤਿ ਅਪਬਾਦਾ। ਸੁਨਿਅ ਜਹਾਁ ਤਹਁ ਅਸਿ ਮਰਜਾਦਾ ॥
ਕਾਟਿਅ ਤਾਸੁ ਜੀਭ ਜੋ ਬਸਾਈ। ਸ਼੍ਰਵਨ ਮੂਦਿ ਨ ਤ ਚਲਿਅ ਪਰਾਈ ॥
ਜਗਦਾਤਮਾ ਮਹੇਸੁ ਪੁਰਾਰੀ। ਜਗਤ ਜਨਕ ਸਬ ਕੇ ਹਿਤਕਾਰੀ ॥
ਪਿਤਾ ਮਂਦਮਤਿ ਨਿਂਦਤ ਤੇਹੀ। ਦਚ੍ਛ ਸੁਕ੍ਰ ਸਂਭਵ ਯਹ ਦੇਹੀ ॥
ਤਜਿਹੁਁ ਤੁਰਤ ਦੇਹ ਤੇਹਿ ਹੇਤੂ। ਉਰ ਧਰਿ ਚਂਦ੍ਰਮੌਲਿ ਬ੍ਰੁਰੁਇਸ਼ਕੇਤੂ ॥
ਅਸ ਕਹਿ ਜੋਗ ਅਗਿਨਿ ਤਨੁ ਜਾਰਾ। ਭਯੁ ਸਕਲ ਮਖ ਹਾਹਾਕਾਰਾ ॥

ਦੋ. ਸਤੀ ਮਰਨੁ ਸੁਨਿ ਸਂਭੁ ਗਨ ਲਗੇ ਕਰਨ ਮਖ ਖੀਸ।
ਜਗ੍ਯ ਬਿਧਂਸ ਬਿਲੋਕਿ ਭ੍ਰੁਰੁਇਗੁ ਰਚ੍ਛਾ ਕੀਨ੍ਹਿ ਮੁਨੀਸ ॥ 64 ॥

ਸਮਾਚਾਰ ਸਬ ਸਂਕਰ ਪਾਏ। ਬੀਰਭਦ੍ਰੁ ਕਰਿ ਕੋਪ ਪਠਾਏ ॥
ਜਗ੍ਯ ਬਿਧਂਸ ਜਾਇ ਤਿਨ੍ਹ ਕੀਨ੍ਹਾ। ਸਕਲ ਸੁਰਨ੍ਹ ਬਿਧਿਵਤ ਫਲੁ ਦੀਨ੍ਹਾ ॥
ਭੇ ਜਗਬਿਦਿਤ ਦਚ੍ਛ ਗਤਿ ਸੋਈ। ਜਸਿ ਕਛੁ ਸਂਭੁ ਬਿਮੁਖ ਕੈ ਹੋਈ ॥
ਯਹ ਇਤਿਹਾਸ ਸਕਲ ਜਗ ਜਾਨੀ। ਤਾਤੇ ਮੈਂ ਸਂਛੇਪ ਬਖਾਨੀ ॥
ਸਤੀਂ ਮਰਤ ਹਰਿ ਸਨ ਬਰੁ ਮਾਗਾ। ਜਨਮ ਜਨਮ ਸਿਵ ਪਦ ਅਨੁਰਾਗਾ ॥
ਤੇਹਿ ਕਾਰਨ ਹਿਮਗਿਰਿ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹ ਜਾਈ। ਜਨਮੀਂ ਪਾਰਬਤੀ ਤਨੁ ਪਾਈ ॥
ਜਬ ਤੇਂ ਉਮਾ ਸੈਲ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹ ਜਾਈਂ। ਸਕਲ ਸਿਦ੍ਧਿ ਸਂਪਤਿ ਤਹਁ ਛਾਈ ॥
ਜਹਁ ਤਹਁ ਮੁਨਿਨ੍ਹ ਸੁਆਸ਼੍ਰਮ ਕੀਨ੍ਹੇ। ਉਚਿਤ ਬਾਸ ਹਿਮ ਭੂਧਰ ਦੀਨ੍ਹੇ ॥

ਦੋ. ਸਦਾ ਸੁਮਨ ਫਲ ਸਹਿਤ ਸਬ ਦ੍ਰੁਮ ਨਵ ਨਾਨਾ ਜਾਤਿ।

ਪ੍ਰਗਟੀਂ ਸੁਂਦਰ ਸੈਲ ਪਰ ਮਨਿ ਆਕਰ ਬਹੁ ਭਾਁਤਿ ॥ 65 ॥

ਸਰਿਤਾ ਸਬ ਪੁਨਿਤ ਜਲੁ ਬਹਹੀਂ। ਖਗ ਮ੍ਰੁਰੁਇਗ ਮਧੁਪ ਸੁਖੀ ਸਬ ਰਹਹੀਮ੍ ॥
ਸਹਜ ਬਯਰੁ ਸਬ ਜੀਵਨ੍ਹ ਤ੍ਯਾਗਾ। ਗਿਰਿ ਪਰ ਸਕਲ ਕਰਹਿਂ ਅਨੁਰਾਗਾ ॥
ਸੋਹ ਸੈਲ ਗਿਰਿਜਾ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹ ਆਏਁ। ਜਿਮਿ ਜਨੁ ਰਾਮਭਗਤਿ ਕੇ ਪਾਏਁ ॥
ਨਿਤ ਨੂਤਨ ਮਂਗਲ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹ ਤਾਸੂ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਦਿਕ ਗਾਵਹਿਂ ਜਸੁ ਜਾਸੂ ॥
ਨਾਰਦ ਸਮਾਚਾਰ ਸਬ ਪਾਏ। ਕੌਤੁਕਹੀਂ ਗਿਰਿ ਗੇਹ ਸਿਧਾਏ ॥
ਸੈਲਰਾਜ ਬਡ਼ ਆਦਰ ਕੀਨ੍ਹਾ। ਪਦ ਪਖਾਰਿ ਬਰ ਆਸਨੁ ਦੀਨ੍ਹਾ ॥
ਨਾਰਿ ਸਹਿਤ ਮੁਨਿ ਪਦ ਸਿਰੁ ਨਾਵਾ। ਚਰਨ ਸਲਿਲ ਸਬੁ ਭਵਨੁ ਸਿਂਚਾਵਾ ॥
ਨਿਜ ਸੌਭਾਗ੍ਯ ਬਹੁਤ ਗਿਰਿ ਬਰਨਾ। ਸੁਤਾ ਬੋਲਿ ਮੇਲੀ ਮੁਨਿ ਚਰਨਾ ॥

ਦੋ. ਤ੍ਰਿਕਾਲਗ੍ਯ ਸਰ੍ਬਗ੍ਯ ਤੁਮ੍ਹ ਗਤਿ ਸਰ੍ਬਤ੍ਰ ਤੁਮ੍ਹਾਰਿ ॥
ਕਹਹੁ ਸੁਤਾ ਕੇ ਦੋਸ਼ ਗੁਨ ਮੁਨਿਬਰ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਬਿਚਾਰਿ ॥ 66 ॥

ਕਹ ਮੁਨਿ ਬਿਹਸਿ ਗੂਢ਼ ਮ੍ਰੁਰੁਇਦੁ ਬਾਨੀ। ਸੁਤਾ ਤੁਮ੍ਹਾਰਿ ਸਕਲ ਗੁਨ ਖਾਨੀ ॥
ਸੁਂਦਰ ਸਹਜ ਸੁਸੀਲ ਸਯਾਨੀ। ਨਾਮ ਉਮਾ ਅਂਬਿਕਾ ਭਵਾਨੀ ॥
ਸਬ ਲਚ੍ਛਨ ਸਂਪਨ੍ਨ ਕੁਮਾਰੀ। ਹੋਇਹਿ ਸਂਤਤ ਪਿਯਹਿ ਪਿਆਰੀ ॥
ਸਦਾ ਅਚਲ ਏਹਿ ਕਰ ਅਹਿਵਾਤਾ। ਏਹਿ ਤੇਂ ਜਸੁ ਪੈਹਹਿਂ ਪਿਤੁ ਮਾਤਾ ॥
ਹੋਇਹਿ ਪੂਜ੍ਯ ਸਕਲ ਜਗ ਮਾਹੀਂ। ਏਹਿ ਸੇਵਤ ਕਛੁ ਦੁਰ੍ਲਭ ਨਾਹੀਮ੍ ॥
ਏਹਿ ਕਰ ਨਾਮੁ ਸੁਮਿਰਿ ਸਂਸਾਰਾ। ਤ੍ਰਿਯ ਚਢ਼ਹਹਿਁ ਪਤਿਬ੍ਰਤ ਅਸਿਧਾਰਾ ॥
ਸੈਲ ਸੁਲਚ੍ਛਨ ਸੁਤਾ ਤੁਮ੍ਹਾਰੀ। ਸੁਨਹੁ ਜੇ ਅਬ ਅਵਗੁਨ ਦੁਇ ਚਾਰੀ ॥
ਅਗੁਨ ਅਮਾਨ ਮਾਤੁ ਪਿਤੁ ਹੀਨਾ। ਉਦਾਸੀਨ ਸਬ ਸਂਸਯ ਛੀਨਾ ॥

ਦੋ. ਜੋਗੀ ਜਟਿਲ ਅਕਾਮ ਮਨ ਨਗਨ ਅਮਂਗਲ ਬੇਸ਼ ॥
ਅਸ ਸ੍ਵਾਮੀ ਏਹਿ ਕਹਁ ਮਿਲਿਹਿ ਪਰੀ ਹਸ੍ਤ ਅਸਿ ਰੇਖ ॥ 67 ॥

ਸੁਨਿ ਮੁਨਿ ਗਿਰਾ ਸਤ੍ਯ ਜਿਯਁ ਜਾਨੀ। ਦੁਖ ਦਂਪਤਿਹਿ ਉਮਾ ਹਰਸ਼ਾਨੀ ॥
ਨਾਰਦਹੁਁ ਯਹ ਭੇਦੁ ਨ ਜਾਨਾ। ਦਸਾ ਏਕ ਸਮੁਝਬ ਬਿਲਗਾਨਾ ॥
ਸਕਲ ਸਖੀਂ ਗਿਰਿਜਾ ਗਿਰਿ ਮੈਨਾ। ਪੁਲਕ ਸਰੀਰ ਭਰੇ ਜਲ ਨੈਨਾ ॥
ਹੋਇ ਨ ਮ੍ਰੁਰੁਇਸ਼ਾ ਦੇਵਰਿਸ਼ਿ ਭਾਸ਼ਾ। ਉਮਾ ਸੋ ਬਚਨੁ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਧਰਿ ਰਾਖਾ ॥
ਉਪਜੇਉ ਸਿਵ ਪਦ ਕਮਲ ਸਨੇਹੂ। ਮਿਲਨ ਕਠਿਨ ਮਨ ਭਾ ਸਂਦੇਹੂ ॥
ਜਾਨਿ ਕੁਅਵਸਰੁ ਪ੍ਰੀਤਿ ਦੁਰਾਈ। ਸਖੀ ਉਛਁਗ ਬੈਠੀ ਪੁਨਿ ਜਾਈ ॥
ਝੂਠਿ ਨ ਹੋਇ ਦੇਵਰਿਸ਼ਿ ਬਾਨੀ। ਸੋਚਹਿ ਦਂਪਤਿ ਸਖੀਂ ਸਯਾਨੀ ॥
ਉਰ ਧਰਿ ਧੀਰ ਕਹਿ ਗਿਰਿਰ੍AU। ਕਹਹੁ ਨਾਥ ਕਾ ਕਰਿਅ ਉਪ੍AU ॥

ਦੋ. ਕਹ ਮੁਨੀਸ ਹਿਮਵਂਤ ਸੁਨੁ ਜੋ ਬਿਧਿ ਲਿਖਾ ਲਿਲਾਰ।
ਦੇਵ ਦਨੁਜ ਨਰ ਨਾਗ ਮੁਨਿ ਕੌ ਨ ਮੇਟਨਿਹਾਰ ॥ 68 ॥

ਤਦਪਿ ਏਕ ਮੈਂ ਕਹੁਁ ਉਪਾਈ। ਹੋਇ ਕਰੈ ਜੌਂ ਦੈਉ ਸਹਾਈ ॥
ਜਸ ਬਰੁ ਮੈਂ ਬਰਨੇਉਁ ਤੁਮ੍ਹ ਪਾਹੀਂ। ਮਿਲਹਿ ਉਮਹਿ ਤਸ ਸਂਸਯ ਨਾਹੀਮ੍ ॥
ਜੇ ਜੇ ਬਰ ਕੇ ਦੋਸ਼ ਬਖਾਨੇ। ਤੇ ਸਬ ਸਿਵ ਪਹਿ ਮੈਂ ਅਨੁਮਾਨੇ ॥
ਜੌਂ ਬਿਬਾਹੁ ਸਂਕਰ ਸਨ ਹੋਈ। ਦੋਸ਼ੁ ਗੁਨ ਸਮ ਕਹ ਸਬੁ ਕੋਈ ॥
ਜੌਂ ਅਹਿ ਸੇਜ ਸਯਨ ਹਰਿ ਕਰਹੀਂ। ਬੁਧ ਕਛੁ ਤਿਨ੍ਹ ਕਰ ਦੋਸ਼ੁ ਨ ਧਰਹੀਮ੍ ॥
ਭਾਨੁ ਕ੍ਰੁਰੁਇਸਾਨੁ ਸਰ੍ਬ ਰਸ ਖਾਹੀਂ। ਤਿਨ੍ਹ ਕਹਁ ਮਂਦ ਕਹਤ ਕੌ ਨਾਹੀਮ੍ ॥
ਸੁਭ ਅਰੁ ਅਸੁਭ ਸਲਿਲ ਸਬ ਬਹੀ। ਸੁਰਸਰਿ ਕੌ ਅਪੁਨੀਤ ਨ ਕਹੀ ॥
ਸਮਰਥ ਕਹੁਁ ਨਹਿਂ ਦੋਸ਼ੁ ਗੋਸਾਈ। ਰਬਿ ਪਾਵਕ ਸੁਰਸਰਿ ਕੀ ਨਾਈ ॥

ਦੋ. ਜੌਂ ਅਸ ਹਿਸਿਸ਼ਾ ਕਰਹਿਂ ਨਰ ਜਡ਼ਇ ਬਿਬੇਕ ਅਭਿਮਾਨ।
ਪਰਹਿਂ ਕਲਪ ਭਰਿ ਨਰਕ ਮਹੁਁ ਜੀਵ ਕਿ ਈਸ ਸਮਾਨ ॥ 69 ॥

ਸੁਰਸਰਿ ਜਲ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤ ਬਾਰੁਨਿ ਜਾਨਾ। ਕਬਹੁਁ ਨ ਸਂਤ ਕਰਹਿਂ ਤੇਹਿ ਪਾਨਾ ॥
ਸੁਰਸਰਿ ਮਿਲੇਂ ਸੋ ਪਾਵਨ ਜੈਸੇਂ। ਈਸ ਅਨੀਸਹਿ ਅਂਤਰੁ ਤੈਸੇਮ੍ ॥
ਸਂਭੁ ਸਹਜ ਸਮਰਥ ਭਗਵਾਨਾ। ਏਹਿ ਬਿਬਾਹਁ ਸਬ ਬਿਧਿ ਕਲ੍ਯਾਨਾ ॥
ਦੁਰਾਰਾਧ੍ਯ ਪੈ ਅਹਹਿਂ ਮਹੇਸੂ। ਆਸੁਤੋਸ਼ ਪੁਨਿ ਕਿਏਁ ਕਲੇਸੂ ॥
ਜੌਂ ਤਪੁ ਕਰੈ ਕੁਮਾਰਿ ਤੁਮ੍ਹਾਰੀ। ਭਾਵਿਉ ਮੇਟਿ ਸਕਹਿਂ ਤ੍ਰਿਪੁਰਾਰੀ ॥
ਜਦ੍ਯਪਿ ਬਰ ਅਨੇਕ ਜਗ ਮਾਹੀਂ। ਏਹਿ ਕਹਁ ਸਿਵ ਤਜਿ ਦੂਸਰ ਨਾਹੀਮ੍ ॥
ਬਰ ਦਾਯਕ ਪ੍ਰਨਤਾਰਤਿ ਭਂਜਨ। ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਸਿਂਧੁ ਸੇਵਕ ਮਨ ਰਂਜਨ ॥
ਇਚ੍ਛਿਤ ਫਲ ਬਿਨੁ ਸਿਵ ਅਵਰਾਧੇ। ਲਹਿਅ ਨ ਕੋਟਿ ਜੋਗ ਜਪ ਸਾਧੇਮ੍ ॥

ਦੋ. ਅਸ ਕਹਿ ਨਾਰਦ ਸੁਮਿਰਿ ਹਰਿ ਗਿਰਿਜਹਿ ਦੀਨ੍ਹਿ ਅਸੀਸ।
ਹੋਇਹਿ ਯਹ ਕਲ੍ਯਾਨ ਅਬ ਸਂਸਯ ਤਜਹੁ ਗਿਰੀਸ ॥ 70 ॥

ਕਹਿ ਅਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮਭਵਨ ਮੁਨਿ ਗਯੂ। ਆਗਿਲ ਚਰਿਤ ਸੁਨਹੁ ਜਸ ਭਯੂ ॥
ਪਤਿਹਿ ਏਕਾਂਤ ਪਾਇ ਕਹ ਮੈਨਾ। ਨਾਥ ਨ ਮੈਂ ਸਮੁਝੇ ਮੁਨਿ ਬੈਨਾ ॥
ਜੌਂ ਘਰੁ ਬਰੁ ਕੁਲੁ ਹੋਇ ਅਨੂਪਾ। ਕਰਿਅ ਬਿਬਾਹੁ ਸੁਤਾ ਅਨੁਰੁਪਾ ॥
ਨ ਤ ਕਨ੍ਯਾ ਬਰੁ ਰਹੁ ਕੁਆਰੀ। ਕਂਤ ਉਮਾ ਮਮ ਪ੍ਰਾਨਪਿਆਰੀ ॥
ਜੌਂ ਨ ਮਿਲਹਿ ਬਰੁ ਗਿਰਿਜਹਿ ਜੋਗੂ। ਗਿਰਿ ਜਡ਼ ਸਹਜ ਕਹਿਹਿ ਸਬੁ ਲੋਗੂ ॥
ਸੋਇ ਬਿਚਾਰਿ ਪਤਿ ਕਰੇਹੁ ਬਿਬਾਹੂ। ਜੇਹਿਂ ਨ ਬਹੋਰਿ ਹੋਇ ਉਰ ਦਾਹੂ ॥
ਅਸ ਕਹਿ ਪਰਿ ਚਰਨ ਧਰਿ ਸੀਸਾ। ਬੋਲੇ ਸਹਿਤ ਸਨੇਹ ਗਿਰੀਸਾ ॥
ਬਰੁ ਪਾਵਕ ਪ੍ਰਗਟੈ ਸਸਿ ਮਾਹੀਂ। ਨਾਰਦ ਬਚਨੁ ਅਨ੍ਯਥਾ ਨਾਹੀਮ੍ ॥

ਦੋ. ਪ੍ਰਿਯਾ ਸੋਚੁ ਪਰਿਹਰਹੁ ਸਬੁ ਸੁਮਿਰਹੁ ਸ਼੍ਰੀਭਗਵਾਨ।
ਪਾਰਬਤਿਹਿ ਨਿਰਮਯੁ ਜੇਹਿਂ ਸੋਇ ਕਰਿਹਿ ਕਲ੍ਯਾਨ ॥ 71 ॥

ਅਬ ਜੌ ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਸੁਤਾ ਪਰ ਨੇਹੂ। ਤੌ ਅਸ ਜਾਇ ਸਿਖਾਵਨ ਦੇਹੂ ॥
ਕਰੈ ਸੋ ਤਪੁ ਜੇਹਿਂ ਮਿਲਹਿਂ ਮਹੇਸੂ। ਆਨ ਉਪਾਯਁ ਨ ਮਿਟਹਿ ਕਲੇਸੂ ॥
ਨਾਰਦ ਬਚਨ ਸਗਰ੍ਭ ਸਹੇਤੂ। ਸੁਂਦਰ ਸਬ ਗੁਨ ਨਿਧਿ ਬ੍ਰੁਰੁਇਸ਼ਕੇਤੂ ॥
ਅਸ ਬਿਚਾਰਿ ਤੁਮ੍ਹ ਤਜਹੁ ਅਸਂਕਾ। ਸਬਹਿ ਭਾਁਤਿ ਸਂਕਰੁ ਅਕਲਂਕਾ ॥
ਸੁਨਿ ਪਤਿ ਬਚਨ ਹਰਸ਼ਿ ਮਨ ਮਾਹੀਂ। ਗੀ ਤੁਰਤ ਉਠਿ ਗਿਰਿਜਾ ਪਾਹੀਮ੍ ॥
ਉਮਹਿ ਬਿਲੋਕਿ ਨਯਨ ਭਰੇ ਬਾਰੀ। ਸਹਿਤ ਸਨੇਹ ਗੋਦ ਬੈਠਾਰੀ ॥
ਬਾਰਹਿਂ ਬਾਰ ਲੇਤਿ ਉਰ ਲਾਈ। ਗਦਗਦ ਕਂਠ ਨ ਕਛੁ ਕਹਿ ਜਾਈ ॥
ਜਗਤ ਮਾਤੁ ਸਰ੍ਬਗ੍ਯ ਭਵਾਨੀ। ਮਾਤੁ ਸੁਖਦ ਬੋਲੀਂ ਮ੍ਰੁਰੁਇਦੁ ਬਾਨੀ ॥

ਦੋ. ਸੁਨਹਿ ਮਾਤੁ ਮੈਂ ਦੀਖ ਅਸ ਸਪਨ ਸੁਨਾਵੁਁ ਤੋਹਿ।
ਸੁਂਦਰ ਗੌਰ ਸੁਬਿਪ੍ਰਬਰ ਅਸ ਉਪਦੇਸੇਉ ਮੋਹਿ ॥ 72 ॥

ਕਰਹਿ ਜਾਇ ਤਪੁ ਸੈਲਕੁਮਾਰੀ। ਨਾਰਦ ਕਹਾ ਸੋ ਸਤ੍ਯ ਬਿਚਾਰੀ ॥
ਮਾਤੁ ਪਿਤਹਿ ਪੁਨਿ ਯਹ ਮਤ ਭਾਵਾ। ਤਪੁ ਸੁਖਪ੍ਰਦ ਦੁਖ ਦੋਸ਼ ਨਸਾਵਾ ॥
ਤਪਬਲ ਰਚਿ ਪ੍ਰਪਂਚ ਬਿਧਾਤਾ। ਤਪਬਲ ਬਿਸ਼੍ਨੁ ਸਕਲ ਜਗ ਤ੍ਰਾਤਾ ॥
ਤਪਬਲ ਸਂਭੁ ਕਰਹਿਂ ਸਂਘਾਰਾ। ਤਪਬਲ ਸੇਸ਼ੁ ਧਰਿ ਮਹਿਭਾਰਾ ॥
ਤਪ ਅਧਾਰ ਸਬ ਸ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਟਿ ਭਵਾਨੀ। ਕਰਹਿ ਜਾਇ ਤਪੁ ਅਸ ਜਿਯਁ ਜਾਨੀ ॥
ਸੁਨਤ ਬਚਨ ਬਿਸਮਿਤ ਮਹਤਾਰੀ। ਸਪਨ ਸੁਨਾਯੁ ਗਿਰਿਹਿ ਹਁਕਾਰੀ ॥
ਮਾਤੁ ਪਿਤੁਹਿ ਬਹੁਬਿਧਿ ਸਮੁਝਾਈ। ਚਲੀਂ ਉਮਾ ਤਪ ਹਿਤ ਹਰਸ਼ਾਈ ॥
ਪ੍ਰਿਯ ਪਰਿਵਾਰ ਪਿਤਾ ਅਰੁ ਮਾਤਾ। ਭੇ ਬਿਕਲ ਮੁਖ ਆਵ ਨ ਬਾਤਾ ॥

ਦੋ. ਬੇਦਸਿਰਾ ਮੁਨਿ ਆਇ ਤਬ ਸਬਹਿ ਕਹਾ ਸਮੁਝਾਇ ॥
ਪਾਰਬਤੀ ਮਹਿਮਾ ਸੁਨਤ ਰਹੇ ਪ੍ਰਬੋਧਹਿ ਪਾਇ ॥ 73 ॥

ਉਰ ਧਰਿ ਉਮਾ ਪ੍ਰਾਨਪਤਿ ਚਰਨਾ। ਜਾਇ ਬਿਪਿਨ ਲਾਗੀਂ ਤਪੁ ਕਰਨਾ ॥
ਅਤਿ ਸੁਕੁਮਾਰ ਨ ਤਨੁ ਤਪ ਜੋਗੂ। ਪਤਿ ਪਦ ਸੁਮਿਰਿ ਤਜੇਉ ਸਬੁ ਭੋਗੂ ॥
ਨਿਤ ਨਵ ਚਰਨ ਉਪਜ ਅਨੁਰਾਗਾ। ਬਿਸਰੀ ਦੇਹ ਤਪਹਿਂ ਮਨੁ ਲਾਗਾ ॥
ਸਂਬਤ ਸਹਸ ਮੂਲ ਫਲ ਖਾਏ। ਸਾਗੁ ਖਾਇ ਸਤ ਬਰਸ਼ ਗਵਾਁਏ ॥
ਕਛੁ ਦਿਨ ਭੋਜਨੁ ਬਾਰਿ ਬਤਾਸਾ। ਕਿਏ ਕਠਿਨ ਕਛੁ ਦਿਨ ਉਪਬਾਸਾ ॥
ਬੇਲ ਪਾਤੀ ਮਹਿ ਪਰਿ ਸੁਖਾਈ। ਤੀਨਿ ਸਹਸ ਸਂਬਤ ਸੋਈ ਖਾਈ ॥
ਪੁਨਿ ਪਰਿਹਰੇ ਸੁਖਾਨੇਉ ਪਰਨਾ। ਉਮਹਿ ਨਾਮ ਤਬ ਭਯੁ ਅਪਰਨਾ ॥
ਦੇਖਿ ਉਮਹਿ ਤਪ ਖੀਨ ਸਰੀਰਾ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਗਿਰਾ ਭੈ ਗਗਨ ਗਭੀਰਾ ॥

ਦੋ. ਭਯੁ ਮਨੋਰਥ ਸੁਫਲ ਤਵ ਸੁਨੁ ਗਿਰਿਜਾਕੁਮਾਰਿ।
ਪਰਿਹਰੁ ਦੁਸਹ ਕਲੇਸ ਸਬ ਅਬ ਮਿਲਿਹਹਿਂ ਤ੍ਰਿਪੁਰਾਰਿ ॥ 74 ॥

ਅਸ ਤਪੁ ਕਾਹੁਁ ਨ ਕੀਨ੍ਹ ਭਵਾਨੀ। ਭੁ ਅਨੇਕ ਧੀਰ ਮੁਨਿ ਗ੍ਯਾਨੀ ॥
ਅਬ ਉਰ ਧਰਹੁ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਬਰ ਬਾਨੀ। ਸਤ੍ਯ ਸਦਾ ਸਂਤਤ ਸੁਚਿ ਜਾਨੀ ॥
ਆਵੈ ਪਿਤਾ ਬੋਲਾਵਨ ਜਬਹੀਂ। ਹਠ ਪਰਿਹਰਿ ਘਰ ਜਾਏਹੁ ਤਬਹੀਮ੍ ॥
ਮਿਲਹਿਂ ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਜਬ ਸਪ੍ਤ ਰਿਸ਼ੀਸਾ। ਜਾਨੇਹੁ ਤਬ ਪ੍ਰਮਾਨ ਬਾਗੀਸਾ ॥
ਸੁਨਤ ਗਿਰਾ ਬਿਧਿ ਗਗਨ ਬਖਾਨੀ। ਪੁਲਕ ਗਾਤ ਗਿਰਿਜਾ ਹਰਸ਼ਾਨੀ ॥
ਉਮਾ ਚਰਿਤ ਸੁਂਦਰ ਮੈਂ ਗਾਵਾ। ਸੁਨਹੁ ਸਂਭੁ ਕਰ ਚਰਿਤ ਸੁਹਾਵਾ ॥
ਜਬ ਤੇਂ ਸਤੀ ਜਾਇ ਤਨੁ ਤ੍ਯਾਗਾ। ਤਬ ਸੇਂ ਸਿਵ ਮਨ ਭਯੁ ਬਿਰਾਗਾ ॥
ਜਪਹਿਂ ਸਦਾ ਰਘੁਨਾਯਕ ਨਾਮਾ। ਜਹਁ ਤਹਁ ਸੁਨਹਿਂ ਰਾਮ ਗੁਨ ਗ੍ਰਾਮਾ ॥

ਦੋ. ਚਿਦਾਨਂਦ ਸੁਖਧਾਮ ਸਿਵ ਬਿਗਤ ਮੋਹ ਮਦ ਕਾਮ।
ਬਿਚਰਹਿਂ ਮਹਿ ਧਰਿ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਹਰਿ ਸਕਲ ਲੋਕ ਅਭਿਰਾਮ ॥ 75 ॥

ਕਤਹੁਁ ਮੁਨਿਨ੍ਹ ਉਪਦੇਸਹਿਂ ਗ੍ਯਾਨਾ। ਕਤਹੁਁ ਰਾਮ ਗੁਨ ਕਰਹਿਂ ਬਖਾਨਾ ॥
ਜਦਪਿ ਅਕਾਮ ਤਦਪਿ ਭਗਵਾਨਾ। ਭਗਤ ਬਿਰਹ ਦੁਖ ਦੁਖਿਤ ਸੁਜਾਨਾ ॥
ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਗਯੁ ਕਾਲੁ ਬਹੁ ਬੀਤੀ। ਨਿਤ ਨੈ ਹੋਇ ਰਾਮ ਪਦ ਪ੍ਰੀਤੀ ॥
ਨੈਮੁ ਪ੍ਰੇਮੁ ਸਂਕਰ ਕਰ ਦੇਖਾ। ਅਬਿਚਲ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਭਗਤਿ ਕੈ ਰੇਖਾ ॥
ਪ੍ਰਗਟੈ ਰਾਮੁ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤਗ੍ਯ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਲਾ। ਰੂਪ ਸੀਲ ਨਿਧਿ ਤੇਜ ਬਿਸਾਲਾ ॥
ਬਹੁ ਪ੍ਰਕਾਰ ਸਂਕਰਹਿ ਸਰਾਹਾ। ਤੁਮ੍ਹ ਬਿਨੁ ਅਸ ਬ੍ਰਤੁ ਕੋ ਨਿਰਬਾਹਾ ॥
ਬਹੁਬਿਧਿ ਰਾਮ ਸਿਵਹਿ ਸਮੁਝਾਵਾ। ਪਾਰਬਤੀ ਕਰ ਜਨ੍ਮੁ ਸੁਨਾਵਾ ॥
ਅਤਿ ਪੁਨੀਤ ਗਿਰਿਜਾ ਕੈ ਕਰਨੀ। ਬਿਸ੍ਤਰ ਸਹਿਤ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਨਿਧਿ ਬਰਨੀ ॥

ਦੋ. ਅਬ ਬਿਨਤੀ ਮਮ ਸੁਨੇਹੁ ਸਿਵ ਜੌਂ ਮੋ ਪਰ ਨਿਜ ਨੇਹੁ।
ਜਾਇ ਬਿਬਾਹਹੁ ਸੈਲਜਹਿ ਯਹ ਮੋਹਿ ਮਾਗੇਂ ਦੇਹੁ ॥ 76 ॥

ਕਹ ਸਿਵ ਜਦਪਿ ਉਚਿਤ ਅਸ ਨਾਹੀਂ। ਨਾਥ ਬਚਨ ਪੁਨਿ ਮੇਟਿ ਨ ਜਾਹੀਮ੍ ॥
ਸਿਰ ਧਰਿ ਆਯਸੁ ਕਰਿਅ ਤੁਮ੍ਹਾਰਾ। ਪਰਮ ਧਰਮੁ ਯਹ ਨਾਥ ਹਮਾਰਾ ॥
ਮਾਤੁ ਪਿਤਾ ਗੁਰ ਪ੍ਰਭੁ ਕੈ ਬਾਨੀ। ਬਿਨਹਿਂ ਬਿਚਾਰ ਕਰਿਅ ਸੁਭ ਜਾਨੀ ॥
ਤੁਮ੍ਹ ਸਬ ਭਾਁਤਿ ਪਰਮ ਹਿਤਕਾਰੀ। ਅਗ੍ਯਾ ਸਿਰ ਪਰ ਨਾਥ ਤੁਮ੍ਹਾਰੀ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਤੋਸ਼ੇਉ ਸੁਨਿ ਸਂਕਰ ਬਚਨਾ। ਭਕ੍ਤਿ ਬਿਬੇਕ ਧਰ੍ਮ ਜੁਤ ਰਚਨਾ ॥
ਕਹ ਪ੍ਰਭੁ ਹਰ ਤੁਮ੍ਹਾਰ ਪਨ ਰਹੇਊ। ਅਬ ਉਰ ਰਾਖੇਹੁ ਜੋ ਹਮ ਕਹੇਊ ॥
ਅਂਤਰਧਾਨ ਭੇ ਅਸ ਭਾਸ਼ੀ। ਸਂਕਰ ਸੋਇ ਮੂਰਤਿ ਉਰ ਰਾਖੀ ॥
ਤਬਹਿਂ ਸਪ੍ਤਰਿਸ਼ਿ ਸਿਵ ਪਹਿਂ ਆਏ। ਬੋਲੇ ਪ੍ਰਭੁ ਅਤਿ ਬਚਨ ਸੁਹਾਏ ॥

ਦੋ. ਪਾਰਬਤੀ ਪਹਿਂ ਜਾਇ ਤੁਮ੍ਹ ਪ੍ਰੇਮ ਪਰਿਚ੍ਛਾ ਲੇਹੁ।
ਗਿਰਿਹਿ ਪ੍ਰੇਰਿ ਪਠੇਹੁ ਭਵਨ ਦੂਰਿ ਕਰੇਹੁ ਸਂਦੇਹੁ ॥ 77 ॥

ਰਿਸ਼ਿਨ੍ਹ ਗੌਰਿ ਦੇਖੀ ਤਹਁ ਕੈਸੀ। ਮੂਰਤਿਮਂਤ ਤਪਸ੍ਯਾ ਜੈਸੀ ॥
ਬੋਲੇ ਮੁਨਿ ਸੁਨੁ ਸੈਲਕੁਮਾਰੀ। ਕਰਹੁ ਕਵਨ ਕਾਰਨ ਤਪੁ ਭਾਰੀ ॥
ਕੇਹਿ ਅਵਰਾਧਹੁ ਕਾ ਤੁਮ੍ਹ ਚਹਹੂ। ਹਮ ਸਨ ਸਤ੍ਯ ਮਰਮੁ ਕਿਨ ਕਹਹੂ ॥
ਕਹਤ ਬਚਤ ਮਨੁ ਅਤਿ ਸਕੁਚਾਈ। ਹਁਸਿਹਹੁ ਸੁਨਿ ਹਮਾਰਿ ਜਡ਼ਤਾਈ ॥
ਮਨੁ ਹਠ ਪਰਾ ਨ ਸੁਨਿ ਸਿਖਾਵਾ। ਚਹਤ ਬਾਰਿ ਪਰ ਭੀਤਿ ਉਠਾਵਾ ॥
ਨਾਰਦ ਕਹਾ ਸਤ੍ਯ ਸੋਇ ਜਾਨਾ। ਬਿਨੁ ਪਂਖਨ੍ਹ ਹਮ ਚਹਹਿਂ ਉਡ਼ਆਨਾ ॥
ਦੇਖਹੁ ਮੁਨਿ ਅਬਿਬੇਕੁ ਹਮਾਰਾ। ਚਾਹਿਅ ਸਦਾ ਸਿਵਹਿ ਭਰਤਾਰਾ ॥

ਦੋ. ਸੁਨਤ ਬਚਨ ਬਿਹਸੇ ਰਿਸ਼ਯ ਗਿਰਿਸਂਭਵ ਤਬ ਦੇਹ।
ਨਾਰਦ ਕਰ ਉਪਦੇਸੁ ਸੁਨਿ ਕਹਹੁ ਬਸੇਉ ਕਿਸੁ ਗੇਹ ॥ 78 ॥

ਦਚ੍ਛਸੁਤਨ੍ਹ ਉਪਦੇਸੇਨ੍ਹਿ ਜਾਈ। ਤਿਨ੍ਹ ਫਿਰਿ ਭਵਨੁ ਨ ਦੇਖਾ ਆਈ ॥
ਚਿਤ੍ਰਕੇਤੁ ਕਰ ਘਰੁ ਉਨ ਘਾਲਾ। ਕਨਕਕਸਿਪੁ ਕਰ ਪੁਨਿ ਅਸ ਹਾਲਾ ॥
ਨਾਰਦ ਸਿਖ ਜੇ ਸੁਨਹਿਂ ਨਰ ਨਾਰੀ। ਅਵਸਿ ਹੋਹਿਂ ਤਜਿ ਭਵਨੁ ਭਿਖਾਰੀ ॥
ਮਨ ਕਪਟੀ ਤਨ ਸਜ੍ਜਨ ਚੀਨ੍ਹਾ। ਆਪੁ ਸਰਿਸ ਸਬਹੀ ਚਹ ਕੀਨ੍ਹਾ ॥
ਤੇਹਿ ਕੇਂ ਬਚਨ ਮਾਨਿ ਬਿਸ੍ਵਾਸਾ। ਤੁਮ੍ਹ ਚਾਹਹੁ ਪਤਿ ਸਹਜ ਉਦਾਸਾ ॥
ਨਿਰ੍ਗੁਨ ਨਿਲਜ ਕੁਬੇਸ਼ ਕਪਾਲੀ। ਅਕੁਲ ਅਗੇਹ ਦਿਗਂਬਰ ਬ੍ਯਾਲੀ ॥
ਕਹਹੁ ਕਵਨ ਸੁਖੁ ਅਸ ਬਰੁ ਪਾਏਁ। ਭਲ ਭੂਲਿਹੁ ਠਗ ਕੇ ਬੌਰਾਏਁ ॥
ਪਂਚ ਕਹੇਂ ਸਿਵਁ ਸਤੀ ਬਿਬਾਹੀ। ਪੁਨਿ ਅਵਡੇਰਿ ਮਰਾਏਨ੍ਹਿ ਤਾਹੀ ॥

ਦੋ. ਅਬ ਸੁਖ ਸੋਵਤ ਸੋਚੁ ਨਹਿ ਭੀਖ ਮਾਗਿ ਭਵ ਖਾਹਿਂ।
ਸਹਜ ਏਕਾਕਿਨ੍ਹ ਕੇ ਭਵਨ ਕਬਹੁਁ ਕਿ ਨਾਰਿ ਖਟਾਹਿਮ੍ ॥ 79 ॥

ਅਜਹੂਁ ਮਾਨਹੁ ਕਹਾ ਹਮਾਰਾ। ਹਮ ਤੁਮ੍ਹ ਕਹੁਁ ਬਰੁ ਨੀਕ ਬਿਚਾਰਾ ॥
ਅਤਿ ਸੁਂਦਰ ਸੁਚਿ ਸੁਖਦ ਸੁਸੀਲਾ। ਗਾਵਹਿਂ ਬੇਦ ਜਾਸੁ ਜਸ ਲੀਲਾ ॥
ਦੂਸ਼ਨ ਰਹਿਤ ਸਕਲ ਗੁਨ ਰਾਸੀ। ਸ਼੍ਰੀਪਤਿ ਪੁਰ ਬੈਕੁਂਠ ਨਿਵਾਸੀ ॥
ਅਸ ਬਰੁ ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਮਿਲਾਉਬ ਆਨੀ। ਸੁਨਤ ਬਿਹਸਿ ਕਹ ਬਚਨ ਭਵਾਨੀ ॥
ਸਤ੍ਯ ਕਹੇਹੁ ਗਿਰਿਭਵ ਤਨੁ ਏਹਾ। ਹਠ ਨ ਛੂਟ ਛੂਟੈ ਬਰੁ ਦੇਹਾ ॥
ਕਨਕੁ ਪੁਨਿ ਪਸ਼ਾਨ ਤੇਂ ਹੋਈ। ਜਾਰੇਹੁਁ ਸਹਜੁ ਨ ਪਰਿਹਰ ਸੋਈ ॥
ਨਾਰਦ ਬਚਨ ਨ ਮੈਂ ਪਰਿਹਰੂਁ। ਬਸੁ ਭਵਨੁ ਉਜਰੁ ਨਹਿਂ ਡਰੂਁ ॥
ਗੁਰ ਕੇਂ ਬਚਨ ਪ੍ਰਤੀਤਿ ਨ ਜੇਹੀ। ਸਪਨੇਹੁਁ ਸੁਗਮ ਨ ਸੁਖ ਸਿਧਿ ਤੇਹੀ ॥

ਦੋ. ਮਹਾਦੇਵ ਅਵਗੁਨ ਭਵਨ ਬਿਸ਼੍ਨੁ ਸਕਲ ਗੁਨ ਧਾਮ।
ਜੇਹਿ ਕਰ ਮਨੁ ਰਮ ਜਾਹਿ ਸਨ ਤੇਹਿ ਤੇਹੀ ਸਨ ਕਾਮ ॥ 80 ॥

ਜੌਂ ਤੁਮ੍ਹ ਮਿਲਤੇਹੁ ਪ੍ਰਥਮ ਮੁਨੀਸਾ। ਸੁਨਤਿਉਁ ਸਿਖ ਤੁਮ੍ਹਾਰਿ ਧਰਿ ਸੀਸਾ ॥
ਅਬ ਮੈਂ ਜਨ੍ਮੁ ਸਂਭੁ ਹਿਤ ਹਾਰਾ। ਕੋ ਗੁਨ ਦੂਸ਼ਨ ਕਰੈ ਬਿਚਾਰਾ ॥
ਜੌਂ ਤੁਮ੍ਹਰੇ ਹਠ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਬਿਸੇਸ਼ੀ। ਰਹਿ ਨ ਜਾਇ ਬਿਨੁ ਕਿਏਁ ਬਰੇਸ਼ੀ ॥
ਤੌ ਕੌਤੁਕਿਅਨ੍ਹ ਆਲਸੁ ਨਾਹੀਂ। ਬਰ ਕਨ੍ਯਾ ਅਨੇਕ ਜਗ ਮਾਹੀਮ੍ ॥
ਜਨ੍ਮ ਕੋਟਿ ਲਗਿ ਰਗਰ ਹਮਾਰੀ। ਬਰੁਁ ਸਂਭੁ ਨ ਤ ਰਹੁਁ ਕੁਆਰੀ ॥
ਤਜੁਁ ਨ ਨਾਰਦ ਕਰ ਉਪਦੇਸੂ। ਆਪੁ ਕਹਹਿ ਸਤ ਬਾਰ ਮਹੇਸੂ ॥
ਮੈਂ ਪਾ ਪਰੁਁ ਕਹਿ ਜਗਦਂਬਾ। ਤੁਮ੍ਹ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹ ਗਵਨਹੁ ਭਯੁ ਬਿਲਂਬਾ ॥
ਦੇਖਿ ਪ੍ਰੇਮੁ ਬੋਲੇ ਮੁਨਿ ਗ੍ਯਾਨੀ। ਜਯ ਜਯ ਜਗਦਂਬਿਕੇ ਭਵਾਨੀ ॥

ਦੋ. ਤੁਮ੍ਹ ਮਾਯਾ ਭਗਵਾਨ ਸਿਵ ਸਕਲ ਜਗਤ ਪਿਤੁ ਮਾਤੁ।
ਨਾਇ ਚਰਨ ਸਿਰ ਮੁਨਿ ਚਲੇ ਪੁਨਿ ਪੁਨਿ ਹਰਸ਼ਤ ਗਾਤੁ ॥ 81 ॥

ਜਾਇ ਮੁਨਿਨ੍ਹ ਹਿਮਵਂਤੁ ਪਠਾਏ। ਕਰਿ ਬਿਨਤੀ ਗਿਰਜਹਿਂ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹ ਲ੍ਯਾਏ ॥
ਬਹੁਰਿ ਸਪ੍ਤਰਿਸ਼ਿ ਸਿਵ ਪਹਿਂ ਜਾਈ। ਕਥਾ ਉਮਾ ਕੈ ਸਕਲ ਸੁਨਾਈ ॥
ਭੇ ਮਗਨ ਸਿਵ ਸੁਨਤ ਸਨੇਹਾ। ਹਰਸ਼ਿ ਸਪ੍ਤਰਿਸ਼ਿ ਗਵਨੇ ਗੇਹਾ ॥
ਮਨੁ ਥਿਰ ਕਰਿ ਤਬ ਸਂਭੁ ਸੁਜਾਨਾ। ਲਗੇ ਕਰਨ ਰਘੁਨਾਯਕ ਧ੍ਯਾਨਾ ॥
ਤਾਰਕੁ ਅਸੁਰ ਭਯੁ ਤੇਹਿ ਕਾਲਾ। ਭੁਜ ਪ੍ਰਤਾਪ ਬਲ ਤੇਜ ਬਿਸਾਲਾ ॥
ਤੇਂਹਿ ਸਬ ਲੋਕ ਲੋਕਪਤਿ ਜੀਤੇ। ਭੇ ਦੇਵ ਸੁਖ ਸਂਪਤਿ ਰੀਤੇ ॥
ਅਜਰ ਅਮਰ ਸੋ ਜੀਤਿ ਨ ਜਾਈ। ਹਾਰੇ ਸੁਰ ਕਰਿ ਬਿਬਿਧ ਲਰਾਈ ॥
ਤਬ ਬਿਰਂਚਿ ਸਨ ਜਾਇ ਪੁਕਾਰੇ। ਦੇਖੇ ਬਿਧਿ ਸਬ ਦੇਵ ਦੁਖਾਰੇ ॥

ਦੋ. ਸਬ ਸਨ ਕਹਾ ਬੁਝਾਇ ਬਿਧਿ ਦਨੁਜ ਨਿਧਨ ਤਬ ਹੋਇ।
ਸਂਭੁ ਸੁਕ੍ਰ ਸਂਭੂਤ ਸੁਤ ਏਹਿ ਜੀਤਿ ਰਨ ਸੋਇ ॥ 82 ॥

ਮੋਰ ਕਹਾ ਸੁਨਿ ਕਰਹੁ ਉਪਾਈ। ਹੋਇਹਿ ਈਸ੍ਵਰ ਕਰਿਹਿ ਸਹਾਈ ॥
ਸਤੀਂ ਜੋ ਤਜੀ ਦਚ੍ਛ ਮਖ ਦੇਹਾ। ਜਨਮੀ ਜਾਇ ਹਿਮਾਚਲ ਗੇਹਾ ॥
ਤੇਹਿਂ ਤਪੁ ਕੀਨ੍ਹ ਸਂਭੁ ਪਤਿ ਲਾਗੀ। ਸਿਵ ਸਮਾਧਿ ਬੈਠੇ ਸਬੁ ਤ੍ਯਾਗੀ ॥
ਜਦਪਿ ਅਹਿ ਅਸਮਂਜਸ ਭਾਰੀ। ਤਦਪਿ ਬਾਤ ਏਕ ਸੁਨਹੁ ਹਮਾਰੀ ॥
ਪਠਵਹੁ ਕਾਮੁ ਜਾਇ ਸਿਵ ਪਾਹੀਂ। ਕਰੈ ਛੋਭੁ ਸਂਕਰ ਮਨ ਮਾਹੀਮ੍ ॥
ਤਬ ਹਮ ਜਾਇ ਸਿਵਹਿ ਸਿਰ ਨਾਈ। ਕਰਵਾਉਬ ਬਿਬਾਹੁ ਬਰਿਆਈ ॥
ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਭਲੇਹਿ ਦੇਵਹਿਤ ਹੋਈ। ਮਰ ਅਤਿ ਨੀਕ ਕਹਿ ਸਬੁ ਕੋਈ ॥
ਅਸ੍ਤੁਤਿ ਸੁਰਨ੍ਹ ਕੀਨ੍ਹਿ ਅਤਿ ਹੇਤੂ। ਪ੍ਰਗਟੇਉ ਬਿਸ਼ਮਬਾਨ ਝਸ਼ਕੇਤੂ ॥

ਦੋ. ਸੁਰਨ੍ਹ ਕਹੀਂ ਨਿਜ ਬਿਪਤਿ ਸਬ ਸੁਨਿ ਮਨ ਕੀਨ੍ਹ ਬਿਚਾਰ।
ਸਂਭੁ ਬਿਰੋਧ ਨ ਕੁਸਲ ਮੋਹਿ ਬਿਹਸਿ ਕਹੇਉ ਅਸ ਮਾਰ ॥ 83 ॥

ਤਦਪਿ ਕਰਬ ਮੈਂ ਕਾਜੁ ਤੁਮ੍ਹਾਰਾ। ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਕਹ ਪਰਮ ਧਰਮ ਉਪਕਾਰਾ ॥
ਪਰ ਹਿਤ ਲਾਗਿ ਤਜਿ ਜੋ ਦੇਹੀ। ਸਂਤਤ ਸਂਤ ਪ੍ਰਸਂਸਹਿਂ ਤੇਹੀ ॥
ਅਸ ਕਹਿ ਚਲੇਉ ਸਬਹਿ ਸਿਰੁ ਨਾਈ। ਸੁਮਨ ਧਨੁਸ਼ ਕਰ ਸਹਿਤ ਸਹਾਈ ॥
ਚਲਤ ਮਾਰ ਅਸ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਬਿਚਾਰਾ। ਸਿਵ ਬਿਰੋਧ ਧ੍ਰੁਵ ਮਰਨੁ ਹਮਾਰਾ ॥
ਤਬ ਆਪਨ ਪ੍ਰਭਾਉ ਬਿਸ੍ਤਾਰਾ। ਨਿਜ ਬਸ ਕੀਨ੍ਹ ਸਕਲ ਸਂਸਾਰਾ ॥
ਕੋਪੇਉ ਜਬਹਿ ਬਾਰਿਚਰਕੇਤੂ। ਛਨ ਮਹੁਁ ਮਿਟੇ ਸਕਲ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਸੇਤੂ ॥
ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰ੍ਜ ਬ੍ਰਤ ਸਂਜਮ ਨਾਨਾ। ਧੀਰਜ ਧਰਮ ਗ੍ਯਾਨ ਬਿਗ੍ਯਾਨਾ ॥
ਸਦਾਚਾਰ ਜਪ ਜੋਗ ਬਿਰਾਗਾ। ਸਭਯ ਬਿਬੇਕ ਕਟਕੁ ਸਬ ਭਾਗਾ ॥

ਛਂ. ਭਾਗੇਉ ਬਿਬੇਕ ਸਹਾਯ ਸਹਿਤ ਸੋ ਸੁਭਟ ਸਂਜੁਗ ਮਹਿ ਮੁਰੇ।
ਸਦਗ੍ਰਂਥ ਪਰ੍ਬਤ ਕਂਦਰਨ੍ਹਿ ਮਹੁਁ ਜਾਇ ਤੇਹਿ ਅਵਸਰ ਦੁਰੇ ॥
ਹੋਨਿਹਾਰ ਕਾ ਕਰਤਾਰ ਕੋ ਰਖਵਾਰ ਜਗ ਖਰਭਰੁ ਪਰਾ।
ਦੁਇ ਮਾਥ ਕੇਹਿ ਰਤਿਨਾਥ ਜੇਹਿ ਕਹੁਁ ਕੋ਽ਪਿ ਕਰ ਧਨੁ ਸਰੁ ਧਰਾ ॥

ਦੋ. ਜੇ ਸਜੀਵ ਜਗ ਅਚਰ ਚਰ ਨਾਰਿ ਪੁਰੁਸ਼ ਅਸ ਨਾਮ।
ਤੇ ਨਿਜ ਨਿਜ ਮਰਜਾਦ ਤਜਿ ਭੇ ਸਕਲ ਬਸ ਕਾਮ ॥ 84 ॥

ਸਬ ਕੇ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਮਦਨ ਅਭਿਲਾਸ਼ਾ। ਲਤਾ ਨਿਹਾਰਿ ਨਵਹਿਂ ਤਰੁ ਸਾਖਾ ॥
ਨਦੀਂ ਉਮਗਿ ਅਂਬੁਧਿ ਕਹੁਁ ਧਾਈ। ਸਂਗਮ ਕਰਹਿਂ ਤਲਾਵ ਤਲਾਈ ॥
ਜਹਁ ਅਸਿ ਦਸਾ ਜਡ਼ਨ੍ਹ ਕੈ ਬਰਨੀ। ਕੋ ਕਹਿ ਸਕਿ ਸਚੇਤਨ ਕਰਨੀ ॥
ਪਸੁ ਪਚ੍ਛੀ ਨਭ ਜਲ ਥਲਚਾਰੀ। ਭੇ ਕਾਮਬਸ ਸਮਯ ਬਿਸਾਰੀ ॥
ਮਦਨ ਅਂਧ ਬ੍ਯਾਕੁਲ ਸਬ ਲੋਕਾ। ਨਿਸਿ ਦਿਨੁ ਨਹਿਂ ਅਵਲੋਕਹਿਂ ਕੋਕਾ ॥
ਦੇਵ ਦਨੁਜ ਨਰ ਕਿਂਨਰ ਬ੍ਯਾਲਾ। ਪ੍ਰੇਤ ਪਿਸਾਚ ਭੂਤ ਬੇਤਾਲਾ ॥
ਇਨ੍ਹ ਕੈ ਦਸਾ ਨ ਕਹੇਉਁ ਬਖਾਨੀ। ਸਦਾ ਕਾਮ ਕੇ ਚੇਰੇ ਜਾਨੀ ॥
ਸਿਦ੍ਧ ਬਿਰਕ੍ਤ ਮਹਾਮੁਨਿ ਜੋਗੀ। ਤੇਪਿ ਕਾਮਬਸ ਭੇ ਬਿਯੋਗੀ ॥

ਛਂ. ਭੇ ਕਾਮਬਸ ਜੋਗੀਸ ਤਾਪਸ ਪਾਵਁਰਨ੍ਹਿ ਕੀ ਕੋ ਕਹੈ।
ਦੇਖਹਿਂ ਚਰਾਚਰ ਨਾਰਿਮਯ ਜੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਮਯ ਦੇਖਤ ਰਹੇ ॥
ਅਬਲਾ ਬਿਲੋਕਹਿਂ ਪੁਰੁਸ਼ਮਯ ਜਗੁ ਪੁਰੁਸ਼ ਸਬ ਅਬਲਾਮਯਂ।
ਦੁਇ ਦਂਡ ਭਰਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਂਡ ਭੀਤਰ ਕਾਮਕ੍ਰੁਰੁਇਤ ਕੌਤੁਕ ਅਯਮ੍ ॥

ਸੋ. ਧਰੀ ਨ ਕਾਹੂਁ ਧਿਰ ਸਬਕੇ ਮਨ ਮਨਸਿਜ ਹਰੇ।
ਜੇ ਰਾਖੇ ਰਘੁਬੀਰ ਤੇ ਉਬਰੇ ਤੇਹਿ ਕਾਲ ਮਹੁਁ ॥ 85 ॥

ਉਭਯ ਘਰੀ ਅਸ ਕੌਤੁਕ ਭਯੂ। ਜੌ ਲਗਿ ਕਾਮੁ ਸਂਭੁ ਪਹਿਂ ਗਯੂ ॥
ਸਿਵਹਿ ਬਿਲੋਕਿ ਸਸਂਕੇਉ ਮਾਰੂ। ਭਯੁ ਜਥਾਥਿਤਿ ਸਬੁ ਸਂਸਾਰੂ ॥
ਭੇ ਤੁਰਤ ਸਬ ਜੀਵ ਸੁਖਾਰੇ। ਜਿਮਿ ਮਦ ਉਤਰਿ ਗੇਁ ਮਤਵਾਰੇ ॥
ਰੁਦ੍ਰਹਿ ਦੇਖਿ ਮਦਨ ਭਯ ਮਾਨਾ। ਦੁਰਾਧਰਸ਼ ਦੁਰ੍ਗਮ ਭਗਵਾਨਾ ॥
ਫਿਰਤ ਲਾਜ ਕਛੁ ਕਰਿ ਨਹਿਂ ਜਾਈ। ਮਰਨੁ ਠਾਨਿ ਮਨ ਰਚੇਸਿ ਉਪਾਈ ॥
ਪ੍ਰਗਟੇਸਿ ਤੁਰਤ ਰੁਚਿਰ ਰਿਤੁਰਾਜਾ। ਕੁਸੁਮਿਤ ਨਵ ਤਰੁ ਰਾਜਿ ਬਿਰਾਜਾ ॥
ਬਨ ਉਪਬਨ ਬਾਪਿਕਾ ਤਡ਼ਆਗਾ। ਪਰਮ ਸੁਭਗ ਸਬ ਦਿਸਾ ਬਿਭਾਗਾ ॥
ਜਹਁ ਤਹਁ ਜਨੁ ਉਮਗਤ ਅਨੁਰਾਗਾ। ਦੇਖਿ ਮੁਏਹੁਁ ਮਨ ਮਨਸਿਜ ਜਾਗਾ ॥

ਛਂ. ਜਾਗਿ ਮਨੋਭਵ ਮੁਏਹੁਁ ਮਨ ਬਨ ਸੁਭਗਤਾ ਨ ਪਰੈ ਕਹੀ।
ਸੀਤਲ ਸੁਗਂਧ ਸੁਮਂਦ ਮਾਰੁਤ ਮਦਨ ਅਨਲ ਸਖਾ ਸਹੀ ॥
ਬਿਕਸੇ ਸਰਨ੍ਹਿ ਬਹੁ ਕਂਜ ਗੁਂਜਤ ਪੁਂਜ ਮਂਜੁਲ ਮਧੁਕਰਾ।
ਕਲਹਂਸ ਪਿਕ ਸੁਕ ਸਰਸ ਰਵ ਕਰਿ ਗਾਨ ਨਾਚਹਿਂ ਅਪਛਰਾ ॥

ਦੋ. ਸਕਲ ਕਲਾ ਕਰਿ ਕੋਟਿ ਬਿਧਿ ਹਾਰੇਉ ਸੇਨ ਸਮੇਤ।
ਚਲੀ ਨ ਅਚਲ ਸਮਾਧਿ ਸਿਵ ਕੋਪੇਉ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਨਿਕੇਤ ॥ 86 ॥

ਦੇਖਿ ਰਸਾਲ ਬਿਟਪ ਬਰ ਸਾਖਾ। ਤੇਹਿ ਪਰ ਚਢ਼ਏਉ ਮਦਨੁ ਮਨ ਮਾਖਾ ॥
ਸੁਮਨ ਚਾਪ ਨਿਜ ਸਰ ਸਂਧਾਨੇ। ਅਤਿ ਰਿਸ ਤਾਕਿ ਸ਼੍ਰਵਨ ਲਗਿ ਤਾਨੇ ॥
ਛਾਡ਼ਏ ਬਿਸ਼ਮ ਬਿਸਿਖ ਉਰ ਲਾਗੇ। ਛੁਟਿ ਸਮਾਧਿ ਸਂਭੁ ਤਬ ਜਾਗੇ ॥
ਭਯੁ ਈਸ ਮਨ ਛੋਭੁ ਬਿਸੇਸ਼ੀ। ਨਯਨ ਉਘਾਰਿ ਸਕਲ ਦਿਸਿ ਦੇਖੀ ॥
ਸੌਰਭ ਪਲ੍ਲਵ ਮਦਨੁ ਬਿਲੋਕਾ। ਭਯੁ ਕੋਪੁ ਕਂਪੇਉ ਤ੍ਰੈਲੋਕਾ ॥
ਤਬ ਸਿਵਁ ਤੀਸਰ ਨਯਨ ਉਘਾਰਾ। ਚਿਤਵਤ ਕਾਮੁ ਭਯੁ ਜਰਿ ਛਾਰਾ ॥
ਹਾਹਾਕਾਰ ਭਯੁ ਜਗ ਭਾਰੀ। ਡਰਪੇ ਸੁਰ ਭੇ ਅਸੁਰ ਸੁਖਾਰੀ ॥
ਸਮੁਝਿ ਕਾਮਸੁਖੁ ਸੋਚਹਿਂ ਭੋਗੀ। ਭੇ ਅਕਂਟਕ ਸਾਧਕ ਜੋਗੀ ॥

ਛਂ. ਜੋਗਿ ਅਕਂਟਕ ਭੇ ਪਤਿ ਗਤਿ ਸੁਨਤ ਰਤਿ ਮੁਰੁਛਿਤ ਭੀ।
ਰੋਦਤਿ ਬਦਤਿ ਬਹੁ ਭਾਁਤਿ ਕਰੁਨਾ ਕਰਤਿ ਸਂਕਰ ਪਹਿਂ ਗੀ।
ਅਤਿ ਪ੍ਰੇਮ ਕਰਿ ਬਿਨਤੀ ਬਿਬਿਧ ਬਿਧਿ ਜੋਰਿ ਕਰ ਸਨ੍ਮੁਖ ਰਹੀ।
ਪ੍ਰਭੁ ਆਸੁਤੋਸ਼ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਲ ਸਿਵ ਅਬਲਾ ਨਿਰਖਿ ਬੋਲੇ ਸਹੀ ॥

ਦੋ. ਅਬ ਤੇਂ ਰਤਿ ਤਵ ਨਾਥ ਕਰ ਹੋਇਹਿ ਨਾਮੁ ਅਨਂਗੁ।
ਬਿਨੁ ਬਪੁ ਬ੍ਯਾਪਿਹਿ ਸਬਹਿ ਪੁਨਿ ਸੁਨੁ ਨਿਜ ਮਿਲਨ ਪ੍ਰਸਂਗੁ ॥ 87 ॥

ਜਬ ਜਦੁਬਂਸ ਕ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਨ ਅਵਤਾਰਾ। ਹੋਇਹਿ ਹਰਨ ਮਹਾ ਮਹਿਭਾਰਾ ॥
ਕ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਨ ਤਨਯ ਹੋਇਹਿ ਪਤਿ ਤੋਰਾ। ਬਚਨੁ ਅਨ੍ਯਥਾ ਹੋਇ ਨ ਮੋਰਾ ॥
ਰਤਿ ਗਵਨੀ ਸੁਨਿ ਸਂਕਰ ਬਾਨੀ। ਕਥਾ ਅਪਰ ਅਬ ਕਹੁਁ ਬਖਾਨੀ ॥
ਦੇਵਨ੍ਹ ਸਮਾਚਾਰ ਸਬ ਪਾਏ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਦਿਕ ਬੈਕੁਂਠ ਸਿਧਾਏ ॥
ਸਬ ਸੁਰ ਬਿਸ਼੍ਨੁ ਬਿਰਂਚਿ ਸਮੇਤਾ। ਗੇ ਜਹਾਁ ਸਿਵ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਨਿਕੇਤਾ ॥
ਪ੍ਰੁਰੁਇਥਕ ਪ੍ਰੁਰੁਇਥਕ ਤਿਨ੍ਹ ਕੀਨ੍ਹਿ ਪ੍ਰਸਂਸਾ। ਭੇ ਪ੍ਰਸਨ੍ਨ ਚਂਦ੍ਰ ਅਵਤਂਸਾ ॥
ਬੋਲੇ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਸਿਂਧੁ ਬ੍ਰੁਰੁਇਸ਼ਕੇਤੂ। ਕਹਹੁ ਅਮਰ ਆਏ ਕੇਹਿ ਹੇਤੂ ॥
ਕਹ ਬਿਧਿ ਤੁਮ੍ਹ ਪ੍ਰਭੁ ਅਂਤਰਜਾਮੀ। ਤਦਪਿ ਭਗਤਿ ਬਸ ਬਿਨਵੁਁ ਸ੍ਵਾਮੀ ॥

ਦੋ. ਸਕਲ ਸੁਰਨ੍ਹ ਕੇ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਅਸ ਸਂਕਰ ਪਰਮ ਉਛਾਹੁ।
ਨਿਜ ਨਯਨਨ੍ਹਿ ਦੇਖਾ ਚਹਹਿਂ ਨਾਥ ਤੁਮ੍ਹਾਰ ਬਿਬਾਹੁ ॥ 88 ॥

ਯਹ ਉਤ੍ਸਵ ਦੇਖਿਅ ਭਰਿ ਲੋਚਨ। ਸੋਇ ਕਛੁ ਕਰਹੁ ਮਦਨ ਮਦ ਮੋਚਨ।
ਕਾਮੁ ਜਾਰਿ ਰਤਿ ਕਹੁਁ ਬਰੁ ਦੀਨ੍ਹਾ। ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਸਿਂਧੁ ਯਹ ਅਤਿ ਭਲ ਕੀਨ੍ਹਾ ॥
ਸਾਸਤਿ ਕਰਿ ਪੁਨਿ ਕਰਹਿਂ ਪਸ੍AU। ਨਾਥ ਪ੍ਰਭੁਨ੍ਹ ਕਰ ਸਹਜ ਸੁਭ੍AU ॥
ਪਾਰਬਤੀਂ ਤਪੁ ਕੀਨ੍ਹ ਅਪਾਰਾ। ਕਰਹੁ ਤਾਸੁ ਅਬ ਅਂਗੀਕਾਰਾ ॥
ਸੁਨਿ ਬਿਧਿ ਬਿਨਯ ਸਮੁਝਿ ਪ੍ਰਭੁ ਬਾਨੀ। ਐਸੇਇ ਹੌ ਕਹਾ ਸੁਖੁ ਮਾਨੀ ॥
ਤਬ ਦੇਵਨ੍ਹ ਦੁਂਦੁਭੀਂ ਬਜਾਈਂ। ਬਰਸ਼ਿ ਸੁਮਨ ਜਯ ਜਯ ਸੁਰ ਸਾਈ ॥
ਅਵਸਰੁ ਜਾਨਿ ਸਪ੍ਤਰਿਸ਼ਿ ਆਏ। ਤੁਰਤਹਿਂ ਬਿਧਿ ਗਿਰਿਭਵਨ ਪਠਾਏ ॥
ਪ੍ਰਥਮ ਗੇ ਜਹਁ ਰਹੀ ਭਵਾਨੀ। ਬੋਲੇ ਮਧੁਰ ਬਚਨ ਛਲ ਸਾਨੀ ॥

ਦੋ. ਕਹਾ ਹਮਾਰ ਨ ਸੁਨੇਹੁ ਤਬ ਨਾਰਦ ਕੇਂ ਉਪਦੇਸ।
ਅਬ ਭਾ ਝੂਠ ਤੁਮ੍ਹਾਰ ਪਨ ਜਾਰੇਉ ਕਾਮੁ ਮਹੇਸ ॥ 89 ॥

ਮਾਸਪਾਰਾਯਣ,ਤੀਸਰਾ ਵਿਸ਼੍ਰਾਮ
ਸੁਨਿ ਬੋਲੀਂ ਮੁਸਕਾਇ ਭਵਾਨੀ। ਉਚਿਤ ਕਹੇਹੁ ਮੁਨਿਬਰ ਬਿਗ੍ਯਾਨੀ ॥
ਤੁਮ੍ਹਰੇਂ ਜਾਨ ਕਾਮੁ ਅਬ ਜਾਰਾ। ਅਬ ਲਗਿ ਸਂਭੁ ਰਹੇ ਸਬਿਕਾਰਾ ॥
ਹਮਰੇਂ ਜਾਨ ਸਦਾ ਸਿਵ ਜੋਗੀ। ਅਜ ਅਨਵਦ੍ਯ ਅਕਾਮ ਅਭੋਗੀ ॥
ਜੌਂ ਮੈਂ ਸਿਵ ਸੇਯੇ ਅਸ ਜਾਨੀ। ਪ੍ਰੀਤਿ ਸਮੇਤ ਕਰ੍ਮ ਮਨ ਬਾਨੀ ॥
ਤੌ ਹਮਾਰ ਪਨ ਸੁਨਹੁ ਮੁਨੀਸਾ। ਕਰਿਹਹਿਂ ਸਤ੍ਯ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਨਿਧਿ ਈਸਾ ॥
ਤੁਮ੍ਹ ਜੋ ਕਹਾ ਹਰ ਜਾਰੇਉ ਮਾਰਾ। ਸੋਇ ਅਤਿ ਬਡ਼ ਅਬਿਬੇਕੁ ਤੁਮ੍ਹਾਰਾ ॥
ਤਾਤ ਅਨਲ ਕਰ ਸਹਜ ਸੁਭ੍AU। ਹਿਮ ਤੇਹਿ ਨਿਕਟ ਜਾਇ ਨਹਿਂ ਕ੍AU ॥
ਗੇਁ ਸਮੀਪ ਸੋ ਅਵਸਿ ਨਸਾਈ। ਅਸਿ ਮਨ੍ਮਥ ਮਹੇਸ ਕੀ ਨਾਈ ॥

ਦੋ. ਹਿਯਁ ਹਰਸ਼ੇ ਮੁਨਿ ਬਚਨ ਸੁਨਿ ਦੇਖਿ ਪ੍ਰੀਤਿ ਬਿਸ੍ਵਾਸ ॥
ਚਲੇ ਭਵਾਨਿਹਿ ਨਾਇ ਸਿਰ ਗੇ ਹਿਮਾਚਲ ਪਾਸ ॥ 90 ॥

ਸਬੁ ਪ੍ਰਸਂਗੁ ਗਿਰਿਪਤਿਹਿ ਸੁਨਾਵਾ। ਮਦਨ ਦਹਨ ਸੁਨਿ ਅਤਿ ਦੁਖੁ ਪਾਵਾ ॥
ਬਹੁਰਿ ਕਹੇਉ ਰਤਿ ਕਰ ਬਰਦਾਨਾ। ਸੁਨਿ ਹਿਮਵਂਤ ਬਹੁਤ ਸੁਖੁ ਮਾਨਾ ॥
ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਬਿਚਾਰਿ ਸਂਭੁ ਪ੍ਰਭੁਤਾਈ। ਸਾਦਰ ਮੁਨਿਬਰ ਲਿਏ ਬੋਲਾਈ ॥
ਸੁਦਿਨੁ ਸੁਨਖਤੁ ਸੁਘਰੀ ਸੋਚਾਈ। ਬੇਗਿ ਬੇਦਬਿਧਿ ਲਗਨ ਧਰਾਈ ॥
ਪਤ੍ਰੀ ਸਪ੍ਤਰਿਸ਼ਿਨ੍ਹ ਸੋਇ ਦੀਨ੍ਹੀ। ਗਹਿ ਪਦ ਬਿਨਯ ਹਿਮਾਚਲ ਕੀਨ੍ਹੀ ॥
ਜਾਇ ਬਿਧਿਹਿ ਦੀਨ੍ਹਿ ਸੋ ਪਾਤੀ। ਬਾਚਤ ਪ੍ਰੀਤਿ ਨ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਸਮਾਤੀ ॥
ਲਗਨ ਬਾਚਿ ਅਜ ਸਬਹਿ ਸੁਨਾਈ। ਹਰਸ਼ੇ ਮੁਨਿ ਸਬ ਸੁਰ ਸਮੁਦਾਈ ॥
ਸੁਮਨ ਬ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਟਿ ਨਭ ਬਾਜਨ ਬਾਜੇ। ਮਂਗਲ ਕਲਸ ਦਸਹੁਁ ਦਿਸਿ ਸਾਜੇ ॥

ਦੋ. ਲਗੇ ਸਁਵਾਰਨ ਸਕਲ ਸੁਰ ਬਾਹਨ ਬਿਬਿਧ ਬਿਮਾਨ।
ਹੋਹਿ ਸਗੁਨ ਮਂਗਲ ਸੁਭਦ ਕਰਹਿਂ ਅਪਛਰਾ ਗਾਨ ॥ 91 ॥

ਸਿਵਹਿ ਸਂਭੁ ਗਨ ਕਰਹਿਂ ਸਿਂਗਾਰਾ। ਜਟਾ ਮੁਕੁਟ ਅਹਿ ਮੌਰੁ ਸਁਵਾਰਾ ॥
ਕੁਂਡਲ ਕਂਕਨ ਪਹਿਰੇ ਬ੍ਯਾਲਾ। ਤਨ ਬਿਭੂਤਿ ਪਟ ਕੇਹਰਿ ਛਾਲਾ ॥
ਸਸਿ ਲਲਾਟ ਸੁਂਦਰ ਸਿਰ ਗਂਗਾ। ਨਯਨ ਤੀਨਿ ਉਪਬੀਤ ਭੁਜਂਗਾ ॥
ਗਰਲ ਕਂਠ ਉਰ ਨਰ ਸਿਰ ਮਾਲਾ। ਅਸਿਵ ਬੇਸ਼ ਸਿਵਧਾਮ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਲਾ ॥
ਕਰ ਤ੍ਰਿਸੂਲ ਅਰੁ ਡਮਰੁ ਬਿਰਾਜਾ। ਚਲੇ ਬਸਹਁ ਚਢ਼ਇ ਬਾਜਹਿਂ ਬਾਜਾ ॥
ਦੇਖਿ ਸਿਵਹਿ ਸੁਰਤ੍ਰਿਯ ਮੁਸੁਕਾਹੀਂ। ਬਰ ਲਾਯਕ ਦੁਲਹਿਨਿ ਜਗ ਨਾਹੀਮ੍ ॥
ਬਿਸ਼੍ਨੁ ਬਿਰਂਚਿ ਆਦਿ ਸੁਰਬ੍ਰਾਤਾ। ਚਢ਼ਇ ਚਢ਼ਇ ਬਾਹਨ ਚਲੇ ਬਰਾਤਾ ॥
ਸੁਰ ਸਮਾਜ ਸਬ ਭਾਁਤਿ ਅਨੂਪਾ। ਨਹਿਂ ਬਰਾਤ ਦੂਲਹ ਅਨੁਰੂਪਾ ॥

ਦੋ. ਬਿਸ਼੍ਨੁ ਕਹਾ ਅਸ ਬਿਹਸਿ ਤਬ ਬੋਲਿ ਸਕਲ ਦਿਸਿਰਾਜ।
ਬਿਲਗ ਬਿਲਗ ਹੋਇ ਚਲਹੁ ਸਬ ਨਿਜ ਨਿਜ ਸਹਿਤ ਸਮਾਜ ॥ 92 ॥

ਬਰ ਅਨੁਹਾਰਿ ਬਰਾਤ ਨ ਭਾਈ। ਹਁਸੀ ਕਰੈਹਹੁ ਪਰ ਪੁਰ ਜਾਈ ॥
ਬਿਸ਼੍ਨੁ ਬਚਨ ਸੁਨਿ ਸੁਰ ਮੁਸਕਾਨੇ। ਨਿਜ ਨਿਜ ਸੇਨ ਸਹਿਤ ਬਿਲਗਾਨੇ ॥
ਮਨਹੀਂ ਮਨ ਮਹੇਸੁ ਮੁਸੁਕਾਹੀਂ। ਹਰਿ ਕੇ ਬਿਂਗ੍ਯ ਬਚਨ ਨਹਿਂ ਜਾਹੀਮ੍ ॥
ਅਤਿ ਪ੍ਰਿਯ ਬਚਨ ਸੁਨਤ ਪ੍ਰਿਯ ਕੇਰੇ। ਭ੍ਰੁਰੁਇਂਗਿਹਿ ਪ੍ਰੇਰਿ ਸਕਲ ਗਨ ਟੇਰੇ ॥
ਸਿਵ ਅਨੁਸਾਸਨ ਸੁਨਿ ਸਬ ਆਏ। ਪ੍ਰਭੁ ਪਦ ਜਲਜ ਸੀਸ ਤਿਨ੍ਹ ਨਾਏ ॥
ਨਾਨਾ ਬਾਹਨ ਨਾਨਾ ਬੇਸ਼ਾ। ਬਿਹਸੇ ਸਿਵ ਸਮਾਜ ਨਿਜ ਦੇਖਾ ॥
ਕੌ ਮੁਖਹੀਨ ਬਿਪੁਲ ਮੁਖ ਕਾਹੂ। ਬਿਨੁ ਪਦ ਕਰ ਕੌ ਬਹੁ ਪਦ ਬਾਹੂ ॥
ਬਿਪੁਲ ਨਯਨ ਕੌ ਨਯਨ ਬਿਹੀਨਾ। ਰਿਸ਼੍ਟਪੁਸ਼੍ਟ ਕੌ ਅਤਿ ਤਨਖੀਨਾ ॥

ਛਂ. ਤਨ ਖੀਨ ਕੌ ਅਤਿ ਪੀਨ ਪਾਵਨ ਕੌ ਅਪਾਵਨ ਗਤਿ ਧਰੇਂ।
ਭੂਸ਼ਨ ਕਰਾਲ ਕਪਾਲ ਕਰ ਸਬ ਸਦ੍ਯ ਸੋਨਿਤ ਤਨ ਭਰੇਮ੍ ॥
ਖਰ ਸ੍ਵਾਨ ਸੁਅਰ ਸ੍ਰੁਰੁਇਕਾਲ ਮੁਖ ਗਨ ਬੇਸ਼ ਅਗਨਿਤ ਕੋ ਗਨੈ।
ਬਹੁ ਜਿਨਸ ਪ੍ਰੇਤ ਪਿਸਾਚ ਜੋਗਿ ਜਮਾਤ ਬਰਨਤ ਨਹਿਂ ਬਨੈ ॥

ਸੋ. ਨਾਚਹਿਂ ਗਾਵਹਿਂ ਗੀਤ ਪਰਮ ਤਰਂਗੀ ਭੂਤ ਸਬ।
ਦੇਖਤ ਅਤਿ ਬਿਪਰੀਤ ਬੋਲਹਿਂ ਬਚਨ ਬਿਚਿਤ੍ਰ ਬਿਧਿ ॥ 93 ॥

ਜਸ ਦੂਲਹੁ ਤਸਿ ਬਨੀ ਬਰਾਤਾ। ਕੌਤੁਕ ਬਿਬਿਧ ਹੋਹਿਂ ਮਗ ਜਾਤਾ ॥
ਇਹਾਁ ਹਿਮਾਚਲ ਰਚੇਉ ਬਿਤਾਨਾ। ਅਤਿ ਬਿਚਿਤ੍ਰ ਨਹਿਂ ਜਾਇ ਬਖਾਨਾ ॥
ਸੈਲ ਸਕਲ ਜਹਁ ਲਗਿ ਜਗ ਮਾਹੀਂ। ਲਘੁ ਬਿਸਾਲ ਨਹਿਂ ਬਰਨਿ ਸਿਰਾਹੀਮ੍ ॥
ਬਨ ਸਾਗਰ ਸਬ ਨਦੀਂ ਤਲਾਵਾ। ਹਿਮਗਿਰਿ ਸਬ ਕਹੁਁ ਨੇਵਤ ਪਠਾਵਾ ॥
ਕਾਮਰੂਪ ਸੁਂਦਰ ਤਨ ਧਾਰੀ। ਸਹਿਤ ਸਮਾਜ ਸਹਿਤ ਬਰ ਨਾਰੀ ॥
ਗੇ ਸਕਲ ਤੁਹਿਨਾਚਲ ਗੇਹਾ। ਗਾਵਹਿਂ ਮਂਗਲ ਸਹਿਤ ਸਨੇਹਾ ॥
ਪ੍ਰਥਮਹਿਂ ਗਿਰਿ ਬਹੁ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹ ਸਁਵਰਾਏ। ਜਥਾਜੋਗੁ ਤਹਁ ਤਹਁ ਸਬ ਛਾਏ ॥
ਪੁਰ ਸੋਭਾ ਅਵਲੋਕਿ ਸੁਹਾਈ। ਲਾਗਿ ਲਘੁ ਬਿਰਂਚਿ ਨਿਪੁਨਾਈ ॥

ਛਂ. ਲਘੁ ਲਾਗ ਬਿਧਿ ਕੀ ਨਿਪੁਨਤਾ ਅਵਲੋਕਿ ਪੁਰ ਸੋਭਾ ਸਹੀ।
ਬਨ ਬਾਗ ਕੂਪ ਤਡ਼ਆਗ ਸਰਿਤਾ ਸੁਭਗ ਸਬ ਸਕ ਕੋ ਕਹੀ ॥
ਮਂਗਲ ਬਿਪੁਲ ਤੋਰਨ ਪਤਾਕਾ ਕੇਤੁ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹ ਸੋਹਹੀਮ੍ ॥
ਬਨਿਤਾ ਪੁਰੁਸ਼ ਸੁਂਦਰ ਚਤੁਰ ਛਬਿ ਦੇਖਿ ਮੁਨਿ ਮਨ ਮੋਹਹੀਮ੍ ॥

ਦੋ. ਜਗਦਂਬਾ ਜਹਁ ਅਵਤਰੀ ਸੋ ਪੁਰੁ ਬਰਨਿ ਕਿ ਜਾਇ।
ਰਿਦ੍ਧਿ ਸਿਦ੍ਧਿ ਸਂਪਤ੍ਤਿ ਸੁਖ ਨਿਤ ਨੂਤਨ ਅਧਿਕਾਇ ॥ 94 ॥

ਨਗਰ ਨਿਕਟ ਬਰਾਤ ਸੁਨਿ ਆਈ। ਪੁਰ ਖਰਭਰੁ ਸੋਭਾ ਅਧਿਕਾਈ ॥
ਕਰਿ ਬਨਾਵ ਸਜਿ ਬਾਹਨ ਨਾਨਾ। ਚਲੇ ਲੇਨ ਸਾਦਰ ਅਗਵਾਨਾ ॥
ਹਿਯਁ ਹਰਸ਼ੇ ਸੁਰ ਸੇਨ ਨਿਹਾਰੀ। ਹਰਿਹਿ ਦੇਖਿ ਅਤਿ ਭੇ ਸੁਖਾਰੀ ॥
ਸਿਵ ਸਮਾਜ ਜਬ ਦੇਖਨ ਲਾਗੇ। ਬਿਡਰਿ ਚਲੇ ਬਾਹਨ ਸਬ ਭਾਗੇ ॥
ਧਰਿ ਧੀਰਜੁ ਤਹਁ ਰਹੇ ਸਯਾਨੇ। ਬਾਲਕ ਸਬ ਲੈ ਜੀਵ ਪਰਾਨੇ ॥
ਗੇਁ ਭਵਨ ਪੂਛਹਿਂ ਪਿਤੁ ਮਾਤਾ। ਕਹਹਿਂ ਬਚਨ ਭਯ ਕਂਪਿਤ ਗਾਤਾ ॥
ਕਹਿਅ ਕਾਹ ਕਹਿ ਜਾਇ ਨ ਬਾਤਾ। ਜਮ ਕਰ ਧਾਰ ਕਿਧੌਂ ਬਰਿਆਤਾ ॥
ਬਰੁ ਬੌਰਾਹ ਬਸਹਁ ਅਸਵਾਰਾ। ਬ੍ਯਾਲ ਕਪਾਲ ਬਿਭੂਸ਼ਨ ਛਾਰਾ ॥

ਛਂ. ਤਨ ਛਾਰ ਬ੍ਯਾਲ ਕਪਾਲ ਭੂਸ਼ਨ ਨਗਨ ਜਟਿਲ ਭਯਂਕਰਾ।
ਸਁਗ ਭੂਤ ਪ੍ਰੇਤ ਪਿਸਾਚ ਜੋਗਿਨਿ ਬਿਕਟ ਮੁਖ ਰਜਨੀਚਰਾ ॥
ਜੋ ਜਿਅਤ ਰਹਿਹਿ ਬਰਾਤ ਦੇਖਤ ਪੁਨ੍ਯ ਬਡ਼ ਤੇਹਿ ਕਰ ਸਹੀ।
ਦੇਖਿਹਿ ਸੋ ਉਮਾ ਬਿਬਾਹੁ ਘਰ ਘਰ ਬਾਤ ਅਸਿ ਲਰਿਕਨ੍ਹ ਕਹੀ ॥

ਦੋ. ਸਮੁਝਿ ਮਹੇਸ ਸਮਾਜ ਸਬ ਜਨਨਿ ਜਨਕ ਮੁਸੁਕਾਹਿਂ।
ਬਾਲ ਬੁਝਾਏ ਬਿਬਿਧ ਬਿਧਿ ਨਿਡਰ ਹੋਹੁ ਡਰੁ ਨਾਹਿਮ੍ ॥ 95 ॥

ਲੈ ਅਗਵਾਨ ਬਰਾਤਹਿ ਆਏ। ਦਿਏ ਸਬਹਿ ਜਨਵਾਸ ਸੁਹਾਏ ॥
ਮੈਨਾਁ ਸੁਭ ਆਰਤੀ ਸਁਵਾਰੀ। ਸਂਗ ਸੁਮਂਗਲ ਗਾਵਹਿਂ ਨਾਰੀ ॥
ਕਂਚਨ ਥਾਰ ਸੋਹ ਬਰ ਪਾਨੀ। ਪਰਿਛਨ ਚਲੀ ਹਰਹਿ ਹਰਸ਼ਾਨੀ ॥
ਬਿਕਟ ਬੇਸ਼ ਰੁਦ੍ਰਹਿ ਜਬ ਦੇਖਾ। ਅਬਲਨ੍ਹ ਉਰ ਭਯ ਭਯੁ ਬਿਸੇਸ਼ਾ ॥
ਭਾਗਿ ਭਵਨ ਪੈਠੀਂ ਅਤਿ ਤ੍ਰਾਸਾ। ਗੇ ਮਹੇਸੁ ਜਹਾਁ ਜਨਵਾਸਾ ॥
ਮੈਨਾ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਭਯੁ ਦੁਖੁ ਭਾਰੀ। ਲੀਨ੍ਹੀ ਬੋਲਿ ਗਿਰੀਸਕੁਮਾਰੀ ॥
ਅਧਿਕ ਸਨੇਹਁ ਗੋਦ ਬੈਠਾਰੀ। ਸ੍ਯਾਮ ਸਰੋਜ ਨਯਨ ਭਰੇ ਬਾਰੀ ॥
ਜੇਹਿਂ ਬਿਧਿ ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਰੂਪੁ ਅਸ ਦੀਨ੍ਹਾ। ਤੇਹਿਂ ਜਡ਼ ਬਰੁ ਬਾਉਰ ਕਸ ਕੀਨ੍ਹਾ ॥

ਛਂ. ਕਸ ਕੀਨ੍ਹ ਬਰੁ ਬੌਰਾਹ ਬਿਧਿ ਜੇਹਿਂ ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਸੁਂਦਰਤਾ ਦੀ।
ਜੋ ਫਲੁ ਚਹਿਅ ਸੁਰਤਰੁਹਿਂ ਸੋ ਬਰਬਸ ਬਬੂਰਹਿਂ ਲਾਗੀ ॥
ਤੁਮ੍ਹ ਸਹਿਤ ਗਿਰਿ ਤੇਂ ਗਿਰੌਂ ਪਾਵਕ ਜਰੌਂ ਜਲਨਿਧਿ ਮਹੁਁ ਪਰੌਮ੍ ॥
ਘਰੁ ਜਾਉ ਅਪਜਸੁ ਹੌ ਜਗ ਜੀਵਤ ਬਿਬਾਹੁ ਨ ਹੌਂ ਕਰੌਮ੍ ॥

ਦੋ. ਭੀ ਬਿਕਲ ਅਬਲਾ ਸਕਲ ਦੁਖਿਤ ਦੇਖਿ ਗਿਰਿਨਾਰਿ।
ਕਰਿ ਬਿਲਾਪੁ ਰੋਦਤਿ ਬਦਤਿ ਸੁਤਾ ਸਨੇਹੁ ਸਁਭਾਰਿ ॥ 96 ॥

ਨਾਰਦ ਕਰ ਮੈਂ ਕਾਹ ਬਿਗਾਰਾ। ਭਵਨੁ ਮੋਰ ਜਿਨ੍ਹ ਬਸਤ ਉਜਾਰਾ ॥
ਅਸ ਉਪਦੇਸੁ ਉਮਹਿ ਜਿਨ੍ਹ ਦੀਨ੍ਹਾ। ਬੌਰੇ ਬਰਹਿ ਲਗਿ ਤਪੁ ਕੀਨ੍ਹਾ ॥
ਸਾਚੇਹੁਁ ਉਨ੍ਹ ਕੇ ਮੋਹ ਨ ਮਾਯਾ। ਉਦਾਸੀਨ ਧਨੁ ਧਾਮੁ ਨ ਜਾਯਾ ॥
ਪਰ ਘਰ ਘਾਲਕ ਲਾਜ ਨ ਭੀਰਾ। ਬਾਝਁ ਕਿ ਜਾਨ ਪ੍ਰਸਵ ਕੈਂ ਪੀਰਾ ॥
ਜਨਨਿਹਿ ਬਿਕਲ ਬਿਲੋਕਿ ਭਵਾਨੀ। ਬੋਲੀ ਜੁਤ ਬਿਬੇਕ ਮ੍ਰੁਰੁਇਦੁ ਬਾਨੀ ॥
ਅਸ ਬਿਚਾਰਿ ਸੋਚਹਿ ਮਤਿ ਮਾਤਾ। ਸੋ ਨ ਟਰਿ ਜੋ ਰਚਿ ਬਿਧਾਤਾ ॥
ਕਰਮ ਲਿਖਾ ਜੌ ਬਾਉਰ ਨਾਹੂ। ਤੌ ਕਤ ਦੋਸੁ ਲਗਾਇਅ ਕਾਹੂ ॥

ਤੁਮ੍ਹ ਸਨ ਮਿਟਹਿਂ ਕਿ ਬਿਧਿ ਕੇ ਅਂਕਾ। ਮਾਤੁ ਬ੍ਯਰ੍ਥ ਜਨਿ ਲੇਹੁ ਕਲਂਕਾ ॥

ਛਂ. ਜਨਿ ਲੇਹੁ ਮਾਤੁ ਕਲਂਕੁ ਕਰੁਨਾ ਪਰਿਹਰਹੁ ਅਵਸਰ ਨਹੀਂ।
ਦੁਖੁ ਸੁਖੁ ਜੋ ਲਿਖਾ ਲਿਲਾਰ ਹਮਰੇਂ ਜਾਬ ਜਹਁ ਪਾਉਬ ਤਹੀਮ੍ ॥
ਸੁਨਿ ਉਮਾ ਬਚਨ ਬਿਨੀਤ ਕੋਮਲ ਸਕਲ ਅਬਲਾ ਸੋਚਹੀਮ੍ ॥
ਬਹੁ ਭਾਁਤਿ ਬਿਧਿਹਿ ਲਗਾਇ ਦੂਸ਼ਨ ਨਯਨ ਬਾਰਿ ਬਿਮੋਚਹੀਮ੍ ॥

ਦੋ. ਤੇਹਿ ਅਵਸਰ ਨਾਰਦ ਸਹਿਤ ਅਰੁ ਰਿਸ਼ਿ ਸਪ੍ਤ ਸਮੇਤ।
ਸਮਾਚਾਰ ਸੁਨਿ ਤੁਹਿਨਗਿਰਿ ਗਵਨੇ ਤੁਰਤ ਨਿਕੇਤ ॥ 97 ॥

ਤਬ ਨਾਰਦ ਸਬਹਿ ਸਮੁਝਾਵਾ। ਪੂਰੁਬ ਕਥਾਪ੍ਰਸਂਗੁ ਸੁਨਾਵਾ ॥
ਮਯਨਾ ਸਤ੍ਯ ਸੁਨਹੁ ਮਮ ਬਾਨੀ। ਜਗਦਂਬਾ ਤਵ ਸੁਤਾ ਭਵਾਨੀ ॥
ਅਜਾ ਅਨਾਦਿ ਸਕ੍ਤਿ ਅਬਿਨਾਸਿਨਿ। ਸਦਾ ਸਂਭੁ ਅਰਧਂਗ ਨਿਵਾਸਿਨਿ ॥
ਜਗ ਸਂਭਵ ਪਾਲਨ ਲਯ ਕਾਰਿਨਿ। ਨਿਜ ਇਚ੍ਛਾ ਲੀਲਾ ਬਪੁ ਧਾਰਿਨਿ ॥
ਜਨਮੀਂ ਪ੍ਰਥਮ ਦਚ੍ਛ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹ ਜਾਈ। ਨਾਮੁ ਸਤੀ ਸੁਂਦਰ ਤਨੁ ਪਾਈ ॥
ਤਹਁਹੁਁ ਸਤੀ ਸਂਕਰਹਿ ਬਿਬਾਹੀਂ। ਕਥਾ ਪ੍ਰਸਿਦ੍ਧ ਸਕਲ ਜਗ ਮਾਹੀਮ੍ ॥
ਏਕ ਬਾਰ ਆਵਤ ਸਿਵ ਸਂਗਾ। ਦੇਖੇਉ ਰਘੁਕੁਲ ਕਮਲ ਪਤਂਗਾ ॥
ਭਯੁ ਮੋਹੁ ਸਿਵ ਕਹਾ ਨ ਕੀਨ੍ਹਾ। ਭ੍ਰਮ ਬਸ ਬੇਸ਼ੁ ਸੀਯ ਕਰ ਲੀਨ੍ਹਾ ॥

ਛਂ. ਸਿਯ ਬੇਸ਼ੁ ਸਤੀ ਜੋ ਕੀਨ੍ਹ ਤੇਹਿ ਅਪਰਾਧ ਸਂਕਰ ਪਰਿਹਰੀਂ।
ਹਰ ਬਿਰਹਁ ਜਾਇ ਬਹੋਰਿ ਪਿਤੁ ਕੇਂ ਜਗ੍ਯ ਜੋਗਾਨਲ ਜਰੀਮ੍ ॥
ਅਬ ਜਨਮਿ ਤੁਮ੍ਹਰੇ ਭਵਨ ਨਿਜ ਪਤਿ ਲਾਗਿ ਦਾਰੁਨ ਤਪੁ ਕਿਯਾ।
ਅਸ ਜਾਨਿ ਸਂਸਯ ਤਜਹੁ ਗਿਰਿਜਾ ਸਰ੍ਬਦਾ ਸਂਕਰ ਪ੍ਰਿਯਾ ॥

ਦੋ. ਸੁਨਿ ਨਾਰਦ ਕੇ ਬਚਨ ਤਬ ਸਬ ਕਰ ਮਿਟਾ ਬਿਸ਼ਾਦ।
ਛਨ ਮਹੁਁ ਬ੍ਯਾਪੇਉ ਸਕਲ ਪੁਰ ਘਰ ਘਰ ਯਹ ਸਂਬਾਦ ॥ 98 ॥

ਤਬ ਮਯਨਾ ਹਿਮਵਂਤੁ ਅਨਂਦੇ। ਪੁਨਿ ਪੁਨਿ ਪਾਰਬਤੀ ਪਦ ਬਂਦੇ ॥
ਨਾਰਿ ਪੁਰੁਸ਼ ਸਿਸੁ ਜੁਬਾ ਸਯਾਨੇ। ਨਗਰ ਲੋਗ ਸਬ ਅਤਿ ਹਰਸ਼ਾਨੇ ॥
ਲਗੇ ਹੋਨ ਪੁਰ ਮਂਗਲਗਾਨਾ। ਸਜੇ ਸਬਹਿ ਹਾਟਕ ਘਟ ਨਾਨਾ ॥
ਭਾਁਤਿ ਅਨੇਕ ਭੀ ਜੇਵਰਾਨਾ। ਸੂਪਸਾਸ੍ਤ੍ਰ ਜਸ ਕਛੁ ਬ੍ਯਵਹਾਰਾ ॥
ਸੋ ਜੇਵਨਾਰ ਕਿ ਜਾਇ ਬਖਾਨੀ। ਬਸਹਿਂ ਭਵਨ ਜੇਹਿਂ ਮਾਤੁ ਭਵਾਨੀ ॥
ਸਾਦਰ ਬੋਲੇ ਸਕਲ ਬਰਾਤੀ। ਬਿਸ਼੍ਨੁ ਬਿਰਂਚਿ ਦੇਵ ਸਬ ਜਾਤੀ ॥
ਬਿਬਿਧਿ ਪਾਁਤਿ ਬੈਠੀ ਜੇਵਨਾਰਾ। ਲਾਗੇ ਪਰੁਸਨ ਨਿਪੁਨ ਸੁਆਰਾ ॥
ਨਾਰਿਬ੍ਰੁਰੁਇਂਦ ਸੁਰ ਜੇਵਁਤ ਜਾਨੀ। ਲਗੀਂ ਦੇਨ ਗਾਰੀਂ ਮ੍ਰੁਰੁਇਦੁ ਬਾਨੀ ॥

ਛਂ. ਗਾਰੀਂ ਮਧੁਰ ਸ੍ਵਰ ਦੇਹਿਂ ਸੁਂਦਰਿ ਬਿਂਗ੍ਯ ਬਚਨ ਸੁਨਾਵਹੀਂ।
ਭੋਜਨੁ ਕਰਹਿਂ ਸੁਰ ਅਤਿ ਬਿਲਂਬੁ ਬਿਨੋਦੁ ਸੁਨਿ ਸਚੁ ਪਾਵਹੀਮ੍ ॥
ਜੇਵਁਤ ਜੋ ਬਢ਼ਯੋ ਅਨਂਦੁ ਸੋ ਮੁਖ ਕੋਟਿਹੂਁ ਨ ਪਰੈ ਕਹ੍ਯੋ।
ਅਚਵਾਁਇ ਦੀਨ੍ਹੇ ਪਾਨ ਗਵਨੇ ਬਾਸ ਜਹਁ ਜਾਕੋ ਰਹ੍ਯੋ ॥

ਦੋ. ਬਹੁਰਿ ਮੁਨਿਨ੍ਹ ਹਿਮਵਂਤ ਕਹੁਁ ਲਗਨ ਸੁਨਾਈ ਆਇ।
ਸਮਯ ਬਿਲੋਕਿ ਬਿਬਾਹ ਕਰ ਪਠੇ ਦੇਵ ਬੋਲਾਇ ॥ 99 ॥

ਬੋਲਿ ਸਕਲ ਸੁਰ ਸਾਦਰ ਲੀਨ੍ਹੇ। ਸਬਹਿ ਜਥੋਚਿਤ ਆਸਨ ਦੀਨ੍ਹੇ ॥
ਬੇਦੀ ਬੇਦ ਬਿਧਾਨ ਸਁਵਾਰੀ। ਸੁਭਗ ਸੁਮਂਗਲ ਗਾਵਹਿਂ ਨਾਰੀ ॥
ਸਿਂਘਾਸਨੁ ਅਤਿ ਦਿਬ੍ਯ ਸੁਹਾਵਾ। ਜਾਇ ਨ ਬਰਨਿ ਬਿਰਂਚਿ ਬਨਾਵਾ ॥
ਬੈਠੇ ਸਿਵ ਬਿਪ੍ਰਨ੍ਹ ਸਿਰੁ ਨਾਈ। ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਸੁਮਿਰਿ ਨਿਜ ਪ੍ਰਭੁ ਰਘੁਰਾਈ ॥
ਬਹੁਰਿ ਮੁਨੀਸਨ੍ਹ ਉਮਾ ਬੋਲਾਈ। ਕਰਿ ਸਿਂਗਾਰੁ ਸਖੀਂ ਲੈ ਆਈ ॥
ਦੇਖਤ ਰੂਪੁ ਸਕਲ ਸੁਰ ਮੋਹੇ। ਬਰਨੈ ਛਬਿ ਅਸ ਜਗ ਕਬਿ ਕੋ ਹੈ ॥
ਜਗਦਂਬਿਕਾ ਜਾਨਿ ਭਵ ਭਾਮਾ। ਸੁਰਨ੍ਹ ਮਨਹਿਂ ਮਨ ਕੀਨ੍ਹ ਪ੍ਰਨਾਮਾ ॥
ਸੁਂਦਰਤਾ ਮਰਜਾਦ ਭਵਾਨੀ। ਜਾਇ ਨ ਕੋਟਿਹੁਁ ਬਦਨ ਬਖਾਨੀ ॥

ਛਂ. ਕੋਟਿਹੁਁ ਬਦਨ ਨਹਿਂ ਬਨੈ ਬਰਨਤ ਜਗ ਜਨਨਿ ਸੋਭਾ ਮਹਾ।
ਸਕੁਚਹਿਂ ਕਹਤ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਸੇਸ਼ ਸਾਰਦ ਮਂਦਮਤਿ ਤੁਲਸੀ ਕਹਾ ॥
ਛਬਿਖਾਨਿ ਮਾਤੁ ਭਵਾਨਿ ਗਵਨੀ ਮਧ੍ਯ ਮਂਡਪ ਸਿਵ ਜਹਾਁ ॥
ਅਵਲੋਕਿ ਸਕਹਿਂ ਨ ਸਕੁਚ ਪਤਿ ਪਦ ਕਮਲ ਮਨੁ ਮਧੁਕਰੁ ਤਹਾਁ ॥

ਦੋ. ਮੁਨਿ ਅਨੁਸਾਸਨ ਗਨਪਤਿਹਿ ਪੂਜੇਉ ਸਂਭੁ ਭਵਾਨਿ।

ਕੌ ਸੁਨਿ ਸਂਸਯ ਕਰੈ ਜਨਿ ਸੁਰ ਅਨਾਦਿ ਜਿਯਁ ਜਾਨਿ ॥ 100 ॥

ਜਸਿ ਬਿਬਾਹ ਕੈ ਬਿਧਿ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਗਾਈ। ਮਹਾਮੁਨਿਨ੍ਹ ਸੋ ਸਬ ਕਰਵਾਈ ॥
ਗਹਿ ਗਿਰੀਸ ਕੁਸ ਕਨ੍ਯਾ ਪਾਨੀ। ਭਵਹਿ ਸਮਰਪੀਂ ਜਾਨਿ ਭਵਾਨੀ ॥
ਪਾਨਿਗ੍ਰਹਨ ਜਬ ਕੀਨ੍ਹ ਮਹੇਸਾ। ਹਿਂਯਁ ਹਰਸ਼ੇ ਤਬ ਸਕਲ ਸੁਰੇਸਾ ॥
ਬੇਦ ਮਂਤ੍ਰ ਮੁਨਿਬਰ ਉਚ੍ਚਰਹੀਂ। ਜਯ ਜਯ ਜਯ ਸਂਕਰ ਸੁਰ ਕਰਹੀਮ੍ ॥
ਬਾਜਹਿਂ ਬਾਜਨ ਬਿਬਿਧ ਬਿਧਾਨਾ। ਸੁਮਨਬ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਟਿ ਨਭ ਭੈ ਬਿਧਿ ਨਾਨਾ ॥
ਹਰ ਗਿਰਿਜਾ ਕਰ ਭਯੁ ਬਿਬਾਹੂ। ਸਕਲ ਭੁਵਨ ਭਰਿ ਰਹਾ ਉਛਾਹੂ ॥
ਦਾਸੀਂ ਦਾਸ ਤੁਰਗ ਰਥ ਨਾਗਾ। ਧੇਨੁ ਬਸਨ ਮਨਿ ਬਸ੍ਤੁ ਬਿਭਾਗਾ ॥
ਅਨ੍ਨ ਕਨਕਭਾਜਨ ਭਰਿ ਜਾਨਾ। ਦਾਇਜ ਦੀਨ੍ਹ ਨ ਜਾਇ ਬਖਾਨਾ ॥

ਛਂ. ਦਾਇਜ ਦਿਯੋ ਬਹੁ ਭਾਁਤਿ ਪੁਨਿ ਕਰ ਜੋਰਿ ਹਿਮਭੂਧਰ ਕਹ੍ਯੋ।
ਕਾ ਦੇਉਁ ਪੂਰਨਕਾਮ ਸਂਕਰ ਚਰਨ ਪਂਕਜ ਗਹਿ ਰਹ੍ਯੋ ॥
ਸਿਵਁ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਸਾਗਰ ਸਸੁਰ ਕਰ ਸਂਤੋਸ਼ੁ ਸਬ ਭਾਁਤਿਹਿਂ ਕਿਯੋ।
ਪੁਨਿ ਗਹੇ ਪਦ ਪਾਥੋਜ ਮਯਨਾਁ ਪ੍ਰੇਮ ਪਰਿਪੂਰਨ ਹਿਯੋ ॥

ਦੋ. ਨਾਥ ਉਮਾ ਮਨ ਪ੍ਰਾਨ ਸਮ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹਕਿਂਕਰੀ ਕਰੇਹੁ।
ਛਮੇਹੁ ਸਕਲ ਅਪਰਾਧ ਅਬ ਹੋਇ ਪ੍ਰਸਨ੍ਨ ਬਰੁ ਦੇਹੁ ॥ 101 ॥

ਬਹੁ ਬਿਧਿ ਸਂਭੁ ਸਾਸ ਸਮੁਝਾਈ। ਗਵਨੀ ਭਵਨ ਚਰਨ ਸਿਰੁ ਨਾਈ ॥
ਜਨਨੀਂ ਉਮਾ ਬੋਲਿ ਤਬ ਲੀਨ੍ਹੀ। ਲੈ ਉਛਂਗ ਸੁਂਦਰ ਸਿਖ ਦੀਨ੍ਹੀ ॥
ਕਰੇਹੁ ਸਦਾ ਸਂਕਰ ਪਦ ਪੂਜਾ। ਨਾਰਿਧਰਮੁ ਪਤਿ ਦੇਉ ਨ ਦੂਜਾ ॥
ਬਚਨ ਕਹਤ ਭਰੇ ਲੋਚਨ ਬਾਰੀ। ਬਹੁਰਿ ਲਾਇ ਉਰ ਲੀਨ੍ਹਿ ਕੁਮਾਰੀ ॥
ਕਤ ਬਿਧਿ ਸ੍ਰੁਰੁਇਜੀਂ ਨਾਰਿ ਜਗ ਮਾਹੀਂ। ਪਰਾਧੀਨ ਸਪਨੇਹੁਁ ਸੁਖੁ ਨਾਹੀਮ੍ ॥
ਭੈ ਅਤਿ ਪ੍ਰੇਮ ਬਿਕਲ ਮਹਤਾਰੀ। ਧੀਰਜੁ ਕੀਨ੍ਹ ਕੁਸਮਯ ਬਿਚਾਰੀ ॥
ਪੁਨਿ ਪੁਨਿ ਮਿਲਤਿ ਪਰਤਿ ਗਹਿ ਚਰਨਾ। ਪਰਮ ਪ੍ਰੇਮ ਕਛੁ ਜਾਇ ਨ ਬਰਨਾ ॥
ਸਬ ਨਾਰਿਨ੍ਹ ਮਿਲਿ ਭੇਟਿ ਭਵਾਨੀ। ਜਾਇ ਜਨਨਿ ਉਰ ਪੁਨਿ ਲਪਟਾਨੀ ॥

ਛਂ. ਜਨਨਿਹਿ ਬਹੁਰਿ ਮਿਲਿ ਚਲੀ ਉਚਿਤ ਅਸੀਸ ਸਬ ਕਾਹੂਁ ਦੀਂ।
ਫਿਰਿ ਫਿਰਿ ਬਿਲੋਕਤਿ ਮਾਤੁ ਤਨ ਤਬ ਸਖੀਂ ਲੈ ਸਿਵ ਪਹਿਂ ਗੀ ॥
ਜਾਚਕ ਸਕਲ ਸਂਤੋਸ਼ਿ ਸਂਕਰੁ ਉਮਾ ਸਹਿਤ ਭਵਨ ਚਲੇ।
ਸਬ ਅਮਰ ਹਰਸ਼ੇ ਸੁਮਨ ਬਰਸ਼ਿ ਨਿਸਾਨ ਨਭ ਬਾਜੇ ਭਲੇ ॥

ਦੋ. ਚਲੇ ਸਂਗ ਹਿਮਵਂਤੁ ਤਬ ਪਹੁਁਚਾਵਨ ਅਤਿ ਹੇਤੁ।
ਬਿਬਿਧ ਭਾਁਤਿ ਪਰਿਤੋਸ਼ੁ ਕਰਿ ਬਿਦਾ ਕੀਨ੍ਹ ਬ੍ਰੁਰੁਇਸ਼ਕੇਤੁ ॥ 102 ॥

ਤੁਰਤ ਭਵਨ ਆਏ ਗਿਰਿਰਾਈ। ਸਕਲ ਸੈਲ ਸਰ ਲਿਏ ਬੋਲਾਈ ॥
ਆਦਰ ਦਾਨ ਬਿਨਯ ਬਹੁਮਾਨਾ। ਸਬ ਕਰ ਬਿਦਾ ਕੀਨ੍ਹ ਹਿਮਵਾਨਾ ॥
ਜਬਹਿਂ ਸਂਭੁ ਕੈਲਾਸਹਿਂ ਆਏ। ਸੁਰ ਸਬ ਨਿਜ ਨਿਜ ਲੋਕ ਸਿਧਾਏ ॥
ਜਗਤ ਮਾਤੁ ਪਿਤੁ ਸਂਭੁ ਭਵਾਨੀ। ਤੇਹੀ ਸਿਂਗਾਰੁ ਨ ਕਹੁਁ ਬਖਾਨੀ ॥
ਕਰਹਿਂ ਬਿਬਿਧ ਬਿਧਿ ਭੋਗ ਬਿਲਾਸਾ। ਗਨਨ੍ਹ ਸਮੇਤ ਬਸਹਿਂ ਕੈਲਾਸਾ ॥
ਹਰ ਗਿਰਿਜਾ ਬਿਹਾਰ ਨਿਤ ਨਯੂ। ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਬਿਪੁਲ ਕਾਲ ਚਲਿ ਗਯੂ ॥
ਤਬ ਜਨਮੇਉ ਸ਼ਟਬਦਨ ਕੁਮਾਰਾ। ਤਾਰਕੁ ਅਸੁਰ ਸਮਰ ਜੇਹਿਂ ਮਾਰਾ ॥
ਆਗਮ ਨਿਗਮ ਪ੍ਰਸਿਦ੍ਧ ਪੁਰਾਨਾ। ਸ਼ਨ੍ਮੁਖ ਜਨ੍ਮੁ ਸਕਲ ਜਗ ਜਾਨਾ ॥

ਛਂ. ਜਗੁ ਜਾਨ ਸ਼ਨ੍ਮੁਖ ਜਨ੍ਮੁ ਕਰ੍ਮੁ ਪ੍ਰਤਾਪੁ ਪੁਰੁਸ਼ਾਰਥੁ ਮਹਾ।
ਤੇਹਿ ਹੇਤੁ ਮੈਂ ਬ੍ਰੁਰੁਇਸ਼ਕੇਤੁ ਸੁਤ ਕਰ ਚਰਿਤ ਸਂਛੇਪਹਿਂ ਕਹਾ ॥
ਯਹ ਉਮਾ ਸਂਗੁ ਬਿਬਾਹੁ ਜੇ ਨਰ ਨਾਰਿ ਕਹਹਿਂ ਜੇ ਗਾਵਹੀਂ।
ਕਲ੍ਯਾਨ ਕਾਜ ਬਿਬਾਹ ਮਂਗਲ ਸਰ੍ਬਦਾ ਸੁਖੁ ਪਾਵਹੀਮ੍ ॥

ਦੋ. ਚਰਿਤ ਸਿਂਧੁ ਗਿਰਿਜਾ ਰਮਨ ਬੇਦ ਨ ਪਾਵਹਿਂ ਪਾਰੁ।
ਬਰਨੈ ਤੁਲਸੀਦਾਸੁ ਕਿਮਿ ਅਤਿ ਮਤਿਮਂਦ ਗਵਾਁਰੁ ॥ 103 ॥

ਸਂਭੁ ਚਰਿਤ ਸੁਨਿ ਸਰਸ ਸੁਹਾਵਾ। ਭਰਦ੍ਵਾਜ ਮੁਨਿ ਅਤਿ ਸੁਖ ਪਾਵਾ ॥
ਬਹੁ ਲਾਲਸਾ ਕਥਾ ਪਰ ਬਾਢ਼ਈ। ਨਯਨਨ੍ਹਿ ਨੀਰੁ ਰੋਮਾਵਲਿ ਠਾਢ਼ਈ ॥
ਪ੍ਰੇਮ ਬਿਬਸ ਮੁਖ ਆਵ ਨ ਬਾਨੀ। ਦਸਾ ਦੇਖਿ ਹਰਸ਼ੇ ਮੁਨਿ ਗ੍ਯਾਨੀ ॥
ਅਹੋ ਧਨ੍ਯ ਤਵ ਜਨ੍ਮੁ ਮੁਨੀਸਾ। ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਪ੍ਰਾਨ ਸਮ ਪ੍ਰਿਯ ਗੌਰੀਸਾ ॥
ਸਿਵ ਪਦ ਕਮਲ ਜਿਨ੍ਹਹਿ ਰਤਿ ਨਾਹੀਂ। ਰਾਮਹਿ ਤੇ ਸਪਨੇਹੁਁ ਨ ਸੋਹਾਹੀਮ੍ ॥
ਬਿਨੁ ਛਲ ਬਿਸ੍ਵਨਾਥ ਪਦ ਨੇਹੂ। ਰਾਮ ਭਗਤ ਕਰ ਲਚ੍ਛਨ ਏਹੂ ॥
ਸਿਵ ਸਮ ਕੋ ਰਘੁਪਤਿ ਬ੍ਰਤਧਾਰੀ। ਬਿਨੁ ਅਘ ਤਜੀ ਸਤੀ ਅਸਿ ਨਾਰੀ ॥
ਪਨੁ ਕਰਿ ਰਘੁਪਤਿ ਭਗਤਿ ਦੇਖਾਈ। ਕੋ ਸਿਵ ਸਮ ਰਾਮਹਿ ਪ੍ਰਿਯ ਭਾਈ ॥

ਦੋ. ਪ੍ਰਥਮਹਿਂ ਮੈ ਕਹਿ ਸਿਵ ਚਰਿਤ ਬੂਝਾ ਮਰਮੁ ਤੁਮ੍ਹਾਰ।
ਸੁਚਿ ਸੇਵਕ ਤੁਮ੍ਹ ਰਾਮ ਕੇ ਰਹਿਤ ਸਮਸ੍ਤ ਬਿਕਾਰ ॥ 104 ॥

ਮੈਂ ਜਾਨਾ ਤੁਮ੍ਹਾਰ ਗੁਨ ਸੀਲਾ। ਕਹੁਁ ਸੁਨਹੁ ਅਬ ਰਘੁਪਤਿ ਲੀਲਾ ॥
ਸੁਨੁ ਮੁਨਿ ਆਜੁ ਸਮਾਗਮ ਤੋਰੇਂ। ਕਹਿ ਨ ਜਾਇ ਜਸ ਸੁਖੁ ਮਨ ਮੋਰੇਮ੍ ॥
ਰਾਮ ਚਰਿਤ ਅਤਿ ਅਮਿਤ ਮੁਨਿਸਾ। ਕਹਿ ਨ ਸਕਹਿਂ ਸਤ ਕੋਟਿ ਅਹੀਸਾ ॥
ਤਦਪਿ ਜਥਾਸ਼੍ਰੁਤ ਕਹੁਁ ਬਖਾਨੀ। ਸੁਮਿਰਿ ਗਿਰਾਪਤਿ ਪ੍ਰਭੁ ਧਨੁਪਾਨੀ ॥
ਸਾਰਦ ਦਾਰੁਨਾਰਿ ਸਮ ਸ੍ਵਾਮੀ। ਰਾਮੁ ਸੂਤ੍ਰਧਰ ਅਂਤਰਜਾਮੀ ॥
ਜੇਹਿ ਪਰ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਕਰਹਿਂ ਜਨੁ ਜਾਨੀ। ਕਬਿ ਉਰ ਅਜਿਰ ਨਚਾਵਹਿਂ ਬਾਨੀ ॥
ਪ੍ਰਨਵੁਁ ਸੋਇ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਲ ਰਘੁਨਾਥਾ। ਬਰਨੁਁ ਬਿਸਦ ਤਾਸੁ ਗੁਨ ਗਾਥਾ ॥
ਪਰਮ ਰਮ੍ਯ ਗਿਰਿਬਰੁ ਕੈਲਾਸੂ। ਸਦਾ ਜਹਾਁ ਸਿਵ ਉਮਾ ਨਿਵਾਸੂ ॥

ਦੋ. ਸਿਦ੍ਧ ਤਪੋਧਨ ਜੋਗਿਜਨ ਸੂਰ ਕਿਂਨਰ ਮੁਨਿਬ੍ਰੁਰੁਇਂਦ।
ਬਸਹਿਂ ਤਹਾਁ ਸੁਕ੍ਰੁਰੁਇਤੀ ਸਕਲ ਸੇਵਹਿਂ ਸਿਬ ਸੁਖਕਂਦ ॥ 105 ॥

ਹਰਿ ਹਰ ਬਿਮੁਖ ਧਰ੍ਮ ਰਤਿ ਨਾਹੀਂ। ਤੇ ਨਰ ਤਹਁ ਸਪਨੇਹੁਁ ਨਹਿਂ ਜਾਹੀਮ੍ ॥
ਤੇਹਿ ਗਿਰਿ ਪਰ ਬਟ ਬਿਟਪ ਬਿਸਾਲਾ। ਨਿਤ ਨੂਤਨ ਸੁਂਦਰ ਸਬ ਕਾਲਾ ॥
ਤ੍ਰਿਬਿਧ ਸਮੀਰ ਸੁਸੀਤਲਿ ਛਾਯਾ। ਸਿਵ ਬਿਸ਼੍ਰਾਮ ਬਿਟਪ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਗਾਯਾ ॥
ਏਕ ਬਾਰ ਤੇਹਿ ਤਰ ਪ੍ਰਭੁ ਗਯੂ। ਤਰੁ ਬਿਲੋਕਿ ਉਰ ਅਤਿ ਸੁਖੁ ਭਯੂ ॥
ਨਿਜ ਕਰ ਡਾਸਿ ਨਾਗਰਿਪੁ ਛਾਲਾ। ਬੈਠੈ ਸਹਜਹਿਂ ਸਂਭੁ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਲਾ ॥
ਕੁਂਦ ਇਂਦੁ ਦਰ ਗੌਰ ਸਰੀਰਾ। ਭੁਜ ਪ੍ਰਲਂਬ ਪਰਿਧਨ ਮੁਨਿਚੀਰਾ ॥
ਤਰੁਨ ਅਰੁਨ ਅਂਬੁਜ ਸਮ ਚਰਨਾ। ਨਖ ਦੁਤਿ ਭਗਤ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯ ਤਮ ਹਰਨਾ ॥
ਭੁਜਗ ਭੂਤਿ ਭੂਸ਼ਨ ਤ੍ਰਿਪੁਰਾਰੀ। ਆਨਨੁ ਸਰਦ ਚਂਦ ਛਬਿ ਹਾਰੀ ॥

ਦੋ. ਜਟਾ ਮੁਕੁਟ ਸੁਰਸਰਿਤ ਸਿਰ ਲੋਚਨ ਨਲਿਨ ਬਿਸਾਲ।
ਨੀਲਕਂਠ ਲਾਵਨ੍ਯਨਿਧਿ ਸੋਹ ਬਾਲਬਿਧੁ ਭਾਲ ॥ 106 ॥

ਬੈਠੇ ਸੋਹ ਕਾਮਰਿਪੁ ਕੈਸੇਂ। ਧਰੇਂ ਸਰੀਰੁ ਸਾਂਤਰਸੁ ਜੈਸੇਮ੍ ॥
ਪਾਰਬਤੀ ਭਲ ਅਵਸਰੁ ਜਾਨੀ। ਗੀ ਸਂਭੁ ਪਹਿਂ ਮਾਤੁ ਭਵਾਨੀ ॥
ਜਾਨਿ ਪ੍ਰਿਯਾ ਆਦਰੁ ਅਤਿ ਕੀਨ੍ਹਾ। ਬਾਮ ਭਾਗ ਆਸਨੁ ਹਰ ਦੀਨ੍ਹਾ ॥
ਬੈਠੀਂ ਸਿਵ ਸਮੀਪ ਹਰਸ਼ਾਈ। ਪੂਰੁਬ ਜਨ੍ਮ ਕਥਾ ਚਿਤ ਆਈ ॥
ਪਤਿ ਹਿਯਁ ਹੇਤੁ ਅਧਿਕ ਅਨੁਮਾਨੀ। ਬਿਹਸਿ ਉਮਾ ਬੋਲੀਂ ਪ੍ਰਿਯ ਬਾਨੀ ॥
ਕਥਾ ਜੋ ਸਕਲ ਲੋਕ ਹਿਤਕਾਰੀ। ਸੋਇ ਪੂਛਨ ਚਹ ਸੈਲਕੁਮਾਰੀ ॥
ਬਿਸ੍ਵਨਾਥ ਮਮ ਨਾਥ ਪੁਰਾਰੀ। ਤ੍ਰਿਭੁਵਨ ਮਹਿਮਾ ਬਿਦਿਤ ਤੁਮ੍ਹਾਰੀ ॥
ਚਰ ਅਰੁ ਅਚਰ ਨਾਗ ਨਰ ਦੇਵਾ। ਸਕਲ ਕਰਹਿਂ ਪਦ ਪਂਕਜ ਸੇਵਾ ॥

ਦੋ. ਪ੍ਰਭੁ ਸਮਰਥ ਸਰ੍ਬਗ੍ਯ ਸਿਵ ਸਕਲ ਕਲਾ ਗੁਨ ਧਾਮ ॥
ਜੋਗ ਗ੍ਯਾਨ ਬੈਰਾਗ੍ਯ ਨਿਧਿ ਪ੍ਰਨਤ ਕਲਪਤਰੁ ਨਾਮ ॥ 107 ॥

ਜੌਂ ਮੋ ਪਰ ਪ੍ਰਸਨ੍ਨ ਸੁਖਰਾਸੀ। ਜਾਨਿਅ ਸਤ੍ਯ ਮੋਹਿ ਨਿਜ ਦਾਸੀ ॥
ਤੌਂ ਪ੍ਰਭੁ ਹਰਹੁ ਮੋਰ ਅਗ੍ਯਾਨਾ। ਕਹਿ ਰਘੁਨਾਥ ਕਥਾ ਬਿਧਿ ਨਾਨਾ ॥
ਜਾਸੁ ਭਵਨੁ ਸੁਰਤਰੁ ਤਰ ਹੋਈ। ਸਹਿ ਕਿ ਦਰਿਦ੍ਰ ਜਨਿਤ ਦੁਖੁ ਸੋਈ ॥
ਸਸਿਭੂਸ਼ਨ ਅਸ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਬਿਚਾਰੀ। ਹਰਹੁ ਨਾਥ ਮਮ ਮਤਿ ਭ੍ਰਮ ਭਾਰੀ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਜੇ ਮੁਨਿ ਪਰਮਾਰਥਬਾਦੀ। ਕਹਹਿਂ ਰਾਮ ਕਹੁਁ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਅਨਾਦੀ ॥
ਸੇਸ ਸਾਰਦਾ ਬੇਦ ਪੁਰਾਨਾ। ਸਕਲ ਕਰਹਿਂ ਰਘੁਪਤਿ ਗੁਨ ਗਾਨਾ ॥
ਤੁਮ੍ਹ ਪੁਨਿ ਰਾਮ ਰਾਮ ਦਿਨ ਰਾਤੀ। ਸਾਦਰ ਜਪਹੁ ਅਨਁਗ ਆਰਾਤੀ ॥
ਰਾਮੁ ਸੋ ਅਵਧ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪਤਿ ਸੁਤ ਸੋਈ। ਕੀ ਅਜ ਅਗੁਨ ਅਲਖਗਤਿ ਕੋਈ ॥

ਦੋ. ਜੌਂ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਤਨਯ ਤ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਕਿਮਿ ਨਾਰਿ ਬਿਰਹਁ ਮਤਿ ਭੋਰਿ।
ਦੇਖ ਚਰਿਤ ਮਹਿਮਾ ਸੁਨਤ ਭ੍ਰਮਤਿ ਬੁਦ੍ਧਿ ਅਤਿ ਮੋਰਿ ॥ 108 ॥

ਜੌਂ ਅਨੀਹ ਬ੍ਯਾਪਕ ਬਿਭੁ ਕੋਊ। ਕਬਹੁ ਬੁਝਾਇ ਨਾਥ ਮੋਹਿ ਸੋਊ ॥
ਅਗ੍ਯ ਜਾਨਿ ਰਿਸ ਉਰ ਜਨਿ ਧਰਹੂ। ਜੇਹਿ ਬਿਧਿ ਮੋਹ ਮਿਟੈ ਸੋਇ ਕਰਹੂ ॥
ਮੈ ਬਨ ਦੀਖਿ ਰਾਮ ਪ੍ਰਭੁਤਾਈ। ਅਤਿ ਭਯ ਬਿਕਲ ਨ ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਸੁਨਾਈ ॥
ਤਦਪਿ ਮਲਿਨ ਮਨ ਬੋਧੁ ਨ ਆਵਾ। ਸੋ ਫਲੁ ਭਲੀ ਭਾਁਤਿ ਹਮ ਪਾਵਾ ॥
ਅਜਹੂਁ ਕਛੁ ਸਂਸੁ ਮਨ ਮੋਰੇ। ਕਰਹੁ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਬਿਨਵੁਁ ਕਰ ਜੋਰੇਮ੍ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਤਬ ਮੋਹਿ ਬਹੁ ਭਾਁਤਿ ਪ੍ਰਬੋਧਾ। ਨਾਥ ਸੋ ਸਮੁਝਿ ਕਰਹੁ ਜਨਿ ਕ੍ਰੋਧਾ ॥
ਤਬ ਕਰ ਅਸ ਬਿਮੋਹ ਅਬ ਨਾਹੀਂ। ਰਾਮਕਥਾ ਪਰ ਰੁਚਿ ਮਨ ਮਾਹੀਮ੍ ॥
ਕਹਹੁ ਪੁਨੀਤ ਰਾਮ ਗੁਨ ਗਾਥਾ। ਭੁਜਗਰਾਜ ਭੂਸ਼ਨ ਸੁਰਨਾਥਾ ॥

ਦੋ. ਬਂਦੁ ਪਦ ਧਰਿ ਧਰਨਿ ਸਿਰੁ ਬਿਨਯ ਕਰੁਁ ਕਰ ਜੋਰਿ।
ਬਰਨਹੁ ਰਘੁਬਰ ਬਿਸਦ ਜਸੁ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਸਿਦ੍ਧਾਂਤ ਨਿਚੋਰਿ ॥ 109 ॥

ਜਦਪਿ ਜੋਸ਼ਿਤਾ ਨਹਿਂ ਅਧਿਕਾਰੀ। ਦਾਸੀ ਮਨ ਕ੍ਰਮ ਬਚਨ ਤੁਮ੍ਹਾਰੀ ॥
ਗੂਢ਼ਉ ਤਤ੍ਤ੍ਵ ਨ ਸਾਧੁ ਦੁਰਾਵਹਿਂ। ਆਰਤ ਅਧਿਕਾਰੀ ਜਹਁ ਪਾਵਹਿਮ੍ ॥
ਅਤਿ ਆਰਤਿ ਪੂਛੁਁ ਸੁਰਰਾਯਾ। ਰਘੁਪਤਿ ਕਥਾ ਕਹਹੁ ਕਰਿ ਦਾਯਾ ॥
ਪ੍ਰਥਮ ਸੋ ਕਾਰਨ ਕਹਹੁ ਬਿਚਾਰੀ। ਨਿਰ੍ਗੁਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਸਗੁਨ ਬਪੁ ਧਾਰੀ ॥
ਪੁਨਿ ਪ੍ਰਭੁ ਕਹਹੁ ਰਾਮ ਅਵਤਾਰਾ। ਬਾਲਚਰਿਤ ਪੁਨਿ ਕਹਹੁ ਉਦਾਰਾ ॥
ਕਹਹੁ ਜਥਾ ਜਾਨਕੀ ਬਿਬਾਹੀਂ। ਰਾਜ ਤਜਾ ਸੋ ਦੂਸ਼ਨ ਕਾਹੀਮ੍ ॥
ਬਨ ਬਸਿ ਕੀਨ੍ਹੇ ਚਰਿਤ ਅਪਾਰਾ। ਕਹਹੁ ਨਾਥ ਜਿਮਿ ਰਾਵਨ ਮਾਰਾ ॥
ਰਾਜ ਬੈਠਿ ਕੀਨ੍ਹੀਂ ਬਹੁ ਲੀਲਾ। ਸਕਲ ਕਹਹੁ ਸਂਕਰ ਸੁਖਲੀਲਾ ॥

ਦੋ. ਬਹੁਰਿ ਕਹਹੁ ਕਰੁਨਾਯਤਨ ਕੀਨ੍ਹ ਜੋ ਅਚਰਜ ਰਾਮ।
ਪ੍ਰਜਾ ਸਹਿਤ ਰਘੁਬਂਸਮਨਿ ਕਿਮਿ ਗਵਨੇ ਨਿਜ ਧਾਮ ॥ 110 ॥

ਪੁਨਿ ਪ੍ਰਭੁ ਕਹਹੁ ਸੋ ਤਤ੍ਤ੍ਵ ਬਖਾਨੀ। ਜੇਹਿਂ ਬਿਗ੍ਯਾਨ ਮਗਨ ਮੁਨਿ ਗ੍ਯਾਨੀ ॥
ਭਗਤਿ ਗ੍ਯਾਨ ਬਿਗ੍ਯਾਨ ਬਿਰਾਗਾ। ਪੁਨਿ ਸਬ ਬਰਨਹੁ ਸਹਿਤ ਬਿਭਾਗਾ ॥
ਔਰੁ ਰਾਮ ਰਹਸ੍ਯ ਅਨੇਕਾ। ਕਹਹੁ ਨਾਥ ਅਤਿ ਬਿਮਲ ਬਿਬੇਕਾ ॥
ਜੋ ਪ੍ਰਭੁ ਮੈਂ ਪੂਛਾ ਨਹਿ ਹੋਈ। ਸੌ ਦਯਾਲ ਰਾਖਹੁ ਜਨਿ ਗੋਈ ॥
ਤੁਮ੍ਹ ਤ੍ਰਿਭੁਵਨ ਗੁਰ ਬੇਦ ਬਖਾਨਾ। ਆਨ ਜੀਵ ਪਾਁਵਰ ਕਾ ਜਾਨਾ ॥
ਪ੍ਰਸ੍ਨ ਉਮਾ ਕੈ ਸਹਜ ਸੁਹਾਈ। ਛਲ ਬਿਹੀਨ ਸੁਨਿ ਸਿਵ ਮਨ ਭਾਈ ॥
ਹਰ ਹਿਯਁ ਰਾਮਚਰਿਤ ਸਬ ਆਏ। ਪ੍ਰੇਮ ਪੁਲਕ ਲੋਚਨ ਜਲ ਛਾਏ ॥
ਸ਼੍ਰੀਰਘੁਨਾਥ ਰੂਪ ਉਰ ਆਵਾ। ਪਰਮਾਨਂਦ ਅਮਿਤ ਸੁਖ ਪਾਵਾ ॥

ਦੋ. ਮਗਨ ਧ੍ਯਾਨਰਸ ਦਂਡ ਜੁਗ ਪੁਨਿ ਮਨ ਬਾਹੇਰ ਕੀਨ੍ਹ।
ਰਘੁਪਤਿ ਚਰਿਤ ਮਹੇਸ ਤਬ ਹਰਸ਼ਿਤ ਬਰਨੈ ਲੀਨ੍ਹ ॥ 111 ॥

ਝੂਠੇਉ ਸਤ੍ਯ ਜਾਹਿ ਬਿਨੁ ਜਾਨੇਂ। ਜਿਮਿ ਭੁਜਂਗ ਬਿਨੁ ਰਜੁ ਪਹਿਚਾਨੇਮ੍ ॥
ਜੇਹਿ ਜਾਨੇਂ ਜਗ ਜਾਇ ਹੇਰਾਈ। ਜਾਗੇਂ ਜਥਾ ਸਪਨ ਭ੍ਰਮ ਜਾਈ ॥
ਬਂਦੁਁ ਬਾਲਰੂਪ ਸੋਈ ਰਾਮੂ। ਸਬ ਸਿਧਿ ਸੁਲਭ ਜਪਤ ਜਿਸੁ ਨਾਮੂ ॥
ਮਂਗਲ ਭਵਨ ਅਮਂਗਲ ਹਾਰੀ। ਦ੍ਰਵੁ ਸੋ ਦਸਰਥ ਅਜਿਰ ਬਿਹਾਰੀ ॥
ਕਰਿ ਪ੍ਰਨਾਮ ਰਾਮਹਿ ਤ੍ਰਿਪੁਰਾਰੀ। ਹਰਸ਼ਿ ਸੁਧਾ ਸਮ ਗਿਰਾ ਉਚਾਰੀ ॥
ਧਨ੍ਯ ਧਨ੍ਯ ਗਿਰਿਰਾਜਕੁਮਾਰੀ। ਤੁਮ੍ਹ ਸਮਾਨ ਨਹਿਂ ਕੌ ਉਪਕਾਰੀ ॥
ਪੂਁਛੇਹੁ ਰਘੁਪਤਿ ਕਥਾ ਪ੍ਰਸਂਗਾ। ਸਕਲ ਲੋਕ ਜਗ ਪਾਵਨਿ ਗਂਗਾ ॥
ਤੁਮ੍ਹ ਰਘੁਬੀਰ ਚਰਨ ਅਨੁਰਾਗੀ। ਕੀਨ੍ਹਹੁ ਪ੍ਰਸ੍ਨ ਜਗਤ ਹਿਤ ਲਾਗੀ ॥

ਦੋ. ਰਾਮਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਤੇਂ ਪਾਰਬਤਿ ਸਪਨੇਹੁਁ ਤਵ ਮਨ ਮਾਹਿਂ।
ਸੋਕ ਮੋਹ ਸਂਦੇਹ ਭ੍ਰਮ ਮਮ ਬਿਚਾਰ ਕਛੁ ਨਾਹਿਮ੍ ॥ 112 ॥

ਤਦਪਿ ਅਸਂਕਾ ਕੀਨ੍ਹਿਹੁ ਸੋਈ। ਕਹਤ ਸੁਨਤ ਸਬ ਕਰ ਹਿਤ ਹੋਈ ॥
ਜਿਨ੍ਹ ਹਰਿ ਕਥਾ ਸੁਨੀ ਨਹਿਂ ਕਾਨਾ। ਸ਼੍ਰਵਨ ਰਂਧ੍ਰ ਅਹਿਭਵਨ ਸਮਾਨਾ ॥
ਨਯਨਨ੍ਹਿ ਸਂਤ ਦਰਸ ਨਹਿਂ ਦੇਖਾ। ਲੋਚਨ ਮੋਰਪਂਖ ਕਰ ਲੇਖਾ ॥
ਤੇ ਸਿਰ ਕਟੁ ਤੁਂਬਰਿ ਸਮਤੂਲਾ। ਜੇ ਨ ਨਮਤ ਹਰਿ ਗੁਰ ਪਦ ਮੂਲਾ ॥
ਜਿਨ੍ਹ ਹਰਿਭਗਤਿ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਨਹਿਂ ਆਨੀ। ਜੀਵਤ ਸਵ ਸਮਾਨ ਤੇਇ ਪ੍ਰਾਨੀ ॥
ਜੋ ਨਹਿਂ ਕਰਿ ਰਾਮ ਗੁਨ ਗਾਨਾ। ਜੀਹ ਸੋ ਦਾਦੁਰ ਜੀਹ ਸਮਾਨਾ ॥
ਕੁਲਿਸ ਕਠੋਰ ਨਿਠੁਰ ਸੋਇ ਛਾਤੀ। ਸੁਨਿ ਹਰਿਚਰਿਤ ਨ ਜੋ ਹਰਸ਼ਾਤੀ ॥
ਗਿਰਿਜਾ ਸੁਨਹੁ ਰਾਮ ਕੈ ਲੀਲਾ। ਸੁਰ ਹਿਤ ਦਨੁਜ ਬਿਮੋਹਨਸੀਲਾ ॥

ਦੋ. ਰਾਮਕਥਾ ਸੁਰਧੇਨੁ ਸਮ ਸੇਵਤ ਸਬ ਸੁਖ ਦਾਨਿ।
ਸਤਸਮਾਜ ਸੁਰਲੋਕ ਸਬ ਕੋ ਨ ਸੁਨੈ ਅਸ ਜਾਨਿ ॥ 113 ॥

ਰਾਮਕਥਾ ਸੁਂਦਰ ਕਰ ਤਾਰੀ। ਸਂਸਯ ਬਿਹਗ ਉਡਾਵਨਿਹਾਰੀ ॥
ਰਾਮਕਥਾ ਕਲਿ ਬਿਟਪ ਕੁਠਾਰੀ। ਸਾਦਰ ਸੁਨੁ ਗਿਰਿਰਾਜਕੁਮਾਰੀ ॥
ਰਾਮ ਨਾਮ ਗੁਨ ਚਰਿਤ ਸੁਹਾਏ। ਜਨਮ ਕਰਮ ਅਗਨਿਤ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਗਾਏ ॥
ਜਥਾ ਅਨਂਤ ਰਾਮ ਭਗਵਾਨਾ। ਤਥਾ ਕਥਾ ਕੀਰਤਿ ਗੁਨ ਨਾਨਾ ॥
ਤਦਪਿ ਜਥਾ ਸ਼੍ਰੁਤ ਜਸਿ ਮਤਿ ਮੋਰੀ। ਕਹਿਹੁਁ ਦੇਖਿ ਪ੍ਰੀਤਿ ਅਤਿ ਤੋਰੀ ॥
ਉਮਾ ਪ੍ਰਸ੍ਨ ਤਵ ਸਹਜ ਸੁਹਾਈ। ਸੁਖਦ ਸਂਤਸਂਮਤ ਮੋਹਿ ਭਾਈ ॥
ਏਕ ਬਾਤ ਨਹਿ ਮੋਹਿ ਸੋਹਾਨੀ। ਜਦਪਿ ਮੋਹ ਬਸ ਕਹੇਹੁ ਭਵਾਨੀ ॥
ਤੁਮ ਜੋ ਕਹਾ ਰਾਮ ਕੌ ਆਨਾ। ਜੇਹਿ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਗਾਵ ਧਰਹਿਂ ਮੁਨਿ ਧ੍ਯਾਨਾ ॥

ਦੋ. ਕਹਹਿ ਸੁਨਹਿ ਅਸ ਅਧਮ ਨਰ ਗ੍ਰਸੇ ਜੇ ਮੋਹ ਪਿਸਾਚ।
ਪਾਸ਼ਂਡੀ ਹਰਿ ਪਦ ਬਿਮੁਖ ਜਾਨਹਿਂ ਝੂਠ ਨ ਸਾਚ ॥ 114 ॥

ਅਗ੍ਯ ਅਕੋਬਿਦ ਅਂਧ ਅਭਾਗੀ। ਕਾਈ ਬਿਸ਼ਯ ਮੁਕਰ ਮਨ ਲਾਗੀ ॥
ਲਂਪਟ ਕਪਟੀ ਕੁਟਿਲ ਬਿਸੇਸ਼ੀ। ਸਪਨੇਹੁਁ ਸਂਤਸਭਾ ਨਹਿਂ ਦੇਖੀ ॥
ਕਹਹਿਂ ਤੇ ਬੇਦ ਅਸਂਮਤ ਬਾਨੀ। ਜਿਨ੍ਹ ਕੇਂ ਸੂਝ ਲਾਭੁ ਨਹਿਂ ਹਾਨੀ ॥
ਮੁਕਰ ਮਲਿਨ ਅਰੁ ਨਯਨ ਬਿਹੀਨਾ। ਰਾਮ ਰੂਪ ਦੇਖਹਿਂ ਕਿਮਿ ਦੀਨਾ ॥
ਜਿਨ੍ਹ ਕੇਂ ਅਗੁਨ ਨ ਸਗੁਨ ਬਿਬੇਕਾ। ਜਲ੍ਪਹਿਂ ਕਲ੍ਪਿਤ ਬਚਨ ਅਨੇਕਾ ॥
ਹਰਿਮਾਯਾ ਬਸ ਜਗਤ ਭ੍ਰਮਾਹੀਂ। ਤਿਨ੍ਹਹਿ ਕਹਤ ਕਛੁ ਅਘਟਿਤ ਨਾਹੀਮ੍ ॥
ਬਾਤੁਲ ਭੂਤ ਬਿਬਸ ਮਤਵਾਰੇ। ਤੇ ਨਹਿਂ ਬੋਲਹਿਂ ਬਚਨ ਬਿਚਾਰੇ ॥
ਜਿਨ੍ਹ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤ ਮਹਾਮੋਹ ਮਦ ਪਾਨਾ। ਤਿਨ੍ ਕਰ ਕਹਾ ਕਰਿਅ ਨਹਿਂ ਕਾਨਾ ॥

ਸੋ. ਅਸ ਨਿਜ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਬਿਚਾਰਿ ਤਜੁ ਸਂਸਯ ਭਜੁ ਰਾਮ ਪਦ।
ਸੁਨੁ ਗਿਰਿਰਾਜ ਕੁਮਾਰਿ ਭ੍ਰਮ ਤਮ ਰਬਿ ਕਰ ਬਚਨ ਮਮ ॥ 115 ॥

ਸਗੁਨਹਿ ਅਗੁਨਹਿ ਨਹਿਂ ਕਛੁ ਭੇਦਾ। ਗਾਵਹਿਂ ਮੁਨਿ ਪੁਰਾਨ ਬੁਧ ਬੇਦਾ ॥
ਅਗੁਨ ਅਰੁਪ ਅਲਖ ਅਜ ਜੋਈ। ਭਗਤ ਪ੍ਰੇਮ ਬਸ ਸਗੁਨ ਸੋ ਹੋਈ ॥
ਜੋ ਗੁਨ ਰਹਿਤ ਸਗੁਨ ਸੋਇ ਕੈਸੇਂ। ਜਲੁ ਹਿਮ ਉਪਲ ਬਿਲਗ ਨਹਿਂ ਜੈਸੇਮ੍ ॥
ਜਾਸੁ ਨਾਮ ਭ੍ਰਮ ਤਿਮਿਰ ਪਤਂਗਾ। ਤੇਹਿ ਕਿਮਿ ਕਹਿਅ ਬਿਮੋਹ ਪ੍ਰਸਂਗਾ ॥
ਰਾਮ ਸਚ੍ਚਿਦਾਨਂਦ ਦਿਨੇਸਾ। ਨਹਿਂ ਤਹਁ ਮੋਹ ਨਿਸਾ ਲਵਲੇਸਾ ॥
ਸਹਜ ਪ੍ਰਕਾਸਰੁਪ ਭਗਵਾਨਾ। ਨਹਿਂ ਤਹਁ ਪੁਨਿ ਬਿਗ੍ਯਾਨ ਬਿਹਾਨਾ ॥
ਹਰਸ਼ ਬਿਸ਼ਾਦ ਗ੍ਯਾਨ ਅਗ੍ਯਾਨਾ। ਜੀਵ ਧਰ੍ਮ ਅਹਮਿਤਿ ਅਭਿਮਾਨਾ ॥
ਰਾਮ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਬ੍ਯਾਪਕ ਜਗ ਜਾਨਾ। ਪਰਮਾਨਂਦ ਪਰੇਸ ਪੁਰਾਨਾ ॥

ਦੋ. ਪੁਰੁਸ਼ ਪ੍ਰਸਿਦ੍ਧ ਪ੍ਰਕਾਸ ਨਿਧਿ ਪ੍ਰਗਟ ਪਰਾਵਰ ਨਾਥ ॥
ਰਘੁਕੁਲਮਨਿ ਮਮ ਸ੍ਵਾਮਿ ਸੋਇ ਕਹਿ ਸਿਵਁ ਨਾਯੁ ਮਾਥ ॥ 116 ॥

ਨਿਜ ਭ੍ਰਮ ਨਹਿਂ ਸਮੁਝਹਿਂ ਅਗ੍ਯਾਨੀ। ਪ੍ਰਭੁ ਪਰ ਮੋਹ ਧਰਹਿਂ ਜਡ਼ ਪ੍ਰਾਨੀ ॥
ਜਥਾ ਗਗਨ ਘਨ ਪਟਲ ਨਿਹਾਰੀ। ਝਾਁਪੇਉ ਮਾਨੁ ਕਹਹਿਂ ਕੁਬਿਚਾਰੀ ॥
ਚਿਤਵ ਜੋ ਲੋਚਨ ਅਂਗੁਲਿ ਲਾਏਁ। ਪ੍ਰਗਟ ਜੁਗਲ ਸਸਿ ਤੇਹਿ ਕੇ ਭਾਏਁ ॥
ਉਮਾ ਰਾਮ ਬਿਸ਼ਿਕ ਅਸ ਮੋਹਾ। ਨਭ ਤਮ ਧੂਮ ਧੂਰਿ ਜਿਮਿ ਸੋਹਾ ॥
ਬਿਸ਼ਯ ਕਰਨ ਸੁਰ ਜੀਵ ਸਮੇਤਾ। ਸਕਲ ਏਕ ਤੇਂ ਏਕ ਸਚੇਤਾ ॥
ਸਬ ਕਰ ਪਰਮ ਪ੍ਰਕਾਸਕ ਜੋਈ। ਰਾਮ ਅਨਾਦਿ ਅਵਧਪਤਿ ਸੋਈ ॥
ਜਗਤ ਪ੍ਰਕਾਸ੍ਯ ਪ੍ਰਕਾਸਕ ਰਾਮੂ। ਮਾਯਾਧੀਸ ਗ੍ਯਾਨ ਗੁਨ ਧਾਮੂ ॥
ਜਾਸੁ ਸਤ੍ਯਤਾ ਤੇਂ ਜਡ ਮਾਯਾ। ਭਾਸ ਸਤ੍ਯ ਇਵ ਮੋਹ ਸਹਾਯਾ ॥

ਦੋ. ਰਜਤ ਸੀਪ ਮਹੁਁ ਮਾਸ ਜਿਮਿ ਜਥਾ ਭਾਨੁ ਕਰ ਬਾਰਿ।
ਜਦਪਿ ਮ੍ਰੁਰੁਇਸ਼ਾ ਤਿਹੁਁ ਕਾਲ ਸੋਇ ਭ੍ਰਮ ਨ ਸਕਿ ਕੌ ਟਾਰਿ ॥ 117 ॥

ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਜਗ ਹਰਿ ਆਸ਼੍ਰਿਤ ਰਹੀ। ਜਦਪਿ ਅਸਤ੍ਯ ਦੇਤ ਦੁਖ ਅਹੀ ॥
ਜੌਂ ਸਪਨੇਂ ਸਿਰ ਕਾਟੈ ਕੋਈ। ਬਿਨੁ ਜਾਗੇਂ ਨ ਦੂਰਿ ਦੁਖ ਹੋਈ ॥
ਜਾਸੁ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਁ ਅਸ ਭ੍ਰਮ ਮਿਟਿ ਜਾਈ। ਗਿਰਿਜਾ ਸੋਇ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਲ ਰਘੁਰਾਈ ॥
ਆਦਿ ਅਂਤ ਕੌ ਜਾਸੁ ਨ ਪਾਵਾ। ਮਤਿ ਅਨੁਮਾਨਿ ਨਿਗਮ ਅਸ ਗਾਵਾ ॥
ਬਿਨੁ ਪਦ ਚਲਿ ਸੁਨਿ ਬਿਨੁ ਕਾਨਾ। ਕਰ ਬਿਨੁ ਕਰਮ ਕਰਿ ਬਿਧਿ ਨਾਨਾ ॥
ਆਨਨ ਰਹਿਤ ਸਕਲ ਰਸ ਭੋਗੀ। ਬਿਨੁ ਬਾਨੀ ਬਕਤਾ ਬਡ਼ ਜੋਗੀ ॥
ਤਨੁ ਬਿਨੁ ਪਰਸ ਨਯਨ ਬਿਨੁ ਦੇਖਾ। ਗ੍ਰਹਿ ਘ੍ਰਾਨ ਬਿਨੁ ਬਾਸ ਅਸੇਸ਼ਾ ॥
ਅਸਿ ਸਬ ਭਾਁਤਿ ਅਲੌਕਿਕ ਕਰਨੀ। ਮਹਿਮਾ ਜਾਸੁ ਜਾਇ ਨਹਿਂ ਬਰਨੀ ॥

ਦੋ. ਜੇਹਿ ਇਮਿ ਗਾਵਹਿ ਬੇਦ ਬੁਧ ਜਾਹਿ ਧਰਹਿਂ ਮੁਨਿ ਧ੍ਯਾਨ ॥
ਸੋਇ ਦਸਰਥ ਸੁਤ ਭਗਤ ਹਿਤ ਕੋਸਲਪਤਿ ਭਗਵਾਨ ॥ 118 ॥

ਕਾਸੀਂ ਮਰਤ ਜਂਤੁ ਅਵਲੋਕੀ। ਜਾਸੁ ਨਾਮ ਬਲ ਕਰੁਁ ਬਿਸੋਕੀ ॥
ਸੋਇ ਪ੍ਰਭੁ ਮੋਰ ਚਰਾਚਰ ਸ੍ਵਾਮੀ। ਰਘੁਬਰ ਸਬ ਉਰ ਅਂਤਰਜਾਮੀ ॥
ਬਿਬਸਹੁਁ ਜਾਸੁ ਨਾਮ ਨਰ ਕਹਹੀਂ। ਜਨਮ ਅਨੇਕ ਰਚਿਤ ਅਘ ਦਹਹੀਮ੍ ॥
ਸਾਦਰ ਸੁਮਿਰਨ ਜੇ ਨਰ ਕਰਹੀਂ। ਭਵ ਬਾਰਿਧਿ ਗੋਪਦ ਇਵ ਤਰਹੀਮ੍ ॥
ਰਾਮ ਸੋ ਪਰਮਾਤਮਾ ਭਵਾਨੀ। ਤਹਁ ਭ੍ਰਮ ਅਤਿ ਅਬਿਹਿਤ ਤਵ ਬਾਨੀ ॥
ਅਸ ਸਂਸਯ ਆਨਤ ਉਰ ਮਾਹੀਂ। ਗ੍ਯਾਨ ਬਿਰਾਗ ਸਕਲ ਗੁਨ ਜਾਹੀਮ੍ ॥
ਸੁਨਿ ਸਿਵ ਕੇ ਭ੍ਰਮ ਭਂਜਨ ਬਚਨਾ। ਮਿਟਿ ਗੈ ਸਬ ਕੁਤਰਕ ਕੈ ਰਚਨਾ ॥
ਭਿ ਰਘੁਪਤਿ ਪਦ ਪ੍ਰੀਤਿ ਪ੍ਰਤੀਤੀ। ਦਾਰੁਨ ਅਸਂਭਾਵਨਾ ਬੀਤੀ ॥

ਦੋ. ਪੁਨਿ ਪੁਨਿ ਪ੍ਰਭੁ ਪਦ ਕਮਲ ਗਹਿ ਜੋਰਿ ਪਂਕਰੁਹ ਪਾਨਿ।
ਬੋਲੀ ਗਿਰਿਜਾ ਬਚਨ ਬਰ ਮਨਹੁਁ ਪ੍ਰੇਮ ਰਸ ਸਾਨਿ ॥ 119 ॥

ਸਸਿ ਕਰ ਸਮ ਸੁਨਿ ਗਿਰਾ ਤੁਮ੍ਹਾਰੀ। ਮਿਟਾ ਮੋਹ ਸਰਦਾਤਪ ਭਾਰੀ ॥
ਤੁਮ੍ਹ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਲ ਸਬੁ ਸਂਸੁ ਹਰੇਊ। ਰਾਮ ਸ੍ਵਰੁਪ ਜਾਨਿ ਮੋਹਿ ਪਰੇਊ ॥
ਨਾਥ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਁ ਅਬ ਗਯੁ ਬਿਸ਼ਾਦਾ। ਸੁਖੀ ਭਯੁਁ ਪ੍ਰਭੁ ਚਰਨ ਪ੍ਰਸਾਦਾ ॥
ਅਬ ਮੋਹਿ ਆਪਨਿ ਕਿਂਕਰਿ ਜਾਨੀ। ਜਦਪਿ ਸਹਜ ਜਡ ਨਾਰਿ ਅਯਾਨੀ ॥
ਪ੍ਰਥਮ ਜੋ ਮੈਂ ਪੂਛਾ ਸੋਇ ਕਹਹੂ। ਜੌਂ ਮੋ ਪਰ ਪ੍ਰਸਨ੍ਨ ਪ੍ਰਭੁ ਅਹਹੂ ॥
ਰਾਮ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਚਿਨਮਯ ਅਬਿਨਾਸੀ। ਸਰ੍ਬ ਰਹਿਤ ਸਬ ਉਰ ਪੁਰ ਬਾਸੀ ॥
ਨਾਥ ਧਰੇਉ ਨਰਤਨੁ ਕੇਹਿ ਹੇਤੂ। ਮੋਹਿ ਸਮੁਝਾਇ ਕਹਹੁ ਬ੍ਰੁਰੁਇਸ਼ਕੇਤੂ ॥
ਉਮਾ ਬਚਨ ਸੁਨਿ ਪਰਮ ਬਿਨੀਤਾ। ਰਾਮਕਥਾ ਪਰ ਪ੍ਰੀਤਿ ਪੁਨੀਤਾ ॥

ਦੋ. ਹਿਁਯਁ ਹਰਸ਼ੇ ਕਾਮਾਰਿ ਤਬ ਸਂਕਰ ਸਹਜ ਸੁਜਾਨ
ਬਹੁ ਬਿਧਿ ਉਮਹਿ ਪ੍ਰਸਂਸਿ ਪੁਨਿ ਬੋਲੇ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਨਿਧਾਨ ॥ 120(ਕ) ॥

ਨਵਾਨ੍ਹਪਾਰਾਯਨ,ਪਹਲਾ ਵਿਸ਼੍ਰਾਮ
ਮਾਸਪਾਰਾਯਣ, ਚੌਥਾ ਵਿਸ਼੍ਰਾਮ

ਸੋ. ਸੁਨੁ ਸੁਭ ਕਥਾ ਭਵਾਨਿ ਰਾਮਚਰਿਤਮਾਨਸ ਬਿਮਲ।
ਕਹਾ ਭੁਸੁਂਡਿ ਬਖਾਨਿ ਸੁਨਾ ਬਿਹਗ ਨਾਯਕ ਗਰੁਡ ॥ 120(ਖ) ॥

ਸੋ ਸਂਬਾਦ ਉਦਾਰ ਜੇਹਿ ਬਿਧਿ ਭਾ ਆਗੇਂ ਕਹਬ।
ਸੁਨਹੁ ਰਾਮ ਅਵਤਾਰ ਚਰਿਤ ਪਰਮ ਸੁਂਦਰ ਅਨਘ ॥ 120(ਗ) ॥

ਹਰਿ ਗੁਨ ਨਾਮ ਅਪਾਰ ਕਥਾ ਰੂਪ ਅਗਨਿਤ ਅਮਿਤ।
ਮੈਂ ਨਿਜ ਮਤਿ ਅਨੁਸਾਰ ਕਹੁਁ ਉਮਾ ਸਾਦਰ ਸੁਨਹੁ ॥ 120(ਘ ॥

ਸੁਨੁ ਗਿਰਿਜਾ ਹਰਿਚਰਿਤ ਸੁਹਾਏ। ਬਿਪੁਲ ਬਿਸਦ ਨਿਗਮਾਗਮ ਗਾਏ ॥
ਹਰਿ ਅਵਤਾਰ ਹੇਤੁ ਜੇਹਿ ਹੋਈ। ਇਦਮਿਤ੍ਥਂ ਕਹਿ ਜਾਇ ਨ ਸੋਈ ॥
ਰਾਮ ਅਤਰ੍ਕ੍ਯ ਬੁਦ੍ਧਿ ਮਨ ਬਾਨੀ। ਮਤ ਹਮਾਰ ਅਸ ਸੁਨਹਿ ਸਯਾਨੀ ॥
ਤਦਪਿ ਸਂਤ ਮੁਨਿ ਬੇਦ ਪੁਰਾਨਾ। ਜਸ ਕਛੁ ਕਹਹਿਂ ਸ੍ਵਮਤਿ ਅਨੁਮਾਨਾ ॥
ਤਸ ਮੈਂ ਸੁਮੁਖਿ ਸੁਨਾਵੁਁ ਤੋਹੀ। ਸਮੁਝਿ ਪਰਿ ਜਸ ਕਾਰਨ ਮੋਹੀ ॥
ਜਬ ਜਬ ਹੋਇ ਧਰਮ ਕੈ ਹਾਨੀ। ਬਾਢਹਿਂ ਅਸੁਰ ਅਧਮ ਅਭਿਮਾਨੀ ॥
ਕਰਹਿਂ ਅਨੀਤਿ ਜਾਇ ਨਹਿਂ ਬਰਨੀ। ਸੀਦਹਿਂ ਬਿਪ੍ਰ ਧੇਨੁ ਸੁਰ ਧਰਨੀ ॥
ਤਬ ਤਬ ਪ੍ਰਭੁ ਧਰਿ ਬਿਬਿਧ ਸਰੀਰਾ। ਹਰਹਿ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਨਿਧਿ ਸਜ੍ਜਨ ਪੀਰਾ ॥

ਦੋ. ਅਸੁਰ ਮਾਰਿ ਥਾਪਹਿਂ ਸੁਰਨ੍ਹ ਰਾਖਹਿਂ ਨਿਜ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਸੇਤੁ।
ਜਗ ਬਿਸ੍ਤਾਰਹਿਂ ਬਿਸਦ ਜਸ ਰਾਮ ਜਨ੍ਮ ਕਰ ਹੇਤੁ ॥ 121 ॥

ਸੋਇ ਜਸ ਗਾਇ ਭਗਤ ਭਵ ਤਰਹੀਂ। ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਸਿਂਧੁ ਜਨ ਹਿਤ ਤਨੁ ਧਰਹੀਮ੍ ॥
ਰਾਮ ਜਨਮ ਕੇ ਹੇਤੁ ਅਨੇਕਾ। ਪਰਮ ਬਿਚਿਤ੍ਰ ਏਕ ਤੇਂ ਏਕਾ ॥
ਜਨਮ ਏਕ ਦੁਇ ਕਹੁਁ ਬਖਾਨੀ। ਸਾਵਧਾਨ ਸੁਨੁ ਸੁਮਤਿ ਭਵਾਨੀ ॥
ਦ੍ਵਾਰਪਾਲ ਹਰਿ ਕੇ ਪ੍ਰਿਯ ਦੋਊ। ਜਯ ਅਰੁ ਬਿਜਯ ਜਾਨ ਸਬ ਕੋਊ ॥
ਬਿਪ੍ਰ ਸ਼੍ਰਾਪ ਤੇਂ ਦੂਨੁ ਭਾਈ। ਤਾਮਸ ਅਸੁਰ ਦੇਹ ਤਿਨ੍ਹ ਪਾਈ ॥
ਕਨਕਕਸਿਪੁ ਅਰੁ ਹਾਟਕ ਲੋਚਨ। ਜਗਤ ਬਿਦਿਤ ਸੁਰਪਤਿ ਮਦ ਮੋਚਨ ॥
ਬਿਜੀ ਸਮਰ ਬੀਰ ਬਿਖ੍ਯਾਤਾ। ਧਰਿ ਬਰਾਹ ਬਪੁ ਏਕ ਨਿਪਾਤਾ ॥
ਹੋਇ ਨਰਹਰਿ ਦੂਸਰ ਪੁਨਿ ਮਾਰਾ। ਜਨ ਪ੍ਰਹਲਾਦ ਸੁਜਸ ਬਿਸ੍ਤਾਰਾ ॥

ਦੋ. ਭੇ ਨਿਸਾਚਰ ਜਾਇ ਤੇਇ ਮਹਾਬੀਰ ਬਲਵਾਨ।
ਕੁਂਭਕਰਨ ਰਾਵਣ ਸੁਭਟ ਸੁਰ ਬਿਜੀ ਜਗ ਜਾਨ ॥ 122 ।

ਮੁਕੁਤ ਨ ਭੇ ਹਤੇ ਭਗਵਾਨਾ। ਤੀਨਿ ਜਨਮ ਦ੍ਵਿਜ ਬਚਨ ਪ੍ਰਵਾਨਾ ॥
ਏਕ ਬਾਰ ਤਿਨ੍ਹ ਕੇ ਹਿਤ ਲਾਗੀ। ਧਰੇਉ ਸਰੀਰ ਭਗਤ ਅਨੁਰਾਗੀ ॥
ਕਸ੍ਯਪ ਅਦਿਤਿ ਤਹਾਁ ਪਿਤੁ ਮਾਤਾ। ਦਸਰਥ ਕੌਸਲ੍ਯਾ ਬਿਖ੍ਯਾਤਾ ॥
ਏਕ ਕਲਪ ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਅਵਤਾਰਾ। ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਵਿਤ੍ਰ ਕਿਏ ਸਂਸਾਰਾ ॥
ਏਕ ਕਲਪ ਸੁਰ ਦੇਖਿ ਦੁਖਾਰੇ। ਸਮਰ ਜਲਂਧਰ ਸਨ ਸਬ ਹਾਰੇ ॥
ਸਂਭੁ ਕੀਨ੍ਹ ਸਂਗ੍ਰਾਮ ਅਪਾਰਾ। ਦਨੁਜ ਮਹਾਬਲ ਮਰਿ ਨ ਮਾਰਾ ॥
ਪਰਮ ਸਤੀ ਅਸੁਰਾਧਿਪ ਨਾਰੀ। ਤੇਹਿ ਬਲ ਤਾਹਿ ਨ ਜਿਤਹਿਂ ਪੁਰਾਰੀ ॥

ਦੋ. ਛਲ ਕਰਿ ਟਾਰੇਉ ਤਾਸੁ ਬ੍ਰਤ ਪ੍ਰਭੁ ਸੁਰ ਕਾਰਜ ਕੀਨ੍ਹ ॥
ਜਬ ਤੇਹਿ ਜਾਨੇਉ ਮਰਮ ਤਬ ਸ਼੍ਰਾਪ ਕੋਪ ਕਰਿ ਦੀਨ੍ਹ ॥ 123 ॥

ਤਾਸੁ ਸ਼੍ਰਾਪ ਹਰਿ ਦੀਨ੍ਹ ਪ੍ਰਮਾਨਾ। ਕੌਤੁਕਨਿਧਿ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਲ ਭਗਵਾਨਾ ॥
ਤਹਾਁ ਜਲਂਧਰ ਰਾਵਨ ਭਯੂ। ਰਨ ਹਤਿ ਰਾਮ ਪਰਮ ਪਦ ਦਯੂ ॥
ਏਕ ਜਨਮ ਕਰ ਕਾਰਨ ਏਹਾ। ਜੇਹਿ ਲਾਗਿ ਰਾਮ ਧਰੀ ਨਰਦੇਹਾ ॥
ਪ੍ਰਤਿ ਅਵਤਾਰ ਕਥਾ ਪ੍ਰਭੁ ਕੇਰੀ। ਸੁਨੁ ਮੁਨਿ ਬਰਨੀ ਕਬਿਨ੍ਹ ਘਨੇਰੀ ॥
ਨਾਰਦ ਸ਼੍ਰਾਪ ਦੀਨ੍ਹ ਏਕ ਬਾਰਾ। ਕਲਪ ਏਕ ਤੇਹਿ ਲਗਿ ਅਵਤਾਰਾ ॥
ਗਿਰਿਜਾ ਚਕਿਤ ਭੀ ਸੁਨਿ ਬਾਨੀ। ਨਾਰਦ ਬਿਸ਼੍ਨੁਭਗਤ ਪੁਨਿ ਗ੍ਯਾਨਿ ॥
ਕਾਰਨ ਕਵਨ ਸ਼੍ਰਾਪ ਮੁਨਿ ਦੀਨ੍ਹਾ। ਕਾ ਅਪਰਾਧ ਰਮਾਪਤਿ ਕੀਨ੍ਹਾ ॥
ਯਹ ਪ੍ਰਸਂਗ ਮੋਹਿ ਕਹਹੁ ਪੁਰਾਰੀ। ਮੁਨਿ ਮਨ ਮੋਹ ਆਚਰਜ ਭਾਰੀ ॥

ਦੋ. ਬੋਲੇ ਬਿਹਸਿ ਮਹੇਸ ਤਬ ਗ੍ਯਾਨੀ ਮੂਢ਼ ਨ ਕੋਇ।
ਜੇਹਿ ਜਸ ਰਘੁਪਤਿ ਕਰਹਿਂ ਜਬ ਸੋ ਤਸ ਤੇਹਿ ਛਨ ਹੋਇ ॥ 124(ਕ) ॥

ਸੋ. ਕਹੁਁ ਰਾਮ ਗੁਨ ਗਾਥ ਭਰਦ੍ਵਾਜ ਸਾਦਰ ਸੁਨਹੁ।
ਭਵ ਭਂਜਨ ਰਘੁਨਾਥ ਭਜੁ ਤੁਲਸੀ ਤਜਿ ਮਾਨ ਮਦ ॥ 124(ਖ) ॥

ਹਿਮਗਿਰਿ ਗੁਹਾ ਏਕ ਅਤਿ ਪਾਵਨਿ। ਬਹ ਸਮੀਪ ਸੁਰਸਰੀ ਸੁਹਾਵਨਿ ॥
ਆਸ਼੍ਰਮ ਪਰਮ ਪੁਨੀਤ ਸੁਹਾਵਾ। ਦੇਖਿ ਦੇਵਰਿਸ਼ਿ ਮਨ ਅਤਿ ਭਾਵਾ ॥
ਨਿਰਖਿ ਸੈਲ ਸਰਿ ਬਿਪਿਨ ਬਿਭਾਗਾ। ਭਯੁ ਰਮਾਪਤਿ ਪਦ ਅਨੁਰਾਗਾ ॥
ਸੁਮਿਰਤ ਹਰਿਹਿ ਸ਼੍ਰਾਪ ਗਤਿ ਬਾਧੀ। ਸਹਜ ਬਿਮਲ ਮਨ ਲਾਗਿ ਸਮਾਧੀ ॥
ਮੁਨਿ ਗਤਿ ਦੇਖਿ ਸੁਰੇਸ ਡੇਰਾਨਾ। ਕਾਮਹਿ ਬੋਲਿ ਕੀਨ੍ਹ ਸਮਾਨਾ ॥
ਸਹਿਤ ਸਹਾਯ ਜਾਹੁ ਮਮ ਹੇਤੂ। ਚਕੇਉ ਹਰਸ਼ਿ ਹਿਯਁ ਜਲਚਰਕੇਤੂ ॥
ਸੁਨਾਸੀਰ ਮਨ ਮਹੁਁ ਅਸਿ ਤ੍ਰਾਸਾ। ਚਹਤ ਦੇਵਰਿਸ਼ਿ ਮਮ ਪੁਰ ਬਾਸਾ ॥
ਜੇ ਕਾਮੀ ਲੋਲੁਪ ਜਗ ਮਾਹੀਂ। ਕੁਟਿਲ ਕਾਕ ਇਵ ਸਬਹਿ ਡੇਰਾਹੀਮ੍ ॥

ਦੋ. ਸੁਖ ਹਾਡ਼ ਲੈ ਭਾਗ ਸਠ ਸ੍ਵਾਨ ਨਿਰਖਿ ਮ੍ਰੁਰੁਇਗਰਾਜ।
ਛੀਨਿ ਲੇਇ ਜਨਿ ਜਾਨ ਜਡ਼ ਤਿਮਿ ਸੁਰਪਤਿਹਿ ਨ ਲਾਜ ॥ 125 ॥

ਤੇਹਿ ਆਸ਼੍ਰਮਹਿਂ ਮਦਨ ਜਬ ਗਯੂ। ਨਿਜ ਮਾਯਾਁ ਬਸਂਤ ਨਿਰਮਯੂ ॥
ਕੁਸੁਮਿਤ ਬਿਬਿਧ ਬਿਟਪ ਬਹੁਰਂਗਾ। ਕੂਜਹਿਂ ਕੋਕਿਲ ਗੁਂਜਹਿ ਭ੍ਰੁਰੁਇਂਗਾ ॥
ਚਲੀ ਸੁਹਾਵਨਿ ਤ੍ਰਿਬਿਧ ਬਯਾਰੀ। ਕਾਮ ਕ੍ਰੁਰੁਇਸਾਨੁ ਬਢ਼ਆਵਨਿਹਾਰੀ ॥
ਰਂਭਾਦਿਕ ਸੁਰਨਾਰਿ ਨਬੀਨਾ । ਸਕਲ ਅਸਮਸਰ ਕਲਾ ਪ੍ਰਬੀਨਾ ॥
ਕਰਹਿਂ ਗਾਨ ਬਹੁ ਤਾਨ ਤਰਂਗਾ। ਬਹੁਬਿਧਿ ਕ੍ਰੀਡ਼ਹਿ ਪਾਨਿ ਪਤਂਗਾ ॥
ਦੇਖਿ ਸਹਾਯ ਮਦਨ ਹਰਸ਼ਾਨਾ। ਕੀਨ੍ਹੇਸਿ ਪੁਨਿ ਪ੍ਰਪਂਚ ਬਿਧਿ ਨਾਨਾ ॥
ਕਾਮ ਕਲਾ ਕਛੁ ਮੁਨਿਹਿ ਨ ਬ੍ਯਾਪੀ। ਨਿਜ ਭਯਁ ਡਰੇਉ ਮਨੋਭਵ ਪਾਪੀ ॥
ਸੀਮ ਕਿ ਚਾਁਪਿ ਸਕਿ ਕੌ ਤਾਸੁ। ਬਡ਼ ਰਖਵਾਰ ਰਮਾਪਤਿ ਜਾਸੂ ॥

ਦੋ. ਸਹਿਤ ਸਹਾਯ ਸਭੀਤ ਅਤਿ ਮਾਨਿ ਹਾਰਿ ਮਨ ਮੈਨ।
ਗਹੇਸਿ ਜਾਇ ਮੁਨਿ ਚਰਨ ਤਬ ਕਹਿ ਸੁਠਿ ਆਰਤ ਬੈਨ ॥ 126 ॥

ਭਯੁ ਨ ਨਾਰਦ ਮਨ ਕਛੁ ਰੋਸ਼ਾ। ਕਹਿ ਪ੍ਰਿਯ ਬਚਨ ਕਾਮ ਪਰਿਤੋਸ਼ਾ ॥
ਨਾਇ ਚਰਨ ਸਿਰੁ ਆਯਸੁ ਪਾਈ। ਗਯੁ ਮਦਨ ਤਬ ਸਹਿਤ ਸਹਾਈ ॥
ਮੁਨਿ ਸੁਸੀਲਤਾ ਆਪਨਿ ਕਰਨੀ। ਸੁਰਪਤਿ ਸਭਾਁ ਜਾਇ ਸਬ ਬਰਨੀ ॥
ਸੁਨਿ ਸਬ ਕੇਂ ਮਨ ਅਚਰਜੁ ਆਵਾ। ਮੁਨਿਹਿ ਪ੍ਰਸਂਸਿ ਹਰਿਹਿ ਸਿਰੁ ਨਾਵਾ ॥
ਤਬ ਨਾਰਦ ਗਵਨੇ ਸਿਵ ਪਾਹੀਂ। ਜਿਤਾ ਕਾਮ ਅਹਮਿਤਿ ਮਨ ਮਾਹੀਮ੍ ॥
ਮਾਰ ਚਰਿਤ ਸਂਕਰਹਿਂ ਸੁਨਾਏ। ਅਤਿਪ੍ਰਿਯ ਜਾਨਿ ਮਹੇਸ ਸਿਖਾਏ ॥
ਬਾਰ ਬਾਰ ਬਿਨਵੁਁ ਮੁਨਿ ਤੋਹੀਂ। ਜਿਮਿ ਯਹ ਕਥਾ ਸੁਨਾਯਹੁ ਮੋਹੀਮ੍ ॥
ਤਿਮਿ ਜਨਿ ਹਰਿਹਿ ਸੁਨਾਵਹੁ ਕਬਹੂਁ। ਚਲੇਹੁਁ ਪ੍ਰਸਂਗ ਦੁਰਾਏਡੁ ਤਬਹੂਁ ॥

ਦੋ. ਸਂਭੁ ਦੀਨ੍ਹ ਉਪਦੇਸ ਹਿਤ ਨਹਿਂ ਨਾਰਦਹਿ ਸੋਹਾਨ।
ਭਾਰਦ੍ਵਾਜ ਕੌਤੁਕ ਸੁਨਹੁ ਹਰਿ ਇਚ੍ਛਾ ਬਲਵਾਨ ॥ 127 ॥

ਰਾਮ ਕੀਨ੍ਹ ਚਾਹਹਿਂ ਸੋਇ ਹੋਈ। ਕਰੈ ਅਨ੍ਯਥਾ ਅਸ ਨਹਿਂ ਕੋਈ ॥
ਸਂਭੁ ਬਚਨ ਮੁਨਿ ਮਨ ਨਹਿਂ ਭਾਏ। ਤਬ ਬਿਰਂਚਿ ਕੇ ਲੋਕ ਸਿਧਾਏ ॥
ਏਕ ਬਾਰ ਕਰਤਲ ਬਰ ਬੀਨਾ। ਗਾਵਤ ਹਰਿ ਗੁਨ ਗਾਨ ਪ੍ਰਬੀਨਾ ॥
ਛੀਰਸਿਂਧੁ ਗਵਨੇ ਮੁਨਿਨਾਥਾ। ਜਹਁ ਬਸ ਸ਼੍ਰੀਨਿਵਾਸ ਸ਼੍ਰੁਤਿਮਾਥਾ ॥
ਹਰਸ਼ਿ ਮਿਲੇ ਉਠਿ ਰਮਾਨਿਕੇਤਾ। ਬੈਠੇ ਆਸਨ ਰਿਸ਼ਿਹਿ ਸਮੇਤਾ ॥
ਬੋਲੇ ਬਿਹਸਿ ਚਰਾਚਰ ਰਾਯਾ। ਬਹੁਤੇ ਦਿਨਨ ਕੀਨ੍ਹਿ ਮੁਨਿ ਦਾਯਾ ॥
ਕਾਮ ਚਰਿਤ ਨਾਰਦ ਸਬ ਭਾਸ਼ੇ। ਜਦ੍ਯਪਿ ਪ੍ਰਥਮ ਬਰਜਿ ਸਿਵਁ ਰਾਖੇ ॥
ਅਤਿ ਪ੍ਰਚਂਡ ਰਘੁਪਤਿ ਕੈ ਮਾਯਾ। ਜੇਹਿ ਨ ਮੋਹ ਅਸ ਕੋ ਜਗ ਜਾਯਾ ॥

ਦੋ. ਰੂਖ ਬਦਨ ਕਰਿ ਬਚਨ ਮ੍ਰੁਰੁਇਦੁ ਬੋਲੇ ਸ਼੍ਰੀਭਗਵਾਨ ।
ਤੁਮ੍ਹਰੇ ਸੁਮਿਰਨ ਤੇਂ ਮਿਟਹਿਂ ਮੋਹ ਮਾਰ ਮਦ ਮਾਨ ॥ 128 ॥

ਸੁਨੁ ਮੁਨਿ ਮੋਹ ਹੋਇ ਮਨ ਤਾਕੇਂ। ਗ੍ਯਾਨ ਬਿਰਾਗ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯ ਨਹਿਂ ਜਾਕੇ ॥
ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਜ ਬ੍ਰਤ ਰਤ ਮਤਿਧੀਰਾ। ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਕਿ ਕਰਿ ਮਨੋਭਵ ਪੀਰਾ ॥
ਨਾਰਦ ਕਹੇਉ ਸਹਿਤ ਅਭਿਮਾਨਾ। ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਤੁਮ੍ਹਾਰਿ ਸਕਲ ਭਗਵਾਨਾ ॥
ਕਰੁਨਾਨਿਧਿ ਮਨ ਦੀਖ ਬਿਚਾਰੀ। ਉਰ ਅਂਕੁਰੇਉ ਗਰਬ ਤਰੁ ਭਾਰੀ ॥
ਬੇਗਿ ਸੋ ਮੈ ਡਾਰਿਹੁਁ ਉਖਾਰੀ। ਪਨ ਹਮਾਰ ਸੇਵਕ ਹਿਤਕਾਰੀ ॥
ਮੁਨਿ ਕਰ ਹਿਤ ਮਮ ਕੌਤੁਕ ਹੋਈ। ਅਵਸਿ ਉਪਾਯ ਕਰਬਿ ਮੈ ਸੋਈ ॥
ਤਬ ਨਾਰਦ ਹਰਿ ਪਦ ਸਿਰ ਨਾਈ। ਚਲੇ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਅਹਮਿਤਿ ਅਧਿਕਾਈ ॥
ਸ਼੍ਰੀਪਤਿ ਨਿਜ ਮਾਯਾ ਤਬ ਪ੍ਰੇਰੀ। ਸੁਨਹੁ ਕਠਿਨ ਕਰਨੀ ਤੇਹਿ ਕੇਰੀ ॥

ਦੋ. ਬਿਰਚੇਉ ਮਗ ਮਹੁਁ ਨਗਰ ਤੇਹਿਂ ਸਤ ਜੋਜਨ ਬਿਸ੍ਤਾਰ।
ਸ਼੍ਰੀਨਿਵਾਸਪੁਰ ਤੇਂ ਅਧਿਕ ਰਚਨਾ ਬਿਬਿਧ ਪ੍ਰਕਾਰ ॥ 129 ॥

ਬਸਹਿਂ ਨਗਰ ਸੁਂਦਰ ਨਰ ਨਾਰੀ। ਜਨੁ ਬਹੁ ਮਨਸਿਜ ਰਤਿ ਤਨੁਧਾਰੀ ॥
ਤੇਹਿਂ ਪੁਰ ਬਸਿ ਸੀਲਨਿਧਿ ਰਾਜਾ। ਅਗਨਿਤ ਹਯ ਗਯ ਸੇਨ ਸਮਾਜਾ ॥
ਸਤ ਸੁਰੇਸ ਸਮ ਬਿਭਵ ਬਿਲਾਸਾ। ਰੂਪ ਤੇਜ ਬਲ ਨੀਤਿ ਨਿਵਾਸਾ ॥
ਬਿਸ੍ਵਮੋਹਨੀ ਤਾਸੁ ਕੁਮਾਰੀ। ਸ਼੍ਰੀ ਬਿਮੋਹ ਜਿਸੁ ਰੂਪੁ ਨਿਹਾਰੀ ॥
ਸੋਇ ਹਰਿਮਾਯਾ ਸਬ ਗੁਨ ਖਾਨੀ। ਸੋਭਾ ਤਾਸੁ ਕਿ ਜਾਇ ਬਖਾਨੀ ॥
ਕਰਿ ਸ੍ਵਯਂਬਰ ਸੋ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪਬਾਲਾ। ਆਏ ਤਹਁ ਅਗਨਿਤ ਮਹਿਪਾਲਾ ॥
ਮੁਨਿ ਕੌਤੁਕੀ ਨਗਰ ਤੇਹਿਂ ਗਯੂ। ਪੁਰਬਾਸਿਂਹ ਸਬ ਪੂਛਤ ਭਯੂ ॥
ਸੁਨਿ ਸਬ ਚਰਿਤ ਭੂਪਗ੍ਰੁਰੁਇਹਁ ਆਏ। ਕਰਿ ਪੂਜਾ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਮੁਨਿ ਬੈਠਾਏ ॥

ਦੋ. ਆਨਿ ਦੇਖਾਈ ਨਾਰਦਹਿ ਭੂਪਤਿ ਰਾਜਕੁਮਾਰਿ।
ਕਹਹੁ ਨਾਥ ਗੁਨ ਦੋਸ਼ ਸਬ ਏਹਿ ਕੇ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਬਿਚਾਰਿ ॥ 130 ॥

ਦੇਖਿ ਰੂਪ ਮੁਨਿ ਬਿਰਤਿ ਬਿਸਾਰੀ। ਬਡ਼ਈ ਬਾਰ ਲਗਿ ਰਹੇ ਨਿਹਾਰੀ ॥
ਲਚ੍ਛਨ ਤਾਸੁ ਬਿਲੋਕਿ ਭੁਲਾਨੇ। ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਹਰਸ਼ ਨਹਿਂ ਪ੍ਰਗਟ ਬਖਾਨੇ ॥
ਜੋ ਏਹਿ ਬਰਿ ਅਮਰ ਸੋਇ ਹੋਈ। ਸਮਰਭੂਮਿ ਤੇਹਿ ਜੀਤ ਨ ਕੋਈ ॥
ਸੇਵਹਿਂ ਸਕਲ ਚਰਾਚਰ ਤਾਹੀ। ਬਰਿ ਸੀਲਨਿਧਿ ਕਨ੍ਯਾ ਜਾਹੀ ॥
ਲਚ੍ਛਨ ਸਬ ਬਿਚਾਰਿ ਉਰ ਰਾਖੇ। ਕਛੁਕ ਬਨਾਇ ਭੂਪ ਸਨ ਭਾਸ਼ੇ ॥
ਸੁਤਾ ਸੁਲਚ੍ਛਨ ਕਹਿ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਪਾਹੀਂ। ਨਾਰਦ ਚਲੇ ਸੋਚ ਮਨ ਮਾਹੀਮ੍ ॥
ਕਰੌਂ ਜਾਇ ਸੋਇ ਜਤਨ ਬਿਚਾਰੀ। ਜੇਹਿ ਪ੍ਰਕਾਰ ਮੋਹਿ ਬਰੈ ਕੁਮਾਰੀ ॥
ਜਪ ਤਪ ਕਛੁ ਨ ਹੋਇ ਤੇਹਿ ਕਾਲਾ। ਹੇ ਬਿਧਿ ਮਿਲਿ ਕਵਨ ਬਿਧਿ ਬਾਲਾ ॥

ਦੋ. ਏਹਿ ਅਵਸਰ ਚਾਹਿਅ ਪਰਮ ਸੋਭਾ ਰੂਪ ਬਿਸਾਲ।
ਜੋ ਬਿਲੋਕਿ ਰੀਝੈ ਕੁਅਁਰਿ ਤਬ ਮੇਲੈ ਜਯਮਾਲ ॥ 131 ॥

ਹਰਿ ਸਨ ਮਾਗੌਂ ਸੁਂਦਰਤਾਈ। ਹੋਇਹਿ ਜਾਤ ਗਹਰੁ ਅਤਿ ਭਾਈ ॥
ਮੋਰੇਂ ਹਿਤ ਹਰਿ ਸਮ ਨਹਿਂ ਕੋਊ। ਏਹਿ ਅਵਸਰ ਸਹਾਯ ਸੋਇ ਹੋਊ ॥
ਬਹੁਬਿਧਿ ਬਿਨਯ ਕੀਨ੍ਹਿ ਤੇਹਿ ਕਾਲਾ। ਪ੍ਰਗਟੇਉ ਪ੍ਰਭੁ ਕੌਤੁਕੀ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਲਾ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਬਿਲੋਕਿ ਮੁਨਿ ਨਯਨ ਜੁਡ਼ਆਨੇ। ਹੋਇਹਿ ਕਾਜੁ ਹਿਏਁ ਹਰਸ਼ਾਨੇ ॥
ਅਤਿ ਆਰਤਿ ਕਹਿ ਕਥਾ ਸੁਨਾਈ। ਕਰਹੁ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਕਰਿ ਹੋਹੁ ਸਹਾਈ ॥
ਆਪਨ ਰੂਪ ਦੇਹੁ ਪ੍ਰਭੁ ਮੋਹੀ। ਆਨ ਭਾਁਤਿ ਨਹਿਂ ਪਾਵੌਂ ਓਹੀ ॥
ਜੇਹਿ ਬਿਧਿ ਨਾਥ ਹੋਇ ਹਿਤ ਮੋਰਾ। ਕਰਹੁ ਸੋ ਬੇਗਿ ਦਾਸ ਮੈਂ ਤੋਰਾ ॥
ਨਿਜ ਮਾਯਾ ਬਲ ਦੇਖਿ ਬਿਸਾਲਾ। ਹਿਯਁ ਹਁਸਿ ਬੋਲੇ ਦੀਨਦਯਾਲਾ ॥

ਦੋ. ਜੇਹਿ ਬਿਧਿ ਹੋਇਹਿ ਪਰਮ ਹਿਤ ਨਾਰਦ ਸੁਨਹੁ ਤੁਮ੍ਹਾਰ।
ਸੋਇ ਹਮ ਕਰਬ ਨ ਆਨ ਕਛੁ ਬਚਨ ਨ ਮ੍ਰੁਰੁਇਸ਼ਾ ਹਮਾਰ ॥ 132 ॥

ਕੁਪਥ ਮਾਗ ਰੁਜ ਬ੍ਯਾਕੁਲ ਰੋਗੀ। ਬੈਦ ਨ ਦੇਇ ਸੁਨਹੁ ਮੁਨਿ ਜੋਗੀ ॥
ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਹਿਤ ਤੁਮ੍ਹਾਰ ਮੈਂ ਠਯੂ। ਕਹਿ ਅਸ ਅਂਤਰਹਿਤ ਪ੍ਰਭੁ ਭਯੂ ॥
ਮਾਯਾ ਬਿਬਸ ਭੇ ਮੁਨਿ ਮੂਢ਼ਆ। ਸਮੁਝੀ ਨਹਿਂ ਹਰਿ ਗਿਰਾ ਨਿਗੂਢ਼ਆ ॥
ਗਵਨੇ ਤੁਰਤ ਤਹਾਁ ਰਿਸ਼ਿਰਾਈ। ਜਹਾਁ ਸ੍ਵਯਂਬਰ ਭੂਮਿ ਬਨਾਈ ॥
ਨਿਜ ਨਿਜ ਆਸਨ ਬੈਠੇ ਰਾਜਾ। ਬਹੁ ਬਨਾਵ ਕਰਿ ਸਹਿਤ ਸਮਾਜਾ ॥
ਮੁਨਿ ਮਨ ਹਰਸ਼ ਰੂਪ ਅਤਿ ਮੋਰੇਂ। ਮੋਹਿ ਤਜਿ ਆਨਹਿ ਬਾਰਿਹਿ ਨ ਭੋਰੇਮ੍ ॥
ਮੁਨਿ ਹਿਤ ਕਾਰਨ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਨਿਧਾਨਾ। ਦੀਨ੍ਹ ਕੁਰੂਪ ਨ ਜਾਇ ਬਖਾਨਾ ॥
ਸੋ ਚਰਿਤ੍ਰ ਲਖਿ ਕਾਹੁਁ ਨ ਪਾਵਾ। ਨਾਰਦ ਜਾਨਿ ਸਬਹਿਂ ਸਿਰ ਨਾਵਾ ॥

ਦੋ. ਰਹੇ ਤਹਾਁ ਦੁਇ ਰੁਦ੍ਰ ਗਨ ਤੇ ਜਾਨਹਿਂ ਸਬ ਭੇਉ।
ਬਿਪ੍ਰਬੇਸ਼ ਦੇਖਤ ਫਿਰਹਿਂ ਪਰਮ ਕੌਤੁਕੀ ਤੇਉ ॥ 133 ॥

ਜੇਂਹਿ ਸਮਾਜ ਬੈਂਠੇ ਮੁਨਿ ਜਾਈ। ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਰੂਪ ਅਹਮਿਤਿ ਅਧਿਕਾਈ ॥
ਤਹਁ ਬੈਠ ਮਹੇਸ ਗਨ ਦੋਊ। ਬਿਪ੍ਰਬੇਸ਼ ਗਤਿ ਲਖਿ ਨ ਕੋਊ ॥
ਕਰਹਿਂ ਕੂਟਿ ਨਾਰਦਹਿ ਸੁਨਾਈ। ਨੀਕਿ ਦੀਨ੍ਹਿ ਹਰਿ ਸੁਂਦਰਤਾਈ ॥
ਰੀਝਹਿ ਰਾਜਕੁਅਁਰਿ ਛਬਿ ਦੇਖੀ। ਇਨ੍ਹਹਿ ਬਰਿਹਿ ਹਰਿ ਜਾਨਿ ਬਿਸੇਸ਼ੀ ॥
ਮੁਨਿਹਿ ਮੋਹ ਮਨ ਹਾਥ ਪਰਾਏਁ। ਹਁਸਹਿਂ ਸਂਭੁ ਗਨ ਅਤਿ ਸਚੁ ਪਾਏਁ ॥
ਜਦਪਿ ਸੁਨਹਿਂ ਮੁਨਿ ਅਟਪਟਿ ਬਾਨੀ। ਸਮੁਝਿ ਨ ਪਰਿ ਬੁਦ੍ਧਿ ਭ੍ਰਮ ਸਾਨੀ ॥
ਕਾਹੁਁ ਨ ਲਖਾ ਸੋ ਚਰਿਤ ਬਿਸੇਸ਼ਾ। ਸੋ ਸਰੂਪ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪਕਨ੍ਯਾਁ ਦੇਖਾ ॥
ਮਰ੍ਕਟ ਬਦਨ ਭਯਂਕਰ ਦੇਹੀ। ਦੇਖਤ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਕ੍ਰੋਧ ਭਾ ਤੇਹੀ ॥

ਦੋ. ਸਖੀਂ ਸਂਗ ਲੈ ਕੁਅਁਰਿ ਤਬ ਚਲਿ ਜਨੁ ਰਾਜਮਰਾਲ।
ਦੇਖਤ ਫਿਰਿ ਮਹੀਪ ਸਬ ਕਰ ਸਰੋਜ ਜਯਮਾਲ ॥ 134 ॥

ਜੇਹਿ ਦਿਸਿ ਬੈਠੇ ਨਾਰਦ ਫੂਲੀ। ਸੋ ਦਿਸਿ ਦੇਹਿ ਨ ਬਿਲੋਕੀ ਭੂਲੀ ॥
ਪੁਨਿ ਪੁਨਿ ਮੁਨਿ ਉਕਸਹਿਂ ਅਕੁਲਾਹੀਂ। ਦੇਖਿ ਦਸਾ ਹਰ ਗਨ ਮੁਸਕਾਹੀਮ੍ ॥
ਧਰਿ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪਤਨੁ ਤਹਁ ਗਯੁ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਲਾ। ਕੁਅਁਰਿ ਹਰਸ਼ਿ ਮੇਲੇਉ ਜਯਮਾਲਾ ॥
ਦੁਲਹਿਨਿ ਲੈ ਗੇ ਲਚ੍ਛਿਨਿਵਾਸਾ। ਨ੍ਰੁਰੁਇਪਸਮਾਜ ਸਬ ਭਯੁ ਨਿਰਾਸਾ ॥
ਮੁਨਿ ਅਤਿ ਬਿਕਲ ਮੋਂਹਁ ਮਤਿ ਨਾਠੀ। ਮਨਿ ਗਿਰਿ ਗੀ ਛੂਟਿ ਜਨੁ ਗਾਁਠੀ ॥
ਤਬ ਹਰ ਗਨ ਬੋਲੇ ਮੁਸੁਕਾਈ। ਨਿਜ ਮੁਖ ਮੁਕੁਰ ਬਿਲੋਕਹੁ ਜਾਈ ॥
ਅਸ ਕਹਿ ਦੌ ਭਾਗੇ ਭਯਁ ਭਾਰੀ। ਬਦਨ ਦੀਖ ਮੁਨਿ ਬਾਰਿ ਨਿਹਾਰੀ ॥
ਬੇਸ਼ੁ ਬਿਲੋਕਿ ਕ੍ਰੋਧ ਅਤਿ ਬਾਢ਼ਆ। ਤਿਨ੍ਹਹਿ ਸਰਾਪ ਦੀਨ੍ਹ ਅਤਿ ਗਾਢ਼ਆ ॥

ਦੋ. ਹੋਹੁ ਨਿਸਾਚਰ ਜਾਇ ਤੁਮ੍ਹ ਕਪਟੀ ਪਾਪੀ ਦੌ।
ਹਁਸੇਹੁ ਹਮਹਿ ਸੋ ਲੇਹੁ ਫਲ ਬਹੁਰਿ ਹਁਸੇਹੁ ਮੁਨਿ ਕੌ ॥ 135 ॥

ਪੁਨਿ ਜਲ ਦੀਖ ਰੂਪ ਨਿਜ ਪਾਵਾ। ਤਦਪਿ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਸਂਤੋਸ਼ ਨ ਆਵਾ ॥
ਫਰਕਤ ਅਧਰ ਕੋਪ ਮਨ ਮਾਹੀਂ। ਸਪਦੀ ਚਲੇ ਕਮਲਾਪਤਿ ਪਾਹੀਮ੍ ॥
ਦੇਹੁਁ ਸ਼੍ਰਾਪ ਕਿ ਮਰਿਹੁਁ ਜਾਈ। ਜਗਤ ਮੋਰ ਉਪਹਾਸ ਕਰਾਈ ॥
ਬੀਚਹਿਂ ਪਂਥ ਮਿਲੇ ਦਨੁਜਾਰੀ। ਸਂਗ ਰਮਾ ਸੋਇ ਰਾਜਕੁਮਾਰੀ ॥
ਬੋਲੇ ਮਧੁਰ ਬਚਨ ਸੁਰਸਾਈਂ। ਮੁਨਿ ਕਹਁ ਚਲੇ ਬਿਕਲ ਕੀ ਨਾਈਮ੍ ॥
ਸੁਨਤ ਬਚਨ ਉਪਜਾ ਅਤਿ ਕ੍ਰੋਧਾ। ਮਾਯਾ ਬਸ ਨ ਰਹਾ ਮਨ ਬੋਧਾ ॥
ਪਰ ਸਂਪਦਾ ਸਕਹੁ ਨਹਿਂ ਦੇਖੀ। ਤੁਮ੍ਹਰੇਂ ਇਰਿਸ਼ਾ ਕਪਟ ਬਿਸੇਸ਼ੀ ॥
ਮਥਤ ਸਿਂਧੁ ਰੁਦ੍ਰਹਿ ਬੌਰਾਯਹੁ। ਸੁਰਨ੍ਹ ਪ੍ਰੇਰੀ ਬਿਸ਼ ਪਾਨ ਕਰਾਯਹੁ ॥

ਦੋ. ਅਸੁਰ ਸੁਰਾ ਬਿਸ਼ ਸਂਕਰਹਿ ਆਪੁ ਰਮਾ ਮਨਿ ਚਾਰੁ।
ਸ੍ਵਾਰਥ ਸਾਧਕ ਕੁਟਿਲ ਤੁਮ੍ਹ ਸਦਾ ਕਪਟ ਬ੍ਯਵਹਾਰੁ ॥ 136 ॥

ਪਰਮ ਸ੍ਵਤਂਤ੍ਰ ਨ ਸਿਰ ਪਰ ਕੋਈ। ਭਾਵਿ ਮਨਹਿ ਕਰਹੁ ਤੁਮ੍ਹ ਸੋਈ ॥
ਭਲੇਹਿ ਮਂਦ ਮਂਦੇਹਿ ਭਲ ਕਰਹੂ। ਬਿਸਮਯ ਹਰਸ਼ ਨ ਹਿਯਁ ਕਛੁ ਧਰਹੂ ॥
ਡਹਕਿ ਡਹਕਿ ਪਰਿਚੇਹੁ ਸਬ ਕਾਹੂ। ਅਤਿ ਅਸਂਕ ਮਨ ਸਦਾ ਉਛਾਹੂ ॥
ਕਰਮ ਸੁਭਾਸੁਭ ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਨ ਬਾਧਾ। ਅਬ ਲਗਿ ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਨ ਕਾਹੂਁ ਸਾਧਾ ॥
ਭਲੇ ਭਵਨ ਅਬ ਬਾਯਨ ਦੀਨ੍ਹਾ। ਪਾਵਹੁਗੇ ਫਲ ਆਪਨ ਕੀਨ੍ਹਾ ॥
ਬਂਚੇਹੁ ਮੋਹਿ ਜਵਨਿ ਧਰਿ ਦੇਹਾ। ਸੋਇ ਤਨੁ ਧਰਹੁ ਸ਼੍ਰਾਪ ਮਮ ਏਹਾ ॥
ਕਪਿ ਆਕ੍ਰੁਰੁਇਤਿ ਤੁਮ੍ਹ ਕੀਨ੍ਹਿ ਹਮਾਰੀ। ਕਰਿਹਹਿਂ ਕੀਸ ਸਹਾਯ ਤੁਮ੍ਹਾਰੀ ॥
ਮਮ ਅਪਕਾਰ ਕੀਨ੍ਹੀ ਤੁਮ੍ਹ ਭਾਰੀ। ਨਾਰੀ ਬਿਰਹਁ ਤੁਮ੍ਹ ਹੋਬ ਦੁਖਾਰੀ ॥

ਦੋ. ਸ਼੍ਰਾਪ ਸੀਸ ਧਰੀ ਹਰਸ਼ਿ ਹਿਯਁ ਪ੍ਰਭੁ ਬਹੁ ਬਿਨਤੀ ਕੀਨ੍ਹਿ।
ਨਿਜ ਮਾਯਾ ਕੈ ਪ੍ਰਬਲਤਾ ਕਰਸ਼ਿ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਨਿਧਿ ਲੀਨ੍ਹਿ ॥ 137 ॥

ਜਬ ਹਰਿ ਮਾਯਾ ਦੂਰਿ ਨਿਵਾਰੀ। ਨਹਿਂ ਤਹਁ ਰਮਾ ਨ ਰਾਜਕੁਮਾਰੀ ॥
ਤਬ ਮੁਨਿ ਅਤਿ ਸਭੀਤ ਹਰਿ ਚਰਨਾ। ਗਹੇ ਪਾਹਿ ਪ੍ਰਨਤਾਰਤਿ ਹਰਨਾ ॥
ਮ੍ਰੁਰੁਇਸ਼ਾ ਹੌ ਮਮ ਸ਼੍ਰਾਪ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਲਾ। ਮਮ ਇਚ੍ਛਾ ਕਹ ਦੀਨਦਯਾਲਾ ॥
ਮੈਂ ਦੁਰ੍ਬਚਨ ਕਹੇ ਬਹੁਤੇਰੇ। ਕਹ ਮੁਨਿ ਪਾਪ ਮਿਟਿਹਿਂ ਕਿਮਿ ਮੇਰੇ ॥
ਜਪਹੁ ਜਾਇ ਸਂਕਰ ਸਤ ਨਾਮਾ। ਹੋਇਹਿ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਤੁਰਂਤ ਬਿਸ਼੍ਰਾਮਾ ॥
ਕੌ ਨਹਿਂ ਸਿਵ ਸਮਾਨ ਪ੍ਰਿਯ ਮੋਰੇਂ। ਅਸਿ ਪਰਤੀਤਿ ਤਜਹੁ ਜਨਿ ਭੋਰੇਮ੍ ॥
ਜੇਹਿ ਪਰ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਨ ਕਰਹਿਂ ਪੁਰਾਰੀ। ਸੋ ਨ ਪਾਵ ਮੁਨਿ ਭਗਤਿ ਹਮਾਰੀ ॥
ਅਸ ਉਰ ਧਰਿ ਮਹਿ ਬਿਚਰਹੁ ਜਾਈ। ਅਬ ਨ ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਮਾਯਾ ਨਿਅਰਾਈ ॥

ਦੋ. ਬਹੁਬਿਧਿ ਮੁਨਿਹਿ ਪ੍ਰਬੋਧਿ ਪ੍ਰਭੁ ਤਬ ਭੇ ਅਂਤਰਧਾਨ ॥
ਸਤ੍ਯਲੋਕ ਨਾਰਦ ਚਲੇ ਕਰਤ ਰਾਮ ਗੁਨ ਗਾਨ ॥ 138 ॥

ਹਰ ਗਨ ਮੁਨਿਹਿ ਜਾਤ ਪਥ ਦੇਖੀ। ਬਿਗਤਮੋਹ ਮਨ ਹਰਸ਼ ਬਿਸੇਸ਼ੀ ॥
ਅਤਿ ਸਭੀਤ ਨਾਰਦ ਪਹਿਂ ਆਏ। ਗਹਿ ਪਦ ਆਰਤ ਬਚਨ ਸੁਨਾਏ ॥
ਹਰ ਗਨ ਹਮ ਨ ਬਿਪ੍ਰ ਮੁਨਿਰਾਯਾ। ਬਡ਼ ਅਪਰਾਧ ਕੀਨ੍ਹ ਫਲ ਪਾਯਾ ॥
ਸ਼੍ਰਾਪ ਅਨੁਗ੍ਰਹ ਕਰਹੁ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਲਾ। ਬੋਲੇ ਨਾਰਦ ਦੀਨਦਯਾਲਾ ॥
ਨਿਸਿਚਰ ਜਾਇ ਹੋਹੁ ਤੁਮ੍ਹ ਦੋਊ। ਬੈਭਵ ਬਿਪੁਲ ਤੇਜ ਬਲ ਹੋਊ ॥
ਭੁਜਬਲ ਬਿਸ੍ਵ ਜਿਤਬ ਤੁਮ੍ਹ ਜਹਿਆ। ਧਰਿਹਹਿਂ ਬਿਸ਼੍ਨੁ ਮਨੁਜ ਤਨੁ ਤਹਿਆ।
ਸਮਰ ਮਰਨ ਹਰਿ ਹਾਥ ਤੁਮ੍ਹਾਰਾ। ਹੋਇਹਹੁ ਮੁਕੁਤ ਨ ਪੁਨਿ ਸਂਸਾਰਾ ॥
ਚਲੇ ਜੁਗਲ ਮੁਨਿ ਪਦ ਸਿਰ ਨਾਈ। ਭੇ ਨਿਸਾਚਰ ਕਾਲਹਿ ਪਾਈ ॥

ਦੋ. ਏਕ ਕਲਪ ਏਹਿ ਹੇਤੁ ਪ੍ਰਭੁ ਲੀਨ੍ਹ ਮਨੁਜ ਅਵਤਾਰ।
ਸੁਰ ਰਂਜਨ ਸਜ੍ਜਨ ਸੁਖਦ ਹਰਿ ਭਂਜਨ ਭੁਬਿ ਭਾਰ ॥ 139 ॥

ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਜਨਮ ਕਰਮ ਹਰਿ ਕੇਰੇ। ਸੁਂਦਰ ਸੁਖਦ ਬਿਚਿਤ੍ਰ ਘਨੇਰੇ ॥
ਕਲਪ ਕਲਪ ਪ੍ਰਤਿ ਪ੍ਰਭੁ ਅਵਤਰਹੀਂ। ਚਾਰੁ ਚਰਿਤ ਨਾਨਾਬਿਧਿ ਕਰਹੀਮ੍ ॥
ਤਬ ਤਬ ਕਥਾ ਮੁਨੀਸਨ੍ਹ ਗਾਈ। ਪਰਮ ਪੁਨੀਤ ਪ੍ਰਬਂਧ ਬਨਾਈ ॥
ਬਿਬਿਧ ਪ੍ਰਸਂਗ ਅਨੂਪ ਬਖਾਨੇ। ਕਰਹਿਂ ਨ ਸੁਨਿ ਆਚਰਜੁ ਸਯਾਨੇ ॥
ਹਰਿ ਅਨਂਤ ਹਰਿਕਥਾ ਅਨਂਤਾ। ਕਹਹਿਂ ਸੁਨਹਿਂ ਬਹੁਬਿਧਿ ਸਬ ਸਂਤਾ ॥
ਰਾਮਚਂਦ੍ਰ ਕੇ ਚਰਿਤ ਸੁਹਾਏ। ਕਲਪ ਕੋਟਿ ਲਗਿ ਜਾਹਿਂ ਨ ਗਾਏ ॥
ਯਹ ਪ੍ਰਸਂਗ ਮੈਂ ਕਹਾ ਭਵਾਨੀ। ਹਰਿਮਾਯਾਁ ਮੋਹਹਿਂ ਮੁਨਿ ਗ੍ਯਾਨੀ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਕੌਤੁਕੀ ਪ੍ਰਨਤ ਹਿਤਕਾਰੀ ॥ ਸੇਵਤ ਸੁਲਭ ਸਕਲ ਦੁਖ ਹਾਰੀ ॥

ਸੋ. ਸੁਰ ਨਰ ਮੁਨਿ ਕੌ ਨਾਹਿਂ ਜੇਹਿ ਨ ਮੋਹ ਮਾਯਾ ਪ੍ਰਬਲ ॥
ਅਸ ਬਿਚਾਰਿ ਮਨ ਮਾਹਿਂ ਭਜਿਅ ਮਹਾਮਾਯਾ ਪਤਿਹਿ ॥ 140 ॥

ਅਪਰ ਹੇਤੁ ਸੁਨੁ ਸੈਲਕੁਮਾਰੀ। ਕਹੁਁ ਬਿਚਿਤ੍ਰ ਕਥਾ ਬਿਸ੍ਤਾਰੀ ॥
ਜੇਹਿ ਕਾਰਨ ਅਜ ਅਗੁਨ ਅਰੂਪਾ। ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਭਯੁ ਕੋਸਲਪੁਰ ਭੂਪਾ ॥
ਜੋ ਪ੍ਰਭੁ ਬਿਪਿਨ ਫਿਰਤ ਤੁਮ੍ਹ ਦੇਖਾ। ਬਂਧੁ ਸਮੇਤ ਧਰੇਂ ਮੁਨਿਬੇਸ਼ਾ ॥
ਜਾਸੁ ਚਰਿਤ ਅਵਲੋਕਿ ਭਵਾਨੀ। ਸਤੀ ਸਰੀਰ ਰਹਿਹੁ ਬੌਰਾਨੀ ॥
ਅਜਹੁਁ ਨ ਛਾਯਾ ਮਿਟਤਿ ਤੁਮ੍ਹਾਰੀ। ਤਾਸੁ ਚਰਿਤ ਸੁਨੁ ਭ੍ਰਮ ਰੁਜ ਹਾਰੀ ॥
ਲੀਲਾ ਕੀਨ੍ਹਿ ਜੋ ਤੇਹਿਂ ਅਵਤਾਰਾ। ਸੋ ਸਬ ਕਹਿਹੁਁ ਮਤਿ ਅਨੁਸਾਰਾ ॥
ਭਰਦ੍ਵਾਜ ਸੁਨਿ ਸਂਕਰ ਬਾਨੀ। ਸਕੁਚਿ ਸਪ੍ਰੇਮ ਉਮਾ ਮੁਸਕਾਨੀ ॥
ਲਗੇ ਬਹੁਰਿ ਬਰਨੇ ਬ੍ਰੁਰੁਇਸ਼ਕੇਤੂ। ਸੋ ਅਵਤਾਰ ਭਯੁ ਜੇਹਿ ਹੇਤੂ ॥

ਦੋ. ਸੋ ਮੈਂ ਤੁਮ੍ਹ ਸਨ ਕਹੁਁ ਸਬੁ ਸੁਨੁ ਮੁਨੀਸ ਮਨ ਲਾਈ ॥
ਰਾਮ ਕਥਾ ਕਲਿ ਮਲ ਹਰਨਿ ਮਂਗਲ ਕਰਨਿ ਸੁਹਾਇ ॥ 141 ॥

ਸ੍ਵਾਯਂਭੂ ਮਨੁ ਅਰੁ ਸਤਰੂਪਾ। ਜਿਨ੍ਹ ਤੇਂ ਭੈ ਨਰਸ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਟਿ ਅਨੂਪਾ ॥
ਦਂਪਤਿ ਧਰਮ ਆਚਰਨ ਨੀਕਾ। ਅਜਹੁਁ ਗਾਵ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਜਿਨ੍ਹ ਕੈ ਲੀਕਾ ॥
ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਉਤ੍ਤਾਨਪਾਦ ਸੁਤ ਤਾਸੂ। ਧ੍ਰੁਵ ਹਰਿ ਭਗਤ ਭਯੁ ਸੁਤ ਜਾਸੂ ॥
ਲਘੁ ਸੁਤ ਨਾਮ ਪ੍ਰਿਯ੍ਰਬ੍ਰਤ ਤਾਹੀ। ਬੇਦ ਪੁਰਾਨ ਪ੍ਰਸਂਸਹਿ ਜਾਹੀ ॥
ਦੇਵਹੂਤਿ ਪੁਨਿ ਤਾਸੁ ਕੁਮਾਰੀ। ਜੋ ਮੁਨਿ ਕਰ੍ਦਮ ਕੈ ਪ੍ਰਿਯ ਨਾਰੀ ॥
ਆਦਿਦੇਵ ਪ੍ਰਭੁ ਦੀਨਦਯਾਲਾ। ਜਠਰ ਧਰੇਉ ਜੇਹਿਂ ਕਪਿਲ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਲਾ ॥
ਸਾਂਖ੍ਯ ਸਾਸ੍ਤ੍ਰ ਜਿਨ੍ਹ ਪ੍ਰਗਟ ਬਖਾਨਾ। ਤਤ੍ਤ੍ਵ ਬਿਚਾਰ ਨਿਪੁਨ ਭਗਵਾਨਾ ॥
ਤੇਹਿਂ ਮਨੁ ਰਾਜ ਕੀਨ੍ਹ ਬਹੁ ਕਾਲਾ। ਪ੍ਰਭੁ ਆਯਸੁ ਸਬ ਬਿਧਿ ਪ੍ਰਤਿਪਾਲਾ ॥

ਸੋ. ਹੋਇ ਨ ਬਿਸ਼ਯ ਬਿਰਾਗ ਭਵਨ ਬਸਤ ਭਾ ਚੌਥਪਨ।
ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਬਹੁਤ ਦੁਖ ਲਾਗ ਜਨਮ ਗਯੁ ਹਰਿਭਗਤਿ ਬਿਨੁ ॥ 142 ॥

ਬਰਬਸ ਰਾਜ ਸੁਤਹਿ ਤਬ ਦੀਨ੍ਹਾ। ਨਾਰਿ ਸਮੇਤ ਗਵਨ ਬਨ ਕੀਨ੍ਹਾ ॥
ਤੀਰਥ ਬਰ ਨੈਮਿਸ਼ ਬਿਖ੍ਯਾਤਾ। ਅਤਿ ਪੁਨੀਤ ਸਾਧਕ ਸਿਧਿ ਦਾਤਾ ॥
ਬਸਹਿਂ ਤਹਾਁ ਮੁਨਿ ਸਿਦ੍ਧ ਸਮਾਜਾ। ਤਹਁ ਹਿਯਁ ਹਰਸ਼ਿ ਚਲੇਉ ਮਨੁ ਰਾਜਾ ॥
ਪਂਥ ਜਾਤ ਸੋਹਹਿਂ ਮਤਿਧੀਰਾ। ਗ੍ਯਾਨ ਭਗਤਿ ਜਨੁ ਧਰੇਂ ਸਰੀਰਾ ॥
ਪਹੁਁਚੇ ਜਾਇ ਧੇਨੁਮਤਿ ਤੀਰਾ। ਹਰਸ਼ਿ ਨਹਾਨੇ ਨਿਰਮਲ ਨੀਰਾ ॥
ਆਏ ਮਿਲਨ ਸਿਦ੍ਧ ਮੁਨਿ ਗ੍ਯਾਨੀ। ਧਰਮ ਧੁਰਂਧਰ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪਰਿਸ਼ਿ ਜਾਨੀ ॥
ਜਹਁ ਜਁਹ ਤੀਰਥ ਰਹੇ ਸੁਹਾਏ। ਮੁਨਿਨ੍ਹ ਸਕਲ ਸਾਦਰ ਕਰਵਾਏ ॥
ਕ੍ਰੁਰੁਇਸ ਸਰੀਰ ਮੁਨਿਪਟ ਪਰਿਧਾਨਾ। ਸਤ ਸਮਾਜ ਨਿਤ ਸੁਨਹਿਂ ਪੁਰਾਨਾ ।

ਦੋ. ਦ੍ਵਾਦਸ ਅਚ੍ਛਰ ਮਂਤ੍ਰ ਪੁਨਿ ਜਪਹਿਂ ਸਹਿਤ ਅਨੁਰਾਗ।
ਬਾਸੁਦੇਵ ਪਦ ਪਂਕਰੁਹ ਦਂਪਤਿ ਮਨ ਅਤਿ ਲਾਗ ॥ 143 ॥

ਕਰਹਿਂ ਅਹਾਰ ਸਾਕ ਫਲ ਕਂਦਾ। ਸੁਮਿਰਹਿਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਸਚ੍ਚਿਦਾਨਂਦਾ ॥
ਪੁਨਿ ਹਰਿ ਹੇਤੁ ਕਰਨ ਤਪ ਲਾਗੇ। ਬਾਰਿ ਅਧਾਰ ਮੂਲ ਫਲ ਤ੍ਯਾਗੇ ॥
ਉਰ ਅਭਿਲਾਸ਼ ਨਿਂਰਂਤਰ ਹੋਈ। ਦੇਖਾ ਨਯਨ ਪਰਮ ਪ੍ਰਭੁ ਸੋਈ ॥
ਅਗੁਨ ਅਖਂਡ ਅਨਂਤ ਅਨਾਦੀ। ਜੇਹਿ ਚਿਂਤਹਿਂ ਪਰਮਾਰਥਬਾਦੀ ॥
ਨੇਤਿ ਨੇਤਿ ਜੇਹਿ ਬੇਦ ਨਿਰੂਪਾ। ਨਿਜਾਨਂਦ ਨਿਰੁਪਾਧਿ ਅਨੂਪਾ ॥
ਸਂਭੁ ਬਿਰਂਚਿ ਬਿਸ਼੍ਨੁ ਭਗਵਾਨਾ। ਉਪਜਹਿਂ ਜਾਸੁ ਅਂਸ ਤੇਂ ਨਾਨਾ ॥
ਐਸੇਉ ਪ੍ਰਭੁ ਸੇਵਕ ਬਸ ਅਹੀ। ਭਗਤ ਹੇਤੁ ਲੀਲਾਤਨੁ ਗਹੀ ॥
ਜੌਂ ਯਹ ਬਚਨ ਸਤ੍ਯ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਭਾਸ਼ਾ। ਤੌ ਹਮਾਰ ਪੂਜਹਿ ਅਭਿਲਾਸ਼ਾ ॥

ਦੋ. ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਬੀਤੇਂ ਬਰਸ਼ ਸ਼ਟ ਸਹਸ ਬਾਰਿ ਆਹਾਰ।
ਸਂਬਤ ਸਪ੍ਤ ਸਹਸ੍ਰ ਪੁਨਿ ਰਹੇ ਸਮੀਰ ਅਧਾਰ ॥ 144 ॥

ਬਰਸ਼ ਸਹਸ ਦਸ ਤ੍ਯਾਗੇਉ ਸੋਊ। ਠਾਢ਼ਏ ਰਹੇ ਏਕ ਪਦ ਦੋਊ ॥
ਬਿਧਿ ਹਰਿ ਤਪ ਦੇਖਿ ਅਪਾਰਾ। ਮਨੁ ਸਮੀਪ ਆਏ ਬਹੁ ਬਾਰਾ ॥
ਮਾਗਹੁ ਬਰ ਬਹੁ ਭਾਁਤਿ ਲੋਭਾਏ। ਪਰਮ ਧੀਰ ਨਹਿਂ ਚਲਹਿਂ ਚਲਾਏ ॥
ਅਸ੍ਥਿਮਾਤ੍ਰ ਹੋਇ ਰਹੇ ਸਰੀਰਾ। ਤਦਪਿ ਮਨਾਗ ਮਨਹਿਂ ਨਹਿਂ ਪੀਰਾ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਸਰ੍ਬਗ੍ਯ ਦਾਸ ਨਿਜ ਜਾਨੀ। ਗਤਿ ਅਨਨ੍ਯ ਤਾਪਸ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਰਾਨੀ ॥
ਮਾਗੁ ਮਾਗੁ ਬਰੁ ਭੈ ਨਭ ਬਾਨੀ। ਪਰਮ ਗਭੀਰ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਮ੍ਰੁਰੁਇਤ ਸਾਨੀ ॥
ਮ੍ਰੁਰੁਇਤਕ ਜਿਆਵਨਿ ਗਿਰਾ ਸੁਹਾਈ। ਸ਼੍ਰਬਨ ਰਂਧ੍ਰ ਹੋਇ ਉਰ ਜਬ ਆਈ ॥
ਹ੍ਰਸ਼੍ਟਪੁਸ਼੍ਟ ਤਨ ਭੇ ਸੁਹਾਏ। ਮਾਨਹੁਁ ਅਬਹਿਂ ਭਵਨ ਤੇ ਆਏ ॥

ਦੋ. ਸ਼੍ਰਵਨ ਸੁਧਾ ਸਮ ਬਚਨ ਸੁਨਿ ਪੁਲਕ ਪ੍ਰਫੁਲ੍ਲਿਤ ਗਾਤ।
ਬੋਲੇ ਮਨੁ ਕਰਿ ਦਂਡਵਤ ਪ੍ਰੇਮ ਨ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਸਮਾਤ ॥ 145 ॥

ਸੁਨੁ ਸੇਵਕ ਸੁਰਤਰੁ ਸੁਰਧੇਨੁ। ਬਿਧਿ ਹਰਿ ਹਰ ਬਂਦਿਤ ਪਦ ਰੇਨੂ ॥
ਸੇਵਤ ਸੁਲਭ ਸਕਲ ਸੁਖ ਦਾਯਕ। ਪ੍ਰਨਤਪਾਲ ਸਚਰਾਚਰ ਨਾਯਕ ॥
ਜੌਂ ਅਨਾਥ ਹਿਤ ਹਮ ਪਰ ਨੇਹੂ। ਤੌ ਪ੍ਰਸਨ੍ਨ ਹੋਇ ਯਹ ਬਰ ਦੇਹੂ ॥
ਜੋ ਸਰੂਪ ਬਸ ਸਿਵ ਮਨ ਮਾਹੀਂ। ਜੇਹਿ ਕਾਰਨ ਮੁਨਿ ਜਤਨ ਕਰਾਹੀਮ੍ ॥
ਜੋ ਭੁਸੁਂਡਿ ਮਨ ਮਾਨਸ ਹਂਸਾ। ਸਗੁਨ ਅਗੁਨ ਜੇਹਿ ਨਿਗਮ ਪ੍ਰਸਂਸਾ ॥
ਦੇਖਹਿਂ ਹਮ ਸੋ ਰੂਪ ਭਰਿ ਲੋਚਨ। ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਕਰਹੁ ਪ੍ਰਨਤਾਰਤਿ ਮੋਚਨ ॥
ਦਂਪਤਿ ਬਚਨ ਪਰਮ ਪ੍ਰਿਯ ਲਾਗੇ। ਮੁਦੁਲ ਬਿਨੀਤ ਪ੍ਰੇਮ ਰਸ ਪਾਗੇ ॥
ਭਗਤ ਬਛਲ ਪ੍ਰਭੁ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਨਿਧਾਨਾ। ਬਿਸ੍ਵਬਾਸ ਪ੍ਰਗਟੇ ਭਗਵਾਨਾ ॥

ਦੋ. ਨੀਲ ਸਰੋਰੁਹ ਨੀਲ ਮਨਿ ਨੀਲ ਨੀਰਧਰ ਸ੍ਯਾਮ।
ਲਾਜਹਿਂ ਤਨ ਸੋਭਾ ਨਿਰਖਿ ਕੋਟਿ ਕੋਟਿ ਸਤ ਕਾਮ ॥ 146 ॥

ਸਰਦ ਮਯਂਕ ਬਦਨ ਛਬਿ ਸੀਂਵਾ। ਚਾਰੁ ਕਪੋਲ ਚਿਬੁਕ ਦਰ ਗ੍ਰੀਵਾ ॥
ਅਧਰ ਅਰੁਨ ਰਦ ਸੁਂਦਰ ਨਾਸਾ। ਬਿਧੁ ਕਰ ਨਿਕਰ ਬਿਨਿਂਦਕ ਹਾਸਾ ॥
ਨਵ ਅਬੁਂਜ ਅਂਬਕ ਛਬਿ ਨੀਕੀ। ਚਿਤਵਨਿ ਲਲਿਤ ਭਾਵਁਤੀ ਜੀ ਕੀ ॥
ਭੁਕੁਟਿ ਮਨੋਜ ਚਾਪ ਛਬਿ ਹਾਰੀ। ਤਿਲਕ ਲਲਾਟ ਪਟਲ ਦੁਤਿਕਾਰੀ ॥
ਕੁਂਡਲ ਮਕਰ ਮੁਕੁਟ ਸਿਰ ਭ੍ਰਾਜਾ। ਕੁਟਿਲ ਕੇਸ ਜਨੁ ਮਧੁਪ ਸਮਾਜਾ ॥
ਉਰ ਸ਼੍ਰੀਬਤ੍ਸ ਰੁਚਿਰ ਬਨਮਾਲਾ। ਪਦਿਕ ਹਾਰ ਭੂਸ਼ਨ ਮਨਿਜਾਲਾ ॥
ਕੇਹਰਿ ਕਂਧਰ ਚਾਰੁ ਜਨੇਉ। ਬਾਹੁ ਬਿਭੂਸ਼ਨ ਸੁਂਦਰ ਤੇਊ ॥
ਕਰਿ ਕਰ ਸਰਿ ਸੁਭਗ ਭੁਜਦਂਡਾ। ਕਟਿ ਨਿਸ਼ਂਗ ਕਰ ਸਰ ਕੋਦਂਡਾ ॥

ਦੋ. ਤਡਿਤ ਬਿਨਿਂਦਕ ਪੀਤ ਪਟ ਉਦਰ ਰੇਖ ਬਰ ਤੀਨਿ ॥
ਨਾਭਿ ਮਨੋਹਰ ਲੇਤਿ ਜਨੁ ਜਮੁਨ ਭਵਁਰ ਛਬਿ ਛੀਨਿ ॥ 147 ॥

ਪਦ ਰਾਜੀਵ ਬਰਨਿ ਨਹਿ ਜਾਹੀਂ। ਮੁਨਿ ਮਨ ਮਧੁਪ ਬਸਹਿਂ ਜੇਨ੍ਹ ਮਾਹੀਮ੍ ॥
ਬਾਮ ਭਾਗ ਸੋਭਤਿ ਅਨੁਕੂਲਾ। ਆਦਿਸਕ੍ਤਿ ਛਬਿਨਿਧਿ ਜਗਮੂਲਾ ॥
ਜਾਸੁ ਅਂਸ ਉਪਜਹਿਂ ਗੁਨਖਾਨੀ। ਅਗਨਿਤ ਲਚ੍ਛਿ ਉਮਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨੀ ॥
ਭ੍ਰੁਰੁਇਕੁਟਿ ਬਿਲਾਸ ਜਾਸੁ ਜਗ ਹੋਈ। ਰਾਮ ਬਾਮ ਦਿਸਿ ਸੀਤਾ ਸੋਈ ॥
ਛਬਿਸਮੁਦ੍ਰ ਹਰਿ ਰੂਪ ਬਿਲੋਕੀ। ਏਕਟਕ ਰਹੇ ਨਯਨ ਪਟ ਰੋਕੀ ॥
ਚਿਤਵਹਿਂ ਸਾਦਰ ਰੂਪ ਅਨੂਪਾ। ਤ੍ਰੁਰੁਇਪ੍ਤਿ ਨ ਮਾਨਹਿਂ ਮਨੁ ਸਤਰੂਪਾ ॥
ਹਰਸ਼ ਬਿਬਸ ਤਨ ਦਸਾ ਭੁਲਾਨੀ। ਪਰੇ ਦਂਡ ਇਵ ਗਹਿ ਪਦ ਪਾਨੀ ॥
ਸਿਰ ਪਰਸੇ ਪ੍ਰਭੁ ਨਿਜ ਕਰ ਕਂਜਾ। ਤੁਰਤ ਉਠਾਏ ਕਰੁਨਾਪੁਂਜਾ ॥

ਦੋ. ਬੋਲੇ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਨਿਧਾਨ ਪੁਨਿ ਅਤਿ ਪ੍ਰਸਨ੍ਨ ਮੋਹਿ ਜਾਨਿ।
ਮਾਗਹੁ ਬਰ ਜੋਇ ਭਾਵ ਮਨ ਮਹਾਦਾਨਿ ਅਨੁਮਾਨਿ ॥ 148 ॥

ਸੁਨਿ ਪ੍ਰਭੁ ਬਚਨ ਜੋਰਿ ਜੁਗ ਪਾਨੀ। ਧਰਿ ਧੀਰਜੁ ਬੋਲੀ ਮ੍ਰੁਰੁਇਦੁ ਬਾਨੀ ॥
ਨਾਥ ਦੇਖਿ ਪਦ ਕਮਲ ਤੁਮ੍ਹਾਰੇ। ਅਬ ਪੂਰੇ ਸਬ ਕਾਮ ਹਮਾਰੇ ॥
ਏਕ ਲਾਲਸਾ ਬਡ਼ਇ ਉਰ ਮਾਹੀ। ਸੁਗਮ ਅਗਮ ਕਹਿ ਜਾਤ ਸੋ ਨਾਹੀਮ੍ ॥
ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਦੇਤ ਅਤਿ ਸੁਗਮ ਗੋਸਾਈਂ। ਅਗਮ ਲਾਗ ਮੋਹਿ ਨਿਜ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਨਾਈਮ੍ ॥
ਜਥਾ ਦਰਿਦ੍ਰ ਬਿਬੁਧਤਰੁ ਪਾਈ। ਬਹੁ ਸਂਪਤਿ ਮਾਗਤ ਸਕੁਚਾਈ ॥
ਤਾਸੁ ਪ੍ਰਭਾ ਜਾਨ ਨਹਿਂ ਸੋਈ। ਤਥਾ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਮਮ ਸਂਸਯ ਹੋਈ ॥
ਸੋ ਤੁਮ੍ਹ ਜਾਨਹੁ ਅਂਤਰਜਾਮੀ। ਪੁਰਵਹੁ ਮੋਰ ਮਨੋਰਥ ਸ੍ਵਾਮੀ ॥
ਸਕੁਚ ਬਿਹਾਇ ਮਾਗੁ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਮੋਹਿ। ਮੋਰੇਂ ਨਹਿਂ ਅਦੇਯ ਕਛੁ ਤੋਹੀ ॥

ਦੋ. ਦਾਨਿ ਸਿਰੋਮਨਿ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਨਿਧਿ ਨਾਥ ਕਹੁਁ ਸਤਿਭਾਉ ॥
ਚਾਹੁਁ ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਸਮਾਨ ਸੁਤ ਪ੍ਰਭੁ ਸਨ ਕਵਨ ਦੁਰਾਉ ॥ 149 ॥

ਦੇਖਿ ਪ੍ਰੀਤਿ ਸੁਨਿ ਬਚਨ ਅਮੋਲੇ। ਏਵਮਸ੍ਤੁ ਕਰੁਨਾਨਿਧਿ ਬੋਲੇ ॥
ਆਪੁ ਸਰਿਸ ਖੋਜੌਂ ਕਹਁ ਜਾਈ। ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਤਵ ਤਨਯ ਹੋਬ ਮੈਂ ਆਈ ॥
ਸਤਰੂਪਹਿ ਬਿਲੋਕਿ ਕਰ ਜੋਰੇਂ। ਦੇਬਿ ਮਾਗੁ ਬਰੁ ਜੋ ਰੁਚਿ ਤੋਰੇ ॥
ਜੋ ਬਰੁ ਨਾਥ ਚਤੁਰ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਮਾਗਾ। ਸੋਇ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਲ ਮੋਹਿ ਅਤਿ ਪ੍ਰਿਯ ਲਾਗਾ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਪਰਂਤੁ ਸੁਠਿ ਹੋਤਿ ਢਿਠਾਈ। ਜਦਪਿ ਭਗਤ ਹਿਤ ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਸੋਹਾਈ ॥
ਤੁਮ੍ਹ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਦਿ ਜਨਕ ਜਗ ਸ੍ਵਾਮੀ। ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਸਕਲ ਉਰ ਅਂਤਰਜਾਮੀ ॥
ਅਸ ਸਮੁਝਤ ਮਨ ਸਂਸਯ ਹੋਈ। ਕਹਾ ਜੋ ਪ੍ਰਭੁ ਪ੍ਰਵਾਨ ਪੁਨਿ ਸੋਈ ॥
ਜੇ ਨਿਜ ਭਗਤ ਨਾਥ ਤਵ ਅਹਹੀਂ। ਜੋ ਸੁਖ ਪਾਵਹਿਂ ਜੋ ਗਤਿ ਲਹਹੀਮ੍ ॥

ਦੋ. ਸੋਇ ਸੁਖ ਸੋਇ ਗਤਿ ਸੋਇ ਭਗਤਿ ਸੋਇ ਨਿਜ ਚਰਨ ਸਨੇਹੁ ॥
ਸੋਇ ਬਿਬੇਕ ਸੋਇ ਰਹਨਿ ਪ੍ਰਭੁ ਹਮਹਿ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਕਰਿ ਦੇਹੁ ॥ 150 ॥

ਸੁਨੁ ਮ੍ਰੁਰੁਇਦੁ ਗੂਢ਼ ਰੁਚਿਰ ਬਰ ਰਚਨਾ। ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਸਿਂਧੁ ਬੋਲੇ ਮ੍ਰੁਰੁਇਦੁ ਬਚਨਾ ॥
ਜੋ ਕਛੁ ਰੁਚਿ ਤੁਮ੍ਹੇਰ ਮਨ ਮਾਹੀਂ। ਮੈਂ ਸੋ ਦੀਨ੍ਹ ਸਬ ਸਂਸਯ ਨਾਹੀਮ੍ ॥
ਮਾਤੁ ਬਿਬੇਕ ਅਲੋਕਿਕ ਤੋਰੇਂ। ਕਬਹੁਁ ਨ ਮਿਟਿਹਿ ਅਨੁਗ੍ਰਹ ਮੋਰੇਮ੍ ।
ਬਂਦਿ ਚਰਨ ਮਨੁ ਕਹੇਉ ਬਹੋਰੀ। ਅਵਰ ਏਕ ਬਿਨਤਿ ਪ੍ਰਭੁ ਮੋਰੀ ॥
ਸੁਤ ਬਿਸ਼ਿਕ ਤਵ ਪਦ ਰਤਿ ਹੋਊ। ਮੋਹਿ ਬਡ਼ ਮੂਢ਼ ਕਹੈ ਕਿਨ ਕੋਊ ॥
ਮਨਿ ਬਿਨੁ ਫਨਿ ਜਿਮਿ ਜਲ ਬਿਨੁ ਮੀਨਾ। ਮਮ ਜੀਵਨ ਤਿਮਿ ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਅਧੀਨਾ ॥
ਅਸ ਬਰੁ ਮਾਗਿ ਚਰਨ ਗਹਿ ਰਹੇਊ। ਏਵਮਸ੍ਤੁ ਕਰੁਨਾਨਿਧਿ ਕਹੇਊ ॥
ਅਬ ਤੁਮ੍ਹ ਮਮ ਅਨੁਸਾਸਨ ਮਾਨੀ। ਬਸਹੁ ਜਾਇ ਸੁਰਪਤਿ ਰਜਧਾਨੀ ॥

ਸੋ. ਤਹਁ ਕਰਿ ਭੋਗ ਬਿਸਾਲ ਤਾਤ ਗੁਁ ਕਛੁ ਕਾਲ ਪੁਨਿ।
ਹੋਇਹਹੁ ਅਵਧ ਭੁਆਲ ਤਬ ਮੈਂ ਹੋਬ ਤੁਮ੍ਹਾਰ ਸੁਤ ॥ 151 ॥

ਇਚ੍ਛਾਮਯ ਨਰਬੇਸ਼ ਸਁਵਾਰੇਂ। ਹੋਇਹੁਁ ਪ੍ਰਗਟ ਨਿਕੇਤ ਤੁਮ੍ਹਾਰੇ ॥
ਅਂਸਨ੍ਹ ਸਹਿਤ ਦੇਹ ਧਰਿ ਤਾਤਾ। ਕਰਿਹੁਁ ਚਰਿਤ ਭਗਤ ਸੁਖਦਾਤਾ ॥
ਜੇ ਸੁਨਿ ਸਾਦਰ ਨਰ ਬਡ਼ਭਾਗੀ। ਭਵ ਤਰਿਹਹਿਂ ਮਮਤਾ ਮਦ ਤ੍ਯਾਗੀ ॥
ਆਦਿਸਕ੍ਤਿ ਜੇਹਿਂ ਜਗ ਉਪਜਾਯਾ। ਸੌ ਅਵਤਰਿਹਿ ਮੋਰਿ ਯਹ ਮਾਯਾ ॥
ਪੁਰੁਬ ਮੈਂ ਅਭਿਲਾਸ਼ ਤੁਮ੍ਹਾਰਾ। ਸਤ੍ਯ ਸਤ੍ਯ ਪਨ ਸਤ੍ਯ ਹਮਾਰਾ ॥
ਪੁਨਿ ਪੁਨਿ ਅਸ ਕਹਿ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਨਿਧਾਨਾ। ਅਂਤਰਧਾਨ ਭੇ ਭਗਵਾਨਾ ॥
ਦਂਪਤਿ ਉਰ ਧਰਿ ਭਗਤ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਲਾ। ਤੇਹਿਂ ਆਸ਼੍ਰਮ ਨਿਵਸੇ ਕਛੁ ਕਾਲਾ ॥
ਸਮਯ ਪਾਇ ਤਨੁ ਤਜਿ ਅਨਯਾਸਾ। ਜਾਇ ਕੀਨ੍ਹ ਅਮਰਾਵਤਿ ਬਾਸਾ ॥

ਦੋ. ਯਹ ਇਤਿਹਾਸ ਪੁਨੀਤ ਅਤਿ ਉਮਹਿ ਕਹੀ ਬ੍ਰੁਰੁਇਸ਼ਕੇਤੁ।
ਭਰਦ੍ਵਾਜ ਸੁਨੁ ਅਪਰ ਪੁਨਿ ਰਾਮ ਜਨਮ ਕਰ ਹੇਤੁ ॥ 152 ॥

ਮਾਸਪਾਰਾਯਣ,ਪਾਁਚਵਾਁ ਵਿਸ਼੍ਰਾਮ

ਸੁਨੁ ਮੁਨਿ ਕਥਾ ਪੁਨੀਤ ਪੁਰਾਨੀ। ਜੋ ਗਿਰਿਜਾ ਪ੍ਰਤਿ ਸਂਭੁ ਬਖਾਨੀ ॥
ਬਿਸ੍ਵ ਬਿਦਿਤ ਏਕ ਕੈਕਯ ਦੇਸੂ। ਸਤ੍ਯਕੇਤੁ ਤਹਁ ਬਸਿ ਨਰੇਸੂ ॥
ਧਰਮ ਧੁਰਂਧਰ ਨੀਤਿ ਨਿਧਾਨਾ। ਤੇਜ ਪ੍ਰਤਾਪ ਸੀਲ ਬਲਵਾਨਾ ॥
ਤੇਹਿ ਕੇਂ ਭੇ ਜੁਗਲ ਸੁਤ ਬੀਰਾ। ਸਬ ਗੁਨ ਧਾਮ ਮਹਾ ਰਨਧੀਰਾ ॥

ਰਾਜ ਧਨੀ ਜੋ ਜੇਠ ਸੁਤ ਆਹੀ। ਨਾਮ ਪ੍ਰਤਾਪਭਾਨੁ ਅਸ ਤਾਹੀ ॥
ਅਪਰ ਸੁਤਹਿ ਅਰਿਮਰ੍ਦਨ ਨਾਮਾ। ਭੁਜਬਲ ਅਤੁਲ ਅਚਲ ਸਂਗ੍ਰਾਮਾ ॥
ਭਾਇਹਿ ਭਾਇਹਿ ਪਰਮ ਸਮੀਤੀ। ਸਕਲ ਦੋਸ਼ ਛਲ ਬਰਜਿਤ ਪ੍ਰੀਤੀ ॥
ਜੇਠੇ ਸੁਤਹਿ ਰਾਜ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਦੀਨ੍ਹਾ। ਹਰਿ ਹਿਤ ਆਪੁ ਗਵਨ ਬਨ ਕੀਨ੍ਹਾ ॥

ਦੋ. ਜਬ ਪ੍ਰਤਾਪਰਬਿ ਭਯੁ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਫਿਰੀ ਦੋਹਾਈ ਦੇਸ।
ਪ੍ਰਜਾ ਪਾਲ ਅਤਿ ਬੇਦਬਿਧਿ ਕਤਹੁਁ ਨਹੀਂ ਅਘ ਲੇਸ ॥ 153 ॥

ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਹਿਤਕਾਰਕ ਸਚਿਵ ਸਯਾਨਾ। ਨਾਮ ਧਰਮਰੁਚਿ ਸੁਕ੍ਰ ਸਮਾਨਾ ॥
ਸਚਿਵ ਸਯਾਨ ਬਂਧੁ ਬਲਬੀਰਾ। ਆਪੁ ਪ੍ਰਤਾਪਪੁਂਜ ਰਨਧੀਰਾ ॥
ਸੇਨ ਸਂਗ ਚਤੁਰਂਗ ਅਪਾਰਾ। ਅਮਿਤ ਸੁਭਟ ਸਬ ਸਮਰ ਜੁਝਾਰਾ ॥
ਸੇਨ ਬਿਲੋਕਿ ਰਾਉ ਹਰਸ਼ਾਨਾ। ਅਰੁ ਬਾਜੇ ਗਹਗਹੇ ਨਿਸਾਨਾ ॥
ਬਿਜਯ ਹੇਤੁ ਕਟਕੀ ਬਨਾਈ। ਸੁਦਿਨ ਸਾਧਿ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਚਲੇਉ ਬਜਾਈ ॥
ਜਁਹ ਤਹਁ ਪਰੀਂ ਅਨੇਕ ਲਰਾਈਂ। ਜੀਤੇ ਸਕਲ ਭੂਪ ਬਰਿਆਈ ॥
ਸਪ੍ਤ ਦੀਪ ਭੁਜਬਲ ਬਸ ਕੀਨ੍ਹੇ। ਲੈ ਲੈ ਦਂਡ ਛਾਡ਼ਇ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਦੀਨ੍ਹੇਮ੍ ॥
ਸਕਲ ਅਵਨਿ ਮਂਡਲ ਤੇਹਿ ਕਾਲਾ। ਏਕ ਪ੍ਰਤਾਪਭਾਨੁ ਮਹਿਪਾਲਾ ॥

ਦੋ. ਸ੍ਵਬਸ ਬਿਸ੍ਵ ਕਰਿ ਬਾਹੁਬਲ ਨਿਜ ਪੁਰ ਕੀਨ੍ਹ ਪ੍ਰਬੇਸੁ।
ਅਰਥ ਧਰਮ ਕਾਮਾਦਿ ਸੁਖ ਸੇਵਿ ਸਮਯਁ ਨਰੇਸੁ ॥ 154 ॥

ਭੂਪ ਪ੍ਰਤਾਪਭਾਨੁ ਬਲ ਪਾਈ। ਕਾਮਧੇਨੁ ਭੈ ਭੂਮਿ ਸੁਹਾਈ ॥
ਸਬ ਦੁਖ ਬਰਜਿਤ ਪ੍ਰਜਾ ਸੁਖਾਰੀ। ਧਰਮਸੀਲ ਸੁਂਦਰ ਨਰ ਨਾਰੀ ॥
ਸਚਿਵ ਧਰਮਰੁਚਿ ਹਰਿ ਪਦ ਪ੍ਰੀਤੀ। ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਹਿਤ ਹੇਤੁ ਸਿਖਵ ਨਿਤ ਨੀਤੀ ॥
ਗੁਰ ਸੁਰ ਸਂਤ ਪਿਤਰ ਮਹਿਦੇਵਾ। ਕਰਿ ਸਦਾ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਸਬ ਕੈ ਸੇਵਾ ॥
ਭੂਪ ਧਰਮ ਜੇ ਬੇਦ ਬਖਾਨੇ। ਸਕਲ ਕਰਿ ਸਾਦਰ ਸੁਖ ਮਾਨੇ ॥
ਦਿਨ ਪ੍ਰਤਿ ਦੇਹ ਬਿਬਿਧ ਬਿਧਿ ਦਾਨਾ। ਸੁਨਹੁ ਸਾਸ੍ਤ੍ਰ ਬਰ ਬੇਦ ਪੁਰਾਨਾ ॥
ਨਾਨਾ ਬਾਪੀਂ ਕੂਪ ਤਡ਼ਆਗਾ। ਸੁਮਨ ਬਾਟਿਕਾ ਸੁਂਦਰ ਬਾਗਾ ॥
ਬਿਪ੍ਰਭਵਨ ਸੁਰਭਵਨ ਸੁਹਾਏ। ਸਬ ਤੀਰਥਨ੍ਹ ਬਿਚਿਤ੍ਰ ਬਨਾਏ ॥

ਦੋ. ਜਁਹ ਲਗਿ ਕਹੇ ਪੁਰਾਨ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਏਕ ਏਕ ਸਬ ਜਾਗ।
ਬਾਰ ਸਹਸ੍ਰ ਸਹਸ੍ਰ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਕਿਏ ਸਹਿਤ ਅਨੁਰਾਗ ॥ 155 ॥

ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਨ ਕਛੁ ਫਲ ਅਨੁਸਂਧਾਨਾ। ਭੂਪ ਬਿਬੇਕੀ ਪਰਮ ਸੁਜਾਨਾ ॥
ਕਰਿ ਜੇ ਧਰਮ ਕਰਮ ਮਨ ਬਾਨੀ। ਬਾਸੁਦੇਵ ਅਰ੍ਪਿਤ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਗ੍ਯਾਨੀ ॥
ਚਢ਼ਇ ਬਰ ਬਾਜਿ ਬਾਰ ਏਕ ਰਾਜਾ। ਮ੍ਰੁਰੁਇਗਯਾ ਕਰ ਸਬ ਸਾਜਿ ਸਮਾਜਾ ॥
ਬਿਂਧ੍ਯਾਚਲ ਗਭੀਰ ਬਨ ਗਯੂ। ਮ੍ਰੁਰੁਇਗ ਪੁਨੀਤ ਬਹੁ ਮਾਰਤ ਭਯੂ ॥
ਫਿਰਤ ਬਿਪਿਨ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਦੀਖ ਬਰਾਹੂ। ਜਨੁ ਬਨ ਦੁਰੇਉ ਸਸਿਹਿ ਗ੍ਰਸਿ ਰਾਹੂ ॥
ਬਡ਼ ਬਿਧੁ ਨਹਿ ਸਮਾਤ ਮੁਖ ਮਾਹੀਂ। ਮਨਹੁਁ ਕ੍ਰੋਧਬਸ ਉਗਿਲਤ ਨਾਹੀਮ੍ ॥
ਕੋਲ ਕਰਾਲ ਦਸਨ ਛਬਿ ਗਾਈ। ਤਨੁ ਬਿਸਾਲ ਪੀਵਰ ਅਧਿਕਾਈ ॥
ਘੁਰੁਘੁਰਾਤ ਹਯ ਆਰੌ ਪਾਏਁ। ਚਕਿਤ ਬਿਲੋਕਤ ਕਾਨ ਉਠਾਏਁ ॥

ਦੋ. ਨੀਲ ਮਹੀਧਰ ਸਿਖਰ ਸਮ ਦੇਖਿ ਬਿਸਾਲ ਬਰਾਹੁ।
ਚਪਰਿ ਚਲੇਉ ਹਯ ਸੁਟੁਕਿ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਹਾਁਕਿ ਨ ਹੋਇ ਨਿਬਾਹੁ ॥ 156 ॥

ਆਵਤ ਦੇਖਿ ਅਧਿਕ ਰਵ ਬਾਜੀ। ਚਲੇਉ ਬਰਾਹ ਮਰੁਤ ਗਤਿ ਭਾਜੀ ॥
ਤੁਰਤ ਕੀਨ੍ਹ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਸਰ ਸਂਧਾਨਾ। ਮਹਿ ਮਿਲਿ ਗਯੁ ਬਿਲੋਕਤ ਬਾਨਾ ॥
ਤਕਿ ਤਕਿ ਤੀਰ ਮਹੀਸ ਚਲਾਵਾ। ਕਰਿ ਛਲ ਸੁਅਰ ਸਰੀਰ ਬਚਾਵਾ ॥
ਪ੍ਰਗਟਤ ਦੁਰਤ ਜਾਇ ਮ੍ਰੁਰੁਇਗ ਭਾਗਾ। ਰਿਸ ਬਸ ਭੂਪ ਚਲੇਉ ਸਂਗ ਲਾਗਾ ॥
ਗਯੁ ਦੂਰਿ ਘਨ ਗਹਨ ਬਰਾਹੂ। ਜਹਁ ਨਾਹਿਨ ਗਜ ਬਾਜਿ ਨਿਬਾਹੂ ॥
ਅਤਿ ਅਕੇਲ ਬਨ ਬਿਪੁਲ ਕਲੇਸੂ। ਤਦਪਿ ਨ ਮ੍ਰੁਰੁਇਗ ਮਗ ਤਜਿ ਨਰੇਸੂ ॥
ਕੋਲ ਬਿਲੋਕਿ ਭੂਪ ਬਡ਼ ਧੀਰਾ। ਭਾਗਿ ਪੈਠ ਗਿਰਿਗੁਹਾਁ ਗਭੀਰਾ ॥
ਅਗਮ ਦੇਖਿ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਅਤਿ ਪਛਿਤਾਈ। ਫਿਰੇਉ ਮਹਾਬਨ ਪਰੇਉ ਭੁਲਾਈ ॥

ਦੋ. ਖੇਦ ਖਿਨ੍ਨ ਛੁਦ੍ਧਿਤ ਤ੍ਰੁਰੁਇਸ਼ਿਤ ਰਾਜਾ ਬਾਜਿ ਸਮੇਤ।
ਖੋਜਤ ਬ੍ਯਾਕੁਲ ਸਰਿਤ ਸਰ ਜਲ ਬਿਨੁ ਭਯੁ ਅਚੇਤ ॥ 157 ॥

ਫਿਰਤ ਬਿਪਿਨ ਆਸ਼੍ਰਮ ਏਕ ਦੇਖਾ। ਤਹਁ ਬਸ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪਤਿ ਕਪਟ ਮੁਨਿਬੇਸ਼ਾ ॥
ਜਾਸੁ ਦੇਸ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਲੀਨ੍ਹ ਛਡ਼ਆਈ। ਸਮਰ ਸੇਨ ਤਜਿ ਗਯੁ ਪਰਾਈ ॥
ਸਮਯ ਪ੍ਰਤਾਪਭਾਨੁ ਕਰ ਜਾਨੀ। ਆਪਨ ਅਤਿ ਅਸਮਯ ਅਨੁਮਾਨੀ ॥
ਗਯੁ ਨ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹ ਮਨ ਬਹੁਤ ਗਲਾਨੀ। ਮਿਲਾ ਨ ਰਾਜਹਿ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਅਭਿਮਾਨੀ ॥
ਰਿਸ ਉਰ ਮਾਰਿ ਰਂਕ ਜਿਮਿ ਰਾਜਾ। ਬਿਪਿਨ ਬਸਿ ਤਾਪਸ ਕੇਂ ਸਾਜਾ ॥
ਤਾਸੁ ਸਮੀਪ ਗਵਨ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਕੀਨ੍ਹਾ। ਯਹ ਪ੍ਰਤਾਪਰਬਿ ਤੇਹਿ ਤਬ ਚੀਨ੍ਹਾ ॥
ਰਾਉ ਤ੍ਰੁਰੁਇਸ਼ਿਤ ਨਹਿ ਸੋ ਪਹਿਚਾਨਾ। ਦੇਖਿ ਸੁਬੇਸ਼ ਮਹਾਮੁਨਿ ਜਾਨਾ ॥
ਉਤਰਿ ਤੁਰਗ ਤੇਂ ਕੀਨ੍ਹ ਪ੍ਰਨਾਮਾ। ਪਰਮ ਚਤੁਰ ਨ ਕਹੇਉ ਨਿਜ ਨਾਮਾ ॥
ਦੋ0 ਭੂਪਤਿ ਤ੍ਰੁਰੁਇਸ਼ਿਤ ਬਿਲੋਕਿ ਤੇਹਿਂ ਸਰਬਰੁ ਦੀਨ੍ਹ ਦੇਖਾਇ।

ਮਜ੍ਜਨ ਪਾਨ ਸਮੇਤ ਹਯ ਕੀਨ੍ਹ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪਤਿ ਹਰਸ਼ਾਇ ॥ 158 ॥

ਗੈ ਸ਼੍ਰਮ ਸਕਲ ਸੁਖੀ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਭਯੂ। ਨਿਜ ਆਸ਼੍ਰਮ ਤਾਪਸ ਲੈ ਗਯੂ ॥
ਆਸਨ ਦੀਨ੍ਹ ਅਸ੍ਤ ਰਬਿ ਜਾਨੀ। ਪੁਨਿ ਤਾਪਸ ਬੋਲੇਉ ਮ੍ਰੁਰੁਇਦੁ ਬਾਨੀ ॥
ਕੋ ਤੁਮ੍ਹ ਕਸ ਬਨ ਫਿਰਹੁ ਅਕੇਲੇਂ। ਸੁਂਦਰ ਜੁਬਾ ਜੀਵ ਪਰਹੇਲੇਮ੍ ॥
ਚਕ੍ਰਬਰ੍ਤਿ ਕੇ ਲਚ੍ਛਨ ਤੋਰੇਂ। ਦੇਖਤ ਦਯਾ ਲਾਗਿ ਅਤਿ ਮੋਰੇਮ੍ ॥
ਨਾਮ ਪ੍ਰਤਾਪਭਾਨੁ ਅਵਨੀਸਾ। ਤਾਸੁ ਸਚਿਵ ਮੈਂ ਸੁਨਹੁ ਮੁਨੀਸਾ ॥
ਫਿਰਤ ਅਹੇਰੇਂ ਪਰੇਉਁ ਭੁਲਾਈ। ਬਡੇ ਭਾਗ ਦੇਖੁਁ ਪਦ ਆਈ ॥
ਹਮ ਕਹਁ ਦੁਰ੍ਲਭ ਦਰਸ ਤੁਮ੍ਹਾਰਾ। ਜਾਨਤ ਹੌਂ ਕਛੁ ਭਲ ਹੋਨਿਹਾਰਾ ॥
ਕਹ ਮੁਨਿ ਤਾਤ ਭਯੁ ਅਁਧਿਯਾਰਾ। ਜੋਜਨ ਸਤ੍ਤਰਿ ਨਗਰੁ ਤੁਮ੍ਹਾਰਾ ॥

ਦੋ. ਨਿਸਾ ਘੋਰ ਗਂਭੀਰ ਬਨ ਪਂਥ ਨ ਸੁਨਹੁ ਸੁਜਾਨ।
ਬਸਹੁ ਆਜੁ ਅਸ ਜਾਨਿ ਤੁਮ੍ਹ ਜਾਏਹੁ ਹੋਤ ਬਿਹਾਨ ॥ 159(ਕ) ॥

ਤੁਲਸੀ ਜਸਿ ਭਵਤਬ੍ਯਤਾ ਤੈਸੀ ਮਿਲਿ ਸਹਾਇ।
ਆਪੁਨੁ ਆਵਿ ਤਾਹਿ ਪਹਿਂ ਤਾਹਿ ਤਹਾਁ ਲੈ ਜਾਇ ॥ 159(ਖ) ॥

ਭਲੇਹਿਂ ਨਾਥ ਆਯਸੁ ਧਰਿ ਸੀਸਾ। ਬਾਁਧਿ ਤੁਰਗ ਤਰੁ ਬੈਠ ਮਹੀਸਾ ॥
ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਬਹੁ ਭਾਤਿ ਪ੍ਰਸਂਸੇਉ ਤਾਹੀ। ਚਰਨ ਬਂਦਿ ਨਿਜ ਭਾਗ੍ਯ ਸਰਾਹੀ ॥
ਪੁਨਿ ਬੋਲੇ ਮ੍ਰੁਰੁਇਦੁ ਗਿਰਾ ਸੁਹਾਈ। ਜਾਨਿ ਪਿਤਾ ਪ੍ਰਭੁ ਕਰੁਁ ਢਿਠਾਈ ॥
ਮੋਹਿ ਮੁਨਿਸ ਸੁਤ ਸੇਵਕ ਜਾਨੀ। ਨਾਥ ਨਾਮ ਨਿਜ ਕਹਹੁ ਬਖਾਨੀ ॥
ਤੇਹਿ ਨ ਜਾਨ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪਹਿ ਸੋ ਜਾਨਾ। ਭੂਪ ਸੁਹ੍ਰਦ ਸੋ ਕਪਟ ਸਯਾਨਾ ॥
ਬੈਰੀ ਪੁਨਿ ਛਤ੍ਰੀ ਪੁਨਿ ਰਾਜਾ। ਛਲ ਬਲ ਕੀਨ੍ਹ ਚਹਿ ਨਿਜ ਕਾਜਾ ॥
ਸਮੁਝਿ ਰਾਜਸੁਖ ਦੁਖਿਤ ਅਰਾਤੀ। ਅਵਾਁ ਅਨਲ ਇਵ ਸੁਲਗਿ ਛਾਤੀ ॥
ਸਰਲ ਬਚਨ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਕੇ ਸੁਨਿ ਕਾਨਾ। ਬਯਰ ਸਁਭਾਰਿ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਹਰਸ਼ਾਨਾ ॥

ਦੋ. ਕਪਟ ਬੋਰਿ ਬਾਨੀ ਮ੍ਰੁਰੁਇਦੁਲ ਬੋਲੇਉ ਜੁਗੁਤਿ ਸਮੇਤ।
ਨਾਮ ਹਮਾਰ ਭਿਖਾਰਿ ਅਬ ਨਿਰ੍ਧਨ ਰਹਿਤ ਨਿਕੇਤਿ ॥ 160 ॥

ਕਹ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਜੇ ਬਿਗ੍ਯਾਨ ਨਿਧਾਨਾ। ਤੁਮ੍ਹ ਸਾਰਿਖੇ ਗਲਿਤ ਅਭਿਮਾਨਾ ॥
ਸਦਾ ਰਹਹਿ ਅਪਨਪੌ ਦੁਰਾਏਁ। ਸਬ ਬਿਧਿ ਕੁਸਲ ਕੁਬੇਸ਼ ਬਨਾਏਁ ॥
ਤੇਹਿ ਤੇਂ ਕਹਹਿ ਸਂਤ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਟੇਰੇਂ। ਪਰਮ ਅਕਿਂਚਨ ਪ੍ਰਿਯ ਹਰਿ ਕੇਰੇਮ੍ ॥
ਤੁਮ੍ਹ ਸਮ ਅਧਨ ਭਿਖਾਰਿ ਅਗੇਹਾ। ਹੋਤ ਬਿਰਂਚਿ ਸਿਵਹਿ ਸਂਦੇਹਾ ॥
ਜੋਸਿ ਸੋਸਿ ਤਵ ਚਰਨ ਨਮਾਮੀ। ਮੋ ਪਰ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਕਰਿਅ ਅਬ ਸ੍ਵਾਮੀ ॥
ਸਹਜ ਪ੍ਰੀਤਿ ਭੂਪਤਿ ਕੈ ਦੇਖੀ। ਆਪੁ ਬਿਸ਼ਯ ਬਿਸ੍ਵਾਸ ਬਿਸੇਸ਼ੀ ॥
ਸਬ ਪ੍ਰਕਾਰ ਰਾਜਹਿ ਅਪਨਾਈ। ਬੋਲੇਉ ਅਧਿਕ ਸਨੇਹ ਜਨਾਈ ॥
ਸੁਨੁ ਸਤਿਭਾਉ ਕਹੁਁ ਮਹਿਪਾਲਾ। ਇਹਾਁ ਬਸਤ ਬੀਤੇ ਬਹੁ ਕਾਲਾ ॥

ਦੋ. ਅਬ ਲਗਿ ਮੋਹਿ ਨ ਮਿਲੇਉ ਕੌ ਮੈਂ ਨ ਜਨਾਵੁਁ ਕਾਹੁ।
ਲੋਕਮਾਨ੍ਯਤਾ ਅਨਲ ਸਮ ਕਰ ਤਪ ਕਾਨਨ ਦਾਹੁ ॥ 161(ਕ) ॥

ਸੋ. ਤੁਲਸੀ ਦੇਖਿ ਸੁਬੇਸ਼ੁ ਭੂਲਹਿਂ ਮੂਢ਼ ਨ ਚਤੁਰ ਨਰ।
ਸੁਂਦਰ ਕੇਕਿਹਿ ਪੇਖੁ ਬਚਨ ਸੁਧਾ ਸਮ ਅਸਨ ਅਹਿ ॥ 161(ਖ)

ਤਾਤੇਂ ਗੁਪੁਤ ਰਹੁਁ ਜਗ ਮਾਹੀਂ। ਹਰਿ ਤਜਿ ਕਿਮਪਿ ਪ੍ਰਯੋਜਨ ਨਾਹੀਮ੍ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਜਾਨਤ ਸਬ ਬਿਨਹਿਂ ਜਨਾਏਁ। ਕਹਹੁ ਕਵਨਿ ਸਿਧਿ ਲੋਕ ਰਿਝਾਏਁ ॥
ਤੁਮ੍ਹ ਸੁਚਿ ਸੁਮਤਿ ਪਰਮ ਪ੍ਰਿਯ ਮੋਰੇਂ। ਪ੍ਰੀਤਿ ਪ੍ਰਤੀਤਿ ਮੋਹਿ ਪਰ ਤੋਰੇਮ੍ ॥
ਅਬ ਜੌਂ ਤਾਤ ਦੁਰਾਵੁਁ ਤੋਹੀ। ਦਾਰੁਨ ਦੋਸ਼ ਘਟਿ ਅਤਿ ਮੋਹੀ ॥
ਜਿਮਿ ਜਿਮਿ ਤਾਪਸੁ ਕਥਿ ਉਦਾਸਾ। ਤਿਮਿ ਤਿਮਿ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪਹਿ ਉਪਜ ਬਿਸ੍ਵਾਸਾ ॥
ਦੇਖਾ ਸ੍ਵਬਸ ਕਰ੍ਮ ਮਨ ਬਾਨੀ। ਤਬ ਬੋਲਾ ਤਾਪਸ ਬਗਧ੍ਯਾਨੀ ॥
ਨਾਮ ਹਮਾਰ ਏਕਤਨੁ ਭਾਈ। ਸੁਨਿ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਬੋਲੇ ਪੁਨਿ ਸਿਰੁ ਨਾਈ ॥
ਕਹਹੁ ਨਾਮ ਕਰ ਅਰਥ ਬਖਾਨੀ। ਮੋਹਿ ਸੇਵਕ ਅਤਿ ਆਪਨ ਜਾਨੀ ॥

ਦੋ. ਆਦਿਸ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਟਿ ਉਪਜੀ ਜਬਹਿਂ ਤਬ ਉਤਪਤਿ ਭੈ ਮੋਰਿ।
ਨਾਮ ਏਕਤਨੁ ਹੇਤੁ ਤੇਹਿ ਦੇਹ ਨ ਧਰੀ ਬਹੋਰਿ ॥ 162 ॥

ਜਨਿ ਆਚਰੁਜ ਕਰਹੁ ਮਨ ਮਾਹੀਂ। ਸੁਤ ਤਪ ਤੇਂ ਦੁਰ੍ਲਭ ਕਛੁ ਨਾਹੀਮ੍ ॥
ਤਪਬਲ ਤੇਂ ਜਗ ਸ੍ਰੁਰੁਇਜਿ ਬਿਧਾਤਾ। ਤਪਬਲ ਬਿਸ਼੍ਨੁ ਭੇ ਪਰਿਤ੍ਰਾਤਾ ॥
ਤਪਬਲ ਸਂਭੁ ਕਰਹਿਂ ਸਂਘਾਰਾ। ਤਪ ਤੇਂ ਅਗਮ ਨ ਕਛੁ ਸਂਸਾਰਾ ॥
ਭਯੁ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪਹਿ ਸੁਨਿ ਅਤਿ ਅਨੁਰਾਗਾ। ਕਥਾ ਪੁਰਾਤਨ ਕਹੈ ਸੋ ਲਾਗਾ ॥
ਕਰਮ ਧਰਮ ਇਤਿਹਾਸ ਅਨੇਕਾ। ਕਰਿ ਨਿਰੂਪਨ ਬਿਰਤਿ ਬਿਬੇਕਾ ॥
ਉਦਭਵ ਪਾਲਨ ਪ੍ਰਲਯ ਕਹਾਨੀ। ਕਹੇਸਿ ਅਮਿਤ ਆਚਰਜ ਬਖਾਨੀ ॥
ਸੁਨਿ ਮਹਿਪ ਤਾਪਸ ਬਸ ਭਯੂ। ਆਪਨ ਨਾਮ ਕਹਤ ਤਬ ਲਯੂ ॥
ਕਹ ਤਾਪਸ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਜਾਨੁਁ ਤੋਹੀ। ਕੀਨ੍ਹੇਹੁ ਕਪਟ ਲਾਗ ਭਲ ਮੋਹੀ ॥

ਸੋ. ਸੁਨੁ ਮਹੀਸ ਅਸਿ ਨੀਤਿ ਜਹਁ ਤਹਁ ਨਾਮ ਨ ਕਹਹਿਂ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ।
ਮੋਹਿ ਤੋਹਿ ਪਰ ਅਤਿ ਪ੍ਰੀਤਿ ਸੋਇ ਚਤੁਰਤਾ ਬਿਚਾਰਿ ਤਵ ॥ 163 ॥

ਨਾਮ ਤੁਮ੍ਹਾਰ ਪ੍ਰਤਾਪ ਦਿਨੇਸਾ। ਸਤ੍ਯਕੇਤੁ ਤਵ ਪਿਤਾ ਨਰੇਸਾ ॥
ਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦ ਸਬ ਜਾਨਿਅ ਰਾਜਾ। ਕਹਿਅ ਨ ਆਪਨ ਜਾਨਿ ਅਕਾਜਾ ॥
ਦੇਖਿ ਤਾਤ ਤਵ ਸਹਜ ਸੁਧਾਈ। ਪ੍ਰੀਤਿ ਪ੍ਰਤੀਤਿ ਨੀਤਿ ਨਿਪੁਨਾਈ ॥
ਉਪਜਿ ਪਰਿ ਮਮਤਾ ਮਨ ਮੋਰੇਂ। ਕਹੁਁ ਕਥਾ ਨਿਜ ਪੂਛੇ ਤੋਰੇਮ੍ ॥
ਅਬ ਪ੍ਰਸਨ੍ਨ ਮੈਂ ਸਂਸਯ ਨਾਹੀਂ। ਮਾਗੁ ਜੋ ਭੂਪ ਭਾਵ ਮਨ ਮਾਹੀਮ੍ ॥
ਸੁਨਿ ਸੁਬਚਨ ਭੂਪਤਿ ਹਰਸ਼ਾਨਾ। ਗਹਿ ਪਦ ਬਿਨਯ ਕੀਨ੍ਹਿ ਬਿਧਿ ਨਾਨਾ ॥
ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਸਿਂਧੁ ਮੁਨਿ ਦਰਸਨ ਤੋਰੇਂ। ਚਾਰਿ ਪਦਾਰਥ ਕਰਤਲ ਮੋਰੇਮ੍ ॥
ਪ੍ਰਭੁਹਿ ਤਥਾਪਿ ਪ੍ਰਸਨ੍ਨ ਬਿਲੋਕੀ। ਮਾਗਿ ਅਗਮ ਬਰ ਹੌਁ ਅਸੋਕੀ ॥

ਦੋ. ਜਰਾ ਮਰਨ ਦੁਖ ਰਹਿਤ ਤਨੁ ਸਮਰ ਜਿਤੈ ਜਨਿ ਕੌ।
ਏਕਛਤ੍ਰ ਰਿਪੁਹੀਨ ਮਹਿ ਰਾਜ ਕਲਪ ਸਤ ਹੌ ॥ 164 ॥

ਕਹ ਤਾਪਸ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਐਸੇਇ ਹੋਊ। ਕਾਰਨ ਏਕ ਕਠਿਨ ਸੁਨੁ ਸੋਊ ॥
ਕਾਲੁ ਤੁਅ ਪਦ ਨਾਇਹਿ ਸੀਸਾ। ਏਕ ਬਿਪ੍ਰਕੁਲ ਛਾਡ਼ਇ ਮਹੀਸਾ ॥
ਤਪਬਲ ਬਿਪ੍ਰ ਸਦਾ ਬਰਿਆਰਾ। ਤਿਨ੍ਹ ਕੇ ਕੋਪ ਨ ਕੌ ਰਖਵਾਰਾ ॥
ਜੌਂ ਬਿਪ੍ਰਨ੍ਹ ਸਬ ਕਰਹੁ ਨਰੇਸਾ। ਤੌ ਤੁਅ ਬਸ ਬਿਧਿ ਬਿਸ਼੍ਨੁ ਮਹੇਸਾ ॥
ਚਲ ਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਕੁਲ ਸਨ ਬਰਿਆਈ। ਸਤ੍ਯ ਕਹੁਁ ਦੌ ਭੁਜਾ ਉਠਾਈ ॥
ਬਿਪ੍ਰ ਸ਼੍ਰਾਪ ਬਿਨੁ ਸੁਨੁ ਮਹਿਪਾਲਾ। ਤੋਰ ਨਾਸ ਨਹਿ ਕਵਨੇਹੁਁ ਕਾਲਾ ॥
ਹਰਸ਼ੇਉ ਰਾਉ ਬਚਨ ਸੁਨਿ ਤਾਸੂ। ਨਾਥ ਨ ਹੋਇ ਮੋਰ ਅਬ ਨਾਸੂ ॥
ਤਵ ਪ੍ਰਸਾਦ ਪ੍ਰਭੁ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਨਿਧਾਨਾ। ਮੋ ਕਹੁਁ ਸਰ੍ਬ ਕਾਲ ਕਲ੍ਯਾਨਾ ॥

ਦੋ. ਏਵਮਸ੍ਤੁ ਕਹਿ ਕਪਟਮੁਨਿ ਬੋਲਾ ਕੁਟਿਲ ਬਹੋਰਿ।
ਮਿਲਬ ਹਮਾਰ ਭੁਲਾਬ ਨਿਜ ਕਹਹੁ ਤ ਹਮਹਿ ਨ ਖੋਰਿ ॥ 165 ॥

ਤਾਤੇਂ ਮੈ ਤੋਹਿ ਬਰਜੁਁ ਰਾਜਾ। ਕਹੇਂ ਕਥਾ ਤਵ ਪਰਮ ਅਕਾਜਾ ॥

ਛਠੇਂ ਸ਼੍ਰਵਨ ਯਹ ਪਰਤ ਕਹਾਨੀ। ਨਾਸ ਤੁਮ੍ਹਾਰ ਸਤ੍ਯ ਮਮ ਬਾਨੀ ॥
ਯਹ ਪ੍ਰਗਟੇਂ ਅਥਵਾ ਦ੍ਵਿਜਸ਼੍ਰਾਪਾ। ਨਾਸ ਤੋਰ ਸੁਨੁ ਭਾਨੁਪ੍ਰਤਾਪਾ ॥
ਆਨ ਉਪਾਯਁ ਨਿਧਨ ਤਵ ਨਾਹੀਂ। ਜੌਂ ਹਰਿ ਹਰ ਕੋਪਹਿਂ ਮਨ ਮਾਹੀਮ੍ ॥
ਸਤ੍ਯ ਨਾਥ ਪਦ ਗਹਿ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਭਾਸ਼ਾ। ਦ੍ਵਿਜ ਗੁਰ ਕੋਪ ਕਹਹੁ ਕੋ ਰਾਖਾ ॥
ਰਾਖਿ ਗੁਰ ਜੌਂ ਕੋਪ ਬਿਧਾਤਾ। ਗੁਰ ਬਿਰੋਧ ਨਹਿਂ ਕੌ ਜਗ ਤ੍ਰਾਤਾ ॥
ਜੌਂ ਨ ਚਲਬ ਹਮ ਕਹੇ ਤੁਮ੍ਹਾਰੇਂ। ਹੌ ਨਾਸ ਨਹਿਂ ਸੋਚ ਹਮਾਰੇਮ੍ ॥
ਏਕਹਿਂ ਡਰ ਡਰਪਤ ਮਨ ਮੋਰਾ। ਪ੍ਰਭੁ ਮਹਿਦੇਵ ਸ਼੍ਰਾਪ ਅਤਿ ਘੋਰਾ ॥

ਦੋ. ਹੋਹਿਂ ਬਿਪ੍ਰ ਬਸ ਕਵਨ ਬਿਧਿ ਕਹਹੁ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਕਰਿ ਸੌ।
ਤੁਮ੍ਹ ਤਜਿ ਦੀਨਦਯਾਲ ਨਿਜ ਹਿਤੂ ਨ ਦੇਖੁਁ ਕੌਁ ॥ 166 ॥

ਸੁਨੁ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਬਿਬਿਧ ਜਤਨ ਜਗ ਮਾਹੀਂ। ਕਸ਼੍ਟਸਾਧ੍ਯ ਪੁਨਿ ਹੋਹਿਂ ਕਿ ਨਾਹੀਮ੍ ॥
ਅਹਿ ਏਕ ਅਤਿ ਸੁਗਮ ਉਪਾਈ। ਤਹਾਁ ਪਰਂਤੁ ਏਕ ਕਠਿਨਾਈ ॥
ਮਮ ਆਧੀਨ ਜੁਗੁਤਿ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਸੋਈ। ਮੋਰ ਜਾਬ ਤਵ ਨਗਰ ਨ ਹੋਈ ॥
ਆਜੁ ਲਗੇਂ ਅਰੁ ਜਬ ਤੇਂ ਭਯੂਁ। ਕਾਹੂ ਕੇ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹ ਗ੍ਰਾਮ ਨ ਗਯੂਁ ॥
ਜੌਂ ਨ ਜਾਉਁ ਤਵ ਹੋਇ ਅਕਾਜੂ। ਬਨਾ ਆਇ ਅਸਮਂਜਸ ਆਜੂ ॥
ਸੁਨਿ ਮਹੀਸ ਬੋਲੇਉ ਮ੍ਰੁਰੁਇਦੁ ਬਾਨੀ। ਨਾਥ ਨਿਗਮ ਅਸਿ ਨੀਤਿ ਬਖਾਨੀ ॥
ਬਡ਼ਏ ਸਨੇਹ ਲਘੁਨ੍ਹ ਪਰ ਕਰਹੀਂ। ਗਿਰਿ ਨਿਜ ਸਿਰਨਿ ਸਦਾ ਤ੍ਰੁਰੁਇਨ ਧਰਹੀਮ੍ ॥
ਜਲਧਿ ਅਗਾਧ ਮੌਲਿ ਬਹ ਫੇਨੂ। ਸਂਤਤ ਧਰਨਿ ਧਰਤ ਸਿਰ ਰੇਨੂ ॥

ਦੋ. ਅਸ ਕਹਿ ਗਹੇ ਨਰੇਸ ਪਦ ਸ੍ਵਾਮੀ ਹੋਹੁ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਲ।
ਮੋਹਿ ਲਾਗਿ ਦੁਖ ਸਹਿਅ ਪ੍ਰਭੁ ਸਜ੍ਜਨ ਦੀਨਦਯਾਲ ॥ 167 ॥

ਜਾਨਿ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪਹਿ ਆਪਨ ਆਧੀਨਾ। ਬੋਲਾ ਤਾਪਸ ਕਪਟ ਪ੍ਰਬੀਨਾ ॥
ਸਤ੍ਯ ਕਹੁਁ ਭੂਪਤਿ ਸੁਨੁ ਤੋਹੀ। ਜਗ ਨਾਹਿਨ ਦੁਰ੍ਲਭ ਕਛੁ ਮੋਹੀ ॥
ਅਵਸਿ ਕਾਜ ਮੈਂ ਕਰਿਹੁਁ ਤੋਰਾ। ਮਨ ਤਨ ਬਚਨ ਭਗਤ ਤੈਂ ਮੋਰਾ ॥
ਜੋਗ ਜੁਗੁਤਿ ਤਪ ਮਂਤ੍ਰ ਪ੍ਰਭ੍AU। ਫਲਿ ਤਬਹਿਂ ਜਬ ਕਰਿਅ ਦੁਰ੍AU ॥
ਜੌਂ ਨਰੇਸ ਮੈਂ ਕਰੌਂ ਰਸੋਈ। ਤੁਮ੍ਹ ਪਰੁਸਹੁ ਮੋਹਿ ਜਾਨ ਨ ਕੋਈ ॥
ਅਨ੍ਨ ਸੋ ਜੋਇ ਜੋਇ ਭੋਜਨ ਕਰੀ। ਸੋਇ ਸੋਇ ਤਵ ਆਯਸੁ ਅਨੁਸਰੀ ॥
ਪੁਨਿ ਤਿਨ੍ਹ ਕੇ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹ ਜੇਵਁਇ ਜੋਊ। ਤਵ ਬਸ ਹੋਇ ਭੂਪ ਸੁਨੁ ਸੋਊ ॥
ਜਾਇ ਉਪਾਯ ਰਚਹੁ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਏਹੂ। ਸਂਬਤ ਭਰਿ ਸਂਕਲਪ ਕਰੇਹੂ ॥

ਦੋ. ਨਿਤ ਨੂਤਨ ਦ੍ਵਿਜ ਸਹਸ ਸਤ ਬਰੇਹੁ ਸਹਿਤ ਪਰਿਵਾਰ।
ਮੈਂ ਤੁਮ੍ਹਰੇ ਸਂਕਲਪ ਲਗਿ ਦਿਨਹਿਂ󫡲ਇਬ ਜੇਵਨਾਰ ॥ 168 ॥

ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਭੂਪ ਕਸ਼੍ਟ ਅਤਿ ਥੋਰੇਂ। ਹੋਇਹਹਿਂ ਸਕਲ ਬਿਪ੍ਰ ਬਸ ਤੋਰੇਮ੍ ॥
ਕਰਿਹਹਿਂ ਬਿਪ੍ਰ ਹੋਮ ਮਖ ਸੇਵਾ। ਤੇਹਿਂ ਪ੍ਰਸਂਗ ਸਹਜੇਹਿਂ ਬਸ ਦੇਵਾ ॥
ਔਰ ਏਕ ਤੋਹਿ ਕਹੂਁ ਲਖ੍AU। ਮੈਂ ਏਹਿ ਬੇਸ਼ ਨ ਆਉਬ ਕ੍AU ॥
ਤੁਮ੍ਹਰੇ ਉਪਰੋਹਿਤ ਕਹੁਁ ਰਾਯਾ। ਹਰਿ ਆਨਬ ਮੈਂ ਕਰਿ ਨਿਜ ਮਾਯਾ ॥
ਤਪਬਲ ਤੇਹਿ ਕਰਿ ਆਪੁ ਸਮਾਨਾ। ਰਖਿਹੁਁ ਇਹਾਁ ਬਰਸ਼ ਪਰਵਾਨਾ ॥
ਮੈਂ ਧਰਿ ਤਾਸੁ ਬੇਸ਼ੁ ਸੁਨੁ ਰਾਜਾ। ਸਬ ਬਿਧਿ ਤੋਰ ਸਁਵਾਰਬ ਕਾਜਾ ॥
ਗੈ ਨਿਸਿ ਬਹੁਤ ਸਯਨ ਅਬ ਕੀਜੇ। ਮੋਹਿ ਤੋਹਿ ਭੂਪ ਭੇਂਟ ਦਿਨ ਤੀਜੇ ॥
ਮੈਂ ਤਪਬਲ ਤੋਹਿ ਤੁਰਗ ਸਮੇਤਾ। ਪਹੁਁਚੇਹੁਁ ਸੋਵਤਹਿ ਨਿਕੇਤਾ ॥

ਦੋ. ਮੈਂ ਆਉਬ ਸੋਇ ਬੇਸ਼ੁ ਧਰਿ ਪਹਿਚਾਨੇਹੁ ਤਬ ਮੋਹਿ।
ਜਬ ਏਕਾਂਤ ਬੋਲਾਇ ਸਬ ਕਥਾ ਸੁਨਾਵੌਂ ਤੋਹਿ ॥ 169 ॥

ਸਯਨ ਕੀਨ੍ਹ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਆਯਸੁ ਮਾਨੀ। ਆਸਨ ਜਾਇ ਬੈਠ ਛਲਗ੍ਯਾਨੀ ॥
ਸ਼੍ਰਮਿਤ ਭੂਪ ਨਿਦ੍ਰਾ ਅਤਿ ਆਈ। ਸੋ ਕਿਮਿ ਸੋਵ ਸੋਚ ਅਧਿਕਾਈ ॥
ਕਾਲਕੇਤੁ ਨਿਸਿਚਰ ਤਹਁ ਆਵਾ। ਜੇਹਿਂ ਸੂਕਰ ਹੋਇ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪਹਿ ਭੁਲਾਵਾ ॥
ਪਰਮ ਮਿਤ੍ਰ ਤਾਪਸ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਕੇਰਾ। ਜਾਨਿ ਸੋ ਅਤਿ ਕਪਟ ਘਨੇਰਾ ॥
ਤੇਹਿ ਕੇ ਸਤ ਸੁਤ ਅਰੁ ਦਸ ਭਾਈ। ਖਲ ਅਤਿ ਅਜਯ ਦੇਵ ਦੁਖਦਾਈ ॥
ਪ੍ਰਥਮਹਿ ਭੂਪ ਸਮਰ ਸਬ ਮਾਰੇ। ਬਿਪ੍ਰ ਸਂਤ ਸੁਰ ਦੇਖਿ ਦੁਖਾਰੇ ॥
ਤੇਹਿਂ ਖਲ ਪਾਛਿਲ ਬਯਰੁ ਸਁਭਰਾ। ਤਾਪਸ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਮਿਲਿ ਮਂਤ੍ਰ ਬਿਚਾਰਾ ॥
ਜੇਹਿ ਰਿਪੁ ਛਯ ਸੋਇ ਰਚੇਨ੍ਹਿ ਉਪ੍AU। ਭਾਵੀ ਬਸ ਨ ਜਾਨ ਕਛੁ ਰ੍AU ॥

ਦੋ. ਰਿਪੁ ਤੇਜਸੀ ਅਕੇਲ ਅਪਿ ਲਘੁ ਕਰਿ ਗਨਿਅ ਨ ਤਾਹੁ।
ਅਜਹੁਁ ਦੇਤ ਦੁਖ ਰਬਿ ਸਸਿਹਿ ਸਿਰ ਅਵਸੇਸ਼ਿਤ ਰਾਹੁ ॥ 170 ॥

ਤਾਪਸ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਨਿਜ ਸਖਹਿ ਨਿਹਾਰੀ। ਹਰਸ਼ਿ ਮਿਲੇਉ ਉਠਿ ਭਯੁ ਸੁਖਾਰੀ ॥
ਮਿਤ੍ਰਹਿ ਕਹਿ ਸਬ ਕਥਾ ਸੁਨਾਈ। ਜਾਤੁਧਾਨ ਬੋਲਾ ਸੁਖ ਪਾਈ ॥
ਅਬ ਸਾਧੇਉਁ ਰਿਪੁ ਸੁਨਹੁ ਨਰੇਸਾ। ਜੌਂ ਤੁਮ੍ਹ ਕੀਨ੍ਹ ਮੋਰ ਉਪਦੇਸਾ ॥
ਪਰਿਹਰਿ ਸੋਚ ਰਹਹੁ ਤੁਮ੍ਹ ਸੋਈ। ਬਿਨੁ ਔਸ਼ਧ ਬਿਆਧਿ ਬਿਧਿ ਖੋਈ ॥
ਕੁਲ ਸਮੇਤ ਰਿਪੁ ਮੂਲ ਬਹਾਈ। ਚੌਥੇ ਦਿਵਸ ਮਿਲਬ ਮੈਂ ਆਈ ॥
ਤਾਪਸ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪਹਿ ਬਹੁਤ ਪਰਿਤੋਸ਼ੀ। ਚਲਾ ਮਹਾਕਪਟੀ ਅਤਿਰੋਸ਼ੀ ॥
ਭਾਨੁਪ੍ਰਤਾਪਹਿ ਬਾਜਿ ਸਮੇਤਾ। ਪਹੁਁਚਾਏਸਿ ਛਨ ਮਾਝ ਨਿਕੇਤਾ ॥
ਨ੍ਰੁਰੁਇਪਹਿ ਨਾਰਿ ਪਹਿਂ ਸਯਨ ਕਰਾਈ। ਹਯਗ੍ਰੁਰੁਇਹਁ ਬਾਁਧੇਸਿ ਬਾਜਿ ਬਨਾਈ ॥

ਦੋ. ਰਾਜਾ ਕੇ ਉਪਰੋਹਿਤਹਿ ਹਰਿ ਲੈ ਗਯੁ ਬਹੋਰਿ।
ਲੈ ਰਾਖੇਸਿ ਗਿਰਿ ਖੋਹ ਮਹੁਁ ਮਾਯਾਁ ਕਰਿ ਮਤਿ ਭੋਰਿ ॥ 171 ॥

ਆਪੁ ਬਿਰਚਿ ਉਪਰੋਹਿਤ ਰੂਪਾ। ਪਰੇਉ ਜਾਇ ਤੇਹਿ ਸੇਜ ਅਨੂਪਾ ॥
ਜਾਗੇਉ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਅਨਭੇਁ ਬਿਹਾਨਾ। ਦੇਖਿ ਭਵਨ ਅਤਿ ਅਚਰਜੁ ਮਾਨਾ ॥
ਮੁਨਿ ਮਹਿਮਾ ਮਨ ਮਹੁਁ ਅਨੁਮਾਨੀ। ਉਠੇਉ ਗਵਁਹਿ ਜੇਹਿ ਜਾਨ ਨ ਰਾਨੀ ॥
ਕਾਨਨ ਗਯੁ ਬਾਜਿ ਚਢ਼ਇ ਤੇਹੀਂ। ਪੁਰ ਨਰ ਨਾਰਿ ਨ ਜਾਨੇਉ ਕੇਹੀਮ੍ ॥
ਗੇਁ ਜਾਮ ਜੁਗ ਭੂਪਤਿ ਆਵਾ। ਘਰ ਘਰ ਉਤ੍ਸਵ ਬਾਜ ਬਧਾਵਾ ॥
ਉਪਰੋਹਿਤਹਿ ਦੇਖ ਜਬ ਰਾਜਾ। ਚਕਿਤ ਬਿਲੋਕਿ ਸੁਮਿਰਿ ਸੋਇ ਕਾਜਾ ॥
ਜੁਗ ਸਮ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪਹਿ ਗੇ ਦਿਨ ਤੀਨੀ। ਕਪਟੀ ਮੁਨਿ ਪਦ ਰਹ ਮਤਿ ਲੀਨੀ ॥
ਸਮਯ ਜਾਨਿ ਉਪਰੋਹਿਤ ਆਵਾ। ਨ੍ਰੁਰੁਇਪਹਿ ਮਤੇ ਸਬ ਕਹਿ ਸਮੁਝਾਵਾ ॥

ਦੋ. ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਹਰਸ਼ੇਉ ਪਹਿਚਾਨਿ ਗੁਰੁ ਭ੍ਰਮ ਬਸ ਰਹਾ ਨ ਚੇਤ।
ਬਰੇ ਤੁਰਤ ਸਤ ਸਹਸ ਬਰ ਬਿਪ੍ਰ ਕੁਟੁਂਬ ਸਮੇਤ ॥ 172 ॥

ਉਪਰੋਹਿਤ ਜੇਵਨਾਰ ਬਨਾਈ। ਛਰਸ ਚਾਰਿ ਬਿਧਿ ਜਸਿ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਗਾਈ ॥
ਮਾਯਾਮਯ ਤੇਹਿਂ ਕੀਨ੍ਹ ਰਸੋਈ। ਬਿਂਜਨ ਬਹੁ ਗਨਿ ਸਕਿ ਨ ਕੋਈ ॥
ਬਿਬਿਧ ਮ੍ਰੁਰੁਇਗਨ੍ਹ ਕਰ ਆਮਿਸ਼ ਰਾਁਧਾ। ਤੇਹਿ ਮਹੁਁ ਬਿਪ੍ਰ ਮਾਁਸੁ ਖਲ ਸਾਁਧਾ ॥
ਭੋਜਨ ਕਹੁਁ ਸਬ ਬਿਪ੍ਰ ਬੋਲਾਏ। ਪਦ ਪਖਾਰਿ ਸਾਦਰ ਬੈਠਾਏ ॥
ਪਰੁਸਨ ਜਬਹਿਂ ਲਾਗ ਮਹਿਪਾਲਾ। ਭੈ ਅਕਾਸਬਾਨੀ ਤੇਹਿ ਕਾਲਾ ॥
ਬਿਪ੍ਰਬ੍ਰੁਰੁਇਂਦ ਉਠਿ ਉਠਿ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹ ਜਾਹੂ। ਹੈ ਬਡ਼ਇ ਹਾਨਿ ਅਨ੍ਨ ਜਨਿ ਖਾਹੂ ॥
ਭਯੁ ਰਸੋਈਂ ਭੂਸੁਰ ਮਾਁਸੂ। ਸਬ ਦ੍ਵਿਜ ਉਠੇ ਮਾਨਿ ਬਿਸ੍ਵਾਸੂ ॥
ਭੂਪ ਬਿਕਲ ਮਤਿ ਮੋਹਁ ਭੁਲਾਨੀ। ਭਾਵੀ ਬਸ ਆਵ ਮੁਖ ਬਾਨੀ ॥

ਦੋ. ਬੋਲੇ ਬਿਪ੍ਰ ਸਕੋਪ ਤਬ ਨਹਿਂ ਕਛੁ ਕੀਨ੍ਹ ਬਿਚਾਰ।
ਜਾਇ ਨਿਸਾਚਰ ਹੋਹੁ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਮੂਢ਼ ਸਹਿਤ ਪਰਿਵਾਰ ॥ 173 ॥

ਛਤ੍ਰਬਂਧੁ ਤੈਂ ਬਿਪ੍ਰ ਬੋਲਾਈ। ਘਾਲੈ ਲਿਏ ਸਹਿਤ ਸਮੁਦਾਈ ॥
ਈਸ੍ਵਰ ਰਾਖਾ ਧਰਮ ਹਮਾਰਾ। ਜੈਹਸਿ ਤੈਂ ਸਮੇਤ ਪਰਿਵਾਰਾ ॥
ਸਂਬਤ ਮਧ੍ਯ ਨਾਸ ਤਵ ਹੋਊ। ਜਲਦਾਤਾ ਨ ਰਹਿਹਿ ਕੁਲ ਕੋਊ ॥
ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਸੁਨਿ ਸ਼੍ਰਾਪ ਬਿਕਲ ਅਤਿ ਤ੍ਰਾਸਾ। ਭੈ ਬਹੋਰਿ ਬਰ ਗਿਰਾ ਅਕਾਸਾ ॥
ਬਿਪ੍ਰਹੁ ਸ਼੍ਰਾਪ ਬਿਚਾਰਿ ਨ ਦੀਨ੍ਹਾ। ਨਹਿਂ ਅਪਰਾਧ ਭੂਪ ਕਛੁ ਕੀਨ੍ਹਾ ॥
ਚਕਿਤ ਬਿਪ੍ਰ ਸਬ ਸੁਨਿ ਨਭਬਾਨੀ। ਭੂਪ ਗਯੁ ਜਹਁ ਭੋਜਨ ਖਾਨੀ ॥
ਤਹਁ ਨ ਅਸਨ ਨਹਿਂ ਬਿਪ੍ਰ ਸੁਆਰਾ। ਫਿਰੇਉ ਰਾਉ ਮਨ ਸੋਚ ਅਪਾਰਾ ॥
ਸਬ ਪ੍ਰਸਂਗ ਮਹਿਸੁਰਨ੍ਹ ਸੁਨਾਈ। ਤ੍ਰਸਿਤ ਪਰੇਉ ਅਵਨੀਂ ਅਕੁਲਾਈ ॥

ਦੋ. ਭੂਪਤਿ ਭਾਵੀ ਮਿਟਿ ਨਹਿਂ ਜਦਪਿ ਨ ਦੂਸ਼ਨ ਤੋਰ।
ਕਿਏਁ ਅਨ੍ਯਥਾ ਹੋਇ ਨਹਿਂ ਬਿਪ੍ਰਸ਼੍ਰਾਪ ਅਤਿ ਘੋਰ ॥ 174 ॥

ਅਸ ਕਹਿ ਸਬ ਮਹਿਦੇਵ ਸਿਧਾਏ। ਸਮਾਚਾਰ ਪੁਰਲੋਗਨ੍ਹ ਪਾਏ ॥
ਸੋਚਹਿਂ ਦੂਸ਼ਨ ਦੈਵਹਿ ਦੇਹੀਂ। ਬਿਚਰਤ ਹਂਸ ਕਾਗ ਕਿਯ ਜੇਹੀਮ੍ ॥
ਉਪਰੋਹਿਤਹਿ ਭਵਨ ਪਹੁਁਚਾਈ। ਅਸੁਰ ਤਾਪਸਹਿ ਖਬਰਿ ਜਨਾਈ ॥
ਤੇਹਿਂ ਖਲ ਜਹਁ ਤਹਁ ਪਤ੍ਰ ਪਠਾਏ। ਸਜਿ ਸਜਿ ਸੇਨ ਭੂਪ ਸਬ ਧਾਏ ॥
ਘੇਰੇਨ੍ਹਿ ਨਗਰ ਨਿਸਾਨ ਬਜਾਈ। ਬਿਬਿਧ ਭਾਁਤਿ ਨਿਤ ਹੋਈ ਲਰਾਈ ॥
ਜੂਝੇ ਸਕਲ ਸੁਭਟ ਕਰਿ ਕਰਨੀ। ਬਂਧੁ ਸਮੇਤ ਪਰੇਉ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਧਰਨੀ ॥
ਸਤ੍ਯਕੇਤੁ ਕੁਲ ਕੌ ਨਹਿਂ ਬਾਁਚਾ। ਬਿਪ੍ਰਸ਼੍ਰਾਪ ਕਿਮਿ ਹੋਇ ਅਸਾਁਚਾ ॥
ਰਿਪੁ ਜਿਤਿ ਸਬ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਨਗਰ ਬਸਾਈ। ਨਿਜ ਪੁਰ ਗਵਨੇ ਜਯ ਜਸੁ ਪਾਈ ॥

ਦੋ. ਭਰਦ੍ਵਾਜ ਸੁਨੁ ਜਾਹਿ ਜਬ ਹੋਇ ਬਿਧਾਤਾ ਬਾਮ।
ਧੂਰਿ ਮੇਰੁਸਮ ਜਨਕ ਜਮ ਤਾਹਿ ਬ੍ਯਾਲਸਮ ਦਾਮ ॥ ।175 ॥

ਕਾਲ ਪਾਇ ਮੁਨਿ ਸੁਨੁ ਸੋਇ ਰਾਜਾ। ਭਯੁ ਨਿਸਾਚਰ ਸਹਿਤ ਸਮਾਜਾ ॥
ਦਸ ਸਿਰ ਤਾਹਿ ਬੀਸ ਭੁਜਦਂਡਾ। ਰਾਵਨ ਨਾਮ ਬੀਰ ਬਰਿਬਂਡਾ ॥
ਭੂਪ ਅਨੁਜ ਅਰਿਮਰ੍ਦਨ ਨਾਮਾ। ਭਯੁ ਸੋ ਕੁਂਭਕਰਨ ਬਲਧਾਮਾ ॥
ਸਚਿਵ ਜੋ ਰਹਾ ਧਰਮਰੁਚਿ ਜਾਸੂ। ਭਯੁ ਬਿਮਾਤ੍ਰ ਬਂਧੁ ਲਘੁ ਤਾਸੂ ॥
ਨਾਮ ਬਿਭੀਸ਼ਨ ਜੇਹਿ ਜਗ ਜਾਨਾ। ਬਿਸ਼੍ਨੁਭਗਤ ਬਿਗ੍ਯਾਨ ਨਿਧਾਨਾ ॥
ਰਹੇ ਜੇ ਸੁਤ ਸੇਵਕ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਕੇਰੇ। ਭੇ ਨਿਸਾਚਰ ਘੋਰ ਘਨੇਰੇ ॥
ਕਾਮਰੂਪ ਖਲ ਜਿਨਸ ਅਨੇਕਾ। ਕੁਟਿਲ ਭਯਂਕਰ ਬਿਗਤ ਬਿਬੇਕਾ ॥
ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਰਹਿਤ ਹਿਂਸਕ ਸਬ ਪਾਪੀ। ਬਰਨਿ ਨ ਜਾਹਿਂ ਬਿਸ੍ਵ ਪਰਿਤਾਪੀ ॥

ਦੋ. ਉਪਜੇ ਜਦਪਿ ਪੁਲਸ੍ਤ੍ਯਕੁਲ ਪਾਵਨ ਅਮਲ ਅਨੂਪ।
ਤਦਪਿ ਮਹੀਸੁਰ ਸ਼੍ਰਾਪ ਬਸ ਭੇ ਸਕਲ ਅਘਰੂਪ ॥ 176 ॥

ਕੀਨ੍ਹ ਬਿਬਿਧ ਤਪ ਤੀਨਿਹੁਁ ਭਾਈ। ਪਰਮ ਉਗ੍ਰ ਨਹਿਂ ਬਰਨਿ ਸੋ ਜਾਈ ॥
ਗਯੁ ਨਿਕਟ ਤਪ ਦੇਖਿ ਬਿਧਾਤਾ। ਮਾਗਹੁ ਬਰ ਪ੍ਰਸਨ੍ਨ ਮੈਂ ਤਾਤਾ ॥

ਕਰਿ ਬਿਨਤੀ ਪਦ ਗਹਿ ਦਸਸੀਸਾ। ਬੋਲੇਉ ਬਚਨ ਸੁਨਹੁ ਜਗਦੀਸਾ ॥
ਹਮ ਕਾਹੂ ਕੇ ਮਰਹਿਂ ਨ ਮਾਰੇਂ। ਬਾਨਰ ਮਨੁਜ ਜਾਤਿ ਦੁਇ ਬਾਰੇਮ੍ ॥
ਏਵਮਸ੍ਤੁ ਤੁਮ੍ਹ ਬਡ਼ ਤਪ ਕੀਨ੍ਹਾ। ਮੈਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਁ ਮਿਲਿ ਤੇਹਿ ਬਰ ਦੀਨ੍ਹਾ ॥
ਪੁਨਿ ਪ੍ਰਭੁ ਕੁਂਭਕਰਨ ਪਹਿਂ ਗਯੂ। ਤੇਹਿ ਬਿਲੋਕਿ ਮਨ ਬਿਸਮਯ ਭਯੂ ॥
ਜੌਂ ਏਹਿਂ ਖਲ ਨਿਤ ਕਰਬ ਅਹਾਰੂ। ਹੋਇਹਿ ਸਬ ਉਜਾਰਿ ਸਂਸਾਰੂ ॥
ਸਾਰਦ ਪ੍ਰੇਰਿ ਤਾਸੁ ਮਤਿ ਫੇਰੀ। ਮਾਗੇਸਿ ਨੀਦ ਮਾਸ ਸ਼ਟ ਕੇਰੀ ॥

ਦੋ. ਗੇ ਬਿਭੀਸ਼ਨ ਪਾਸ ਪੁਨਿ ਕਹੇਉ ਪੁਤ੍ਰ ਬਰ ਮਾਗੁ।
ਤੇਹਿਂ ਮਾਗੇਉ ਭਗਵਂਤ ਪਦ ਕਮਲ ਅਮਲ ਅਨੁਰਾਗੁ ॥ 177 ॥

ਤਿਨ੍ਹਿ ਦੇਇ ਬਰ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਸਿਧਾਏ। ਹਰਸ਼ਿਤ ਤੇ ਅਪਨੇ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹ ਆਏ ॥
ਮਯ ਤਨੁਜਾ ਮਂਦੋਦਰਿ ਨਾਮਾ। ਪਰਮ ਸੁਂਦਰੀ ਨਾਰਿ ਲਲਾਮਾ ॥
ਸੋਇ ਮਯਁ ਦੀਨ੍ਹਿ ਰਾਵਨਹਿ ਆਨੀ। ਹੋਇਹਿ ਜਾਤੁਧਾਨਪਤਿ ਜਾਨੀ ॥
ਹਰਸ਼ਿਤ ਭਯੁ ਨਾਰਿ ਭਲਿ ਪਾਈ। ਪੁਨਿ ਦੌ ਬਂਧੁ ਬਿਆਹੇਸਿ ਜਾਈ ॥
ਗਿਰਿ ਤ੍ਰਿਕੂਟ ਏਕ ਸਿਂਧੁ ਮਝਾਰੀ। ਬਿਧਿ ਨਿਰ੍ਮਿਤ ਦੁਰ੍ਗਮ ਅਤਿ ਭਾਰੀ ॥
ਸੋਇ ਮਯ ਦਾਨਵਁ ਬਹੁਰਿ ਸਁਵਾਰਾ। ਕਨਕ ਰਚਿਤ ਮਨਿਭਵਨ ਅਪਾਰਾ ॥
ਭੋਗਾਵਤਿ ਜਸਿ ਅਹਿਕੁਲ ਬਾਸਾ। ਅਮਰਾਵਤਿ ਜਸਿ ਸਕ੍ਰਨਿਵਾਸਾ ॥
ਤਿਨ੍ਹ ਤੇਂ ਅਧਿਕ ਰਮ੍ਯ ਅਤਿ ਬਂਕਾ। ਜਗ ਬਿਖ੍ਯਾਤ ਨਾਮ ਤੇਹਿ ਲਂਕਾ ॥

ਦੋ. ਖਾਈਂ ਸਿਂਧੁ ਗਭੀਰ ਅਤਿ ਚਾਰਿਹੁਁ ਦਿਸਿ ਫਿਰਿ ਆਵ।
ਕਨਕ ਕੋਟ ਮਨਿ ਖਚਿਤ ਦ੍ਰੁਰੁਇਢ਼ ਬਰਨਿ ਨ ਜਾਇ ਬਨਾਵ ॥ 178(ਕ) ॥

ਹਰਿਪ੍ਰੇਰਿਤ ਜੇਹਿਂ ਕਲਪ ਜੋਇ ਜਾਤੁਧਾਨਪਤਿ ਹੋਇ।
ਸੂਰ ਪ੍ਰਤਾਪੀ ਅਤੁਲਬਲ ਦਲ ਸਮੇਤ ਬਸ ਸੋਇ ॥ 178(ਖ) ॥

ਰਹੇ ਤਹਾਁ ਨਿਸਿਚਰ ਭਟ ਭਾਰੇ। ਤੇ ਸਬ ਸੁਰਨ੍ਹ ਸਮਰ ਸਂਘਾਰੇ ॥
ਅਬ ਤਹਁ ਰਹਹਿਂ ਸਕ੍ਰ ਕੇ ਪ੍ਰੇਰੇ। ਰਚ੍ਛਕ ਕੋਟਿ ਜਚ੍ਛਪਤਿ ਕੇਰੇ ॥
ਦਸਮੁਖ ਕਤਹੁਁ ਖਬਰਿ ਅਸਿ ਪਾਈ। ਸੇਨ ਸਾਜਿ ਗਢ਼ ਘੇਰੇਸਿ ਜਾਈ ॥
ਦੇਖਿ ਬਿਕਟ ਭਟ ਬਡ਼ਇ ਕਟਕਾਈ। ਜਚ੍ਛ ਜੀਵ ਲੈ ਗੇ ਪਰਾਈ ॥
ਫਿਰਿ ਸਬ ਨਗਰ ਦਸਾਨਨ ਦੇਖਾ। ਗਯੁ ਸੋਚ ਸੁਖ ਭਯੁ ਬਿਸੇਸ਼ਾ ॥
ਸੁਂਦਰ ਸਹਜ ਅਗਮ ਅਨੁਮਾਨੀ। ਕੀਨ੍ਹਿ ਤਹਾਁ ਰਾਵਨ ਰਜਧਾਨੀ ॥
ਜੇਹਿ ਜਸ ਜੋਗ ਬਾਁਟਿ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹ ਦੀਨ੍ਹੇ। ਸੁਖੀ ਸਕਲ ਰਜਨੀਚਰ ਕੀਨ੍ਹੇ ॥
ਏਕ ਬਾਰ ਕੁਬੇਰ ਪਰ ਧਾਵਾ। ਪੁਸ਼੍ਪਕ ਜਾਨ ਜੀਤਿ ਲੈ ਆਵਾ ॥

ਦੋ. ਕੌਤੁਕਹੀਂ ਕੈਲਾਸ ਪੁਨਿ ਲੀਨ੍ਹੇਸਿ ਜਾਇ ਉਠਾਇ।
ਮਨਹੁਁ ਤੌਲਿ ਨਿਜ ਬਾਹੁਬਲ ਚਲਾ ਬਹੁਤ ਸੁਖ ਪਾਇ ॥ 179 ॥

ਸੁਖ ਸਂਪਤਿ ਸੁਤ ਸੇਨ ਸਹਾਈ। ਜਯ ਪ੍ਰਤਾਪ ਬਲ ਬੁਦ੍ਧਿ ਬਡ਼ਆਈ ॥
ਨਿਤ ਨੂਤਨ ਸਬ ਬਾਢ਼ਤ ਜਾਈ। ਜਿਮਿ ਪ੍ਰਤਿਲਾਭ ਲੋਭ ਅਧਿਕਾਈ ॥
ਅਤਿਬਲ ਕੁਂਭਕਰਨ ਅਸ ਭ੍ਰਾਤਾ। ਜੇਹਿ ਕਹੁਁ ਨਹਿਂ ਪ੍ਰਤਿਭਟ ਜਗ ਜਾਤਾ ॥
ਕਰਿ ਪਾਨ ਸੋਵਿ ਸ਼ਟ ਮਾਸਾ। ਜਾਗਤ ਹੋਇ ਤਿਹੁਁ ਪੁਰ ਤ੍ਰਾਸਾ ॥
ਜੌਂ ਦਿਨ ਪ੍ਰਤਿ ਅਹਾਰ ਕਰ ਸੋਈ। ਬਿਸ੍ਵ ਬੇਗਿ ਸਬ ਚੌਪਟ ਹੋਈ ॥
ਸਮਰ ਧੀਰ ਨਹਿਂ ਜਾਇ ਬਖਾਨਾ। ਤੇਹਿ ਸਮ ਅਮਿਤ ਬੀਰ ਬਲਵਾਨਾ ॥
ਬਾਰਿਦਨਾਦ ਜੇਠ ਸੁਤ ਤਾਸੂ। ਭਟ ਮਹੁਁ ਪ੍ਰਥਮ ਲੀਕ ਜਗ ਜਾਸੂ ॥
ਜੇਹਿ ਨ ਹੋਇ ਰਨ ਸਨਮੁਖ ਕੋਈ। ਸੁਰਪੁਰ ਨਿਤਹਿਂ ਪਰਾਵਨ ਹੋਈ ॥

ਦੋ. ਕੁਮੁਖ ਅਕਂਪਨ ਕੁਲਿਸਰਦ ਧੂਮਕੇਤੁ ਅਤਿਕਾਯ।
ਏਕ ਏਕ ਜਗ ਜੀਤਿ ਸਕ ਐਸੇ ਸੁਭਟ ਨਿਕਾਯ ॥ 180 ॥

ਕਾਮਰੂਪ ਜਾਨਹਿਂ ਸਬ ਮਾਯਾ। ਸਪਨੇਹੁਁ ਜਿਨ੍ਹ ਕੇਂ ਧਰਮ ਨ ਦਾਯਾ ॥
ਦਸਮੁਖ ਬੈਠ ਸਭਾਁ ਏਕ ਬਾਰਾ। ਦੇਖਿ ਅਮਿਤ ਆਪਨ ਪਰਿਵਾਰਾ ॥
ਸੁਤ ਸਮੂਹ ਜਨ ਪਰਿਜਨ ਨਾਤੀ। ਗੇ ਕੋ ਪਾਰ ਨਿਸਾਚਰ ਜਾਤੀ ॥
ਸੇਨ ਬਿਲੋਕਿ ਸਹਜ ਅਭਿਮਾਨੀ। ਬੋਲਾ ਬਚਨ ਕ੍ਰੋਧ ਮਦ ਸਾਨੀ ॥

ਸੁਨਹੁ ਸਕਲ ਰਜਨੀਚਰ ਜੂਥਾ। ਹਮਰੇ ਬੈਰੀ ਬਿਬੁਧ ਬਰੂਥਾ ॥
ਤੇ ਸਨਮੁਖ ਨਹਿਂ ਕਰਹੀ ਲਰਾਈ। ਦੇਖਿ ਸਬਲ ਰਿਪੁ ਜਾਹਿਂ ਪਰਾਈ ॥
ਤੇਨ੍ਹ ਕਰ ਮਰਨ ਏਕ ਬਿਧਿ ਹੋਈ। ਕਹੁਁ ਬੁਝਾਇ ਸੁਨਹੁ ਅਬ ਸੋਈ ॥
ਦ੍ਵਿਜਭੋਜਨ ਮਖ ਹੋਮ ਸਰਾਧਾ ॥ ਸਬ ਕੈ ਜਾਇ ਕਰਹੁ ਤੁਮ੍ਹ ਬਾਧਾ ॥

ਦੋ. ਛੁਧਾ ਛੀਨ ਬਲਹੀਨ ਸੁਰ ਸਹਜੇਹਿਂ ਮਿਲਿਹਹਿਂ ਆਇ।
ਤਬ ਮਾਰਿਹੁਁ ਕਿ ਛਾਡ਼ਇਹੁਁ ਭਲੀ ਭਾਁਤਿ ਅਪਨਾਇ ॥ 181 ॥

ਮੇਘਨਾਦ ਕਹੁਁ ਪੁਨਿ ਹਁਕਰਾਵਾ। ਦੀਨ੍ਹੀ ਸਿਖ ਬਲੁ ਬਯਰੁ ਬਢ਼ਆਵਾ ॥

ਜੇ ਸੁਰ ਸਮਰ ਧੀਰ ਬਲਵਾਨਾ। ਜਿਨ੍ਹ ਕੇਂ ਲਰਿਬੇ ਕਰ ਅਭਿਮਾਨਾ ॥
ਤਿਨ੍ਹਹਿ ਜੀਤਿ ਰਨ ਆਨੇਸੁ ਬਾਁਧੀ। ਉਠਿ ਸੁਤ ਪਿਤੁ ਅਨੁਸਾਸਨ ਕਾਁਧੀ ॥
ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਸਬਹੀ ਅਗ੍ਯਾ ਦੀਨ੍ਹੀ। ਆਪੁਨੁ ਚਲੇਉ ਗਦਾ ਕਰ ਲੀਨ੍ਹੀ ॥
ਚਲਤ ਦਸਾਨਨ ਡੋਲਤਿ ਅਵਨੀ। ਗਰ੍ਜਤ ਗਰ੍ਭ ਸ੍ਤ੍ਰਵਹਿਂ ਸੁਰ ਰਵਨੀ ॥
ਰਾਵਨ ਆਵਤ ਸੁਨੇਉ ਸਕੋਹਾ। ਦੇਵਨ੍ਹ ਤਕੇ ਮੇਰੁ ਗਿਰਿ ਖੋਹਾ ॥
ਦਿਗਪਾਲਨ੍ਹ ਕੇ ਲੋਕ ਸੁਹਾਏ। ਸੂਨੇ ਸਕਲ ਦਸਾਨਨ ਪਾਏ ॥
ਪੁਨਿ ਪੁਨਿ ਸਿਂਘਨਾਦ ਕਰਿ ਭਾਰੀ। ਦੇਇ ਦੇਵਤਨ੍ਹ ਗਾਰਿ ਪਚਾਰੀ ॥
ਰਨ ਮਦ ਮਤ੍ਤ ਫਿਰਿ ਜਗ ਧਾਵਾ। ਪ੍ਰਤਿਭਟ ਖੌਜਤ ਕਤਹੁਁ ਨ ਪਾਵਾ ॥
ਰਬਿ ਸਸਿ ਪਵਨ ਬਰੁਨ ਧਨਧਾਰੀ। ਅਗਿਨਿ ਕਾਲ ਜਮ ਸਬ ਅਧਿਕਾਰੀ ॥
ਕਿਂਨਰ ਸਿਦ੍ਧ ਮਨੁਜ ਸੁਰ ਨਾਗਾ। ਹਠਿ ਸਬਹੀ ਕੇ ਪਂਥਹਿਂ ਲਾਗਾ ॥
ਬ੍ਰਹ੍ਮਸ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਟਿ ਜਹਁ ਲਗਿ ਤਨੁਧਾਰੀ। ਦਸਮੁਖ ਬਸਬਰ੍ਤੀ ਨਰ ਨਾਰੀ ॥
ਆਯਸੁ ਕਰਹਿਂ ਸਕਲ ਭਯਭੀਤਾ। ਨਵਹਿਂ ਆਇ ਨਿਤ ਚਰਨ ਬਿਨੀਤਾ ॥

ਦੋ. ਭੁਜਬਲ ਬਿਸ੍ਵ ਬਸ੍ਯ ਕਰਿ ਰਾਖੇਸਿ ਕੌ ਨ ਸੁਤਂਤ੍ਰ।
ਮਂਡਲੀਕ ਮਨਿ ਰਾਵਨ ਰਾਜ ਕਰਿ ਨਿਜ ਮਂਤ੍ਰ ॥ 182(ਖ) ॥

ਦੇਵ ਜਚ੍ਛ ਗਂਧਰ੍ਵ ਨਰ ਕਿਂਨਰ ਨਾਗ ਕੁਮਾਰਿ।
ਜੀਤਿ ਬਰੀਂ ਨਿਜ ਬਾਹੁਬਲ ਬਹੁ ਸੁਂਦਰ ਬਰ ਨਾਰਿ ॥ 182ਖ ॥

ਇਂਦ੍ਰਜੀਤ ਸਨ ਜੋ ਕਛੁ ਕਹੇਊ। ਸੋ ਸਬ ਜਨੁ ਪਹਿਲੇਹਿਂ ਕਰਿ ਰਹੇਊ ॥
ਪ੍ਰਥਮਹਿਂ ਜਿਨ੍ਹ ਕਹੁਁ ਆਯਸੁ ਦੀਨ੍ਹਾ। ਤਿਨ੍ਹ ਕਰ ਚਰਿਤ ਸੁਨਹੁ ਜੋ ਕੀਨ੍ਹਾ ॥
ਦੇਖਤ ਭੀਮਰੂਪ ਸਬ ਪਾਪੀ। ਨਿਸਿਚਰ ਨਿਕਰ ਦੇਵ ਪਰਿਤਾਪੀ ॥
ਕਰਹਿ ਉਪਦ੍ਰਵ ਅਸੁਰ ਨਿਕਾਯਾ। ਨਾਨਾ ਰੂਪ ਧਰਹਿਂ ਕਰਿ ਮਾਯਾ ॥
ਜੇਹਿ ਬਿਧਿ ਹੋਇ ਧਰ੍ਮ ਨਿਰ੍ਮੂਲਾ। ਸੋ ਸਬ ਕਰਹਿਂ ਬੇਦ ਪ੍ਰਤਿਕੂਲਾ ॥
ਜੇਹਿਂ ਜੇਹਿਂ ਦੇਸ ਧੇਨੁ ਦ੍ਵਿਜ ਪਾਵਹਿਂ। ਨਗਰ ਗਾਉਁ ਪੁਰ ਆਗਿ ਲਗਾਵਹਿਮ੍ ॥
ਸੁਭ ਆਚਰਨ ਕਤਹੁਁ ਨਹਿਂ ਹੋਈ। ਦੇਵ ਬਿਪ੍ਰ ਗੁਰੂ ਮਾਨ ਨ ਕੋਈ ॥
ਨਹਿਂ ਹਰਿਭਗਤਿ ਜਗ੍ਯ ਤਪ ਗ੍ਯਾਨਾ। ਸਪਨੇਹੁਁ ਸੁਨਿਅ ਨ ਬੇਦ ਪੁਰਾਨਾ ॥

ਛਂ. ਜਪ ਜੋਗ ਬਿਰਾਗਾ ਤਪ ਮਖ ਭਾਗਾ ਸ਼੍ਰਵਨ ਸੁਨਿ ਦਸਸੀਸਾ।
ਆਪੁਨੁ ਉਠਿ ਧਾਵਿ ਰਹੈ ਨ ਪਾਵਿ ਧਰਿ ਸਬ ਘਾਲਿ ਖੀਸਾ ॥
ਅਸ ਭ੍ਰਸ਼੍ਟ ਅਚਾਰਾ ਭਾ ਸਂਸਾਰਾ ਧਰ੍ਮ ਸੁਨਿਅ ਨਹਿ ਕਾਨਾ।
ਤੇਹਿ ਬਹੁਬਿਧਿ ਤ੍ਰਾਸਿ ਦੇਸ ਨਿਕਾਸਿ ਜੋ ਕਹ ਬੇਦ ਪੁਰਾਨਾ ॥

ਸੋ. ਬਰਨਿ ਨ ਜਾਇ ਅਨੀਤਿ ਘੋਰ ਨਿਸਾਚਰ ਜੋ ਕਰਹਿਂ।
ਹਿਂਸਾ ਪਰ ਅਤਿ ਪ੍ਰੀਤਿ ਤਿਨ੍ਹ ਕੇ ਪਾਪਹਿ ਕਵਨਿ ਮਿਤਿ ॥ 183 ॥

ਮਾਸਪਾਰਾਯਣ, ਛਠਾ ਵਿਸ਼੍ਰਾਮ
ਬਾਢ਼ਏ ਖਲ ਬਹੁ ਚੋਰ ਜੁਆਰਾ। ਜੇ ਲਂਪਟ ਪਰਧਨ ਪਰਦਾਰਾ ॥
ਮਾਨਹਿਂ ਮਾਤੁ ਪਿਤਾ ਨਹਿਂ ਦੇਵਾ। ਸਾਧੁਨ੍ਹ ਸਨ ਕਰਵਾਵਹਿਂ ਸੇਵਾ ॥
ਜਿਨ੍ਹ ਕੇ ਯਹ ਆਚਰਨ ਭਵਾਨੀ। ਤੇ ਜਾਨੇਹੁ ਨਿਸਿਚਰ ਸਬ ਪ੍ਰਾਨੀ ॥
ਅਤਿਸਯ ਦੇਖਿ ਧਰ੍ਮ ਕੈ ਗ੍ਲਾਨੀ। ਪਰਮ ਸਭੀਤ ਧਰਾ ਅਕੁਲਾਨੀ ॥
ਗਿਰਿ ਸਰਿ ਸਿਂਧੁ ਭਾਰ ਨਹਿਂ ਮੋਹੀ। ਜਸ ਮੋਹਿ ਗਰੁਅ ਏਕ ਪਰਦ੍ਰੋਹੀ ॥
ਸਕਲ ਧਰ੍ਮ ਦੇਖਿ ਬਿਪਰੀਤਾ। ਕਹਿ ਨ ਸਕਿ ਰਾਵਨ ਭਯ ਭੀਤਾ ॥
ਧੇਨੁ ਰੂਪ ਧਰਿ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਬਿਚਾਰੀ। ਗੀ ਤਹਾਁ ਜਹਁ ਸੁਰ ਮੁਨਿ ਝਾਰੀ ॥
ਨਿਜ ਸਂਤਾਪ ਸੁਨਾਏਸਿ ਰੋਈ। ਕਾਹੂ ਤੇਂ ਕਛੁ ਕਾਜ ਨ ਹੋਈ ॥

ਛਂ. ਸੁਰ ਮੁਨਿ ਗਂਧਰ੍ਬਾ ਮਿਲਿ ਕਰਿ ਸਰ੍ਬਾ ਗੇ ਬਿਰਂਚਿ ਕੇ ਲੋਕਾ।
ਸਁਗ ਗੋਤਨੁਧਾਰੀ ਭੂਮਿ ਬਿਚਾਰੀ ਪਰਮ ਬਿਕਲ ਭਯ ਸੋਕਾ ॥
ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਁ ਸਬ ਜਾਨਾ ਮਨ ਅਨੁਮਾਨਾ ਮੋਰ ਕਛੂ ਨ ਬਸਾਈ।
ਜਾ ਕਰਿ ਤੈਂ ਦਾਸੀ ਸੋ ਅਬਿਨਾਸੀ ਹਮਰੇਉ ਤੋਰ ਸਹਾਈ ॥

ਸੋ. ਧਰਨਿ ਧਰਹਿ ਮਨ ਧੀਰ ਕਹ ਬਿਰਂਚਿ ਹਰਿਪਦ ਸੁਮਿਰੁ।
ਜਾਨਤ ਜਨ ਕੀ ਪੀਰ ਪ੍ਰਭੁ ਭਂਜਿਹਿ ਦਾਰੁਨ ਬਿਪਤਿ ॥ 184 ॥

ਬੈਠੇ ਸੁਰ ਸਬ ਕਰਹਿਂ ਬਿਚਾਰਾ। ਕਹਁ ਪਾਇਅ ਪ੍ਰਭੁ ਕਰਿਅ ਪੁਕਾਰਾ ॥
ਪੁਰ ਬੈਕੁਂਠ ਜਾਨ ਕਹ ਕੋਈ। ਕੌ ਕਹ ਪਯਨਿਧਿ ਬਸ ਪ੍ਰਭੁ ਸੋਈ ॥
ਜਾਕੇ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਭਗਤਿ ਜਸਿ ਪ੍ਰੀਤਿ। ਪ੍ਰਭੁ ਤਹਁ ਪ੍ਰਗਟ ਸਦਾ ਤੇਹਿਂ ਰੀਤੀ ॥
ਤੇਹਿ ਸਮਾਜ ਗਿਰਿਜਾ ਮੈਂ ਰਹੇਊਁ। ਅਵਸਰ ਪਾਇ ਬਚਨ ਏਕ ਕਹੇਊਁ ॥
ਹਰਿ ਬ੍ਯਾਪਕ ਸਰ੍ਬਤ੍ਰ ਸਮਾਨਾ। ਪ੍ਰੇਮ ਤੇਂ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਹਿਂ ਮੈਂ ਜਾਨਾ ॥
ਦੇਸ ਕਾਲ ਦਿਸਿ ਬਿਦਿਸਿਹੁ ਮਾਹੀਂ। ਕਹਹੁ ਸੋ ਕਹਾਁ ਜਹਾਁ ਪ੍ਰਭੁ ਨਾਹੀਮ੍ ॥
ਅਗ ਜਗਮਯ ਸਬ ਰਹਿਤ ਬਿਰਾਗੀ। ਪ੍ਰੇਮ ਤੇਂ ਪ੍ਰਭੁ ਪ੍ਰਗਟਿ ਜਿਮਿ ਆਗੀ ॥
ਮੋਰ ਬਚਨ ਸਬ ਕੇ ਮਨ ਮਾਨਾ। ਸਾਧੁ ਸਾਧੁ ਕਰਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਬਖਾਨਾ ॥

ਦੋ. ਸੁਨਿ ਬਿਰਂਚਿ ਮਨ ਹਰਸ਼ ਤਨ ਪੁਲਕਿ ਨਯਨ ਬਹ ਨੀਰ।
ਅਸ੍ਤੁਤਿ ਕਰਤ ਜੋਰਿ ਕਰ ਸਾਵਧਾਨ ਮਤਿਧੀਰ ॥ 185 ॥

ਛਂ. ਜਯ ਜਯ ਸੁਰਨਾਯਕ ਜਨ ਸੁਖਦਾਯਕ ਪ੍ਰਨਤਪਾਲ ਭਗਵਂਤਾ।
ਗੋ ਦ੍ਵਿਜ ਹਿਤਕਾਰੀ ਜਯ ਅਸੁਰਾਰੀ ਸਿਧੁਂਸੁਤਾ ਪ੍ਰਿਯ ਕਂਤਾ ॥

ਪਾਲਨ ਸੁਰ ਧਰਨੀ ਅਦ੍ਭੁਤ ਕਰਨੀ ਮਰਮ ਨ ਜਾਨਿ ਕੋਈ।
ਜੋ ਸਹਜ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਲਾ ਦੀਨਦਯਾਲਾ ਕਰੁ ਅਨੁਗ੍ਰਹ ਸੋਈ ॥
ਜਯ ਜਯ ਅਬਿਨਾਸੀ ਸਬ ਘਟ ਬਾਸੀ ਬ੍ਯਾਪਕ ਪਰਮਾਨਂਦਾ।
ਅਬਿਗਤ ਗੋਤੀਤਂ ਚਰਿਤ ਪੁਨੀਤਂ ਮਾਯਾਰਹਿਤ ਮੁਕੁਂਦਾ ॥
ਜੇਹਿ ਲਾਗਿ ਬਿਰਾਗੀ ਅਤਿ ਅਨੁਰਾਗੀ ਬਿਗਤਮੋਹ ਮੁਨਿਬ੍ਰੁਰੁਇਂਦਾ।
ਨਿਸਿ ਬਾਸਰ ਧ੍ਯਾਵਹਿਂ ਗੁਨ ਗਨ ਗਾਵਹਿਂ ਜਯਤਿ ਸਚ੍ਚਿਦਾਨਂਦਾ ॥
ਜੇਹਿਂ ਸ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਟਿ ਉਪਾਈ ਤ੍ਰਿਬਿਧ ਬਨਾਈ ਸਂਗ ਸਹਾਯ ਨ ਦੂਜਾ।
ਸੋ ਕਰੁ ਅਘਾਰੀ ਚਿਂਤ ਹਮਾਰੀ ਜਾਨਿਅ ਭਗਤਿ ਨ ਪੂਜਾ ॥
ਜੋ ਭਵ ਭਯ ਭਂਜਨ ਮੁਨਿ ਮਨ ਰਂਜਨ ਗਂਜਨ ਬਿਪਤਿ ਬਰੂਥਾ।
ਮਨ ਬਚ ਕ੍ਰਮ ਬਾਨੀ ਛਾਡ਼ਇ ਸਯਾਨੀ ਸਰਨ ਸਕਲ ਸੁਰ ਜੂਥਾ ॥
ਸਾਰਦ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਸੇਸ਼ਾ ਰਿਸ਼ਯ ਅਸੇਸ਼ਾ ਜਾ ਕਹੁਁ ਕੌ ਨਹਿ ਜਾਨਾ।
ਜੇਹਿ ਦੀਨ ਪਿਆਰੇ ਬੇਦ ਪੁਕਾਰੇ ਦ੍ਰਵੁ ਸੋ ਸ਼੍ਰੀਭਗਵਾਨਾ ॥
ਭਵ ਬਾਰਿਧਿ ਮਂਦਰ ਸਬ ਬਿਧਿ ਸੁਂਦਰ ਗੁਨਮਂਦਿਰ ਸੁਖਪੁਂਜਾ।
ਮੁਨਿ ਸਿਦ੍ਧ ਸਕਲ ਸੁਰ ਪਰਮ ਭਯਾਤੁਰ ਨਮਤ ਨਾਥ ਪਦ ਕਂਜਾ ॥

ਦੋ. ਜਾਨਿ ਸਭਯ ਸੁਰਭੂਮਿ ਸੁਨਿ ਬਚਨ ਸਮੇਤ ਸਨੇਹ।
ਗਗਨਗਿਰਾ ਗਂਭੀਰ ਭਿ ਹਰਨਿ ਸੋਕ ਸਂਦੇਹ ॥ 186 ॥

ਜਨਿ ਡਰਪਹੁ ਮੁਨਿ ਸਿਦ੍ਧ ਸੁਰੇਸਾ। ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਲਾਗਿ ਧਰਿਹੁਁ ਨਰ ਬੇਸਾ ॥
ਅਂਸਨ੍ਹ ਸਹਿਤ ਮਨੁਜ ਅਵਤਾਰਾ। ਲੇਹੁਁ ਦਿਨਕਰ ਬਂਸ ਉਦਾਰਾ ॥
ਕਸ੍ਯਪ ਅਦਿਤਿ ਮਹਾਤਪ ਕੀਨ੍ਹਾ। ਤਿਨ੍ਹ ਕਹੁਁ ਮੈਂ ਪੂਰਬ ਬਰ ਦੀਨ੍ਹਾ ॥
ਤੇ ਦਸਰਥ ਕੌਸਲ੍ਯਾ ਰੂਪਾ। ਕੋਸਲਪੁਰੀਂ ਪ੍ਰਗਟ ਨਰਭੂਪਾ ॥
ਤਿਨ੍ਹ ਕੇ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹ ਅਵਤਰਿਹੁਁ ਜਾਈ। ਰਘੁਕੁਲ ਤਿਲਕ ਸੋ ਚਾਰਿਉ ਭਾਈ ॥
ਨਾਰਦ ਬਚਨ ਸਤ੍ਯ ਸਬ ਕਰਿਹੁਁ। ਪਰਮ ਸਕ੍ਤਿ ਸਮੇਤ ਅਵਤਰਿਹੁਁ ॥
ਹਰਿਹੁਁ ਸਕਲ ਭੂਮਿ ਗਰੁਆਈ। ਨਿਰ੍ਭਯ ਹੋਹੁ ਦੇਵ ਸਮੁਦਾਈ ॥
ਗਗਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਬਾਨੀ ਸੁਨੀ ਕਾਨਾ। ਤੁਰਤ ਫਿਰੇ ਸੁਰ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯ ਜੁਡ਼ਆਨਾ ॥
ਤਬ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਧਰਨਿਹਿ ਸਮੁਝਾਵਾ। ਅਭਯ ਭੀ ਭਰੋਸ ਜਿਯਁ ਆਵਾ ॥

ਦੋ. ਨਿਜ ਲੋਕਹਿ ਬਿਰਂਚਿ ਗੇ ਦੇਵਨ੍ਹ ਇਹਿ ਸਿਖਾਇ।
ਬਾਨਰ ਤਨੁ ਧਰਿ ਧਰਿ ਮਹਿ ਹਰਿ ਪਦ ਸੇਵਹੁ ਜਾਇ ॥ 187 ॥

ਗੇ ਦੇਵ ਸਬ ਨਿਜ ਨਿਜ ਧਾਮਾ। ਭੂਮਿ ਸਹਿਤ ਮਨ ਕਹੁਁ ਬਿਸ਼੍ਰਾਮਾ ।
ਜੋ ਕਛੁ ਆਯਸੁ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਁ ਦੀਨ੍ਹਾ। ਹਰਸ਼ੇ ਦੇਵ ਬਿਲਂਬ ਨ ਕੀਨ੍ਹਾ ॥
ਬਨਚਰ ਦੇਹ ਧਰਿ ਛਿਤਿ ਮਾਹੀਂ। ਅਤੁਲਿਤ ਬਲ ਪ੍ਰਤਾਪ ਤਿਨ੍ਹ ਪਾਹੀਮ੍ ॥
ਗਿਰਿ ਤਰੁ ਨਖ ਆਯੁਧ ਸਬ ਬੀਰਾ। ਹਰਿ ਮਾਰਗ ਚਿਤਵਹਿਂ ਮਤਿਧੀਰਾ ॥
ਗਿਰਿ ਕਾਨਨ ਜਹਁ ਤਹਁ ਭਰਿ ਪੂਰੀ। ਰਹੇ ਨਿਜ ਨਿਜ ਅਨੀਕ ਰਚਿ ਰੂਰੀ ॥
ਯਹ ਸਬ ਰੁਚਿਰ ਚਰਿਤ ਮੈਂ ਭਾਸ਼ਾ। ਅਬ ਸੋ ਸੁਨਹੁ ਜੋ ਬੀਚਹਿਂ ਰਾਖਾ ॥
ਅਵਧਪੁਰੀਂ ਰਘੁਕੁਲਮਨਿ ਰ੍AU। ਬੇਦ ਬਿਦਿਤ ਤੇਹਿ ਦਸਰਥ ਨ੍AUਁ ॥
ਧਰਮ ਧੁਰਂਧਰ ਗੁਨਨਿਧਿ ਗ੍ਯਾਨੀ। ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਭਗਤਿ ਮਤਿ ਸਾਰਁਗਪਾਨੀ ॥

ਦੋ. ਕੌਸਲ੍ਯਾਦਿ ਨਾਰਿ ਪ੍ਰਿਯ ਸਬ ਆਚਰਨ ਪੁਨੀਤ।
ਪਤਿ ਅਨੁਕੂਲ ਪ੍ਰੇਮ ਦ੍ਰੁਰੁਇਢ਼ ਹਰਿ ਪਦ ਕਮਲ ਬਿਨੀਤ ॥ 188 ॥

ਏਕ ਬਾਰ ਭੂਪਤਿ ਮਨ ਮਾਹੀਂ। ਭੈ ਗਲਾਨਿ ਮੋਰੇਂ ਸੁਤ ਨਾਹੀਮ੍ ॥
ਗੁਰ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹ ਗਯੁ ਤੁਰਤ ਮਹਿਪਾਲਾ। ਚਰਨ ਲਾਗਿ ਕਰਿ ਬਿਨਯ ਬਿਸਾਲਾ ॥
ਨਿਜ ਦੁਖ ਸੁਖ ਸਬ ਗੁਰਹਿ ਸੁਨਾਯੁ। ਕਹਿ ਬਸਿਸ਼੍ਠ ਬਹੁਬਿਧਿ ਸਮੁਝਾਯੁ ॥
ਧਰਹੁ ਧੀਰ ਹੋਇਹਹਿਂ ਸੁਤ ਚਾਰੀ। ਤ੍ਰਿਭੁਵਨ ਬਿਦਿਤ ਭਗਤ ਭਯ ਹਾਰੀ ॥
ਸ੍ਰੁਰੁਇਂਗੀ ਰਿਸ਼ਹਿ ਬਸਿਸ਼੍ਠ ਬੋਲਾਵਾ। ਪੁਤ੍ਰਕਾਮ ਸੁਭ ਜਗ੍ਯ ਕਰਾਵਾ ॥
ਭਗਤਿ ਸਹਿਤ ਮੁਨਿ ਆਹੁਤਿ ਦੀਨ੍ਹੇਂ। ਪ੍ਰਗਟੇ ਅਗਿਨਿ ਚਰੂ ਕਰ ਲੀਨ੍ਹੇਮ੍ ॥
ਜੋ ਬਸਿਸ਼੍ਠ ਕਛੁ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਬਿਚਾਰਾ। ਸਕਲ ਕਾਜੁ ਭਾ ਸਿਦ੍ਧ ਤੁਮ੍ਹਾਰਾ ॥
ਯਹ ਹਬਿ ਬਾਁਟਿ ਦੇਹੁ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਜਾਈ। ਜਥਾ ਜੋਗ ਜੇਹਿ ਭਾਗ ਬਨਾਈ ॥

ਦੋ. ਤਬ ਅਦ੍ਰੁਰੁਇਸ੍ਯ ਭੇ ਪਾਵਕ ਸਕਲ ਸਭਹਿ ਸਮੁਝਾਇ ॥
ਪਰਮਾਨਂਦ ਮਗਨ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਹਰਸ਼ ਨ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਸਮਾਇ ॥ 189 ॥

ਤਬਹਿਂ ਰਾਯਁ ਪ੍ਰਿਯ ਨਾਰਿ ਬੋਲਾਈਂ। ਕੌਸਲ੍ਯਾਦਿ ਤਹਾਁ ਚਲਿ ਆਈ ॥
ਅਰ੍ਧ ਭਾਗ ਕੌਸਲ੍ਯਾਹਿ ਦੀਨ੍ਹਾ। ਉਭਯ ਭਾਗ ਆਧੇ ਕਰ ਕੀਨ੍ਹਾ ॥
ਕੈਕੇਈ ਕਹਁ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਸੋ ਦਯੂ। ਰਹ੍ਯੋ ਸੋ ਉਭਯ ਭਾਗ ਪੁਨਿ ਭਯੂ ॥
ਕੌਸਲ੍ਯਾ ਕੈਕੇਈ ਹਾਥ ਧਰਿ। ਦੀਨ੍ਹ ਸੁਮਿਤ੍ਰਹਿ ਮਨ ਪ੍ਰਸਨ੍ਨ ਕਰਿ ॥
ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਗਰ੍ਭਸਹਿਤ ਸਬ ਨਾਰੀ। ਭੀਂ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਹਰਸ਼ਿਤ ਸੁਖ ਭਾਰੀ ॥
ਜਾ ਦਿਨ ਤੇਂ ਹਰਿ ਗਰ੍ਭਹਿਂ ਆਏ। ਸਕਲ ਲੋਕ ਸੁਖ ਸਂਪਤਿ ਛਾਏ ॥
ਮਂਦਿਰ ਮਹਁ ਸਬ ਰਾਜਹਿਂ ਰਾਨੀ। ਸੋਭਾ ਸੀਲ ਤੇਜ ਕੀ ਖਾਨੀਮ੍ ॥
ਸੁਖ ਜੁਤ ਕਛੁਕ ਕਾਲ ਚਲਿ ਗਯੂ। ਜੇਹਿਂ ਪ੍ਰਭੁ ਪ੍ਰਗਟ ਸੋ ਅਵਸਰ ਭਯੂ ॥

ਦੋ. ਜੋਗ ਲਗਨ ਗ੍ਰਹ ਬਾਰ ਤਿਥਿ ਸਕਲ ਭੇ ਅਨੁਕੂਲ।
ਚਰ ਅਰੁ ਅਚਰ ਹਰ੍ਸ਼ਜੁਤ ਰਾਮ ਜਨਮ ਸੁਖਮੂਲ ॥ 190 ॥

ਨੌਮੀ ਤਿਥਿ ਮਧੁ ਮਾਸ ਪੁਨੀਤਾ। ਸੁਕਲ ਪਚ੍ਛ ਅਭਿਜਿਤ ਹਰਿਪ੍ਰੀਤਾ ॥
ਮਧ੍ਯਦਿਵਸ ਅਤਿ ਸੀਤ ਨ ਘਾਮਾ। ਪਾਵਨ ਕਾਲ ਲੋਕ ਬਿਸ਼੍ਰਾਮਾ ॥
ਸੀਤਲ ਮਂਦ ਸੁਰਭਿ ਬਹ ਬ੍AU। ਹਰਸ਼ਿਤ ਸੁਰ ਸਂਤਨ ਮਨ ਚ੍AU ॥
ਬਨ ਕੁਸੁਮਿਤ ਗਿਰਿਗਨ ਮਨਿਆਰਾ। ਸ੍ਤ੍ਰਵਹਿਂ ਸਕਲ ਸਰਿਤਾ਽ਮ੍ਰੁਰੁਇਤਧਾਰਾ ॥
ਸੋ ਅਵਸਰ ਬਿਰਂਚਿ ਜਬ ਜਾਨਾ। ਚਲੇ ਸਕਲ ਸੁਰ ਸਾਜਿ ਬਿਮਾਨਾ ॥
ਗਗਨ ਬਿਮਲ ਸਕੁਲ ਸੁਰ ਜੂਥਾ। ਗਾਵਹਿਂ ਗੁਨ ਗਂਧਰ੍ਬ ਬਰੂਥਾ ॥
ਬਰਸ਼ਹਿਂ ਸੁਮਨ ਸੁਅਂਜਲਿ ਸਾਜੀ। ਗਹਗਹਿ ਗਗਨ ਦੁਂਦੁਭੀ ਬਾਜੀ ॥
ਅਸ੍ਤੁਤਿ ਕਰਹਿਂ ਨਾਗ ਮੁਨਿ ਦੇਵਾ। ਬਹੁਬਿਧਿ ਲਾਵਹਿਂ ਨਿਜ ਨਿਜ ਸੇਵਾ ॥

ਦੋ. ਸੁਰ ਸਮੂਹ ਬਿਨਤੀ ਕਰਿ ਪਹੁਁਚੇ ਨਿਜ ਨਿਜ ਧਾਮ।
ਜਗਨਿਵਾਸ ਪ੍ਰਭੁ ਪ੍ਰਗਟੇ ਅਖਿਲ ਲੋਕ ਬਿਸ਼੍ਰਾਮ ॥ 191 ॥

ਛਂ. ਭੇ ਪ੍ਰਗਟ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਲਾ ਦੀਨਦਯਾਲਾ ਕੌਸਲ੍ਯਾ ਹਿਤਕਾਰੀ।
ਹਰਸ਼ਿਤ ਮਹਤਾਰੀ ਮੁਨਿ ਮਨ ਹਾਰੀ ਅਦ੍ਭੁਤ ਰੂਪ ਬਿਚਾਰੀ ॥
ਲੋਚਨ ਅਭਿਰਾਮਾ ਤਨੁ ਘਨਸ੍ਯਾਮਾ ਨਿਜ ਆਯੁਧ ਭੁਜ ਚਾਰੀ।
ਭੂਸ਼ਨ ਬਨਮਾਲਾ ਨਯਨ ਬਿਸਾਲਾ ਸੋਭਾਸਿਂਧੁ ਖਰਾਰੀ ॥
ਕਹ ਦੁਇ ਕਰ ਜੋਰੀ ਅਸ੍ਤੁਤਿ ਤੋਰੀ ਕੇਹਿ ਬਿਧਿ ਕਰੌਂ ਅਨਂਤਾ।
ਮਾਯਾ ਗੁਨ ਗ੍ਯਾਨਾਤੀਤ ਅਮਾਨਾ ਬੇਦ ਪੁਰਾਨ ਭਨਂਤਾ ॥
ਕਰੁਨਾ ਸੁਖ ਸਾਗਰ ਸਬ ਗੁਨ ਆਗਰ ਜੇਹਿ ਗਾਵਹਿਂ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਸਂਤਾ।
ਸੋ ਮਮ ਹਿਤ ਲਾਗੀ ਜਨ ਅਨੁਰਾਗੀ ਭਯੁ ਪ੍ਰਗਟ ਸ਼੍ਰੀਕਂਤਾ ॥
ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਂਡ ਨਿਕਾਯਾ ਨਿਰ੍ਮਿਤ ਮਾਯਾ ਰੋਮ ਰੋਮ ਪ੍ਰਤਿ ਬੇਦ ਕਹੈ।
ਮਮ ਉਰ ਸੋ ਬਾਸੀ ਯਹ ਉਪਹਾਸੀ ਸੁਨਤ ਧੀਰ ਪਤਿ ਥਿਰ ਨ ਰਹੈ ॥
ਉਪਜਾ ਜਬ ਗ੍ਯਾਨਾ ਪ੍ਰਭੁ ਮੁਸਕਾਨਾ ਚਰਿਤ ਬਹੁਤ ਬਿਧਿ ਕੀਨ੍ਹ ਚਹੈ।
ਕਹਿ ਕਥਾ ਸੁਹਾਈ ਮਾਤੁ ਬੁਝਾਈ ਜੇਹਿ ਪ੍ਰਕਾਰ ਸੁਤ ਪ੍ਰੇਮ ਲਹੈ ॥
ਮਾਤਾ ਪੁਨਿ ਬੋਲੀ ਸੋ ਮਤਿ ਡੌਲੀ ਤਜਹੁ ਤਾਤ ਯਹ ਰੂਪਾ।
ਕੀਜੈ ਸਿਸੁਲੀਲਾ ਅਤਿ ਪ੍ਰਿਯਸੀਲਾ ਯਹ ਸੁਖ ਪਰਮ ਅਨੂਪਾ ॥
ਸੁਨਿ ਬਚਨ ਸੁਜਾਨਾ ਰੋਦਨ ਠਾਨਾ ਹੋਇ ਬਾਲਕ ਸੁਰਭੂਪਾ।
ਯਹ ਚਰਿਤ ਜੇ ਗਾਵਹਿਂ ਹਰਿਪਦ ਪਾਵਹਿਂ ਤੇ ਨ ਪਰਹਿਂ ਭਵਕੂਪਾ ॥

ਦੋ. ਬਿਪ੍ਰ ਧੇਨੁ ਸੁਰ ਸਂਤ ਹਿਤ ਲੀਨ੍ਹ ਮਨੁਜ ਅਵਤਾਰ।
ਨਿਜ ਇਚ੍ਛਾ ਨਿਰ੍ਮਿਤ ਤਨੁ ਮਾਯਾ ਗੁਨ ਗੋ ਪਾਰ ॥ 192 ॥

ਸੁਨਿ ਸਿਸੁ ਰੁਦਨ ਪਰਮ ਪ੍ਰਿਯ ਬਾਨੀ। ਸਂਭ੍ਰਮ ਚਲਿ ਆਈ ਸਬ ਰਾਨੀ ॥
ਹਰਸ਼ਿਤ ਜਹਁ ਤਹਁ ਧਾਈਂ ਦਾਸੀ। ਆਨਁਦ ਮਗਨ ਸਕਲ ਪੁਰਬਾਸੀ ॥
ਦਸਰਥ ਪੁਤ੍ਰਜਨ੍ਮ ਸੁਨਿ ਕਾਨਾ। ਮਾਨਹੁਁ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਂਦ ਸਮਾਨਾ ॥
ਪਰਮ ਪ੍ਰੇਮ ਮਨ ਪੁਲਕ ਸਰੀਰਾ। ਚਾਹਤ ਉਠਤ ਕਰਤ ਮਤਿ ਧੀਰਾ ॥
ਜਾਕਰ ਨਾਮ ਸੁਨਤ ਸੁਭ ਹੋਈ। ਮੋਰੇਂ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹ ਆਵਾ ਪ੍ਰਭੁ ਸੋਈ ॥
ਪਰਮਾਨਂਦ ਪੂਰਿ ਮਨ ਰਾਜਾ। ਕਹਾ ਬੋਲਾਇ ਬਜਾਵਹੁ ਬਾਜਾ ॥
ਗੁਰ ਬਸਿਸ਼੍ਠ ਕਹਁ ਗਯੁ ਹਁਕਾਰਾ। ਆਏ ਦ੍ਵਿਜਨ ਸਹਿਤ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪਦ੍ਵਾਰਾ ॥
ਅਨੁਪਮ ਬਾਲਕ ਦੇਖੇਨ੍ਹਿ ਜਾਈ। ਰੂਪ ਰਾਸਿ ਗੁਨ ਕਹਿ ਨ ਸਿਰਾਈ ॥

ਦੋ. ਨਂਦੀਮੁਖ ਸਰਾਧ ਕਰਿ ਜਾਤਕਰਮ ਸਬ ਕੀਨ੍ਹ।
ਹਾਟਕ ਧੇਨੁ ਬਸਨ ਮਨਿ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਬਿਪ੍ਰਨ੍ਹ ਕਹਁ ਦੀਨ੍ਹ ॥ 193 ॥

ਧ੍ਵਜ ਪਤਾਕ ਤੋਰਨ ਪੁਰ ਛਾਵਾ। ਕਹਿ ਨ ਜਾਇ ਜੇਹਿ ਭਾਁਤਿ ਬਨਾਵਾ ॥
ਸੁਮਨਬ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਟਿ ਅਕਾਸ ਤੇਂ ਹੋਈ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਂਦ ਮਗਨ ਸਬ ਲੋਈ ॥
ਬ੍ਰੁਰੁਇਂਦ ਬ੍ਰੁਰੁਇਂਦ ਮਿਲਿ ਚਲੀਂ ਲੋਗਾਈ। ਸਹਜ ਸਂਗਾਰ ਕਿਏਁ ਉਠਿ ਧਾਈ ॥
ਕਨਕ ਕਲਸ ਮਂਗਲ ਧਰਿ ਥਾਰਾ। ਗਾਵਤ ਪੈਠਹਿਂ ਭੂਪ ਦੁਆਰਾ ॥
ਕਰਿ ਆਰਤਿ ਨੇਵਛਾਵਰਿ ਕਰਹੀਂ। ਬਾਰ ਬਾਰ ਸਿਸੁ ਚਰਨਨ੍ਹਿ ਪਰਹੀਮ੍ ॥
ਮਾਗਧ ਸੂਤ ਬਂਦਿਗਨ ਗਾਯਕ। ਪਾਵਨ ਗੁਨ ਗਾਵਹਿਂ ਰਘੁਨਾਯਕ ॥
ਸਰ੍ਬਸ ਦਾਨ ਦੀਨ੍ਹ ਸਬ ਕਾਹੂ। ਜੇਹਿਂ ਪਾਵਾ ਰਾਖਾ ਨਹਿਂ ਤਾਹੂ ॥
ਮ੍ਰੁਰੁਇਗਮਦ ਚਂਦਨ ਕੁਂਕੁਮ ਕੀਚਾ। ਮਚੀ ਸਕਲ ਬੀਥਿਨ੍ਹ ਬਿਚ ਬੀਚਾ ॥

ਦੋ. ਗ੍ਰੁਰੁਇਹ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹ ਬਾਜ ਬਧਾਵ ਸੁਭ ਪ੍ਰਗਟੇ ਸੁਸ਼ਮਾ ਕਂਦ।
ਹਰਸ਼ਵਂਤ ਸਬ ਜਹਁ ਤਹਁ ਨਗਰ ਨਾਰਿ ਨਰ ਬ੍ਰੁਰੁਇਂਦ ॥ 194 ॥

ਕੈਕਯਸੁਤਾ ਸੁਮਿਤ੍ਰਾ ਦੋਊ। ਸੁਂਦਰ ਸੁਤ ਜਨਮਤ ਭੈਂ ਓਊ ॥
ਵਹ ਸੁਖ ਸਂਪਤਿ ਸਮਯ ਸਮਾਜਾ। ਕਹਿ ਨ ਸਕਿ ਸਾਰਦ ਅਹਿਰਾਜਾ ॥
ਅਵਧਪੁਰੀ ਸੋਹਿ ਏਹਿ ਭਾਁਤੀ। ਪ੍ਰਭੁਹਿ ਮਿਲਨ ਆਈ ਜਨੁ ਰਾਤੀ ॥
ਦੇਖਿ ਭਾਨੂ ਜਨੁ ਮਨ ਸਕੁਚਾਨੀ। ਤਦਪਿ ਬਨੀ ਸਂਧ੍ਯਾ ਅਨੁਮਾਨੀ ॥
ਅਗਰ ਧੂਪ ਬਹੁ ਜਨੁ ਅਁਧਿਆਰੀ। ਉਡ਼ਇ ਅਭੀਰ ਮਨਹੁਁ ਅਰੁਨਾਰੀ ॥
ਮਂਦਿਰ ਮਨਿ ਸਮੂਹ ਜਨੁ ਤਾਰਾ। ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹ ਕਲਸ ਸੋ ਇਂਦੁ ਉਦਾਰਾ ॥
ਭਵਨ ਬੇਦਧੁਨਿ ਅਤਿ ਮ੍ਰੁਰੁਇਦੁ ਬਾਨੀ। ਜਨੁ ਖਗ ਮੂਖਰ ਸਮਯਁ ਜਨੁ ਸਾਨੀ ॥
ਕੌਤੁਕ ਦੇਖਿ ਪਤਂਗ ਭੁਲਾਨਾ। ਏਕ ਮਾਸ ਤੇਇਁ ਜਾਤ ਨ ਜਾਨਾ ॥

ਦੋ. ਮਾਸ ਦਿਵਸ ਕਰ ਦਿਵਸ ਭਾ ਮਰਮ ਨ ਜਾਨਿ ਕੋਇ।
ਰਥ ਸਮੇਤ ਰਬਿ ਥਾਕੇਉ ਨਿਸਾ ਕਵਨ ਬਿਧਿ ਹੋਇ ॥ 195 ॥

ਯਹ ਰਹਸ੍ਯ ਕਾਹੂ ਨਹਿਂ ਜਾਨਾ। ਦਿਨ ਮਨਿ ਚਲੇ ਕਰਤ ਗੁਨਗਾਨਾ ॥
ਦੇਖਿ ਮਹੋਤ੍ਸਵ ਸੁਰ ਮੁਨਿ ਨਾਗਾ। ਚਲੇ ਭਵਨ ਬਰਨਤ ਨਿਜ ਭਾਗਾ ॥
ਔਰੁ ਏਕ ਕਹੁਁ ਨਿਜ ਚੋਰੀ। ਸੁਨੁ ਗਿਰਿਜਾ ਅਤਿ ਦ੍ਰੁਰੁਇਢ਼ ਮਤਿ ਤੋਰੀ ॥
ਕਾਕ ਭੁਸੁਂਡਿ ਸਂਗ ਹਮ ਦੋਊ। ਮਨੁਜਰੂਪ ਜਾਨਿ ਨਹਿਂ ਕੋਊ ॥
ਪਰਮਾਨਂਦ ਪ੍ਰੇਮਸੁਖ ਫੂਲੇ। ਬੀਥਿਨ੍ਹ ਫਿਰਹਿਂ ਮਗਨ ਮਨ ਭੂਲੇ ॥
ਯਹ ਸੁਭ ਚਰਿਤ ਜਾਨ ਪੈ ਸੋਈ। ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਰਾਮ ਕੈ ਜਾਪਰ ਹੋਈ ॥
ਤੇਹਿ ਅਵਸਰ ਜੋ ਜੇਹਿ ਬਿਧਿ ਆਵਾ। ਦੀਨ੍ਹ ਭੂਪ ਜੋ ਜੇਹਿ ਮਨ ਭਾਵਾ ॥
ਗਜ ਰਥ ਤੁਰਗ ਹੇਮ ਗੋ ਹੀਰਾ। ਦੀਨ੍ਹੇ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਨਾਨਾਬਿਧਿ ਚੀਰਾ ॥

ਦੋ. ਮਨ ਸਂਤੋਸ਼ੇ ਸਬਨ੍ਹਿ ਕੇ ਜਹਁ ਤਹਁ ਦੇਹਿ ਅਸੀਸ।
ਸਕਲ ਤਨਯ ਚਿਰ ਜੀਵਹੁਁ ਤੁਲਸਿਦਾਸ ਕੇ ਈਸ ॥ 196 ॥

ਕਛੁਕ ਦਿਵਸ ਬੀਤੇ ਏਹਿ ਭਾਁਤੀ। ਜਾਤ ਨ ਜਾਨਿਅ ਦਿਨ ਅਰੁ ਰਾਤੀ ॥
ਨਾਮਕਰਨ ਕਰ ਅਵਸਰੁ ਜਾਨੀ। ਭੂਪ ਬੋਲਿ ਪਠੇ ਮੁਨਿ ਗ੍ਯਾਨੀ ॥
ਕਰਿ ਪੂਜਾ ਭੂਪਤਿ ਅਸ ਭਾਸ਼ਾ। ਧਰਿਅ ਨਾਮ ਜੋ ਮੁਨਿ ਗੁਨਿ ਰਾਖਾ ॥
ਇਨ੍ਹ ਕੇ ਨਾਮ ਅਨੇਕ ਅਨੂਪਾ। ਮੈਂ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਕਹਬ ਸ੍ਵਮਤਿ ਅਨੁਰੂਪਾ ॥
ਜੋ ਆਨਂਦ ਸਿਂਧੁ ਸੁਖਰਾਸੀ। ਸੀਕਰ ਤੇਂ ਤ੍ਰੈਲੋਕ ਸੁਪਾਸੀ ॥
ਸੋ ਸੁਖ ਧਾਮ ਰਾਮ ਅਸ ਨਾਮਾ। ਅਖਿਲ ਲੋਕ ਦਾਯਕ ਬਿਸ਼੍ਰਾਮਾ ॥
ਬਿਸ੍ਵ ਭਰਨ ਪੋਸ਼ਨ ਕਰ ਜੋਈ। ਤਾਕਰ ਨਾਮ ਭਰਤ ਅਸ ਹੋਈ ॥
ਜਾਕੇ ਸੁਮਿਰਨ ਤੇਂ ਰਿਪੁ ਨਾਸਾ। ਨਾਮ ਸਤ੍ਰੁਹਨ ਬੇਦ ਪ੍ਰਕਾਸਾ ॥

ਦੋ. ਲਚ੍ਛਨ ਧਾਮ ਰਾਮ ਪ੍ਰਿਯ ਸਕਲ ਜਗਤ ਆਧਾਰ।
ਗੁਰੁ ਬਸਿਸ਼੍ਟ ਤੇਹਿ ਰਾਖਾ ਲਛਿਮਨ ਨਾਮ ਉਦਾਰ ॥ 197 ॥

ਧਰੇ ਨਾਮ ਗੁਰ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਬਿਚਾਰੀ। ਬੇਦ ਤਤ੍ਤ੍ਵ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਤਵ ਸੁਤ ਚਾਰੀ ॥
ਮੁਨਿ ਧਨ ਜਨ ਸਰਬਸ ਸਿਵ ਪ੍ਰਾਨਾ। ਬਾਲ ਕੇਲਿ ਤੇਹਿਂ ਸੁਖ ਮਾਨਾ ॥
ਬਾਰੇਹਿ ਤੇ ਨਿਜ ਹਿਤ ਪਤਿ ਜਾਨੀ। ਲਛਿਮਨ ਰਾਮ ਚਰਨ ਰਤਿ ਮਾਨੀ ॥
ਭਰਤ ਸਤ੍ਰੁਹਨ ਦੂਨੁ ਭਾਈ। ਪ੍ਰਭੁ ਸੇਵਕ ਜਸਿ ਪ੍ਰੀਤਿ ਬਡ਼ਆਈ ॥
ਸ੍ਯਾਮ ਗੌਰ ਸੁਂਦਰ ਦੌ ਜੋਰੀ। ਨਿਰਖਹਿਂ ਛਬਿ ਜਨਨੀਂ ਤ੍ਰੁਰੁਇਨ ਤੋਰੀ ॥
ਚਾਰਿਉ ਸੀਲ ਰੂਪ ਗੁਨ ਧਾਮਾ। ਤਦਪਿ ਅਧਿਕ ਸੁਖਸਾਗਰ ਰਾਮਾ ॥
ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਅਨੁਗ੍ਰਹ ਇਂਦੁ ਪ੍ਰਕਾਸਾ। ਸੂਚਤ ਕਿਰਨ ਮਨੋਹਰ ਹਾਸਾ ॥
ਕਬਹੁਁ ਉਛਂਗ ਕਬਹੁਁ ਬਰ ਪਲਨਾ। ਮਾਤੁ ਦੁਲਾਰਿ ਕਹਿ ਪ੍ਰਿਯ ਲਲਨਾ ॥

ਦੋ. ਬ੍ਯਾਪਕ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਨਿਰਂਜਨ ਨਿਰ੍ਗੁਨ ਬਿਗਤ ਬਿਨੋਦ।
ਸੋ ਅਜ ਪ੍ਰੇਮ ਭਗਤਿ ਬਸ ਕੌਸਲ੍ਯਾ ਕੇ ਗੋਦ ॥ 198 ॥

ਕਾਮ ਕੋਟਿ ਛਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਸਰੀਰਾ। ਨੀਲ ਕਂਜ ਬਾਰਿਦ ਗਂਭੀਰਾ ॥
ਅਰੁਨ ਚਰਨ ਪਕਂਜ ਨਖ ਜੋਤੀ। ਕਮਲ ਦਲਨ੍ਹਿ ਬੈਠੇ ਜਨੁ ਮੋਤੀ ॥
ਰੇਖ ਕੁਲਿਸ ਧਵਜ ਅਂਕੁਰ ਸੋਹੇ। ਨੂਪੁਰ ਧੁਨਿ ਸੁਨਿ ਮੁਨਿ ਮਨ ਮੋਹੇ ॥
ਕਟਿ ਕਿਂਕਿਨੀ ਉਦਰ ਤ੍ਰਯ ਰੇਖਾ। ਨਾਭਿ ਗਭੀਰ ਜਾਨ ਜੇਹਿ ਦੇਖਾ ॥
ਭੁਜ ਬਿਸਾਲ ਭੂਸ਼ਨ ਜੁਤ ਭੂਰੀ। ਹਿਯਁ ਹਰਿ ਨਖ ਅਤਿ ਸੋਭਾ ਰੂਰੀ ॥
ਉਰ ਮਨਿਹਾਰ ਪਦਿਕ ਕੀ ਸੋਭਾ। ਬਿਪ੍ਰ ਚਰਨ ਦੇਖਤ ਮਨ ਲੋਭਾ ॥
ਕਂਬੁ ਕਂਠ ਅਤਿ ਚਿਬੁਕ ਸੁਹਾਈ। ਆਨਨ ਅਮਿਤ ਮਦਨ ਛਬਿ ਛਾਈ ॥
ਦੁਇ ਦੁਇ ਦਸਨ ਅਧਰ ਅਰੁਨਾਰੇ। ਨਾਸਾ ਤਿਲਕ ਕੋ ਬਰਨੈ ਪਾਰੇ ॥
ਸੁਂਦਰ ਸ਼੍ਰਵਨ ਸੁਚਾਰੁ ਕਪੋਲਾ। ਅਤਿ ਪ੍ਰਿਯ ਮਧੁਰ ਤੋਤਰੇ ਬੋਲਾ ॥
ਚਿਕ੍ਕਨ ਕਚ ਕੁਂਚਿਤ ਗਭੁਆਰੇ। ਬਹੁ ਪ੍ਰਕਾਰ ਰਚਿ ਮਾਤੁ ਸਁਵਾਰੇ ॥
ਪੀਤ ਝਗੁਲਿਆ ਤਨੁ ਪਹਿਰਾਈ। ਜਾਨੁ ਪਾਨਿ ਬਿਚਰਨਿ ਮੋਹਿ ਭਾਈ ॥
ਰੂਪ ਸਕਹਿਂ ਨਹਿਂ ਕਹਿ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਸੇਸ਼ਾ। ਸੋ ਜਾਨਿ ਸਪਨੇਹੁਁ ਜੇਹਿ ਦੇਖਾ ॥

ਦੋ. ਸੁਖ ਸਂਦੋਹ ਮੋਹਪਰ ਗ੍ਯਾਨ ਗਿਰਾ ਗੋਤੀਤ।
ਦਂਪਤਿ ਪਰਮ ਪ੍ਰੇਮ ਬਸ ਕਰ ਸਿਸੁਚਰਿਤ ਪੁਨੀਤ ॥ 199 ॥

ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਰਾਮ ਜਗਤ ਪਿਤੁ ਮਾਤਾ। ਕੋਸਲਪੁਰ ਬਾਸਿਂਹ ਸੁਖਦਾਤਾ ॥
ਜਿਨ੍ਹ ਰਘੁਨਾਥ ਚਰਨ ਰਤਿ ਮਾਨੀ। ਤਿਨ੍ਹ ਕੀ ਯਹ ਗਤਿ ਪ੍ਰਗਟ ਭਵਾਨੀ ॥
ਰਘੁਪਤਿ ਬਿਮੁਖ ਜਤਨ ਕਰ ਕੋਰੀ। ਕਵਨ ਸਕਿ ਭਵ ਬਂਧਨ ਛੋਰੀ ॥
ਜੀਵ ਚਰਾਚਰ ਬਸ ਕੈ ਰਾਖੇ। ਸੋ ਮਾਯਾ ਪ੍ਰਭੁ ਸੋਂ ਭਯ ਭਾਖੇ ॥
ਭ੍ਰੁਰੁਇਕੁਟਿ ਬਿਲਾਸ ਨਚਾਵਿ ਤਾਹੀ। ਅਸ ਪ੍ਰਭੁ ਛਾਡ਼ਇ ਭਜਿਅ ਕਹੁ ਕਾਹੀ ॥
ਮਨ ਕ੍ਰਮ ਬਚਨ ਛਾਡ਼ਇ ਚਤੁਰਾਈ। ਭਜਤ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਕਰਿਹਹਿਂ ਰਘੁਰਾਈ ॥
ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਸਿਸੁਬਿਨੋਦ ਪ੍ਰਭੁ ਕੀਨ੍ਹਾ। ਸਕਲ ਨਗਰਬਾਸਿਂਹ ਸੁਖ ਦੀਨ੍ਹਾ ॥
ਲੈ ਉਛਂਗ ਕਬਹੁਁਕ ਹਲਰਾਵੈ। ਕਬਹੁਁ ਪਾਲਨੇਂ ਘਾਲਿ ਝੁਲਾਵੈ ॥

ਦੋ. ਪ੍ਰੇਮ ਮਗਨ ਕੌਸਲ੍ਯਾ ਨਿਸਿ ਦਿਨ ਜਾਤ ਨ ਜਾਨ।
ਸੁਤ ਸਨੇਹ ਬਸ ਮਾਤਾ ਬਾਲਚਰਿਤ ਕਰ ਗਾਨ ॥ 200 ॥

ਏਕ ਬਾਰ ਜਨਨੀਂ ਅਨ੍ਹਵਾਏ। ਕਰਿ ਸਿਂਗਾਰ ਪਲਨਾਁ ਪੌਢ਼ਆਏ ॥

ਨਿਜ ਕੁਲ ਇਸ਼੍ਟਦੇਵ ਭਗਵਾਨਾ। ਪੂਜਾ ਹੇਤੁ ਕੀਨ੍ਹ ਅਸ੍ਨਾਨਾ ॥
ਕਰਿ ਪੂਜਾ ਨੈਬੇਦ੍ਯ ਚਢ਼ਆਵਾ। ਆਪੁ ਗੀ ਜਹਁ ਪਾਕ ਬਨਾਵਾ ॥
ਬਹੁਰਿ ਮਾਤੁ ਤਹਵਾਁ ਚਲਿ ਆਈ। ਭੋਜਨ ਕਰਤ ਦੇਖ ਸੁਤ ਜਾਈ ॥
ਗੈ ਜਨਨੀ ਸਿਸੁ ਪਹਿਂ ਭਯਭੀਤਾ। ਦੇਖਾ ਬਾਲ ਤਹਾਁ ਪੁਨਿ ਸੂਤਾ ॥
ਬਹੁਰਿ ਆਇ ਦੇਖਾ ਸੁਤ ਸੋਈ। ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਕਂਪ ਮਨ ਧੀਰ ਨ ਹੋਈ ॥
ਇਹਾਁ ਉਹਾਁ ਦੁਇ ਬਾਲਕ ਦੇਖਾ। ਮਤਿਭ੍ਰਮ ਮੋਰ ਕਿ ਆਨ ਬਿਸੇਸ਼ਾ ॥
ਦੇਖਿ ਰਾਮ ਜਨਨੀ ਅਕੁਲਾਨੀ। ਪ੍ਰਭੁ ਹਁਸਿ ਦੀਨ੍ਹ ਮਧੁਰ ਮੁਸੁਕਾਨੀ ॥

ਦੋ. ਦੇਖਰਾਵਾ ਮਾਤਹਿ ਨਿਜ ਅਦਭੁਤ ਰੁਪ ਅਖਂਡ।
ਰੋਮ ਰੋਮ ਪ੍ਰਤਿ ਲਾਗੇ ਕੋਟਿ ਕੋਟਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਂਡ ॥ 201 ॥

ਅਗਨਿਤ ਰਬਿ ਸਸਿ ਸਿਵ ਚਤੁਰਾਨਨ। ਬਹੁ ਗਿਰਿ ਸਰਿਤ ਸਿਂਧੁ ਮਹਿ ਕਾਨਨ ॥
ਕਾਲ ਕਰ੍ਮ ਗੁਨ ਗ੍ਯਾਨ ਸੁਭ੍AU। ਸੌ ਦੇਖਾ ਜੋ ਸੁਨਾ ਨ ਕ੍AU ॥
ਦੇਖੀ ਮਾਯਾ ਸਬ ਬਿਧਿ ਗਾਢ਼ਈ। ਅਤਿ ਸਭੀਤ ਜੋਰੇਂ ਕਰ ਠਾਢ਼ਈ ॥
ਦੇਖਾ ਜੀਵ ਨਚਾਵਿ ਜਾਹੀ। ਦੇਖੀ ਭਗਤਿ ਜੋ ਛੋਰਿ ਤਾਹੀ ॥
ਤਨ ਪੁਲਕਿਤ ਮੁਖ ਬਚਨ ਨ ਆਵਾ। ਨਯਨ ਮੂਦਿ ਚਰਨਨਿ ਸਿਰੁ ਨਾਵਾ ॥
ਬਿਸਮਯਵਂਤ ਦੇਖਿ ਮਹਤਾਰੀ। ਭੇ ਬਹੁਰਿ ਸਿਸੁਰੂਪ ਖਰਾਰੀ ॥
ਅਸ੍ਤੁਤਿ ਕਰਿ ਨ ਜਾਇ ਭਯ ਮਾਨਾ। ਜਗਤ ਪਿਤਾ ਮੈਂ ਸੁਤ ਕਰਿ ਜਾਨਾ ॥
ਹਰਿ ਜਨਨਿ ਬਹੁਬਿਧਿ ਸਮੁਝਾਈ। ਯਹ ਜਨਿ ਕਤਹੁਁ ਕਹਸਿ ਸੁਨੁ ਮਾਈ ॥

ਦੋ. ਬਾਰ ਬਾਰ ਕੌਸਲ੍ਯਾ ਬਿਨਯ ਕਰਿ ਕਰ ਜੋਰਿ ॥
ਅਬ ਜਨਿ ਕਬਹੂਁ ਬ੍ਯਾਪੈ ਪ੍ਰਭੁ ਮੋਹਿ ਮਾਯਾ ਤੋਰਿ ॥ 202 ॥

ਬਾਲਚਰਿਤ ਹਰਿ ਬਹੁਬਿਧਿ ਕੀਨ੍ਹਾ। ਅਤਿ ਅਨਂਦ ਦਾਸਨ੍ਹ ਕਹਁ ਦੀਨ੍ਹਾ ॥
ਕਛੁਕ ਕਾਲ ਬੀਤੇਂ ਸਬ ਭਾਈ। ਬਡ਼ਏ ਭੇ ਪਰਿਜਨ ਸੁਖਦਾਈ ॥
ਚੂਡ਼ਆਕਰਨ ਕੀਨ੍ਹ ਗੁਰੁ ਜਾਈ। ਬਿਪ੍ਰਨ੍ਹ ਪੁਨਿ ਦਛਿਨਾ ਬਹੁ ਪਾਈ ॥
ਪਰਮ ਮਨੋਹਰ ਚਰਿਤ ਅਪਾਰਾ। ਕਰਤ ਫਿਰਤ ਚਾਰਿਉ ਸੁਕੁਮਾਰਾ ॥
ਮਨ ਕ੍ਰਮ ਬਚਨ ਅਗੋਚਰ ਜੋਈ। ਦਸਰਥ ਅਜਿਰ ਬਿਚਰ ਪ੍ਰਭੁ ਸੋਈ ॥
ਭੋਜਨ ਕਰਤ ਬੋਲ ਜਬ ਰਾਜਾ। ਨਹਿਂ ਆਵਤ ਤਜਿ ਬਾਲ ਸਮਾਜਾ ॥
ਕੌਸਲ੍ਯਾ ਜਬ ਬੋਲਨ ਜਾਈ। ਠੁਮਕੁ ਠੁਮਕੁ ਪ੍ਰਭੁ ਚਲਹਿਂ ਪਰਾਈ ॥
ਨਿਗਮ ਨੇਤਿ ਸਿਵ ਅਂਤ ਨ ਪਾਵਾ। ਤਾਹਿ ਧਰੈ ਜਨਨੀ ਹਠਿ ਧਾਵਾ ॥
ਧੂਰਸ ਧੂਰਿ ਭਰੇਂ ਤਨੁ ਆਏ। ਭੂਪਤਿ ਬਿਹਸਿ ਗੋਦ ਬੈਠਾਏ ॥

ਦੋ. ਭੋਜਨ ਕਰਤ ਚਪਲ ਚਿਤ ਇਤ ਉਤ ਅਵਸਰੁ ਪਾਇ।
ਭਾਜਿ ਚਲੇ ਕਿਲਕਤ ਮੁਖ ਦਧਿ ਓਦਨ ਲਪਟਾਇ ॥ 203 ॥

ਬਾਲਚਰਿਤ ਅਤਿ ਸਰਲ ਸੁਹਾਏ। ਸਾਰਦ ਸੇਸ਼ ਸਂਭੁ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਗਾਏ ॥
ਜਿਨ ਕਰ ਮਨ ਇਨ੍ਹ ਸਨ ਨਹਿਂ ਰਾਤਾ। ਤੇ ਜਨ ਬਂਚਿਤ ਕਿਏ ਬਿਧਾਤਾ ॥
ਭੇ ਕੁਮਾਰ ਜਬਹਿਂ ਸਬ ਭ੍ਰਾਤਾ। ਦੀਨ੍ਹ ਜਨੇਊ ਗੁਰੁ ਪਿਤੁ ਮਾਤਾ ॥
ਗੁਰਗ੍ਰੁਰੁਇਹਁ ਗੇ ਪਢ਼ਨ ਰਘੁਰਾਈ। ਅਲਪ ਕਾਲ ਬਿਦ੍ਯਾ ਸਬ ਆਈ ॥
ਜਾਕੀ ਸਹਜ ਸ੍ਵਾਸ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਚਾਰੀ। ਸੋ ਹਰਿ ਪਢ਼ ਯਹ ਕੌਤੁਕ ਭਾਰੀ ॥
ਬਿਦ੍ਯਾ ਬਿਨਯ ਨਿਪੁਨ ਗੁਨ ਸੀਲਾ। ਖੇਲਹਿਂ ਖੇਲ ਸਕਲ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪਲੀਲਾ ॥
ਕਰਤਲ ਬਾਨ ਧਨੁਸ਼ ਅਤਿ ਸੋਹਾ। ਦੇਖਤ ਰੂਪ ਚਰਾਚਰ ਮੋਹਾ ॥
ਜਿਨ੍ਹ ਬੀਥਿਨ੍ਹ ਬਿਹਰਹਿਂ ਸਬ ਭਾਈ। ਥਕਿਤ ਹੋਹਿਂ ਸਬ ਲੋਗ ਲੁਗਾਈ ॥

ਦੋ. ਕੋਸਲਪੁਰ ਬਾਸੀ ਨਰ ਨਾਰਿ ਬ੍ਰੁਰੁਇਦ੍ਧ ਅਰੁ ਬਾਲ।
ਪ੍ਰਾਨਹੁ ਤੇ ਪ੍ਰਿਯ ਲਾਗਤ ਸਬ ਕਹੁਁ ਰਾਮ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਲ ॥ 204 ॥

ਬਂਧੁ ਸਖਾ ਸਂਗ ਲੇਹਿਂ ਬੋਲਾਈ। ਬਨ ਮ੍ਰੁਰੁਇਗਯਾ ਨਿਤ ਖੇਲਹਿਂ ਜਾਈ ॥
ਪਾਵਨ ਮ੍ਰੁਰੁਇਗ ਮਾਰਹਿਂ ਜਿਯਁ ਜਾਨੀ। ਦਿਨ ਪ੍ਰਤਿ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪਹਿ ਦੇਖਾਵਹਿਂ ਆਨੀ ॥
ਜੇ ਮ੍ਰੁਰੁਇਗ ਰਾਮ ਬਾਨ ਕੇ ਮਾਰੇ। ਤੇ ਤਨੁ ਤਜਿ ਸੁਰਲੋਕ ਸਿਧਾਰੇ ॥
ਅਨੁਜ ਸਖਾ ਸਁਗ ਭੋਜਨ ਕਰਹੀਂ। ਮਾਤੁ ਪਿਤਾ ਅਗ੍ਯਾ ਅਨੁਸਰਹੀਮ੍ ॥
ਜੇਹਿ ਬਿਧਿ ਸੁਖੀ ਹੋਹਿਂ ਪੁਰ ਲੋਗਾ। ਕਰਹਿਂ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਨਿਧਿ ਸੋਇ ਸਂਜੋਗਾ ॥
ਬੇਦ ਪੁਰਾਨ ਸੁਨਹਿਂ ਮਨ ਲਾਈ। ਆਪੁ ਕਹਹਿਂ ਅਨੁਜਨ੍ਹ ਸਮੁਝਾਈ ॥
ਪ੍ਰਾਤਕਾਲ ਉਠਿ ਕੈ ਰਘੁਨਾਥਾ। ਮਾਤੁ ਪਿਤਾ ਗੁਰੁ ਨਾਵਹਿਂ ਮਾਥਾ ॥
ਆਯਸੁ ਮਾਗਿ ਕਰਹਿਂ ਪੁਰ ਕਾਜਾ। ਦੇਖਿ ਚਰਿਤ ਹਰਸ਼ਿ ਮਨ ਰਾਜਾ ॥

ਦੋ. ਬ੍ਯਾਪਕ ਅਕਲ ਅਨੀਹ ਅਜ ਨਿਰ੍ਗੁਨ ਨਾਮ ਨ ਰੂਪ।
ਭਗਤ ਹੇਤੁ ਨਾਨਾ ਬਿਧਿ ਕਰਤ ਚਰਿਤ੍ਰ ਅਨੂਪ ॥ 205 ॥

ਯਹ ਸਬ ਚਰਿਤ ਕਹਾ ਮੈਂ ਗਾਈ। ਆਗਿਲਿ ਕਥਾ ਸੁਨਹੁ ਮਨ ਲਾਈ ॥
ਬਿਸ੍ਵਾਮਿਤ੍ਰ ਮਹਾਮੁਨਿ ਗ੍ਯਾਨੀ। ਬਸਹਿ ਬਿਪਿਨ ਸੁਭ ਆਸ਼੍ਰਮ ਜਾਨੀ ॥
ਜਹਁ ਜਪ ਜਗ੍ਯ ਮੁਨਿ ਕਰਹੀ। ਅਤਿ ਮਾਰੀਚ ਸੁਬਾਹੁਹਿ ਡਰਹੀਮ੍ ॥
ਦੇਖਤ ਜਗ੍ਯ ਨਿਸਾਚਰ ਧਾਵਹਿ। ਕਰਹਿ ਉਪਦ੍ਰਵ ਮੁਨਿ ਦੁਖ ਪਾਵਹਿਮ੍ ॥
ਗਾਧਿਤਨਯ ਮਨ ਚਿਂਤਾ ਬ੍ਯਾਪੀ। ਹਰਿ ਬਿਨੁ ਮਰਹਿ ਨ ਨਿਸਿਚਰ ਪਾਪੀ ॥
ਤਬ ਮੁਨਿਵਰ ਮਨ ਕੀਨ੍ਹ ਬਿਚਾਰਾ। ਪ੍ਰਭੁ ਅਵਤਰੇਉ ਹਰਨ ਮਹਿ ਭਾਰਾ ॥
ਏਹੁਁ ਮਿਸ ਦੇਖੌਂ ਪਦ ਜਾਈ। ਕਰਿ ਬਿਨਤੀ ਆਨੌ ਦੌ ਭਾਈ ॥
ਗ੍ਯਾਨ ਬਿਰਾਗ ਸਕਲ ਗੁਨ ਅਯਨਾ। ਸੋ ਪ੍ਰਭੁ ਮੈ ਦੇਖਬ ਭਰਿ ਨਯਨਾ ॥

ਦੋ. ਬਹੁਬਿਧਿ ਕਰਤ ਮਨੋਰਥ ਜਾਤ ਲਾਗਿ ਨਹਿਂ ਬਾਰ।
ਕਰਿ ਮਜ੍ਜਨ ਸਰੂ ਜਲ ਗੇ ਭੂਪ ਦਰਬਾਰ ॥ 206 ॥

ਮੁਨਿ ਆਗਮਨ ਸੁਨਾ ਜਬ ਰਾਜਾ। ਮਿਲਨ ਗਯੂ ਲੈ ਬਿਪ੍ਰ ਸਮਾਜਾ ॥
ਕਰਿ ਦਂਡਵਤ ਮੁਨਿਹਿ ਸਨਮਾਨੀ। ਨਿਜ ਆਸਨ ਬੈਠਾਰੇਨ੍ਹਿ ਆਨੀ ॥
ਚਰਨ ਪਖਾਰਿ ਕੀਨ੍ਹਿ ਅਤਿ ਪੂਜਾ। ਮੋ ਸਮ ਆਜੁ ਧਨ੍ਯ ਨਹਿਂ ਦੂਜਾ ॥
ਬਿਬਿਧ ਭਾਁਤਿ ਭੋਜਨ ਕਰਵਾਵਾ। ਮੁਨਿਵਰ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਹਰਸ਼ ਅਤਿ ਪਾਵਾ ॥
ਪੁਨਿ ਚਰਨਨਿ ਮੇਲੇ ਸੁਤ ਚਾਰੀ। ਰਾਮ ਦੇਖਿ ਮੁਨਿ ਦੇਹ ਬਿਸਾਰੀ ॥
ਭੇ ਮਗਨ ਦੇਖਤ ਮੁਖ ਸੋਭਾ। ਜਨੁ ਚਕੋਰ ਪੂਰਨ ਸਸਿ ਲੋਭਾ ॥
ਤਬ ਮਨ ਹਰਸ਼ਿ ਬਚਨ ਕਹ ਰ੍AU। ਮੁਨਿ ਅਸ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਨ ਕੀਨ੍ਹਿਹੁ ਕ੍AU ॥
ਕੇਹਿ ਕਾਰਨ ਆਗਮਨ ਤੁਮ੍ਹਾਰਾ। ਕਹਹੁ ਸੋ ਕਰਤ ਨ ਲਾਵੁਁ ਬਾਰਾ ॥
ਅਸੁਰ ਸਮੂਹ ਸਤਾਵਹਿਂ ਮੋਹੀ। ਮੈ ਜਾਚਨ ਆਯੁਁ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਤੋਹੀ ॥
ਅਨੁਜ ਸਮੇਤ ਦੇਹੁ ਰਘੁਨਾਥਾ। ਨਿਸਿਚਰ ਬਧ ਮੈਂ ਹੋਬ ਸਨਾਥਾ ॥

ਦੋ. ਦੇਹੁ ਭੂਪ ਮਨ ਹਰਸ਼ਿਤ ਤਜਹੁ ਮੋਹ ਅਗ੍ਯਾਨ।
ਧਰ੍ਮ ਸੁਜਸ ਪ੍ਰਭੁ ਤੁਮ੍ਹ ਕੌਂ ਇਨ੍ਹ ਕਹਁ ਅਤਿ ਕਲ੍ਯਾਨ ॥ 207 ॥

ਸੁਨਿ ਰਾਜਾ ਅਤਿ ਅਪ੍ਰਿਯ ਬਾਨੀ। ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯ ਕਂਪ ਮੁਖ ਦੁਤਿ ਕੁਮੁਲਾਨੀ ॥
ਚੌਥੇਂਪਨ ਪਾਯੁਁ ਸੁਤ ਚਾਰੀ। ਬਿਪ੍ਰ ਬਚਨ ਨਹਿਂ ਕਹੇਹੁ ਬਿਚਾਰੀ ॥
ਮਾਗਹੁ ਭੂਮਿ ਧੇਨੁ ਧਨ ਕੋਸਾ। ਸਰ੍ਬਸ ਦੇਉਁ ਆਜੁ ਸਹਰੋਸਾ ॥
ਦੇਹ ਪ੍ਰਾਨ ਤੇਂ ਪ੍ਰਿਯ ਕਛੁ ਨਾਹੀ। ਸੌ ਮੁਨਿ ਦੇਉਁ ਨਿਮਿਸ਼ ਏਕ ਮਾਹੀ ॥
ਸਬ ਸੁਤ ਪ੍ਰਿਯ ਮੋਹਿ ਪ੍ਰਾਨ ਕਿ ਨਾਈਂ। ਰਾਮ ਦੇਤ ਨਹਿਂ ਬਨਿ ਗੋਸਾਈ ॥
ਕਹਁ ਨਿਸਿਚਰ ਅਤਿ ਘੋਰ ਕਠੋਰਾ। ਕਹਁ ਸੁਂਦਰ ਸੁਤ ਪਰਮ ਕਿਸੋਰਾ ॥
ਸੁਨਿ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਗਿਰਾ ਪ੍ਰੇਮ ਰਸ ਸਾਨੀ। ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਹਰਸ਼ ਮਾਨਾ ਮੁਨਿ ਗ੍ਯਾਨੀ ॥
ਤਬ ਬਸਿਸ਼੍ਟ ਬਹੁ ਨਿਧਿ ਸਮੁਝਾਵਾ। ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਸਂਦੇਹ ਨਾਸ ਕਹਁ ਪਾਵਾ ॥
ਅਤਿ ਆਦਰ ਦੌ ਤਨਯ ਬੋਲਾਏ। ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਲਾਇ ਬਹੁ ਭਾਁਤਿ ਸਿਖਾਏ ॥
ਮੇਰੇ ਪ੍ਰਾਨ ਨਾਥ ਸੁਤ ਦੋਊ। ਤੁਮ੍ਹ ਮੁਨਿ ਪਿਤਾ ਆਨ ਨਹਿਂ ਕੋਊ ॥

ਦੋ. ਸੌਂਪੇ ਭੂਪ ਰਿਸ਼ਿਹਿ ਸੁਤ ਬਹੁ ਬਿਧਿ ਦੇਇ ਅਸੀਸ।
ਜਨਨੀ ਭਵਨ ਗੇ ਪ੍ਰਭੁ ਚਲੇ ਨਾਇ ਪਦ ਸੀਸ ॥ 208(ਕ) ॥

ਸੋ. ਪੁਰੁਸ਼ਸਿਂਹ ਦੌ ਬੀਰ ਹਰਸ਼ਿ ਚਲੇ ਮੁਨਿ ਭਯ ਹਰਨ ॥
ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਸਿਂਧੁ ਮਤਿਧੀਰ ਅਖਿਲ ਬਿਸ੍ਵ ਕਾਰਨ ਕਰਨ ॥ 208(ਖ)

ਅਰੁਨ ਨਯਨ ਉਰ ਬਾਹੁ ਬਿਸਾਲਾ। ਨੀਲ ਜਲਜ ਤਨੁ ਸ੍ਯਾਮ ਤਮਾਲਾ ॥
ਕਟਿ ਪਟ ਪੀਤ ਕਸੇਂ ਬਰ ਭਾਥਾ। ਰੁਚਿਰ ਚਾਪ ਸਾਯਕ ਦੁਹੁਁ ਹਾਥਾ ॥
ਸ੍ਯਾਮ ਗੌਰ ਸੁਂਦਰ ਦੌ ਭਾਈ। ਬਿਸ੍ਬਾਮਿਤ੍ਰ ਮਹਾਨਿਧਿ ਪਾਈ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਯਦੇਵ ਮੈ ਜਾਨਾ। ਮੋਹਿ ਨਿਤਿ ਪਿਤਾ ਤਜੇਹੁ ਭਗਵਾਨਾ ॥
ਚਲੇ ਜਾਤ ਮੁਨਿ ਦੀਨ੍ਹਿ ਦਿਖਾਈ। ਸੁਨਿ ਤਾਡ਼ਕਾ ਕ੍ਰੋਧ ਕਰਿ ਧਾਈ ॥
ਏਕਹਿਂ ਬਾਨ ਪ੍ਰਾਨ ਹਰਿ ਲੀਨ੍ਹਾ। ਦੀਨ ਜਾਨਿ ਤੇਹਿ ਨਿਜ ਪਦ ਦੀਨ੍ਹਾ ॥
ਤਬ ਰਿਸ਼ਿ ਨਿਜ ਨਾਥਹਿ ਜਿਯਁ ਚੀਨ੍ਹੀ। ਬਿਦ੍ਯਾਨਿਧਿ ਕਹੁਁ ਬਿਦ੍ਯਾ ਦੀਨ੍ਹੀ ॥
ਜਾਤੇ ਲਾਗ ਨ ਛੁਧਾ ਪਿਪਾਸਾ। ਅਤੁਲਿਤ ਬਲ ਤਨੁ ਤੇਜ ਪ੍ਰਕਾਸਾ ॥

ਦੋ. ਆਯੁਸ਼ ਸਬ ਸਮਰ੍ਪਿ ਕੈ ਪ੍ਰਭੁ ਨਿਜ ਆਸ਼੍ਰਮ ਆਨਿ।
ਕਂਦ ਮੂਲ ਫਲ ਭੋਜਨ ਦੀਨ੍ਹ ਭਗਤਿ ਹਿਤ ਜਾਨਿ ॥ 209 ॥

ਪ੍ਰਾਤ ਕਹਾ ਮੁਨਿ ਸਨ ਰਘੁਰਾਈ। ਨਿਰ੍ਭਯ ਜਗ੍ਯ ਕਰਹੁ ਤੁਮ੍ਹ ਜਾਈ ॥
ਹੋਮ ਕਰਨ ਲਾਗੇ ਮੁਨਿ ਝਾਰੀ। ਆਪੁ ਰਹੇ ਮਖ ਕੀਂ ਰਖਵਾਰੀ ॥
ਸੁਨਿ ਮਾਰੀਚ ਨਿਸਾਚਰ ਕ੍ਰੋਹੀ। ਲੈ ਸਹਾਯ ਧਾਵਾ ਮੁਨਿਦ੍ਰੋਹੀ ॥
ਬਿਨੁ ਫਰ ਬਾਨ ਰਾਮ ਤੇਹਿ ਮਾਰਾ। ਸਤ ਜੋਜਨ ਗਾ ਸਾਗਰ ਪਾਰਾ ॥
ਪਾਵਕ ਸਰ ਸੁਬਾਹੁ ਪੁਨਿ ਮਾਰਾ। ਅਨੁਜ ਨਿਸਾਚਰ ਕਟਕੁ ਸਁਘਾਰਾ ॥
ਮਾਰਿ ਅਸੁਰ ਦ੍ਵਿਜ ਨਿਰ੍ਮਯਕਾਰੀ। ਅਸ੍ਤੁਤਿ ਕਰਹਿਂ ਦੇਵ ਮੁਨਿ ਝਾਰੀ ॥
ਤਹਁ ਪੁਨਿ ਕਛੁਕ ਦਿਵਸ ਰਘੁਰਾਯਾ। ਰਹੇ ਕੀਨ੍ਹਿ ਬਿਪ੍ਰਨ੍ਹ ਪਰ ਦਾਯਾ ॥
ਭਗਤਿ ਹੇਤੁ ਬਹੁ ਕਥਾ ਪੁਰਾਨਾ। ਕਹੇ ਬਿਪ੍ਰ ਜਦ੍ਯਪਿ ਪ੍ਰਭੁ ਜਾਨਾ ॥
ਤਬ ਮੁਨਿ ਸਾਦਰ ਕਹਾ ਬੁਝਾਈ। ਚਰਿਤ ਏਕ ਪ੍ਰਭੁ ਦੇਖਿਅ ਜਾਈ ॥
ਧਨੁਸ਼ਜਗ੍ਯ ਮੁਨਿ ਰਘੁਕੁਲ ਨਾਥਾ। ਹਰਸ਼ਿ ਚਲੇ ਮੁਨਿਬਰ ਕੇ ਸਾਥਾ ॥
ਆਸ਼੍ਰਮ ਏਕ ਦੀਖ ਮਗ ਮਾਹੀਂ। ਖਗ ਮ੍ਰੁਰੁਇਗ ਜੀਵ ਜਂਤੁ ਤਹਁ ਨਾਹੀਮ੍ ॥
ਪੂਛਾ ਮੁਨਿਹਿ ਸਿਲਾ ਪ੍ਰਭੁ ਦੇਖੀ। ਸਕਲ ਕਥਾ ਮੁਨਿ ਕਹਾ ਬਿਸੇਸ਼ੀ ॥

ਦੋ. ਗੌਤਮ ਨਾਰਿ ਸ਼੍ਰਾਪ ਬਸ ਉਪਲ ਦੇਹ ਧਰਿ ਧੀਰ।
ਚਰਨ ਕਮਲ ਰਜ ਚਾਹਤਿ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਕਰਹੁ ਰਘੁਬੀਰ ॥ 210 ॥

ਛਂ. ਪਰਸਤ ਪਦ ਪਾਵਨ ਸੋਕ ਨਸਾਵਨ ਪ੍ਰਗਟ ਭੀ ਤਪਪੁਂਜ ਸਹੀ।
ਦੇਖਤ ਰਘੁਨਾਯਕ ਜਨ ਸੁਖ ਦਾਯਕ ਸਨਮੁਖ ਹੋਇ ਕਰ ਜੋਰਿ ਰਹੀ ॥
ਅਤਿ ਪ੍ਰੇਮ ਅਧੀਰਾ ਪੁਲਕ ਸਰੀਰਾ ਮੁਖ ਨਹਿਂ ਆਵਿ ਬਚਨ ਕਹੀ।
ਅਤਿਸਯ ਬਡ਼ਭਾਗੀ ਚਰਨਨ੍ਹਿ ਲਾਗੀ ਜੁਗਲ ਨਯਨ ਜਲਧਾਰ ਬਹੀ ॥
ਧੀਰਜੁ ਮਨ ਕੀਨ੍ਹਾ ਪ੍ਰਭੁ ਕਹੁਁ ਚੀਨ੍ਹਾ ਰਘੁਪਤਿ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਁ ਭਗਤਿ ਪਾਈ।
ਅਤਿ ਨਿਰ੍ਮਲ ਬਾਨੀਂ ਅਸ੍ਤੁਤਿ ਠਾਨੀ ਗ੍ਯਾਨਗਮ੍ਯ ਜਯ ਰਘੁਰਾਈ ॥
ਮੈ ਨਾਰਿ ਅਪਾਵਨ ਪ੍ਰਭੁ ਜਗ ਪਾਵਨ ਰਾਵਨ ਰਿਪੁ ਜਨ ਸੁਖਦਾਈ।
ਰਾਜੀਵ ਬਿਲੋਚਨ ਭਵ ਭਯ ਮੋਚਨ ਪਾਹਿ ਪਾਹਿ ਸਰਨਹਿਂ ਆਈ ॥
ਮੁਨਿ ਸ਼੍ਰਾਪ ਜੋ ਦੀਨ੍ਹਾ ਅਤਿ ਭਲ ਕੀਨ੍ਹਾ ਪਰਮ ਅਨੁਗ੍ਰਹ ਮੈਂ ਮਾਨਾ।
ਦੇਖੇਉਁ ਭਰਿ ਲੋਚਨ ਹਰਿ ਭਵਮੋਚਨ ਇਹਿ ਲਾਭ ਸਂਕਰ ਜਾਨਾ ॥
ਬਿਨਤੀ ਪ੍ਰਭੁ ਮੋਰੀ ਮੈਂ ਮਤਿ ਭੋਰੀ ਨਾਥ ਨ ਮਾਗੁਁ ਬਰ ਆਨਾ।
ਪਦ ਕਮਲ ਪਰਾਗਾ ਰਸ ਅਨੁਰਾਗਾ ਮਮ ਮਨ ਮਧੁਪ ਕਰੈ ਪਾਨਾ ॥
ਜੇਹਿਂ ਪਦ ਸੁਰਸਰਿਤਾ ਪਰਮ ਪੁਨੀਤਾ ਪ੍ਰਗਟ ਭੀ ਸਿਵ ਸੀਸ ਧਰੀ।
ਸੋਇ ਪਦ ਪਂਕਜ ਜੇਹਿ ਪੂਜਤ ਅਜ ਮਮ ਸਿਰ ਧਰੇਉ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਲ ਹਰੀ ॥
ਏਹਿ ਭਾਁਤਿ ਸਿਧਾਰੀ ਗੌਤਮ ਨਾਰੀ ਬਾਰ ਬਾਰ ਹਰਿ ਚਰਨ ਪਰੀ।
ਜੋ ਅਤਿ ਮਨ ਭਾਵਾ ਸੋ ਬਰੁ ਪਾਵਾ ਗੈ ਪਤਿਲੋਕ ਅਨਂਦ ਭਰੀ ॥

ਦੋ. ਅਸ ਪ੍ਰਭੁ ਦੀਨਬਂਧੁ ਹਰਿ ਕਾਰਨ ਰਹਿਤ ਦਯਾਲ।
ਤੁਲਸਿਦਾਸ ਸਠ ਤੇਹਿ ਭਜੁ ਛਾਡ਼ਇ ਕਪਟ ਜਂਜਾਲ ॥ 211 ॥

ਮਾਸਪਾਰਾਯਣ, ਸਾਤਵਾਁ ਵਿਸ਼੍ਰਾਮ
ਚਲੇ ਰਾਮ ਲਛਿਮਨ ਮੁਨਿ ਸਂਗਾ। ਗੇ ਜਹਾਁ ਜਗ ਪਾਵਨਿ ਗਂਗਾ ॥
ਗਾਧਿਸੂਨੁ ਸਬ ਕਥਾ ਸੁਨਾਈ। ਜੇਹਿ ਪ੍ਰਕਾਰ ਸੁਰਸਰਿ ਮਹਿ ਆਈ ॥
ਤਬ ਪ੍ਰਭੁ ਰਿਸ਼ਿਨ੍ਹ ਸਮੇਤ ਨਹਾਏ। ਬਿਬਿਧ ਦਾਨ ਮਹਿਦੇਵਨ੍ਹਿ ਪਾਏ ॥
ਹਰਸ਼ਿ ਚਲੇ ਮੁਨਿ ਬ੍ਰੁਰੁਇਂਦ ਸਹਾਯਾ। ਬੇਗਿ ਬਿਦੇਹ ਨਗਰ ਨਿਅਰਾਯਾ ॥
ਪੁਰ ਰਮ੍ਯਤਾ ਰਾਮ ਜਬ ਦੇਖੀ। ਹਰਸ਼ੇ ਅਨੁਜ ਸਮੇਤ ਬਿਸੇਸ਼ੀ ॥
ਬਾਪੀਂ ਕੂਪ ਸਰਿਤ ਸਰ ਨਾਨਾ। ਸਲਿਲ ਸੁਧਾਸਮ ਮਨਿ ਸੋਪਾਨਾ ॥
ਗੁਂਜਤ ਮਂਜੁ ਮਤ੍ਤ ਰਸ ਭ੍ਰੁਰੁਇਂਗਾ। ਕੂਜਤ ਕਲ ਬਹੁਬਰਨ ਬਿਹਂਗਾ ॥
ਬਰਨ ਬਰਨ ਬਿਕਸੇ ਬਨ ਜਾਤਾ। ਤ੍ਰਿਬਿਧ ਸਮੀਰ ਸਦਾ ਸੁਖਦਾਤਾ ॥

ਦੋ. ਸੁਮਨ ਬਾਟਿਕਾ ਬਾਗ ਬਨ ਬਿਪੁਲ ਬਿਹਂਗ ਨਿਵਾਸ।
ਫੂਲਤ ਫਲਤ ਸੁਪਲ੍ਲਵਤ ਸੋਹਤ ਪੁਰ ਚਹੁਁ ਪਾਸ ॥ 212 ॥

ਬਨਿ ਨ ਬਰਨਤ ਨਗਰ ਨਿਕਾਈ। ਜਹਾਁ ਜਾਇ ਮਨ ਤਹਁਇਁ ਲੋਭਾਈ ॥
ਚਾਰੁ ਬਜਾਰੁ ਬਿਚਿਤ੍ਰ ਅਁਬਾਰੀ। ਮਨਿਮਯ ਬਿਧਿ ਜਨੁ ਸ੍ਵਕਰ ਸਁਵਾਰੀ ॥
ਧਨਿਕ ਬਨਿਕ ਬਰ ਧਨਦ ਸਮਾਨਾ। ਬੈਠ ਸਕਲ ਬਸ੍ਤੁ ਲੈ ਨਾਨਾ ॥
ਚੌਹਟ ਸੁਂਦਰ ਗਲੀਂ ਸੁਹਾਈ। ਸਂਤਤ ਰਹਹਿਂ ਸੁਗਂਧ ਸਿਂਚਾਈ ॥
ਮਂਗਲਮਯ ਮਂਦਿਰ ਸਬ ਕੇਰੇਂ। ਚਿਤ੍ਰਿਤ ਜਨੁ ਰਤਿਨਾਥ ਚਿਤੇਰੇਮ੍ ॥
ਪੁਰ ਨਰ ਨਾਰਿ ਸੁਭਗ ਸੁਚਿ ਸਂਤਾ। ਧਰਮਸੀਲ ਗ੍ਯਾਨੀ ਗੁਨਵਂਤਾ ॥
ਅਤਿ ਅਨੂਪ ਜਹਁ ਜਨਕ ਨਿਵਾਸੂ। ਬਿਥਕਹਿਂ ਬਿਬੁਧ ਬਿਲੋਕਿ ਬਿਲਾਸੂ ॥
ਹੋਤ ਚਕਿਤ ਚਿਤ ਕੋਟ ਬਿਲੋਕੀ। ਸਕਲ ਭੁਵਨ ਸੋਭਾ ਜਨੁ ਰੋਕੀ ॥

ਦੋ. ਧਵਲ ਧਾਮ ਮਨਿ ਪੁਰਟ ਪਟ ਸੁਘਟਿਤ ਨਾਨਾ ਭਾਁਤਿ।
ਸਿਯ ਨਿਵਾਸ ਸੁਂਦਰ ਸਦਨ ਸੋਭਾ ਕਿਮਿ ਕਹਿ ਜਾਤਿ ॥ 213 ॥

ਸੁਭਗ ਦ੍ਵਾਰ ਸਬ ਕੁਲਿਸ ਕਪਾਟਾ। ਭੂਪ ਭੀਰ ਨਟ ਮਾਗਧ ਭਾਟਾ ॥
ਬਨੀ ਬਿਸਾਲ ਬਾਜਿ ਗਜ ਸਾਲਾ। ਹਯ ਗਯ ਰਥ ਸਂਕੁਲ ਸਬ ਕਾਲਾ ॥
ਸੂਰ ਸਚਿਵ ਸੇਨਪ ਬਹੁਤੇਰੇ। ਨ੍ਰੁਰੁਇਪਗ੍ਰੁਰੁਇਹ ਸਰਿਸ ਸਦਨ ਸਬ ਕੇਰੇ ॥
ਪੁਰ ਬਾਹੇਰ ਸਰ ਸਾਰਿਤ ਸਮੀਪਾ। ਉਤਰੇ ਜਹਁ ਤਹਁ ਬਿਪੁਲ ਮਹੀਪਾ ॥
ਦੇਖਿ ਅਨੂਪ ਏਕ ਅਁਵਰਾਈ। ਸਬ ਸੁਪਾਸ ਸਬ ਭਾਁਤਿ ਸੁਹਾਈ ॥
ਕੌਸਿਕ ਕਹੇਉ ਮੋਰ ਮਨੁ ਮਾਨਾ। ਇਹਾਁ ਰਹਿਅ ਰਘੁਬੀਰ ਸੁਜਾਨਾ ॥
ਭਲੇਹਿਂ ਨਾਥ ਕਹਿ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਨਿਕੇਤਾ। ਉਤਰੇ ਤਹਁ ਮੁਨਿਬ੍ਰੁਰੁਇਂਦ ਸਮੇਤਾ ॥
ਬਿਸ੍ਵਾਮਿਤ੍ਰ ਮਹਾਮੁਨਿ ਆਏ। ਸਮਾਚਾਰ ਮਿਥਿਲਾਪਤਿ ਪਾਏ ॥

ਦੋ. ਸਂਗ ਸਚਿਵ ਸੁਚਿ ਭੂਰਿ ਭਟ ਭੂਸੁਰ ਬਰ ਗੁਰ ਗ੍ਯਾਤਿ।
ਚਲੇ ਮਿਲਨ ਮੁਨਿਨਾਯਕਹਿ ਮੁਦਿਤ ਰਾਉ ਏਹਿ ਭਾਁਤਿ ॥ 214 ॥

ਕੀਨ੍ਹ ਪ੍ਰਨਾਮੁ ਚਰਨ ਧਰਿ ਮਾਥਾ। ਦੀਨ੍ਹਿ ਅਸੀਸ ਮੁਦਿਤ ਮੁਨਿਨਾਥਾ ॥
ਬਿਪ੍ਰਬ੍ਰੁਰੁਇਂਦ ਸਬ ਸਾਦਰ ਬਂਦੇ। ਜਾਨਿ ਭਾਗ੍ਯ ਬਡ਼ ਰਾਉ ਅਨਂਦੇ ॥
ਕੁਸਲ ਪ੍ਰਸ੍ਨ ਕਹਿ ਬਾਰਹਿਂ ਬਾਰਾ। ਬਿਸ੍ਵਾਮਿਤ੍ਰ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪਹਿ ਬੈਠਾਰਾ ॥
ਤੇਹਿ ਅਵਸਰ ਆਏ ਦੌ ਭਾਈ। ਗੇ ਰਹੇ ਦੇਖਨ ਫੁਲਵਾਈ ॥
ਸ੍ਯਾਮ ਗੌਰ ਮ੍ਰੁਰੁਇਦੁ ਬਯਸ ਕਿਸੋਰਾ। ਲੋਚਨ ਸੁਖਦ ਬਿਸ੍ਵ ਚਿਤ ਚੋਰਾ ॥
ਉਠੇ ਸਕਲ ਜਬ ਰਘੁਪਤਿ ਆਏ। ਬਿਸ੍ਵਾਮਿਤ੍ਰ ਨਿਕਟ ਬੈਠਾਏ ॥
ਭੇ ਸਬ ਸੁਖੀ ਦੇਖਿ ਦੌ ਭ੍ਰਾਤਾ। ਬਾਰਿ ਬਿਲੋਚਨ ਪੁਲਕਿਤ ਗਾਤਾ ॥
ਮੂਰਤਿ ਮਧੁਰ ਮਨੋਹਰ ਦੇਖੀ। ਭਯੁ ਬਿਦੇਹੁ ਬਿਦੇਹੁ ਬਿਸੇਸ਼ੀ ॥

ਦੋ. ਪ੍ਰੇਮ ਮਗਨ ਮਨੁ ਜਾਨਿ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪੁ ਕਰਿ ਬਿਬੇਕੁ ਧਰਿ ਧੀਰ।
ਬੋਲੇਉ ਮੁਨਿ ਪਦ ਨਾਇ ਸਿਰੁ ਗਦਗਦ ਗਿਰਾ ਗਭੀਰ ॥ 215 ॥

ਕਹਹੁ ਨਾਥ ਸੁਂਦਰ ਦੌ ਬਾਲਕ। ਮੁਨਿਕੁਲ ਤਿਲਕ ਕਿ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪਕੁਲ ਪਾਲਕ ॥
ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਜੋ ਨਿਗਮ ਨੇਤਿ ਕਹਿ ਗਾਵਾ। ਉਭਯ ਬੇਸ਼ ਧਰਿ ਕੀ ਸੋਇ ਆਵਾ ॥
ਸਹਜ ਬਿਰਾਗਰੁਪ ਮਨੁ ਮੋਰਾ। ਥਕਿਤ ਹੋਤ ਜਿਮਿ ਚਂਦ ਚਕੋਰਾ ॥
ਤਾਤੇ ਪ੍ਰਭੁ ਪੂਛੁਁ ਸਤਿਭ੍AU। ਕਹਹੁ ਨਾਥ ਜਨਿ ਕਰਹੁ ਦੁਰ੍AU ॥
ਇਨ੍ਹਹਿ ਬਿਲੋਕਤ ਅਤਿ ਅਨੁਰਾਗਾ। ਬਰਬਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮਸੁਖਹਿ ਮਨ ਤ੍ਯਾਗਾ ॥
ਕਹ ਮੁਨਿ ਬਿਹਸਿ ਕਹੇਹੁ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਨੀਕਾ। ਬਚਨ ਤੁਮ੍ਹਾਰ ਨ ਹੋਇ ਅਲੀਕਾ ॥
ਏ ਪ੍ਰਿਯ ਸਬਹਿ ਜਹਾਁ ਲਗਿ ਪ੍ਰਾਨੀ। ਮਨ ਮੁਸੁਕਾਹਿਂ ਰਾਮੁ ਸੁਨਿ ਬਾਨੀ ॥
ਰਘੁਕੁਲ ਮਨਿ ਦਸਰਥ ਕੇ ਜਾਏ। ਮਮ ਹਿਤ ਲਾਗਿ ਨਰੇਸ ਪਠਾਏ ॥

ਦੋ. ਰਾਮੁ ਲਖਨੁ ਦੌ ਬਂਧੁਬਰ ਰੂਪ ਸੀਲ ਬਲ ਧਾਮ।
ਮਖ ਰਾਖੇਉ ਸਬੁ ਸਾਖਿ ਜਗੁ ਜਿਤੇ ਅਸੁਰ ਸਂਗ੍ਰਾਮ ॥ 216 ॥

ਮੁਨਿ ਤਵ ਚਰਨ ਦੇਖਿ ਕਹ ਰ੍AU। ਕਹਿ ਨ ਸਕੁਁ ਨਿਜ ਪੁਨ੍ਯ ਪ੍ਰਾਭ੍AU ॥
ਸੁਂਦਰ ਸ੍ਯਾਮ ਗੌਰ ਦੌ ਭ੍ਰਾਤਾ। ਆਨਁਦਹੂ ਕੇ ਆਨਁਦ ਦਾਤਾ ॥
ਇਨ੍ਹ ਕੈ ਪ੍ਰੀਤਿ ਪਰਸਪਰ ਪਾਵਨਿ। ਕਹਿ ਨ ਜਾਇ ਮਨ ਭਾਵ ਸੁਹਾਵਨਿ ॥
ਸੁਨਹੁ ਨਾਥ ਕਹ ਮੁਦਿਤ ਬਿਦੇਹੂ। ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਜੀਵ ਇਵ ਸਹਜ ਸਨੇਹੂ ॥
ਪੁਨਿ ਪੁਨਿ ਪ੍ਰਭੁਹਿ ਚਿਤਵ ਨਰਨਾਹੂ। ਪੁਲਕ ਗਾਤ ਉਰ ਅਧਿਕ ਉਛਾਹੂ ॥
ਮ੍ਰੁਨਿਹਿ ਪ੍ਰਸਂਸਿ ਨਾਇ ਪਦ ਸੀਸੂ। ਚਲੇਉ ਲਵਾਇ ਨਗਰ ਅਵਨੀਸੂ ॥
ਸੁਂਦਰ ਸਦਨੁ ਸੁਖਦ ਸਬ ਕਾਲਾ। ਤਹਾਁ ਬਾਸੁ ਲੈ ਦੀਨ੍ਹ ਭੁਆਲਾ ॥
ਕਰਿ ਪੂਜਾ ਸਬ ਬਿਧਿ ਸੇਵਕਾਈ। ਗਯੁ ਰਾਉ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹ ਬਿਦਾ ਕਰਾਈ ॥

ਦੋ. ਰਿਸ਼ਯ ਸਂਗ ਰਘੁਬਂਸ ਮਨਿ ਕਰਿ ਭੋਜਨੁ ਬਿਸ਼੍ਰਾਮੁ।
ਬੈਠੇ ਪ੍ਰਭੁ ਭ੍ਰਾਤਾ ਸਹਿਤ ਦਿਵਸੁ ਰਹਾ ਭਰਿ ਜਾਮੁ ॥ 217 ॥

ਲਖਨ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਲਾਲਸਾ ਬਿਸੇਸ਼ੀ। ਜਾਇ ਜਨਕਪੁਰ ਆਇਅ ਦੇਖੀ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਭਯ ਬਹੁਰਿ ਮੁਨਿਹਿ ਸਕੁਚਾਹੀਂ। ਪ੍ਰਗਟ ਨ ਕਹਹਿਂ ਮਨਹਿਂ ਮੁਸੁਕਾਹੀਮ੍ ॥
ਰਾਮ ਅਨੁਜ ਮਨ ਕੀ ਗਤਿ ਜਾਨੀ। ਭਗਤ ਬਛਲਤਾ ਹਿਂਯਁ ਹੁਲਸਾਨੀ ॥
ਪਰਮ ਬਿਨੀਤ ਸਕੁਚਿ ਮੁਸੁਕਾਈ। ਬੋਲੇ ਗੁਰ ਅਨੁਸਾਸਨ ਪਾਈ ॥
ਨਾਥ ਲਖਨੁ ਪੁਰੁ ਦੇਖਨ ਚਹਹੀਂ। ਪ੍ਰਭੁ ਸਕੋਚ ਡਰ ਪ੍ਰਗਟ ਨ ਕਹਹੀਮ੍ ॥
ਜੌਂ ਰਾਉਰ ਆਯਸੁ ਮੈਂ ਪਾਵੌਂ। ਨਗਰ ਦੇਖਾਇ ਤੁਰਤ ਲੈ ਆਵੌ ॥
ਸੁਨਿ ਮੁਨੀਸੁ ਕਹ ਬਚਨ ਸਪ੍ਰੀਤੀ। ਕਸ ਨ ਰਾਮ ਤੁਮ੍ਹ ਰਾਖਹੁ ਨੀਤੀ ॥
ਧਰਮ ਸੇਤੁ ਪਾਲਕ ਤੁਮ੍ਹ ਤਾਤਾ। ਪ੍ਰੇਮ ਬਿਬਸ ਸੇਵਕ ਸੁਖਦਾਤਾ ॥

ਦੋ. ਜਾਇ ਦੇਖੀ ਆਵਹੁ ਨਗਰੁ ਸੁਖ ਨਿਧਾਨ ਦੌ ਭਾਇ।
ਕਰਹੁ ਸੁਫਲ ਸਬ ਕੇ ਨਯਨ ਸੁਂਦਰ ਬਦਨ ਦੇਖਾਇ ॥ 218 ॥

ਮਾਸਪਾਰਾਯਣ, ਆਠਵਾਁ ਵਿਸ਼੍ਰਾਮ
ਨਵਾਨ੍ਹਪਾਰਾਯਣ, ਦੂਸਰਾ ਵਿਸ਼੍ਰਾਮ
ਮੁਨਿ ਪਦ ਕਮਲ ਬਂਦਿ ਦੌ ਭ੍ਰਾਤਾ। ਚਲੇ ਲੋਕ ਲੋਚਨ ਸੁਖ ਦਾਤਾ ॥
ਬਾਲਕ ਬ੍ਰੁਰੁਇਂਦਿ ਦੇਖਿ ਅਤਿ ਸੋਭਾ। ਲਗੇ ਸਂਗ ਲੋਚਨ ਮਨੁ ਲੋਭਾ ॥
ਪੀਤ ਬਸਨ ਪਰਿਕਰ ਕਟਿ ਭਾਥਾ। ਚਾਰੁ ਚਾਪ ਸਰ ਸੋਹਤ ਹਾਥਾ ॥
ਤਨ ਅਨੁਹਰਤ ਸੁਚਂਦਨ ਖੋਰੀ। ਸ੍ਯਾਮਲ ਗੌਰ ਮਨੋਹਰ ਜੋਰੀ ॥
ਕੇਹਰਿ ਕਂਧਰ ਬਾਹੁ ਬਿਸਾਲਾ। ਉਰ ਅਤਿ ਰੁਚਿਰ ਨਾਗਮਨਿ ਮਾਲਾ ॥
ਸੁਭਗ ਸੋਨ ਸਰਸੀਰੁਹ ਲੋਚਨ। ਬਦਨ ਮਯਂਕ ਤਾਪਤ੍ਰਯ ਮੋਚਨ ॥
ਕਾਨਨ੍ਹਿ ਕਨਕ ਫੂਲ ਛਬਿ ਦੇਹੀਂ। ਚਿਤਵਤ ਚਿਤਹਿ ਚੋਰਿ ਜਨੁ ਲੇਹੀਮ੍ ॥
ਚਿਤਵਨਿ ਚਾਰੁ ਭ੍ਰੁਰੁਇਕੁਟਿ ਬਰ ਬਾਁਕੀ। ਤਿਲਕ ਰੇਖਾ ਸੋਭਾ ਜਨੁ ਚਾਁਕੀ ॥

ਦੋ. ਰੁਚਿਰ ਚੌਤਨੀਂ ਸੁਭਗ ਸਿਰ ਮੇਚਕ ਕੁਂਚਿਤ ਕੇਸ।
ਨਖ ਸਿਖ ਸੁਂਦਰ ਬਂਧੁ ਦੌ ਸੋਭਾ ਸਕਲ ਸੁਦੇਸ ॥ 219 ॥

ਦੇਖਨ ਨਗਰੁ ਭੂਪਸੁਤ ਆਏ। ਸਮਾਚਾਰ ਪੁਰਬਾਸਿਂਹ ਪਾਏ ॥
ਧਾਏ ਧਾਮ ਕਾਮ ਸਬ ਤ੍ਯਾਗੀ। ਮਨਹੁ ਰਂਕ ਨਿਧਿ ਲੂਟਨ ਲਾਗੀ ॥
ਨਿਰਖਿ ਸਹਜ ਸੁਂਦਰ ਦੌ ਭਾਈ। ਹੋਹਿਂ ਸੁਖੀ ਲੋਚਨ ਫਲ ਪਾਈ ॥
ਜੁਬਤੀਂ ਭਵਨ ਝਰੋਖਨ੍ਹਿ ਲਾਗੀਂ। ਨਿਰਖਹਿਂ ਰਾਮ ਰੂਪ ਅਨੁਰਾਗੀਮ੍ ॥
ਕਹਹਿਂ ਪਰਸਪਰ ਬਚਨ ਸਪ੍ਰੀਤੀ। ਸਖਿ ਇਨ੍ਹ ਕੋਟਿ ਕਾਮ ਛਬਿ ਜੀਤੀ ॥
ਸੁਰ ਨਰ ਅਸੁਰ ਨਾਗ ਮੁਨਿ ਮਾਹੀਂ। ਸੋਭਾ ਅਸਿ ਕਹੁਁ ਸੁਨਿਅਤਿ ਨਾਹੀਮ੍ ॥
ਬਿਸ਼੍ਨੁ ਚਾਰਿ ਭੁਜ ਬਿਘਿ ਮੁਖ ਚਾਰੀ। ਬਿਕਟ ਬੇਸ਼ ਮੁਖ ਪਂਚ ਪੁਰਾਰੀ ॥
ਅਪਰ ਦੇਉ ਅਸ ਕੌ ਨ ਆਹੀ। ਯਹ ਛਬਿ ਸਖਿ ਪਟਤਰਿਅ ਜਾਹੀ ॥

ਦੋ. ਬਯ ਕਿਸੋਰ ਸੁਸ਼ਮਾ ਸਦਨ ਸ੍ਯਾਮ ਗੌਰ ਸੁਖ ਧਾਮ ।
ਅਂਗ ਅਂਗ ਪਰ ਵਾਰਿਅਹਿਂ ਕੋਟਿ ਕੋਟਿ ਸਤ ਕਾਮ ॥ 220 ॥

ਕਹਹੁ ਸਖੀ ਅਸ ਕੋ ਤਨੁਧਾਰੀ। ਜੋ ਨ ਮੋਹ ਯਹ ਰੂਪ ਨਿਹਾਰੀ ॥
ਕੌ ਸਪ੍ਰੇਮ ਬੋਲੀ ਮ੍ਰੁਰੁਇਦੁ ਬਾਨੀ। ਜੋ ਮੈਂ ਸੁਨਾ ਸੋ ਸੁਨਹੁ ਸਯਾਨੀ ॥
ਏ ਦੋਊ ਦਸਰਥ ਕੇ ਢੋਟਾ। ਬਾਲ ਮਰਾਲਨ੍ਹਿ ਕੇ ਕਲ ਜੋਟਾ ॥
ਮੁਨਿ ਕੌਸਿਕ ਮਖ ਕੇ ਰਖਵਾਰੇ। ਜਿਨ੍ਹ ਰਨ ਅਜਿਰ ਨਿਸਾਚਰ ਮਾਰੇ ॥
ਸ੍ਯਾਮ ਗਾਤ ਕਲ ਕਂਜ ਬਿਲੋਚਨ। ਜੋ ਮਾਰੀਚ ਸੁਭੁਜ ਮਦੁ ਮੋਚਨ ॥
ਕੌਸਲ੍ਯਾ ਸੁਤ ਸੋ ਸੁਖ ਖਾਨੀ। ਨਾਮੁ ਰਾਮੁ ਧਨੁ ਸਾਯਕ ਪਾਨੀ ॥
ਗੌਰ ਕਿਸੋਰ ਬੇਸ਼ੁ ਬਰ ਕਾਛੇਂ। ਕਰ ਸਰ ਚਾਪ ਰਾਮ ਕੇ ਪਾਛੇਮ੍ ॥
ਲਛਿਮਨੁ ਨਾਮੁ ਰਾਮ ਲਘੁ ਭ੍ਰਾਤਾ। ਸੁਨੁ ਸਖਿ ਤਾਸੁ ਸੁਮਿਤ੍ਰਾ ਮਾਤਾ ॥

ਦੋ. ਬਿਪ੍ਰਕਾਜੁ ਕਰਿ ਬਂਧੁ ਦੌ ਮਗ ਮੁਨਿਬਧੂ ਉਧਾਰਿ।
ਆਏ ਦੇਖਨ ਚਾਪਮਖ ਸੁਨਿ ਹਰਸ਼ੀਂ ਸਬ ਨਾਰਿ ॥ 221 ॥

ਦੇਖਿ ਰਾਮ ਛਬਿ ਕੌ ਏਕ ਕਹੀ। ਜੋਗੁ ਜਾਨਕਿਹਿ ਯਹ ਬਰੁ ਅਹੀ ॥
ਜੌ ਸਖਿ ਇਨ੍ਹਹਿ ਦੇਖ ਨਰਨਾਹੂ। ਪਨ ਪਰਿਹਰਿ ਹਠਿ ਕਰਿ ਬਿਬਾਹੂ ॥
ਕੌ ਕਹ ਏ ਭੂਪਤਿ ਪਹਿਚਾਨੇ। ਮੁਨਿ ਸਮੇਤ ਸਾਦਰ ਸਨਮਾਨੇ ॥
ਸਖਿ ਪਰਂਤੁ ਪਨੁ ਰਾਉ ਨ ਤਜੀ। ਬਿਧਿ ਬਸ ਹਠਿ ਅਬਿਬੇਕਹਿ ਭਜੀ ॥
ਕੌ ਕਹ ਜੌਂ ਭਲ ਅਹਿ ਬਿਧਾਤਾ। ਸਬ ਕਹਁ ਸੁਨਿਅ ਉਚਿਤ ਫਲਦਾਤਾ ॥
ਤੌ ਜਾਨਕਿਹਿ ਮਿਲਿਹਿ ਬਰੁ ਏਹੂ। ਨਾਹਿਨ ਆਲਿ ਇਹਾਁ ਸਂਦੇਹੂ ॥
ਜੌ ਬਿਧਿ ਬਸ ਅਸ ਬਨੈ ਸਁਜੋਗੂ। ਤੌ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤਕ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਯ ਹੋਇ ਸਬ ਲੋਗੂ ॥
ਸਖਿ ਹਮਰੇਂ ਆਰਤਿ ਅਤਿ ਤਾਤੇਂ। ਕਬਹੁਁਕ ਏ ਆਵਹਿਂ ਏਹਿ ਨਾਤੇਮ੍ ॥

ਦੋ. ਨਾਹਿਂ ਤ ਹਮ ਕਹੁਁ ਸੁਨਹੁ ਸਖਿ ਇਨ੍ਹ ਕਰ ਦਰਸਨੁ ਦੂਰਿ।
ਯਹ ਸਂਘਟੁ ਤਬ ਹੋਇ ਜਬ ਪੁਨ੍ਯ ਪੁਰਾਕ੍ਰੁਰੁਇਤ ਭੂਰਿ ॥ 222 ॥

ਬੋਲੀ ਅਪਰ ਕਹੇਹੁ ਸਖਿ ਨੀਕਾ। ਏਹਿਂ ਬਿਆਹ ਅਤਿ ਹਿਤ ਸਬਹੀਂ ਕਾ ॥
ਕੌ ਕਹ ਸਂਕਰ ਚਾਪ ਕਠੋਰਾ। ਏ ਸ੍ਯਾਮਲ ਮ੍ਰੁਰੁਇਦੁਗਾਤ ਕਿਸੋਰਾ ॥
ਸਬੁ ਅਸਮਂਜਸ ਅਹਿ ਸਯਾਨੀ। ਯਹ ਸੁਨਿ ਅਪਰ ਕਹਿ ਮ੍ਰੁਰੁਇਦੁ ਬਾਨੀ ॥
ਸਖਿ ਇਨ੍ਹ ਕਹਁ ਕੌ ਕੌ ਅਸ ਕਹਹੀਂ। ਬਡ਼ ਪ੍ਰਭਾਉ ਦੇਖਤ ਲਘੁ ਅਹਹੀਮ੍ ॥
ਪਰਸਿ ਜਾਸੁ ਪਦ ਪਂਕਜ ਧੂਰੀ। ਤਰੀ ਅਹਲ੍ਯਾ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤ ਅਘ ਭੂਰੀ ॥
ਸੋ ਕਿ ਰਹਿਹਿ ਬਿਨੁ ਸਿਵਧਨੁ ਤੋਰੇਂ। ਯਹ ਪ੍ਰਤੀਤਿ ਪਰਿਹਰਿਅ ਨ ਭੋਰੇਮ੍ ॥
ਜੇਹਿਂ ਬਿਰਂਚਿ ਰਚਿ ਸੀਯ ਸਁਵਾਰੀ। ਤੇਹਿਂ ਸ੍ਯਾਮਲ ਬਰੁ ਰਚੇਉ ਬਿਚਾਰੀ ॥
ਤਾਸੁ ਬਚਨ ਸੁਨਿ ਸਬ ਹਰਸ਼ਾਨੀਂ। ਐਸੇਇ ਹੌ ਕਹਹਿਂ ਮੁਦੁ ਬਾਨੀ ॥

ਦੋ. ਹਿਯਁ ਹਰਸ਼ਹਿਂ ਬਰਸ਼ਹਿਂ ਸੁਮਨ ਸੁਮੁਖਿ ਸੁਲੋਚਨਿ ਬ੍ਰੁਰੁਇਂਦ।
ਜਾਹਿਂ ਜਹਾਁ ਜਹਁ ਬਂਧੁ ਦੌ ਤਹਁ ਤਹਁ ਪਰਮਾਨਂਦ ॥ 223 ॥

ਪੁਰ ਪੂਰਬ ਦਿਸਿ ਗੇ ਦੌ ਭਾਈ। ਜਹਁ ਧਨੁਮਖ ਹਿਤ ਭੂਮਿ ਬਨਾਈ ॥
ਅਤਿ ਬਿਸ੍ਤਾਰ ਚਾਰੁ ਗਚ ਢਾਰੀ। ਬਿਮਲ ਬੇਦਿਕਾ ਰੁਚਿਰ ਸਁਵਾਰੀ ॥
ਚਹੁਁ ਦਿਸਿ ਕਂਚਨ ਮਂਚ ਬਿਸਾਲਾ। ਰਚੇ ਜਹਾਁ ਬੇਠਹਿਂ ਮਹਿਪਾਲਾ ॥
ਤੇਹਿ ਪਾਛੇਂ ਸਮੀਪ ਚਹੁਁ ਪਾਸਾ। ਅਪਰ ਮਂਚ ਮਂਡਲੀ ਬਿਲਾਸਾ ॥
ਕਛੁਕ ਊਁਚਿ ਸਬ ਭਾਁਤਿ ਸੁਹਾਈ। ਬੈਠਹਿਂ ਨਗਰ ਲੋਗ ਜਹਁ ਜਾਈ ॥
ਤਿਨ੍ਹ ਕੇ ਨਿਕਟ ਬਿਸਾਲ ਸੁਹਾਏ। ਧਵਲ ਧਾਮ ਬਹੁਬਰਨ ਬਨਾਏ ॥
ਜਹਁ ਬੈਂਠੈਂ ਦੇਖਹਿਂ ਸਬ ਨਾਰੀ। ਜਥਾ ਜੋਗੁ ਨਿਜ ਕੁਲ ਅਨੁਹਾਰੀ ॥
ਪੁਰ ਬਾਲਕ ਕਹਿ ਕਹਿ ਮ੍ਰੁਰੁਇਦੁ ਬਚਨਾ। ਸਾਦਰ ਪ੍ਰਭੁਹਿ ਦੇਖਾਵਹਿਂ ਰਚਨਾ ॥

ਦੋ. ਸਬ ਸਿਸੁ ਏਹਿ ਮਿਸ ਪ੍ਰੇਮਬਸ ਪਰਸਿ ਮਨੋਹਰ ਗਾਤ।
ਤਨ ਪੁਲਕਹਿਂ ਅਤਿ ਹਰਸ਼ੁ ਹਿਯਁ ਦੇਖਿ ਦੇਖਿ ਦੌ ਭ੍ਰਾਤ ॥ 224 ॥

ਸਿਸੁ ਸਬ ਰਾਮ ਪ੍ਰੇਮਬਸ ਜਾਨੇ। ਪ੍ਰੀਤਿ ਸਮੇਤ ਨਿਕੇਤ ਬਖਾਨੇ ॥
ਨਿਜ ਨਿਜ ਰੁਚਿ ਸਬ ਲੇਂਹਿਂ ਬੋਲਾਈ। ਸਹਿਤ ਸਨੇਹ ਜਾਹਿਂ ਦੌ ਭਾਈ ॥
ਰਾਮ ਦੇਖਾਵਹਿਂ ਅਨੁਜਹਿ ਰਚਨਾ। ਕਹਿ ਮ੍ਰੁਰੁਇਦੁ ਮਧੁਰ ਮਨੋਹਰ ਬਚਨਾ ॥
ਲਵ ਨਿਮੇਸ਼ ਮਹਁ ਭੁਵਨ ਨਿਕਾਯਾ। ਰਚਿ ਜਾਸੁ ਅਨੁਸਾਸਨ ਮਾਯਾ ॥
ਭਗਤਿ ਹੇਤੁ ਸੋਇ ਦੀਨਦਯਾਲਾ। ਚਿਤਵਤ ਚਕਿਤ ਧਨੁਸ਼ ਮਖਸਾਲਾ ॥
ਕੌਤੁਕ ਦੇਖਿ ਚਲੇ ਗੁਰੁ ਪਾਹੀਂ। ਜਾਨਿ ਬਿਲਂਬੁ ਤ੍ਰਾਸ ਮਨ ਮਾਹੀਮ੍ ॥
ਜਾਸੁ ਤ੍ਰਾਸ ਡਰ ਕਹੁਁ ਡਰ ਹੋਈ। ਭਜਨ ਪ੍ਰਭਾਉ ਦੇਖਾਵਤ ਸੋਈ ॥
ਕਹਿ ਬਾਤੇਂ ਮ੍ਰੁਰੁਇਦੁ ਮਧੁਰ ਸੁਹਾਈਂ। ਕਿਏ ਬਿਦਾ ਬਾਲਕ ਬਰਿਆਈ ॥

ਦੋ. ਸਭਯ ਸਪ੍ਰੇਮ ਬਿਨੀਤ ਅਤਿ ਸਕੁਚ ਸਹਿਤ ਦੌ ਭਾਇ।
ਗੁਰ ਪਦ ਪਂਕਜ ਨਾਇ ਸਿਰ ਬੈਠੇ ਆਯਸੁ ਪਾਇ ॥ 225 ॥

ਨਿਸਿ ਪ੍ਰਬੇਸ ਮੁਨਿ ਆਯਸੁ ਦੀਨ੍ਹਾ। ਸਬਹੀਂ ਸਂਧ੍ਯਾਬਂਦਨੁ ਕੀਨ੍ਹਾ ॥
ਕਹਤ ਕਥਾ ਇਤਿਹਾਸ ਪੁਰਾਨੀ। ਰੁਚਿਰ ਰਜਨਿ ਜੁਗ ਜਾਮ ਸਿਰਾਨੀ ॥
ਮੁਨਿਬਰ ਸਯਨ ਕੀਨ੍ਹਿ ਤਬ ਜਾਈ। ਲਗੇ ਚਰਨ ਚਾਪਨ ਦੌ ਭਾਈ ॥
ਜਿਨ੍ਹ ਕੇ ਚਰਨ ਸਰੋਰੁਹ ਲਾਗੀ। ਕਰਤ ਬਿਬਿਧ ਜਪ ਜੋਗ ਬਿਰਾਗੀ ॥
ਤੇਇ ਦੌ ਬਂਧੁ ਪ੍ਰੇਮ ਜਨੁ ਜੀਤੇ। ਗੁਰ ਪਦ ਕਮਲ ਪਲੋਟਤ ਪ੍ਰੀਤੇ ॥
ਬਾਰਬਾਰ ਮੁਨਿ ਅਗ੍ਯਾ ਦੀਨ੍ਹੀ। ਰਘੁਬਰ ਜਾਇ ਸਯਨ ਤਬ ਕੀਨ੍ਹੀ ॥
ਚਾਪਤ ਚਰਨ ਲਖਨੁ ਉਰ ਲਾਏਁ। ਸਭਯ ਸਪ੍ਰੇਮ ਪਰਮ ਸਚੁ ਪਾਏਁ ॥
ਪੁਨਿ ਪੁਨਿ ਪ੍ਰਭੁ ਕਹ ਸੋਵਹੁ ਤਾਤਾ। ਪੌਢ਼ਏ ਧਰਿ ਉਰ ਪਦ ਜਲਜਾਤਾ ॥

ਦੋ. ਉਠੇ ਲਖਨ ਨਿਸਿ ਬਿਗਤ ਸੁਨਿ ਅਰੁਨਸਿਖਾ ਧੁਨਿ ਕਾਨ ॥
ਗੁਰ ਤੇਂ ਪਹਿਲੇਹਿਂ ਜਗਤਪਤਿ ਜਾਗੇ ਰਾਮੁ ਸੁਜਾਨ ॥ 226 ॥

ਸਕਲ ਸੌਚ ਕਰਿ ਜਾਇ ਨਹਾਏ। ਨਿਤ੍ਯ ਨਿਬਾਹਿ ਮੁਨਿਹਿ ਸਿਰ ਨਾਏ ॥
ਸਮਯ ਜਾਨਿ ਗੁਰ ਆਯਸੁ ਪਾਈ। ਲੇਨ ਪ੍ਰਸੂਨ ਚਲੇ ਦੌ ਭਾਈ ॥
ਭੂਪ ਬਾਗੁ ਬਰ ਦੇਖੇਉ ਜਾਈ। ਜਹਁ ਬਸਂਤ ਰਿਤੁ ਰਹੀ ਲੋਭਾਈ ॥
ਲਾਗੇ ਬਿਟਪ ਮਨੋਹਰ ਨਾਨਾ। ਬਰਨ ਬਰਨ ਬਰ ਬੇਲਿ ਬਿਤਾਨਾ ॥
ਨਵ ਪਲ੍ਲਵ ਫਲ ਸੁਮਾਨ ਸੁਹਾਏ। ਨਿਜ ਸਂਪਤਿ ਸੁਰ ਰੂਖ ਲਜਾਏ ॥
ਚਾਤਕ ਕੋਕਿਲ ਕੀਰ ਚਕੋਰਾ। ਕੂਜਤ ਬਿਹਗ ਨਟਤ ਕਲ ਮੋਰਾ ॥
ਮਧ੍ਯ ਬਾਗ ਸਰੁ ਸੋਹ ਸੁਹਾਵਾ। ਮਨਿ ਸੋਪਾਨ ਬਿਚਿਤ੍ਰ ਬਨਾਵਾ ॥
ਬਿਮਲ ਸਲਿਲੁ ਸਰਸਿਜ ਬਹੁਰਂਗਾ। ਜਲਖਗ ਕੂਜਤ ਗੁਂਜਤ ਭ੍ਰੁਰੁਇਂਗਾ ॥

ਦੋ. ਬਾਗੁ ਤਡ਼ਆਗੁ ਬਿਲੋਕਿ ਪ੍ਰਭੁ ਹਰਸ਼ੇ ਬਂਧੁ ਸਮੇਤ।
ਪਰਮ ਰਮ੍ਯ ਆਰਾਮੁ ਯਹੁ ਜੋ ਰਾਮਹਿ ਸੁਖ ਦੇਤ ॥ 227 ॥

ਚਹੁਁ ਦਿਸਿ ਚਿਤਿ ਪੂਁਛਿ ਮਾਲਿਗਨ। ਲਗੇ ਲੇਨ ਦਲ ਫੂਲ ਮੁਦਿਤ ਮਨ ॥
ਤੇਹਿ ਅਵਸਰ ਸੀਤਾ ਤਹਁ ਆਈ। ਗਿਰਿਜਾ ਪੂਜਨ ਜਨਨਿ ਪਠਾਈ ॥
ਸਂਗ ਸਖੀਂ ਸਬ ਸੁਭਗ ਸਯਾਨੀ। ਗਾਵਹਿਂ ਗੀਤ ਮਨੋਹਰ ਬਾਨੀ ॥
ਸਰ ਸਮੀਪ ਗਿਰਿਜਾ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹ ਸੋਹਾ। ਬਰਨਿ ਨ ਜਾਇ ਦੇਖਿ ਮਨੁ ਮੋਹਾ ॥
ਮਜ੍ਜਨੁ ਕਰਿ ਸਰ ਸਖਿਨ੍ਹ ਸਮੇਤਾ। ਗੀ ਮੁਦਿਤ ਮਨ ਗੌਰਿ ਨਿਕੇਤਾ ॥
ਪੂਜਾ ਕੀਨ੍ਹਿ ਅਧਿਕ ਅਨੁਰਾਗਾ। ਨਿਜ ਅਨੁਰੂਪ ਸੁਭਗ ਬਰੁ ਮਾਗਾ ॥
ਏਕ ਸਖੀ ਸਿਯ ਸਂਗੁ ਬਿਹਾਈ। ਗੀ ਰਹੀ ਦੇਖਨ ਫੁਲਵਾਈ ॥
ਤੇਹਿ ਦੌ ਬਂਧੁ ਬਿਲੋਕੇ ਜਾਈ। ਪ੍ਰੇਮ ਬਿਬਸ ਸੀਤਾ ਪਹਿਂ ਆਈ ॥

ਦੋ. ਤਾਸੁ ਦਸਾ ਦੇਖਿ ਸਖਿਨ੍ਹ ਪੁਲਕ ਗਾਤ ਜਲੁ ਨੈਨ।
ਕਹੁ ਕਾਰਨੁ ਨਿਜ ਹਰਸ਼ ਕਰ ਪੂਛਹਿ ਸਬ ਮ੍ਰੁਰੁਇਦੁ ਬੈਨ ॥ 228 ॥

ਦੇਖਨ ਬਾਗੁ ਕੁਅਁਰ ਦੁਇ ਆਏ। ਬਯ ਕਿਸੋਰ ਸਬ ਭਾਁਤਿ ਸੁਹਾਏ ॥
ਸ੍ਯਾਮ ਗੌਰ ਕਿਮਿ ਕਹੌਂ ਬਖਾਨੀ। ਗਿਰਾ ਅਨਯਨ ਨਯਨ ਬਿਨੁ ਬਾਨੀ ॥
ਸੁਨਿ ਹਰਸ਼ੀਁ ਸਬ ਸਖੀਂ ਸਯਾਨੀ। ਸਿਯ ਹਿਯਁ ਅਤਿ ਉਤਕਂਠਾ ਜਾਨੀ ॥
ਏਕ ਕਹਿ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪਸੁਤ ਤੇਇ ਆਲੀ। ਸੁਨੇ ਜੇ ਮੁਨਿ ਸਁਗ ਆਏ ਕਾਲੀ ॥
ਜਿਨ੍ਹ ਨਿਜ ਰੂਪ ਮੋਹਨੀ ਡਾਰੀ। ਕੀਨ੍ਹ ਸ੍ਵਬਸ ਨਗਰ ਨਰ ਨਾਰੀ ॥
ਬਰਨਤ ਛਬਿ ਜਹਁ ਤਹਁ ਸਬ ਲੋਗੂ। ਅਵਸਿ ਦੇਖਿਅਹਿਂ ਦੇਖਨ ਜੋਗੂ ॥
ਤਾਸੁ ਵਚਨ ਅਤਿ ਸਿਯਹਿ ਸੁਹਾਨੇ। ਦਰਸ ਲਾਗਿ ਲੋਚਨ ਅਕੁਲਾਨੇ ॥
ਚਲੀ ਅਗ੍ਰ ਕਰਿ ਪ੍ਰਿਯ ਸਖਿ ਸੋਈ। ਪ੍ਰੀਤਿ ਪੁਰਾਤਨ ਲਖਿ ਨ ਕੋਈ ॥

ਦੋ. ਸੁਮਿਰਿ ਸੀਯ ਨਾਰਦ ਬਚਨ ਉਪਜੀ ਪ੍ਰੀਤਿ ਪੁਨੀਤ ॥
ਚਕਿਤ ਬਿਲੋਕਤਿ ਸਕਲ ਦਿਸਿ ਜਨੁ ਸਿਸੁ ਮ੍ਰੁਰੁਇਗੀ ਸਭੀਤ ॥ 229 ॥

ਕਂਕਨ ਕਿਂਕਿਨਿ ਨੂਪੁਰ ਧੁਨਿ ਸੁਨਿ। ਕਹਤ ਲਖਨ ਸਨ ਰਾਮੁ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਗੁਨਿ ॥
ਮਾਨਹੁਁ ਮਦਨ ਦੁਂਦੁਭੀ ਦੀਨ੍ਹੀ ॥ ਮਨਸਾ ਬਿਸ੍ਵ ਬਿਜਯ ਕਹਁ ਕੀਨ੍ਹੀ ॥
ਅਸ ਕਹਿ ਫਿਰਿ ਚਿਤੇ ਤੇਹਿ ਓਰਾ। ਸਿਯ ਮੁਖ ਸਸਿ ਭੇ ਨਯਨ ਚਕੋਰਾ ॥
ਭੇ ਬਿਲੋਚਨ ਚਾਰੁ ਅਚਂਚਲ। ਮਨਹੁਁ ਸਕੁਚਿ ਨਿਮਿ ਤਜੇ ਦਿਗਂਚਲ ॥
ਦੇਖਿ ਸੀਯ ਸੋਭਾ ਸੁਖੁ ਪਾਵਾ। ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਸਰਾਹਤ ਬਚਨੁ ਨ ਆਵਾ ॥
ਜਨੁ ਬਿਰਂਚਿ ਸਬ ਨਿਜ ਨਿਪੁਨਾਈ। ਬਿਰਚਿ ਬਿਸ੍ਵ ਕਹਁ ਪ੍ਰਗਟਿ ਦੇਖਾਈ ॥
ਸੁਂਦਰਤਾ ਕਹੁਁ ਸੁਂਦਰ ਕਰੀ। ਛਬਿਗ੍ਰੁਰੁਇਹਁ ਦੀਪਸਿਖਾ ਜਨੁ ਬਰੀ ॥
ਸਬ ਉਪਮਾ ਕਬਿ ਰਹੇ ਜੁਠਾਰੀ। ਕੇਹਿਂ ਪਟਤਰੌਂ ਬਿਦੇਹਕੁਮਾਰੀ ॥

ਦੋ. ਸਿਯ ਸੋਭਾ ਹਿਯਁ ਬਰਨਿ ਪ੍ਰਭੁ ਆਪਨਿ ਦਸਾ ਬਿਚਾਰਿ।
ਬੋਲੇ ਸੁਚਿ ਮਨ ਅਨੁਜ ਸਨ ਬਚਨ ਸਮਯ ਅਨੁਹਾਰਿ ॥ 230 ॥

ਤਾਤ ਜਨਕਤਨਯਾ ਯਹ ਸੋਈ। ਧਨੁਸ਼ਜਗ੍ਯ ਜੇਹਿ ਕਾਰਨ ਹੋਈ ॥
ਪੂਜਨ ਗੌਰਿ ਸਖੀਂ ਲੈ ਆਈ। ਕਰਤ ਪ੍ਰਕਾਸੁ ਫਿਰਿ ਫੁਲਵਾਈ ॥
ਜਾਸੁ ਬਿਲੋਕਿ ਅਲੋਕਿਕ ਸੋਭਾ। ਸਹਜ ਪੁਨੀਤ ਮੋਰ ਮਨੁ ਛੋਭਾ ॥
ਸੋ ਸਬੁ ਕਾਰਨ ਜਾਨ ਬਿਧਾਤਾ। ਫਰਕਹਿਂ ਸੁਭਦ ਅਂਗ ਸੁਨੁ ਭ੍ਰਾਤਾ ॥
ਰਘੁਬਂਸਿਂਹ ਕਰ ਸਹਜ ਸੁਭ੍AU। ਮਨੁ ਕੁਪਂਥ ਪਗੁ ਧਰਿ ਨ ਕ੍AU ॥
ਮੋਹਿ ਅਤਿਸਯ ਪ੍ਰਤੀਤਿ ਮਨ ਕੇਰੀ। ਜੇਹਿਂ ਸਪਨੇਹੁਁ ਪਰਨਾਰਿ ਨ ਹੇਰੀ ॥
ਜਿਨ੍ਹ ਕੈ ਲਹਹਿਂ ਨ ਰਿਪੁ ਰਨ ਪੀਠੀ। ਨਹਿਂ ਪਾਵਹਿਂ ਪਰਤਿਯ ਮਨੁ ਡੀਠੀ ॥
ਮਂਗਨ ਲਹਹਿ ਨ ਜਿਨ੍ਹ ਕੈ ਨਾਹੀਂ। ਤੇ ਨਰਬਰ ਥੋਰੇ ਜਗ ਮਾਹੀਮ੍ ॥

ਦੋ. ਕਰਤ ਬਤਕਹਿ ਅਨੁਜ ਸਨ ਮਨ ਸਿਯ ਰੂਪ ਲੋਭਾਨ।
ਮੁਖ ਸਰੋਜ ਮਕਰਂਦ ਛਬਿ ਕਰਿ ਮਧੁਪ ਇਵ ਪਾਨ ॥ 231 ॥

ਚਿਤਵਹਿ ਚਕਿਤ ਚਹੂਁ ਦਿਸਿ ਸੀਤਾ। ਕਹਁ ਗੇ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪਕਿਸੋਰ ਮਨੁ ਚਿਂਤਾ ॥
ਜਹਁ ਬਿਲੋਕ ਮ੍ਰੁਰੁਇਗ ਸਾਵਕ ਨੈਨੀ। ਜਨੁ ਤਹਁ ਬਰਿਸ ਕਮਲ ਸਿਤ ਸ਼੍ਰੇਨੀ ॥
ਲਤਾ ਓਟ ਤਬ ਸਖਿਨ੍ਹ ਲਖਾਏ। ਸ੍ਯਾਮਲ ਗੌਰ ਕਿਸੋਰ ਸੁਹਾਏ ॥
ਦੇਖਿ ਰੂਪ ਲੋਚਨ ਲਲਚਾਨੇ। ਹਰਸ਼ੇ ਜਨੁ ਨਿਜ ਨਿਧਿ ਪਹਿਚਾਨੇ ॥
ਥਕੇ ਨਯਨ ਰਘੁਪਤਿ ਛਬਿ ਦੇਖੇਂ। ਪਲਕਨ੍ਹਿਹੂਁ ਪਰਿਹਰੀਂ ਨਿਮੇਸ਼ੇਮ੍ ॥
ਅਧਿਕ ਸਨੇਹਁ ਦੇਹ ਭੈ ਭੋਰੀ। ਸਰਦ ਸਸਿਹਿ ਜਨੁ ਚਿਤਵ ਚਕੋਰੀ ॥
ਲੋਚਨ ਮਗ ਰਾਮਹਿ ਉਰ ਆਨੀ। ਦੀਨ੍ਹੇ ਪਲਕ ਕਪਾਟ ਸਯਾਨੀ ॥
ਜਬ ਸਿਯ ਸਖਿਨ੍ਹ ਪ੍ਰੇਮਬਸ ਜਾਨੀ। ਕਹਿ ਨ ਸਕਹਿਂ ਕਛੁ ਮਨ ਸਕੁਚਾਨੀ ॥

ਦੋ. ਲਤਾਭਵਨ ਤੇਂ ਪ੍ਰਗਟ ਭੇ ਤੇਹਿ ਅਵਸਰ ਦੌ ਭਾਇ।
ਨਿਕਸੇ ਜਨੁ ਜੁਗ ਬਿਮਲ ਬਿਧੁ ਜਲਦ ਪਟਲ ਬਿਲਗਾਇ ॥ 232 ॥

ਸੋਭਾ ਸੀਵਁ ਸੁਭਗ ਦੌ ਬੀਰਾ। ਨੀਲ ਪੀਤ ਜਲਜਾਭ ਸਰੀਰਾ ॥
ਮੋਰਪਂਖ ਸਿਰ ਸੋਹਤ ਨੀਕੇ। ਗੁਚ੍ਛ ਬੀਚ ਬਿਚ ਕੁਸੁਮ ਕਲੀ ਕੇ ॥
ਭਾਲ ਤਿਲਕ ਸ਼੍ਰਮਬਿਂਦੁ ਸੁਹਾਏ। ਸ਼੍ਰਵਨ ਸੁਭਗ ਭੂਸ਼ਨ ਛਬਿ ਛਾਏ ॥
ਬਿਕਟ ਭ੍ਰੁਰੁਇਕੁਟਿ ਕਚ ਘੂਘਰਵਾਰੇ। ਨਵ ਸਰੋਜ ਲੋਚਨ ਰਤਨਾਰੇ ॥
ਚਾਰੁ ਚਿਬੁਕ ਨਾਸਿਕਾ ਕਪੋਲਾ। ਹਾਸ ਬਿਲਾਸ ਲੇਤ ਮਨੁ ਮੋਲਾ ॥
ਮੁਖਛਬਿ ਕਹਿ ਨ ਜਾਇ ਮੋਹਿ ਪਾਹੀਂ। ਜੋ ਬਿਲੋਕਿ ਬਹੁ ਕਾਮ ਲਜਾਹੀਮ੍ ॥
ਉਰ ਮਨਿ ਮਾਲ ਕਂਬੁ ਕਲ ਗੀਵਾ। ਕਾਮ ਕਲਭ ਕਰ ਭੁਜ ਬਲਸੀਂਵਾ ॥
ਸੁਮਨ ਸਮੇਤ ਬਾਮ ਕਰ ਦੋਨਾ। ਸਾਵਁਰ ਕੁਅਁਰ ਸਖੀ ਸੁਠਿ ਲੋਨਾ ॥

ਦੋ. ਕੇਹਰਿ ਕਟਿ ਪਟ ਪੀਤ ਧਰ ਸੁਸ਼ਮਾ ਸੀਲ ਨਿਧਾਨ।
ਦੇਖਿ ਭਾਨੁਕੁਲਭੂਸ਼ਨਹਿ ਬਿਸਰਾ ਸਖਿਨ੍ਹ ਅਪਾਨ ॥ 233 ॥

ਧਰਿ ਧੀਰਜੁ ਏਕ ਆਲਿ ਸਯਾਨੀ। ਸੀਤਾ ਸਨ ਬੋਲੀ ਗਹਿ ਪਾਨੀ ॥
ਬਹੁਰਿ ਗੌਰਿ ਕਰ ਧ੍ਯਾਨ ਕਰੇਹੂ। ਭੂਪਕਿਸੋਰ ਦੇਖਿ ਕਿਨ ਲੇਹੂ ॥
ਸਕੁਚਿ ਸੀਯਁ ਤਬ ਨਯਨ ਉਘਾਰੇ। ਸਨਮੁਖ ਦੌ ਰਘੁਸਿਂਘ ਨਿਹਾਰੇ ॥
ਨਖ ਸਿਖ ਦੇਖਿ ਰਾਮ ਕੈ ਸੋਭਾ। ਸੁਮਿਰਿ ਪਿਤਾ ਪਨੁ ਮਨੁ ਅਤਿ ਛੋਭਾ ॥
ਪਰਬਸ ਸਖਿਨ੍ਹ ਲਖੀ ਜਬ ਸੀਤਾ। ਭਯੁ ਗਹਰੁ ਸਬ ਕਹਹਿ ਸਭੀਤਾ ॥
ਪੁਨਿ ਆਉਬ ਏਹਿ ਬੇਰਿਆਁ ਕਾਲੀ। ਅਸ ਕਹਿ ਮਨ ਬਿਹਸੀ ਏਕ ਆਲੀ ॥
ਗੂਢ਼ ਗਿਰਾ ਸੁਨਿ ਸਿਯ ਸਕੁਚਾਨੀ। ਭਯੁ ਬਿਲਂਬੁ ਮਾਤੁ ਭਯ ਮਾਨੀ ॥
ਧਰਿ ਬਡ਼ਇ ਧੀਰ ਰਾਮੁ ਉਰ ਆਨੇ। ਫਿਰਿ ਅਪਨਪੁ ਪਿਤੁਬਸ ਜਾਨੇ ॥

ਦੋ. ਦੇਖਨ ਮਿਸ ਮ੍ਰੁਰੁਇਗ ਬਿਹਗ ਤਰੁ ਫਿਰਿ ਬਹੋਰਿ ਬਹੋਰਿ।
ਨਿਰਖਿ ਨਿਰਖਿ ਰਘੁਬੀਰ ਛਬਿ ਬਾਢ਼ਇ ਪ੍ਰੀਤਿ ਨ ਥੋਰਿ ॥ 234 ॥

ਜਾਨਿ ਕਠਿਨ ਸਿਵਚਾਪ ਬਿਸੂਰਤਿ। ਚਲੀ ਰਾਖਿ ਉਰ ਸ੍ਯਾਮਲ ਮੂਰਤਿ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਜਬ ਜਾਤ ਜਾਨਕੀ ਜਾਨੀ। ਸੁਖ ਸਨੇਹ ਸੋਭਾ ਗੁਨ ਖਾਨੀ ॥
ਪਰਮ ਪ੍ਰੇਮਮਯ ਮ੍ਰੁਰੁਇਦੁ ਮਸਿ ਕੀਨ੍ਹੀ। ਚਾਰੁ ਚਿਤ ਭੀਤੀਂ ਲਿਖ ਲੀਨ੍ਹੀ ॥
ਗੀ ਭਵਾਨੀ ਭਵਨ ਬਹੋਰੀ। ਬਂਦਿ ਚਰਨ ਬੋਲੀ ਕਰ ਜੋਰੀ ॥
ਜਯ ਜਯ ਗਿਰਿਬਰਰਾਜ ਕਿਸੋਰੀ। ਜਯ ਮਹੇਸ ਮੁਖ ਚਂਦ ਚਕੋਰੀ ॥
ਜਯ ਗਜ ਬਦਨ ਸ਼ਡ਼ਆਨਨ ਮਾਤਾ। ਜਗਤ ਜਨਨਿ ਦਾਮਿਨਿ ਦੁਤਿ ਗਾਤਾ ॥
ਨਹਿਂ ਤਵ ਆਦਿ ਮਧ੍ਯ ਅਵਸਾਨਾ। ਅਮਿਤ ਪ੍ਰਭਾਉ ਬੇਦੁ ਨਹਿਂ ਜਾਨਾ ॥
ਭਵ ਭਵ ਬਿਭਵ ਪਰਾਭਵ ਕਾਰਿਨਿ। ਬਿਸ੍ਵ ਬਿਮੋਹਨਿ ਸ੍ਵਬਸ ਬਿਹਾਰਿਨਿ ॥

ਦੋ. ਪਤਿਦੇਵਤਾ ਸੁਤੀਯ ਮਹੁਁ ਮਾਤੁ ਪ੍ਰਥਮ ਤਵ ਰੇਖ।
ਮਹਿਮਾ ਅਮਿਤ ਨ ਸਕਹਿਂ ਕਹਿ ਸਹਸ ਸਾਰਦਾ ਸੇਸ਼ ॥ 235 ॥

ਸੇਵਤ ਤੋਹਿ ਸੁਲਭ ਫਲ ਚਾਰੀ। ਬਰਦਾਯਨੀ ਪੁਰਾਰਿ ਪਿਆਰੀ ॥
ਦੇਬਿ ਪੂਜਿ ਪਦ ਕਮਲ ਤੁਮ੍ਹਾਰੇ। ਸੁਰ ਨਰ ਮੁਨਿ ਸਬ ਹੋਹਿਂ ਸੁਖਾਰੇ ॥
ਮੋਰ ਮਨੋਰਥੁ ਜਾਨਹੁ ਨੀਕੇਂ। ਬਸਹੁ ਸਦਾ ਉਰ ਪੁਰ ਸਬਹੀ ਕੇਮ੍ ॥
ਕੀਨ੍ਹੇਉਁ ਪ੍ਰਗਟ ਨ ਕਾਰਨ ਤੇਹੀਂ। ਅਸ ਕਹਿ ਚਰਨ ਗਹੇ ਬੈਦੇਹੀਮ੍ ॥
ਬਿਨਯ ਪ੍ਰੇਮ ਬਸ ਭੀ ਭਵਾਨੀ। ਖਸੀ ਮਾਲ ਮੂਰਤਿ ਮੁਸੁਕਾਨੀ ॥
ਸਾਦਰ ਸਿਯਁ ਪ੍ਰਸਾਦੁ ਸਿਰ ਧਰੇਊ। ਬੋਲੀ ਗੌਰਿ ਹਰਸ਼ੁ ਹਿਯਁ ਭਰੇਊ ॥
ਸੁਨੁ ਸਿਯ ਸਤ੍ਯ ਅਸੀਸ ਹਮਾਰੀ। ਪੂਜਿਹਿ ਮਨ ਕਾਮਨਾ ਤੁਮ੍ਹਾਰੀ ॥
ਨਾਰਦ ਬਚਨ ਸਦਾ ਸੁਚਿ ਸਾਚਾ। ਸੋ ਬਰੁ ਮਿਲਿਹਿ ਜਾਹਿਂ ਮਨੁ ਰਾਚਾ ॥

ਛਂ. ਮਨੁ ਜਾਹਿਂ ਰਾਚੇਉ ਮਿਲਿਹਿ ਸੋ ਬਰੁ ਸਹਜ ਸੁਂਦਰ ਸਾਁਵਰੋ।
ਕਰੁਨਾ ਨਿਧਾਨ ਸੁਜਾਨ ਸੀਲੁ ਸਨੇਹੁ ਜਾਨਤ ਰਾਵਰੋ ॥
ਏਹਿ ਭਾਁਤਿ ਗੌਰਿ ਅਸੀਸ ਸੁਨਿ ਸਿਯ ਸਹਿਤ ਹਿਯਁ ਹਰਸ਼ੀਂ ਅਲੀ।
ਤੁਲਸੀ ਭਵਾਨਿਹਿ ਪੂਜਿ ਪੁਨਿ ਪੁਨਿ ਮੁਦਿਤ ਮਨ ਮਂਦਿਰ ਚਲੀ ॥

ਸੋ. ਜਾਨਿ ਗੌਰਿ ਅਨੁਕੂਲ ਸਿਯ ਹਿਯ ਹਰਸ਼ੁ ਨ ਜਾਇ ਕਹਿ।
ਮਂਜੁਲ ਮਂਗਲ ਮੂਲ ਬਾਮ ਅਂਗ ਫਰਕਨ ਲਗੇ ॥ 236 ॥

ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਸਰਾਹਤ ਸੀਯ ਲੋਨਾਈ। ਗੁਰ ਸਮੀਪ ਗਵਨੇ ਦੌ ਭਾਈ ॥
ਰਾਮ ਕਹਾ ਸਬੁ ਕੌਸਿਕ ਪਾਹੀਂ। ਸਰਲ ਸੁਭਾਉ ਛੁਅਤ ਛਲ ਨਾਹੀਮ੍ ॥
ਸੁਮਨ ਪਾਇ ਮੁਨਿ ਪੂਜਾ ਕੀਨ੍ਹੀ। ਪੁਨਿ ਅਸੀਸ ਦੁਹੁ ਭਾਇਨ੍ਹ ਦੀਨ੍ਹੀ ॥
ਸੁਫਲ ਮਨੋਰਥ ਹੋਹੁਁ ਤੁਮ੍ਹਾਰੇ। ਰਾਮੁ ਲਖਨੁ ਸੁਨਿ ਭੇ ਸੁਖਾਰੇ ॥
ਕਰਿ ਭੋਜਨੁ ਮੁਨਿਬਰ ਬਿਗ੍ਯਾਨੀ। ਲਗੇ ਕਹਨ ਕਛੁ ਕਥਾ ਪੁਰਾਨੀ ॥
ਬਿਗਤ ਦਿਵਸੁ ਗੁਰੁ ਆਯਸੁ ਪਾਈ। ਸਂਧ੍ਯਾ ਕਰਨ ਚਲੇ ਦੌ ਭਾਈ ॥
ਪ੍ਰਾਚੀ ਦਿਸਿ ਸਸਿ ਉਯੁ ਸੁਹਾਵਾ। ਸਿਯ ਮੁਖ ਸਰਿਸ ਦੇਖਿ ਸੁਖੁ ਪਾਵਾ ॥
ਬਹੁਰਿ ਬਿਚਾਰੁ ਕੀਨ੍ਹ ਮਨ ਮਾਹੀਂ। ਸੀਯ ਬਦਨ ਸਮ ਹਿਮਕਰ ਨਾਹੀਮ੍ ॥

ਦੋ. ਜਨਮੁ ਸਿਂਧੁ ਪੁਨਿ ਬਂਧੁ ਬਿਸ਼ੁ ਦਿਨ ਮਲੀਨ ਸਕਲਂਕ।
ਸਿਯ ਮੁਖ ਸਮਤਾ ਪਾਵ ਕਿਮਿ ਚਂਦੁ ਬਾਪੁਰੋ ਰਂਕ ॥ 237 ॥

ਘਟਿ ਬਢ਼ਇ ਬਿਰਹਨਿ ਦੁਖਦਾਈ। ਗ੍ਰਸਿ ਰਾਹੁ ਨਿਜ ਸਂਧਿਹਿਂ ਪਾਈ ॥
ਕੋਕ ਸਿਕਪ੍ਰਦ ਪਂਕਜ ਦ੍ਰੋਹੀ। ਅਵਗੁਨ ਬਹੁਤ ਚਂਦ੍ਰਮਾ ਤੋਹੀ ॥
ਬੈਦੇਹੀ ਮੁਖ ਪਟਤਰ ਦੀਨ੍ਹੇ। ਹੋਇ ਦੋਸ਼ ਬਡ਼ ਅਨੁਚਿਤ ਕੀਨ੍ਹੇ ॥
ਸਿਯ ਮੁਖ ਛਬਿ ਬਿਧੁ ਬ੍ਯਾਜ ਬਖਾਨੀ। ਗੁਰੁ ਪਹਿਂ ਚਲੇ ਨਿਸਾ ਬਡ਼ਇ ਜਾਨੀ ॥
ਕਰਿ ਮੁਨਿ ਚਰਨ ਸਰੋਜ ਪ੍ਰਨਾਮਾ। ਆਯਸੁ ਪਾਇ ਕੀਨ੍ਹ ਬਿਸ਼੍ਰਾਮਾ ॥
ਬਿਗਤ ਨਿਸਾ ਰਘੁਨਾਯਕ ਜਾਗੇ। ਬਂਧੁ ਬਿਲੋਕਿ ਕਹਨ ਅਸ ਲਾਗੇ ॥
ਉਦੁ ਅਰੁਨ ਅਵਲੋਕਹੁ ਤਾਤਾ। ਪਂਕਜ ਕੋਕ ਲੋਕ ਸੁਖਦਾਤਾ ॥
ਬੋਲੇ ਲਖਨੁ ਜੋਰਿ ਜੁਗ ਪਾਨੀ। ਪ੍ਰਭੁ ਪ੍ਰਭਾਉ ਸੂਚਕ ਮ੍ਰੁਰੁਇਦੁ ਬਾਨੀ ॥

ਦੋ. ਅਰੁਨੋਦਯਁ ਸਕੁਚੇ ਕੁਮੁਦ ਉਡਗਨ ਜੋਤਿ ਮਲੀਨ।
ਜਿਮਿ ਤੁਮ੍ਹਾਰ ਆਗਮਨ ਸੁਨਿ ਭੇ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪਤਿ ਬਲਹੀਨ ॥ 238 ॥

ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਸਬ ਨਖਤ ਕਰਹਿਂ ਉਜਿਆਰੀ। ਟਾਰਿ ਨ ਸਕਹਿਂ ਚਾਪ ਤਮ ਭਾਰੀ ॥
ਕਮਲ ਕੋਕ ਮਧੁਕਰ ਖਗ ਨਾਨਾ। ਹਰਸ਼ੇ ਸਕਲ ਨਿਸਾ ਅਵਸਾਨਾ ॥
ਐਸੇਹਿਂ ਪ੍ਰਭੁ ਸਬ ਭਗਤ ਤੁਮ੍ਹਾਰੇ। ਹੋਇਹਹਿਂ ਟੂਟੇਂ ਧਨੁਸ਼ ਸੁਖਾਰੇ ॥
ਉਯੁ ਭਾਨੁ ਬਿਨੁ ਸ਼੍ਰਮ ਤਮ ਨਾਸਾ। ਦੁਰੇ ਨਖਤ ਜਗ ਤੇਜੁ ਪ੍ਰਕਾਸਾ ॥
ਰਬਿ ਨਿਜ ਉਦਯ ਬ੍ਯਾਜ ਰਘੁਰਾਯਾ। ਪ੍ਰਭੁ ਪ੍ਰਤਾਪੁ ਸਬ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪਨ੍ਹ ਦਿਖਾਯਾ ॥
ਤਵ ਭੁਜ ਬਲ ਮਹਿਮਾ ਉਦਘਾਟੀ। ਪ੍ਰਗਟੀ ਧਨੁ ਬਿਘਟਨ ਪਰਿਪਾਟੀ ॥
ਬਂਧੁ ਬਚਨ ਸੁਨਿ ਪ੍ਰਭੁ ਮੁਸੁਕਾਨੇ। ਹੋਇ ਸੁਚਿ ਸਹਜ ਪੁਨੀਤ ਨਹਾਨੇ ॥
ਨਿਤ੍ਯਕ੍ਰਿਯਾ ਕਰਿ ਗੁਰੁ ਪਹਿਂ ਆਏ। ਚਰਨ ਸਰੋਜ ਸੁਭਗ ਸਿਰ ਨਾਏ ॥
ਸਤਾਨਂਦੁ ਤਬ ਜਨਕ ਬੋਲਾਏ। ਕੌਸਿਕ ਮੁਨਿ ਪਹਿਂ ਤੁਰਤ ਪਠਾਏ ॥
ਜਨਕ ਬਿਨਯ ਤਿਨ੍ਹ ਆਇ ਸੁਨਾਈ। ਹਰਸ਼ੇ ਬੋਲਿ ਲਿਏ ਦੌ ਭਾਈ ॥

ਦੋ. ਸਤਾਨਂਦ󰡤ਅ ਬਂਦਿ ਪ੍ਰਭੁ ਬੈਠੇ ਗੁਰ ਪਹਿਂ ਜਾਇ।
ਚਲਹੁ ਤਾਤ ਮੁਨਿ ਕਹੇਉ ਤਬ ਪਠਵਾ ਜਨਕ ਬੋਲਾਇ ॥ 239 ॥

ਸੀਯ ਸ੍ਵਯਂਬਰੁ ਦੇਖਿਅ ਜਾਈ। ਈਸੁ ਕਾਹਿ ਧੌਂ ਦੇਇ ਬਡ਼ਆਈ ॥
ਲਖਨ ਕਹਾ ਜਸ ਭਾਜਨੁ ਸੋਈ। ਨਾਥ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਤਵ ਜਾਪਰ ਹੋਈ ॥
ਹਰਸ਼ੇ ਮੁਨਿ ਸਬ ਸੁਨਿ ਬਰ ਬਾਨੀ। ਦੀਨ੍ਹਿ ਅਸੀਸ ਸਬਹਿਂ ਸੁਖੁ ਮਾਨੀ ॥
ਪੁਨਿ ਮੁਨਿਬ੍ਰੁਰੁਇਂਦ ਸਮੇਤ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਲਾ। ਦੇਖਨ ਚਲੇ ਧਨੁਸ਼ਮਖ ਸਾਲਾ ॥
ਰਂਗਭੂਮਿ ਆਏ ਦੌ ਭਾਈ। ਅਸਿ ਸੁਧਿ ਸਬ ਪੁਰਬਾਸਿਂਹ ਪਾਈ ॥
ਚਲੇ ਸਕਲ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹ ਕਾਜ ਬਿਸਾਰੀ। ਬਾਲ ਜੁਬਾਨ ਜਰਠ ਨਰ ਨਾਰੀ ॥
ਦੇਖੀ ਜਨਕ ਭੀਰ ਭੈ ਭਾਰੀ। ਸੁਚਿ ਸੇਵਕ ਸਬ ਲਿਏ ਹਁਕਾਰੀ ॥
ਤੁਰਤ ਸਕਲ ਲੋਗਨ੍ਹ ਪਹਿਂ ਜਾਹੂ। ਆਸਨ ਉਚਿਤ ਦੇਹੂ ਸਬ ਕਾਹੂ ॥

ਦੋ. ਕਹਿ ਮ੍ਰੁਰੁਇਦੁ ਬਚਨ ਬਿਨੀਤ ਤਿਨ੍ਹ ਬੈਠਾਰੇ ਨਰ ਨਾਰਿ।
ਉਤ੍ਤਮ ਮਧ੍ਯਮ ਨੀਚ ਲਘੁ ਨਿਜ ਨਿਜ ਥਲ ਅਨੁਹਾਰਿ ॥ 240 ॥

ਰਾਜਕੁਅਁਰ ਤੇਹਿ ਅਵਸਰ ਆਏ। ਮਨਹੁਁ ਮਨੋਹਰਤਾ ਤਨ ਛਾਏ ॥
ਗੁਨ ਸਾਗਰ ਨਾਗਰ ਬਰ ਬੀਰਾ। ਸੁਂਦਰ ਸ੍ਯਾਮਲ ਗੌਰ ਸਰੀਰਾ ॥
ਰਾਜ ਸਮਾਜ ਬਿਰਾਜਤ ਰੂਰੇ। ਉਡਗਨ ਮਹੁਁ ਜਨੁ ਜੁਗ ਬਿਧੁ ਪੂਰੇ ॥
ਜਿਨ੍ਹ ਕੇਂ ਰਹੀ ਭਾਵਨਾ ਜੈਸੀ। ਪ੍ਰਭੁ ਮੂਰਤਿ ਤਿਨ੍ਹ ਦੇਖੀ ਤੈਸੀ ॥
ਦੇਖਹਿਂ ਰੂਪ ਮਹਾ ਰਨਧੀਰਾ। ਮਨਹੁਁ ਬੀਰ ਰਸੁ ਧਰੇਂ ਸਰੀਰਾ ॥
ਡਰੇ ਕੁਟਿਲ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਪ੍ਰਭੁਹਿ ਨਿਹਾਰੀ। ਮਨਹੁਁ ਭਯਾਨਕ ਮੂਰਤਿ ਭਾਰੀ ॥
ਰਹੇ ਅਸੁਰ ਛਲ ਛੋਨਿਪ ਬੇਸ਼ਾ। ਤਿਨ੍ਹ ਪ੍ਰਭੁ ਪ੍ਰਗਟ ਕਾਲਸਮ ਦੇਖਾ ॥
ਪੁਰਬਾਸਿਂਹ ਦੇਖੇ ਦੌ ਭਾਈ। ਨਰਭੂਸ਼ਨ ਲੋਚਨ ਸੁਖਦਾਈ ॥

ਦੋ. ਨਾਰਿ ਬਿਲੋਕਹਿਂ ਹਰਸ਼ਿ ਹਿਯਁ ਨਿਜ ਨਿਜ ਰੁਚਿ ਅਨੁਰੂਪ।
ਜਨੁ ਸੋਹਤ ਸਿਂਗਾਰ ਧਰਿ ਮੂਰਤਿ ਪਰਮ ਅਨੂਪ ॥ 241 ॥

ਬਿਦੁਸ਼ਨ੍ਹ ਪ੍ਰਭੁ ਬਿਰਾਟਮਯ ਦੀਸਾ। ਬਹੁ ਮੁਖ ਕਰ ਪਗ ਲੋਚਨ ਸੀਸਾ ॥
ਜਨਕ ਜਾਤਿ ਅਵਲੋਕਹਿਂ ਕੈਸੈਂ। ਸਜਨ ਸਗੇ ਪ੍ਰਿਯ ਲਾਗਹਿਂ ਜੈਸੇਮ੍ ॥
ਸਹਿਤ ਬਿਦੇਹ ਬਿਲੋਕਹਿਂ ਰਾਨੀ। ਸਿਸੁ ਸਮ ਪ੍ਰੀਤਿ ਨ ਜਾਤਿ ਬਖਾਨੀ ॥
ਜੋਗਿਨ੍ਹ ਪਰਮ ਤਤ੍ਤ੍ਵਮਯ ਭਾਸਾ। ਸਾਂਤ ਸੁਦ੍ਧ ਸਮ ਸਹਜ ਪ੍ਰਕਾਸਾ ॥
ਹਰਿਭਗਤਨ੍ਹ ਦੇਖੇ ਦੌ ਭ੍ਰਾਤਾ। ਇਸ਼੍ਟਦੇਵ ਇਵ ਸਬ ਸੁਖ ਦਾਤਾ ॥
ਰਾਮਹਿ ਚਿਤਵ ਭਾਯਁ ਜੇਹਿ ਸੀਯਾ। ਸੋ ਸਨੇਹੁ ਸੁਖੁ ਨਹਿਂ ਕਥਨੀਯਾ ॥
ਉਰ ਅਨੁਭਵਤਿ ਨ ਕਹਿ ਸਕ ਸੋਊ। ਕਵਨ ਪ੍ਰਕਾਰ ਕਹੈ ਕਬਿ ਕੋਊ ॥
ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਰਹਾ ਜਾਹਿ ਜਸ ਭ੍AU। ਤੇਹਿਂ ਤਸ ਦੇਖੇਉ ਕੋਸਲਰ੍AU ॥

ਦੋ. ਰਾਜਤ ਰਾਜ ਸਮਾਜ ਮਹੁਁ ਕੋਸਲਰਾਜ ਕਿਸੋਰ।
ਸੁਂਦਰ ਸ੍ਯਾਮਲ ਗੌਰ ਤਨ ਬਿਸ੍ਵ ਬਿਲੋਚਨ ਚੋਰ ॥ 242 ॥

ਸਹਜ ਮਨੋਹਰ ਮੂਰਤਿ ਦੋਊ। ਕੋਟਿ ਕਾਮ ਉਪਮਾ ਲਘੁ ਸੋਊ ॥
ਸਰਦ ਚਂਦ ਨਿਂਦਕ ਮੁਖ ਨੀਕੇ। ਨੀਰਜ ਨਯਨ ਭਾਵਤੇ ਜੀ ਕੇ ॥
ਚਿਤਵਤ ਚਾਰੁ ਮਾਰ ਮਨੁ ਹਰਨੀ। ਭਾਵਤਿ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯ ਜਾਤਿ ਨਹੀਂ ਬਰਨੀ ॥
ਕਲ ਕਪੋਲ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਕੁਂਡਲ ਲੋਲਾ। ਚਿਬੁਕ ਅਧਰ ਸੁਂਦਰ ਮ੍ਰੁਰੁਇਦੁ ਬੋਲਾ ॥
ਕੁਮੁਦਬਂਧੁ ਕਰ ਨਿਂਦਕ ਹਾਁਸਾ। ਭ੍ਰੁਰੁਇਕੁਟੀ ਬਿਕਟ ਮਨੋਹਰ ਨਾਸਾ ॥
ਭਾਲ ਬਿਸਾਲ ਤਿਲਕ ਝਲਕਾਹੀਂ। ਕਚ ਬਿਲੋਕਿ ਅਲਿ ਅਵਲਿ ਲਜਾਹੀਮ੍ ॥
ਪੀਤ ਚੌਤਨੀਂ ਸਿਰਨ੍ਹਿ ਸੁਹਾਈ। ਕੁਸੁਮ ਕਲੀਂ ਬਿਚ ਬੀਚ ਬਨਾਈਮ੍ ॥
ਰੇਖੇਂ ਰੁਚਿਰ ਕਂਬੁ ਕਲ ਗੀਵਾਁ। ਜਨੁ ਤ੍ਰਿਭੁਵਨ ਸੁਸ਼ਮਾ ਕੀ ਸੀਵਾਁ ॥

ਦੋ. ਕੁਂਜਰ ਮਨਿ ਕਂਠਾ ਕਲਿਤ ਉਰਨ੍ਹਿ ਤੁਲਸਿਕਾ ਮਾਲ।
ਬ੍ਰੁਰੁਇਸ਼ਭ ਕਂਧ ਕੇਹਰਿ ਠਵਨਿ ਬਲ ਨਿਧਿ ਬਾਹੁ ਬਿਸਾਲ ॥ 243 ॥

ਕਟਿ ਤੂਨੀਰ ਪੀਤ ਪਟ ਬਾਁਧੇ। ਕਰ ਸਰ ਧਨੁਸ਼ ਬਾਮ ਬਰ ਕਾਁਧੇ ॥
ਪੀਤ ਜਗ੍ਯ ਉਪਬੀਤ ਸੁਹਾਏ। ਨਖ ਸਿਖ ਮਂਜੁ ਮਹਾਛਬਿ ਛਾਏ ॥
ਦੇਖਿ ਲੋਗ ਸਬ ਭੇ ਸੁਖਾਰੇ। ਏਕਟਕ ਲੋਚਨ ਚਲਤ ਨ ਤਾਰੇ ॥
ਹਰਸ਼ੇ ਜਨਕੁ ਦੇਖਿ ਦੌ ਭਾਈ। ਮੁਨਿ ਪਦ ਕਮਲ ਗਹੇ ਤਬ ਜਾਈ ॥
ਕਰਿ ਬਿਨਤੀ ਨਿਜ ਕਥਾ ਸੁਨਾਈ। ਰਂਗ ਅਵਨਿ ਸਬ ਮੁਨਿਹਿ ਦੇਖਾਈ ॥
ਜਹਁ ਜਹਁ ਜਾਹਿ ਕੁਅਁਰ ਬਰ ਦੋਊ। ਤਹਁ ਤਹਁ ਚਕਿਤ ਚਿਤਵ ਸਬੁ ਕੋਊ ॥
ਨਿਜ ਨਿਜ ਰੁਖ ਰਾਮਹਿ ਸਬੁ ਦੇਖਾ। ਕੌ ਨ ਜਾਨ ਕਛੁ ਮਰਮੁ ਬਿਸੇਸ਼ਾ ॥
ਭਲਿ ਰਚਨਾ ਮੁਨਿ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਸਨ ਕਹੇਊ। ਰਾਜਾਁ ਮੁਦਿਤ ਮਹਾਸੁਖ ਲਹੇਊ ॥

ਦੋ. ਸਬ ਮਂਚਨ੍ਹ ਤੇ ਮਂਚੁ ਏਕ ਸੁਂਦਰ ਬਿਸਦ ਬਿਸਾਲ।
ਮੁਨਿ ਸਮੇਤ ਦੌ ਬਂਧੁ ਤਹਁ ਬੈਠਾਰੇ ਮਹਿਪਾਲ ॥ 244 ॥

ਪ੍ਰਭੁਹਿ ਦੇਖਿ ਸਬ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਹਿਁਯਁ ਹਾਰੇ। ਜਨੁ ਰਾਕੇਸ ਉਦਯ ਭੇਁ ਤਾਰੇ ॥
ਅਸਿ ਪ੍ਰਤੀਤਿ ਸਬ ਕੇ ਮਨ ਮਾਹੀਂ। ਰਾਮ ਚਾਪ ਤੋਰਬ ਸਕ ਨਾਹੀਮ੍ ॥
ਬਿਨੁ ਭਂਜੇਹੁਁ ਭਵ ਧਨੁਸ਼ੁ ਬਿਸਾਲਾ। ਮੇਲਿਹਿ ਸੀਯ ਰਾਮ ਉਰ ਮਾਲਾ ॥
ਅਸ ਬਿਚਾਰਿ ਗਵਨਹੁ ਘਰ ਭਾਈ। ਜਸੁ ਪ੍ਰਤਾਪੁ ਬਲੁ ਤੇਜੁ ਗਵਾਁਈ ॥
ਬਿਹਸੇ ਅਪਰ ਭੂਪ ਸੁਨਿ ਬਾਨੀ। ਜੇ ਅਬਿਬੇਕ ਅਂਧ ਅਭਿਮਾਨੀ ॥
ਤੋਰੇਹੁਁ ਧਨੁਸ਼ੁ ਬ੍ਯਾਹੁ ਅਵਗਾਹਾ। ਬਿਨੁ ਤੋਰੇਂ ਕੋ ਕੁਅਁਰਿ ਬਿਆਹਾ ॥
ਏਕ ਬਾਰ ਕਾਲੁ ਕਿਨ ਹੋਊ। ਸਿਯ ਹਿਤ ਸਮਰ ਜਿਤਬ ਹਮ ਸੋਊ ॥
ਯਹ ਸੁਨਿ ਅਵਰ ਮਹਿਪ ਮੁਸਕਾਨੇ। ਧਰਮਸੀਲ ਹਰਿਭਗਤ ਸਯਾਨੇ ॥

ਸੋ. ਸੀਯ ਬਿਆਹਬਿ ਰਾਮ ਗਰਬ ਦੂਰਿ ਕਰਿ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪਨ੍ਹ ਕੇ ॥
ਜੀਤਿ ਕੋ ਸਕ ਸਂਗ੍ਰਾਮ ਦਸਰਥ ਕੇ ਰਨ ਬਾਁਕੁਰੇ ॥ 245 ॥

ਬ੍ਯਰ੍ਥ ਮਰਹੁ ਜਨਿ ਗਾਲ ਬਜਾਈ। ਮਨ ਮੋਦਕਨ੍ਹਿ ਕਿ ਭੂਖ ਬੁਤਾਈ ॥
ਸਿਖ ਹਮਾਰਿ ਸੁਨਿ ਪਰਮ ਪੁਨੀਤਾ। ਜਗਦਂਬਾ ਜਾਨਹੁ ਜਿਯਁ ਸੀਤਾ ॥
ਜਗਤ ਪਿਤਾ ਰਘੁਪਤਿਹਿ ਬਿਚਾਰੀ। ਭਰਿ ਲੋਚਨ ਛਬਿ ਲੇਹੁ ਨਿਹਾਰੀ ॥
ਸੁਂਦਰ ਸੁਖਦ ਸਕਲ ਗੁਨ ਰਾਸੀ। ਏ ਦੌ ਬਂਧੁ ਸਂਭੁ ਉਰ ਬਾਸੀ ॥
ਸੁਧਾ ਸਮੁਦ੍ਰ ਸਮੀਪ ਬਿਹਾਈ। ਮ੍ਰੁਰੁਇਗਜਲੁ ਨਿਰਖਿ ਮਰਹੁ ਕਤ ਧਾਈ ॥
ਕਰਹੁ ਜਾਇ ਜਾ ਕਹੁਁ ਜੋਈ ਭਾਵਾ। ਹਮ ਤੌ ਆਜੁ ਜਨਮ ਫਲੁ ਪਾਵਾ ॥
ਅਸ ਕਹਿ ਭਲੇ ਭੂਪ ਅਨੁਰਾਗੇ। ਰੂਪ ਅਨੂਪ ਬਿਲੋਕਨ ਲਾਗੇ ॥
ਦੇਖਹਿਂ ਸੁਰ ਨਭ ਚਢ਼ਏ ਬਿਮਾਨਾ। ਬਰਸ਼ਹਿਂ ਸੁਮਨ ਕਰਹਿਂ ਕਲ ਗਾਨਾ ॥

ਦੋ. ਜਾਨਿ ਸੁਅਵਸਰੁ ਸੀਯ ਤਬ ਪਠੀ ਜਨਕ ਬੋਲਾਈ।
ਚਤੁਰ ਸਖੀਂ ਸੁਂਦਰ ਸਕਲ ਸਾਦਰ ਚਲੀਂ ਲਵਾਈਮ੍ ॥ 246 ॥

ਸਿਯ ਸੋਭਾ ਨਹਿਂ ਜਾਇ ਬਖਾਨੀ। ਜਗਦਂਬਿਕਾ ਰੂਪ ਗੁਨ ਖਾਨੀ ॥
ਉਪਮਾ ਸਕਲ ਮੋਹਿ ਲਘੁ ਲਾਗੀਂ। ਪ੍ਰਾਕ੍ਰੁਰੁਇਤ ਨਾਰਿ ਅਂਗ ਅਨੁਰਾਗੀਮ੍ ॥
ਸਿਯ ਬਰਨਿਅ ਤੇਇ ਉਪਮਾ ਦੇਈ। ਕੁਕਬਿ ਕਹਾਇ ਅਜਸੁ ਕੋ ਲੇਈ ॥
ਜੌ ਪਟਤਰਿਅ ਤੀਯ ਸਮ ਸੀਯਾ। ਜਗ ਅਸਿ ਜੁਬਤਿ ਕਹਾਁ ਕਮਨੀਯਾ ॥
ਗਿਰਾ ਮੁਖਰ ਤਨ ਅਰਧ ਭਵਾਨੀ। ਰਤਿ ਅਤਿ ਦੁਖਿਤ ਅਤਨੁ ਪਤਿ ਜਾਨੀ ॥
ਬਿਸ਼ ਬਾਰੁਨੀ ਬਂਧੁ ਪ੍ਰਿਯ ਜੇਹੀ। ਕਹਿਅ ਰਮਾਸਮ ਕਿਮਿ ਬੈਦੇਹੀ ॥
ਜੌ ਛਬਿ ਸੁਧਾ ਪਯੋਨਿਧਿ ਹੋਈ। ਪਰਮ ਰੂਪਮਯ ਕਚ੍ਛਪ ਸੋਈ ॥
ਸੋਭਾ ਰਜੁ ਮਂਦਰੁ ਸਿਂਗਾਰੂ। ਮਥੈ ਪਾਨਿ ਪਂਕਜ ਨਿਜ ਮਾਰੂ ॥

ਦੋ. ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਉਪਜੈ ਲਚ੍ਛਿ ਜਬ ਸੁਂਦਰਤਾ ਸੁਖ ਮੂਲ।
ਤਦਪਿ ਸਕੋਚ ਸਮੇਤ ਕਬਿ ਕਹਹਿਂ ਸੀਯ ਸਮਤੂਲ ॥ 247 ॥

ਚਲਿਂ ਸਂਗ ਲੈ ਸਖੀਂ ਸਯਾਨੀ। ਗਾਵਤ ਗੀਤ ਮਨੋਹਰ ਬਾਨੀ ॥
ਸੋਹ ਨਵਲ ਤਨੁ ਸੁਂਦਰ ਸਾਰੀ। ਜਗਤ ਜਨਨਿ ਅਤੁਲਿਤ ਛਬਿ ਭਾਰੀ ॥
ਭੂਸ਼ਨ ਸਕਲ ਸੁਦੇਸ ਸੁਹਾਏ। ਅਂਗ ਅਂਗ ਰਚਿ ਸਖਿਨ੍ਹ ਬਨਾਏ ॥
ਰਂਗਭੂਮਿ ਜਬ ਸਿਯ ਪਗੁ ਧਾਰੀ। ਦੇਖਿ ਰੂਪ ਮੋਹੇ ਨਰ ਨਾਰੀ ॥
ਹਰਸ਼ਿ ਸੁਰਨ੍ਹ ਦੁਂਦੁਭੀਂ ਬਜਾਈ। ਬਰਸ਼ਿ ਪ੍ਰਸੂਨ ਅਪਛਰਾ ਗਾਈ ॥
ਪਾਨਿ ਸਰੋਜ ਸੋਹ ਜਯਮਾਲਾ। ਅਵਚਟ ਚਿਤੇ ਸਕਲ ਭੁਆਲਾ ॥
ਸੀਯ ਚਕਿਤ ਚਿਤ ਰਾਮਹਿ ਚਾਹਾ। ਭੇ ਮੋਹਬਸ ਸਬ ਨਰਨਾਹਾ ॥
ਮੁਨਿ ਸਮੀਪ ਦੇਖੇ ਦੌ ਭਾਈ। ਲਗੇ ਲਲਕਿ ਲੋਚਨ ਨਿਧਿ ਪਾਈ ॥

ਦੋ. ਗੁਰਜਨ ਲਾਜ ਸਮਾਜੁ ਬਡ਼ ਦੇਖਿ ਸੀਯ ਸਕੁਚਾਨਿ ॥
ਲਾਗਿ ਬਿਲੋਕਨ ਸਖਿਨ੍ਹ ਤਨ ਰਘੁਬੀਰਹਿ ਉਰ ਆਨਿ ॥ 248 ॥

ਰਾਮ ਰੂਪੁ ਅਰੁ ਸਿਯ ਛਬਿ ਦੇਖੇਂ। ਨਰ ਨਾਰਿਨ੍ਹ ਪਰਿਹਰੀਂ ਨਿਮੇਸ਼ੇਮ੍ ॥
ਸੋਚਹਿਂ ਸਕਲ ਕਹਤ ਸਕੁਚਾਹੀਂ। ਬਿਧਿ ਸਨ ਬਿਨਯ ਕਰਹਿਂ ਮਨ ਮਾਹੀਮ੍ ॥
ਹਰੁ ਬਿਧਿ ਬੇਗਿ ਜਨਕ ਜਡ਼ਤਾਈ। ਮਤਿ ਹਮਾਰਿ ਅਸਿ ਦੇਹਿ ਸੁਹਾਈ ॥
ਬਿਨੁ ਬਿਚਾਰ ਪਨੁ ਤਜਿ ਨਰਨਾਹੁ। ਸੀਯ ਰਾਮ ਕਰ ਕਰੈ ਬਿਬਾਹੂ ॥
ਜਗ ਭਲ ਕਹਹਿ ਭਾਵ ਸਬ ਕਾਹੂ। ਹਠ ਕੀਨ੍ਹੇ ਅਂਤਹੁਁ ਉਰ ਦਾਹੂ ॥
ਏਹਿਂ ਲਾਲਸਾਁ ਮਗਨ ਸਬ ਲੋਗੂ। ਬਰੁ ਸਾਁਵਰੋ ਜਾਨਕੀ ਜੋਗੂ ॥
ਤਬ ਬਂਦੀਜਨ ਜਨਕ ਬੌਲਾਏ। ਬਿਰਿਦਾਵਲੀ ਕਹਤ ਚਲਿ ਆਏ ॥
ਕਹ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਜਾਇ ਕਹਹੁ ਪਨ ਮੋਰਾ। ਚਲੇ ਭਾਟ ਹਿਯਁ ਹਰਸ਼ੁ ਨ ਥੋਰਾ ॥

ਦੋ. ਬੋਲੇ ਬਂਦੀ ਬਚਨ ਬਰ ਸੁਨਹੁ ਸਕਲ ਮਹਿਪਾਲ।
ਪਨ ਬਿਦੇਹ ਕਰ ਕਹਹਿਂ ਹਮ ਭੁਜਾ ਉਠਾਇ ਬਿਸਾਲ ॥ 249 ॥

ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਭੁਜਬਲ ਬਿਧੁ ਸਿਵਧਨੁ ਰਾਹੂ। ਗਰੁਅ ਕਠੋਰ ਬਿਦਿਤ ਸਬ ਕਾਹੂ ॥
ਰਾਵਨੁ ਬਾਨੁ ਮਹਾਭਟ ਭਾਰੇ। ਦੇਖਿ ਸਰਾਸਨ ਗਵਁਹਿਂ ਸਿਧਾਰੇ ॥
ਸੋਇ ਪੁਰਾਰਿ ਕੋਦਂਡੁ ਕਠੋਰਾ। ਰਾਜ ਸਮਾਜ ਆਜੁ ਜੋਇ ਤੋਰਾ ॥
ਤ੍ਰਿਭੁਵਨ ਜਯ ਸਮੇਤ ਬੈਦੇਹੀ ॥ ਬਿਨਹਿਂ ਬਿਚਾਰ ਬਰਿ ਹਠਿ ਤੇਹੀ ॥
ਸੁਨਿ ਪਨ ਸਕਲ ਭੂਪ ਅਭਿਲਾਸ਼ੇ। ਭਟਮਾਨੀ ਅਤਿਸਯ ਮਨ ਮਾਖੇ ॥
ਪਰਿਕਰ ਬਾਁਧਿ ਉਠੇ ਅਕੁਲਾਈ। ਚਲੇ ਇਸ਼੍ਟਦੇਵਨ੍ਹ ਸਿਰ ਨਾਈ ॥
ਤਮਕਿ ਤਾਕਿ ਤਕਿ ਸਿਵਧਨੁ ਧਰਹੀਂ। ਉਠਿ ਨ ਕੋਟਿ ਭਾਁਤਿ ਬਲੁ ਕਰਹੀਮ੍ ॥
ਜਿਨ੍ਹ ਕੇ ਕਛੁ ਬਿਚਾਰੁ ਮਨ ਮਾਹੀਂ। ਚਾਪ ਸਮੀਪ ਮਹੀਪ ਨ ਜਾਹੀਮ੍ ॥

ਦੋ. ਤਮਕਿ ਧਰਹਿਂ ਧਨੁ ਮੂਢ਼ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਉਠਿ ਨ ਚਲਹਿਂ ਲਜਾਇ।
ਮਨਹੁਁ ਪਾਇ ਭਟ ਬਾਹੁਬਲੁ ਅਧਿਕੁ ਅਧਿਕੁ ਗਰੁਆਇ ॥ 250 ॥

ਭੂਪ ਸਹਸ ਦਸ ਏਕਹਿ ਬਾਰਾ। ਲਗੇ ਉਠਾਵਨ ਟਰਿ ਨ ਟਾਰਾ ॥
ਡਗਿ ਨ ਸਂਭੁ ਸਰਾਸਨ ਕੈਸੇਂ। ਕਾਮੀ ਬਚਨ ਸਤੀ ਮਨੁ ਜੈਸੇਮ੍ ॥
ਸਬ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਭੇ ਜੋਗੁ ਉਪਹਾਸੀ। ਜੈਸੇਂ ਬਿਨੁ ਬਿਰਾਗ ਸਂਨ੍ਯਾਸੀ ॥
ਕੀਰਤਿ ਬਿਜਯ ਬੀਰਤਾ ਭਾਰੀ। ਚਲੇ ਚਾਪ ਕਰ ਬਰਬਸ ਹਾਰੀ ॥
ਸ਼੍ਰੀਹਤ ਭੇ ਹਾਰਿ ਹਿਯਁ ਰਾਜਾ। ਬੈਠੇ ਨਿਜ ਨਿਜ ਜਾਇ ਸਮਾਜਾ ॥
ਨ੍ਰੁਰੁਇਪਨ੍ਹ ਬਿਲੋਕਿ ਜਨਕੁ ਅਕੁਲਾਨੇ। ਬੋਲੇ ਬਚਨ ਰੋਸ਼ ਜਨੁ ਸਾਨੇ ॥
ਦੀਪ ਦੀਪ ਕੇ ਭੂਪਤਿ ਨਾਨਾ। ਆਏ ਸੁਨਿ ਹਮ ਜੋ ਪਨੁ ਠਾਨਾ ॥
ਦੇਵ ਦਨੁਜ ਧਰਿ ਮਨੁਜ ਸਰੀਰਾ। ਬਿਪੁਲ ਬੀਰ ਆਏ ਰਨਧੀਰਾ ॥

ਦੋ. ਕੁਅਁਰਿ ਮਨੋਹਰ ਬਿਜਯ ਬਡ਼ਇ ਕੀਰਤਿ ਅਤਿ ਕਮਨੀਯ।
ਪਾਵਨਿਹਾਰ ਬਿਰਂਚਿ ਜਨੁ ਰਚੇਉ ਨ ਧਨੁ ਦਮਨੀਯ ॥ 251 ॥

ਕਹਹੁ ਕਾਹਿ ਯਹੁ ਲਾਭੁ ਨ ਭਾਵਾ। ਕਾਹੁਁ ਨ ਸਂਕਰ ਚਾਪ ਚਢ਼ਆਵਾ ॥
ਰਹੁ ਚਢ਼ਆਉਬ ਤੋਰਬ ਭਾਈ। ਤਿਲੁ ਭਰਿ ਭੂਮਿ ਨ ਸਕੇ ਛਡ਼ਆਈ ॥
ਅਬ ਜਨਿ ਕੌ ਮਾਖੈ ਭਟ ਮਾਨੀ। ਬੀਰ ਬਿਹੀਨ ਮਹੀ ਮੈਂ ਜਾਨੀ ॥
ਤਜਹੁ ਆਸ ਨਿਜ ਨਿਜ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹ ਜਾਹੂ। ਲਿਖਾ ਨ ਬਿਧਿ ਬੈਦੇਹਿ ਬਿਬਾਹੂ ॥
ਸੁਕ੍ਰੁਰੁਇਤ ਜਾਇ ਜੌਂ ਪਨੁ ਪਰਿਹਰੂਁ। ਕੁਅਁਰਿ ਕੁਆਰਿ ਰਹੁ ਕਾ ਕਰੂਁ ॥
ਜੋ ਜਨਤੇਉਁ ਬਿਨੁ ਭਟ ਭੁਬਿ ਭਾਈ। ਤੌ ਪਨੁ ਕਰਿ ਹੋਤੇਉਁ ਨ ਹਁਸਾਈ ॥
ਜਨਕ ਬਚਨ ਸੁਨਿ ਸਬ ਨਰ ਨਾਰੀ। ਦੇਖਿ ਜਾਨਕਿਹਿ ਭੇ ਦੁਖਾਰੀ ॥
ਮਾਖੇ ਲਖਨੁ ਕੁਟਿਲ ਭਿਁ ਭੌਂਹੇਂ। ਰਦਪਟ ਫਰਕਤ ਨਯਨ ਰਿਸੌਂਹੇਮ੍ ॥

ਦੋ. ਕਹਿ ਨ ਸਕਤ ਰਘੁਬੀਰ ਡਰ ਲਗੇ ਬਚਨ ਜਨੁ ਬਾਨ।
ਨਾਇ ਰਾਮ ਪਦ ਕਮਲ ਸਿਰੁ ਬੋਲੇ ਗਿਰਾ ਪ੍ਰਮਾਨ ॥ 252 ॥

ਰਘੁਬਂਸਿਂਹ ਮਹੁਁ ਜਹਁ ਕੌ ਹੋਈ। ਤੇਹਿਂ ਸਮਾਜ ਅਸ ਕਹਿ ਨ ਕੋਈ ॥
ਕਹੀ ਜਨਕ ਜਸਿ ਅਨੁਚਿਤ ਬਾਨੀ। ਬਿਦ੍ਯਮਾਨ ਰਘੁਕੁਲ ਮਨਿ ਜਾਨੀ ॥
ਸੁਨਹੁ ਭਾਨੁਕੁਲ ਪਂਕਜ ਭਾਨੂ। ਕਹੁਁ ਸੁਭਾਉ ਨ ਕਛੁ ਅਭਿਮਾਨੂ ॥
ਜੌ ਤੁਮ੍ਹਾਰਿ ਅਨੁਸਾਸਨ ਪਾਵੌਂ। ਕਂਦੁਕ ਇਵ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਂਡ ਉਠਾਵੌਮ੍ ॥
ਕਾਚੇ ਘਟ ਜਿਮਿ ਡਾਰੌਂ ਫੋਰੀ। ਸਕੁਁ ਮੇਰੁ ਮੂਲਕ ਜਿਮਿ ਤੋਰੀ ॥
ਤਵ ਪ੍ਰਤਾਪ ਮਹਿਮਾ ਭਗਵਾਨਾ। ਕੋ ਬਾਪੁਰੋ ਪਿਨਾਕ ਪੁਰਾਨਾ ॥
ਨਾਥ ਜਾਨਿ ਅਸ ਆਯਸੁ ਹੋਊ। ਕੌਤੁਕੁ ਕਰੌਂ ਬਿਲੋਕਿਅ ਸੋਊ ॥
ਕਮਲ ਨਾਲ ਜਿਮਿ ਚਾਫ ਚਢ਼ਆਵੌਂ। ਜੋਜਨ ਸਤ ਪ੍ਰਮਾਨ ਲੈ ਧਾਵੌਮ੍ ॥

ਦੋ. ਤੋਰੌਂ ਛਤ੍ਰਕ ਦਂਡ ਜਿਮਿ ਤਵ ਪ੍ਰਤਾਪ ਬਲ ਨਾਥ।
ਜੌਂ ਨ ਕਰੌਂ ਪ੍ਰਭੁ ਪਦ ਸਪਥ ਕਰ ਨ ਧਰੌਂ ਧਨੁ ਭਾਥ ॥ 253 ॥

ਲਖਨ ਸਕੋਪ ਬਚਨ ਜੇ ਬੋਲੇ। ਡਗਮਗਾਨਿ ਮਹਿ ਦਿਗ੍ਗਜ ਡੋਲੇ ॥
ਸਕਲ ਲੋਕ ਸਬ ਭੂਪ ਡੇਰਾਨੇ। ਸਿਯ ਹਿਯਁ ਹਰਸ਼ੁ ਜਨਕੁ ਸਕੁਚਾਨੇ ॥
ਗੁਰ ਰਘੁਪਤਿ ਸਬ ਮੁਨਿ ਮਨ ਮਾਹੀਂ। ਮੁਦਿਤ ਭੇ ਪੁਨਿ ਪੁਨਿ ਪੁਲਕਾਹੀਮ੍ ॥
ਸਯਨਹਿਂ ਰਘੁਪਤਿ ਲਖਨੁ ਨੇਵਾਰੇ। ਪ੍ਰੇਮ ਸਮੇਤ ਨਿਕਟ ਬੈਠਾਰੇ ॥
ਬਿਸ੍ਵਾਮਿਤ੍ਰ ਸਮਯ ਸੁਭ ਜਾਨੀ। ਬੋਲੇ ਅਤਿ ਸਨੇਹਮਯ ਬਾਨੀ ॥
ਉਠਹੁ ਰਾਮ ਭਂਜਹੁ ਭਵਚਾਪਾ। ਮੇਟਹੁ ਤਾਤ ਜਨਕ ਪਰਿਤਾਪਾ ॥
ਸੁਨਿ ਗੁਰੁ ਬਚਨ ਚਰਨ ਸਿਰੁ ਨਾਵਾ। ਹਰਸ਼ੁ ਬਿਸ਼ਾਦੁ ਨ ਕਛੁ ਉਰ ਆਵਾ ॥
ਠਾਢ਼ਏ ਭੇ ਉਠਿ ਸਹਜ ਸੁਭਾਏਁ। ਠਵਨਿ ਜੁਬਾ ਮ੍ਰੁਰੁਇਗਰਾਜੁ ਲਜਾਏਁ ॥

ਦੋ. ਉਦਿਤ ਉਦਯਗਿਰਿ ਮਂਚ ਪਰ ਰਘੁਬਰ ਬਾਲਪਤਂਗ।
ਬਿਕਸੇ ਸਂਤ ਸਰੋਜ ਸਬ ਹਰਸ਼ੇ ਲੋਚਨ ਭ੍ਰੁਰੁਇਂਗ ॥ 254 ॥

ਨ੍ਰੁਰੁਇਪਨ੍ਹ ਕੇਰਿ ਆਸਾ ਨਿਸਿ ਨਾਸੀ। ਬਚਨ ਨਖਤ ਅਵਲੀ ਨ ਪ੍ਰਕਾਸੀ ॥
ਮਾਨੀ ਮਹਿਪ ਕੁਮੁਦ ਸਕੁਚਾਨੇ। ਕਪਟੀ ਭੂਪ ਉਲੂਕ ਲੁਕਾਨੇ ॥
ਭੇ ਬਿਸੋਕ ਕੋਕ ਮੁਨਿ ਦੇਵਾ। ਬਰਿਸਹਿਂ ਸੁਮਨ ਜਨਾਵਹਿਂ ਸੇਵਾ ॥
ਗੁਰ ਪਦ ਬਂਦਿ ਸਹਿਤ ਅਨੁਰਾਗਾ। ਰਾਮ ਮੁਨਿਨ੍ਹ ਸਨ ਆਯਸੁ ਮਾਗਾ ॥
ਸਹਜਹਿਂ ਚਲੇ ਸਕਲ ਜਗ ਸ੍ਵਾਮੀ। ਮਤ੍ਤ ਮਂਜੁ ਬਰ ਕੁਂਜਰ ਗਾਮੀ ॥
ਚਲਤ ਰਾਮ ਸਬ ਪੁਰ ਨਰ ਨਾਰੀ। ਪੁਲਕ ਪੂਰਿ ਤਨ ਭੇ ਸੁਖਾਰੀ ॥
ਬਂਦਿ ਪਿਤਰ ਸੁਰ ਸੁਕ੍ਰੁਰੁਇਤ ਸਁਭਾਰੇ। ਜੌਂ ਕਛੁ ਪੁਨ੍ਯ ਪ੍ਰਭਾਉ ਹਮਾਰੇ ॥
ਤੌ ਸਿਵਧਨੁ ਮ੍ਰੁਰੁਇਨਾਲ ਕੀ ਨਾਈਂ। ਤੋਰਹੁਁ ਰਾਮ ਗਨੇਸ ਗੋਸਾਈਮ੍ ॥

ਦੋ. ਰਾਮਹਿ ਪ੍ਰੇਮ ਸਮੇਤ ਲਖਿ ਸਖਿਨ੍ਹ ਸਮੀਪ ਬੋਲਾਇ।
ਸੀਤਾ ਮਾਤੁ ਸਨੇਹ ਬਸ ਬਚਨ ਕਹਿ ਬਿਲਖਾਇ ॥ 255 ॥

ਸਖਿ ਸਬ ਕੌਤੁਕ ਦੇਖਨਿਹਾਰੇ। ਜੇਠ ਕਹਾਵਤ ਹਿਤੂ ਹਮਾਰੇ ॥
ਕੌ ਨ ਬੁਝਾਇ ਕਹਿ ਗੁਰ ਪਾਹੀਂ। ਏ ਬਾਲਕ ਅਸਿ ਹਠ ਭਲਿ ਨਾਹੀਮ੍ ॥
ਰਾਵਨ ਬਾਨ ਛੁਆ ਨਹਿਂ ਚਾਪਾ। ਹਾਰੇ ਸਕਲ ਭੂਪ ਕਰਿ ਦਾਪਾ ॥
ਸੋ ਧਨੁ ਰਾਜਕੁਅਁਰ ਕਰ ਦੇਹੀਂ। ਬਾਲ ਮਰਾਲ ਕਿ ਮਂਦਰ ਲੇਹੀਮ੍ ॥
ਭੂਪ ਸਯਾਨਪ ਸਕਲ ਸਿਰਾਨੀ। ਸਖਿ ਬਿਧਿ ਗਤਿ ਕਛੁ ਜਾਤਿ ਨ ਜਾਨੀ ॥
ਬੋਲੀ ਚਤੁਰ ਸਖੀ ਮ੍ਰੁਰੁਇਦੁ ਬਾਨੀ। ਤੇਜਵਂਤ ਲਘੁ ਗਨਿਅ ਨ ਰਾਨੀ ॥
ਕਹਁ ਕੁਂਭਜ ਕਹਁ ਸਿਂਧੁ ਅਪਾਰਾ। ਸੋਸ਼ੇਉ ਸੁਜਸੁ ਸਕਲ ਸਂਸਾਰਾ ॥
ਰਬਿ ਮਂਡਲ ਦੇਖਤ ਲਘੁ ਲਾਗਾ। ਉਦਯਁ ਤਾਸੁ ਤਿਭੁਵਨ ਤਮ ਭਾਗਾ ॥

ਦੋ. ਮਂਤ੍ਰ ਪਰਮ ਲਘੁ ਜਾਸੁ ਬਸ ਬਿਧਿ ਹਰਿ ਹਰ ਸੁਰ ਸਰ੍ਬ।
ਮਹਾਮਤ੍ਤ ਗਜਰਾਜ ਕਹੁਁ ਬਸ ਕਰ ਅਂਕੁਸ ਖਰ੍ਬ ॥ 256 ॥

ਕਾਮ ਕੁਸੁਮ ਧਨੁ ਸਾਯਕ ਲੀਨ੍ਹੇ। ਸਕਲ ਭੁਵਨ ਅਪਨੇ ਬਸ ਕੀਨ੍ਹੇ ॥
ਦੇਬਿ ਤਜਿਅ ਸਂਸੁ ਅਸ ਜਾਨੀ। ਭਂਜਬ ਧਨੁਸ਼ ਰਾਮੁ ਸੁਨੁ ਰਾਨੀ ॥
ਸਖੀ ਬਚਨ ਸੁਨਿ ਭੈ ਪਰਤੀਤੀ। ਮਿਟਾ ਬਿਸ਼ਾਦੁ ਬਢ਼ਈ ਅਤਿ ਪ੍ਰੀਤੀ ॥
ਤਬ ਰਾਮਹਿ ਬਿਲੋਕਿ ਬੈਦੇਹੀ। ਸਭਯ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਬਿਨਵਤਿ ਜੇਹਿ ਤੇਹੀ ॥
ਮਨਹੀਂ ਮਨ ਮਨਾਵ ਅਕੁਲਾਨੀ। ਹੋਹੁ ਪ੍ਰਸਨ੍ਨ ਮਹੇਸ ਭਵਾਨੀ ॥
ਕਰਹੁ ਸਫਲ ਆਪਨਿ ਸੇਵਕਾਈ। ਕਰਿ ਹਿਤੁ ਹਰਹੁ ਚਾਪ ਗਰੁਆਈ ॥
ਗਨਨਾਯਕ ਬਰਦਾਯਕ ਦੇਵਾ। ਆਜੁ ਲਗੇਂ ਕੀਨ੍ਹਿਉਁ ਤੁਅ ਸੇਵਾ ॥
ਬਾਰ ਬਾਰ ਬਿਨਤੀ ਸੁਨਿ ਮੋਰੀ। ਕਰਹੁ ਚਾਪ ਗੁਰੁਤਾ ਅਤਿ ਥੋਰੀ ॥

ਦੋ. ਦੇਖਿ ਦੇਖਿ ਰਘੁਬੀਰ ਤਨ ਸੁਰ ਮਨਾਵ ਧਰਿ ਧੀਰ ॥
ਭਰੇ ਬਿਲੋਚਨ ਪ੍ਰੇਮ ਜਲ ਪੁਲਕਾਵਲੀ ਸਰੀਰ ॥ 257 ॥

ਨੀਕੇਂ ਨਿਰਖਿ ਨਯਨ ਭਰਿ ਸੋਭਾ। ਪਿਤੁ ਪਨੁ ਸੁਮਿਰਿ ਬਹੁਰਿ ਮਨੁ ਛੋਭਾ ॥
ਅਹਹ ਤਾਤ ਦਾਰੁਨਿ ਹਠ ਠਾਨੀ। ਸਮੁਝਤ ਨਹਿਂ ਕਛੁ ਲਾਭੁ ਨ ਹਾਨੀ ॥
ਸਚਿਵ ਸਭਯ ਸਿਖ ਦੇਇ ਨ ਕੋਈ। ਬੁਧ ਸਮਾਜ ਬਡ਼ ਅਨੁਚਿਤ ਹੋਈ ॥
ਕਹਁ ਧਨੁ ਕੁਲਿਸਹੁ ਚਾਹਿ ਕਠੋਰਾ। ਕਹਁ ਸ੍ਯਾਮਲ ਮ੍ਰੁਰੁਇਦੁਗਾਤ ਕਿਸੋਰਾ ॥
ਬਿਧਿ ਕੇਹਿ ਭਾਁਤਿ ਧਰੌਂ ਉਰ ਧੀਰਾ। ਸਿਰਸ ਸੁਮਨ ਕਨ ਬੇਧਿਅ ਹੀਰਾ ॥
ਸਕਲ ਸਭਾ ਕੈ ਮਤਿ ਭੈ ਭੋਰੀ। ਅਬ ਮੋਹਿ ਸਂਭੁਚਾਪ ਗਤਿ ਤੋਰੀ ॥
ਨਿਜ ਜਡ਼ਤਾ ਲੋਗਨ੍ਹ ਪਰ ਡਾਰੀ। ਹੋਹਿ ਹਰੁਅ ਰਘੁਪਤਿਹਿ ਨਿਹਾਰੀ ॥
ਅਤਿ ਪਰਿਤਾਪ ਸੀਯ ਮਨ ਮਾਹੀ। ਲਵ ਨਿਮੇਸ਼ ਜੁਗ ਸਬ ਸਯ ਜਾਹੀਮ੍ ॥

ਦੋ. ਪ੍ਰਭੁਹਿ ਚਿਤਿ ਪੁਨਿ ਚਿਤਵ ਮਹਿ ਰਾਜਤ ਲੋਚਨ ਲੋਲ।
ਖੇਲਤ ਮਨਸਿਜ ਮੀਨ ਜੁਗ ਜਨੁ ਬਿਧੁ ਮਂਡਲ ਡੋਲ ॥ 258 ॥

ਗਿਰਾ ਅਲਿਨਿ ਮੁਖ ਪਂਕਜ ਰੋਕੀ। ਪ੍ਰਗਟ ਨ ਲਾਜ ਨਿਸਾ ਅਵਲੋਕੀ ॥
ਲੋਚਨ ਜਲੁ ਰਹ ਲੋਚਨ ਕੋਨਾ। ਜੈਸੇ ਪਰਮ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਨ ਕਰ ਸੋਨਾ ॥
ਸਕੁਚੀ ਬ੍ਯਾਕੁਲਤਾ ਬਡ਼ਇ ਜਾਨੀ। ਧਰਿ ਧੀਰਜੁ ਪ੍ਰਤੀਤਿ ਉਰ ਆਨੀ ॥
ਤਨ ਮਨ ਬਚਨ ਮੋਰ ਪਨੁ ਸਾਚਾ। ਰਘੁਪਤਿ ਪਦ ਸਰੋਜ ਚਿਤੁ ਰਾਚਾ ॥
ਤੌ ਭਗਵਾਨੁ ਸਕਲ ਉਰ ਬਾਸੀ। ਕਰਿਹਿਂ ਮੋਹਿ ਰਘੁਬਰ ਕੈ ਦਾਸੀ ॥
ਜੇਹਿ ਕੇਂ ਜੇਹਿ ਪਰ ਸਤ੍ਯ ਸਨੇਹੂ। ਸੋ ਤੇਹਿ ਮਿਲਿ ਨ ਕਛੁ ਸਂਹੇਹੂ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਤਨ ਚਿਤਿ ਪ੍ਰੇਮ ਤਨ ਠਾਨਾ। ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਨਿਧਾਨ ਰਾਮ ਸਬੁ ਜਾਨਾ ॥
ਸਿਯਹਿ ਬਿਲੋਕਿ ਤਕੇਉ ਧਨੁ ਕੈਸੇ। ਚਿਤਵ ਗਰੁਰੁ ਲਘੁ ਬ੍ਯਾਲਹਿ ਜੈਸੇ ॥

ਦੋ. ਲਖਨ ਲਖੇਉ ਰਘੁਬਂਸਮਨਿ ਤਾਕੇਉ ਹਰ ਕੋਦਂਡੁ।
ਪੁਲਕਿ ਗਾਤ ਬੋਲੇ ਬਚਨ ਚਰਨ ਚਾਪਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਂਡੁ ॥ 259 ॥

ਦਿਸਕੁਂਜਰਹੁ ਕਮਠ ਅਹਿ ਕੋਲਾ। ਧਰਹੁ ਧਰਨਿ ਧਰਿ ਧੀਰ ਨ ਡੋਲਾ ॥
ਰਾਮੁ ਚਹਹਿਂ ਸਂਕਰ ਧਨੁ ਤੋਰਾ। ਹੋਹੁ ਸਜਗ ਸੁਨਿ ਆਯਸੁ ਮੋਰਾ ॥
ਚਾਪ ਸਪੀਪ ਰਾਮੁ ਜਬ ਆਏ। ਨਰ ਨਾਰਿਨ੍ਹ ਸੁਰ ਸੁਕ੍ਰੁਰੁਇਤ ਮਨਾਏ ॥
ਸਬ ਕਰ ਸਂਸੁ ਅਰੁ ਅਗ੍ਯਾਨੂ। ਮਂਦ ਮਹੀਪਨ੍ਹ ਕਰ ਅਭਿਮਾਨੂ ॥
ਭ੍ਰੁਰੁਇਗੁਪਤਿ ਕੇਰਿ ਗਰਬ ਗਰੁਆਈ। ਸੁਰ ਮੁਨਿਬਰਨ੍ਹ ਕੇਰਿ ਕਦਰਾਈ ॥
ਸਿਯ ਕਰ ਸੋਚੁ ਜਨਕ ਪਛਿਤਾਵਾ। ਰਾਨਿਨ੍ਹ ਕਰ ਦਾਰੁਨ ਦੁਖ ਦਾਵਾ ॥
ਸਂਭੁਚਾਪ ਬਡ ਬੋਹਿਤੁ ਪਾਈ। ਚਢੇ ਜਾਇ ਸਬ ਸਂਗੁ ਬਨਾਈ ॥
ਰਾਮ ਬਾਹੁਬਲ ਸਿਂਧੁ ਅਪਾਰੂ। ਚਹਤ ਪਾਰੁ ਨਹਿ ਕੌ ਕਡ਼ਹਾਰੂ ॥

ਦੋ. ਰਾਮ ਬਿਲੋਕੇ ਲੋਗ ਸਬ ਚਿਤ੍ਰ ਲਿਖੇ ਸੇ ਦੇਖਿ।
ਚਿਤੀ ਸੀਯ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਯਤਨ ਜਾਨੀ ਬਿਕਲ ਬਿਸੇਸ਼ਿ ॥ 260 ॥

ਦੇਖੀ ਬਿਪੁਲ ਬਿਕਲ ਬੈਦੇਹੀ। ਨਿਮਿਸ਼ ਬਿਹਾਤ ਕਲਪ ਸਮ ਤੇਹੀ ॥
ਤ੍ਰੁਰੁਇਸ਼ਿਤ ਬਾਰਿ ਬਿਨੁ ਜੋ ਤਨੁ ਤ੍ਯਾਗਾ। ਮੁਏਁ ਕਰਿ ਕਾ ਸੁਧਾ ਤਡ਼ਆਗਾ ॥
ਕਾ ਬਰਸ਼ਾ ਸਬ ਕ੍ਰੁਰੁਇਸ਼ੀ ਸੁਖਾਨੇਂ। ਸਮਯ ਚੁਕੇਂ ਪੁਨਿ ਕਾ ਪਛਿਤਾਨੇਮ੍ ॥
ਅਸ ਜਿਯਁ ਜਾਨਿ ਜਾਨਕੀ ਦੇਖੀ। ਪ੍ਰਭੁ ਪੁਲਕੇ ਲਖਿ ਪ੍ਰੀਤਿ ਬਿਸੇਸ਼ੀ ॥
ਗੁਰਹਿ ਪ੍ਰਨਾਮੁ ਮਨਹਿ ਮਨ ਕੀਨ੍ਹਾ। ਅਤਿ ਲਾਘਵਁ ਉਠਾਇ ਧਨੁ ਲੀਨ੍ਹਾ ॥
ਦਮਕੇਉ ਦਾਮਿਨਿ ਜਿਮਿ ਜਬ ਲਯੂ। ਪੁਨਿ ਨਭ ਧਨੁ ਮਂਡਲ ਸਮ ਭਯੂ ॥
ਲੇਤ ਚਢ਼ਆਵਤ ਖੈਂਚਤ ਗਾਢ਼ਏਂ। ਕਾਹੁਁ ਨ ਲਖਾ ਦੇਖ ਸਬੁ ਠਾਢ਼ਏਮ੍ ॥
ਤੇਹਿ ਛਨ ਰਾਮ ਮਧ੍ਯ ਧਨੁ ਤੋਰਾ। ਭਰੇ ਭੁਵਨ ਧੁਨਿ ਘੋਰ ਕਠੋਰਾ ॥

ਛਂ. ਭਰੇ ਭੁਵਨ ਘੋਰ ਕਠੋਰ ਰਵ ਰਬਿ ਬਾਜਿ ਤਜਿ ਮਾਰਗੁ ਚਲੇ।
ਚਿਕ੍ਕਰਹਿਂ ਦਿਗ੍ਗਜ ਡੋਲ ਮਹਿ ਅਹਿ ਕੋਲ ਕੂਰੁਮ ਕਲਮਲੇ ॥
ਸੁਰ ਅਸੁਰ ਮੁਨਿ ਕਰ ਕਾਨ ਦੀਨ੍ਹੇਂ ਸਕਲ ਬਿਕਲ ਬਿਚਾਰਹੀਂ।
ਕੋਦਂਡ ਖਂਡੇਉ ਰਾਮ ਤੁਲਸੀ ਜਯਤਿ ਬਚਨ ਉਚਾਰਹੀ ॥

ਸੋ. ਸਂਕਰ ਚਾਪੁ ਜਹਾਜੁ ਸਾਗਰੁ ਰਘੁਬਰ ਬਾਹੁਬਲੁ।
ਬੂਡ਼ ਸੋ ਸਕਲ ਸਮਾਜੁ ਚਢ਼ਆ ਜੋ ਪ੍ਰਥਮਹਿਂ ਮੋਹ ਬਸ ॥ 261 ॥

ਪ੍ਰਭੁ ਦੌ ਚਾਪਖਂਡ ਮਹਿ ਡਾਰੇ। ਦੇਖਿ ਲੋਗ ਸਬ ਭੇ ਸੁਖਾਰੇ ॥

ਕੋਸਿਕਰੁਪ ਪਯੋਨਿਧਿ ਪਾਵਨ। ਪ੍ਰੇਮ ਬਾਰਿ ਅਵਗਾਹੁ ਸੁਹਾਵਨ ॥
ਰਾਮਰੂਪ ਰਾਕੇਸੁ ਨਿਹਾਰੀ। ਬਢ਼ਤ ਬੀਚਿ ਪੁਲਕਾਵਲਿ ਭਾਰੀ ॥
ਬਾਜੇ ਨਭ ਗਹਗਹੇ ਨਿਸਾਨਾ। ਦੇਵਬਧੂ ਨਾਚਹਿਂ ਕਰਿ ਗਾਨਾ ॥
ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਦਿਕ ਸੁਰ ਸਿਦ੍ਧ ਮੁਨੀਸਾ। ਪ੍ਰਭੁਹਿ ਪ੍ਰਸਂਸਹਿ ਦੇਹਿਂ ਅਸੀਸਾ ॥
ਬਰਿਸਹਿਂ ਸੁਮਨ ਰਂਗ ਬਹੁ ਮਾਲਾ। ਗਾਵਹਿਂ ਕਿਂਨਰ ਗੀਤ ਰਸਾਲਾ ॥
ਰਹੀ ਭੁਵਨ ਭਰਿ ਜਯ ਜਯ ਬਾਨੀ। ਧਨੁਸ਼ਭਂਗ ਧੁਨਿ ਜਾਤ ਨ ਜਾਨੀ ॥
ਮੁਦਿਤ ਕਹਹਿਂ ਜਹਁ ਤਹਁ ਨਰ ਨਾਰੀ। ਭਂਜੇਉ ਰਾਮ ਸਂਭੁਧਨੁ ਭਾਰੀ ॥

ਦੋ. ਬਂਦੀ ਮਾਗਧ ਸੂਤਗਨ ਬਿਰੁਦ ਬਦਹਿਂ ਮਤਿਧੀਰ।
ਕਰਹਿਂ ਨਿਛਾਵਰਿ ਲੋਗ ਸਬ ਹਯ ਗਯ ਧਨ ਮਨਿ ਚੀਰ ॥ 262 ॥

ਝਾਁਝਿ ਮ੍ਰੁਰੁਇਦਂਗ ਸਂਖ ਸਹਨਾਈ। ਭੇਰਿ ਢੋਲ ਦੁਂਦੁਭੀ ਸੁਹਾਈ ॥
ਬਾਜਹਿਂ ਬਹੁ ਬਾਜਨੇ ਸੁਹਾਏ। ਜਹਁ ਤਹਁ ਜੁਬਤਿਨ੍ਹ ਮਂਗਲ ਗਾਏ ॥
ਸਖਿਨ੍ਹ ਸਹਿਤ ਹਰਸ਼ੀ ਅਤਿ ਰਾਨੀ। ਸੂਖਤ ਧਾਨ ਪਰਾ ਜਨੁ ਪਾਨੀ ॥
ਜਨਕ ਲਹੇਉ ਸੁਖੁ ਸੋਚੁ ਬਿਹਾਈ। ਪੈਰਤ ਥਕੇਂ ਥਾਹ ਜਨੁ ਪਾਈ ॥
ਸ਼੍ਰੀਹਤ ਭੇ ਭੂਪ ਧਨੁ ਟੂਟੇ। ਜੈਸੇਂ ਦਿਵਸ ਦੀਪ ਛਬਿ ਛੂਟੇ ॥
ਸੀਯ ਸੁਖਹਿ ਬਰਨਿਅ ਕੇਹਿ ਭਾਁਤੀ। ਜਨੁ ਚਾਤਕੀ ਪਾਇ ਜਲੁ ਸ੍ਵਾਤੀ ॥
ਰਾਮਹਿ ਲਖਨੁ ਬਿਲੋਕਤ ਕੈਸੇਂ। ਸਸਿਹਿ ਚਕੋਰ ਕਿਸੋਰਕੁ ਜੈਸੇਮ੍ ॥
ਸਤਾਨਂਦ ਤਬ ਆਯਸੁ ਦੀਨ੍ਹਾ। ਸੀਤਾਁ ਗਮਨੁ ਰਾਮ ਪਹਿਂ ਕੀਨ੍ਹਾ ॥

ਦੋ. ਸਂਗ ਸਖੀਂ ਸੁਦਂਰ ਚਤੁਰ ਗਾਵਹਿਂ ਮਂਗਲਚਾਰ।
ਗਵਨੀ ਬਾਲ ਮਰਾਲ ਗਤਿ ਸੁਸ਼ਮਾ ਅਂਗ ਅਪਾਰ ॥ 263 ॥

ਸਖਿਨ੍ਹ ਮਧ੍ਯ ਸਿਯ ਸੋਹਤਿ ਕੈਸੇ। ਛਬਿਗਨ ਮਧ੍ਯ ਮਹਾਛਬਿ ਜੈਸੇਮ੍ ॥
ਕਰ ਸਰੋਜ ਜਯਮਾਲ ਸੁਹਾਈ। ਬਿਸ੍ਵ ਬਿਜਯ ਸੋਭਾ ਜੇਹਿਂ ਛਾਈ ॥
ਤਨ ਸਕੋਚੁ ਮਨ ਪਰਮ ਉਛਾਹੂ। ਗੂਢ਼ ਪ੍ਰੇਮੁ ਲਖਿ ਪਰਿ ਨ ਕਾਹੂ ॥
ਜਾਇ ਸਮੀਪ ਰਾਮ ਛਬਿ ਦੇਖੀ। ਰਹਿ ਜਨੁ ਕੁਁਅਰਿ ਚਿਤ੍ਰ ਅਵਰੇਖੀ ॥
ਚਤੁਰ ਸਖੀਂ ਲਖਿ ਕਹਾ ਬੁਝਾਈ। ਪਹਿਰਾਵਹੁ ਜਯਮਾਲ ਸੁਹਾਈ ॥
ਸੁਨਤ ਜੁਗਲ ਕਰ ਮਾਲ ਉਠਾਈ। ਪ੍ਰੇਮ ਬਿਬਸ ਪਹਿਰਾਇ ਨ ਜਾਈ ॥
ਸੋਹਤ ਜਨੁ ਜੁਗ ਜਲਜ ਸਨਾਲਾ। ਸਸਿਹਿ ਸਭੀਤ ਦੇਤ ਜਯਮਾਲਾ ॥
ਗਾਵਹਿਂ ਛਬਿ ਅਵਲੋਕਿ ਸਹੇਲੀ। ਸਿਯਁ ਜਯਮਾਲ ਰਾਮ ਉਰ ਮੇਲੀ ॥

ਸੋ. ਰਘੁਬਰ ਉਰ ਜਯਮਾਲ ਦੇਖਿ ਦੇਵ ਬਰਿਸਹਿਂ ਸੁਮਨ।
ਸਕੁਚੇ ਸਕਲ ਭੁਆਲ ਜਨੁ ਬਿਲੋਕਿ ਰਬਿ ਕੁਮੁਦਗਨ ॥ 264 ॥

ਪੁਰ ਅਰੁ ਬ੍ਯੋਮ ਬਾਜਨੇ ਬਾਜੇ। ਖਲ ਭੇ ਮਲਿਨ ਸਾਧੁ ਸਬ ਰਾਜੇ ॥
ਸੁਰ ਕਿਂਨਰ ਨਰ ਨਾਗ ਮੁਨੀਸਾ। ਜਯ ਜਯ ਜਯ ਕਹਿ ਦੇਹਿਂ ਅਸੀਸਾ ॥
ਨਾਚਹਿਂ ਗਾਵਹਿਂ ਬਿਬੁਧ ਬਧੂਟੀਂ। ਬਾਰ ਬਾਰ ਕੁਸੁਮਾਂਜਲਿ ਛੂਟੀਮ੍ ॥
ਜਹਁ ਤਹਁ ਬਿਪ੍ਰ ਬੇਦਧੁਨਿ ਕਰਹੀਂ। ਬਂਦੀ ਬਿਰਦਾਵਲਿ ਉਚ੍ਚਰਹੀਮ੍ ॥
ਮਹਿ ਪਾਤਾਲ ਨਾਕ ਜਸੁ ਬ੍ਯਾਪਾ। ਰਾਮ ਬਰੀ ਸਿਯ ਭਂਜੇਉ ਚਾਪਾ ॥
ਕਰਹਿਂ ਆਰਤੀ ਪੁਰ ਨਰ ਨਾਰੀ। ਦੇਹਿਂ ਨਿਛਾਵਰਿ ਬਿਤ੍ਤ ਬਿਸਾਰੀ ॥
ਸੋਹਤਿ ਸੀਯ ਰਾਮ ਕੈ ਜੌਰੀ। ਛਬਿ ਸਿਂਗਾਰੁ ਮਨਹੁਁ ਏਕ ਠੋਰੀ ॥
ਸਖੀਂ ਕਹਹਿਂ ਪ੍ਰਭੁਪਦ ਗਹੁ ਸੀਤਾ। ਕਰਤਿ ਨ ਚਰਨ ਪਰਸ ਅਤਿ ਭੀਤਾ ॥

ਦੋ. ਗੌਤਮ ਤਿਯ ਗਤਿ ਸੁਰਤਿ ਕਰਿ ਨਹਿਂ ਪਰਸਤਿ ਪਗ ਪਾਨਿ।
ਮਨ ਬਿਹਸੇ ਰਘੁਬਂਸਮਨਿ ਪ੍ਰੀਤਿ ਅਲੌਕਿਕ ਜਾਨਿ ॥ 265 ॥

ਤਬ ਸਿਯ ਦੇਖਿ ਭੂਪ ਅਭਿਲਾਸ਼ੇ। ਕੂਰ ਕਪੂਤ ਮੂਢ਼ ਮਨ ਮਾਖੇ ॥
ਉਠਿ ਉਠਿ ਪਹਿਰਿ ਸਨਾਹ ਅਭਾਗੇ। ਜਹਁ ਤਹਁ ਗਾਲ ਬਜਾਵਨ ਲਾਗੇ ॥
ਲੇਹੁ ਛਡ਼ਆਇ ਸੀਯ ਕਹ ਕੋਊ। ਧਰਿ ਬਾਁਧਹੁ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਬਾਲਕ ਦੋਊ ॥
ਤੋਰੇਂ ਧਨੁਸ਼ੁ ਚਾਡ਼ ਨਹਿਂ ਸਰੀ। ਜੀਵਤ ਹਮਹਿ ਕੁਅਁਰਿ ਕੋ ਬਰੀ ॥
ਜੌਂ ਬਿਦੇਹੁ ਕਛੁ ਕਰੈ ਸਹਾਈ। ਜੀਤਹੁ ਸਮਰ ਸਹਿਤ ਦੌ ਭਾਈ ॥
ਸਾਧੁ ਭੂਪ ਬੋਲੇ ਸੁਨਿ ਬਾਨੀ। ਰਾਜਸਮਾਜਹਿ ਲਾਜ ਲਜਾਨੀ ॥
ਬਲੁ ਪ੍ਰਤਾਪੁ ਬੀਰਤਾ ਬਡ਼ਆਈ। ਨਾਕ ਪਿਨਾਕਹਿ ਸਂਗ ਸਿਧਾਈ ॥
ਸੋਇ ਸੂਰਤਾ ਕਿ ਅਬ ਕਹੁਁ ਪਾਈ। ਅਸਿ ਬੁਧਿ ਤੌ ਬਿਧਿ ਮੁਹਁ ਮਸਿ ਲਾਈ ॥

ਦੋ. ਦੇਖਹੁ ਰਾਮਹਿ ਨਯਨ ਭਰਿ ਤਜਿ ਇਰਿਸ਼ਾ ਮਦੁ ਕੋਹੁ।
ਲਖਨ ਰੋਸ਼ੁ ਪਾਵਕੁ ਪ੍ਰਬਲ ਜਾਨਿ ਸਲਭ ਜਨਿ ਹੋਹੁ ॥ 266 ॥

ਬੈਨਤੇਯ ਬਲਿ ਜਿਮਿ ਚਹ ਕਾਗੂ। ਜਿਮਿ ਸਸੁ ਚਹੈ ਨਾਗ ਅਰਿ ਭਾਗੂ ॥
ਜਿਮਿ ਚਹ ਕੁਸਲ ਅਕਾਰਨ ਕੋਹੀ। ਸਬ ਸਂਪਦਾ ਚਹੈ ਸਿਵਦ੍ਰੋਹੀ ॥
ਲੋਭੀ ਲੋਲੁਪ ਕਲ ਕੀਰਤਿ ਚਹੀ। ਅਕਲਂਕਤਾ ਕਿ ਕਾਮੀ ਲਹੀ ॥
ਹਰਿ ਪਦ ਬਿਮੁਖ ਪਰਮ ਗਤਿ ਚਾਹਾ। ਤਸ ਤੁਮ੍ਹਾਰ ਲਾਲਚੁ ਨਰਨਾਹਾ ॥
ਕੋਲਾਹਲੁ ਸੁਨਿ ਸੀਯ ਸਕਾਨੀ। ਸਖੀਂ ਲਵਾਇ ਗੀਂ ਜਹਁ ਰਾਨੀ ॥
ਰਾਮੁ ਸੁਭਾਯਁ ਚਲੇ ਗੁਰੁ ਪਾਹੀਂ। ਸਿਯ ਸਨੇਹੁ ਬਰਨਤ ਮਨ ਮਾਹੀਮ੍ ॥
ਰਾਨਿਨ੍ਹ ਸਹਿਤ ਸੋਚਬਸ ਸੀਯਾ। ਅਬ ਧੌਂ ਬਿਧਿਹਿ ਕਾਹ ਕਰਨੀਯਾ ॥
ਭੂਪ ਬਚਨ ਸੁਨਿ ਇਤ ਉਤ ਤਕਹੀਂ। ਲਖਨੁ ਰਾਮ ਡਰ ਬੋਲਿ ਨ ਸਕਹੀਮ੍ ॥

ਦੋ. ਅਰੁਨ ਨਯਨ ਭ੍ਰੁਰੁਇਕੁਟੀ ਕੁਟਿਲ ਚਿਤਵਤ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪਨ੍ਹ ਸਕੋਪ।
ਮਨਹੁਁ ਮਤ੍ਤ ਗਜਗਨ ਨਿਰਖਿ ਸਿਂਘਕਿਸੋਰਹਿ ਚੋਪ ॥ 267 ॥

ਖਰਭਰੁ ਦੇਖਿ ਬਿਕਲ ਪੁਰ ਨਾਰੀਂ। ਸਬ ਮਿਲਿ ਦੇਹਿਂ ਮਹੀਪਨ੍ਹ ਗਾਰੀਮ੍ ॥
ਤੇਹਿਂ ਅਵਸਰ ਸੁਨਿ ਸਿਵ ਧਨੁ ਭਂਗਾ। ਆਯਸੁ ਭ੍ਰੁਰੁਇਗੁਕੁਲ ਕਮਲ ਪਤਂਗਾ ॥
ਦੇਖਿ ਮਹੀਪ ਸਕਲ ਸਕੁਚਾਨੇ। ਬਾਜ ਝਪਟ ਜਨੁ ਲਵਾ ਲੁਕਾਨੇ ॥
ਗੌਰਿ ਸਰੀਰ ਭੂਤਿ ਭਲ ਭ੍ਰਾਜਾ। ਭਾਲ ਬਿਸਾਲ ਤ੍ਰਿਪੁਂਡ ਬਿਰਾਜਾ ॥
ਸੀਸ ਜਟਾ ਸਸਿਬਦਨੁ ਸੁਹਾਵਾ। ਰਿਸਬਸ ਕਛੁਕ ਅਰੁਨ ਹੋਇ ਆਵਾ ॥
ਭ੍ਰੁਰੁਇਕੁਟੀ ਕੁਟਿਲ ਨਯਨ ਰਿਸ ਰਾਤੇ। ਸਹਜਹੁਁ ਚਿਤਵਤ ਮਨਹੁਁ ਰਿਸਾਤੇ ॥
ਬ੍ਰੁਰੁਇਸ਼ਭ ਕਂਧ ਉਰ ਬਾਹੁ ਬਿਸਾਲਾ। ਚਾਰੁ ਜਨੇਉ ਮਾਲ ਮ੍ਰੁਰੁਇਗਛਾਲਾ ॥
ਕਟਿ ਮੁਨਿ ਬਸਨ ਤੂਨ ਦੁਇ ਬਾਁਧੇਂ। ਧਨੁ ਸਰ ਕਰ ਕੁਠਾਰੁ ਕਲ ਕਾਁਧੇਮ੍ ॥

ਦੋ. ਸਾਂਤ ਬੇਸ਼ੁ ਕਰਨੀ ਕਠਿਨ ਬਰਨਿ ਨ ਜਾਇ ਸਰੁਪ।
ਧਰਿ ਮੁਨਿਤਨੁ ਜਨੁ ਬੀਰ ਰਸੁ ਆਯੁ ਜਹਁ ਸਬ ਭੂਪ ॥ 268 ॥

ਦੇਖਤ ਭ੍ਰੁਰੁਇਗੁਪਤਿ ਬੇਸ਼ੁ ਕਰਾਲਾ। ਉਠੇ ਸਕਲ ਭਯ ਬਿਕਲ ਭੁਆਲਾ ॥
ਪਿਤੁ ਸਮੇਤ ਕਹਿ ਕਹਿ ਨਿਜ ਨਾਮਾ। ਲਗੇ ਕਰਨ ਸਬ ਦਂਡ ਪ੍ਰਨਾਮਾ ॥
ਜੇਹਿ ਸੁਭਾਯਁ ਚਿਤਵਹਿਂ ਹਿਤੁ ਜਾਨੀ। ਸੋ ਜਾਨਿ ਜਨੁ ਆਇ ਖੁਟਾਨੀ ॥
ਜਨਕ ਬਹੋਰਿ ਆਇ ਸਿਰੁ ਨਾਵਾ। ਸੀਯ ਬੋਲਾਇ ਪ੍ਰਨਾਮੁ ਕਰਾਵਾ ॥
ਆਸਿਸ਼ ਦੀਨ੍ਹਿ ਸਖੀਂ ਹਰਸ਼ਾਨੀਂ। ਨਿਜ ਸਮਾਜ ਲੈ ਗੀ ਸਯਾਨੀਮ੍ ॥
ਬਿਸ੍ਵਾਮਿਤ੍ਰੁ ਮਿਲੇ ਪੁਨਿ ਆਈ। ਪਦ ਸਰੋਜ ਮੇਲੇ ਦੌ ਭਾਈ ॥
ਰਾਮੁ ਲਖਨੁ ਦਸਰਥ ਕੇ ਢੋਟਾ। ਦੀਨ੍ਹਿ ਅਸੀਸ ਦੇਖਿ ਭਲ ਜੋਟਾ ॥
ਰਾਮਹਿ ਚਿਤਿ ਰਹੇ ਥਕਿ ਲੋਚਨ। ਰੂਪ ਅਪਾਰ ਮਾਰ ਮਦ ਮੋਚਨ ॥

ਦੋ. ਬਹੁਰਿ ਬਿਲੋਕਿ ਬਿਦੇਹ ਸਨ ਕਹਹੁ ਕਾਹ ਅਤਿ ਭੀਰ ॥
ਪੂਛਤ ਜਾਨਿ ਅਜਾਨ ਜਿਮਿ ਬ੍ਯਾਪੇਉ ਕੋਪੁ ਸਰੀਰ ॥ 269 ॥

ਸਮਾਚਾਰ ਕਹਿ ਜਨਕ ਸੁਨਾਏ। ਜੇਹਿ ਕਾਰਨ ਮਹੀਪ ਸਬ ਆਏ ॥
ਸੁਨਤ ਬਚਨ ਫਿਰਿ ਅਨਤ ਨਿਹਾਰੇ। ਦੇਖੇ ਚਾਪਖਂਡ ਮਹਿ ਡਾਰੇ ॥
ਅਤਿ ਰਿਸ ਬੋਲੇ ਬਚਨ ਕਠੋਰਾ। ਕਹੁ ਜਡ਼ ਜਨਕ ਧਨੁਸ਼ ਕੈ ਤੋਰਾ ॥
ਬੇਗਿ ਦੇਖਾਉ ਮੂਢ਼ ਨ ਤ ਆਜੂ। ਉਲਟੁਁ ਮਹਿ ਜਹਁ ਲਹਿ ਤਵ ਰਾਜੂ ॥
ਅਤਿ ਡਰੁ ਉਤਰੁ ਦੇਤ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪੁ ਨਾਹੀਂ। ਕੁਟਿਲ ਭੂਪ ਹਰਸ਼ੇ ਮਨ ਮਾਹੀਮ੍ ॥
ਸੁਰ ਮੁਨਿ ਨਾਗ ਨਗਰ ਨਰ ਨਾਰੀ ॥ ਸੋਚਹਿਂ ਸਕਲ ਤ੍ਰਾਸ ਉਰ ਭਾਰੀ ॥
ਮਨ ਪਛਿਤਾਤਿ ਸੀਯ ਮਹਤਾਰੀ। ਬਿਧਿ ਅਬ ਸਁਵਰੀ ਬਾਤ ਬਿਗਾਰੀ ॥
ਭ੍ਰੁਰੁਇਗੁਪਤਿ ਕਰ ਸੁਭਾਉ ਸੁਨਿ ਸੀਤਾ। ਅਰਧ ਨਿਮੇਸ਼ ਕਲਪ ਸਮ ਬੀਤਾ ॥

ਦੋ. ਸਭਯ ਬਿਲੋਕੇ ਲੋਗ ਸਬ ਜਾਨਿ ਜਾਨਕੀ ਭੀਰੁ।
ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਨ ਹਰਸ਼ੁ ਬਿਸ਼ਾਦੁ ਕਛੁ ਬੋਲੇ ਸ਼੍ਰੀਰਘੁਬੀਰੁ ॥ 270 ॥

ਮਾਸਪਾਰਾਯਣ, ਨਵਾਁ ਵਿਸ਼੍ਰਾਮ
ਨਾਥ ਸਂਭੁਧਨੁ ਭਂਜਨਿਹਾਰਾ। ਹੋਇਹਿ ਕੇਉ ਏਕ ਦਾਸ ਤੁਮ੍ਹਾਰਾ ॥
ਆਯਸੁ ਕਾਹ ਕਹਿਅ ਕਿਨ ਮੋਹੀ। ਸੁਨਿ ਰਿਸਾਇ ਬੋਲੇ ਮੁਨਿ ਕੋਹੀ ॥
ਸੇਵਕੁ ਸੋ ਜੋ ਕਰੈ ਸੇਵਕਾਈ। ਅਰਿ ਕਰਨੀ ਕਰਿ ਕਰਿਅ ਲਰਾਈ ॥
ਸੁਨਹੁ ਰਾਮ ਜੇਹਿਂ ਸਿਵਧਨੁ ਤੋਰਾ। ਸਹਸਬਾਹੁ ਸਮ ਸੋ ਰਿਪੁ ਮੋਰਾ ॥
ਸੋ ਬਿਲਗਾਉ ਬਿਹਾਇ ਸਮਾਜਾ। ਨ ਤ ਮਾਰੇ ਜੈਹਹਿਂ ਸਬ ਰਾਜਾ ॥
ਸੁਨਿ ਮੁਨਿ ਬਚਨ ਲਖਨ ਮੁਸੁਕਾਨੇ। ਬੋਲੇ ਪਰਸੁਧਰਹਿ ਅਪਮਾਨੇ ॥
ਬਹੁ ਧਨੁਹੀਂ ਤੋਰੀਂ ਲਰਿਕਾਈਂ। ਕਬਹੁਁ ਨ ਅਸਿ ਰਿਸ ਕੀਨ੍ਹਿ ਗੋਸਾਈਮ੍ ॥
ਏਹਿ ਧਨੁ ਪਰ ਮਮਤਾ ਕੇਹਿ ਹੇਤੂ। ਸੁਨਿ ਰਿਸਾਇ ਕਹ ਭ੍ਰੁਰੁਇਗੁਕੁਲਕੇਤੂ ॥

ਦੋ. ਰੇ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਬਾਲਕ ਕਾਲਬਸ ਬੋਲਤ ਤੋਹਿ ਨ ਸਁਮਾਰ ॥
ਧਨੁਹੀ ਸਮ ਤਿਪੁਰਾਰਿ ਧਨੁ ਬਿਦਿਤ ਸਕਲ ਸਂਸਾਰ ॥ 271 ॥

ਲਖਨ ਕਹਾ ਹਁਸਿ ਹਮਰੇਂ ਜਾਨਾ। ਸੁਨਹੁ ਦੇਵ ਸਬ ਧਨੁਸ਼ ਸਮਾਨਾ ॥
ਕਾ ਛਤਿ ਲਾਭੁ ਜੂਨ ਧਨੁ ਤੌਰੇਂ। ਦੇਖਾ ਰਾਮ ਨਯਨ ਕੇ ਭੋਰੇਮ੍ ॥
ਛੁਅਤ ਟੂਟ ਰਘੁਪਤਿਹੁ ਨ ਦੋਸੂ। ਮੁਨਿ ਬਿਨੁ ਕਾਜ ਕਰਿਅ ਕਤ ਰੋਸੂ ।
ਬੋਲੇ ਚਿਤਿ ਪਰਸੁ ਕੀ ਓਰਾ। ਰੇ ਸਠ ਸੁਨੇਹਿ ਸੁਭਾਉ ਨ ਮੋਰਾ ॥
ਬਾਲਕੁ ਬੋਲਿ ਬਧੁਁ ਨਹਿਂ ਤੋਹੀ। ਕੇਵਲ ਮੁਨਿ ਜਡ਼ ਜਾਨਹਿ ਮੋਹੀ ॥
ਬਾਲ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਅਤਿ ਕੋਹੀ। ਬਿਸ੍ਵ ਬਿਦਿਤ ਛਤ੍ਰਿਯਕੁਲ ਦ੍ਰੋਹੀ ॥
ਭੁਜਬਲ ਭੂਮਿ ਭੂਪ ਬਿਨੁ ਕੀਨ੍ਹੀ। ਬਿਪੁਲ ਬਾਰ ਮਹਿਦੇਵਨ੍ਹ ਦੀਨ੍ਹੀ ॥
ਸਹਸਬਾਹੁ ਭੁਜ ਛੇਦਨਿਹਾਰਾ। ਪਰਸੁ ਬਿਲੋਕੁ ਮਹੀਪਕੁਮਾਰਾ ॥

ਦੋ. ਮਾਤੁ ਪਿਤਹਿ ਜਨਿ ਸੋਚਬਸ ਕਰਸਿ ਮਹੀਸਕਿਸੋਰ।
ਗਰ੍ਭਨ੍ਹ ਕੇ ਅਰ੍ਭਕ ਦਲਨ ਪਰਸੁ ਮੋਰ ਅਤਿ ਘੋਰ ॥ 272 ॥

ਬਿਹਸਿ ਲਖਨੁ ਬੋਲੇ ਮ੍ਰੁਰੁਇਦੁ ਬਾਨੀ। ਅਹੋ ਮੁਨੀਸੁ ਮਹਾ ਭਟਮਾਨੀ ॥
ਪੁਨਿ ਪੁਨਿ ਮੋਹਿ ਦੇਖਾਵ ਕੁਠਾਰੂ। ਚਹਤ ਉਡ਼ਆਵਨ ਫੂਁਕਿ ਪਹਾਰੂ ॥
ਇਹਾਁ ਕੁਮ੍ਹਡ਼ਬਤਿਯਾ ਕੌ ਨਾਹੀਂ। ਜੇ ਤਰਜਨੀ ਦੇਖਿ ਮਰਿ ਜਾਹੀਮ੍ ॥
ਦੇਖਿ ਕੁਠਾਰੁ ਸਰਾਸਨ ਬਾਨਾ। ਮੈਂ ਕਛੁ ਕਹਾ ਸਹਿਤ ਅਭਿਮਾਨਾ ॥
ਭ੍ਰੁਰੁਇਗੁਸੁਤ ਸਮੁਝਿ ਜਨੇਉ ਬਿਲੋਕੀ। ਜੋ ਕਛੁ ਕਹਹੁ ਸਹੁਁ ਰਿਸ ਰੋਕੀ ॥
ਸੁਰ ਮਹਿਸੁਰ ਹਰਿਜਨ ਅਰੁ ਗਾਈ। ਹਮਰੇਂ ਕੁਲ ਇਨ੍ਹ ਪਰ ਨ ਸੁਰਾਈ ॥
ਬਧੇਂ ਪਾਪੁ ਅਪਕੀਰਤਿ ਹਾਰੇਂ। ਮਾਰਤਹੂਁ ਪਾ ਪਰਿਅ ਤੁਮ੍ਹਾਰੇਮ੍ ॥
ਕੋਟਿ ਕੁਲਿਸ ਸਮ ਬਚਨੁ ਤੁਮ੍ਹਾਰਾ। ਬ੍ਯਰ੍ਥ ਧਰਹੁ ਧਨੁ ਬਾਨ ਕੁਠਾਰਾ ॥

ਦੋ. ਜੋ ਬਿਲੋਕਿ ਅਨੁਚਿਤ ਕਹੇਉਁ ਛਮਹੁ ਮਹਾਮੁਨਿ ਧੀਰ।
ਸੁਨਿ ਸਰੋਸ਼ ਭ੍ਰੁਰੁਇਗੁਬਂਸਮਨਿ ਬੋਲੇ ਗਿਰਾ ਗਭੀਰ ॥ 273 ॥

ਕੌਸਿਕ ਸੁਨਹੁ ਮਂਦ ਯਹੁ ਬਾਲਕੁ। ਕੁਟਿਲ ਕਾਲਬਸ ਨਿਜ ਕੁਲ ਘਾਲਕੁ ॥
ਭਾਨੁ ਬਂਸ ਰਾਕੇਸ ਕਲਂਕੂ। ਨਿਪਟ ਨਿਰਂਕੁਸ ਅਬੁਧ ਅਸਂਕੂ ॥
ਕਾਲ ਕਵਲੁ ਹੋਇਹਿ ਛਨ ਮਾਹੀਂ। ਕਹੁਁ ਪੁਕਾਰਿ ਖੋਰਿ ਮੋਹਿ ਨਾਹੀਮ੍ ॥
ਤੁਮ੍ਹ ਹਟਕੁ ਜੌਂ ਚਹਹੁ ਉਬਾਰਾ। ਕਹਿ ਪ੍ਰਤਾਪੁ ਬਲੁ ਰੋਸ਼ੁ ਹਮਾਰਾ ॥
ਲਖਨ ਕਹੇਉ ਮੁਨਿ ਸੁਜਸ ਤੁਮ੍ਹਾਰਾ। ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਅਛਤ ਕੋ ਬਰਨੈ ਪਾਰਾ ॥
ਅਪਨੇ ਮੁਁਹ ਤੁਮ੍ਹ ਆਪਨਿ ਕਰਨੀ। ਬਾਰ ਅਨੇਕ ਭਾਁਤਿ ਬਹੁ ਬਰਨੀ ॥
ਨਹਿਂ ਸਂਤੋਸ਼ੁ ਤ ਪੁਨਿ ਕਛੁ ਕਹਹੂ। ਜਨਿ ਰਿਸ ਰੋਕਿ ਦੁਸਹ ਦੁਖ ਸਹਹੂ ॥
ਬੀਰਬ੍ਰਤੀ ਤੁਮ੍ਹ ਧੀਰ ਅਛੋਭਾ। ਗਾਰੀ ਦੇਤ ਨ ਪਾਵਹੁ ਸੋਭਾ ॥

ਦੋ. ਸੂਰ ਸਮਰ ਕਰਨੀ ਕਰਹਿਂ ਕਹਿ ਨ ਜਨਾਵਹਿਂ ਆਪੁ।
ਬਿਦ੍ਯਮਾਨ ਰਨ ਪਾਇ ਰਿਪੁ ਕਾਯਰ ਕਥਹਿਂ ਪ੍ਰਤਾਪੁ ॥ 274 ॥

ਤੁਮ੍ਹ ਤੌ ਕਾਲੁ ਹਾਁਕ ਜਨੁ ਲਾਵਾ। ਬਾਰ ਬਾਰ ਮੋਹਿ ਲਾਗਿ ਬੋਲਾਵਾ ॥
ਸੁਨਤ ਲਖਨ ਕੇ ਬਚਨ ਕਠੋਰਾ। ਪਰਸੁ ਸੁਧਾਰਿ ਧਰੇਉ ਕਰ ਘੋਰਾ ॥
ਅਬ ਜਨਿ ਦੇਇ ਦੋਸੁ ਮੋਹਿ ਲੋਗੂ। ਕਟੁਬਾਦੀ ਬਾਲਕੁ ਬਧਜੋਗੂ ॥
ਬਾਲ ਬਿਲੋਕਿ ਬਹੁਤ ਮੈਂ ਬਾਁਚਾ। ਅਬ ਯਹੁ ਮਰਨਿਹਾਰ ਭਾ ਸਾਁਚਾ ॥
ਕੌਸਿਕ ਕਹਾ ਛਮਿਅ ਅਪਰਾਧੂ। ਬਾਲ ਦੋਸ਼ ਗੁਨ ਗਨਹਿਂ ਨ ਸਾਧੂ ॥
ਖਰ ਕੁਠਾਰ ਮੈਂ ਅਕਰੁਨ ਕੋਹੀ। ਆਗੇਂ ਅਪਰਾਧੀ ਗੁਰੁਦ੍ਰੋਹੀ ॥
ਉਤਰ ਦੇਤ ਛੋਡ਼ਉਁ ਬਿਨੁ ਮਾਰੇਂ। ਕੇਵਲ ਕੌਸਿਕ ਸੀਲ ਤੁਮ੍ਹਾਰੇਮ੍ ॥
ਨ ਤ ਏਹਿ ਕਾਟਿ ਕੁਠਾਰ ਕਠੋਰੇਂ। ਗੁਰਹਿ ਉਰਿਨ ਹੋਤੇਉਁ ਸ਼੍ਰਮ ਥੋਰੇਮ੍ ॥

ਦੋ. ਗਾਧਿਸੂਨੁ ਕਹ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਹਁਸਿ ਮੁਨਿਹਿ ਹਰਿਅਰਿ ਸੂਝ।
ਅਯਮਯ ਖਾਁਡ ਨ ਊਖਮਯ ਅਜਹੁਁ ਨ ਬੂਝ ਅਬੂਝ ॥ 275 ॥

ਕਹੇਉ ਲਖਨ ਮੁਨਿ ਸੀਲੁ ਤੁਮ੍ਹਾਰਾ। ਕੋ ਨਹਿ ਜਾਨ ਬਿਦਿਤ ਸਂਸਾਰਾ ॥
ਮਾਤਾ ਪਿਤਹਿ ਉਰਿਨ ਭੇ ਨੀਕੇਂ। ਗੁਰ ਰਿਨੁ ਰਹਾ ਸੋਚੁ ਬਡ਼ ਜੀਕੇਮ੍ ॥
ਸੋ ਜਨੁ ਹਮਰੇਹਿ ਮਾਥੇ ਕਾਢ਼ਆ। ਦਿਨ ਚਲਿ ਗੇ ਬ੍ਯਾਜ ਬਡ਼ ਬਾਢ਼ਆ ॥
ਅਬ ਆਨਿਅ ਬ੍ਯਵਹਰਿਆ ਬੋਲੀ। ਤੁਰਤ ਦੇਉਁ ਮੈਂ ਥੈਲੀ ਖੋਲੀ ॥
ਸੁਨਿ ਕਟੁ ਬਚਨ ਕੁਠਾਰ ਸੁਧਾਰਾ। ਹਾਯ ਹਾਯ ਸਬ ਸਭਾ ਪੁਕਾਰਾ ॥
ਭ੍ਰੁਰੁਇਗੁਬਰ ਪਰਸੁ ਦੇਖਾਵਹੁ ਮੋਹੀ। ਬਿਪ੍ਰ ਬਿਚਾਰਿ ਬਚੁਁ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪਦ੍ਰੋਹੀ ॥
ਮਿਲੇ ਨ ਕਬਹੁਁ ਸੁਭਟ ਰਨ ਗਾਢ਼ਏ। ਦ੍ਵਿਜ ਦੇਵਤਾ ਘਰਹਿ ਕੇ ਬਾਢ਼ਏ ॥
ਅਨੁਚਿਤ ਕਹਿ ਸਬ ਲੋਗ ਪੁਕਾਰੇ। ਰਘੁਪਤਿ ਸਯਨਹਿਂ ਲਖਨੁ ਨੇਵਾਰੇ ॥

ਦੋ. ਲਖਨ ਉਤਰ ਆਹੁਤਿ ਸਰਿਸ ਭ੍ਰੁਰੁਇਗੁਬਰ ਕੋਪੁ ਕ੍ਰੁਰੁਇਸਾਨੁ।
ਬਢ਼ਤ ਦੇਖਿ ਜਲ ਸਮ ਬਚਨ ਬੋਲੇ ਰਘੁਕੁਲਭਾਨੁ ॥ 276 ॥

ਨਾਥ ਕਰਹੁ ਬਾਲਕ ਪਰ ਛੋਹੂ। ਸੂਧ ਦੂਧਮੁਖ ਕਰਿਅ ਨ ਕੋਹੂ ॥
ਜੌਂ ਪੈ ਪ੍ਰਭੁ ਪ੍ਰਭਾਉ ਕਛੁ ਜਾਨਾ। ਤੌ ਕਿ ਬਰਾਬਰਿ ਕਰਤ ਅਯਾਨਾ ॥
ਜੌਂ ਲਰਿਕਾ ਕਛੁ ਅਚਗਰਿ ਕਰਹੀਂ। ਗੁਰ ਪਿਤੁ ਮਾਤੁ ਮੋਦ ਮਨ ਭਰਹੀਮ੍ ॥
ਕਰਿਅ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਸਿਸੁ ਸੇਵਕ ਜਾਨੀ। ਤੁਮ੍ਹ ਸਮ ਸੀਲ ਧੀਰ ਮੁਨਿ ਗ੍ਯਾਨੀ ॥
ਰਾਮ ਬਚਨ ਸੁਨਿ ਕਛੁਕ ਜੁਡ਼ਆਨੇ। ਕਹਿ ਕਛੁ ਲਖਨੁ ਬਹੁਰਿ ਮੁਸਕਾਨੇ ॥
ਹਁਸਤ ਦੇਖਿ ਨਖ ਸਿਖ ਰਿਸ ਬ੍ਯਾਪੀ। ਰਾਮ ਤੋਰ ਭ੍ਰਾਤਾ ਬਡ਼ ਪਾਪੀ ॥
ਗੌਰ ਸਰੀਰ ਸ੍ਯਾਮ ਮਨ ਮਾਹੀਂ। ਕਾਲਕੂਟਮੁਖ ਪਯਮੁਖ ਨਾਹੀਮ੍ ॥
ਸਹਜ ਟੇਢ਼ ਅਨੁਹਰਿ ਨ ਤੋਹੀ। ਨੀਚੁ ਮੀਚੁ ਸਮ ਦੇਖ ਨ ਮੌਹੀਮ੍ ॥

ਦੋ. ਲਖਨ ਕਹੇਉ ਹਁਸਿ ਸੁਨਹੁ ਮੁਨਿ ਕ੍ਰੋਧੁ ਪਾਪ ਕਰ ਮੂਲ।
ਜੇਹਿ ਬਸ ਜਨ ਅਨੁਚਿਤ ਕਰਹਿਂ ਚਰਹਿਂ ਬਿਸ੍ਵ ਪ੍ਰਤਿਕੂਲ ॥ 277 ॥

ਮੈਂ ਤੁਮ੍ਹਾਰ ਅਨੁਚਰ ਮੁਨਿਰਾਯਾ। ਪਰਿਹਰਿ ਕੋਪੁ ਕਰਿਅ ਅਬ ਦਾਯਾ ॥
ਟੂਟ ਚਾਪ ਨਹਿਂ ਜੁਰਹਿ ਰਿਸਾਨੇ। ਬੈਠਿਅ ਹੋਇਹਿਂ ਪਾਯ ਪਿਰਾਨੇ ॥
ਜੌ ਅਤਿ ਪ੍ਰਿਯ ਤੌ ਕਰਿਅ ਉਪਾਈ। ਜੋਰਿਅ ਕੌ ਬਡ਼ ਗੁਨੀ ਬੋਲਾਈ ॥
ਬੋਲਤ ਲਖਨਹਿਂ ਜਨਕੁ ਡੇਰਾਹੀਂ। ਮਸ਼੍ਟ ਕਰਹੁ ਅਨੁਚਿਤ ਭਲ ਨਾਹੀਮ੍ ॥
ਥਰ ਥਰ ਕਾਪਹਿਂ ਪੁਰ ਨਰ ਨਾਰੀ। ਛੋਟ ਕੁਮਾਰ ਖੋਟ ਬਡ਼ ਭਾਰੀ ॥
ਭ੍ਰੁਰੁਇਗੁਪਤਿ ਸੁਨਿ ਸੁਨਿ ਨਿਰਭਯ ਬਾਨੀ। ਰਿਸ ਤਨ ਜਰਿ ਹੋਇ ਬਲ ਹਾਨੀ ॥
ਬੋਲੇ ਰਾਮਹਿ ਦੇਇ ਨਿਹੋਰਾ। ਬਚੁਁ ਬਿਚਾਰਿ ਬਂਧੁ ਲਘੁ ਤੋਰਾ ॥
ਮਨੁ ਮਲੀਨ ਤਨੁ ਸੁਂਦਰ ਕੈਸੇਂ। ਬਿਸ਼ ਰਸ ਭਰਾ ਕਨਕ ਘਟੁ ਜੈਸੈਮ੍ ॥

ਦੋ. ਸੁਨਿ ਲਛਿਮਨ ਬਿਹਸੇ ਬਹੁਰਿ ਨਯਨ ਤਰੇਰੇ ਰਾਮ।
ਗੁਰ ਸਮੀਪ ਗਵਨੇ ਸਕੁਚਿ ਪਰਿਹਰਿ ਬਾਨੀ ਬਾਮ ॥ 278 ॥

ਅਤਿ ਬਿਨੀਤ ਮ੍ਰੁਰੁਇਦੁ ਸੀਤਲ ਬਾਨੀ। ਬੋਲੇ ਰਾਮੁ ਜੋਰਿ ਜੁਗ ਪਾਨੀ ॥
ਸੁਨਹੁ ਨਾਥ ਤੁਮ੍ਹ ਸਹਜ ਸੁਜਾਨਾ। ਬਾਲਕ ਬਚਨੁ ਕਰਿਅ ਨਹਿਂ ਕਾਨਾ ॥
ਬਰਰੈ ਬਾਲਕ ਏਕੁ ਸੁਭ੍AU। ਇਨ੍ਹਹਿ ਨ ਸਂਤ ਬਿਦੂਸ਼ਹਿਂ ਕ੍AU ॥
ਤੇਹਿਂ ਨਾਹੀਂ ਕਛੁ ਕਾਜ ਬਿਗਾਰਾ। ਅਪਰਾਧੀ ਮੇਂ ਨਾਥ ਤੁਮ੍ਹਾਰਾ ॥
ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਕੋਪੁ ਬਧੁ ਬਁਧਬ ਗੋਸਾਈਂ। ਮੋ ਪਰ ਕਰਿਅ ਦਾਸ ਕੀ ਨਾਈ ॥
ਕਹਿਅ ਬੇਗਿ ਜੇਹਿ ਬਿਧਿ ਰਿਸ ਜਾਈ। ਮੁਨਿਨਾਯਕ ਸੋਇ ਕਰੌਂ ਉਪਾਈ ॥
ਕਹ ਮੁਨਿ ਰਾਮ ਜਾਇ ਰਿਸ ਕੈਸੇਂ। ਅਜਹੁਁ ਅਨੁਜ ਤਵ ਚਿਤਵ ਅਨੈਸੇਮ੍ ॥
ਏਹਿ ਕੇ ਕਂਠ ਕੁਠਾਰੁ ਨ ਦੀਨ੍ਹਾ। ਤੌ ਮੈਂ ਕਾਹ ਕੋਪੁ ਕਰਿ ਕੀਨ੍ਹਾ ॥

ਦੋ. ਗਰ੍ਭ ਸ੍ਤ੍ਰਵਹਿਂ ਅਵਨਿਪ ਰਵਨਿ ਸੁਨਿ ਕੁਠਾਰ ਗਤਿ ਘੋਰ।
ਪਰਸੁ ਅਛਤ ਦੇਖੁਁ ਜਿਅਤ ਬੈਰੀ ਭੂਪਕਿਸੋਰ ॥ 279 ॥

ਬਹਿ ਨ ਹਾਥੁ ਦਹਿ ਰਿਸ ਛਾਤੀ। ਭਾ ਕੁਠਾਰੁ ਕੁਂਠਿਤ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪਘਾਤੀ ॥
ਭਯੁ ਬਾਮ ਬਿਧਿ ਫਿਰੇਉ ਸੁਭ੍AU। ਮੋਰੇ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਕਸਿ ਕ੍AU ॥
ਆਜੁ ਦਯਾ ਦੁਖੁ ਦੁਸਹ ਸਹਾਵਾ। ਸੁਨਿ ਸੌਮਿਤ੍ਰ ਬਿਹਸਿ ਸਿਰੁ ਨਾਵਾ ॥
ਬਾਉ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਮੂਰਤਿ ਅਨੁਕੂਲਾ। ਬੋਲਤ ਬਚਨ ਝਰਤ ਜਨੁ ਫੂਲਾ ॥
ਜੌਂ ਪੈ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਁ ਜਰਿਹਿਂ ਮੁਨਿ ਗਾਤਾ। ਕ੍ਰੋਧ ਭੇਁ ਤਨੁ ਰਾਖ ਬਿਧਾਤਾ ॥
ਦੇਖੁ ਜਨਕ ਹਠਿ ਬਾਲਕ ਏਹੂ। ਕੀਨ੍ਹ ਚਹਤ ਜਡ਼ ਜਮਪੁਰ ਗੇਹੂ ॥
ਬੇਗਿ ਕਰਹੁ ਕਿਨ ਆਁਖਿਨ੍ਹ ਓਟਾ। ਦੇਖਤ ਛੋਟ ਖੋਟ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਢੋਟਾ ॥
ਬਿਹਸੇ ਲਖਨੁ ਕਹਾ ਮਨ ਮਾਹੀਂ। ਮੂਦੇਂ ਆਁਖਿ ਕਤਹੁਁ ਕੌ ਨਾਹੀਮ੍ ॥

ਦੋ. ਪਰਸੁਰਾਮੁ ਤਬ ਰਾਮ ਪ੍ਰਤਿ ਬੋਲੇ ਉਰ ਅਤਿ ਕ੍ਰੋਧੁ।
ਸਂਭੁ ਸਰਾਸਨੁ ਤੋਰਿ ਸਠ ਕਰਸਿ ਹਮਾਰ ਪ੍ਰਬੋਧੁ ॥ 280 ॥

ਬਂਧੁ ਕਹਿ ਕਟੁ ਸਂਮਤ ਤੋਰੇਂ। ਤੂ ਛਲ ਬਿਨਯ ਕਰਸਿ ਕਰ ਜੋਰੇਮ੍ ॥
ਕਰੁ ਪਰਿਤੋਸ਼ੁ ਮੋਰ ਸਂਗ੍ਰਾਮਾ। ਨਾਹਿਂ ਤ ਛਾਡ਼ ਕਹਾਉਬ ਰਾਮਾ ॥
ਛਲੁ ਤਜਿ ਕਰਹਿ ਸਮਰੁ ਸਿਵਦ੍ਰੋਹੀ। ਬਂਧੁ ਸਹਿਤ ਨ ਤ ਮਾਰੁਁ ਤੋਹੀ ॥
ਭ੍ਰੁਰੁਇਗੁਪਤਿ ਬਕਹਿਂ ਕੁਠਾਰ ਉਠਾਏਁ। ਮਨ ਮੁਸਕਾਹਿਂ ਰਾਮੁ ਸਿਰ ਨਾਏਁ ॥
ਗੁਨਹ ਲਖਨ ਕਰ ਹਮ ਪਰ ਰੋਸ਼ੂ। ਕਤਹੁਁ ਸੁਧਾਇਹੁ ਤੇ ਬਡ਼ ਦੋਸ਼ੂ ॥
ਟੇਢ਼ ਜਾਨਿ ਸਬ ਬਂਦਿ ਕਾਹੂ। ਬਕ੍ਰ ਚਂਦ੍ਰਮਹਿ ਗ੍ਰਸਿ ਨ ਰਾਹੂ ॥
ਰਾਮ ਕਹੇਉ ਰਿਸ ਤਜਿਅ ਮੁਨੀਸਾ। ਕਰ ਕੁਠਾਰੁ ਆਗੇਂ ਯਹ ਸੀਸਾ ॥
ਜੇਂਹਿਂ ਰਿਸ ਜਾਇ ਕਰਿਅ ਸੋਇ ਸ੍ਵਾਮੀ। ਮੋਹਿ ਜਾਨਿ ਆਪਨ ਅਨੁਗਾਮੀ ॥

ਦੋ. ਪ੍ਰਭੁਹਿ ਸੇਵਕਹਿ ਸਮਰੁ ਕਸ ਤਜਹੁ ਬਿਪ੍ਰਬਰ ਰੋਸੁ।
ਬੇਸ਼ੁ ਬਿਲੋਕੇਂ ਕਹੇਸਿ ਕਛੁ ਬਾਲਕਹੂ ਨਹਿਂ ਦੋਸੁ ॥ 281 ॥

ਦੇਖਿ ਕੁਠਾਰ ਬਾਨ ਧਨੁ ਧਾਰੀ। ਭੈ ਲਰਿਕਹਿ ਰਿਸ ਬੀਰੁ ਬਿਚਾਰੀ ॥
ਨਾਮੁ ਜਾਨ ਪੈ ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਨ ਚੀਨ੍ਹਾ। ਬਂਸ ਸੁਭਾਯਁ ਉਤਰੁ ਤੇਂਹਿਂ ਦੀਨ੍ਹਾ ॥
ਜੌਂ ਤੁਮ੍ਹ ਔਤੇਹੁ ਮੁਨਿ ਕੀ ਨਾਈਂ। ਪਦ ਰਜ ਸਿਰ ਸਿਸੁ ਧਰਤ ਗੋਸਾਈਮ੍ ॥
ਛਮਹੁ ਚੂਕ ਅਨਜਾਨਤ ਕੇਰੀ। ਚਹਿਅ ਬਿਪ੍ਰ ਉਰ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਘਨੇਰੀ ॥
ਹਮਹਿ ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਸਰਿਬਰਿ ਕਸਿ ਨਾਥਾ ॥ ਕਹਹੁ ਨ ਕਹਾਁ ਚਰਨ ਕਹਁ ਮਾਥਾ ॥
ਰਾਮ ਮਾਤ੍ਰ ਲਘੁ ਨਾਮ ਹਮਾਰਾ। ਪਰਸੁ ਸਹਿਤ ਬਡ਼ ਨਾਮ ਤੋਹਾਰਾ ॥
ਦੇਵ ਏਕੁ ਗੁਨੁ ਧਨੁਸ਼ ਹਮਾਰੇਂ। ਨਵ ਗੁਨ ਪਰਮ ਪੁਨੀਤ ਤੁਮ੍ਹਾਰੇਮ੍ ॥
ਸਬ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹਮ ਤੁਮ੍ਹ ਸਨ ਹਾਰੇ। ਛਮਹੁ ਬਿਪ੍ਰ ਅਪਰਾਧ ਹਮਾਰੇ ॥

ਦੋ. ਬਾਰ ਬਾਰ ਮੁਨਿ ਬਿਪ੍ਰਬਰ ਕਹਾ ਰਾਮ ਸਨ ਰਾਮ।
ਬੋਲੇ ਭ੍ਰੁਰੁਇਗੁਪਤਿ ਸਰੁਸ਼ ਹਸਿ ਤਹੂਁ ਬਂਧੁ ਸਮ ਬਾਮ ॥ 282 ॥

ਨਿਪਟਹਿਂ ਦ੍ਵਿਜ ਕਰਿ ਜਾਨਹਿ ਮੋਹੀ। ਮੈਂ ਜਸ ਬਿਪ੍ਰ ਸੁਨਾਵੁਁ ਤੋਹੀ ॥
ਚਾਪ ਸ੍ਤ੍ਰੁਵਾ ਸਰ ਆਹੁਤਿ ਜਾਨੂ। ਕੋਪ ਮੋਰ ਅਤਿ ਘੋਰ ਕ੍ਰੁਰੁਇਸਾਨੁ ॥
ਸਮਿਧਿ ਸੇਨ ਚਤੁਰਂਗ ਸੁਹਾਈ। ਮਹਾ ਮਹੀਪ ਭੇ ਪਸੁ ਆਈ ॥
ਮੈ ਏਹਿ ਪਰਸੁ ਕਾਟਿ ਬਲਿ ਦੀਨ੍ਹੇ। ਸਮਰ ਜਗ੍ਯ ਜਪ ਕੋਟਿਨ੍ਹ ਕੀਨ੍ਹੇ ॥
ਮੋਰ ਪ੍ਰਭਾਉ ਬਿਦਿਤ ਨਹਿਂ ਤੋਰੇਂ। ਬੋਲਸਿ ਨਿਦਰਿ ਬਿਪ੍ਰ ਕੇ ਭੋਰੇਮ੍ ॥
ਭਂਜੇਉ ਚਾਪੁ ਦਾਪੁ ਬਡ਼ ਬਾਢ਼ਆ। ਅਹਮਿਤਿ ਮਨਹੁਁ ਜੀਤਿ ਜਗੁ ਠਾਢ਼ਆ ॥
ਰਾਮ ਕਹਾ ਮੁਨਿ ਕਹਹੁ ਬਿਚਾਰੀ। ਰਿਸ ਅਤਿ ਬਡ਼ਇ ਲਘੁ ਚੂਕ ਹਮਾਰੀ ॥
ਛੁਅਤਹਿਂ ਟੂਟ ਪਿਨਾਕ ਪੁਰਾਨਾ। ਮੈਂ ਕਹਿ ਹੇਤੁ ਕਰੌਂ ਅਭਿਮਾਨਾ ॥

ਦੋ. ਜੌਂ ਹਮ ਨਿਦਰਹਿਂ ਬਿਪ੍ਰ ਬਦਿ ਸਤ੍ਯ ਸੁਨਹੁ ਭ੍ਰੁਰੁਇਗੁਨਾਥ।
ਤੌ ਅਸ ਕੋ ਜਗ ਸੁਭਟੁ ਜੇਹਿ ਭਯ ਬਸ ਨਾਵਹਿਂ ਮਾਥ ॥ 283 ॥

ਦੇਵ ਦਨੁਜ ਭੂਪਤਿ ਭਟ ਨਾਨਾ। ਸਮਬਲ ਅਧਿਕ ਹੌ ਬਲਵਾਨਾ ॥
ਜੌਂ ਰਨ ਹਮਹਿ ਪਚਾਰੈ ਕੋਊ। ਲਰਹਿਂ ਸੁਖੇਨ ਕਾਲੁ ਕਿਨ ਹੋਊ ॥
ਛਤ੍ਰਿਯ ਤਨੁ ਧਰਿ ਸਮਰ ਸਕਾਨਾ। ਕੁਲ ਕਲਂਕੁ ਤੇਹਿਂ ਪਾਵਁਰ ਆਨਾ ॥
ਕਹੁਁ ਸੁਭਾਉ ਨ ਕੁਲਹਿ ਪ੍ਰਸਂਸੀ। ਕਾਲਹੁ ਡਰਹਿਂ ਨ ਰਨ ਰਘੁਬਂਸੀ ॥
ਬਿਪ੍ਰਬਂਸ ਕੈ ਅਸਿ ਪ੍ਰਭੁਤਾਈ। ਅਭਯ ਹੋਇ ਜੋ ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਡੇਰਾਈ ॥
ਸੁਨੁ ਮ੍ਰੁਰੁਇਦੁ ਗੂਢ਼ ਬਚਨ ਰਘੁਪਤਿ ਕੇ। ਉਘਰੇ ਪਟਲ ਪਰਸੁਧਰ ਮਤਿ ਕੇ ॥
ਰਾਮ ਰਮਾਪਤਿ ਕਰ ਧਨੁ ਲੇਹੂ। ਖੈਂਚਹੁ ਮਿਟੈ ਮੋਰ ਸਂਦੇਹੂ ॥
ਦੇਤ ਚਾਪੁ ਆਪੁਹਿਂ ਚਲਿ ਗਯੂ। ਪਰਸੁਰਾਮ ਮਨ ਬਿਸਮਯ ਭਯੂ ॥

ਦੋ. ਜਾਨਾ ਰਾਮ ਪ੍ਰਭਾਉ ਤਬ ਪੁਲਕ ਪ੍ਰਫੁਲ੍ਲਿਤ ਗਾਤ।
ਜੋਰਿ ਪਾਨਿ ਬੋਲੇ ਬਚਨ ਹ੍ਦਯਁ ਨ ਪ੍ਰੇਮੁ ਅਮਾਤ ॥ 284 ॥

ਜਯ ਰਘੁਬਂਸ ਬਨਜ ਬਨ ਭਾਨੂ। ਗਹਨ ਦਨੁਜ ਕੁਲ ਦਹਨ ਕ੍ਰੁਰੁਇਸਾਨੁ ॥
ਜਯ ਸੁਰ ਬਿਪ੍ਰ ਧੇਨੁ ਹਿਤਕਾਰੀ। ਜਯ ਮਦ ਮੋਹ ਕੋਹ ਭ੍ਰਮ ਹਾਰੀ ॥
ਬਿਨਯ ਸੀਲ ਕਰੁਨਾ ਗੁਨ ਸਾਗਰ। ਜਯਤਿ ਬਚਨ ਰਚਨਾ ਅਤਿ ਨਾਗਰ ॥
ਸੇਵਕ ਸੁਖਦ ਸੁਭਗ ਸਬ ਅਂਗਾ। ਜਯ ਸਰੀਰ ਛਬਿ ਕੋਟਿ ਅਨਂਗਾ ॥
ਕਰੌਂ ਕਾਹ ਮੁਖ ਏਕ ਪ੍ਰਸਂਸਾ। ਜਯ ਮਹੇਸ ਮਨ ਮਾਨਸ ਹਂਸਾ ॥
ਅਨੁਚਿਤ ਬਹੁਤ ਕਹੇਉਁ ਅਗ੍ਯਾਤਾ। ਛਮਹੁ ਛਮਾਮਂਦਿਰ ਦੌ ਭ੍ਰਾਤਾ ॥
ਕਹਿ ਜਯ ਜਯ ਜਯ ਰਘੁਕੁਲਕੇਤੂ। ਭ੍ਰੁਰੁਇਗੁਪਤਿ ਗੇ ਬਨਹਿ ਤਪ ਹੇਤੂ ॥
ਅਪਭਯਁ ਕੁਟਿਲ ਮਹੀਪ ਡੇਰਾਨੇ। ਜਹਁ ਤਹਁ ਕਾਯਰ ਗਵਁਹਿਂ ਪਰਾਨੇ ॥

ਦੋ. ਦੇਵਨ੍ਹ ਦੀਨ੍ਹੀਂ ਦੁਂਦੁਭੀਂ ਪ੍ਰਭੁ ਪਰ ਬਰਸ਼ਹਿਂ ਫੂਲ।
ਹਰਸ਼ੇ ਪੁਰ ਨਰ ਨਾਰਿ ਸਬ ਮਿਟੀ ਮੋਹਮਯ ਸੂਲ ॥ 285 ॥

ਅਤਿ ਗਹਗਹੇ ਬਾਜਨੇ ਬਾਜੇ। ਸਬਹਿਂ ਮਨੋਹਰ ਮਂਗਲ ਸਾਜੇ ॥
ਜੂਥ ਜੂਥ ਮਿਲਿ ਸੁਮੁਖ ਸੁਨਯਨੀਂ। ਕਰਹਿਂ ਗਾਨ ਕਲ ਕੋਕਿਲਬਯਨੀ ॥
ਸੁਖੁ ਬਿਦੇਹ ਕਰ ਬਰਨਿ ਨ ਜਾਈ। ਜਨ੍ਮਦਰਿਦ੍ਰ ਮਨਹੁਁ ਨਿਧਿ ਪਾਈ ॥
ਗਤ ਤ੍ਰਾਸ ਭਿ ਸੀਯ ਸੁਖਾਰੀ। ਜਨੁ ਬਿਧੁ ਉਦਯਁ ਚਕੋਰਕੁਮਾਰੀ ॥
ਜਨਕ ਕੀਨ੍ਹ ਕੌਸਿਕਹਿ ਪ੍ਰਨਾਮਾ। ਪ੍ਰਭੁ ਪ੍ਰਸਾਦ ਧਨੁ ਭਂਜੇਉ ਰਾਮਾ ॥
ਮੋਹਿ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤਕ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਯ ਕੀਨ੍ਹ ਦੁਹੁਁ ਭਾਈਂ। ਅਬ ਜੋ ਉਚਿਤ ਸੋ ਕਹਿਅ ਗੋਸਾਈ ॥
ਕਹ ਮੁਨਿ ਸੁਨੁ ਨਰਨਾਥ ਪ੍ਰਬੀਨਾ। ਰਹਾ ਬਿਬਾਹੁ ਚਾਪ ਆਧੀਨਾ ॥
ਟੂਟਤਹੀਂ ਧਨੁ ਭਯੁ ਬਿਬਾਹੂ। ਸੁਰ ਨਰ ਨਾਗ ਬਿਦਿਤ ਸਬ ਕਾਹੁ ॥

ਦੋ. ਤਦਪਿ ਜਾਇ ਤੁਮ੍ਹ ਕਰਹੁ ਅਬ ਜਥਾ ਬਂਸ ਬ੍ਯਵਹਾਰੁ।
ਬੂਝਿ ਬਿਪ੍ਰ ਕੁਲਬ੍ਰੁਰੁਇਦ੍ਧ ਗੁਰ ਬੇਦ ਬਿਦਿਤ ਆਚਾਰੁ ॥ 286 ॥

ਦੂਤ ਅਵਧਪੁਰ ਪਠਵਹੁ ਜਾਈ। ਆਨਹਿਂ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਦਸਰਥਹਿ ਬੋਲਾਈ ॥
ਮੁਦਿਤ ਰਾਉ ਕਹਿ ਭਲੇਹਿਂ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਲਾ। ਪਠੇ ਦੂਤ ਬੋਲਿ ਤੇਹਿ ਕਾਲਾ ॥
ਬਹੁਰਿ ਮਹਾਜਨ ਸਕਲ ਬੋਲਾਏ। ਆਇ ਸਬਨ੍ਹਿ ਸਾਦਰ ਸਿਰ ਨਾਏ ॥
ਹਾਟ ਬਾਟ ਮਂਦਿਰ ਸੁਰਬਾਸਾ। ਨਗਰੁ ਸਁਵਾਰਹੁ ਚਾਰਿਹੁਁ ਪਾਸਾ ॥
ਹਰਸ਼ਿ ਚਲੇ ਨਿਜ ਨਿਜ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹ ਆਏ। ਪੁਨਿ ਪਰਿਚਾਰਕ ਬੋਲਿ ਪਠਾਏ ॥
ਰਚਹੁ ਬਿਚਿਤ੍ਰ ਬਿਤਾਨ ਬਨਾਈ। ਸਿਰ ਧਰਿ ਬਚਨ ਚਲੇ ਸਚੁ ਪਾਈ ॥
ਪਠੇ ਬੋਲਿ ਗੁਨੀ ਤਿਨ੍ਹ ਨਾਨਾ। ਜੇ ਬਿਤਾਨ ਬਿਧਿ ਕੁਸਲ ਸੁਜਾਨਾ ॥
ਬਿਧਿਹਿ ਬਂਦਿ ਤਿਨ੍ਹ ਕੀਨ੍ਹ ਅਰਂਭਾ। ਬਿਰਚੇ ਕਨਕ ਕਦਲਿ ਕੇ ਖਂਭਾ ॥

ਦੋ. ਹਰਿਤ ਮਨਿਨ੍ਹ ਕੇ ਪਤ੍ਰ ਫਲ ਪਦੁਮਰਾਗ ਕੇ ਫੂਲ।
ਰਚਨਾ ਦੇਖਿ ਬਿਚਿਤ੍ਰ ਅਤਿ ਮਨੁ ਬਿਰਂਚਿ ਕਰ ਭੂਲ ॥ 287 ॥

ਬੇਨਿ ਹਰਿਤ ਮਨਿਮਯ ਸਬ ਕੀਨ੍ਹੇ। ਸਰਲ ਸਪਰਬ ਪਰਹਿਂ ਨਹਿਂ ਚੀਨ੍ਹੇ ॥
ਕਨਕ ਕਲਿਤ ਅਹਿਬੇਲ ਬਨਾਈ। ਲਖਿ ਨਹਿ ਪਰਿ ਸਪਰਨ ਸੁਹਾਈ ॥
ਤੇਹਿ ਕੇ ਰਚਿ ਪਚਿ ਬਂਧ ਬਨਾਏ। ਬਿਚ ਬਿਚ ਮੁਕਤਾ ਦਾਮ ਸੁਹਾਏ ॥
ਮਾਨਿਕ ਮਰਕਤ ਕੁਲਿਸ ਪਿਰੋਜਾ। ਚੀਰਿ ਕੋਰਿ ਪਚਿ ਰਚੇ ਸਰੋਜਾ ॥
ਕਿਏ ਭ੍ਰੁਰੁਇਂਗ ਬਹੁਰਂਗ ਬਿਹਂਗਾ। ਗੁਂਜਹਿਂ ਕੂਜਹਿਂ ਪਵਨ ਪ੍ਰਸਂਗਾ ॥
ਸੁਰ ਪ੍ਰਤਿਮਾ ਖਂਭਨ ਗਢ਼ਈ ਕਾਢ਼ਈ। ਮਂਗਲ ਦ੍ਰਬ੍ਯ ਲਿਏਁ ਸਬ ਠਾਢ਼ਈ ॥
ਚੌਂਕੇਂ ਭਾਁਤਿ ਅਨੇਕ ਪੁਰਾਈਂ। ਸਿਂਧੁਰ ਮਨਿਮਯ ਸਹਜ ਸੁਹਾਈ ॥

ਦੋ. ਸੌਰਭ ਪਲ੍ਲਵ ਸੁਭਗ ਸੁਠਿ ਕਿਏ ਨੀਲਮਨਿ ਕੋਰਿ ॥
ਹੇਮ ਬੌਰ ਮਰਕਤ ਘਵਰਿ ਲਸਤ ਪਾਟਮਯ ਡੋਰਿ ॥ 288 ॥

ਰਚੇ ਰੁਚਿਰ ਬਰ ਬਂਦਨਿਬਾਰੇ। ਮਨਹੁਁ ਮਨੋਭਵਁ ਫਂਦ ਸਁਵਾਰੇ ॥
ਮਂਗਲ ਕਲਸ ਅਨੇਕ ਬਨਾਏ। ਧ੍ਵਜ ਪਤਾਕ ਪਟ ਚਮਰ ਸੁਹਾਏ ॥
ਦੀਪ ਮਨੋਹਰ ਮਨਿਮਯ ਨਾਨਾ। ਜਾਇ ਨ ਬਰਨਿ ਬਿਚਿਤ੍ਰ ਬਿਤਾਨਾ ॥
ਜੇਹਿਂ ਮਂਡਪ ਦੁਲਹਿਨਿ ਬੈਦੇਹੀ। ਸੋ ਬਰਨੈ ਅਸਿ ਮਤਿ ਕਬਿ ਕੇਹੀ ॥
ਦੂਲਹੁ ਰਾਮੁ ਰੂਪ ਗੁਨ ਸਾਗਰ। ਸੋ ਬਿਤਾਨੁ ਤਿਹੁਁ ਲੋਕ ਉਜਾਗਰ ॥
ਜਨਕ ਭਵਨ ਕੈ ਸੌਭਾ ਜੈਸੀ। ਗ੍ਰੁਰੁਇਹ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹ ਪ੍ਰਤਿ ਪੁਰ ਦੇਖਿਅ ਤੈਸੀ ॥
ਜੇਹਿਂ ਤੇਰਹੁਤਿ ਤੇਹਿ ਸਮਯ ਨਿਹਾਰੀ। ਤੇਹਿ ਲਘੁ ਲਗਹਿਂ ਭੁਵਨ ਦਸ ਚਾਰੀ ॥
ਜੋ ਸਂਪਦਾ ਨੀਚ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹ ਸੋਹਾ। ਸੋ ਬਿਲੋਕਿ ਸੁਰਨਾਯਕ ਮੋਹਾ ॥

ਦੋ. ਬਸਿ ਨਗਰ ਜੇਹਿ ਲਚ੍ਛ ਕਰਿ ਕਪਟ ਨਾਰਿ ਬਰ ਬੇਸ਼ੁ ॥
ਤੇਹਿ ਪੁਰ ਕੈ ਸੋਭਾ ਕਹਤ ਸਕੁਚਹਿਂ ਸਾਰਦ ਸੇਸ਼ੁ ॥ 289 ॥

ਪਹੁਁਚੇ ਦੂਤ ਰਾਮ ਪੁਰ ਪਾਵਨ। ਹਰਸ਼ੇ ਨਗਰ ਬਿਲੋਕਿ ਸੁਹਾਵਨ ॥
ਭੂਪ ਦ੍ਵਾਰ ਤਿਨ੍ਹ ਖਬਰਿ ਜਨਾਈ। ਦਸਰਥ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਸੁਨਿ ਲਿਏ ਬੋਲਾਈ ॥
ਕਰਿ ਪ੍ਰਨਾਮੁ ਤਿਨ੍ਹ ਪਾਤੀ ਦੀਨ੍ਹੀ। ਮੁਦਿਤ ਮਹੀਪ ਆਪੁ ਉਠਿ ਲੀਨ੍ਹੀ ॥
ਬਾਰਿ ਬਿਲੋਚਨ ਬਾਚਤ ਪਾਁਤੀ। ਪੁਲਕ ਗਾਤ ਆਈ ਭਰਿ ਛਾਤੀ ॥
ਰਾਮੁ ਲਖਨੁ ਉਰ ਕਰ ਬਰ ਚੀਠੀ। ਰਹਿ ਗੇ ਕਹਤ ਨ ਖਾਟੀ ਮੀਠੀ ॥
ਪੁਨਿ ਧਰਿ ਧੀਰ ਪਤ੍ਰਿਕਾ ਬਾਁਚੀ। ਹਰਸ਼ੀ ਸਭਾ ਬਾਤ ਸੁਨਿ ਸਾਁਚੀ ॥
ਖੇਲਤ ਰਹੇ ਤਹਾਁ ਸੁਧਿ ਪਾਈ। ਆਏ ਭਰਤੁ ਸਹਿਤ ਹਿਤ ਭਾਈ ॥
ਪੂਛਤ ਅਤਿ ਸਨੇਹਁ ਸਕੁਚਾਈ। ਤਾਤ ਕਹਾਁ ਤੇਂ ਪਾਤੀ ਆਈ ॥

ਦੋ. ਕੁਸਲ ਪ੍ਰਾਨਪ੍ਰਿਯ ਬਂਧੁ ਦੌ ਅਹਹਿਂ ਕਹਹੁ ਕੇਹਿਂ ਦੇਸ।
ਸੁਨਿ ਸਨੇਹ ਸਾਨੇ ਬਚਨ ਬਾਚੀ ਬਹੁਰਿ ਨਰੇਸ ॥ 290 ॥

ਸੁਨਿ ਪਾਤੀ ਪੁਲਕੇ ਦੌ ਭ੍ਰਾਤਾ। ਅਧਿਕ ਸਨੇਹੁ ਸਮਾਤ ਨ ਗਾਤਾ ॥
ਪ੍ਰੀਤਿ ਪੁਨੀਤ ਭਰਤ ਕੈ ਦੇਖੀ। ਸਕਲ ਸਭਾਁ ਸੁਖੁ ਲਹੇਉ ਬਿਸੇਸ਼ੀ ॥
ਤਬ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਦੂਤ ਨਿਕਟ ਬੈਠਾਰੇ। ਮਧੁਰ ਮਨੋਹਰ ਬਚਨ ਉਚਾਰੇ ॥
ਭੈਯਾ ਕਹਹੁ ਕੁਸਲ ਦੌ ਬਾਰੇ। ਤੁਮ੍ਹ ਨੀਕੇਂ ਨਿਜ ਨਯਨ ਨਿਹਾਰੇ ॥
ਸ੍ਯਾਮਲ ਗੌਰ ਧਰੇਂ ਧਨੁ ਭਾਥਾ। ਬਯ ਕਿਸੋਰ ਕੌਸਿਕ ਮੁਨਿ ਸਾਥਾ ॥
ਪਹਿਚਾਨਹੁ ਤੁਮ੍ਹ ਕਹਹੁ ਸੁਭ੍AU। ਪ੍ਰੇਮ ਬਿਬਸ ਪੁਨਿ ਪੁਨਿ ਕਹ ਰ੍AU ॥
ਜਾ ਦਿਨ ਤੇਂ ਮੁਨਿ ਗੇ ਲਵਾਈ। ਤਬ ਤੇਂ ਆਜੁ ਸਾਁਚਿ ਸੁਧਿ ਪਾਈ ॥
ਕਹਹੁ ਬਿਦੇਹ ਕਵਨ ਬਿਧਿ ਜਾਨੇ। ਸੁਨਿ ਪ੍ਰਿਯ ਬਚਨ ਦੂਤ ਮੁਸਕਾਨੇ ॥

ਦੋ. ਸੁਨਹੁ ਮਹੀਪਤਿ ਮੁਕੁਟ ਮਨਿ ਤੁਮ੍ਹ ਸਮ ਧਨ੍ਯ ਨ ਕੌ।
ਰਾਮੁ ਲਖਨੁ ਜਿਨ੍ਹ ਕੇ ਤਨਯ ਬਿਸ੍ਵ ਬਿਭੂਸ਼ਨ ਦੌ ॥ 291 ॥

ਪੂਛਨ ਜੋਗੁ ਨ ਤਨਯ ਤੁਮ੍ਹਾਰੇ। ਪੁਰੁਸ਼ਸਿਂਘ ਤਿਹੁ ਪੁਰ ਉਜਿਆਰੇ ॥
ਜਿਨ੍ਹ ਕੇ ਜਸ ਪ੍ਰਤਾਪ ਕੇਂ ਆਗੇ। ਸਸਿ ਮਲੀਨ ਰਬਿ ਸੀਤਲ ਲਾਗੇ ॥
ਤਿਨ੍ਹ ਕਹਁ ਕਹਿਅ ਨਾਥ ਕਿਮਿ ਚੀਨ੍ਹੇ। ਦੇਖਿਅ ਰਬਿ ਕਿ ਦੀਪ ਕਰ ਲੀਨ੍ਹੇ ॥
ਸੀਯ ਸ੍ਵਯਂਬਰ ਭੂਪ ਅਨੇਕਾ। ਸਮਿਟੇ ਸੁਭਟ ਏਕ ਤੇਂ ਏਕਾ ॥
ਸਂਭੁ ਸਰਾਸਨੁ ਕਾਹੁਁ ਨ ਟਾਰਾ। ਹਾਰੇ ਸਕਲ ਬੀਰ ਬਰਿਆਰਾ ॥
ਤੀਨਿ ਲੋਕ ਮਹਁ ਜੇ ਭਟਮਾਨੀ। ਸਭ ਕੈ ਸਕਤਿ ਸਂਭੁ ਧਨੁ ਭਾਨੀ ॥
ਸਕਿ ਉਠਾਇ ਸਰਾਸੁਰ ਮੇਰੂ। ਸੌ ਹਿਯਁ ਹਾਰਿ ਗਯੁ ਕਰਿ ਫੇਰੂ ॥
ਜੇਹਿ ਕੌਤੁਕ ਸਿਵਸੈਲੁ ਉਠਾਵਾ। ਸੌ ਤੇਹਿ ਸਭਾਁ ਪਰਾਭੁ ਪਾਵਾ ॥

ਦੋ. ਤਹਾਁ ਰਾਮ ਰਘੁਬਂਸ ਮਨਿ ਸੁਨਿਅ ਮਹਾ ਮਹਿਪਾਲ।
ਭਂਜੇਉ ਚਾਪ ਪ੍ਰਯਾਸ ਬਿਨੁ ਜਿਮਿ ਗਜ ਪਂਕਜ ਨਾਲ ॥ 292 ॥

ਸੁਨਿ ਸਰੋਸ਼ ਭ੍ਰੁਰੁਇਗੁਨਾਯਕੁ ਆਏ। ਬਹੁਤ ਭਾਁਤਿ ਤਿਨ੍ਹ ਆਁਖਿ ਦੇਖਾਏ ॥
ਦੇਖਿ ਰਾਮ ਬਲੁ ਨਿਜ ਧਨੁ ਦੀਨ੍ਹਾ। ਕਰਿ ਬਹੁ ਬਿਨਯ ਗਵਨੁ ਬਨ ਕੀਨ੍ਹਾ ॥
ਰਾਜਨ ਰਾਮੁ ਅਤੁਲਬਲ ਜੈਸੇਂ। ਤੇਜ ਨਿਧਾਨ ਲਖਨੁ ਪੁਨਿ ਤੈਸੇਮ੍ ॥
ਕਂਪਹਿ ਭੂਪ ਬਿਲੋਕਤ ਜਾਕੇਂ। ਜਿਮਿ ਗਜ ਹਰਿ ਕਿਸੋਰ ਕੇ ਤਾਕੇਮ੍ ॥
ਦੇਵ ਦੇਖਿ ਤਵ ਬਾਲਕ ਦੋਊ। ਅਬ ਨ ਆਁਖਿ ਤਰ ਆਵਤ ਕੋਊ ॥
ਦੂਤ ਬਚਨ ਰਚਨਾ ਪ੍ਰਿਯ ਲਾਗੀ। ਪ੍ਰੇਮ ਪ੍ਰਤਾਪ ਬੀਰ ਰਸ ਪਾਗੀ ॥
ਸਭਾ ਸਮੇਤ ਰਾਉ ਅਨੁਰਾਗੇ। ਦੂਤਨ੍ਹ ਦੇਨ ਨਿਛਾਵਰਿ ਲਾਗੇ ॥
ਕਹਿ ਅਨੀਤਿ ਤੇ ਮੂਦਹਿਂ ਕਾਨਾ। ਧਰਮੁ ਬਿਚਾਰਿ ਸਬਹਿਂ ਸੁਖ ਮਾਨਾ ॥

ਦੋ. ਤਬ ਉਠਿ ਭੂਪ ਬਸਿਸ਼੍ਠ ਕਹੁਁ ਦੀਨ੍ਹਿ ਪਤ੍ਰਿਕਾ ਜਾਇ।
ਕਥਾ ਸੁਨਾਈ ਗੁਰਹਿ ਸਬ ਸਾਦਰ ਦੂਤ ਬੋਲਾਇ ॥ 293 ॥

ਸੁਨਿ ਬੋਲੇ ਗੁਰ ਅਤਿ ਸੁਖੁ ਪਾਈ। ਪੁਨ੍ਯ ਪੁਰੁਸ਼ ਕਹੁਁ ਮਹਿ ਸੁਖ ਛਾਈ ॥
ਜਿਮਿ ਸਰਿਤਾ ਸਾਗਰ ਮਹੁਁ ਜਾਹੀਂ। ਜਦ੍ਯਪਿ ਤਾਹਿ ਕਾਮਨਾ ਨਾਹੀਮ੍ ॥
ਤਿਮਿ ਸੁਖ ਸਂਪਤਿ ਬਿਨਹਿਂ ਬੋਲਾਏਁ। ਧਰਮਸੀਲ ਪਹਿਂ ਜਾਹਿਂ ਸੁਭਾਏਁ ॥
ਤੁਮ੍ਹ ਗੁਰ ਬਿਪ੍ਰ ਧੇਨੁ ਸੁਰ ਸੇਬੀ। ਤਸਿ ਪੁਨੀਤ ਕੌਸਲ੍ਯਾ ਦੇਬੀ ॥
ਸੁਕ੍ਰੁਰੁਇਤੀ ਤੁਮ੍ਹ ਸਮਾਨ ਜਗ ਮਾਹੀਂ। ਭਯੁ ਨ ਹੈ ਕੌ ਹੋਨੇਉ ਨਾਹੀਮ੍ ॥
ਤੁਮ੍ਹ ਤੇ ਅਧਿਕ ਪੁਨ੍ਯ ਬਡ਼ ਕਾਕੇਂ। ਰਾਜਨ ਰਾਮ ਸਰਿਸ ਸੁਤ ਜਾਕੇਮ੍ ॥
ਬੀਰ ਬਿਨੀਤ ਧਰਮ ਬ੍ਰਤ ਧਾਰੀ। ਗੁਨ ਸਾਗਰ ਬਰ ਬਾਲਕ ਚਾਰੀ ॥
ਤੁਮ੍ਹ ਕਹੁਁ ਸਰ੍ਬ ਕਾਲ ਕਲ੍ਯਾਨਾ। ਸਜਹੁ ਬਰਾਤ ਬਜਾਇ ਨਿਸਾਨਾ ॥

ਦੋ. ਚਲਹੁ ਬੇਗਿ ਸੁਨਿ ਗੁਰ ਬਚਨ ਭਲੇਹਿਂ ਨਾਥ ਸਿਰੁ ਨਾਇ।
ਭੂਪਤਿ ਗਵਨੇ ਭਵਨ ਤਬ ਦੂਤਨ੍ਹ ਬਾਸੁ ਦੇਵਾਇ ॥ 294 ॥

ਰਾਜਾ ਸਬੁ ਰਨਿਵਾਸ ਬੋਲਾਈ। ਜਨਕ ਪਤ੍ਰਿਕਾ ਬਾਚਿ ਸੁਨਾਈ ॥
ਸੁਨਿ ਸਂਦੇਸੁ ਸਕਲ ਹਰਸ਼ਾਨੀਂ। ਅਪਰ ਕਥਾ ਸਬ ਭੂਪ ਬਖਾਨੀਮ੍ ॥
ਪ੍ਰੇਮ ਪ੍ਰਫੁਲ੍ਲਿਤ ਰਾਜਹਿਂ ਰਾਨੀ। ਮਨਹੁਁ ਸਿਖਿਨਿ ਸੁਨਿ ਬਾਰਿਦ ਬਨੀ ॥
ਮੁਦਿਤ ਅਸੀਸ ਦੇਹਿਂ ਗੁਰੁ ਨਾਰੀਂ। ਅਤਿ ਆਨਂਦ ਮਗਨ ਮਹਤਾਰੀਮ੍ ॥
ਲੇਹਿਂ ਪਰਸ੍ਪਰ ਅਤਿ ਪ੍ਰਿਯ ਪਾਤੀ। ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਲਗਾਇ ਜੁਡ਼ਆਵਹਿਂ ਛਾਤੀ ॥
ਰਾਮ ਲਖਨ ਕੈ ਕੀਰਤਿ ਕਰਨੀ। ਬਾਰਹਿਂ ਬਾਰ ਭੂਪਬਰ ਬਰਨੀ ॥
ਮੁਨਿ ਪ੍ਰਸਾਦੁ ਕਹਿ ਦ੍ਵਾਰ ਸਿਧਾਏ। ਰਾਨਿਨ੍ਹ ਤਬ ਮਹਿਦੇਵ ਬੋਲਾਏ ॥
ਦਿਏ ਦਾਨ ਆਨਂਦ ਸਮੇਤਾ। ਚਲੇ ਬਿਪ੍ਰਬਰ ਆਸਿਸ਼ ਦੇਤਾ ॥

ਸੋ. ਜਾਚਕ ਲਿਏ ਹਁਕਾਰਿ ਦੀਨ੍ਹਿ ਨਿਛਾਵਰਿ ਕੋਟਿ ਬਿਧਿ।
ਚਿਰੁ ਜੀਵਹੁਁ ਸੁਤ ਚਾਰਿ ਚਕ੍ਰਬਰ੍ਤਿ ਦਸਰਤ੍ਥ ਕੇ ॥ 295 ॥

ਕਹਤ ਚਲੇ ਪਹਿਰੇਂ ਪਟ ਨਾਨਾ। ਹਰਸ਼ਿ ਹਨੇ ਗਹਗਹੇ ਨਿਸਾਨਾ ॥
ਸਮਾਚਾਰ ਸਬ ਲੋਗਨ੍ਹ ਪਾਏ। ਲਾਗੇ ਘਰ ਘਰ ਹੋਨੇ ਬਧਾਏ ॥
ਭੁਵਨ ਚਾਰਿ ਦਸ ਭਰਾ ਉਛਾਹੂ। ਜਨਕਸੁਤਾ ਰਘੁਬੀਰ ਬਿਆਹੂ ॥
ਸੁਨਿ ਸੁਭ ਕਥਾ ਲੋਗ ਅਨੁਰਾਗੇ। ਮਗ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹ ਗਲੀਂ ਸਁਵਾਰਨ ਲਾਗੇ ॥
ਜਦ੍ਯਪਿ ਅਵਧ ਸਦੈਵ ਸੁਹਾਵਨਿ। ਰਾਮ ਪੁਰੀ ਮਂਗਲਮਯ ਪਾਵਨਿ ॥
ਤਦਪਿ ਪ੍ਰੀਤਿ ਕੈ ਪ੍ਰੀਤਿ ਸੁਹਾਈ। ਮਂਗਲ ਰਚਨਾ ਰਚੀ ਬਨਾਈ ॥
ਧ੍ਵਜ ਪਤਾਕ ਪਟ ਚਾਮਰ ਚਾਰੁ। ਛਾਵਾ ਪਰਮ ਬਿਚਿਤ੍ਰ ਬਜਾਰੂ ॥
ਕਨਕ ਕਲਸ ਤੋਰਨ ਮਨਿ ਜਾਲਾ। ਹਰਦ ਦੂਬ ਦਧਿ ਅਚ੍ਛਤ ਮਾਲਾ ॥

ਦੋ. ਮਂਗਲਮਯ ਨਿਜ ਨਿਜ ਭਵਨ ਲੋਗਨ੍ਹ ਰਚੇ ਬਨਾਇ।
ਬੀਥੀਂ ਸੀਚੀਂ ਚਤੁਰਸਮ ਚੌਕੇਂ ਚਾਰੁ ਪੁਰਾਇ ॥ 296 ॥

ਜਹਁ ਤਹਁ ਜੂਥ ਜੂਥ ਮਿਲਿ ਭਾਮਿਨਿ। ਸਜਿ ਨਵ ਸਪ੍ਤ ਸਕਲ ਦੁਤਿ ਦਾਮਿਨਿ ॥
ਬਿਧੁਬਦਨੀਂ ਮ੍ਰੁਰੁਇਗ ਸਾਵਕ ਲੋਚਨਿ। ਨਿਜ ਸਰੁਪ ਰਤਿ ਮਾਨੁ ਬਿਮੋਚਨਿ ॥
ਗਾਵਹਿਂ ਮਂਗਲ ਮਂਜੁਲ ਬਾਨੀਂ। ਸੁਨਿਕਲ ਰਵ ਕਲਕਂਠਿ ਲਜਾਨੀਮ੍ ॥
ਭੂਪ ਭਵਨ ਕਿਮਿ ਜਾਇ ਬਖਾਨਾ। ਬਿਸ੍ਵ ਬਿਮੋਹਨ ਰਚੇਉ ਬਿਤਾਨਾ ॥
ਮਂਗਲ ਦ੍ਰਬ੍ਯ ਮਨੋਹਰ ਨਾਨਾ। ਰਾਜਤ ਬਾਜਤ ਬਿਪੁਲ ਨਿਸਾਨਾ ॥
ਕਤਹੁਁ ਬਿਰਿਦ ਬਂਦੀ ਉਚ੍ਚਰਹੀਂ। ਕਤਹੁਁ ਬੇਦ ਧੁਨਿ ਭੂਸੁਰ ਕਰਹੀਮ੍ ॥
ਗਾਵਹਿਂ ਸੁਂਦਰਿ ਮਂਗਲ ਗੀਤਾ। ਲੈ ਲੈ ਨਾਮੁ ਰਾਮੁ ਅਰੁ ਸੀਤਾ ॥
ਬਹੁਤ ਉਛਾਹੁ ਭਵਨੁ ਅਤਿ ਥੋਰਾ। ਮਾਨਹੁਁ ਉਮਗਿ ਚਲਾ ਚਹੁ ਓਰਾ ॥

ਦੋ. ਸੋਭਾ ਦਸਰਥ ਭਵਨ ਕਿ ਕੋ ਕਬਿ ਬਰਨੈ ਪਾਰ।
ਜਹਾਁ ਸਕਲ ਸੁਰ ਸੀਸ ਮਨਿ ਰਾਮ ਲੀਨ੍ਹ ਅਵਤਾਰ ॥ 297 ॥

ਭੂਪ ਭਰਤ ਪੁਨਿ ਲਿਏ ਬੋਲਾਈ। ਹਯ ਗਯ ਸ੍ਯਂਦਨ ਸਾਜਹੁ ਜਾਈ ॥
ਚਲਹੁ ਬੇਗਿ ਰਘੁਬੀਰ ਬਰਾਤਾ। ਸੁਨਤ ਪੁਲਕ ਪੂਰੇ ਦੌ ਭ੍ਰਾਤਾ ॥
ਭਰਤ ਸਕਲ ਸਾਹਨੀ ਬੋਲਾਏ। ਆਯਸੁ ਦੀਨ੍ਹ ਮੁਦਿਤ ਉਠਿ ਧਾਏ ॥
ਰਚਿ ਰੁਚਿ ਜੀਨ ਤੁਰਗ ਤਿਨ੍ਹ ਸਾਜੇ। ਬਰਨ ਬਰਨ ਬਰ ਬਾਜਿ ਬਿਰਾਜੇ ॥
ਸੁਭਗ ਸਕਲ ਸੁਠਿ ਚਂਚਲ ਕਰਨੀ। ਅਯ ਇਵ ਜਰਤ ਧਰਤ ਪਗ ਧਰਨੀ ॥
ਨਾਨਾ ਜਾਤਿ ਨ ਜਾਹਿਂ ਬਖਾਨੇ। ਨਿਦਰਿ ਪਵਨੁ ਜਨੁ ਚਹਤ ਉਡ਼ਆਨੇ ॥
ਤਿਨ੍ਹ ਸਬ ਛਯਲ ਭੇ ਅਸਵਾਰਾ। ਭਰਤ ਸਰਿਸ ਬਯ ਰਾਜਕੁਮਾਰਾ ॥
ਸਬ ਸੁਂਦਰ ਸਬ ਭੂਸ਼ਨਧਾਰੀ। ਕਰ ਸਰ ਚਾਪ ਤੂਨ ਕਟਿ ਭਾਰੀ ॥

ਦੋ. ਛਰੇ ਛਬੀਲੇ ਛਯਲ ਸਬ ਸੂਰ ਸੁਜਾਨ ਨਬੀਨ।
ਜੁਗ ਪਦਚਰ ਅਸਵਾਰ ਪ੍ਰਤਿ ਜੇ ਅਸਿਕਲਾ ਪ੍ਰਬੀਨ ॥ 298 ॥

ਬਾਁਧੇ ਬਿਰਦ ਬੀਰ ਰਨ ਗਾਢ਼ਏ। ਨਿਕਸਿ ਭੇ ਪੁਰ ਬਾਹੇਰ ਠਾਢ਼ਏ ॥
ਫੇਰਹਿਂ ਚਤੁਰ ਤੁਰਗ ਗਤਿ ਨਾਨਾ। ਹਰਸ਼ਹਿਂ ਸੁਨਿ ਸੁਨਿ ਪਵਨ ਨਿਸਾਨਾ ॥
ਰਥ ਸਾਰਥਿਨ੍ਹ ਬਿਚਿਤ੍ਰ ਬਨਾਏ। ਧ੍ਵਜ ਪਤਾਕ ਮਨਿ ਭੂਸ਼ਨ ਲਾਏ ॥
ਚਵਁਰ ਚਾਰੁ ਕਿਂਕਿਨ ਧੁਨਿ ਕਰਹੀ। ਭਾਨੁ ਜਾਨ ਸੋਭਾ ਅਪਹਰਹੀਮ੍ ॥
ਸਾਵਁਕਰਨ ਅਗਨਿਤ ਹਯ ਹੋਤੇ। ਤੇ ਤਿਨ੍ਹ ਰਥਨ੍ਹ ਸਾਰਥਿਨ੍ਹ ਜੋਤੇ ॥
ਸੁਂਦਰ ਸਕਲ ਅਲਂਕ੍ਰੁਰੁਇਤ ਸੋਹੇ। ਜਿਨ੍ਹਹਿ ਬਿਲੋਕਤ ਮੁਨਿ ਮਨ ਮੋਹੇ ॥
ਜੇ ਜਲ ਚਲਹਿਂ ਥਲਹਿ ਕੀ ਨਾਈ। ਟਾਪ ਨ ਬੂਡ਼ ਬੇਗ ਅਧਿਕਾਈ ॥
ਅਸ੍ਤ੍ਰ ਸਸ੍ਤ੍ਰ ਸਬੁ ਸਾਜੁ ਬਨਾਈ। ਰਥੀ ਸਾਰਥਿਨ੍ਹ ਲਿਏ ਬੋਲਾਈ ॥

ਦੋ. ਚਢ਼ਇ ਚਢ਼ਇ ਰਥ ਬਾਹੇਰ ਨਗਰ ਲਾਗੀ ਜੁਰਨ ਬਰਾਤ।
ਹੋਤ ਸਗੁਨ ਸੁਂਦਰ ਸਬਹਿ ਜੋ ਜੇਹਿ ਕਾਰਜ ਜਾਤ ॥ 299 ॥

ਕਲਿਤ ਕਰਿਬਰਨ੍ਹਿ ਪਰੀਂ ਅਁਬਾਰੀਂ। ਕਹਿ ਨ ਜਾਹਿਂ ਜੇਹਿ ਭਾਁਤਿ ਸਁਵਾਰੀਮ੍ ॥
ਚਲੇ ਮਤ੍ਤਗਜ ਘਂਟ ਬਿਰਾਜੀ। ਮਨਹੁਁ ਸੁਭਗ ਸਾਵਨ ਘਨ ਰਾਜੀ ॥
ਬਾਹਨ ਅਪਰ ਅਨੇਕ ਬਿਧਾਨਾ। ਸਿਬਿਕਾ ਸੁਭਗ ਸੁਖਾਸਨ ਜਾਨਾ ॥
ਤਿਨ੍ਹ ਚਢ਼ਇ ਚਲੇ ਬਿਪ੍ਰਬਰ ਵ੍ਰੁਰੁਇਂਦਾ। ਜਨੁ ਤਨੁ ਧਰੇਂ ਸਕਲ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਛਂਦਾ ॥
ਮਾਗਧ ਸੂਤ ਬਂਦਿ ਗੁਨਗਾਯਕ। ਚਲੇ ਜਾਨ ਚਢ਼ਇ ਜੋ ਜੇਹਿ ਲਾਯਕ ॥
ਬੇਸਰ ਊਁਟ ਬ੍ਰੁਰੁਇਸ਼ਭ ਬਹੁ ਜਾਤੀ। ਚਲੇ ਬਸ੍ਤੁ ਭਰਿ ਅਗਨਿਤ ਭਾਁਤੀ ॥
ਕੋਟਿਨ੍ਹ ਕਾਁਵਰਿ ਚਲੇ ਕਹਾਰਾ। ਬਿਬਿਧ ਬਸ੍ਤੁ ਕੋ ਬਰਨੈ ਪਾਰਾ ॥
ਚਲੇ ਸਕਲ ਸੇਵਕ ਸਮੁਦਾਈ। ਨਿਜ ਨਿਜ ਸਾਜੁ ਸਮਾਜੁ ਬਨਾਈ ॥

ਦੋ. ਸਬ ਕੇਂ ਉਰ ਨਿਰ੍ਭਰ ਹਰਸ਼ੁ ਪੂਰਿਤ ਪੁਲਕ ਸਰੀਰ।
ਕਬਹਿਂ ਦੇਖਿਬੇ ਨਯਨ ਭਰਿ ਰਾਮੁ ਲਖਨੂ ਦੌ ਬੀਰ ॥ 300 ॥

ਗਰਜਹਿਂ ਗਜ ਘਂਟਾ ਧੁਨਿ ਘੋਰਾ। ਰਥ ਰਵ ਬਾਜਿ ਹਿਂਸ ਚਹੁ ਓਰਾ ॥
ਨਿਦਰਿ ਘਨਹਿ ਘੁਰ੍ਮ੍ਮਰਹਿਂ ਨਿਸਾਨਾ। ਨਿਜ ਪਰਾਇ ਕਛੁ ਸੁਨਿਅ ਨ ਕਾਨਾ ॥
ਮਹਾ ਭੀਰ ਭੂਪਤਿ ਕੇ ਦ੍ਵਾਰੇਂ। ਰਜ ਹੋਇ ਜਾਇ ਪਸ਼ਾਨ ਪਬਾਰੇਮ੍ ॥
ਚਢ਼ਈ ਅਟਾਰਿਨ੍ਹ ਦੇਖਹਿਂ ਨਾਰੀਂ। ਲਿਁਏਁ ਆਰਤੀ ਮਂਗਲ ਥਾਰੀ ॥
ਗਾਵਹਿਂ ਗੀਤ ਮਨੋਹਰ ਨਾਨਾ। ਅਤਿ ਆਨਂਦੁ ਨ ਜਾਇ ਬਖਾਨਾ ॥
ਤਬ ਸੁਮਂਤ੍ਰ ਦੁਇ ਸ੍ਪਂਦਨ ਸਾਜੀ। ਜੋਤੇ ਰਬਿ ਹਯ ਨਿਂਦਕ ਬਾਜੀ ॥
ਦੌ ਰਥ ਰੁਚਿਰ ਭੂਪ ਪਹਿਂ ਆਨੇ। ਨਹਿਂ ਸਾਰਦ ਪਹਿਂ ਜਾਹਿਂ ਬਖਾਨੇ ॥
ਰਾਜ ਸਮਾਜੁ ਏਕ ਰਥ ਸਾਜਾ। ਦੂਸਰ ਤੇਜ ਪੁਂਜ ਅਤਿ ਭ੍ਰਾਜਾ ॥

ਦੋ. ਤੇਹਿਂ ਰਥ ਰੁਚਿਰ ਬਸਿਸ਼੍ਠ ਕਹੁਁ ਹਰਸ਼ਿ ਚਢ਼ਆਇ ਨਰੇਸੁ।
ਆਪੁ ਚਢ਼ਏਉ ਸ੍ਪਂਦਨ ਸੁਮਿਰਿ ਹਰ ਗੁਰ ਗੌਰਿ ਗਨੇਸੁ ॥ 301 ॥

ਸਹਿਤ ਬਸਿਸ਼੍ਠ ਸੋਹ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਕੈਸੇਂ। ਸੁਰ ਗੁਰ ਸਂਗ ਪੁਰਂਦਰ ਜੈਸੇਮ੍ ॥
ਕਰਿ ਕੁਲ ਰੀਤਿ ਬੇਦ ਬਿਧਿ ਰ੍AU। ਦੇਖਿ ਸਬਹਿ ਸਬ ਭਾਁਤਿ ਬਨ੍AU ॥
ਸੁਮਿਰਿ ਰਾਮੁ ਗੁਰ ਆਯਸੁ ਪਾਈ। ਚਲੇ ਮਹੀਪਤਿ ਸਂਖ ਬਜਾਈ ॥
ਹਰਸ਼ੇ ਬਿਬੁਧ ਬਿਲੋਕਿ ਬਰਾਤਾ। ਬਰਸ਼ਹਿਂ ਸੁਮਨ ਸੁਮਂਗਲ ਦਾਤਾ ॥
ਭਯੁ ਕੋਲਾਹਲ ਹਯ ਗਯ ਗਾਜੇ। ਬ੍ਯੋਮ ਬਰਾਤ ਬਾਜਨੇ ਬਾਜੇ ॥
ਸੁਰ ਨਰ ਨਾਰਿ ਸੁਮਂਗਲ ਗਾਈ। ਸਰਸ ਰਾਗ ਬਾਜਹਿਂ ਸਹਨਾਈ ॥
ਘਂਟ ਘਂਟਿ ਧੁਨਿ ਬਰਨਿ ਨ ਜਾਹੀਂ। ਸਰਵ ਕਰਹਿਂ ਪਾਇਕ ਫਹਰਾਹੀਮ੍ ॥
ਕਰਹਿਂ ਬਿਦੂਸ਼ਕ ਕੌਤੁਕ ਨਾਨਾ। ਹਾਸ ਕੁਸਲ ਕਲ ਗਾਨ ਸੁਜਾਨਾ ।

ਦੋ. ਤੁਰਗ ਨਚਾਵਹਿਂ ਕੁਁਅਰ ਬਰ ਅਕਨਿ ਮ੍ਰੁਰੁਇਦਂਗ ਨਿਸਾਨ ॥
ਨਾਗਰ ਨਟ ਚਿਤਵਹਿਂ ਚਕਿਤ ਡਗਹਿਂ ਨ ਤਾਲ ਬਁਧਾਨ ॥ 302 ॥

ਬਨਿ ਨ ਬਰਨਤ ਬਨੀ ਬਰਾਤਾ। ਹੋਹਿਂ ਸਗੁਨ ਸੁਂਦਰ ਸੁਭਦਾਤਾ ॥
ਚਾਰਾ ਚਾਸ਼ੁ ਬਾਮ ਦਿਸਿ ਲੇਈ। ਮਨਹੁਁ ਸਕਲ ਮਂਗਲ ਕਹਿ ਦੇਈ ॥
ਦਾਹਿਨ ਕਾਗ ਸੁਖੇਤ ਸੁਹਾਵਾ। ਨਕੁਲ ਦਰਸੁ ਸਬ ਕਾਹੂਁ ਪਾਵਾ ॥
ਸਾਨੁਕੂਲ ਬਹ ਤ੍ਰਿਬਿਧ ਬਯਾਰੀ। ਸਘਟ ਸਵਾਲ ਆਵ ਬਰ ਨਾਰੀ ॥
ਲੋਵਾ ਫਿਰਿ ਫਿਰਿ ਦਰਸੁ ਦੇਖਾਵਾ। ਸੁਰਭੀ ਸਨਮੁਖ ਸਿਸੁਹਿ ਪਿਆਵਾ ॥
ਮ੍ਰੁਰੁਇਗਮਾਲਾ ਫਿਰਿ ਦਾਹਿਨਿ ਆਈ। ਮਂਗਲ ਗਨ ਜਨੁ ਦੀਨ੍ਹਿ ਦੇਖਾਈ ॥
ਛੇਮਕਰੀ ਕਹ ਛੇਮ ਬਿਸੇਸ਼ੀ। ਸ੍ਯਾਮਾ ਬਾਮ ਸੁਤਰੁ ਪਰ ਦੇਖੀ ॥
ਸਨਮੁਖ ਆਯੁ ਦਧਿ ਅਰੁ ਮੀਨਾ। ਕਰ ਪੁਸ੍ਤਕ ਦੁਇ ਬਿਪ੍ਰ ਪ੍ਰਬੀਨਾ ॥

ਦੋ. ਮਂਗਲਮਯ ਕਲ੍ਯਾਨਮਯ ਅਭਿਮਤ ਫਲ ਦਾਤਾਰ।
ਜਨੁ ਸਬ ਸਾਚੇ ਹੋਨ ਹਿਤ ਭੇ ਸਗੁਨ ਏਕ ਬਾਰ ॥ 303 ॥

ਮਂਗਲ ਸਗੁਨ ਸੁਗਮ ਸਬ ਤਾਕੇਂ। ਸਗੁਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਸੁਂਦਰ ਸੁਤ ਜਾਕੇਮ੍ ॥
ਰਾਮ ਸਰਿਸ ਬਰੁ ਦੁਲਹਿਨਿ ਸੀਤਾ। ਸਮਧੀ ਦਸਰਥੁ ਜਨਕੁ ਪੁਨੀਤਾ ॥
ਸੁਨਿ ਅਸ ਬ੍ਯਾਹੁ ਸਗੁਨ ਸਬ ਨਾਚੇ। ਅਬ ਕੀਨ੍ਹੇ ਬਿਰਂਚਿ ਹਮ ਸਾਁਚੇ ॥
ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਕੀਨ੍ਹ ਬਰਾਤ ਪਯਾਨਾ। ਹਯ ਗਯ ਗਾਜਹਿਂ ਹਨੇ ਨਿਸਾਨਾ ॥
ਆਵਤ ਜਾਨਿ ਭਾਨੁਕੁਲ ਕੇਤੂ। ਸਰਿਤਨ੍ਹਿ ਜਨਕ ਬਁਧਾਏ ਸੇਤੂ ॥
ਬੀਚ ਬੀਚ ਬਰ ਬਾਸ ਬਨਾਏ। ਸੁਰਪੁਰ ਸਰਿਸ ਸਂਪਦਾ ਛਾਏ ॥
ਅਸਨ ਸਯਨ ਬਰ ਬਸਨ ਸੁਹਾਏ। ਪਾਵਹਿਂ ਸਬ ਨਿਜ ਨਿਜ ਮਨ ਭਾਏ ॥
ਨਿਤ ਨੂਤਨ ਸੁਖ ਲਖਿ ਅਨੁਕੂਲੇ। ਸਕਲ ਬਰਾਤਿਨ੍ਹ ਮਂਦਿਰ ਭੂਲੇ ॥

ਦੋ. ਆਵਤ ਜਾਨਿ ਬਰਾਤ ਬਰ ਸੁਨਿ ਗਹਗਹੇ ਨਿਸਾਨ।
ਸਜਿ ਗਜ ਰਥ ਪਦਚਰ ਤੁਰਗ ਲੇਨ ਚਲੇ ਅਗਵਾਨ ॥ 304 ॥

ਮਾਸਪਾਰਾਯਣ,ਦਸਵਾਁ ਵਿਸ਼੍ਰਾਮ
ਕਨਕ ਕਲਸ ਭਰਿ ਕੋਪਰ ਥਾਰਾ। ਭਾਜਨ ਲਲਿਤ ਅਨੇਕ ਪ੍ਰਕਾਰਾ ॥
ਭਰੇ ਸੁਧਾਸਮ ਸਬ ਪਕਵਾਨੇ। ਨਾਨਾ ਭਾਁਤਿ ਨ ਜਾਹਿਂ ਬਖਾਨੇ ॥
ਫਲ ਅਨੇਕ ਬਰ ਬਸ੍ਤੁ ਸੁਹਾਈਂ। ਹਰਸ਼ਿ ਭੇਂਟ ਹਿਤ ਭੂਪ ਪਠਾਈਮ੍ ॥
ਭੂਸ਼ਨ ਬਸਨ ਮਹਾਮਨਿ ਨਾਨਾ। ਖਗ ਮ੍ਰੁਰੁਇਗ ਹਯ ਗਯ ਬਹੁਬਿਧਿ ਜਾਨਾ ॥
ਮਂਗਲ ਸਗੁਨ ਸੁਗਂਧ ਸੁਹਾਏ। ਬਹੁਤ ਭਾਁਤਿ ਮਹਿਪਾਲ ਪਠਾਏ ॥
ਦਧਿ ਚਿਉਰਾ ਉਪਹਾਰ ਅਪਾਰਾ। ਭਰਿ ਭਰਿ ਕਾਁਵਰਿ ਚਲੇ ਕਹਾਰਾ ॥
ਅਗਵਾਨਨ੍ਹ ਜਬ ਦੀਖਿ ਬਰਾਤਾ।ਉਰ ਆਨਂਦੁ ਪੁਲਕ ਭਰ ਗਾਤਾ ॥
ਦੇਖਿ ਬਨਾਵ ਸਹਿਤ ਅਗਵਾਨਾ। ਮੁਦਿਤ ਬਰਾਤਿਨ੍ਹ ਹਨੇ ਨਿਸਾਨਾ ॥

ਦੋ. ਹਰਸ਼ਿ ਪਰਸਪਰ ਮਿਲਨ ਹਿਤ ਕਛੁਕ ਚਲੇ ਬਗਮੇਲ।
ਜਨੁ ਆਨਂਦ ਸਮੁਦ੍ਰ ਦੁਇ ਮਿਲਤ ਬਿਹਾਇ ਸੁਬੇਲ ॥ 305 ॥

ਬਰਸ਼ਿ ਸੁਮਨ ਸੁਰ ਸੁਂਦਰਿ ਗਾਵਹਿਂ। ਮੁਦਿਤ ਦੇਵ ਦੁਂਦੁਭੀਂ ਬਜਾਵਹਿਮ੍ ॥
ਬਸ੍ਤੁ ਸਕਲ ਰਾਖੀਂ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਆਗੇਂ। ਬਿਨਯ ਕੀਨ੍ਹ ਤਿਨ੍ਹ ਅਤਿ ਅਨੁਰਾਗੇਮ੍ ॥
ਪ੍ਰੇਮ ਸਮੇਤ ਰਾਯਁ ਸਬੁ ਲੀਨ੍ਹਾ। ਭੈ ਬਕਸੀਸ ਜਾਚਕਨ੍ਹਿ ਦੀਨ੍ਹਾ ॥
ਕਰਿ ਪੂਜਾ ਮਾਨ੍ਯਤਾ ਬਡ਼ਆਈ। ਜਨਵਾਸੇ ਕਹੁਁ ਚਲੇ ਲਵਾਈ ॥
ਬਸਨ ਬਿਚਿਤ੍ਰ ਪਾਁਵਡ਼ਏ ਪਰਹੀਂ। ਦੇਖਿ ਧਨਹੁ ਧਨ ਮਦੁ ਪਰਿਹਰਹੀਮ੍ ॥
ਅਤਿ ਸੁਂਦਰ ਦੀਨ੍ਹੇਉ ਜਨਵਾਸਾ। ਜਹਁ ਸਬ ਕਹੁਁ ਸਬ ਭਾਁਤਿ ਸੁਪਾਸਾ ॥
ਜਾਨੀ ਸਿਯਁ ਬਰਾਤ ਪੁਰ ਆਈ। ਕਛੁ ਨਿਜ ਮਹਿਮਾ ਪ੍ਰਗਟਿ ਜਨਾਈ ॥
ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਸੁਮਿਰਿ ਸਬ ਸਿਦ੍ਧਿ ਬੋਲਾਈ। ਭੂਪ ਪਹੁਨੀ ਕਰਨ ਪਠਾਈ ॥

ਦੋ. ਸਿਧਿ ਸਬ ਸਿਯ ਆਯਸੁ ਅਕਨਿ ਗੀਂ ਜਹਾਁ ਜਨਵਾਸ।
ਲਿਏਁ ਸਂਪਦਾ ਸਕਲ ਸੁਖ ਸੁਰਪੁਰ ਭੋਗ ਬਿਲਾਸ ॥ 306 ॥

ਨਿਜ ਨਿਜ ਬਾਸ ਬਿਲੋਕਿ ਬਰਾਤੀ। ਸੁਰ ਸੁਖ ਸਕਲ ਸੁਲਭ ਸਬ ਭਾਁਤੀ ॥
ਬਿਭਵ ਭੇਦ ਕਛੁ ਕੌ ਨ ਜਾਨਾ। ਸਕਲ ਜਨਕ ਕਰ ਕਰਹਿਂ ਬਖਾਨਾ ॥
ਸਿਯ ਮਹਿਮਾ ਰਘੁਨਾਯਕ ਜਾਨੀ। ਹਰਸ਼ੇ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਹੇਤੁ ਪਹਿਚਾਨੀ ॥
ਪਿਤੁ ਆਗਮਨੁ ਸੁਨਤ ਦੌ ਭਾਈ। ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਨ ਅਤਿ ਆਨਂਦੁ ਅਮਾਈ ॥
ਸਕੁਚਨ੍ਹ ਕਹਿ ਨ ਸਕਤ ਗੁਰੁ ਪਾਹੀਂ। ਪਿਤੁ ਦਰਸਨ ਲਾਲਚੁ ਮਨ ਮਾਹੀਮ੍ ॥
ਬਿਸ੍ਵਾਮਿਤ੍ਰ ਬਿਨਯ ਬਡ਼ਇ ਦੇਖੀ। ਉਪਜਾ ਉਰ ਸਂਤੋਸ਼ੁ ਬਿਸੇਸ਼ੀ ॥
ਹਰਸ਼ਿ ਬਂਧੁ ਦੌ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਲਗਾਏ। ਪੁਲਕ ਅਂਗ ਅਂਬਕ ਜਲ ਛਾਏ ॥
ਚਲੇ ਜਹਾਁ ਦਸਰਥੁ ਜਨਵਾਸੇ। ਮਨਹੁਁ ਸਰੋਬਰ ਤਕੇਉ ਪਿਆਸੇ ॥

ਦੋ. ਭੂਪ ਬਿਲੋਕੇ ਜਬਹਿਂ ਮੁਨਿ ਆਵਤ ਸੁਤਨ੍ਹ ਸਮੇਤ।
ਉਠੇ ਹਰਸ਼ਿ ਸੁਖਸਿਂਧੁ ਮਹੁਁ ਚਲੇ ਥਾਹ ਸੀ ਲੇਤ ॥ 307 ॥

ਮੁਨਿਹਿ ਦਂਡਵਤ ਕੀਨ੍ਹ ਮਹੀਸਾ। ਬਾਰ ਬਾਰ ਪਦ ਰਜ ਧਰਿ ਸੀਸਾ ॥
ਕੌਸਿਕ ਰਾਉ ਲਿਯੇ ਉਰ ਲਾਈ। ਕਹਿ ਅਸੀਸ ਪੂਛੀ ਕੁਸਲਾਈ ॥
ਪੁਨਿ ਦਂਡਵਤ ਕਰਤ ਦੌ ਭਾਈ। ਦੇਖਿ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪਤਿ ਉਰ ਸੁਖੁ ਨ ਸਮਾਈ ॥
ਸੁਤ ਹਿਯਁ ਲਾਇ ਦੁਸਹ ਦੁਖ ਮੇਟੇ। ਮ੍ਰੁਰੁਇਤਕ ਸਰੀਰ ਪ੍ਰਾਨ ਜਨੁ ਭੇਂਟੇ ॥
ਪੁਨਿ ਬਸਿਸ਼੍ਠ ਪਦ ਸਿਰ ਤਿਨ੍ਹ ਨਾਏ। ਪ੍ਰੇਮ ਮੁਦਿਤ ਮੁਨਿਬਰ ਉਰ ਲਾਏ ॥
ਬਿਪ੍ਰ ਬ੍ਰੁਰੁਇਂਦ ਬਂਦੇ ਦੁਹੁਁ ਭਾਈਂ। ਮਨ ਭਾਵਤੀ ਅਸੀਸੇਂ ਪਾਈਮ੍ ॥
ਭਰਤ ਸਹਾਨੁਜ ਕੀਨ੍ਹ ਪ੍ਰਨਾਮਾ। ਲਿਏ ਉਠਾਇ ਲਾਇ ਉਰ ਰਾਮਾ ॥
ਹਰਸ਼ੇ ਲਖਨ ਦੇਖਿ ਦੌ ਭ੍ਰਾਤਾ। ਮਿਲੇ ਪ੍ਰੇਮ ਪਰਿਪੂਰਿਤ ਗਾਤਾ ॥

ਦੋ. ਪੁਰਜਨ ਪਰਿਜਨ ਜਾਤਿਜਨ ਜਾਚਕ ਮਂਤ੍ਰੀ ਮੀਤ।
ਮਿਲੇ ਜਥਾਬਿਧਿ ਸਬਹਿ ਪ੍ਰਭੁ ਪਰਮ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਲ ਬਿਨੀਤ ॥ 308 ॥

ਰਾਮਹਿ ਦੇਖਿ ਬਰਾਤ ਜੁਡ਼ਆਨੀ। ਪ੍ਰੀਤਿ ਕਿ ਰੀਤਿ ਨ ਜਾਤਿ ਬਖਾਨੀ ॥
ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਸਮੀਪ ਸੋਹਹਿਂ ਸੁਤ ਚਾਰੀ। ਜਨੁ ਧਨ ਧਰਮਾਦਿਕ ਤਨੁਧਾਰੀ ॥
ਸੁਤਨ੍ਹ ਸਮੇਤ ਦਸਰਥਹਿ ਦੇਖੀ। ਮੁਦਿਤ ਨਗਰ ਨਰ ਨਾਰਿ ਬਿਸੇਸ਼ੀ ॥
ਸੁਮਨ ਬਰਿਸਿ ਸੁਰ ਹਨਹਿਂ ਨਿਸਾਨਾ। ਨਾਕਨਟੀਂ ਨਾਚਹਿਂ ਕਰਿ ਗਾਨਾ ॥
ਸਤਾਨਂਦ ਅਰੁ ਬਿਪ੍ਰ ਸਚਿਵ ਗਨ। ਮਾਗਧ ਸੂਤ ਬਿਦੁਸ਼ ਬਂਦੀਜਨ ॥
ਸਹਿਤ ਬਰਾਤ ਰਾਉ ਸਨਮਾਨਾ। ਆਯਸੁ ਮਾਗਿ ਫਿਰੇ ਅਗਵਾਨਾ ॥
ਪ੍ਰਥਮ ਬਰਾਤ ਲਗਨ ਤੇਂ ਆਈ। ਤਾਤੇਂ ਪੁਰ ਪ੍ਰਮੋਦੁ ਅਧਿਕਾਈ ॥
ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਂਦੁ ਲੋਗ ਸਬ ਲਹਹੀਂ। ਬਢ਼ਹੁਁ ਦਿਵਸ ਨਿਸਿ ਬਿਧਿ ਸਨ ਕਹਹੀਮ੍ ॥

ਦੋ. ਰਾਮੁ ਸੀਯ ਸੋਭਾ ਅਵਧਿ ਸੁਕ੍ਰੁਰੁਇਤ ਅਵਧਿ ਦੌ ਰਾਜ।
ਜਹਁ ਜਹਁ ਪੁਰਜਨ ਕਹਹਿਂ ਅਸ ਮਿਲਿ ਨਰ ਨਾਰਿ ਸਮਾਜ ॥ ।309 ॥

ਜਨਕ ਸੁਕ੍ਰੁਰੁਇਤ ਮੂਰਤਿ ਬੈਦੇਹੀ। ਦਸਰਥ ਸੁਕ੍ਰੁਰੁਇਤ ਰਾਮੁ ਧਰੇਂ ਦੇਹੀ ॥
ਇਨ੍ਹ ਸਮ ਕਾਁਹੁ ਨ ਸਿਵ ਅਵਰਾਧੇ। ਕਾਹਿਁ ਨ ਇਨ੍ਹ ਸਮਾਨ ਫਲ ਲਾਧੇ ॥
ਇਨ੍ਹ ਸਮ ਕੌ ਨ ਭਯੁ ਜਗ ਮਾਹੀਂ। ਹੈ ਨਹਿਂ ਕਤਹੂਁ ਹੋਨੇਉ ਨਾਹੀਮ੍ ॥
ਹਮ ਸਬ ਸਕਲ ਸੁਕ੍ਰੁਰੁਇਤ ਕੈ ਰਾਸੀ। ਭੇ ਜਗ ਜਨਮਿ ਜਨਕਪੁਰ ਬਾਸੀ ॥
ਜਿਨ੍ਹ ਜਾਨਕੀ ਰਾਮ ਛਬਿ ਦੇਖੀ। ਕੋ ਸੁਕ੍ਰੁਰੁਇਤੀ ਹਮ ਸਰਿਸ ਬਿਸੇਸ਼ੀ ॥
ਪੁਨਿ ਦੇਖਬ ਰਘੁਬੀਰ ਬਿਆਹੂ। ਲੇਬ ਭਲੀ ਬਿਧਿ ਲੋਚਨ ਲਾਹੂ ॥
ਕਹਹਿਂ ਪਰਸਪਰ ਕੋਕਿਲਬਯਨੀਂ। ਏਹਿ ਬਿਆਹਁ ਬਡ਼ ਲਾਭੁ ਸੁਨਯਨੀਮ੍ ॥
ਬਡ਼ਏਂ ਭਾਗ ਬਿਧਿ ਬਾਤ ਬਨਾਈ। ਨਯਨ ਅਤਿਥਿ ਹੋਇਹਹਿਂ ਦੌ ਭਾਈ ॥

ਦੋ. ਬਾਰਹਿਂ ਬਾਰ ਸਨੇਹ ਬਸ ਜਨਕ ਬੋਲਾਉਬ ਸੀਯ।
ਲੇਨ ਆਇਹਹਿਂ ਬਂਧੁ ਦੌ ਕੋਟਿ ਕਾਮ ਕਮਨੀਯ ॥ 310 ॥

ਬਿਬਿਧ ਭਾਁਤਿ ਹੋਇਹਿ ਪਹੁਨਾਈ। ਪ੍ਰਿਯ ਨ ਕਾਹਿ ਅਸ ਸਾਸੁਰ ਮਾਈ ॥
ਤਬ ਤਬ ਰਾਮ ਲਖਨਹਿ ਨਿਹਾਰੀ। ਹੋਇਹਹਿਂ ਸਬ ਪੁਰ ਲੋਗ ਸੁਖਾਰੀ ॥
ਸਖਿ ਜਸ ਰਾਮ ਲਖਨਕਰ ਜੋਟਾ। ਤੈਸੇਇ ਭੂਪ ਸਂਗ ਦੁਇ ਢੋਟਾ ॥
ਸ੍ਯਾਮ ਗੌਰ ਸਬ ਅਂਗ ਸੁਹਾਏ। ਤੇ ਸਬ ਕਹਹਿਂ ਦੇਖਿ ਜੇ ਆਏ ॥
ਕਹਾ ਏਕ ਮੈਂ ਆਜੁ ਨਿਹਾਰੇ। ਜਨੁ ਬਿਰਂਚਿ ਨਿਜ ਹਾਥ ਸਁਵਾਰੇ ॥
ਭਰਤੁ ਰਾਮਹੀ ਕੀ ਅਨੁਹਾਰੀ। ਸਹਸਾ ਲਖਿ ਨ ਸਕਹਿਂ ਨਰ ਨਾਰੀ ॥
ਲਖਨੁ ਸਤ੍ਰੁਸੂਦਨੁ ਏਕਰੂਪਾ। ਨਖ ਸਿਖ ਤੇ ਸਬ ਅਂਗ ਅਨੂਪਾ ॥
ਮਨ ਭਾਵਹਿਂ ਮੁਖ ਬਰਨਿ ਨ ਜਾਹੀਂ। ਉਪਮਾ ਕਹੁਁ ਤ੍ਰਿਭੁਵਨ ਕੌ ਨਾਹੀਮ੍ ॥

ਛਂ. ਉਪਮਾ ਨ ਕੌ ਕਹ ਦਾਸ ਤੁਲਸੀ ਕਤਹੁਁ ਕਬਿ ਕੋਬਿਦ ਕਹੈਂ।
ਬਲ ਬਿਨਯ ਬਿਦ੍ਯਾ ਸੀਲ ਸੋਭਾ ਸਿਂਧੁ ਇਨ੍ਹ ਸੇ ਏਇ ਅਹੈਮ੍ ॥
ਪੁਰ ਨਾਰਿ ਸਕਲ ਪਸਾਰਿ ਅਂਚਲ ਬਿਧਿਹਿ ਬਚਨ ਸੁਨਾਵਹੀਮ੍ ॥
ਬ੍ਯਾਹਿਅਹੁਁ ਚਾਰਿਉ ਭਾਇ ਏਹਿਂ ਪੁਰ ਹਮ ਸੁਮਂਗਲ ਗਾਵਹੀਮ੍ ॥

ਸੋ. ਕਹਹਿਂ ਪਰਸ੍ਪਰ ਨਾਰਿ ਬਾਰਿ ਬਿਲੋਚਨ ਪੁਲਕ ਤਨ।
ਸਖਿ ਸਬੁ ਕਰਬ ਪੁਰਾਰਿ ਪੁਨ੍ਯ ਪਯੋਨਿਧਿ ਭੂਪ ਦੌ ॥ 311 ॥

ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਸਕਲ ਮਨੋਰਥ ਕਰਹੀਂ। ਆਨਁਦ ਉਮਗਿ ਉਮਗਿ ਉਰ ਭਰਹੀਮ੍ ॥
ਜੇ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਸੀਯ ਸ੍ਵਯਂਬਰ ਆਏ। ਦੇਖਿ ਬਂਧੁ ਸਬ ਤਿਨ੍ਹ ਸੁਖ ਪਾਏ ॥
ਕਹਤ ਰਾਮ ਜਸੁ ਬਿਸਦ ਬਿਸਾਲਾ। ਨਿਜ ਨਿਜ ਭਵਨ ਗੇ ਮਹਿਪਾਲਾ ॥
ਗੇ ਬੀਤਿ ਕੁਛ ਦਿਨ ਏਹਿ ਭਾਁਤੀ। ਪ੍ਰਮੁਦਿਤ ਪੁਰਜਨ ਸਕਲ ਬਰਾਤੀ ॥
ਮਂਗਲ ਮੂਲ ਲਗਨ ਦਿਨੁ ਆਵਾ। ਹਿਮ ਰਿਤੁ ਅਗਹਨੁ ਮਾਸੁ ਸੁਹਾਵਾ ॥
ਗ੍ਰਹ ਤਿਥਿ ਨਖਤੁ ਜੋਗੁ ਬਰ ਬਾਰੂ। ਲਗਨ ਸੋਧਿ ਬਿਧਿ ਕੀਨ੍ਹ ਬਿਚਾਰੂ ॥
ਪਠੈ ਦੀਨ੍ਹਿ ਨਾਰਦ ਸਨ ਸੋਈ। ਗਨੀ ਜਨਕ ਕੇ ਗਨਕਨ੍ਹ ਜੋਈ ॥
ਸੁਨੀ ਸਕਲ ਲੋਗਨ੍ਹ ਯਹ ਬਾਤਾ। ਕਹਹਿਂ ਜੋਤਿਸ਼ੀ ਆਹਿਂ ਬਿਧਾਤਾ ॥

ਦੋ. ਧੇਨੁਧੂਰਿ ਬੇਲਾ ਬਿਮਲ ਸਕਲ ਸੁਮਂਗਲ ਮੂਲ।
ਬਿਪ੍ਰਨ੍ਹ ਕਹੇਉ ਬਿਦੇਹ ਸਨ ਜਾਨਿ ਸਗੁਨ ਅਨੁਕੁਲ ॥ 312 ॥

ਉਪਰੋਹਿਤਹਿ ਕਹੇਉ ਨਰਨਾਹਾ। ਅਬ ਬਿਲਂਬ ਕਰ ਕਾਰਨੁ ਕਾਹਾ ॥
ਸਤਾਨਂਦ ਤਬ ਸਚਿਵ ਬੋਲਾਏ। ਮਂਗਲ ਸਕਲ ਸਾਜਿ ਸਬ ਲ੍ਯਾਏ ॥
ਸਂਖ ਨਿਸਾਨ ਪਨਵ ਬਹੁ ਬਾਜੇ। ਮਂਗਲ ਕਲਸ ਸਗੁਨ ਸੁਭ ਸਾਜੇ ॥
ਸੁਭਗ ਸੁਆਸਿਨਿ ਗਾਵਹਿਂ ਗੀਤਾ। ਕਰਹਿਂ ਬੇਦ ਧੁਨਿ ਬਿਪ੍ਰ ਪੁਨੀਤਾ ॥
ਲੇਨ ਚਲੇ ਸਾਦਰ ਏਹਿ ਭਾਁਤੀ। ਗੇ ਜਹਾਁ ਜਨਵਾਸ ਬਰਾਤੀ ॥
ਕੋਸਲਪਤਿ ਕਰ ਦੇਖਿ ਸਮਾਜੂ। ਅਤਿ ਲਘੁ ਲਾਗ ਤਿਨ੍ਹਹਿ ਸੁਰਰਾਜੂ ॥
ਭਯੁ ਸਮੁ ਅਬ ਧਾਰਿਅ ਪ੍AU। ਯਹ ਸੁਨਿ ਪਰਾ ਨਿਸਾਨਹਿਂ ਘ੍AU ॥
ਗੁਰਹਿ ਪੂਛਿ ਕਰਿ ਕੁਲ ਬਿਧਿ ਰਾਜਾ। ਚਲੇ ਸਂਗ ਮੁਨਿ ਸਾਧੁ ਸਮਾਜਾ ॥

ਦੋ. ਭਾਗ੍ਯ ਬਿਭਵ ਅਵਧੇਸ ਕਰ ਦੇਖਿ ਦੇਵ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਦਿ।
ਲਗੇ ਸਰਾਹਨ ਸਹਸ ਮੁਖ ਜਾਨਿ ਜਨਮ ਨਿਜ ਬਾਦਿ ॥ 313 ॥

ਸੁਰਨ੍ਹ ਸੁਮਂਗਲ ਅਵਸਰੁ ਜਾਨਾ। ਬਰਸ਼ਹਿਂ ਸੁਮਨ ਬਜਾਇ ਨਿਸਾਨਾ ॥
ਸਿਵ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਦਿਕ ਬਿਬੁਧ ਬਰੂਥਾ। ਚਢ਼ਏ ਬਿਮਾਨਨ੍ਹਿ ਨਾਨਾ ਜੂਥਾ ॥
ਪ੍ਰੇਮ ਪੁਲਕ ਤਨ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਉਛਾਹੂ। ਚਲੇ ਬਿਲੋਕਨ ਰਾਮ ਬਿਆਹੂ ॥
ਦੇਖਿ ਜਨਕਪੁਰੁ ਸੁਰ ਅਨੁਰਾਗੇ। ਨਿਜ ਨਿਜ ਲੋਕ ਸਬਹਿਂ ਲਘੁ ਲਾਗੇ ॥
ਚਿਤਵਹਿਂ ਚਕਿਤ ਬਿਚਿਤ੍ਰ ਬਿਤਾਨਾ। ਰਚਨਾ ਸਕਲ ਅਲੌਕਿਕ ਨਾਨਾ ॥
ਨਗਰ ਨਾਰਿ ਨਰ ਰੂਪ ਨਿਧਾਨਾ। ਸੁਘਰ ਸੁਧਰਮ ਸੁਸੀਲ ਸੁਜਾਨਾ ॥
ਤਿਨ੍ਹਹਿ ਦੇਖਿ ਸਬ ਸੁਰ ਸੁਰਨਾਰੀਂ। ਭੇ ਨਖਤ ਜਨੁ ਬਿਧੁ ਉਜਿਆਰੀਮ੍ ॥
ਬਿਧਿਹਿ ਭਯਹ ਆਚਰਜੁ ਬਿਸੇਸ਼ੀ। ਨਿਜ ਕਰਨੀ ਕਛੁ ਕਤਹੁਁ ਨ ਦੇਖੀ ॥

ਦੋ. ਸਿਵਁ ਸਮੁਝਾਏ ਦੇਵ ਸਬ ਜਨਿ ਆਚਰਜ ਭੁਲਾਹੁ।
ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਬਿਚਾਰਹੁ ਧੀਰ ਧਰਿ ਸਿਯ ਰਘੁਬੀਰ ਬਿਆਹੁ ॥ 314 ॥

ਜਿਨ੍ਹ ਕਰ ਨਾਮੁ ਲੇਤ ਜਗ ਮਾਹੀਂ। ਸਕਲ ਅਮਂਗਲ ਮੂਲ ਨਸਾਹੀਮ੍ ॥
ਕਰਤਲ ਹੋਹਿਂ ਪਦਾਰਥ ਚਾਰੀ। ਤੇਇ ਸਿਯ ਰਾਮੁ ਕਹੇਉ ਕਾਮਾਰੀ ॥
ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਸਂਭੁ ਸੁਰਨ੍ਹ ਸਮੁਝਾਵਾ। ਪੁਨਿ ਆਗੇਂ ਬਰ ਬਸਹ ਚਲਾਵਾ ॥
ਦੇਵਨ੍ਹ ਦੇਖੇ ਦਸਰਥੁ ਜਾਤਾ। ਮਹਾਮੋਦ ਮਨ ਪੁਲਕਿਤ ਗਾਤਾ ॥
ਸਾਧੁ ਸਮਾਜ ਸਂਗ ਮਹਿਦੇਵਾ। ਜਨੁ ਤਨੁ ਧਰੇਂ ਕਰਹਿਂ ਸੁਖ ਸੇਵਾ ॥
ਸੋਹਤ ਸਾਥ ਸੁਭਗ ਸੁਤ ਚਾਰੀ। ਜਨੁ ਅਪਬਰਗ ਸਕਲ ਤਨੁਧਾਰੀ ॥
ਮਰਕਤ ਕਨਕ ਬਰਨ ਬਰ ਜੋਰੀ। ਦੇਖਿ ਸੁਰਨ੍ਹ ਭੈ ਪ੍ਰੀਤਿ ਨ ਥੋਰੀ ॥
ਪੁਨਿ ਰਾਮਹਿ ਬਿਲੋਕਿ ਹਿਯਁ ਹਰਸ਼ੇ। ਨ੍ਰੁਰੁਇਪਹਿ ਸਰਾਹਿ ਸੁਮਨ ਤਿਨ੍ਹ ਬਰਸ਼ੇ ॥

ਦੋ. ਰਾਮ ਰੂਪੁ ਨਖ ਸਿਖ ਸੁਭਗ ਬਾਰਹਿਂ ਬਾਰ ਨਿਹਾਰਿ।
ਪੁਲਕ ਗਾਤ ਲੋਚਨ ਸਜਲ ਉਮਾ ਸਮੇਤ ਪੁਰਾਰਿ ॥ 315 ॥

ਕੇਕਿ ਕਂਠ ਦੁਤਿ ਸ੍ਯਾਮਲ ਅਂਗਾ। ਤਡ਼ਇਤ ਬਿਨਿਂਦਕ ਬਸਨ ਸੁਰਂਗਾ ॥
ਬ੍ਯਾਹ ਬਿਭੂਸ਼ਨ ਬਿਬਿਧ ਬਨਾਏ। ਮਂਗਲ ਸਬ ਸਬ ਭਾਁਤਿ ਸੁਹਾਏ ॥
ਸਰਦ ਬਿਮਲ ਬਿਧੁ ਬਦਨੁ ਸੁਹਾਵਨ। ਨਯਨ ਨਵਲ ਰਾਜੀਵ ਲਜਾਵਨ ॥
ਸਕਲ ਅਲੌਕਿਕ ਸੁਂਦਰਤਾਈ। ਕਹਿ ਨ ਜਾਇ ਮਨਹੀਂ ਮਨ ਭਾਈ ॥
ਬਂਧੁ ਮਨੋਹਰ ਸੋਹਹਿਂ ਸਂਗਾ। ਜਾਤ ਨਚਾਵਤ ਚਪਲ ਤੁਰਂਗਾ ॥
ਰਾਜਕੁਅਁਰ ਬਰ ਬਾਜਿ ਦੇਖਾਵਹਿਂ। ਬਂਸ ਪ੍ਰਸਂਸਕ ਬਿਰਿਦ ਸੁਨਾਵਹਿਮ੍ ॥
ਜੇਹਿ ਤੁਰਂਗ ਪਰ ਰਾਮੁ ਬਿਰਾਜੇ। ਗਤਿ ਬਿਲੋਕਿ ਖਗਨਾਯਕੁ ਲਾਜੇ ॥
ਕਹਿ ਨ ਜਾਇ ਸਬ ਭਾਁਤਿ ਸੁਹਾਵਾ। ਬਾਜਿ ਬੇਸ਼ੁ ਜਨੁ ਕਾਮ ਬਨਾਵਾ ॥

ਛਂ. ਜਨੁ ਬਾਜਿ ਬੇਸ਼ੁ ਬਨਾਇ ਮਨਸਿਜੁ ਰਾਮ ਹਿਤ ਅਤਿ ਸੋਹੀ।
ਆਪਨੇਂ ਬਯ ਬਲ ਰੂਪ ਗੁਨ ਗਤਿ ਸਕਲ ਭੁਵਨ ਬਿਮੋਹੀ ॥
ਜਗਮਗਤ ਜੀਨੁ ਜਰਾਵ ਜੋਤਿ ਸੁਮੋਤਿ ਮਨਿ ਮਾਨਿਕ ਲਗੇ।
ਕਿਂਕਿਨਿ ਲਲਾਮ ਲਗਾਮੁ ਲਲਿਤ ਬਿਲੋਕਿ ਸੁਰ ਨਰ ਮੁਨਿ ਠਗੇ ॥

ਦੋ. ਪ੍ਰਭੁ ਮਨਸਹਿਂ ਲਯਲੀਨ ਮਨੁ ਚਲਤ ਬਾਜਿ ਛਬਿ ਪਾਵ।
ਭੂਸ਼ਿਤ ਉਡ਼ਗਨ ਤਡ਼ਇਤ ਘਨੁ ਜਨੁ ਬਰ ਬਰਹਿ ਨਚਾਵ ॥ 316 ॥

ਜੇਹਿਂ ਬਰ ਬਾਜਿ ਰਾਮੁ ਅਸਵਾਰਾ। ਤੇਹਿ ਸਾਰਦੁ ਨ ਬਰਨੈ ਪਾਰਾ ॥
ਸਂਕਰੁ ਰਾਮ ਰੂਪ ਅਨੁਰਾਗੇ। ਨਯਨ ਪਂਚਦਸ ਅਤਿ ਪ੍ਰਿਯ ਲਾਗੇ ॥
ਹਰਿ ਹਿਤ ਸਹਿਤ ਰਾਮੁ ਜਬ ਜੋਹੇ। ਰਮਾ ਸਮੇਤ ਰਮਾਪਤਿ ਮੋਹੇ ॥
ਨਿਰਖਿ ਰਾਮ ਛਬਿ ਬਿਧਿ ਹਰਸ਼ਾਨੇ। ਆਠਿ ਨਯਨ ਜਾਨਿ ਪਛਿਤਾਨੇ ॥
ਸੁਰ ਸੇਨਪ ਉਰ ਬਹੁਤ ਉਛਾਹੂ। ਬਿਧਿ ਤੇ ਡੇਵਢ਼ ਲੋਚਨ ਲਾਹੂ ॥
ਰਾਮਹਿ ਚਿਤਵ ਸੁਰੇਸ ਸੁਜਾਨਾ। ਗੌਤਮ ਸ਼੍ਰਾਪੁ ਪਰਮ ਹਿਤ ਮਾਨਾ ॥
ਦੇਵ ਸਕਲ ਸੁਰਪਤਿਹਿ ਸਿਹਾਹੀਂ। ਆਜੁ ਪੁਰਂਦਰ ਸਮ ਕੌ ਨਾਹੀਮ੍ ॥
ਮੁਦਿਤ ਦੇਵਗਨ ਰਾਮਹਿ ਦੇਖੀ। ਨ੍ਰੁਰੁਇਪਸਮਾਜ ਦੁਹੁਁ ਹਰਸ਼ੁ ਬਿਸੇਸ਼ੀ ॥

ਛਂ. ਅਤਿ ਹਰਸ਼ੁ ਰਾਜਸਮਾਜ ਦੁਹੁ ਦਿਸਿ ਦੁਂਦੁਭੀਂ ਬਾਜਹਿਂ ਘਨੀ।
ਬਰਸ਼ਹਿਂ ਸੁਮਨ ਸੁਰ ਹਰਸ਼ਿ ਕਹਿ ਜਯ ਜਯਤਿ ਜਯ ਰਘੁਕੁਲਮਨੀ ॥
ਏਹਿ ਭਾਁਤਿ ਜਾਨਿ ਬਰਾਤ ਆਵਤ ਬਾਜਨੇ ਬਹੁ ਬਾਜਹੀਂ।
ਰਾਨਿ ਸੁਆਸਿਨਿ ਬੋਲਿ ਪਰਿਛਨਿ ਹੇਤੁ ਮਂਗਲ ਸਾਜਹੀਮ੍ ॥

ਦੋ. ਸਜਿ ਆਰਤੀ ਅਨੇਕ ਬਿਧਿ ਮਂਗਲ ਸਕਲ ਸਁਵਾਰਿ।
ਚਲੀਂ ਮੁਦਿਤ ਪਰਿਛਨਿ ਕਰਨ ਗਜਗਾਮਿਨਿ ਬਰ ਨਾਰਿ ॥ 317 ॥

ਬਿਧੁਬਦਨੀਂ ਸਬ ਸਬ ਮ੍ਰੁਰੁਇਗਲੋਚਨਿ। ਸਬ ਨਿਜ ਤਨ ਛਬਿ ਰਤਿ ਮਦੁ ਮੋਚਨਿ ॥
ਪਹਿਰੇਂ ਬਰਨ ਬਰਨ ਬਰ ਚੀਰਾ। ਸਕਲ ਬਿਭੂਸ਼ਨ ਸਜੇਂ ਸਰੀਰਾ ॥
ਸਕਲ ਸੁਮਂਗਲ ਅਂਗ ਬਨਾਏਁ। ਕਰਹਿਂ ਗਾਨ ਕਲਕਂਠਿ ਲਜਾਏਁ ॥
ਕਂਕਨ ਕਿਂਕਿਨਿ ਨੂਪੁਰ ਬਾਜਹਿਂ। ਚਾਲਿ ਬਿਲੋਕਿ ਕਾਮ ਗਜ ਲਾਜਹਿਮ੍ ॥
ਬਾਜਹਿਂ ਬਾਜਨੇ ਬਿਬਿਧ ਪ੍ਰਕਾਰਾ। ਨਭ ਅਰੁ ਨਗਰ ਸੁਮਂਗਲਚਾਰਾ ॥
ਸਚੀ ਸਾਰਦਾ ਰਮਾ ਭਵਾਨੀ। ਜੇ ਸੁਰਤਿਯ ਸੁਚਿ ਸਹਜ ਸਯਾਨੀ ॥
ਕਪਟ ਨਾਰਿ ਬਰ ਬੇਸ਼ ਬਨਾਈ। ਮਿਲੀਂ ਸਕਲ ਰਨਿਵਾਸਹਿਂ ਜਾਈ ॥
ਕਰਹਿਂ ਗਾਨ ਕਲ ਮਂਗਲ ਬਾਨੀਂ। ਹਰਸ਼ ਬਿਬਸ ਸਬ ਕਾਹੁਁ ਨ ਜਾਨੀ ॥

ਛਂ. ਕੋ ਜਾਨ ਕੇਹਿ ਆਨਂਦ ਬਸ ਸਬ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁ ਬਰ ਪਰਿਛਨ ਚਲੀ।
ਕਲ ਗਾਨ ਮਧੁਰ ਨਿਸਾਨ ਬਰਸ਼ਹਿਂ ਸੁਮਨ ਸੁਰ ਸੋਭਾ ਭਲੀ ॥
ਆਨਂਦਕਂਦੁ ਬਿਲੋਕਿ ਦੂਲਹੁ ਸਕਲ ਹਿਯਁ ਹਰਸ਼ਿਤ ਭੀ ॥
ਅਂਭੋਜ ਅਂਬਕ ਅਂਬੁ ਉਮਗਿ ਸੁਅਂਗ ਪੁਲਕਾਵਲਿ ਛੀ ॥

ਦੋ. ਜੋ ਸੁਖ ਭਾ ਸਿਯ ਮਾਤੁ ਮਨ ਦੇਖਿ ਰਾਮ ਬਰ ਬੇਸ਼ੁ।
ਸੋ ਨ ਸਕਹਿਂ ਕਹਿ ਕਲਪ ਸਤ ਸਹਸ ਸਾਰਦਾ ਸੇਸ਼ੁ ॥ 318 ॥

ਨਯਨ ਨੀਰੁ ਹਟਿ ਮਂਗਲ ਜਾਨੀ। ਪਰਿਛਨਿ ਕਰਹਿਂ ਮੁਦਿਤ ਮਨ ਰਾਨੀ ॥
ਬੇਦ ਬਿਹਿਤ ਅਰੁ ਕੁਲ ਆਚਾਰੂ। ਕੀਨ੍ਹ ਭਲੀ ਬਿਧਿ ਸਬ ਬ੍ਯਵਹਾਰੂ ॥
ਪਂਚ ਸਬਦ ਧੁਨਿ ਮਂਗਲ ਗਾਨਾ। ਪਟ ਪਾਁਵਡ਼ਏ ਪਰਹਿਂ ਬਿਧਿ ਨਾਨਾ ॥
ਕਰਿ ਆਰਤੀ ਅਰਘੁ ਤਿਨ੍ਹ ਦੀਨ੍ਹਾ। ਰਾਮ ਗਮਨੁ ਮਂਡਪ ਤਬ ਕੀਨ੍ਹਾ ॥
ਦਸਰਥੁ ਸਹਿਤ ਸਮਾਜ ਬਿਰਾਜੇ। ਬਿਭਵ ਬਿਲੋਕਿ ਲੋਕਪਤਿ ਲਾਜੇ ॥
ਸਮਯਁ ਸਮਯਁ ਸੁਰ ਬਰਸ਼ਹਿਂ ਫੂਲਾ। ਸਾਂਤਿ ਪਢ਼ਹਿਂ ਮਹਿਸੁਰ ਅਨੁਕੂਲਾ ॥
ਨਭ ਅਰੁ ਨਗਰ ਕੋਲਾਹਲ ਹੋਈ। ਆਪਨਿ ਪਰ ਕਛੁ ਸੁਨਿ ਨ ਕੋਈ ॥
ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਰਾਮੁ ਮਂਡਪਹਿਂ ਆਏ। ਅਰਘੁ ਦੇਇ ਆਸਨ ਬੈਠਾਏ ॥

ਛਂ. ਬੈਠਾਰਿ ਆਸਨ ਆਰਤੀ ਕਰਿ ਨਿਰਖਿ ਬਰੁ ਸੁਖੁ ਪਾਵਹੀਮ੍ ॥
ਮਨਿ ਬਸਨ ਭੂਸ਼ਨ ਭੂਰਿ ਵਾਰਹਿਂ ਨਾਰਿ ਮਂਗਲ ਗਾਵਹੀਮ੍ ॥
ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਦਿ ਸੁਰਬਰ ਬਿਪ੍ਰ ਬੇਸ਼ ਬਨਾਇ ਕੌਤੁਕ ਦੇਖਹੀਂ।
ਅਵਲੋਕਿ ਰਘੁਕੁਲ ਕਮਲ ਰਬਿ ਛਬਿ ਸੁਫਲ ਜੀਵਨ ਲੇਖਹੀਮ੍ ॥

ਦੋ. ਨ੍AU ਬਾਰੀ ਭਾਟ ਨਟ ਰਾਮ ਨਿਛਾਵਰਿ ਪਾਇ।
ਮੁਦਿਤ ਅਸੀਸਹਿਂ ਨਾਇ ਸਿਰ ਹਰਸ਼ੁ ਨ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਸਮਾਇ ॥ 319 ॥

ਮਿਲੇ ਜਨਕੁ ਦਸਰਥੁ ਅਤਿ ਪ੍ਰੀਤੀਂ। ਕਰਿ ਬੈਦਿਕ ਲੌਕਿਕ ਸਬ ਰੀਤੀਮ੍ ॥
ਮਿਲਤ ਮਹਾ ਦੌ ਰਾਜ ਬਿਰਾਜੇ। ਉਪਮਾ ਖੋਜਿ ਖੋਜਿ ਕਬਿ ਲਾਜੇ ॥
ਲਹੀ ਨ ਕਤਹੁਁ ਹਾਰਿ ਹਿਯਁ ਮਾਨੀ। ਇਨ੍ਹ ਸਮ ਏਇ ਉਪਮਾ ਉਰ ਆਨੀ ॥
ਸਾਮਧ ਦੇਖਿ ਦੇਵ ਅਨੁਰਾਗੇ। ਸੁਮਨ ਬਰਸ਼ਿ ਜਸੁ ਗਾਵਨ ਲਾਗੇ ॥
ਜਗੁ ਬਿਰਂਚਿ ਉਪਜਾਵਾ ਜਬ ਤੇਂ। ਦੇਖੇ ਸੁਨੇ ਬ੍ਯਾਹ ਬਹੁ ਤਬ ਤੇਮ੍ ॥
ਸਕਲ ਭਾਁਤਿ ਸਮ ਸਾਜੁ ਸਮਾਜੂ। ਸਮ ਸਮਧੀ ਦੇਖੇ ਹਮ ਆਜੂ ॥
ਦੇਵ ਗਿਰਾ ਸੁਨਿ ਸੁਂਦਰ ਸਾਁਚੀ। ਪ੍ਰੀਤਿ ਅਲੌਕਿਕ ਦੁਹੁ ਦਿਸਿ ਮਾਚੀ ॥
ਦੇਤ ਪਾਁਵਡ਼ਏ ਅਰਘੁ ਸੁਹਾਏ। ਸਾਦਰ ਜਨਕੁ ਮਂਡਪਹਿਂ ਲ੍ਯਾਏ ॥

ਛਂ. ਮਂਡਪੁ ਬਿਲੋਕਿ ਬਿਚੀਤ੍ਰ ਰਚਨਾਁ ਰੁਚਿਰਤਾਁ ਮੁਨਿ ਮਨ ਹਰੇ ॥
ਨਿਜ ਪਾਨਿ ਜਨਕ ਸੁਜਾਨ ਸਬ ਕਹੁਁ ਆਨਿ ਸਿਂਘਾਸਨ ਧਰੇ ॥
ਕੁਲ ਇਸ਼੍ਟ ਸਰਿਸ ਬਸਿਸ਼੍ਟ ਪੂਜੇ ਬਿਨਯ ਕਰਿ ਆਸਿਸ਼ ਲਹੀ।
ਕੌਸਿਕਹਿ ਪੂਜਤ ਪਰਮ ਪ੍ਰੀਤਿ ਕਿ ਰੀਤਿ ਤੌ ਨ ਪਰੈ ਕਹੀ ॥

ਦੋ. ਬਾਮਦੇਵ ਆਦਿਕ ਰਿਸ਼ਯ ਪੂਜੇ ਮੁਦਿਤ ਮਹੀਸ।
ਦਿਏ ਦਿਬ੍ਯ ਆਸਨ ਸਬਹਿ ਸਬ ਸਨ ਲਹੀ ਅਸੀਸ ॥ 320 ॥

ਬਹੁਰਿ ਕੀਨ੍ਹ ਕੋਸਲਪਤਿ ਪੂਜਾ। ਜਾਨਿ ਈਸ ਸਮ ਭਾਉ ਨ ਦੂਜਾ ॥
ਕੀਨ੍ਹ ਜੋਰਿ ਕਰ ਬਿਨਯ ਬਡ਼ਆਈ। ਕਹਿ ਨਿਜ ਭਾਗ੍ਯ ਬਿਭਵ ਬਹੁਤਾਈ ॥
ਪੂਜੇ ਭੂਪਤਿ ਸਕਲ ਬਰਾਤੀ। ਸਮਧਿ ਸਮ ਸਾਦਰ ਸਬ ਭਾਁਤੀ ॥
ਆਸਨ ਉਚਿਤ ਦਿਏ ਸਬ ਕਾਹੂ। ਕਹੌਂ ਕਾਹ ਮੂਖ ਏਕ ਉਛਾਹੂ ॥
ਸਕਲ ਬਰਾਤ ਜਨਕ ਸਨਮਾਨੀ। ਦਾਨ ਮਾਨ ਬਿਨਤੀ ਬਰ ਬਾਨੀ ॥
ਬਿਧਿ ਹਰਿ ਹਰੁ ਦਿਸਿਪਤਿ ਦਿਨਰ੍AU। ਜੇ ਜਾਨਹਿਂ ਰਘੁਬੀਰ ਪ੍ਰਭ੍AU ॥
ਕਪਟ ਬਿਪ੍ਰ ਬਰ ਬੇਸ਼ ਬਨਾਏਁ। ਕੌਤੁਕ ਦੇਖਹਿਂ ਅਤਿ ਸਚੁ ਪਾਏਁ ॥
ਪੂਜੇ ਜਨਕ ਦੇਵ ਸਮ ਜਾਨੇਂ। ਦਿਏ ਸੁਆਸਨ ਬਿਨੁ ਪਹਿਚਾਨੇਮ੍ ॥

ਛਂ. ਪਹਿਚਾਨ ਕੋ ਕੇਹਿ ਜਾਨ ਸਬਹਿਂ ਅਪਾਨ ਸੁਧਿ ਭੋਰੀ ਭੀ।
ਆਨਂਦ ਕਂਦੁ ਬਿਲੋਕਿ ਦੂਲਹੁ ਉਭਯ ਦਿਸਿ ਆਨਁਦ ਮੀ ॥
ਸੁਰ ਲਖੇ ਰਾਮ ਸੁਜਾਨ ਪੂਜੇ ਮਾਨਸਿਕ ਆਸਨ ਦੇ।
ਅਵਲੋਕਿ ਸੀਲੁ ਸੁਭਾਉ ਪ੍ਰਭੁ ਕੋ ਬਿਬੁਧ ਮਨ ਪ੍ਰਮੁਦਿਤ ਭੇ ॥

ਦੋ. ਰਾਮਚਂਦ੍ਰ ਮੁਖ ਚਂਦ੍ਰ ਛਬਿ ਲੋਚਨ ਚਾਰੁ ਚਕੋਰ।
ਕਰਤ ਪਾਨ ਸਾਦਰ ਸਕਲ ਪ੍ਰੇਮੁ ਪ੍ਰਮੋਦੁ ਨ ਥੋਰ ॥ 321 ॥

ਸਮੁ ਬਿਲੋਕਿ ਬਸਿਸ਼੍ਠ ਬੋਲਾਏ। ਸਾਦਰ ਸਤਾਨਂਦੁ ਸੁਨਿ ਆਏ ॥
ਬੇਗਿ ਕੁਅਁਰਿ ਅਬ ਆਨਹੁ ਜਾਈ। ਚਲੇ ਮੁਦਿਤ ਮੁਨਿ ਆਯਸੁ ਪਾਈ ॥
ਰਾਨੀ ਸੁਨਿ ਉਪਰੋਹਿਤ ਬਾਨੀ। ਪ੍ਰਮੁਦਿਤ ਸਖਿਨ੍ਹ ਸਮੇਤ ਸਯਾਨੀ ॥
ਬਿਪ੍ਰ ਬਧੂ ਕੁਲਬ੍ਰੁਰੁਇਦ੍ਧ ਬੋਲਾਈਂ। ਕਰਿ ਕੁਲ ਰੀਤਿ ਸੁਮਂਗਲ ਗਾਈਮ੍ ॥
ਨਾਰਿ ਬੇਸ਼ ਜੇ ਸੁਰ ਬਰ ਬਾਮਾ। ਸਕਲ ਸੁਭਾਯਁ ਸੁਂਦਰੀ ਸ੍ਯਾਮਾ ॥
ਤਿਨ੍ਹਹਿ ਦੇਖਿ ਸੁਖੁ ਪਾਵਹਿਂ ਨਾਰੀਂ। ਬਿਨੁ ਪਹਿਚਾਨਿ ਪ੍ਰਾਨਹੁ ਤੇ ਪ੍ਯਾਰੀਮ੍ ॥
ਬਾਰ ਬਾਰ ਸਨਮਾਨਹਿਂ ਰਾਨੀ। ਉਮਾ ਰਮਾ ਸਾਰਦ ਸਮ ਜਾਨੀ ॥
ਸੀਯ ਸਁਵਾਰਿ ਸਮਾਜੁ ਬਨਾਈ। ਮੁਦਿਤ ਮਂਡਪਹਿਂ ਚਲੀਂ ਲਵਾਈ ॥

ਛਂ. ਚਲਿ ਲ੍ਯਾਇ ਸੀਤਹਿ ਸਖੀਂ ਸਾਦਰ ਸਜਿ ਸੁਮਂਗਲ ਭਾਮਿਨੀਂ।
ਨਵਸਪ੍ਤ ਸਾਜੇਂ ਸੁਂਦਰੀ ਸਬ ਮਤ੍ਤ ਕੁਂਜਰ ਗਾਮਿਨੀਮ੍ ॥
ਕਲ ਗਾਨ ਸੁਨਿ ਮੁਨਿ ਧ੍ਯਾਨ ਤ੍ਯਾਗਹਿਂ ਕਾਮ ਕੋਕਿਲ ਲਾਜਹੀਂ।
ਮਂਜੀਰ ਨੂਪੁਰ ਕਲਿਤ ਕਂਕਨ ਤਾਲ ਗਤੀ ਬਰ ਬਾਜਹੀਮ੍ ॥

ਦੋ. ਸੋਹਤਿ ਬਨਿਤਾ ਬ੍ਰੁਰੁਇਂਦ ਮਹੁਁ ਸਹਜ ਸੁਹਾਵਨਿ ਸੀਯ।
ਛਬਿ ਲਲਨਾ ਗਨ ਮਧ੍ਯ ਜਨੁ ਸੁਸ਼ਮਾ ਤਿਯ ਕਮਨੀਯ ॥ 322 ॥

ਸਿਯ ਸੁਂਦਰਤਾ ਬਰਨਿ ਨ ਜਾਈ। ਲਘੁ ਮਤਿ ਬਹੁਤ ਮਨੋਹਰਤਾਈ ॥
ਆਵਤ ਦੀਖਿ ਬਰਾਤਿਨ੍ਹ ਸੀਤਾ ॥ ਰੂਪ ਰਾਸਿ ਸਬ ਭਾਁਤਿ ਪੁਨੀਤਾ ॥
ਸਬਹਿ ਮਨਹਿਂ ਮਨ ਕਿਏ ਪ੍ਰਨਾਮਾ। ਦੇਖਿ ਰਾਮ ਭੇ ਪੂਰਨਕਾਮਾ ॥
ਹਰਸ਼ੇ ਦਸਰਥ ਸੁਤਨ੍ਹ ਸਮੇਤਾ। ਕਹਿ ਨ ਜਾਇ ਉਰ ਆਨਁਦੁ ਜੇਤਾ ॥
ਸੁਰ ਪ੍ਰਨਾਮੁ ਕਰਿ ਬਰਸਹਿਂ ਫੂਲਾ। ਮੁਨਿ ਅਸੀਸ ਧੁਨਿ ਮਂਗਲ ਮੂਲਾ ॥
ਗਾਨ ਨਿਸਾਨ ਕੋਲਾਹਲੁ ਭਾਰੀ। ਪ੍ਰੇਮ ਪ੍ਰਮੋਦ ਮਗਨ ਨਰ ਨਾਰੀ ॥
ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਸੀਯ ਮਂਡਪਹਿਂ ਆਈ। ਪ੍ਰਮੁਦਿਤ ਸਾਂਤਿ ਪਢ਼ਹਿਂ ਮੁਨਿਰਾਈ ॥
ਤੇਹਿ ਅਵਸਰ ਕਰ ਬਿਧਿ ਬ੍ਯਵਹਾਰੂ। ਦੁਹੁਁ ਕੁਲਗੁਰ ਸਬ ਕੀਨ੍ਹ ਅਚਾਰੂ ॥

ਛਂ. ਆਚਾਰੁ ਕਰਿ ਗੁਰ ਗੌਰਿ ਗਨਪਤਿ ਮੁਦਿਤ ਬਿਪ੍ਰ ਪੁਜਾਵਹੀਂ।
ਸੁਰ ਪ੍ਰਗਟਿ ਪੂਜਾ ਲੇਹਿਂ ਦੇਹਿਂ ਅਸੀਸ ਅਤਿ ਸੁਖੁ ਪਾਵਹੀਮ੍ ॥
ਮਧੁਪਰ੍ਕ ਮਂਗਲ ਦ੍ਰਬ੍ਯ ਜੋ ਜੇਹਿ ਸਮਯ ਮੁਨਿ ਮਨ ਮਹੁਁ ਚਹੈਂ।
ਭਰੇ ਕਨਕ ਕੋਪਰ ਕਲਸ ਸੋ ਸਬ ਲਿਏਹਿਂ ਪਰਿਚਾਰਕ ਰਹੈਮ੍ ॥ 1 ॥

ਕੁਲ ਰੀਤਿ ਪ੍ਰੀਤਿ ਸਮੇਤ ਰਬਿ ਕਹਿ ਦੇਤ ਸਬੁ ਸਾਦਰ ਕਿਯੋ।

ਏਹਿ ਭਾਁਤਿ ਦੇਵ ਪੁਜਾਇ ਸੀਤਹਿ ਸੁਭਗ ਸਿਂਘਾਸਨੁ ਦਿਯੋ ॥

ਸਿਯ ਰਾਮ ਅਵਲੋਕਨਿ ਪਰਸਪਰ ਪ੍ਰੇਮ ਕਾਹੁ ਨ ਲਖਿ ਪਰੈ ॥

ਮਨ ਬੁਦ੍ਧਿ ਬਰ ਬਾਨੀ ਅਗੋਚਰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਬਿ ਕੈਸੇਂ ਕਰੈ ॥ 2 ॥

ਦੋ. ਹੋਮ ਸਮਯ ਤਨੁ ਧਰਿ ਅਨਲੁ ਅਤਿ ਸੁਖ ਆਹੁਤਿ ਲੇਹਿਂ।
ਬਿਪ੍ਰ ਬੇਸ਼ ਧਰਿ ਬੇਦ ਸਬ ਕਹਿ ਬਿਬਾਹ ਬਿਧਿ ਦੇਹਿਮ੍ ॥ 323 ॥

ਜਨਕ ਪਾਟਮਹਿਸ਼ੀ ਜਗ ਜਾਨੀ। ਸੀਯ ਮਾਤੁ ਕਿਮਿ ਜਾਇ ਬਖਾਨੀ ॥
ਸੁਜਸੁ ਸੁਕ੍ਰੁਰੁਇਤ ਸੁਖ ਸੁਦਂਰਤਾਈ। ਸਬ ਸਮੇਟਿ ਬਿਧਿ ਰਚੀ ਬਨਾਈ ॥
ਸਮੁ ਜਾਨਿ ਮੁਨਿਬਰਨ੍ਹ ਬੋਲਾਈ। ਸੁਨਤ ਸੁਆਸਿਨਿ ਸਾਦਰ ਲ੍ਯਾਈ ॥
ਜਨਕ ਬਾਮ ਦਿਸਿ ਸੋਹ ਸੁਨਯਨਾ। ਹਿਮਗਿਰਿ ਸਂਗ ਬਨਿ ਜਨੁ ਮਯਨਾ ॥
ਕਨਕ ਕਲਸ ਮਨਿ ਕੋਪਰ ਰੂਰੇ। ਸੁਚਿ ਸੁਂਗਧ ਮਂਗਲ ਜਲ ਪੂਰੇ ॥
ਨਿਜ ਕਰ ਮੁਦਿਤ ਰਾਯਁ ਅਰੁ ਰਾਨੀ। ਧਰੇ ਰਾਮ ਕੇ ਆਗੇਂ ਆਨੀ ॥
ਪਢ਼ਹਿਂ ਬੇਦ ਮੁਨਿ ਮਂਗਲ ਬਾਨੀ। ਗਗਨ ਸੁਮਨ ਝਰਿ ਅਵਸਰੁ ਜਾਨੀ ॥
ਬਰੁ ਬਿਲੋਕਿ ਦਂਪਤਿ ਅਨੁਰਾਗੇ। ਪਾਯ ਪੁਨੀਤ ਪਖਾਰਨ ਲਾਗੇ ॥

ਛਂ. ਲਾਗੇ ਪਖਾਰਨ ਪਾਯ ਪਂਕਜ ਪ੍ਰੇਮ ਤਨ ਪੁਲਕਾਵਲੀ।
ਨਭ ਨਗਰ ਗਾਨ ਨਿਸਾਨ ਜਯ ਧੁਨਿ ਉਮਗਿ ਜਨੁ ਚਹੁਁ ਦਿਸਿ ਚਲੀ ॥
ਜੇ ਪਦ ਸਰੋਜ ਮਨੋਜ ਅਰਿ ਉਰ ਸਰ ਸਦੈਵ ਬਿਰਾਜਹੀਂ।
ਜੇ ਸਕ੍ਰੁਰੁਇਤ ਸੁਮਿਰਤ ਬਿਮਲਤਾ ਮਨ ਸਕਲ ਕਲਿ ਮਲ ਭਾਜਹੀਮ੍ ॥ 1 ॥

ਜੇ ਪਰਸਿ ਮੁਨਿਬਨਿਤਾ ਲਹੀ ਗਤਿ ਰਹੀ ਜੋ ਪਾਤਕਮੀ।
ਮਕਰਂਦੁ ਜਿਨ੍ਹ ਕੋ ਸਂਭੁ ਸਿਰ ਸੁਚਿਤਾ ਅਵਧਿ ਸੁਰ ਬਰਨੀ ॥
ਕਰਿ ਮਧੁਪ ਮਨ ਮੁਨਿ ਜੋਗਿਜਨ ਜੇ ਸੇਇ ਅਭਿਮਤ ਗਤਿ ਲਹੈਂ।
ਤੇ ਪਦ ਪਖਾਰਤ ਭਾਗ੍ਯਭਾਜਨੁ ਜਨਕੁ ਜਯ ਜਯ ਸਬ ਕਹੈ ॥ 2 ॥

ਬਰ ਕੁਅਁਰਿ ਕਰਤਲ ਜੋਰਿ ਸਾਖੋਚਾਰੁ ਦੌ ਕੁਲਗੁਰ ਕਰੈਂ।
ਭਯੋ ਪਾਨਿਗਹਨੁ ਬਿਲੋਕਿ ਬਿਧਿ ਸੁਰ ਮਨੁਜ ਮੁਨਿ ਆਁਨਦ ਭਰੈਮ੍ ॥
ਸੁਖਮੂਲ ਦੂਲਹੁ ਦੇਖਿ ਦਂਪਤਿ ਪੁਲਕ ਤਨ ਹੁਲਸ੍ਯੋ ਹਿਯੋ।
ਕਰਿ ਲੋਕ ਬੇਦ ਬਿਧਾਨੁ ਕਨ੍ਯਾਦਾਨੁ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪਭੂਸ਼ਨ ਕਿਯੋ ॥ 3 ॥

ਹਿਮਵਂਤ ਜਿਮਿ ਗਿਰਿਜਾ ਮਹੇਸਹਿ ਹਰਿਹਿ ਸ਼੍ਰੀ ਸਾਗਰ ਦੀ।
ਤਿਮਿ ਜਨਕ ਰਾਮਹਿ ਸਿਯ ਸਮਰਪੀ ਬਿਸ੍ਵ ਕਲ ਕੀਰਤਿ ਨੀ ॥
ਕ੍ਯੋਂ ਕਰੈ ਬਿਨਯ ਬਿਦੇਹੁ ਕਿਯੋ ਬਿਦੇਹੁ ਮੂਰਤਿ ਸਾਵਁਰੀ।
ਕਰਿ ਹੋਮ ਬਿਧਿਵਤ ਗਾਁਠਿ ਜੋਰੀ ਹੋਨ ਲਾਗੀ ਭਾਵਁਰੀ ॥ 4 ॥

ਦੋ. ਜਯ ਧੁਨਿ ਬਂਦੀ ਬੇਦ ਧੁਨਿ ਮਂਗਲ ਗਾਨ ਨਿਸਾਨ।
ਸੁਨਿ ਹਰਸ਼ਹਿਂ ਬਰਸ਼ਹਿਂ ਬਿਬੁਧ ਸੁਰਤਰੁ ਸੁਮਨ ਸੁਜਾਨ ॥ 324 ॥

ਕੁਅਁਰੁ ਕੁਅਁਰਿ ਕਲ ਭਾਵਁਰਿ ਦੇਹੀਮ੍ ॥ ਨਯਨ ਲਾਭੁ ਸਬ ਸਾਦਰ ਲੇਹੀਮ੍ ॥
ਜਾਇ ਨ ਬਰਨਿ ਮਨੋਹਰ ਜੋਰੀ। ਜੋ ਉਪਮਾ ਕਛੁ ਕਹੌਂ ਸੋ ਥੋਰੀ ॥
ਰਾਮ ਸੀਯ ਸੁਂਦਰ ਪ੍ਰਤਿਛਾਹੀਂ। ਜਗਮਗਾਤ ਮਨਿ ਖਂਭਨ ਮਾਹੀਮ੍ ।
ਮਨਹੁਁ ਮਦਨ ਰਤਿ ਧਰਿ ਬਹੁ ਰੂਪਾ। ਦੇਖਤ ਰਾਮ ਬਿਆਹੁ ਅਨੂਪਾ ॥
ਦਰਸ ਲਾਲਸਾ ਸਕੁਚ ਨ ਥੋਰੀ। ਪ੍ਰਗਟਤ ਦੁਰਤ ਬਹੋਰਿ ਬਹੋਰੀ ॥
ਭੇ ਮਗਨ ਸਬ ਦੇਖਨਿਹਾਰੇ। ਜਨਕ ਸਮਾਨ ਅਪਾਨ ਬਿਸਾਰੇ ॥
ਪ੍ਰਮੁਦਿਤ ਮੁਨਿਨ੍ਹ ਭਾਵਁਰੀ ਫੇਰੀ। ਨੇਗਸਹਿਤ ਸਬ ਰੀਤਿ ਨਿਬੇਰੀਮ੍ ॥
ਰਾਮ ਸੀਯ ਸਿਰ ਸੇਂਦੁਰ ਦੇਹੀਂ। ਸੋਭਾ ਕਹਿ ਨ ਜਾਤਿ ਬਿਧਿ ਕੇਹੀਮ੍ ॥
ਅਰੁਨ ਪਰਾਗ ਜਲਜੁ ਭਰਿ ਨੀਕੇਂ। ਸਸਿਹਿ ਭੂਸ਼ ਅਹਿ ਲੋਭ ਅਮੀ ਕੇਮ੍ ॥
ਬਹੁਰਿ ਬਸਿਸ਼੍ਠ ਦੀਨ੍ਹ ਅਨੁਸਾਸਨ। ਬਰੁ ਦੁਲਹਿਨਿ ਬੈਠੇ ਏਕ ਆਸਨ ॥

ਛਂ. ਬੈਠੇ ਬਰਾਸਨ ਰਾਮੁ ਜਾਨਕਿ ਮੁਦਿਤ ਮਨ ਦਸਰਥੁ ਭੇ।
ਤਨੁ ਪੁਲਕ ਪੁਨਿ ਪੁਨਿ ਦੇਖਿ ਅਪਨੇਂ ਸੁਕ੍ਰੁਰੁਇਤ ਸੁਰਤਰੁ ਫਲ ਨੇ ॥
ਭਰਿ ਭੁਵਨ ਰਹਾ ਉਛਾਹੁ ਰਾਮ ਬਿਬਾਹੁ ਭਾ ਸਬਹੀਂ ਕਹਾ।
ਕੇਹਿ ਭਾਁਤਿ ਬਰਨਿ ਸਿਰਾਤ ਰਸਨਾ ਏਕ ਯਹੁ ਮਂਗਲੁ ਮਹਾ ॥ 1 ॥

ਤਬ ਜਨਕ ਪਾਇ ਬਸਿਸ਼੍ਠ ਆਯਸੁ ਬ੍ਯਾਹ ਸਾਜ ਸਁਵਾਰਿ ਕੈ।
ਮਾਁਡਵੀ ਸ਼੍ਰੁਤਿਕੀਰਤਿ ਉਰਮਿਲਾ ਕੁਅਁਰਿ ਲੀਂ ਹਁਕਾਰਿ ਕੇ ॥
ਕੁਸਕੇਤੁ ਕਨ੍ਯਾ ਪ੍ਰਥਮ ਜੋ ਗੁਨ ਸੀਲ ਸੁਖ ਸੋਭਾਮੀ।
ਸਬ ਰੀਤਿ ਪ੍ਰੀਤਿ ਸਮੇਤ ਕਰਿ ਸੋ ਬ੍ਯਾਹਿ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਭਰਤਹਿ ਦੀ ॥ 2 ॥

ਜਾਨਕੀ ਲਘੁ ਭਗਿਨੀ ਸਕਲ ਸੁਂਦਰਿ ਸਿਰੋਮਨਿ ਜਾਨਿ ਕੈ।
ਸੋ ਤਨਯ ਦੀਨ੍ਹੀ ਬ੍ਯਾਹਿ ਲਖਨਹਿ ਸਕਲ ਬਿਧਿ ਸਨਮਾਨਿ ਕੈ ॥
ਜੇਹਿ ਨਾਮੁ ਸ਼੍ਰੁਤਕੀਰਤਿ ਸੁਲੋਚਨਿ ਸੁਮੁਖਿ ਸਬ ਗੁਨ ਆਗਰੀ।
ਸੋ ਦੀ ਰਿਪੁਸੂਦਨਹਿ ਭੂਪਤਿ ਰੂਪ ਸੀਲ ਉਜਾਗਰੀ ॥ 3 ॥

ਅਨੁਰੁਪ ਬਰ ਦੁਲਹਿਨਿ ਪਰਸ੍ਪਰ ਲਖਿ ਸਕੁਚ ਹਿਯਁ ਹਰਸ਼ਹੀਂ।
ਸਬ ਮੁਦਿਤ ਸੁਂਦਰਤਾ ਸਰਾਹਹਿਂ ਸੁਮਨ ਸੁਰ ਗਨ ਬਰਸ਼ਹੀਮ੍ ॥
ਸੁਂਦਰੀ ਸੁਂਦਰ ਬਰਨ੍ਹ ਸਹ ਸਬ ਏਕ ਮਂਡਪ ਰਾਜਹੀਂ।
ਜਨੁ ਜੀਵ ਉਰ ਚਾਰਿਉ ਅਵਸ੍ਥਾ ਬਿਮੁਨ ਸਹਿਤ ਬਿਰਾਜਹੀਮ੍ ॥ 4 ॥

ਦੋ. ਮੁਦਿਤ ਅਵਧਪਤਿ ਸਕਲ ਸੁਤ ਬਧੁਨ੍ਹ ਸਮੇਤ ਨਿਹਾਰਿ।
ਜਨੁ ਪਾਰ ਮਹਿਪਾਲ ਮਨਿ ਕ੍ਰਿਯਨ੍ਹ ਸਹਿਤ ਫਲ ਚਾਰਿ ॥ 325 ॥

ਜਸਿ ਰਘੁਬੀਰ ਬ੍ਯਾਹ ਬਿਧਿ ਬਰਨੀ। ਸਕਲ ਕੁਅਁਰ ਬ੍ਯਾਹੇ ਤੇਹਿਂ ਕਰਨੀ ॥
ਕਹਿ ਨ ਜਾਇ ਕਛੁ ਦਾਇਜ ਭੂਰੀ। ਰਹਾ ਕਨਕ ਮਨਿ ਮਂਡਪੁ ਪੂਰੀ ॥
ਕਂਬਲ ਬਸਨ ਬਿਚਿਤ੍ਰ ਪਟੋਰੇ। ਭਾਁਤਿ ਭਾਁਤਿ ਬਹੁ ਮੋਲ ਨ ਥੋਰੇ ॥
ਗਜ ਰਥ ਤੁਰਗ ਦਾਸ ਅਰੁ ਦਾਸੀ। ਧੇਨੁ ਅਲਂਕ੍ਰੁਰੁਇਤ ਕਾਮਦੁਹਾ ਸੀ ॥
ਬਸ੍ਤੁ ਅਨੇਕ ਕਰਿਅ ਕਿਮਿ ਲੇਖਾ। ਕਹਿ ਨ ਜਾਇ ਜਾਨਹਿਂ ਜਿਨ੍ਹ ਦੇਖਾ ॥
ਲੋਕਪਾਲ ਅਵਲੋਕਿ ਸਿਹਾਨੇ। ਲੀਨ੍ਹ ਅਵਧਪਤਿ ਸਬੁ ਸੁਖੁ ਮਾਨੇ ॥
ਦੀਨ੍ਹ ਜਾਚਕਨ੍ਹਿ ਜੋ ਜੇਹਿ ਭਾਵਾ। ਉਬਰਾ ਸੋ ਜਨਵਾਸੇਹਿਂ ਆਵਾ ॥
ਤਬ ਕਰ ਜੋਰਿ ਜਨਕੁ ਮ੍ਰੁਰੁਇਦੁ ਬਾਨੀ। ਬੋਲੇ ਸਬ ਬਰਾਤ ਸਨਮਾਨੀ ॥

ਛਂ. ਸਨਮਾਨਿ ਸਕਲ ਬਰਾਤ ਆਦਰ ਦਾਨ ਬਿਨਯ ਬਡ਼ਆਇ ਕੈ।
ਪ੍ਰਮੁਦਿਤ ਮਹਾ ਮੁਨਿ ਬ੍ਰੁਰੁਇਂਦ ਬਂਦੇ ਪੂਜਿ ਪ੍ਰੇਮ ਲਡ਼ਆਇ ਕੈ ॥
ਸਿਰੁ ਨਾਇ ਦੇਵ ਮਨਾਇ ਸਬ ਸਨ ਕਹਤ ਕਰ ਸਂਪੁਟ ਕਿਏਁ।
ਸੁਰ ਸਾਧੁ ਚਾਹਤ ਭਾਉ ਸਿਂਧੁ ਕਿ ਤੋਸ਼ ਜਲ ਅਂਜਲਿ ਦਿਏਁ ॥ 1 ॥

ਕਰ ਜੋਰਿ ਜਨਕੁ ਬਹੋਰਿ ਬਂਧੁ ਸਮੇਤ ਕੋਸਲਰਾਯ ਸੋਂ।
ਬੋਲੇ ਮਨੋਹਰ ਬਯਨ ਸਾਨਿ ਸਨੇਹ ਸੀਲ ਸੁਭਾਯ ਸੋਮ੍ ॥
ਸਂਬਂਧ ਰਾਜਨ ਰਾਵਰੇਂ ਹਮ ਬਡ਼ਏ ਅਬ ਸਬ ਬਿਧਿ ਭੇ।
ਏਹਿ ਰਾਜ ਸਾਜ ਸਮੇਤ ਸੇਵਕ ਜਾਨਿਬੇ ਬਿਨੁ ਗਥ ਲੇ ॥ 2 ॥

ਏ ਦਾਰਿਕਾ ਪਰਿਚਾਰਿਕਾ ਕਰਿ ਪਾਲਿਬੀਂ ਕਰੁਨਾ ਨੀ।
ਅਪਰਾਧੁ ਛਮਿਬੋ ਬੋਲਿ ਪਠੇ ਬਹੁਤ ਹੌਂ ਢੀਟ੍ਯੋ ਕੀ ॥
ਪੁਨਿ ਭਾਨੁਕੁਲਭੂਸ਼ਨ ਸਕਲ ਸਨਮਾਨ ਨਿਧਿ ਸਮਧੀ ਕਿਏ।
ਕਹਿ ਜਾਤਿ ਨਹਿਂ ਬਿਨਤੀ ਪਰਸ੍ਪਰ ਪ੍ਰੇਮ ਪਰਿਪੂਰਨ ਹਿਏ ॥ 3 ॥

ਬ੍ਰੁਰੁਇਂਦਾਰਕਾ ਗਨ ਸੁਮਨ ਬਰਿਸਹਿਂ ਰਾਉ ਜਨਵਾਸੇਹਿ ਚਲੇ।
ਦੁਂਦੁਭੀ ਜਯ ਧੁਨਿ ਬੇਦ ਧੁਨਿ ਨਭ ਨਗਰ ਕੌਤੂਹਲ ਭਲੇ ॥
ਤਬ ਸਖੀਂ ਮਂਗਲ ਗਾਨ ਕਰਤ ਮੁਨੀਸ ਆਯਸੁ ਪਾਇ ਕੈ।
ਦੂਲਹ ਦੁਲਹਿਨਿਨ੍ਹ ਸਹਿਤ ਸੁਂਦਰਿ ਚਲੀਂ ਕੋਹਬਰ ਲ੍ਯਾਇ ਕੈ ॥ 4 ॥

ਦੋ. ਪੁਨਿ ਪੁਨਿ ਰਾਮਹਿ ਚਿਤਵ ਸਿਯ ਸਕੁਚਤਿ ਮਨੁ ਸਕੁਚੈ ਨ।
ਹਰਤ ਮਨੋਹਰ ਮੀਨ ਛਬਿ ਪ੍ਰੇਮ ਪਿਆਸੇ ਨੈਨ ॥ 326 ॥

ਮਾਸਪਾਰਾਯਣ, ਗ੍ਯਾਰਹਵਾਁ ਵਿਸ਼੍ਰਾਮ
ਸ੍ਯਾਮ ਸਰੀਰੁ ਸੁਭਾਯਁ ਸੁਹਾਵਨ। ਸੋਭਾ ਕੋਟਿ ਮਨੋਜ ਲਜਾਵਨ ॥
ਜਾਵਕ ਜੁਤ ਪਦ ਕਮਲ ਸੁਹਾਏ। ਮੁਨਿ ਮਨ ਮਧੁਪ ਰਹਤ ਜਿਨ੍ਹ ਛਾਏ ॥
ਪੀਤ ਪੁਨੀਤ ਮਨੋਹਰ ਧੋਤੀ। ਹਰਤਿ ਬਾਲ ਰਬਿ ਦਾਮਿਨਿ ਜੋਤੀ ॥
ਕਲ ਕਿਂਕਿਨਿ ਕਟਿ ਸੂਤ੍ਰ ਮਨੋਹਰ। ਬਾਹੁ ਬਿਸਾਲ ਬਿਭੂਸ਼ਨ ਸੁਂਦਰ ॥
ਪੀਤ ਜਨੇਉ ਮਹਾਛਬਿ ਦੇਈ। ਕਰ ਮੁਦ੍ਰਿਕਾ ਚੋਰਿ ਚਿਤੁ ਲੇਈ ॥
ਸੋਹਤ ਬ੍ਯਾਹ ਸਾਜ ਸਬ ਸਾਜੇ। ਉਰ ਆਯਤ ਉਰਭੂਸ਼ਨ ਰਾਜੇ ॥
ਪਿਅਰ ਉਪਰਨਾ ਕਾਖਾਸੋਤੀ। ਦੁਹੁਁ ਆਁਚਰਨ੍ਹਿ ਲਗੇ ਮਨਿ ਮੋਤੀ ॥
ਨਯਨ ਕਮਲ ਕਲ ਕੁਂਡਲ ਕਾਨਾ। ਬਦਨੁ ਸਕਲ ਸੌਂਦਰ੍ਜ ਨਿਧਾਨਾ ॥
ਸੁਂਦਰ ਭ੍ਰੁਰੁਇਕੁਟਿ ਮਨੋਹਰ ਨਾਸਾ। ਭਾਲ ਤਿਲਕੁ ਰੁਚਿਰਤਾ ਨਿਵਾਸਾ ॥
ਸੋਹਤ ਮੌਰੁ ਮਨੋਹਰ ਮਾਥੇ। ਮਂਗਲਮਯ ਮੁਕੁਤਾ ਮਨਿ ਗਾਥੇ ॥

ਛਂ. ਗਾਥੇ ਮਹਾਮਨਿ ਮੌਰ ਮਂਜੁਲ ਅਂਗ ਸਬ ਚਿਤ ਚੋਰਹੀਂ।
ਪੁਰ ਨਾਰਿ ਸੁਰ ਸੁਂਦਰੀਂ ਬਰਹਿ ਬਿਲੋਕਿ ਸਬ ਤਿਨ ਤੋਰਹੀਮ੍ ॥
ਮਨਿ ਬਸਨ ਭੂਸ਼ਨ ਵਾਰਿ ਆਰਤਿ ਕਰਹਿਂ ਮਂਗਲ ਗਾਵਹਿਂ।
ਸੁਰ ਸੁਮਨ ਬਰਿਸਹਿਂ ਸੂਤ ਮਾਗਧ ਬਂਦਿ ਸੁਜਸੁ ਸੁਨਾਵਹੀਮ੍ ॥ 1 ॥

ਕੋਹਬਰਹਿਂ ਆਨੇ ਕੁਁਅਰ ਕੁਁਅਰਿ ਸੁਆਸਿਨਿਨ੍ਹ ਸੁਖ ਪਾਇ ਕੈ।
ਅਤਿ ਪ੍ਰੀਤਿ ਲੌਕਿਕ ਰੀਤਿ ਲਾਗੀਂ ਕਰਨ ਮਂਗਲ ਗਾਇ ਕੈ ॥
ਲਹਕੌਰਿ ਗੌਰਿ ਸਿਖਾਵ ਰਾਮਹਿ ਸੀਯ ਸਨ ਸਾਰਦ ਕਹੈਂ।
ਰਨਿਵਾਸੁ ਹਾਸ ਬਿਲਾਸ ਰਸ ਬਸ ਜਨ੍ਮ ਕੋ ਫਲੁ ਸਬ ਲਹੈਮ੍ ॥ 2 ॥

ਨਿਜ ਪਾਨਿ ਮਨਿ ਮਹੁਁ ਦੇਖਿਅਤਿ ਮੂਰਤਿ ਸੁਰੂਪਨਿਧਾਨ ਕੀ।
ਚਾਲਤਿ ਨ ਭੁਜਬਲ੍ਲੀ ਬਿਲੋਕਨਿ ਬਿਰਹ ਭਯ ਬਸ ਜਾਨਕੀ ॥
ਕੌਤੁਕ ਬਿਨੋਦ ਪ੍ਰਮੋਦੁ ਪ੍ਰੇਮੁ ਨ ਜਾਇ ਕਹਿ ਜਾਨਹਿਂ ਅਲੀਂ।
ਬਰ ਕੁਅਁਰਿ ਸੁਂਦਰ ਸਕਲ ਸਖੀਂ ਲਵਾਇ ਜਨਵਾਸੇਹਿ ਚਲੀਮ੍ ॥ 3 ॥

ਤੇਹਿ ਸਮਯ ਸੁਨਿਅ ਅਸੀਸ ਜਹਁ ਤਹਁ ਨਗਰ ਨਭ ਆਨਁਦੁ ਮਹਾ।
ਚਿਰੁ ਜਿਅਹੁਁ ਜੋਰੀਂ ਚਾਰੁ ਚਾਰਯੋ ਮੁਦਿਤ ਮਨ ਸਬਹੀਂ ਕਹਾ ॥
ਜੋਗੀਂਦ੍ਰ ਸਿਦ੍ਧ ਮੁਨੀਸ ਦੇਵ ਬਿਲੋਕਿ ਪ੍ਰਭੁ ਦੁਂਦੁਭਿ ਹਨੀ।
ਚਲੇ ਹਰਸ਼ਿ ਬਰਸ਼ਿ ਪ੍ਰਸੂਨ ਨਿਜ ਨਿਜ ਲੋਕ ਜਯ ਜਯ ਜਯ ਭਨੀ ॥ 4 ॥

ਦੋ. ਸਹਿਤ ਬਧੂਟਿਨ੍ਹ ਕੁਅਁਰ ਸਬ ਤਬ ਆਏ ਪਿਤੁ ਪਾਸ।
ਸੋਭਾ ਮਂਗਲ ਮੋਦ ਭਰਿ ਉਮਗੇਉ ਜਨੁ ਜਨਵਾਸ ॥ 327 ॥

ਪੁਨਿ ਜੇਵਨਾਰ ਭੀ ਬਹੁ ਭਾਁਤੀ। ਪਠੇ ਜਨਕ ਬੋਲਾਇ ਬਰਾਤੀ ॥
ਪਰਤ ਪਾਁਵਡ਼ਏ ਬਸਨ ਅਨੂਪਾ। ਸੁਤਨ੍ਹ ਸਮੇਤ ਗਵਨ ਕਿਯੋ ਭੂਪਾ ॥
ਸਾਦਰ ਸਬਕੇ ਪਾਯ ਪਖਾਰੇ। ਜਥਾਜੋਗੁ ਪੀਢ਼ਨ੍ਹ ਬੈਠਾਰੇ ॥
ਧੋਏ ਜਨਕ ਅਵਧਪਤਿ ਚਰਨਾ। ਸੀਲੁ ਸਨੇਹੁ ਜਾਇ ਨਹਿਂ ਬਰਨਾ ॥
ਬਹੁਰਿ ਰਾਮ ਪਦ ਪਂਕਜ ਧੋਏ। ਜੇ ਹਰ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯ ਕਮਲ ਮਹੁਁ ਗੋਏ ॥
ਤੀਨਿਉ ਭਾਈ ਰਾਮ ਸਮ ਜਾਨੀ। ਧੋਏ ਚਰਨ ਜਨਕ ਨਿਜ ਪਾਨੀ ॥
ਆਸਨ ਉਚਿਤ ਸਬਹਿ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਦੀਨ੍ਹੇ। ਬੋਲਿ ਸੂਪਕਾਰੀ ਸਬ ਲੀਨ੍ਹੇ ॥
ਸਾਦਰ ਲਗੇ ਪਰਨ ਪਨਵਾਰੇ। ਕਨਕ ਕੀਲ ਮਨਿ ਪਾਨ ਸਁਵਾਰੇ ॥

ਦੋ. ਸੂਪੋਦਨ ਸੁਰਭੀ ਸਰਪਿ ਸੁਂਦਰ ਸ੍ਵਾਦੁ ਪੁਨੀਤ।
ਛਨ ਮਹੁਁ ਸਬ ਕੇਂ ਪਰੁਸਿ ਗੇ ਚਤੁਰ ਸੁਆਰ ਬਿਨੀਤ ॥ 328 ॥

ਪਂਚ ਕਵਲ ਕਰਿ ਜੇਵਨ ਲਾਗੇ। ਗਾਰਿ ਗਾਨ ਸੁਨਿ ਅਤਿ ਅਨੁਰਾਗੇ ॥
ਭਾਁਤਿ ਅਨੇਕ ਪਰੇ ਪਕਵਾਨੇ। ਸੁਧਾ ਸਰਿਸ ਨਹਿਂ ਜਾਹਿਂ ਬਖਾਨੇ ॥
ਪਰੁਸਨ ਲਗੇ ਸੁਆਰ ਸੁਜਾਨਾ। ਬਿਂਜਨ ਬਿਬਿਧ ਨਾਮ ਕੋ ਜਾਨਾ ॥
ਚਾਰਿ ਭਾਁਤਿ ਭੋਜਨ ਬਿਧਿ ਗਾਈ। ਏਕ ਏਕ ਬਿਧਿ ਬਰਨਿ ਨ ਜਾਈ ॥
ਛਰਸ ਰੁਚਿਰ ਬਿਂਜਨ ਬਹੁ ਜਾਤੀ। ਏਕ ਏਕ ਰਸ ਅਗਨਿਤ ਭਾਁਤੀ ॥
ਜੇਵਁਤ ਦੇਹਿਂ ਮਧੁਰ ਧੁਨਿ ਗਾਰੀ। ਲੈ ਲੈ ਨਾਮ ਪੁਰੁਸ਼ ਅਰੁ ਨਾਰੀ ॥
ਸਮਯ ਸੁਹਾਵਨਿ ਗਾਰਿ ਬਿਰਾਜਾ। ਹਁਸਤ ਰਾਉ ਸੁਨਿ ਸਹਿਤ ਸਮਾਜਾ ॥
ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਸਬਹੀਂ ਭੌਜਨੁ ਕੀਨ੍ਹਾ। ਆਦਰ ਸਹਿਤ ਆਚਮਨੁ ਦੀਨ੍ਹਾ ॥

ਦੋ. ਦੇਇ ਪਾਨ ਪੂਜੇ ਜਨਕ ਦਸਰਥੁ ਸਹਿਤ ਸਮਾਜ।
ਜਨਵਾਸੇਹਿ ਗਵਨੇ ਮੁਦਿਤ ਸਕਲ ਭੂਪ ਸਿਰਤਾਜ ॥ 329 ॥

ਨਿਤ ਨੂਤਨ ਮਂਗਲ ਪੁਰ ਮਾਹੀਂ। ਨਿਮਿਸ਼ ਸਰਿਸ ਦਿਨ ਜਾਮਿਨਿ ਜਾਹੀਮ੍ ॥
ਬਡ਼ਏ ਭੋਰ ਭੂਪਤਿਮਨਿ ਜਾਗੇ। ਜਾਚਕ ਗੁਨ ਗਨ ਗਾਵਨ ਲਾਗੇ ॥
ਦੇਖਿ ਕੁਅਁਰ ਬਰ ਬਧੁਨ੍ਹ ਸਮੇਤਾ। ਕਿਮਿ ਕਹਿ ਜਾਤ ਮੋਦੁ ਮਨ ਜੇਤਾ ॥
ਪ੍ਰਾਤਕ੍ਰਿਯਾ ਕਰਿ ਗੇ ਗੁਰੁ ਪਾਹੀਂ। ਮਹਾਪ੍ਰਮੋਦੁ ਪ੍ਰੇਮੁ ਮਨ ਮਾਹੀਮ੍ ॥
ਕਰਿ ਪ੍ਰਨਾਮ ਪੂਜਾ ਕਰ ਜੋਰੀ। ਬੋਲੇ ਗਿਰਾ ਅਮਿਅਁ ਜਨੁ ਬੋਰੀ ॥
ਤੁਮ੍ਹਰੀ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਁ ਸੁਨਹੁ ਮੁਨਿਰਾਜਾ। ਭਯੁਁ ਆਜੁ ਮੈਂ ਪੂਰਨਕਾਜਾ ॥
ਅਬ ਸਬ ਬਿਪ੍ਰ ਬੋਲਾਇ ਗੋਸਾਈਂ। ਦੇਹੁ ਧੇਨੁ ਸਬ ਭਾਁਤਿ ਬਨਾਈ ॥
ਸੁਨਿ ਗੁਰ ਕਰਿ ਮਹਿਪਾਲ ਬਡ਼ਆਈ। ਪੁਨਿ ਪਠੇ ਮੁਨਿ ਬ੍ਰੁਰੁਇਂਦ ਬੋਲਾਈ ॥

ਦੋ. ਬਾਮਦੇਉ ਅਰੁ ਦੇਵਰਿਸ਼ਿ ਬਾਲਮੀਕਿ ਜਾਬਾਲਿ।
ਆਏ ਮੁਨਿਬਰ ਨਿਕਰ ਤਬ ਕੌਸਿਕਾਦਿ ਤਪਸਾਲਿ ॥ 330 ॥

ਦਂਡ ਪ੍ਰਨਾਮ ਸਬਹਿ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਕੀਨ੍ਹੇ। ਪੂਜਿ ਸਪ੍ਰੇਮ ਬਰਾਸਨ ਦੀਨ੍ਹੇ ॥
ਚਾਰਿ ਲਚ੍ਛ ਬਰ ਧੇਨੁ ਮਗਾਈ। ਕਾਮਸੁਰਭਿ ਸਮ ਸੀਲ ਸੁਹਾਈ ॥
ਸਬ ਬਿਧਿ ਸਕਲ ਅਲਂਕ੍ਰੁਰੁਇਤ ਕੀਨ੍ਹੀਂ। ਮੁਦਿਤ ਮਹਿਪ ਮਹਿਦੇਵਨ੍ਹ ਦੀਨ੍ਹੀਮ੍ ॥
ਕਰਤ ਬਿਨਯ ਬਹੁ ਬਿਧਿ ਨਰਨਾਹੂ। ਲਹੇਉਁ ਆਜੁ ਜਗ ਜੀਵਨ ਲਾਹੂ ॥
ਪਾਇ ਅਸੀਸ ਮਹੀਸੁ ਅਨਂਦਾ। ਲਿਏ ਬੋਲਿ ਪੁਨਿ ਜਾਚਕ ਬ੍ਰੁਰੁਇਂਦਾ ॥
ਕਨਕ ਬਸਨ ਮਨਿ ਹਯ ਗਯ ਸ੍ਯਂਦਨ। ਦਿਏ ਬੂਝਿ ਰੁਚਿ ਰਬਿਕੁਲਨਂਦਨ ॥
ਚਲੇ ਪਢ਼ਤ ਗਾਵਤ ਗੁਨ ਗਾਥਾ। ਜਯ ਜਯ ਜਯ ਦਿਨਕਰ ਕੁਲ ਨਾਥਾ ॥
ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਰਾਮ ਬਿਆਹ ਉਛਾਹੂ। ਸਕਿ ਨ ਬਰਨਿ ਸਹਸ ਮੁਖ ਜਾਹੂ ॥

ਦੋ. ਬਾਰ ਬਾਰ ਕੌਸਿਕ ਚਰਨ ਸੀਸੁ ਨਾਇ ਕਹ ਰਾਉ।
ਯਹ ਸਬੁ ਸੁਖੁ ਮੁਨਿਰਾਜ ਤਵ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਕਟਾਚ੍ਛ ਪਸਾਉ ॥ 331 ॥

ਜਨਕ ਸਨੇਹੁ ਸੀਲੁ ਕਰਤੂਤੀ। ਨ੍ਰੁਰੁਇਪੁ ਸਬ ਭਾਁਤਿ ਸਰਾਹ ਬਿਭੂਤੀ ॥
ਦਿਨ ਉਠਿ ਬਿਦਾ ਅਵਧਪਤਿ ਮਾਗਾ। ਰਾਖਹਿਂ ਜਨਕੁ ਸਹਿਤ ਅਨੁਰਾਗਾ ॥
ਨਿਤ ਨੂਤਨ ਆਦਰੁ ਅਧਿਕਾਈ। ਦਿਨ ਪ੍ਰਤਿ ਸਹਸ ਭਾਁਤਿ ਪਹੁਨਾਈ ॥
ਨਿਤ ਨਵ ਨਗਰ ਅਨਂਦ ਉਛਾਹੂ। ਦਸਰਥ ਗਵਨੁ ਸੋਹਾਇ ਨ ਕਾਹੂ ॥
ਬਹੁਤ ਦਿਵਸ ਬੀਤੇ ਏਹਿ ਭਾਁਤੀ। ਜਨੁ ਸਨੇਹ ਰਜੁ ਬਁਧੇ ਬਰਾਤੀ ॥
ਕੌਸਿਕ ਸਤਾਨਂਦ ਤਬ ਜਾਈ। ਕਹਾ ਬਿਦੇਹ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪਹਿ ਸਮੁਝਾਈ ॥
ਅਬ ਦਸਰਥ ਕਹਁ ਆਯਸੁ ਦੇਹੂ। ਜਦ੍ਯਪਿ ਛਾਡ਼ਇ ਨ ਸਕਹੁ ਸਨੇਹੂ ॥
ਭਲੇਹਿਂ ਨਾਥ ਕਹਿ ਸਚਿਵ ਬੋਲਾਏ। ਕਹਿ ਜਯ ਜੀਵ ਸੀਸ ਤਿਨ੍ਹ ਨਾਏ ॥

ਦੋ. ਅਵਧਨਾਥੁ ਚਾਹਤ ਚਲਨ ਭੀਤਰ ਕਰਹੁ ਜਨਾਉ।
ਭੇ ਪ੍ਰੇਮਬਸ ਸਚਿਵ ਸੁਨਿ ਬਿਪ੍ਰ ਸਭਾਸਦ ਰਾਉ ॥ 332 ॥

ਪੁਰਬਾਸੀ ਸੁਨਿ ਚਲਿਹਿ ਬਰਾਤਾ। ਬੂਝਤ ਬਿਕਲ ਪਰਸ੍ਪਰ ਬਾਤਾ ॥
ਸਤ੍ਯ ਗਵਨੁ ਸੁਨਿ ਸਬ ਬਿਲਖਾਨੇ। ਮਨਹੁਁ ਸਾਁਝ ਸਰਸਿਜ ਸਕੁਚਾਨੇ ॥
ਜਹਁ ਜਹਁ ਆਵਤ ਬਸੇ ਬਰਾਤੀ। ਤਹਁ ਤਹਁ ਸਿਦ੍ਧ ਚਲਾ ਬਹੁ ਭਾਁਤੀ ॥
ਬਿਬਿਧ ਭਾਁਤਿ ਮੇਵਾ ਪਕਵਾਨਾ। ਭੋਜਨ ਸਾਜੁ ਨ ਜਾਇ ਬਖਾਨਾ ॥
ਭਰਿ ਭਰਿ ਬਸਹਁ ਅਪਾਰ ਕਹਾਰਾ। ਪਠੀ ਜਨਕ ਅਨੇਕ ਸੁਸਾਰਾ ॥
ਤੁਰਗ ਲਾਖ ਰਥ ਸਹਸ ਪਚੀਸਾ। ਸਕਲ ਸਁਵਾਰੇ ਨਖ ਅਰੁ ਸੀਸਾ ॥
ਮਤ੍ਤ ਸਹਸ ਦਸ ਸਿਂਧੁਰ ਸਾਜੇ। ਜਿਨ੍ਹਹਿ ਦੇਖਿ ਦਿਸਿਕੁਂਜਰ ਲਾਜੇ ॥
ਕਨਕ ਬਸਨ ਮਨਿ ਭਰਿ ਭਰਿ ਜਾਨਾ। ਮਹਿਸ਼ੀਂ ਧੇਨੁ ਬਸ੍ਤੁ ਬਿਧਿ ਨਾਨਾ ॥

ਦੋ. ਦਾਇਜ ਅਮਿਤ ਨ ਸਕਿਅ ਕਹਿ ਦੀਨ੍ਹ ਬਿਦੇਹਁ ਬਹੋਰਿ।
ਜੋ ਅਵਲੋਕਤ ਲੋਕਪਤਿ ਲੋਕ ਸਂਪਦਾ ਥੋਰਿ ॥ 333 ॥

ਸਬੁ ਸਮਾਜੁ ਏਹਿ ਭਾਁਤਿ ਬਨਾਈ। ਜਨਕ ਅਵਧਪੁਰ ਦੀਨ੍ਹ ਪਠਾਈ ॥
ਚਲਿਹਿ ਬਰਾਤ ਸੁਨਤ ਸਬ ਰਾਨੀਂ। ਬਿਕਲ ਮੀਨਗਨ ਜਨੁ ਲਘੁ ਪਾਨੀਮ੍ ॥
ਪੁਨਿ ਪੁਨਿ ਸੀਯ ਗੋਦ ਕਰਿ ਲੇਹੀਂ। ਦੇਇ ਅਸੀਸ ਸਿਖਾਵਨੁ ਦੇਹੀਮ੍ ॥
ਹੋਏਹੁ ਸਂਤਤ ਪਿਯਹਿ ਪਿਆਰੀ। ਚਿਰੁ ਅਹਿਬਾਤ ਅਸੀਸ ਹਮਾਰੀ ॥
ਸਾਸੁ ਸਸੁਰ ਗੁਰ ਸੇਵਾ ਕਰੇਹੂ। ਪਤਿ ਰੁਖ ਲਖਿ ਆਯਸੁ ਅਨੁਸਰੇਹੂ ॥
ਅਤਿ ਸਨੇਹ ਬਸ ਸਖੀਂ ਸਯਾਨੀ। ਨਾਰਿ ਧਰਮ ਸਿਖਵਹਿਂ ਮ੍ਰੁਰੁਇਦੁ ਬਾਨੀ ॥
ਸਾਦਰ ਸਕਲ ਕੁਅਁਰਿ ਸਮੁਝਾਈ। ਰਾਨਿਨ੍ਹ ਬਾਰ ਬਾਰ ਉਰ ਲਾਈ ॥
ਬਹੁਰਿ ਬਹੁਰਿ ਭੇਟਹਿਂ ਮਹਤਾਰੀਂ। ਕਹਹਿਂ ਬਿਰਂਚਿ ਰਚੀਂ ਕਤ ਨਾਰੀਮ੍ ॥

ਦੋ. ਤੇਹਿ ਅਵਸਰ ਭਾਇਨ੍ਹ ਸਹਿਤ ਰਾਮੁ ਭਾਨੁ ਕੁਲ ਕੇਤੁ।
ਚਲੇ ਜਨਕ ਮਂਦਿਰ ਮੁਦਿਤ ਬਿਦਾ ਕਰਾਵਨ ਹੇਤੁ ॥ 334 ॥

ਚਾਰਿਅ ਭਾਇ ਸੁਭਾਯਁ ਸੁਹਾਏ। ਨਗਰ ਨਾਰਿ ਨਰ ਦੇਖਨ ਧਾਏ ॥
ਕੌ ਕਹ ਚਲਨ ਚਹਤ ਹਹਿਂ ਆਜੂ। ਕੀਨ੍ਹ ਬਿਦੇਹ ਬਿਦਾ ਕਰ ਸਾਜੂ ॥
ਲੇਹੁ ਨਯਨ ਭਰਿ ਰੂਪ ਨਿਹਾਰੀ। ਪ੍ਰਿਯ ਪਾਹੁਨੇ ਭੂਪ ਸੁਤ ਚਾਰੀ ॥
ਕੋ ਜਾਨੈ ਕੇਹਿ ਸੁਕ੍ਰੁਰੁਇਤ ਸਯਾਨੀ। ਨਯਨ ਅਤਿਥਿ ਕੀਨ੍ਹੇ ਬਿਧਿ ਆਨੀ ॥
ਮਰਨਸੀਲੁ ਜਿਮਿ ਪਾਵ ਪਿਊਸ਼ਾ। ਸੁਰਤਰੁ ਲਹੈ ਜਨਮ ਕਰ ਭੂਖਾ ॥
ਪਾਵ ਨਾਰਕੀ ਹਰਿਪਦੁ ਜੈਸੇਂ। ਇਨ੍ਹ ਕਰ ਦਰਸਨੁ ਹਮ ਕਹਁ ਤੈਸੇ ॥
ਨਿਰਖਿ ਰਾਮ ਸੋਭਾ ਉਰ ਧਰਹੂ। ਨਿਜ ਮਨ ਫਨਿ ਮੂਰਤਿ ਮਨਿ ਕਰਹੂ ॥
ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਸਬਹਿ ਨਯਨ ਫਲੁ ਦੇਤਾ। ਗੇ ਕੁਅਁਰ ਸਬ ਰਾਜ ਨਿਕੇਤਾ ॥

ਦੋ. ਰੂਪ ਸਿਂਧੁ ਸਬ ਬਂਧੁ ਲਖਿ ਹਰਸ਼ਿ ਉਠਾ ਰਨਿਵਾਸੁ।
ਕਰਹਿ ਨਿਛਾਵਰਿ ਆਰਤੀ ਮਹਾ ਮੁਦਿਤ ਮਨ ਸਾਸੁ ॥ 335 ॥

ਦੇਖਿ ਰਾਮ ਛਬਿ ਅਤਿ ਅਨੁਰਾਗੀਂ। ਪ੍ਰੇਮਬਿਬਸ ਪੁਨਿ ਪੁਨਿ ਪਦ ਲਾਗੀਮ੍ ॥
ਰਹੀ ਨ ਲਾਜ ਪ੍ਰੀਤਿ ਉਰ ਛਾਈ। ਸਹਜ ਸਨੇਹੁ ਬਰਨਿ ਕਿਮਿ ਜਾਈ ॥
ਭਾਇਨ੍ਹ ਸਹਿਤ ਉਬਟਿ ਅਨ੍ਹਵਾਏ। ਛਰਸ ਅਸਨ ਅਤਿ ਹੇਤੁ ਜੇਵਾਁਏ ॥
ਬੋਲੇ ਰਾਮੁ ਸੁਅਵਸਰੁ ਜਾਨੀ। ਸੀਲ ਸਨੇਹ ਸਕੁਚਮਯ ਬਾਨੀ ॥
ਰਾਉ ਅਵਧਪੁਰ ਚਹਤ ਸਿਧਾਏ। ਬਿਦਾ ਹੋਨ ਹਮ ਇਹਾਁ ਪਠਾਏ ॥
ਮਾਤੁ ਮੁਦਿਤ ਮਨ ਆਯਸੁ ਦੇਹੂ। ਬਾਲਕ ਜਾਨਿ ਕਰਬ ਨਿਤ ਨੇਹੂ ॥
ਸੁਨਤ ਬਚਨ ਬਿਲਖੇਉ ਰਨਿਵਾਸੂ। ਬੋਲਿ ਨ ਸਕਹਿਂ ਪ੍ਰੇਮਬਸ ਸਾਸੂ ॥
ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਲਗਾਇ ਕੁਅਁਰਿ ਸਬ ਲੀਨ੍ਹੀ। ਪਤਿਨ੍ਹ ਸੌਂਪਿ ਬਿਨਤੀ ਅਤਿ ਕੀਨ੍ਹੀ ॥

ਛਂ. ਕਰਿ ਬਿਨਯ ਸਿਯ ਰਾਮਹਿ ਸਮਰਪੀ ਜੋਰਿ ਕਰ ਪੁਨਿ ਪੁਨਿ ਕਹੈ।
ਬਲਿ ਜਾਁਉ ਤਾਤ ਸੁਜਾਨ ਤੁਮ੍ਹ ਕਹੁਁ ਬਿਦਿਤ ਗਤਿ ਸਬ ਕੀ ਅਹੈ ॥
ਪਰਿਵਾਰ ਪੁਰਜਨ ਮੋਹਿ ਰਾਜਹਿ ਪ੍ਰਾਨਪ੍ਰਿਯ ਸਿਯ ਜਾਨਿਬੀ।
ਤੁਲਸੀਸ ਸੀਲੁ ਸਨੇਹੁ ਲਖਿ ਨਿਜ ਕਿਂਕਰੀ ਕਰਿ ਮਾਨਿਬੀ ॥

ਸੋ. ਤੁਮ੍ਹ ਪਰਿਪੂਰਨ ਕਾਮ ਜਾਨ ਸਿਰੋਮਨਿ ਭਾਵਪ੍ਰਿਯ।
ਜਨ ਗੁਨ ਗਾਹਕ ਰਾਮ ਦੋਸ਼ ਦਲਨ ਕਰੁਨਾਯਤਨ ॥ 336 ॥

ਅਸ ਕਹਿ ਰਹੀ ਚਰਨ ਗਹਿ ਰਾਨੀ। ਪ੍ਰੇਮ ਪਂਕ ਜਨੁ ਗਿਰਾ ਸਮਾਨੀ ॥
ਸੁਨਿ ਸਨੇਹਸਾਨੀ ਬਰ ਬਾਨੀ। ਬਹੁਬਿਧਿ ਰਾਮ ਸਾਸੁ ਸਨਮਾਨੀ ॥
ਰਾਮ ਬਿਦਾ ਮਾਗਤ ਕਰ ਜੋਰੀ। ਕੀਨ੍ਹ ਪ੍ਰਨਾਮੁ ਬਹੋਰਿ ਬਹੋਰੀ ॥
ਪਾਇ ਅਸੀਸ ਬਹੁਰਿ ਸਿਰੁ ਨਾਈ। ਭਾਇਨ੍ਹ ਸਹਿਤ ਚਲੇ ਰਘੁਰਾਈ ॥
ਮਂਜੁ ਮਧੁਰ ਮੂਰਤਿ ਉਰ ਆਨੀ। ਭੀ ਸਨੇਹ ਸਿਥਿਲ ਸਬ ਰਾਨੀ ॥
ਪੁਨਿ ਧੀਰਜੁ ਧਰਿ ਕੁਅਁਰਿ ਹਁਕਾਰੀ। ਬਾਰ ਬਾਰ ਭੇਟਹਿਂ ਮਹਤਾਰੀਮ੍ ॥
ਪਹੁਁਚਾਵਹਿਂ ਫਿਰਿ ਮਿਲਹਿਂ ਬਹੋਰੀ। ਬਢ਼ਈ ਪਰਸ੍ਪਰ ਪ੍ਰੀਤਿ ਨ ਥੋਰੀ ॥
ਪੁਨਿ ਪੁਨਿ ਮਿਲਤ ਸਖਿਨ੍ਹ ਬਿਲਗਾਈ। ਬਾਲ ਬਚ੍ਛ ਜਿਮਿ ਧੇਨੁ ਲਵਾਈ ॥

ਦੋ. ਪ੍ਰੇਮਬਿਬਸ ਨਰ ਨਾਰਿ ਸਬ ਸਖਿਨ੍ਹ ਸਹਿਤ ਰਨਿਵਾਸੁ।
ਮਾਨਹੁਁ ਕੀਨ੍ਹ ਬਿਦੇਹਪੁਰ ਕਰੁਨਾਁ ਬਿਰਹਁ ਨਿਵਾਸੁ ॥ 337 ॥

ਸੁਕ ਸਾਰਿਕਾ ਜਾਨਕੀ ਜ੍ਯਾਏ। ਕਨਕ ਪਿਂਜਰਨ੍ਹਿ ਰਾਖਿ ਪਢ਼ਆਏ ॥
ਬ੍ਯਾਕੁਲ ਕਹਹਿਂ ਕਹਾਁ ਬੈਦੇਹੀ। ਸੁਨਿ ਧੀਰਜੁ ਪਰਿਹਰਿ ਨ ਕੇਹੀ ॥
ਭੇ ਬਿਕਲ ਖਗ ਮ੍ਰੁਰੁਇਗ ਏਹਿ ਭਾਁਤਿ। ਮਨੁਜ ਦਸਾ ਕੈਸੇਂ ਕਹਿ ਜਾਤੀ ॥
ਬਂਧੁ ਸਮੇਤ ਜਨਕੁ ਤਬ ਆਏ। ਪ੍ਰੇਮ ਉਮਗਿ ਲੋਚਨ ਜਲ ਛਾਏ ॥
ਸੀਯ ਬਿਲੋਕਿ ਧੀਰਤਾ ਭਾਗੀ। ਰਹੇ ਕਹਾਵਤ ਪਰਮ ਬਿਰਾਗੀ ॥
ਲੀਨ੍ਹਿ ਰਾਁਯ ਉਰ ਲਾਇ ਜਾਨਕੀ। ਮਿਟੀ ਮਹਾਮਰਜਾਦ ਗ੍ਯਾਨ ਕੀ ॥
ਸਮੁਝਾਵਤ ਸਬ ਸਚਿਵ ਸਯਾਨੇ। ਕੀਨ੍ਹ ਬਿਚਾਰੁ ਨ ਅਵਸਰ ਜਾਨੇ ॥
ਬਾਰਹਿਂ ਬਾਰ ਸੁਤਾ ਉਰ ਲਾਈ। ਸਜਿ ਸੁਂਦਰ ਪਾਲਕੀਂ ਮਗਾਈ ॥

ਦੋ. ਪ੍ਰੇਮਬਿਬਸ ਪਰਿਵਾਰੁ ਸਬੁ ਜਾਨਿ ਸੁਲਗਨ ਨਰੇਸ।
ਕੁਁਅਰਿ ਚਢ਼ਆਈ ਪਾਲਕਿਨ੍ਹ ਸੁਮਿਰੇ ਸਿਦ੍ਧਿ ਗਨੇਸ ॥ 338 ॥

ਬਹੁਬਿਧਿ ਭੂਪ ਸੁਤਾ ਸਮੁਝਾਈ। ਨਾਰਿਧਰਮੁ ਕੁਲਰੀਤਿ ਸਿਖਾਈ ॥
ਦਾਸੀਂ ਦਾਸ ਦਿਏ ਬਹੁਤੇਰੇ। ਸੁਚਿ ਸੇਵਕ ਜੇ ਪ੍ਰਿਯ ਸਿਯ ਕੇਰੇ ॥
ਸੀਯ ਚਲਤ ਬ੍ਯਾਕੁਲ ਪੁਰਬਾਸੀ। ਹੋਹਿਂ ਸਗੁਨ ਸੁਭ ਮਂਗਲ ਰਾਸੀ ॥
ਭੂਸੁਰ ਸਚਿਵ ਸਮੇਤ ਸਮਾਜਾ। ਸਂਗ ਚਲੇ ਪਹੁਁਚਾਵਨ ਰਾਜਾ ॥
ਸਮਯ ਬਿਲੋਕਿ ਬਾਜਨੇ ਬਾਜੇ। ਰਥ ਗਜ ਬਾਜਿ ਬਰਾਤਿਨ੍ਹ ਸਾਜੇ ॥
ਦਸਰਥ ਬਿਪ੍ਰ ਬੋਲਿ ਸਬ ਲੀਨ੍ਹੇ। ਦਾਨ ਮਾਨ ਪਰਿਪੂਰਨ ਕੀਨ੍ਹੇ ॥
ਚਰਨ ਸਰੋਜ ਧੂਰਿ ਧਰਿ ਸੀਸਾ। ਮੁਦਿਤ ਮਹੀਪਤਿ ਪਾਇ ਅਸੀਸਾ ॥
ਸੁਮਿਰਿ ਗਜਾਨਨੁ ਕੀਨ੍ਹ ਪਯਾਨਾ। ਮਂਗਲਮੂਲ ਸਗੁਨ ਭੇ ਨਾਨਾ ॥

ਦੋ. ਸੁਰ ਪ੍ਰਸੂਨ ਬਰਸ਼ਹਿ ਹਰਸ਼ਿ ਕਰਹਿਂ ਅਪਛਰਾ ਗਾਨ।
ਚਲੇ ਅਵਧਪਤਿ ਅਵਧਪੁਰ ਮੁਦਿਤ ਬਜਾਇ ਨਿਸਾਨ ॥ 339 ॥

ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਕਰਿ ਬਿਨਯ ਮਹਾਜਨ ਫੇਰੇ। ਸਾਦਰ ਸਕਲ ਮਾਗਨੇ ਟੇਰੇ ॥
ਭੂਸ਼ਨ ਬਸਨ ਬਾਜਿ ਗਜ ਦੀਨ੍ਹੇ। ਪ੍ਰੇਮ ਪੋਸ਼ਿ ਠਾਢ਼ਏ ਸਬ ਕੀਨ੍ਹੇ ॥
ਬਾਰ ਬਾਰ ਬਿਰਿਦਾਵਲਿ ਭਾਸ਼ੀ। ਫਿਰੇ ਸਕਲ ਰਾਮਹਿ ਉਰ ਰਾਖੀ ॥
ਬਹੁਰਿ ਬਹੁਰਿ ਕੋਸਲਪਤਿ ਕਹਹੀਂ। ਜਨਕੁ ਪ੍ਰੇਮਬਸ ਫਿਰੈ ਨ ਚਹਹੀਮ੍ ॥
ਪੁਨਿ ਕਹ ਭੂਪਤਿ ਬਚਨ ਸੁਹਾਏ। ਫਿਰਿਅ ਮਹੀਸ ਦੂਰਿ ਬਡ਼ਇ ਆਏ ॥
ਰਾਉ ਬਹੋਰਿ ਉਤਰਿ ਭੇ ਠਾਢ਼ਏ। ਪ੍ਰੇਮ ਪ੍ਰਬਾਹ ਬਿਲੋਚਨ ਬਾਢ਼ਏ ॥
ਤਬ ਬਿਦੇਹ ਬੋਲੇ ਕਰ ਜੋਰੀ। ਬਚਨ ਸਨੇਹ ਸੁਧਾਁ ਜਨੁ ਬੋਰੀ ॥
ਕਰੌ ਕਵਨ ਬਿਧਿ ਬਿਨਯ ਬਨਾਈ। ਮਹਾਰਾਜ ਮੋਹਿ ਦੀਨ੍ਹਿ ਬਡ਼ਆਈ ॥

ਦੋ. ਕੋਸਲਪਤਿ ਸਮਧੀ ਸਜਨ ਸਨਮਾਨੇ ਸਬ ਭਾਁਤਿ।
ਮਿਲਨਿ ਪਰਸਪਰ ਬਿਨਯ ਅਤਿ ਪ੍ਰੀਤਿ ਨ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਸਮਾਤਿ ॥ 340 ॥

ਮੁਨਿ ਮਂਡਲਿਹਿ ਜਨਕ ਸਿਰੁ ਨਾਵਾ। ਆਸਿਰਬਾਦੁ ਸਬਹਿ ਸਨ ਪਾਵਾ ॥
ਸਾਦਰ ਪੁਨਿ ਭੇਂਟੇ ਜਾਮਾਤਾ। ਰੂਪ ਸੀਲ ਗੁਨ ਨਿਧਿ ਸਬ ਭ੍ਰਾਤਾ ॥
ਜੋਰਿ ਪਂਕਰੁਹ ਪਾਨਿ ਸੁਹਾਏ। ਬੋਲੇ ਬਚਨ ਪ੍ਰੇਮ ਜਨੁ ਜਾਏ ॥
ਰਾਮ ਕਰੌ ਕੇਹਿ ਭਾਁਤਿ ਪ੍ਰਸਂਸਾ। ਮੁਨਿ ਮਹੇਸ ਮਨ ਮਾਨਸ ਹਂਸਾ ॥
ਕਰਹਿਂ ਜੋਗ ਜੋਗੀ ਜੇਹਿ ਲਾਗੀ। ਕੋਹੁ ਮੋਹੁ ਮਮਤਾ ਮਦੁ ਤ੍ਯਾਗੀ ॥
ਬ੍ਯਾਪਕੁ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁ ਅਲਖੁ ਅਬਿਨਾਸੀ। ਚਿਦਾਨਂਦੁ ਨਿਰਗੁਨ ਗੁਨਰਾਸੀ ॥
ਮਨ ਸਮੇਤ ਜੇਹਿ ਜਾਨ ਨ ਬਾਨੀ। ਤਰਕਿ ਨ ਸਕਹਿਂ ਸਕਲ ਅਨੁਮਾਨੀ ॥
ਮਹਿਮਾ ਨਿਗਮੁ ਨੇਤਿ ਕਹਿ ਕਹੀ। ਜੋ ਤਿਹੁਁ ਕਾਲ ਏਕਰਸ ਰਹੀ ॥

ਦੋ. ਨਯਨ ਬਿਸ਼ਯ ਮੋ ਕਹੁਁ ਭਯੁ ਸੋ ਸਮਸ੍ਤ ਸੁਖ ਮੂਲ।
ਸਬਿ ਲਾਭੁ ਜਗ ਜੀਵ ਕਹਁ ਭੇਁ ਈਸੁ ਅਨੁਕੁਲ ॥ 341 ॥

ਸਬਹਿ ਭਾਁਤਿ ਮੋਹਿ ਦੀਨ੍ਹਿ ਬਡ਼ਆਈ। ਨਿਜ ਜਨ ਜਾਨਿ ਲੀਨ੍ਹ ਅਪਨਾਈ ॥
ਹੋਹਿਂ ਸਹਸ ਦਸ ਸਾਰਦ ਸੇਸ਼ਾ। ਕਰਹਿਂ ਕਲਪ ਕੋਟਿਕ ਭਰਿ ਲੇਖਾ ॥
ਮੋਰ ਭਾਗ੍ਯ ਰਾਉਰ ਗੁਨ ਗਾਥਾ। ਕਹਿ ਨ ਸਿਰਾਹਿਂ ਸੁਨਹੁ ਰਘੁਨਾਥਾ ॥
ਮੈ ਕਛੁ ਕਹੁਁ ਏਕ ਬਲ ਮੋਰੇਂ। ਤੁਮ੍ਹ ਰੀਝਹੁ ਸਨੇਹ ਸੁਠਿ ਥੋਰੇਮ੍ ॥
ਬਾਰ ਬਾਰ ਮਾਗੁਁ ਕਰ ਜੋਰੇਂ। ਮਨੁ ਪਰਿਹਰੈ ਚਰਨ ਜਨਿ ਭੋਰੇਮ੍ ॥
ਸੁਨਿ ਬਰ ਬਚਨ ਪ੍ਰੇਮ ਜਨੁ ਪੋਸ਼ੇ। ਪੂਰਨਕਾਮ ਰਾਮੁ ਪਰਿਤੋਸ਼ੇ ॥
ਕਰਿ ਬਰ ਬਿਨਯ ਸਸੁਰ ਸਨਮਾਨੇ। ਪਿਤੁ ਕੌਸਿਕ ਬਸਿਸ਼੍ਠ ਸਮ ਜਾਨੇ ॥
ਬਿਨਤੀ ਬਹੁਰਿ ਭਰਤ ਸਨ ਕੀਨ੍ਹੀ। ਮਿਲਿ ਸਪ੍ਰੇਮੁ ਪੁਨਿ ਆਸਿਸ਼ ਦੀਨ੍ਹੀ ॥

ਦੋ. ਮਿਲੇ ਲਖਨ ਰਿਪੁਸੂਦਨਹਿ ਦੀਨ੍ਹਿ ਅਸੀਸ ਮਹੀਸ।
ਭੇ ਪਰਸ੍ਪਰ ਪ੍ਰੇਮਬਸ ਫਿਰਿ ਫਿਰਿ ਨਾਵਹਿਂ ਸੀਸ ॥ 342 ॥

ਬਾਰ ਬਾਰ ਕਰਿ ਬਿਨਯ ਬਡ਼ਆਈ। ਰਘੁਪਤਿ ਚਲੇ ਸਂਗ ਸਬ ਭਾਈ ॥
ਜਨਕ ਗਹੇ ਕੌਸਿਕ ਪਦ ਜਾਈ। ਚਰਨ ਰੇਨੁ ਸਿਰ ਨਯਨਨ੍ਹ ਲਾਈ ॥
ਸੁਨੁ ਮੁਨੀਸ ਬਰ ਦਰਸਨ ਤੋਰੇਂ। ਅਗਮੁ ਨ ਕਛੁ ਪ੍ਰਤੀਤਿ ਮਨ ਮੋਰੇਮ੍ ॥
ਜੋ ਸੁਖੁ ਸੁਜਸੁ ਲੋਕਪਤਿ ਚਹਹੀਂ। ਕਰਤ ਮਨੋਰਥ ਸਕੁਚਤ ਅਹਹੀਮ੍ ॥
ਸੋ ਸੁਖੁ ਸੁਜਸੁ ਸੁਲਭ ਮੋਹਿ ਸ੍ਵਾਮੀ। ਸਬ ਸਿਧਿ ਤਵ ਦਰਸਨ ਅਨੁਗਾਮੀ ॥
ਕੀਨ੍ਹਿ ਬਿਨਯ ਪੁਨਿ ਪੁਨਿ ਸਿਰੁ ਨਾਈ। ਫਿਰੇ ਮਹੀਸੁ ਆਸਿਸ਼ਾ ਪਾਈ ॥
ਚਲੀ ਬਰਾਤ ਨਿਸਾਨ ਬਜਾਈ। ਮੁਦਿਤ ਛੋਟ ਬਡ਼ ਸਬ ਸਮੁਦਾਈ ॥
ਰਾਮਹਿ ਨਿਰਖਿ ਗ੍ਰਾਮ ਨਰ ਨਾਰੀ। ਪਾਇ ਨਯਨ ਫਲੁ ਹੋਹਿਂ ਸੁਖਾਰੀ ॥

ਦੋ. ਬੀਚ ਬੀਚ ਬਰ ਬਾਸ ਕਰਿ ਮਗ ਲੋਗਨ੍ਹ ਸੁਖ ਦੇਤ।
ਅਵਧ ਸਮੀਪ ਪੁਨੀਤ ਦਿਨ ਪਹੁਁਚੀ ਆਇ ਜਨੇਤ ॥ 343 ॥ 󍊍
ਹਨੇ ਨਿਸਾਨ ਪਨਵ ਬਰ ਬਾਜੇ। ਭੇਰਿ ਸਂਖ ਧੁਨਿ ਹਯ ਗਯ ਗਾਜੇ ॥
ਝਾਁਝਿ ਬਿਰਵ ਡਿਂਡਮੀਂ ਸੁਹਾਈ। ਸਰਸ ਰਾਗ ਬਾਜਹਿਂ ਸਹਨਾਈ ॥
ਪੁਰ ਜਨ ਆਵਤ ਅਕਨਿ ਬਰਾਤਾ। ਮੁਦਿਤ ਸਕਲ ਪੁਲਕਾਵਲਿ ਗਾਤਾ ॥
ਨਿਜ ਨਿਜ ਸੁਂਦਰ ਸਦਨ ਸਁਵਾਰੇ। ਹਾਟ ਬਾਟ ਚੌਹਟ ਪੁਰ ਦ੍ਵਾਰੇ ॥
ਗਲੀਂ ਸਕਲ ਅਰਗਜਾਁ ਸਿਂਚਾਈ। ਜਹਁ ਤਹਁ ਚੌਕੇਂ ਚਾਰੁ ਪੁਰਾਈ ॥
ਬਨਾ ਬਜਾਰੁ ਨ ਜਾਇ ਬਖਾਨਾ। ਤੋਰਨ ਕੇਤੁ ਪਤਾਕ ਬਿਤਾਨਾ ॥
ਸਫਲ ਪੂਗਫਲ ਕਦਲਿ ਰਸਾਲਾ। ਰੋਪੇ ਬਕੁਲ ਕਦਂਬ ਤਮਾਲਾ ॥
ਲਗੇ ਸੁਭਗ ਤਰੁ ਪਰਸਤ ਧਰਨੀ। ਮਨਿਮਯ ਆਲਬਾਲ ਕਲ ਕਰਨੀ ॥

ਦੋ. ਬਿਬਿਧ ਭਾਁਤਿ ਮਂਗਲ ਕਲਸ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹ ਰਚੇ ਸਁਵਾਰਿ।
ਸੁਰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਦਿ ਸਿਹਾਹਿਂ ਸਬ ਰਘੁਬਰ ਪੁਰੀ ਨਿਹਾਰਿ ॥ 344 ॥

ਭੂਪ ਭਵਨ ਤੇਹਿ ਅਵਸਰ ਸੋਹਾ। ਰਚਨਾ ਦੇਖਿ ਮਦਨ ਮਨੁ ਮੋਹਾ ॥
ਮਂਗਲ ਸਗੁਨ ਮਨੋਹਰਤਾਈ। ਰਿਧਿ ਸਿਧਿ ਸੁਖ ਸਂਪਦਾ ਸੁਹਾਈ ॥
ਜਨੁ ਉਛਾਹ ਸਬ ਸਹਜ ਸੁਹਾਏ। ਤਨੁ ਧਰਿ ਧਰਿ ਦਸਰਥ ਦਸਰਥ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹਁ ਛਾਏ ॥
ਦੇਖਨ ਹੇਤੁ ਰਾਮ ਬੈਦੇਹੀ। ਕਹਹੁ ਲਾਲਸਾ ਹੋਹਿ ਨ ਕੇਹੀ ॥
ਜੁਥ ਜੂਥ ਮਿਲਿ ਚਲੀਂ ਸੁਆਸਿਨਿ। ਨਿਜ ਛਬਿ ਨਿਦਰਹਿਂ ਮਦਨ ਬਿਲਾਸਨਿ ॥
ਸਕਲ ਸੁਮਂਗਲ ਸਜੇਂ ਆਰਤੀ। ਗਾਵਹਿਂ ਜਨੁ ਬਹੁ ਬੇਸ਼ ਭਾਰਤੀ ॥
ਭੂਪਤਿ ਭਵਨ ਕੋਲਾਹਲੁ ਹੋਈ। ਜਾਇ ਨ ਬਰਨਿ ਸਮੁ ਸੁਖੁ ਸੋਈ ॥
ਕੌਸਲ੍ਯਾਦਿ ਰਾਮ ਮਹਤਾਰੀਂ। ਪ੍ਰੇਮ ਬਿਬਸ ਤਨ ਦਸਾ ਬਿਸਾਰੀਮ੍ ॥

ਦੋ. ਦਿਏ ਦਾਨ ਬਿਪ੍ਰਨ੍ਹ ਬਿਪੁਲ ਪੂਜਿ ਗਨੇਸ ਪੁਰਾਰੀ।
ਪ੍ਰਮੁਦਿਤ ਪਰਮ ਦਰਿਦ੍ਰ ਜਨੁ ਪਾਇ ਪਦਾਰਥ ਚਾਰਿ ॥ 345 ॥

ਮੋਦ ਪ੍ਰਮੋਦ ਬਿਬਸ ਸਬ ਮਾਤਾ। ਚਲਹਿਂ ਨ ਚਰਨ ਸਿਥਿਲ ਭੇ ਗਾਤਾ ॥
ਰਾਮ ਦਰਸ ਹਿਤ ਅਤਿ ਅਨੁਰਾਗੀਂ। ਪਰਿਛਨਿ ਸਾਜੁ ਸਜਨ ਸਬ ਲਾਗੀਮ੍ ॥
ਬਿਬਿਧ ਬਿਧਾਨ ਬਾਜਨੇ ਬਾਜੇ। ਮਂਗਲ ਮੁਦਿਤ ਸੁਮਿਤ੍ਰਾਁ ਸਾਜੇ ॥
ਹਰਦ ਦੂਬ ਦਧਿ ਪਲ੍ਲਵ ਫੂਲਾ। ਪਾਨ ਪੂਗਫਲ ਮਂਗਲ ਮੂਲਾ ॥
ਅਚ੍ਛਤ ਅਂਕੁਰ ਲੋਚਨ ਲਾਜਾ। ਮਂਜੁਲ ਮਂਜਰਿ ਤੁਲਸਿ ਬਿਰਾਜਾ ॥
ਛੁਹੇ ਪੁਰਟ ਘਟ ਸਹਜ ਸੁਹਾਏ। ਮਦਨ ਸਕੁਨ ਜਨੁ ਨੀਡ਼ ਬਨਾਏ ॥
ਸਗੁਨ ਸੁਂਗਧ ਨ ਜਾਹਿਂ ਬਖਾਨੀ। ਮਂਗਲ ਸਕਲ ਸਜਹਿਂ ਸਬ ਰਾਨੀ ॥
ਰਚੀਂ ਆਰਤੀਂ ਬਹੁਤ ਬਿਧਾਨਾ। ਮੁਦਿਤ ਕਰਹਿਂ ਕਲ ਮਂਗਲ ਗਾਨਾ ॥

ਦੋ. ਕਨਕ ਥਾਰ ਭਰਿ ਮਂਗਲਨ੍ਹਿ ਕਮਲ ਕਰਨ੍ਹਿ ਲਿਏਁ ਮਾਤ।
ਚਲੀਂ ਮੁਦਿਤ ਪਰਿਛਨਿ ਕਰਨ ਪੁਲਕ ਪਲ੍ਲਵਿਤ ਗਾਤ ॥ 346 ॥

ਧੂਪ ਧੂਮ ਨਭੁ ਮੇਚਕ ਭਯੂ। ਸਾਵਨ ਘਨ ਘਮਂਡੁ ਜਨੁ ਠਯੂ ॥
ਸੁਰਤਰੁ ਸੁਮਨ ਮਾਲ ਸੁਰ ਬਰਸ਼ਹਿਂ। ਮਨਹੁਁ ਬਲਾਕ ਅਵਲਿ ਮਨੁ ਕਰਸ਼ਹਿਮ੍ ॥
ਮਂਜੁਲ ਮਨਿਮਯ ਬਂਦਨਿਵਾਰੇ। ਮਨਹੁਁ ਪਾਕਰਿਪੁ ਚਾਪ ਸਁਵਾਰੇ ॥
ਪ੍ਰਗਟਹਿਂ ਦੁਰਹਿਂ ਅਟਨ੍ਹ ਪਰ ਭਾਮਿਨਿ। ਚਾਰੁ ਚਪਲ ਜਨੁ ਦਮਕਹਿਂ ਦਾਮਿਨਿ ॥
ਦੁਂਦੁਭਿ ਧੁਨਿ ਘਨ ਗਰਜਨਿ ਘੋਰਾ। ਜਾਚਕ ਚਾਤਕ ਦਾਦੁਰ ਮੋਰਾ ॥
ਸੁਰ ਸੁਗਂਧ ਸੁਚਿ ਬਰਸ਼ਹਿਂ ਬਾਰੀ। ਸੁਖੀ ਸਕਲ ਸਸਿ ਪੁਰ ਨਰ ਨਾਰੀ ॥
ਸਮੁ ਜਾਨੀ ਗੁਰ ਆਯਸੁ ਦੀਨ੍ਹਾ। ਪੁਰ ਪ੍ਰਬੇਸੁ ਰਘੁਕੁਲਮਨਿ ਕੀਨ੍ਹਾ ॥
ਸੁਮਿਰਿ ਸਂਭੁ ਗਿਰਜਾ ਗਨਰਾਜਾ। ਮੁਦਿਤ ਮਹੀਪਤਿ ਸਹਿਤ ਸਮਾਜਾ ॥

ਦੋ. ਹੋਹਿਂ ਸਗੁਨ ਬਰਸ਼ਹਿਂ ਸੁਮਨ ਸੁਰ ਦੁਂਦੁਭੀਂ ਬਜਾਇ।
ਬਿਬੁਧ ਬਧੂ ਨਾਚਹਿਂ ਮੁਦਿਤ ਮਂਜੁਲ ਮਂਗਲ ਗਾਇ ॥ 347 ॥

ਮਾਗਧ ਸੂਤ ਬਂਦਿ ਨਟ ਨਾਗਰ। ਗਾਵਹਿਂ ਜਸੁ ਤਿਹੁ ਲੋਕ ਉਜਾਗਰ ॥
ਜਯ ਧੁਨਿ ਬਿਮਲ ਬੇਦ ਬਰ ਬਾਨੀ। ਦਸ ਦਿਸਿ ਸੁਨਿਅ ਸੁਮਂਗਲ ਸਾਨੀ ॥
ਬਿਪੁਲ ਬਾਜਨੇ ਬਾਜਨ ਲਾਗੇ। ਨਭ ਸੁਰ ਨਗਰ ਲੋਗ ਅਨੁਰਾਗੇ ॥
ਬਨੇ ਬਰਾਤੀ ਬਰਨਿ ਨ ਜਾਹੀਂ। ਮਹਾ ਮੁਦਿਤ ਮਨ ਸੁਖ ਨ ਸਮਾਹੀਮ੍ ॥
ਪੁਰਬਾਸਿਂਹ ਤਬ ਰਾਯ ਜੋਹਾਰੇ। ਦੇਖਤ ਰਾਮਹਿ ਭੇ ਸੁਖਾਰੇ ॥
ਕਰਹਿਂ ਨਿਛਾਵਰਿ ਮਨਿਗਨ ਚੀਰਾ। ਬਾਰਿ ਬਿਲੋਚਨ ਪੁਲਕ ਸਰੀਰਾ ॥
ਆਰਤਿ ਕਰਹਿਂ ਮੁਦਿਤ ਪੁਰ ਨਾਰੀ। ਹਰਸ਼ਹਿਂ ਨਿਰਖਿ ਕੁਁਅਰ ਬਰ ਚਾਰੀ ॥
ਸਿਬਿਕਾ ਸੁਭਗ ਓਹਾਰ ਉਘਾਰੀ। ਦੇਖਿ ਦੁਲਹਿਨਿਨ੍ਹ ਹੋਹਿਂ ਸੁਖਾਰੀ ॥

ਦੋ. ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਸਬਹੀ ਦੇਤ ਸੁਖੁ ਆਏ ਰਾਜਦੁਆਰ।
ਮੁਦਿਤ ਮਾਤੁ ਪਰੁਛਨਿ ਕਰਹਿਂ ਬਧੁਨ੍ਹ ਸਮੇਤ ਕੁਮਾਰ ॥ 348 ॥

ਕਰਹਿਂ ਆਰਤੀ ਬਾਰਹਿਂ ਬਾਰਾ। ਪ੍ਰੇਮੁ ਪ੍ਰਮੋਦੁ ਕਹੈ ਕੋ ਪਾਰਾ ॥
ਭੂਸ਼ਨ ਮਨਿ ਪਟ ਨਾਨਾ ਜਾਤੀ ॥ ਕਰਹੀ ਨਿਛਾਵਰਿ ਅਗਨਿਤ ਭਾਁਤੀ ॥
ਬਧੁਨ੍ਹ ਸਮੇਤ ਦੇਖਿ ਸੁਤ ਚਾਰੀ। ਪਰਮਾਨਂਦ ਮਗਨ ਮਹਤਾਰੀ ॥
ਪੁਨਿ ਪੁਨਿ ਸੀਯ ਰਾਮ ਛਬਿ ਦੇਖੀ ॥ ਮੁਦਿਤ ਸਫਲ ਜਗ ਜੀਵਨ ਲੇਖੀ ॥
ਸਖੀਂ ਸੀਯ ਮੁਖ ਪੁਨਿ ਪੁਨਿ ਚਾਹੀ। ਗਾਨ ਕਰਹਿਂ ਨਿਜ ਸੁਕ੍ਰੁਰੁਇਤ ਸਰਾਹੀ ॥
ਬਰਸ਼ਹਿਂ ਸੁਮਨ ਛਨਹਿਂ ਛਨ ਦੇਵਾ। ਨਾਚਹਿਂ ਗਾਵਹਿਂ ਲਾਵਹਿਂ ਸੇਵਾ ॥
ਦੇਖਿ ਮਨੋਹਰ ਚਾਰਿਉ ਜੋਰੀਂ। ਸਾਰਦ ਉਪਮਾ ਸਕਲ ਢਁਢੋਰੀਮ੍ ॥
ਦੇਤ ਨ ਬਨਹਿਂ ਨਿਪਟ ਲਘੁ ਲਾਗੀ। ਏਕਟਕ ਰਹੀਂ ਰੂਪ ਅਨੁਰਾਗੀਮ੍ ॥

ਦੋ. ਨਿਗਮ ਨੀਤਿ ਕੁਲ ਰੀਤਿ ਕਰਿ ਅਰਘ ਪਾਁਵਡ਼ਏ ਦੇਤ।
ਬਧੁਨ੍ਹ ਸਹਿਤ ਸੁਤ ਪਰਿਛਿ ਸਬ ਚਲੀਂ ਲਵਾਇ ਨਿਕੇਤ ॥ 349 ॥

ਚਾਰਿ ਸਿਂਘਾਸਨ ਸਹਜ ਸੁਹਾਏ। ਜਨੁ ਮਨੋਜ ਨਿਜ ਹਾਥ ਬਨਾਏ ॥
ਤਿਨ੍ਹ ਪਰ ਕੁਅਁਰਿ ਕੁਅਁਰ ਬੈਠਾਰੇ। ਸਾਦਰ ਪਾਯ ਪੁਨਿਤ ਪਖਾਰੇ ॥
ਧੂਪ ਦੀਪ ਨੈਬੇਦ ਬੇਦ ਬਿਧਿ। ਪੂਜੇ ਬਰ ਦੁਲਹਿਨਿ ਮਂਗਲਨਿਧਿ ॥
ਬਾਰਹਿਂ ਬਾਰ ਆਰਤੀ ਕਰਹੀਂ। ਬ੍ਯਜਨ ਚਾਰੁ ਚਾਮਰ ਸਿਰ ਢਰਹੀਮ੍ ॥
ਬਸ੍ਤੁ ਅਨੇਕ ਨਿਛਾਵਰ ਹੋਹੀਂ। ਭਰੀਂ ਪ੍ਰਮੋਦ ਮਾਤੁ ਸਬ ਸੋਹੀਮ੍ ॥
ਪਾਵਾ ਪਰਮ ਤਤ੍ਤ੍ਵ ਜਨੁ ਜੋਗੀਂ। ਅਮ੍ਰੁਰੁਇਤ ਲਹੇਉ ਜਨੁ ਸਂਤਤ ਰੋਗੀਮ੍ ॥
ਜਨਮ ਰਂਕ ਜਨੁ ਪਾਰਸ ਪਾਵਾ। ਅਂਧਹਿ ਲੋਚਨ ਲਾਭੁ ਸੁਹਾਵਾ ॥
ਮੂਕ ਬਦਨ ਜਨੁ ਸਾਰਦ ਛਾਈ। ਮਾਨਹੁਁ ਸਮਰ ਸੂਰ ਜਯ ਪਾਈ ॥

ਦੋ. ਏਹਿ ਸੁਖ ਤੇ ਸਤ ਕੋਟਿ ਗੁਨ ਪਾਵਹਿਂ ਮਾਤੁ ਅਨਂਦੁ ॥
ਭਾਇਨ੍ਹ ਸਹਿਤ ਬਿਆਹਿ ਘਰ ਆਏ ਰਘੁਕੁਲਚਂਦੁ ॥ 350(ਕ) ॥

ਲੋਕ ਰੀਤ ਜਨਨੀ ਕਰਹਿਂ ਬਰ ਦੁਲਹਿਨਿ ਸਕੁਚਾਹਿਂ।
ਮੋਦੁ ਬਿਨੋਦੁ ਬਿਲੋਕਿ ਬਡ਼ ਰਾਮੁ ਮਨਹਿਂ ਮੁਸਕਾਹਿਮ੍ ॥ 350(ਖ) ॥

ਦੇਵ ਪਿਤਰ ਪੂਜੇ ਬਿਧਿ ਨੀਕੀ। ਪੂਜੀਂ ਸਕਲ ਬਾਸਨਾ ਜੀ ਕੀ ॥
ਸਬਹਿਂ ਬਂਦਿ ਮਾਗਹਿਂ ਬਰਦਾਨਾ। ਭਾਇਨ੍ਹ ਸਹਿਤ ਰਾਮ ਕਲ੍ਯਾਨਾ ॥
ਅਂਤਰਹਿਤ ਸੁਰ ਆਸਿਸ਼ ਦੇਹੀਂ। ਮੁਦਿਤ ਮਾਤੁ ਅਂਚਲ ਭਰਿ ਲੇਂਹੀਮ੍ ॥
ਭੂਪਤਿ ਬੋਲਿ ਬਰਾਤੀ ਲੀਨ੍ਹੇ। ਜਾਨ ਬਸਨ ਮਨਿ ਭੂਸ਼ਨ ਦੀਨ੍ਹੇ ॥
ਆਯਸੁ ਪਾਇ ਰਾਖਿ ਉਰ ਰਾਮਹਿ। ਮੁਦਿਤ ਗੇ ਸਬ ਨਿਜ ਨਿਜ ਧਾਮਹਿ ॥
ਪੁਰ ਨਰ ਨਾਰਿ ਸਕਲ ਪਹਿਰਾਏ। ਘਰ ਘਰ ਬਾਜਨ ਲਗੇ ਬਧਾਏ ॥
ਜਾਚਕ ਜਨ ਜਾਚਹਿ ਜੋਇ ਜੋਈ। ਪ੍ਰਮੁਦਿਤ ਰਾਉ ਦੇਹਿਂ ਸੋਇ ਸੋਈ ॥
ਸੇਵਕ ਸਕਲ ਬਜਨਿਆ ਨਾਨਾ। ਪੂਰਨ ਕਿਏ ਦਾਨ ਸਨਮਾਨਾ ॥

ਦੋ. ਦੇਂਹਿਂ ਅਸੀਸ ਜੋਹਾਰਿ ਸਬ ਗਾਵਹਿਂ ਗੁਨ ਗਨ ਗਾਥ।
ਤਬ ਗੁਰ ਭੂਸੁਰ ਸਹਿਤ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹਁ ਗਵਨੁ ਕੀਨ੍ਹ ਨਰਨਾਥ ॥ 351 ॥

ਜੋ ਬਸਿਸ਼੍ਠ ਅਨੁਸਾਸਨ ਦੀਨ੍ਹੀ। ਲੋਕ ਬੇਦ ਬਿਧਿ ਸਾਦਰ ਕੀਨ੍ਹੀ ॥
ਭੂਸੁਰ ਭੀਰ ਦੇਖਿ ਸਬ ਰਾਨੀ। ਸਾਦਰ ਉਠੀਂ ਭਾਗ੍ਯ ਬਡ਼ ਜਾਨੀ ॥
ਪਾਯ ਪਖਾਰਿ ਸਕਲ ਅਨ੍ਹਵਾਏ। ਪੂਜਿ ਭਲੀ ਬਿਧਿ ਭੂਪ ਜੇਵਾਁਏ ॥
ਆਦਰ ਦਾਨ ਪ੍ਰੇਮ ਪਰਿਪੋਸ਼ੇ। ਦੇਤ ਅਸੀਸ ਚਲੇ ਮਨ ਤੋਸ਼ੇ ॥
ਬਹੁ ਬਿਧਿ ਕੀਨ੍ਹਿ ਗਾਧਿਸੁਤ ਪੂਜਾ। ਨਾਥ ਮੋਹਿ ਸਮ ਧਨ੍ਯ ਨ ਦੂਜਾ ॥
ਕੀਨ੍ਹਿ ਪ੍ਰਸਂਸਾ ਭੂਪਤਿ ਭੂਰੀ। ਰਾਨਿਨ੍ਹ ਸਹਿਤ ਲੀਨ੍ਹਿ ਪਗ ਧੂਰੀ ॥
ਭੀਤਰ ਭਵਨ ਦੀਨ੍ਹ ਬਰ ਬਾਸੁ। ਮਨ ਜੋਗਵਤ ਰਹ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਰਨਿਵਾਸੂ ॥
ਪੂਜੇ ਗੁਰ ਪਦ ਕਮਲ ਬਹੋਰੀ। ਕੀਨ੍ਹਿ ਬਿਨਯ ਉਰ ਪ੍ਰੀਤਿ ਨ ਥੋਰੀ ॥

ਦੋ. ਬਧੁਨ੍ਹ ਸਮੇਤ ਕੁਮਾਰ ਸਬ ਰਾਨਿਨ੍ਹ ਸਹਿਤ ਮਹੀਸੁ।
ਪੁਨਿ ਪੁਨਿ ਬਂਦਤ ਗੁਰ ਚਰਨ ਦੇਤ ਅਸੀਸ ਮੁਨੀਸੁ ॥ 352 ॥

ਬਿਨਯ ਕੀਨ੍ਹਿ ਉਰ ਅਤਿ ਅਨੁਰਾਗੇਂ। ਸੁਤ ਸਂਪਦਾ ਰਾਖਿ ਸਬ ਆਗੇਮ੍ ॥
ਨੇਗੁ ਮਾਗਿ ਮੁਨਿਨਾਯਕ ਲੀਨ੍ਹਾ। ਆਸਿਰਬਾਦੁ ਬਹੁਤ ਬਿਧਿ ਦੀਨ੍ਹਾ ॥
ਉਰ ਧਰਿ ਰਾਮਹਿ ਸੀਯ ਸਮੇਤਾ। ਹਰਸ਼ਿ ਕੀਨ੍ਹ ਗੁਰ ਗਵਨੁ ਨਿਕੇਤਾ ॥
ਬਿਪ੍ਰਬਧੂ ਸਬ ਭੂਪ ਬੋਲਾਈ। ਚੈਲ ਚਾਰੁ ਭੂਸ਼ਨ ਪਹਿਰਾਈ ॥
ਬਹੁਰਿ ਬੋਲਾਇ ਸੁਆਸਿਨਿ ਲੀਨ੍ਹੀਂ। ਰੁਚਿ ਬਿਚਾਰਿ ਪਹਿਰਾਵਨਿ ਦੀਨ੍ਹੀਮ੍ ॥
ਨੇਗੀ ਨੇਗ ਜੋਗ ਸਬ ਲੇਹੀਂ। ਰੁਚਿ ਅਨੁਰੁਪ ਭੂਪਮਨਿ ਦੇਹੀਮ੍ ॥
ਪ੍ਰਿਯ ਪਾਹੁਨੇ ਪੂਜ੍ਯ ਜੇ ਜਾਨੇ। ਭੂਪਤਿ ਭਲੀ ਭਾਁਤਿ ਸਨਮਾਨੇ ॥
ਦੇਵ ਦੇਖਿ ਰਘੁਬੀਰ ਬਿਬਾਹੂ। ਬਰਸ਼ਿ ਪ੍ਰਸੂਨ ਪ੍ਰਸਂਸਿ ਉਛਾਹੂ ॥

ਦੋ. ਚਲੇ ਨਿਸਾਨ ਬਜਾਇ ਸੁਰ ਨਿਜ ਨਿਜ ਪੁਰ ਸੁਖ ਪਾਇ।
ਕਹਤ ਪਰਸਪਰ ਰਾਮ ਜਸੁ ਪ੍ਰੇਮ ਨ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਸਮਾਇ ॥ 353 ॥

ਸਬ ਬਿਧਿ ਸਬਹਿ ਸਮਦਿ ਨਰਨਾਹੂ। ਰਹਾ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਭਰਿ ਪੂਰਿ ਉਛਾਹੂ ॥
ਜਹਁ ਰਨਿਵਾਸੁ ਤਹਾਁ ਪਗੁ ਧਾਰੇ। ਸਹਿਤ ਬਹੂਟਿਨ੍ਹ ਕੁਅਁਰ ਨਿਹਾਰੇ ॥
ਲਿਏ ਗੋਦ ਕਰਿ ਮੋਦ ਸਮੇਤਾ। ਕੋ ਕਹਿ ਸਕਿ ਭਯੁ ਸੁਖੁ ਜੇਤਾ ॥
ਬਧੂ ਸਪ੍ਰੇਮ ਗੋਦ ਬੈਠਾਰੀਂ। ਬਾਰ ਬਾਰ ਹਿਯਁ ਹਰਸ਼ਿ ਦੁਲਾਰੀਮ੍ ॥
ਦੇਖਿ ਸਮਾਜੁ ਮੁਦਿਤ ਰਨਿਵਾਸੂ। ਸਬ ਕੇਂ ਉਰ ਅਨਂਦ ਕਿਯੋ ਬਾਸੂ ॥
ਕਹੇਉ ਭੂਪ ਜਿਮਿ ਭਯੁ ਬਿਬਾਹੂ। ਸੁਨਿ ਹਰਸ਼ੁ ਹੋਤ ਸਬ ਕਾਹੂ ॥
ਜਨਕ ਰਾਜ ਗੁਨ ਸੀਲੁ ਬਡ਼ਆਈ। ਪ੍ਰੀਤਿ ਰੀਤਿ ਸਂਪਦਾ ਸੁਹਾਈ ॥
ਬਹੁਬਿਧਿ ਭੂਪ ਭਾਟ ਜਿਮਿ ਬਰਨੀ। ਰਾਨੀਂ ਸਬ ਪ੍ਰਮੁਦਿਤ ਸੁਨਿ ਕਰਨੀ ॥

ਦੋ. ਸੁਤਨ੍ਹ ਸਮੇਤ ਨਹਾਇ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਬੋਲਿ ਬਿਪ੍ਰ ਗੁਰ ਗ੍ਯਾਤਿ।
ਭੋਜਨ ਕੀਨ੍ਹ ਅਨੇਕ ਬਿਧਿ ਘਰੀ ਪਂਚ ਗਿ ਰਾਤਿ ॥ 354 ॥

ਮਂਗਲਗਾਨ ਕਰਹਿਂ ਬਰ ਭਾਮਿਨਿ। ਭੈ ਸੁਖਮੂਲ ਮਨੋਹਰ ਜਾਮਿਨਿ ॥
ਅਁਚਿ ਪਾਨ ਸਬ ਕਾਹੂਁ ਪਾਏ। ਸ੍ਤ੍ਰਗ ਸੁਗਂਧ ਭੂਸ਼ਿਤ ਛਬਿ ਛਾਏ ॥
ਰਾਮਹਿ ਦੇਖਿ ਰਜਾਯਸੁ ਪਾਈ। ਨਿਜ ਨਿਜ ਭਵਨ ਚਲੇ ਸਿਰ ਨਾਈ ॥
ਪ੍ਰੇਮ ਪ੍ਰਮੋਦ ਬਿਨੋਦੁ ਬਢ਼ਆਈ। ਸਮੁ ਸਮਾਜੁ ਮਨੋਹਰਤਾਈ ॥
ਕਹਿ ਨ ਸਕਹਿ ਸਤ ਸਾਰਦ ਸੇਸੂ। ਬੇਦ ਬਿਰਂਚਿ ਮਹੇਸ ਗਨੇਸੂ ॥
ਸੋ ਮੈ ਕਹੌਂ ਕਵਨ ਬਿਧਿ ਬਰਨੀ। ਭੂਮਿਨਾਗੁ ਸਿਰ ਧਰਿ ਕਿ ਧਰਨੀ ॥
ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਸਬ ਭਾਁਤਿ ਸਬਹਿ ਸਨਮਾਨੀ। ਕਹਿ ਮ੍ਰੁਰੁਇਦੁ ਬਚਨ ਬੋਲਾਈ ਰਾਨੀ ॥
ਬਧੂ ਲਰਿਕਨੀਂ ਪਰ ਘਰ ਆਈਂ। ਰਾਖੇਹੁ ਨਯਨ ਪਲਕ ਕੀ ਨਾਈ ॥

ਦੋ. ਲਰਿਕਾ ਸ਼੍ਰਮਿਤ ਉਨੀਦ ਬਸ ਸਯਨ ਕਰਾਵਹੁ ਜਾਇ।
ਅਸ ਕਹਿ ਗੇ ਬਿਸ਼੍ਰਾਮਗ੍ਰੁਰੁਇਹਁ ਰਾਮ ਚਰਨ ਚਿਤੁ ਲਾਇ ॥ 355 ॥

ਭੂਪ ਬਚਨ ਸੁਨਿ ਸਹਜ ਸੁਹਾਏ। ਜਰਿਤ ਕਨਕ ਮਨਿ ਪਲਁਗ ਡਸਾਏ ॥
ਸੁਭਗ ਸੁਰਭਿ ਪਯ ਫੇਨ ਸਮਾਨਾ। ਕੋਮਲ ਕਲਿਤ ਸੁਪੇਤੀਂ ਨਾਨਾ ॥
ਉਪਬਰਹਨ ਬਰ ਬਰਨਿ ਨ ਜਾਹੀਂ। ਸ੍ਤ੍ਰਗ ਸੁਗਂਧ ਮਨਿਮਂਦਿਰ ਮਾਹੀਮ੍ ॥
ਰਤਨਦੀਪ ਸੁਠਿ ਚਾਰੁ ਚਁਦੋਵਾ। ਕਹਤ ਨ ਬਨਿ ਜਾਨ ਜੇਹਿਂ ਜੋਵਾ ॥
ਸੇਜ ਰੁਚਿਰ ਰਚਿ ਰਾਮੁ ਉਠਾਏ। ਪ੍ਰੇਮ ਸਮੇਤ ਪਲਁਗ ਪੌਢ਼ਆਏ ॥
ਅਗ੍ਯਾ ਪੁਨਿ ਪੁਨਿ ਭਾਇਨ੍ਹ ਦੀਨ੍ਹੀ। ਨਿਜ ਨਿਜ ਸੇਜ ਸਯਨ ਤਿਨ੍ਹ ਕੀਨ੍ਹੀ ॥
ਦੇਖਿ ਸ੍ਯਾਮ ਮ੍ਰੁਰੁਇਦੁ ਮਂਜੁਲ ਗਾਤਾ। ਕਹਹਿਂ ਸਪ੍ਰੇਮ ਬਚਨ ਸਬ ਮਾਤਾ ॥
ਮਾਰਗ ਜਾਤ ਭਯਾਵਨਿ ਭਾਰੀ। ਕੇਹਿ ਬਿਧਿ ਤਾਤ ਤਾਡ਼ਕਾ ਮਾਰੀ ॥

ਦੋ. ਘੋਰ ਨਿਸਾਚਰ ਬਿਕਟ ਭਟ ਸਮਰ ਗਨਹਿਂ ਨਹਿਂ ਕਾਹੁ ॥
ਮਾਰੇ ਸਹਿਤ ਸਹਾਯ ਕਿਮਿ ਖਲ ਮਾਰੀਚ ਸੁਬਾਹੁ ॥ 356 ॥

ਮੁਨਿ ਪ੍ਰਸਾਦ ਬਲਿ ਤਾਤ ਤੁਮ੍ਹਾਰੀ। ਈਸ ਅਨੇਕ ਕਰਵਰੇਂ ਟਾਰੀ ॥
ਮਖ ਰਖਵਾਰੀ ਕਰਿ ਦੁਹੁਁ ਭਾਈ। ਗੁਰੁ ਪ੍ਰਸਾਦ ਸਬ ਬਿਦ੍ਯਾ ਪਾਈ ॥
ਮੁਨਿਤਯ ਤਰੀ ਲਗਤ ਪਗ ਧੂਰੀ। ਕੀਰਤਿ ਰਹੀ ਭੁਵਨ ਭਰਿ ਪੂਰੀ ॥
ਕਮਠ ਪੀਠਿ ਪਬਿ ਕੂਟ ਕਠੋਰਾ। ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਸਮਾਜ ਮਹੁਁ ਸਿਵ ਧਨੁ ਤੋਰਾ ॥
ਬਿਸ੍ਵ ਬਿਜਯ ਜਸੁ ਜਾਨਕਿ ਪਾਈ। ਆਏ ਭਵਨ ਬ੍ਯਾਹਿ ਸਬ ਭਾਈ ॥
ਸਕਲ ਅਮਾਨੁਸ਼ ਕਰਮ ਤੁਮ੍ਹਾਰੇ। ਕੇਵਲ ਕੌਸਿਕ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਁ ਸੁਧਾਰੇ ॥
ਆਜੁ ਸੁਫਲ ਜਗ ਜਨਮੁ ਹਮਾਰਾ। ਦੇਖਿ ਤਾਤ ਬਿਧੁਬਦਨ ਤੁਮ੍ਹਾਰਾ ॥
ਜੇ ਦਿਨ ਗੇ ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਬਿਨੁ ਦੇਖੇਂ। ਤੇ ਬਿਰਂਚਿ ਜਨਿ ਪਾਰਹਿਂ ਲੇਖੇਮ੍ ॥

ਦੋ. ਰਾਮ ਪ੍ਰਤੋਸ਼ੀਂ ਮਾਤੁ ਸਬ ਕਹਿ ਬਿਨੀਤ ਬਰ ਬੈਨ।
ਸੁਮਿਰਿ ਸਂਭੁ ਗੁਰ ਬਿਪ੍ਰ ਪਦ ਕਿਏ ਨੀਦਬਸ ਨੈਨ ॥ 357 ॥

ਨੀਦੁਁ ਬਦਨ ਸੋਹ ਸੁਠਿ ਲੋਨਾ। ਮਨਹੁਁ ਸਾਁਝ ਸਰਸੀਰੁਹ ਸੋਨਾ ॥
ਘਰ ਘਰ ਕਰਹਿਂ ਜਾਗਰਨ ਨਾਰੀਂ। ਦੇਹਿਂ ਪਰਸਪਰ ਮਂਗਲ ਗਾਰੀਮ੍ ॥
ਪੁਰੀ ਬਿਰਾਜਤਿ ਰਾਜਤਿ ਰਜਨੀ। ਰਾਨੀਂ ਕਹਹਿਂ ਬਿਲੋਕਹੁ ਸਜਨੀ ॥
ਸੁਂਦਰ ਬਧੁਨ੍ਹ ਸਾਸੁ ਲੈ ਸੋਈ। ਫਨਿਕਨ੍ਹ ਜਨੁ ਸਿਰਮਨਿ ਉਰ ਗੋਈ ॥
ਪ੍ਰਾਤ ਪੁਨੀਤ ਕਾਲ ਪ੍ਰਭੁ ਜਾਗੇ। ਅਰੁਨਚੂਡ਼ ਬਰ ਬੋਲਨ ਲਾਗੇ ॥
ਬਂਦਿ ਮਾਗਧਨ੍ਹਿ ਗੁਨਗਨ ਗਾਏ। ਪੁਰਜਨ ਦ੍ਵਾਰ ਜੋਹਾਰਨ ਆਏ ॥
ਬਂਦਿ ਬਿਪ੍ਰ ਸੁਰ ਗੁਰ ਪਿਤੁ ਮਾਤਾ। ਪਾਇ ਅਸੀਸ ਮੁਦਿਤ ਸਬ ਭ੍ਰਾਤਾ ॥
ਜਨਨਿਨ੍ਹ ਸਾਦਰ ਬਦਨ ਨਿਹਾਰੇ। ਭੂਪਤਿ ਸਂਗ ਦ੍ਵਾਰ ਪਗੁ ਧਾਰੇ ॥

ਦੋ. ਕੀਨ੍ਹ ਸੌਚ ਸਬ ਸਹਜ ਸੁਚਿ ਸਰਿਤ ਪੁਨੀਤ ਨਹਾਇ।
ਪ੍ਰਾਤਕ੍ਰਿਯਾ ਕਰਿ ਤਾਤ ਪਹਿਂ ਆਏ ਚਾਰਿਉ ਭਾਇ ॥ 358 ॥

ਨਵਾਨ੍ਹਪਾਰਾਯਣ,ਤੀਸਰਾ ਵਿਸ਼੍ਰਾਮ
ਭੂਪ ਬਿਲੋਕਿ ਲਿਏ ਉਰ ਲਾਈ। ਬੈਠੈ ਹਰਸ਼ਿ ਰਜਾਯਸੁ ਪਾਈ ॥
ਦੇਖਿ ਰਾਮੁ ਸਬ ਸਭਾ ਜੁਡ਼ਆਨੀ। ਲੋਚਨ ਲਾਭ ਅਵਧਿ ਅਨੁਮਾਨੀ ॥
ਪੁਨਿ ਬਸਿਸ਼੍ਟੁ ਮੁਨਿ ਕੌਸਿਕ ਆਏ। ਸੁਭਗ ਆਸਨਨ੍ਹਿ ਮੁਨਿ ਬੈਠਾਏ ॥
ਸੁਤਨ੍ਹ ਸਮੇਤ ਪੂਜਿ ਪਦ ਲਾਗੇ। ਨਿਰਖਿ ਰਾਮੁ ਦੌ ਗੁਰ ਅਨੁਰਾਗੇ ॥
ਕਹਹਿਂ ਬਸਿਸ਼੍ਟੁ ਧਰਮ ਇਤਿਹਾਸਾ। ਸੁਨਹਿਂ ਮਹੀਸੁ ਸਹਿਤ ਰਨਿਵਾਸਾ ॥
ਮੁਨਿ ਮਨ ਅਗਮ ਗਾਧਿਸੁਤ ਕਰਨੀ। ਮੁਦਿਤ ਬਸਿਸ਼੍ਟ ਬਿਪੁਲ ਬਿਧਿ ਬਰਨੀ ॥
ਬੋਲੇ ਬਾਮਦੇਉ ਸਬ ਸਾਁਚੀ। ਕੀਰਤਿ ਕਲਿਤ ਲੋਕ ਤਿਹੁਁ ਮਾਚੀ ॥
ਸੁਨਿ ਆਨਂਦੁ ਭਯੁ ਸਬ ਕਾਹੂ। ਰਾਮ ਲਖਨ ਉਰ ਅਧਿਕ ਉਛਾਹੂ ॥

ਦੋ. ਮਂਗਲ ਮੋਦ ਉਛਾਹ ਨਿਤ ਜਾਹਿਂ ਦਿਵਸ ਏਹਿ ਭਾਁਤਿ।
ਉਮਗੀ ਅਵਧ ਅਨਂਦ ਭਰਿ ਅਧਿਕ ਅਧਿਕ ਅਧਿਕਾਤਿ ॥ 359 ॥

ਸੁਦਿਨ ਸੋਧਿ ਕਲ ਕਂਕਨ ਛੌਰੇ। ਮਂਗਲ ਮੋਦ ਬਿਨੋਦ ਨ ਥੋਰੇ ॥
ਨਿਤ ਨਵ ਸੁਖੁ ਸੁਰ ਦੇਖਿ ਸਿਹਾਹੀਂ। ਅਵਧ ਜਨ੍ਮ ਜਾਚਹਿਂ ਬਿਧਿ ਪਾਹੀਮ੍ ॥
ਬਿਸ੍ਵਾਮਿਤ੍ਰੁ ਚਲਨ ਨਿਤ ਚਹਹੀਂ। ਰਾਮ ਸਪ੍ਰੇਮ ਬਿਨਯ ਬਸ ਰਹਹੀਮ੍ ॥
ਦਿਨ ਦਿਨ ਸਯਗੁਨ ਭੂਪਤਿ ਭ੍AU। ਦੇਖਿ ਸਰਾਹ ਮਹਾਮੁਨਿਰ੍AU ॥
ਮਾਗਤ ਬਿਦਾ ਰਾਉ ਅਨੁਰਾਗੇ। ਸੁਤਨ੍ਹ ਸਮੇਤ ਠਾਢ਼ ਭੇ ਆਗੇ ॥
ਨਾਥ ਸਕਲ ਸਂਪਦਾ ਤੁਮ੍ਹਾਰੀ। ਮੈਂ ਸੇਵਕੁ ਸਮੇਤ ਸੁਤ ਨਾਰੀ ॥
ਕਰਬ ਸਦਾ ਲਰਿਕਨਃ ਪਰ ਛੋਹੂ। ਦਰਸਨ ਦੇਤ ਰਹਬ ਮੁਨਿ ਮੋਹੂ ॥
ਅਸ ਕਹਿ ਰਾਉ ਸਹਿਤ ਸੁਤ ਰਾਨੀ। ਪਰੇਉ ਚਰਨ ਮੁਖ ਆਵ ਨ ਬਾਨੀ ॥
ਦੀਨ੍ਹ ਅਸੀਸ ਬਿਪ੍ਰ ਬਹੁ ਭਾਁਤੀ। ਚਲੇ ਨ ਪ੍ਰੀਤਿ ਰੀਤਿ ਕਹਿ ਜਾਤੀ ॥
ਰਾਮੁ ਸਪ੍ਰੇਮ ਸਂਗ ਸਬ ਭਾਈ। ਆਯਸੁ ਪਾਇ ਫਿਰੇ ਪਹੁਁਚਾਈ ॥

ਦੋ. ਰਾਮ ਰੂਪੁ ਭੂਪਤਿ ਭਗਤਿ ਬ੍ਯਾਹੁ ਉਛਾਹੁ ਅਨਂਦੁ।
ਜਾਤ ਸਰਾਹਤ ਮਨਹਿਂ ਮਨ ਮੁਦਿਤ ਗਾਧਿਕੁਲਚਂਦੁ ॥ 360 ॥

ਬਾਮਦੇਵ ਰਘੁਕੁਲ ਗੁਰ ਗ੍ਯਾਨੀ। ਬਹੁਰਿ ਗਾਧਿਸੁਤ ਕਥਾ ਬਖਾਨੀ ॥
ਸੁਨਿ ਮੁਨਿ ਸੁਜਸੁ ਮਨਹਿਂ ਮਨ ਰ੍AU। ਬਰਨਤ ਆਪਨ ਪੁਨ੍ਯ ਪ੍ਰਭ੍AU ॥
ਬਹੁਰੇ ਲੋਗ ਰਜਾਯਸੁ ਭਯੂ। ਸੁਤਨ੍ਹ ਸਮੇਤ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪਤਿ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹਁ ਗਯੂ ॥
ਜਹਁ ਤਹਁ ਰਾਮ ਬ੍ਯਾਹੁ ਸਬੁ ਗਾਵਾ। ਸੁਜਸੁ ਪੁਨੀਤ ਲੋਕ ਤਿਹੁਁ ਛਾਵਾ ॥
ਆਏ ਬ੍ਯਾਹਿ ਰਾਮੁ ਘਰ ਜਬ ਤੇਂ। ਬਸਿ ਅਨਂਦ ਅਵਧ ਸਬ ਤਬ ਤੇਮ੍ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਬਿਬਾਹਁ ਜਸ ਭਯੁ ਉਛਾਹੂ। ਸਕਹਿਂ ਨ ਬਰਨਿ ਗਿਰਾ ਅਹਿਨਾਹੂ ॥
ਕਬਿਕੁਲ ਜੀਵਨੁ ਪਾਵਨ ਜਾਨੀ ॥ ਰਾਮ ਸੀਯ ਜਸੁ ਮਂਗਲ ਖਾਨੀ ॥
ਤੇਹਿ ਤੇ ਮੈਂ ਕਛੁ ਕਹਾ ਬਖਾਨੀ। ਕਰਨ ਪੁਨੀਤ ਹੇਤੁ ਨਿਜ ਬਾਨੀ ॥

ਛਂ. ਨਿਜ ਗਿਰਾ ਪਾਵਨਿ ਕਰਨ ਕਾਰਨ ਰਾਮ ਜਸੁ ਤੁਲਸੀ ਕਹ੍ਯੋ।
ਰਘੁਬੀਰ ਚਰਿਤ ਅਪਾਰ ਬਾਰਿਧਿ ਪਾਰੁ ਕਬਿ ਕੌਨੇਂ ਲਹ੍ਯੋ ॥
ਉਪਬੀਤ ਬ੍ਯਾਹ ਉਛਾਹ ਮਂਗਲ ਸੁਨਿ ਜੇ ਸਾਦਰ ਗਾਵਹੀਂ।
ਬੈਦੇਹਿ ਰਾਮ ਪ੍ਰਸਾਦ ਤੇ ਜਨ ਸਰ੍ਬਦਾ ਸੁਖੁ ਪਾਵਹੀਮ੍ ॥

ਸੋ. ਸਿਯ ਰਘੁਬੀਰ ਬਿਬਾਹੁ ਜੇ ਸਪ੍ਰੇਮ ਗਾਵਹਿਂ ਸੁਨਹਿਂ।
ਤਿਨ੍ਹ ਕਹੁਁ ਸਦਾ ਉਛਾਹੁ ਮਂਗਲਾਯਤਨ ਰਾਮ ਜਸੁ ॥ 361 ॥

ਮਾਸਪਾਰਾਯਣ, ਬਾਰਹਵਾਁ ਵਿਸ਼੍ਰਾਮ
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਦ੍ਰਾਮਚਰਿਤਮਾਨਸੇ ਸਕਲਕਲਿਕਲੁਸ਼ਬਿਧ੍ਵਂਸਨੇ
ਪ੍ਰਥਮਃ ਸੋਪਾਨਃ ਸਮਾਪ੍ਤਃ।
(ਬਾਲਕਾਂਡ ਸਮਾਪ੍ਤ)