ਸ਼੍ਰੀਜਾਨਕੀਵਲ੍ਲਭੋ ਵਿਜਯਤੇ
ਸ਼੍ਰੀਰਾਮਚਰਿਤਮਾਨਸ
ਪਂਚਮ ਸੋਪਾਨ (ਸੁਂਦਰਕਾਂਡ)
ਸ਼ਾਂਤਂ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤਮਪ੍ਰਮੇਯਮਨਘਂ ਨਿਰ੍ਵਾਣਸ਼ਾਂਤਿਪ੍ਰਦਂ
ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਸ਼ਂਭੁਫਣੀਂਦ੍ਰਸੇਵ੍ਯਮਨਿਸ਼ਂ ਵੇਦਾਂਤਵੇਦ੍ਯਂ ਵਿਭੁਮ੍ ।
ਰਾਮਾਖ੍ਯਂ ਜਗਦੀਸ਼੍ਵਰਂ ਸੁਰਗੁਰੁਂ ਮਾਯਾਮਨੁਸ਼੍ਯਂ ਹਰਿਂ
ਵਂਦੇਹਂ ਕਰੁਣਾਕਰਂ ਰਘੁਵਰਂ ਭੂਪਾਲਚੂਡ਼ਆਮਣਿਮ੍ ॥ 1 ॥
ਨਾਨ੍ਯਾ ਸ੍ਪ੍ਰੁਰੁਇਹਾ ਰਘੁਪਤੇ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯੇਸ੍ਮਦੀਯੇ
ਸਤ੍ਯਂ ਵਦਾਮਿ ਚ ਭਵਾਨਖਿਲਾਂਤਰਾਤ੍ਮਾ।
ਭਕ੍ਤਿਂ ਪ੍ਰਯਚ੍ਛ ਰਘੁਪੁਂਗਵ ਨਿਰ੍ਭਰਾਂ ਮੇ
ਕਾਮਾਦਿਦੋਸ਼ਰਹਿਤਂ ਕੁਰੁ ਮਾਨਸਂ ਚ ॥ 2 ॥
ਅਤੁਲਿਤਬਲਧਾਮਂ ਹੇਮਸ਼ੈਲਾਭਦੇਹਂ
ਦਨੁਜਵਨਕ੍ਰੁਰੁਇਸ਼ਾਨੁਂ ਜ੍ਞਾਨਿਨਾਮਗ੍ਰਗਣ੍ਯਮ੍।
ਸਕਲਗੁਣਨਿਧਾਨਂ ਵਾਨਰਾਣਾਮਧੀਸ਼ਂ
ਰਘੁਪਤਿਪ੍ਰਿਯਭਕ੍ਤਂ ਵਾਤਜਾਤਂ ਨਮਾਮਿ ॥ 3 ॥
ਜਾਮਵਂਤ ਕੇ ਬਚਨ ਸੁਹਾਏ। ਸੁਨਿ ਹਨੁਮਂਤ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯ ਅਤਿ ਭਾਏ ॥
ਤਬ ਲਗਿ ਮੋਹਿ ਪਰਿਖੇਹੁ ਤੁਮ੍ਹ ਭਾਈ। ਸਹਿ ਦੁਖ ਕਂਦ ਮੂਲ ਫਲ ਖਾਈ ॥
ਜਬ ਲਗਿ ਆਵੌਂ ਸੀਤਹਿ ਦੇਖੀ। ਹੋਇਹਿ ਕਾਜੁ ਮੋਹਿ ਹਰਸ਼ ਬਿਸੇਸ਼ੀ ॥
ਯਹ ਕਹਿ ਨਾਇ ਸਬਨ੍ਹਿ ਕਹੁਁ ਮਾਥਾ। ਚਲੇਉ ਹਰਸ਼ਿ ਹਿਯਁ ਧਰਿ ਰਘੁਨਾਥਾ ॥
ਸਿਂਧੁ ਤੀਰ ਏਕ ਭੂਧਰ ਸੁਂਦਰ। ਕੌਤੁਕ ਕੂਦਿ ਚਢ਼ਏਉ ਤਾ ਊਪਰ ॥
ਬਾਰ ਬਾਰ ਰਘੁਬੀਰ ਸਁਭਾਰੀ। ਤਰਕੇਉ ਪਵਨਤਨਯ ਬਲ ਭਾਰੀ ॥
ਜੇਹਿਂ ਗਿਰਿ ਚਰਨ ਦੇਇ ਹਨੁਮਂਤਾ। ਚਲੇਉ ਸੋ ਗਾ ਪਾਤਾਲ ਤੁਰਂਤਾ ॥
ਜਿਮਿ ਅਮੋਘ ਰਘੁਪਤਿ ਕਰ ਬਾਨਾ। ਏਹੀ ਭਾਁਤਿ ਚਲੇਉ ਹਨੁਮਾਨਾ ॥
ਜਲਨਿਧਿ ਰਘੁਪਤਿ ਦੂਤ ਬਿਚਾਰੀ। ਤੈਂ ਮੈਨਾਕ ਹੋਹਿ ਸ਼੍ਰਮਹਾਰੀ ॥
ਦੋ. ਹਨੂਮਾਨ ਤੇਹਿ ਪਰਸਾ ਕਰ ਪੁਨਿ ਕੀਨ੍ਹ ਪ੍ਰਨਾਮ।
ਰਾਮ ਕਾਜੁ ਕੀਨ੍ਹੇਂ ਬਿਨੁ ਮੋਹਿ ਕਹਾਁ ਬਿਸ਼੍ਰਾਮ ॥ 1 ॥
ਜਾਤ ਪਵਨਸੁਤ ਦੇਵਨ੍ਹ ਦੇਖਾ। ਜਾਨੈਂ ਕਹੁਁ ਬਲ ਬੁਦ੍ਧਿ ਬਿਸੇਸ਼ਾ ॥
ਸੁਰਸਾ ਨਾਮ ਅਹਿਨ੍ਹ ਕੈ ਮਾਤਾ। ਪਠਿਨ੍ਹਿ ਆਇ ਕਹੀ ਤੇਹਿਂ ਬਾਤਾ ॥
ਆਜੁ ਸੁਰਨ੍ਹ ਮੋਹਿ ਦੀਨ੍ਹ ਅਹਾਰਾ। ਸੁਨਤ ਬਚਨ ਕਹ ਪਵਨਕੁਮਾਰਾ ॥
ਰਾਮ ਕਾਜੁ ਕਰਿ ਫਿਰਿ ਮੈਂ ਆਵੌਂ। ਸੀਤਾ ਕਿ ਸੁਧਿ ਪ੍ਰਭੁਹਿ ਸੁਨਾਵੌਮ੍ ॥
ਤਬ ਤਵ ਬਦਨ ਪੈਠਿਹੁਁ ਆਈ। ਸਤ੍ਯ ਕਹੁਁ ਮੋਹਿ ਜਾਨ ਦੇ ਮਾਈ ॥
ਕਬਨੇਹੁਁ ਜਤਨ ਦੇਇ ਨਹਿਂ ਜਾਨਾ। ਗ੍ਰਸਸਿ ਨ ਮੋਹਿ ਕਹੇਉ ਹਨੁਮਾਨਾ ॥
ਜੋਜਨ ਭਰਿ ਤੇਹਿਂ ਬਦਨੁ ਪਸਾਰਾ। ਕਪਿ ਤਨੁ ਕੀਨ੍ਹ ਦੁਗੁਨ ਬਿਸ੍ਤਾਰਾ ॥
ਸੋਰਹ ਜੋਜਨ ਮੁਖ ਤੇਹਿਂ ਠਯੂ। ਤੁਰਤ ਪਵਨਸੁਤ ਬਤ੍ਤਿਸ ਭਯੂ ॥
ਜਸ ਜਸ ਸੁਰਸਾ ਬਦਨੁ ਬਢ਼ਆਵਾ। ਤਾਸੁ ਦੂਨ ਕਪਿ ਰੂਪ ਦੇਖਾਵਾ ॥
ਸਤ ਜੋਜਨ ਤੇਹਿਂ ਆਨਨ ਕੀਨ੍ਹਾ। ਅਤਿ ਲਘੁ ਰੂਪ ਪਵਨਸੁਤ ਲੀਨ੍ਹਾ ॥
ਬਦਨ ਪਿਠਿ ਪੁਨਿ ਬਾਹੇਰ ਆਵਾ। ਮਾਗਾ ਬਿਦਾ ਤਾਹਿ ਸਿਰੁ ਨਾਵਾ ॥
ਮੋਹਿ ਸੁਰਨ੍ਹ ਜੇਹਿ ਲਾਗਿ ਪਠਾਵਾ। ਬੁਧਿ ਬਲ ਮਰਮੁ ਤੋਰ ਮੈ ਪਾਵਾ ॥
ਦੋ. ਰਾਮ ਕਾਜੁ ਸਬੁ ਕਰਿਹਹੁ ਤੁਮ੍ਹ ਬਲ ਬੁਦ੍ਧਿ ਨਿਧਾਨ।
ਆਸਿਸ਼ ਦੇਹ ਗੀ ਸੋ ਹਰਸ਼ਿ ਚਲੇਉ ਹਨੁਮਾਨ ॥ 2 ॥
ਨਿਸਿਚਰਿ ਏਕ ਸਿਂਧੁ ਮਹੁਁ ਰਹੀ। ਕਰਿ ਮਾਯਾ ਨਭੁ ਕੇ ਖਗ ਗਹੀ ॥
ਜੀਵ ਜਂਤੁ ਜੇ ਗਗਨ ਉਡ਼ਆਹੀਂ। ਜਲ ਬਿਲੋਕਿ ਤਿਨ੍ਹ ਕੈ ਪਰਿਛਾਹੀਮ੍ ॥
ਗਹਿ ਛਾਹਁ ਸਕ ਸੋ ਨ ਉਡ਼ਆਈ। ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਸਦਾ ਗਗਨਚਰ ਖਾਈ ॥
ਸੋਇ ਛਲ ਹਨੂਮਾਨ ਕਹਁ ਕੀਨ੍ਹਾ। ਤਾਸੁ ਕਪਟੁ ਕਪਿ ਤੁਰਤਹਿਂ ਚੀਨ੍ਹਾ ॥
ਤਾਹਿ ਮਾਰਿ ਮਾਰੁਤਸੁਤ ਬੀਰਾ। ਬਾਰਿਧਿ ਪਾਰ ਗਯੁ ਮਤਿਧੀਰਾ ॥
ਤਹਾਁ ਜਾਇ ਦੇਖੀ ਬਨ ਸੋਭਾ। ਗੁਂਜਤ ਚਂਚਰੀਕ ਮਧੁ ਲੋਭਾ ॥
ਨਾਨਾ ਤਰੁ ਫਲ ਫੂਲ ਸੁਹਾਏ। ਖਗ ਮ੍ਰੁਰੁਇਗ ਬ੍ਰੁਰੁਇਂਦ ਦੇਖਿ ਮਨ ਭਾਏ ॥
ਸੈਲ ਬਿਸਾਲ ਦੇਖਿ ਏਕ ਆਗੇਂ। ਤਾ ਪਰ ਧਾਇ ਚਢੇਉ ਭਯ ਤ੍ਯਾਗੇਮ੍ ॥
ਉਮਾ ਨ ਕਛੁ ਕਪਿ ਕੈ ਅਧਿਕਾਈ। ਪ੍ਰਭੁ ਪ੍ਰਤਾਪ ਜੋ ਕਾਲਹਿ ਖਾਈ ॥
ਗਿਰਿ ਪਰ ਚਢਿ ਲਂਕਾ ਤੇਹਿਂ ਦੇਖੀ। ਕਹਿ ਨ ਜਾਇ ਅਤਿ ਦੁਰ੍ਗ ਬਿਸੇਸ਼ੀ ॥
ਅਤਿ ਉਤਂਗ ਜਲਨਿਧਿ ਚਹੁ ਪਾਸਾ। ਕਨਕ ਕੋਟ ਕਰ ਪਰਮ ਪ੍ਰਕਾਸਾ ॥
ਛਂ=ਕਨਕ ਕੋਟ ਬਿਚਿਤ੍ਰ ਮਨਿ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤ ਸੁਂਦਰਾਯਤਨਾ ਘਨਾ।
ਚੁਹਟ੍ਟ ਹਟ੍ਟ ਸੁਬਟ੍ਟ ਬੀਥੀਂ ਚਾਰੁ ਪੁਰ ਬਹੁ ਬਿਧਿ ਬਨਾ ॥
ਗਜ ਬਾਜਿ ਖਚ੍ਚਰ ਨਿਕਰ ਪਦਚਰ ਰਥ ਬਰੂਥਿਨ੍ਹ ਕੋ ਗਨੈ ॥
ਬਹੁਰੂਪ ਨਿਸਿਚਰ ਜੂਥ ਅਤਿਬਲ ਸੇਨ ਬਰਨਤ ਨਹਿਂ ਬਨੈ ॥ 1 ॥
ਬਨ ਬਾਗ ਉਪਬਨ ਬਾਟਿਕਾ ਸਰ ਕੂਪ ਬਾਪੀਂ ਸੋਹਹੀਂ।
ਨਰ ਨਾਗ ਸੁਰ ਗਂਧਰ੍ਬ ਕਨ੍ਯਾ ਰੂਪ ਮੁਨਿ ਮਨ ਮੋਹਹੀਮ੍ ॥
ਕਹੁਁ ਮਾਲ ਦੇਹ ਬਿਸਾਲ ਸੈਲ ਸਮਾਨ ਅਤਿਬਲ ਗਰ੍ਜਹੀਂ।
ਨਾਨਾ ਅਖਾਰੇਨ੍ਹ ਭਿਰਹਿਂ ਬਹੁ ਬਿਧਿ ਏਕ ਏਕਨ੍ਹ ਤਰ੍ਜਹੀਮ੍ ॥ 2 ॥
ਕਰਿ ਜਤਨ ਭਟ ਕੋਟਿਨ੍ਹ ਬਿਕਟ ਤਨ ਨਗਰ ਚਹੁਁ ਦਿਸਿ ਰਚ੍ਛਹੀਂ।
ਕਹੁਁ ਮਹਿਸ਼ ਮਾਨਸ਼ੁ ਧੇਨੁ ਖਰ ਅਜ ਖਲ ਨਿਸਾਚਰ ਭਚ੍ਛਹੀਮ੍ ॥
ਏਹਿ ਲਾਗਿ ਤੁਲਸੀਦਾਸ ਇਨ੍ਹ ਕੀ ਕਥਾ ਕਛੁ ਏਕ ਹੈ ਕਹੀ।
ਰਘੁਬੀਰ ਸਰ ਤੀਰਥ ਸਰੀਰਨ੍ਹਿ ਤ੍ਯਾਗਿ ਗਤਿ ਪੈਹਹਿਂ ਸਹੀ ॥ 3 ॥
ਦੋ. ਪੁਰ ਰਖਵਾਰੇ ਦੇਖਿ ਬਹੁ ਕਪਿ ਮਨ ਕੀਨ੍ਹ ਬਿਚਾਰ।
ਅਤਿ ਲਘੁ ਰੂਪ ਧਰੌਂ ਨਿਸਿ ਨਗਰ ਕਰੌਂ ਪਿਸਾਰ ॥ 3 ॥
ਮਸਕ ਸਮਾਨ ਰੂਪ ਕਪਿ ਧਰੀ। ਲਂਕਹਿ ਚਲੇਉ ਸੁਮਿਰਿ ਨਰਹਰੀ ॥
ਨਾਮ ਲਂਕਿਨੀ ਏਕ ਨਿਸਿਚਰੀ। ਸੋ ਕਹ ਚਲੇਸਿ ਮੋਹਿ ਨਿਂਦਰੀ ॥
ਜਾਨੇਹਿ ਨਹੀਂ ਮਰਮੁ ਸਠ ਮੋਰਾ। ਮੋਰ ਅਹਾਰ ਜਹਾਁ ਲਗਿ ਚੋਰਾ ॥
ਮੁਠਿਕਾ ਏਕ ਮਹਾ ਕਪਿ ਹਨੀ। ਰੁਧਿਰ ਬਮਤ ਧਰਨੀਂ ਢਨਮਨੀ ॥
ਪੁਨਿ ਸਂਭਾਰਿ ਉਠਿ ਸੋ ਲਂਕਾ। ਜੋਰਿ ਪਾਨਿ ਕਰ ਬਿਨਯ ਸਂਸਕਾ ॥
ਜਬ ਰਾਵਨਹਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਬਰ ਦੀਨ੍ਹਾ। ਚਲਤ ਬਿਰਂਚਿ ਕਹਾ ਮੋਹਿ ਚੀਨ੍ਹਾ ॥
ਬਿਕਲ ਹੋਸਿ ਤੈਂ ਕਪਿ ਕੇਂ ਮਾਰੇ। ਤਬ ਜਾਨੇਸੁ ਨਿਸਿਚਰ ਸਂਘਾਰੇ ॥
ਤਾਤ ਮੋਰ ਅਤਿ ਪੁਨ੍ਯ ਬਹੂਤਾ। ਦੇਖੇਉਁ ਨਯਨ ਰਾਮ ਕਰ ਦੂਤਾ ॥
ਦੋ. ਤਾਤ ਸ੍ਵਰ੍ਗ ਅਪਬਰ੍ਗ ਸੁਖ ਧਰਿਅ ਤੁਲਾ ਏਕ ਅਂਗ।
ਤੂਲ ਨ ਤਾਹਿ ਸਕਲ ਮਿਲਿ ਜੋ ਸੁਖ ਲਵ ਸਤਸਂਗ ॥ 4 ॥
ਪ੍ਰਬਿਸਿ ਨਗਰ ਕੀਜੇ ਸਬ ਕਾਜਾ। ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਰਾਖਿ ਕੌਸਲਪੁਰ ਰਾਜਾ ॥
ਗਰਲ ਸੁਧਾ ਰਿਪੁ ਕਰਹਿਂ ਮਿਤਾਈ। ਗੋਪਦ ਸਿਂਧੁ ਅਨਲ ਸਿਤਲਾਈ ॥
ਗਰੁਡ਼ ਸੁਮੇਰੁ ਰੇਨੂ ਸਮ ਤਾਹੀ। ਰਾਮ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਕਰਿ ਚਿਤਵਾ ਜਾਹੀ ॥
ਅਤਿ ਲਘੁ ਰੂਪ ਧਰੇਉ ਹਨੁਮਾਨਾ। ਪੈਠਾ ਨਗਰ ਸੁਮਿਰਿ ਭਗਵਾਨਾ ॥
ਮਂਦਿਰ ਮਂਦਿਰ ਪ੍ਰਤਿ ਕਰਿ ਸੋਧਾ। ਦੇਖੇ ਜਹਁ ਤਹਁ ਅਗਨਿਤ ਜੋਧਾ ॥
ਗਯੁ ਦਸਾਨਨ ਮਂਦਿਰ ਮਾਹੀਂ। ਅਤਿ ਬਿਚਿਤ੍ਰ ਕਹਿ ਜਾਤ ਸੋ ਨਾਹੀਮ੍ ॥
ਸਯਨ ਕਿਏ ਦੇਖਾ ਕਪਿ ਤੇਹੀ। ਮਂਦਿਰ ਮਹੁਁ ਨ ਦੀਖਿ ਬੈਦੇਹੀ ॥
ਭਵਨ ਏਕ ਪੁਨਿ ਦੀਖ ਸੁਹਾਵਾ। ਹਰਿ ਮਂਦਿਰ ਤਹਁ ਭਿਨ੍ਨ ਬਨਾਵਾ ॥
ਦੋ. ਰਾਮਾਯੁਧ ਅਂਕਿਤ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹ ਸੋਭਾ ਬਰਨਿ ਨ ਜਾਇ।
ਨਵ ਤੁਲਸਿਕਾ ਬ੍ਰੁਰੁਇਂਦ ਤਹਁ ਦੇਖਿ ਹਰਸ਼ਿ ਕਪਿਰਾਇ ॥ 5 ॥
ਲਂਕਾ ਨਿਸਿਚਰ ਨਿਕਰ ਨਿਵਾਸਾ। ਇਹਾਁ ਕਹਾਁ ਸਜ੍ਜਨ ਕਰ ਬਾਸਾ ॥
ਮਨ ਮਹੁਁ ਤਰਕ ਕਰੈ ਕਪਿ ਲਾਗਾ। ਤੇਹੀਂ ਸਮਯ ਬਿਭੀਸ਼ਨੁ ਜਾਗਾ ॥
ਰਾਮ ਰਾਮ ਤੇਹਿਂ ਸੁਮਿਰਨ ਕੀਨ੍ਹਾ। ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਹਰਸ਼ ਕਪਿ ਸਜ੍ਜਨ ਚੀਨ੍ਹਾ ॥
ਏਹਿ ਸਨ ਹਠਿ ਕਰਿਹੁਁ ਪਹਿਚਾਨੀ। ਸਾਧੁ ਤੇ ਹੋਇ ਨ ਕਾਰਜ ਹਾਨੀ ॥
ਬਿਪ੍ਰ ਰੁਪ ਧਰਿ ਬਚਨ ਸੁਨਾਏ। ਸੁਨਤ ਬਿਭੀਸ਼ਣ ਉਠਿ ਤਹਁ ਆਏ ॥
ਕਰਿ ਪ੍ਰਨਾਮ ਪੂਁਛੀ ਕੁਸਲਾਈ। ਬਿਪ੍ਰ ਕਹਹੁ ਨਿਜ ਕਥਾ ਬੁਝਾਈ ॥
ਕੀ ਤੁਮ੍ਹ ਹਰਿ ਦਾਸਨ੍ਹ ਮਹਁ ਕੋਈ। ਮੋਰੇਂ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯ ਪ੍ਰੀਤਿ ਅਤਿ ਹੋਈ ॥
ਕੀ ਤੁਮ੍ਹ ਰਾਮੁ ਦੀਨ ਅਨੁਰਾਗੀ। ਆਯਹੁ ਮੋਹਿ ਕਰਨ ਬਡ਼ਭਾਗੀ ॥
ਦੋ. ਤਬ ਹਨੁਮਂਤ ਕਹੀ ਸਬ ਰਾਮ ਕਥਾ ਨਿਜ ਨਾਮ।
ਸੁਨਤ ਜੁਗਲ ਤਨ ਪੁਲਕ ਮਨ ਮਗਨ ਸੁਮਿਰਿ ਗੁਨ ਗ੍ਰਾਮ ॥ 6 ॥
ਸੁਨਹੁ ਪਵਨਸੁਤ ਰਹਨਿ ਹਮਾਰੀ। ਜਿਮਿ ਦਸਨਨ੍ਹਿ ਮਹੁਁ ਜੀਭ ਬਿਚਾਰੀ ॥
ਤਾਤ ਕਬਹੁਁ ਮੋਹਿ ਜਾਨਿ ਅਨਾਥਾ। ਕਰਿਹਹਿਂ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਭਾਨੁਕੁਲ ਨਾਥਾ ॥
ਤਾਮਸ ਤਨੁ ਕਛੁ ਸਾਧਨ ਨਾਹੀਂ। ਪ੍ਰੀਤਿ ਨ ਪਦ ਸਰੋਜ ਮਨ ਮਾਹੀਮ੍ ॥
ਅਬ ਮੋਹਿ ਭਾ ਭਰੋਸ ਹਨੁਮਂਤਾ। ਬਿਨੁ ਹਰਿਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਮਿਲਹਿਂ ਨਹਿਂ ਸਂਤਾ ॥
ਜੌ ਰਘੁਬੀਰ ਅਨੁਗ੍ਰਹ ਕੀਨ੍ਹਾ। ਤੌ ਤੁਮ੍ਹ ਮੋਹਿ ਦਰਸੁ ਹਠਿ ਦੀਨ੍ਹਾ ॥
ਸੁਨਹੁ ਬਿਭੀਸ਼ਨ ਪ੍ਰਭੁ ਕੈ ਰੀਤੀ। ਕਰਹਿਂ ਸਦਾ ਸੇਵਕ ਪਰ ਪ੍ਰੀਤੀ ॥
ਕਹਹੁ ਕਵਨ ਮੈਂ ਪਰਮ ਕੁਲੀਨਾ। ਕਪਿ ਚਂਚਲ ਸਬਹੀਂ ਬਿਧਿ ਹੀਨਾ ॥
ਪ੍ਰਾਤ ਲੇਇ ਜੋ ਨਾਮ ਹਮਾਰਾ। ਤੇਹਿ ਦਿਨ ਤਾਹਿ ਨ ਮਿਲੈ ਅਹਾਰਾ ॥
ਦੋ. ਅਸ ਮੈਂ ਅਧਮ ਸਖਾ ਸੁਨੁ ਮੋਹੂ ਪਰ ਰਘੁਬੀਰ।
ਕੀਨ੍ਹੀ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਸੁਮਿਰਿ ਗੁਨ ਭਰੇ ਬਿਲੋਚਨ ਨੀਰ ॥ 7 ॥
ਜਾਨਤਹੂਁ ਅਸ ਸ੍ਵਾਮਿ ਬਿਸਾਰੀ। ਫਿਰਹਿਂ ਤੇ ਕਾਹੇ ਨ ਹੋਹਿਂ ਦੁਖਾਰੀ ॥
ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਕਹਤ ਰਾਮ ਗੁਨ ਗ੍ਰਾਮਾ। ਪਾਵਾ ਅਨਿਰ੍ਬਾਚ੍ਯ ਬਿਸ਼੍ਰਾਮਾ ॥
ਪੁਨਿ ਸਬ ਕਥਾ ਬਿਭੀਸ਼ਨ ਕਹੀ। ਜੇਹਿ ਬਿਧਿ ਜਨਕਸੁਤਾ ਤਹਁ ਰਹੀ ॥
ਤਬ ਹਨੁਮਂਤ ਕਹਾ ਸੁਨੁ ਭ੍ਰਾਤਾ। ਦੇਖੀ ਚਹੁਁ ਜਾਨਕੀ ਮਾਤਾ ॥
ਜੁਗੁਤਿ ਬਿਭੀਸ਼ਨ ਸਕਲ ਸੁਨਾਈ। ਚਲੇਉ ਪਵਨਸੁਤ ਬਿਦਾ ਕਰਾਈ ॥
ਕਰਿ ਸੋਇ ਰੂਪ ਗਯੁ ਪੁਨਿ ਤਹਵਾਁ। ਬਨ ਅਸੋਕ ਸੀਤਾ ਰਹ ਜਹਵਾਁ ॥
ਦੇਖਿ ਮਨਹਿ ਮਹੁਁ ਕੀਨ੍ਹ ਪ੍ਰਨਾਮਾ। ਬੈਠੇਹਿਂ ਬੀਤਿ ਜਾਤ ਨਿਸਿ ਜਾਮਾ ॥
ਕ੍ਰੁਰੁਇਸ ਤਨ ਸੀਸ ਜਟਾ ਏਕ ਬੇਨੀ। ਜਪਤਿ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਰਘੁਪਤਿ ਗੁਨ ਸ਼੍ਰੇਨੀ ॥
ਦੋ. ਨਿਜ ਪਦ ਨਯਨ ਦਿਏਁ ਮਨ ਰਾਮ ਪਦ ਕਮਲ ਲੀਨ।
ਪਰਮ ਦੁਖੀ ਭਾ ਪਵਨਸੁਤ ਦੇਖਿ ਜਾਨਕੀ ਦੀਨ ॥ 8 ॥
ਤਰੁ ਪਲ੍ਲਵ ਮਹੁਁ ਰਹਾ ਲੁਕਾਈ। ਕਰਿ ਬਿਚਾਰ ਕਰੌਂ ਕਾ ਭਾਈ ॥
ਤੇਹਿ ਅਵਸਰ ਰਾਵਨੁ ਤਹਁ ਆਵਾ। ਸਂਗ ਨਾਰਿ ਬਹੁ ਕਿਏਁ ਬਨਾਵਾ ॥
ਬਹੁ ਬਿਧਿ ਖਲ ਸੀਤਹਿ ਸਮੁਝਾਵਾ। ਸਾਮ ਦਾਨ ਭਯ ਭੇਦ ਦੇਖਾਵਾ ॥
ਕਹ ਰਾਵਨੁ ਸੁਨੁ ਸੁਮੁਖਿ ਸਯਾਨੀ। ਮਂਦੋਦਰੀ ਆਦਿ ਸਬ ਰਾਨੀ ॥
ਤਵ ਅਨੁਚਰੀਂ ਕਰੁਁ ਪਨ ਮੋਰਾ। ਏਕ ਬਾਰ ਬਿਲੋਕੁ ਮਮ ਓਰਾ ॥
ਤ੍ਰੁਰੁਇਨ ਧਰਿ ਓਟ ਕਹਤਿ ਬੈਦੇਹੀ। ਸੁਮਿਰਿ ਅਵਧਪਤਿ ਪਰਮ ਸਨੇਹੀ ॥
ਸੁਨੁ ਦਸਮੁਖ ਖਦ੍ਯੋਤ ਪ੍ਰਕਾਸਾ। ਕਬਹੁਁ ਕਿ ਨਲਿਨੀ ਕਰਿ ਬਿਕਾਸਾ ॥
ਅਸ ਮਨ ਸਮੁਝੁ ਕਹਤਿ ਜਾਨਕੀ। ਖਲ ਸੁਧਿ ਨਹਿਂ ਰਘੁਬੀਰ ਬਾਨ ਕੀ ॥
ਸਠ ਸੂਨੇ ਹਰਿ ਆਨੇਹਿ ਮੋਹਿ। ਅਧਮ ਨਿਲਜ੍ਜ ਲਾਜ ਨਹਿਂ ਤੋਹੀ ॥
ਦੋ. ਆਪੁਹਿ ਸੁਨਿ ਖਦ੍ਯੋਤ ਸਮ ਰਾਮਹਿ ਭਾਨੁ ਸਮਾਨ।
ਪਰੁਸ਼ ਬਚਨ ਸੁਨਿ ਕਾਢ਼ਇ ਅਸਿ ਬੋਲਾ ਅਤਿ ਖਿਸਿਆਨ ॥ 9 ॥
ਸੀਤਾ ਤੈਂ ਮਮ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤ ਅਪਮਾਨਾ। ਕਟਿਹੁਁ ਤਵ ਸਿਰ ਕਠਿਨ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਨਾ ॥
ਨਾਹਿਂ ਤ ਸਪਦਿ ਮਾਨੁ ਮਮ ਬਾਨੀ। ਸੁਮੁਖਿ ਹੋਤਿ ਨ ਤ ਜੀਵਨ ਹਾਨੀ ॥
ਸ੍ਯਾਮ ਸਰੋਜ ਦਾਮ ਸਮ ਸੁਂਦਰ। ਪ੍ਰਭੁ ਭੁਜ ਕਰਿ ਕਰ ਸਮ ਦਸਕਂਧਰ ॥
ਸੋ ਭੁਜ ਕਂਠ ਕਿ ਤਵ ਅਸਿ ਘੋਰਾ। ਸੁਨੁ ਸਠ ਅਸ ਪ੍ਰਵਾਨ ਪਨ ਮੋਰਾ ॥
ਚਂਦ੍ਰਹਾਸ ਹਰੁ ਮਮ ਪਰਿਤਾਪਂ। ਰਘੁਪਤਿ ਬਿਰਹ ਅਨਲ ਸਂਜਾਤਮ੍ ॥
ਸੀਤਲ ਨਿਸਿਤ ਬਹਸਿ ਬਰ ਧਾਰਾ। ਕਹ ਸੀਤਾ ਹਰੁ ਮਮ ਦੁਖ ਭਾਰਾ ॥
ਸੁਨਤ ਬਚਨ ਪੁਨਿ ਮਾਰਨ ਧਾਵਾ। ਮਯਤਨਯਾਁ ਕਹਿ ਨੀਤਿ ਬੁਝਾਵਾ ॥
ਕਹੇਸਿ ਸਕਲ ਨਿਸਿਚਰਿਨ੍ਹ ਬੋਲਾਈ। ਸੀਤਹਿ ਬਹੁ ਬਿਧਿ ਤ੍ਰਾਸਹੁ ਜਾਈ ॥
ਮਾਸ ਦਿਵਸ ਮਹੁਁ ਕਹਾ ਨ ਮਾਨਾ। ਤੌ ਮੈਂ ਮਾਰਬਿ ਕਾਢ਼ਇ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਨਾ ॥
ਦੋ. ਭਵਨ ਗਯੁ ਦਸਕਂਧਰ ਇਹਾਁ ਪਿਸਾਚਿਨਿ ਬ੍ਰੁਰੁਇਂਦ।
ਸੀਤਹਿ ਤ੍ਰਾਸ ਦੇਖਾਵਹਿ ਧਰਹਿਂ ਰੂਪ ਬਹੁ ਮਂਦ ॥ 10 ॥
ਤ੍ਰਿਜਟਾ ਨਾਮ ਰਾਚ੍ਛਸੀ ਏਕਾ। ਰਾਮ ਚਰਨ ਰਤਿ ਨਿਪੁਨ ਬਿਬੇਕਾ ॥
ਸਬਨ੍ਹੌ ਬੋਲਿ ਸੁਨਾਏਸਿ ਸਪਨਾ। ਸੀਤਹਿ ਸੇਇ ਕਰਹੁ ਹਿਤ ਅਪਨਾ ॥
ਸਪਨੇਂ ਬਾਨਰ ਲਂਕਾ ਜਾਰੀ। ਜਾਤੁਧਾਨ ਸੇਨਾ ਸਬ ਮਾਰੀ ॥
ਖਰ ਆਰੂਢ਼ ਨਗਨ ਦਸਸੀਸਾ। ਮੁਂਡਿਤ ਸਿਰ ਖਂਡਿਤ ਭੁਜ ਬੀਸਾ ॥
ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਸੋ ਦਚ੍ਛਿਨ ਦਿਸਿ ਜਾਈ। ਲਂਕਾ ਮਨਹੁਁ ਬਿਭੀਸ਼ਨ ਪਾਈ ॥
ਨਗਰ ਫਿਰੀ ਰਘੁਬੀਰ ਦੋਹਾਈ। ਤਬ ਪ੍ਰਭੁ ਸੀਤਾ ਬੋਲਿ ਪਠਾਈ ॥
ਯਹ ਸਪਨਾ ਮੇਂ ਕਹੁਁ ਪੁਕਾਰੀ। ਹੋਇਹਿ ਸਤ੍ਯ ਗੇਁ ਦਿਨ ਚਾਰੀ ॥
ਤਾਸੁ ਬਚਨ ਸੁਨਿ ਤੇ ਸਬ ਡਰੀਂ। ਜਨਕਸੁਤਾ ਕੇ ਚਰਨਨ੍ਹਿ ਪਰੀਮ੍ ॥
ਦੋ. ਜਹਁ ਤਹਁ ਗੀਂ ਸਕਲ ਤਬ ਸੀਤਾ ਕਰ ਮਨ ਸੋਚ।
ਮਾਸ ਦਿਵਸ ਬੀਤੇਂ ਮੋਹਿ ਮਾਰਿਹਿ ਨਿਸਿਚਰ ਪੋਚ ॥ 11 ॥
ਤ੍ਰਿਜਟਾ ਸਨ ਬੋਲੀ ਕਰ ਜੋਰੀ। ਮਾਤੁ ਬਿਪਤਿ ਸਂਗਿਨਿ ਤੈਂ ਮੋਰੀ ॥
ਤਜੌਂ ਦੇਹ ਕਰੁ ਬੇਗਿ ਉਪਾਈ। ਦੁਸਹੁ ਬਿਰਹੁ ਅਬ ਨਹਿਂ ਸਹਿ ਜਾਈ ॥
ਆਨਿ ਕਾਠ ਰਚੁ ਚਿਤਾ ਬਨਾਈ। ਮਾਤੁ ਅਨਲ ਪੁਨਿ ਦੇਹਿ ਲਗਾਈ ॥
ਸਤ੍ਯ ਕਰਹਿ ਮਮ ਪ੍ਰੀਤਿ ਸਯਾਨੀ। ਸੁਨੈ ਕੋ ਸ਼੍ਰਵਨ ਸੂਲ ਸਮ ਬਾਨੀ ॥
ਸੁਨਤ ਬਚਨ ਪਦ ਗਹਿ ਸਮੁਝਾਏਸਿ। ਪ੍ਰਭੁ ਪ੍ਰਤਾਪ ਬਲ ਸੁਜਸੁ ਸੁਨਾਏਸਿ ॥
ਨਿਸਿ ਨ ਅਨਲ ਮਿਲ ਸੁਨੁ ਸੁਕੁਮਾਰੀ। ਅਸ ਕਹਿ ਸੋ ਨਿਜ ਭਵਨ ਸਿਧਾਰੀ ॥
ਕਹ ਸੀਤਾ ਬਿਧਿ ਭਾ ਪ੍ਰਤਿਕੂਲਾ। ਮਿਲਹਿ ਨ ਪਾਵਕ ਮਿਟਿਹਿ ਨ ਸੂਲਾ ॥
ਦੇਖਿਅਤ ਪ੍ਰਗਟ ਗਗਨ ਅਂਗਾਰਾ। ਅਵਨਿ ਨ ਆਵਤ ਏਕੁ ਤਾਰਾ ॥
ਪਾਵਕਮਯ ਸਸਿ ਸ੍ਤ੍ਰਵਤ ਨ ਆਗੀ। ਮਾਨਹੁਁ ਮੋਹਿ ਜਾਨਿ ਹਤਭਾਗੀ ॥
ਸੁਨਹਿ ਬਿਨਯ ਮਮ ਬਿਟਪ ਅਸੋਕਾ। ਸਤ੍ਯ ਨਾਮ ਕਰੁ ਹਰੁ ਮਮ ਸੋਕਾ ॥
ਨੂਤਨ ਕਿਸਲਯ ਅਨਲ ਸਮਾਨਾ। ਦੇਹਿ ਅਗਿਨਿ ਜਨਿ ਕਰਹਿ ਨਿਦਾਨਾ ॥
ਦੇਖਿ ਪਰਮ ਬਿਰਹਾਕੁਲ ਸੀਤਾ। ਸੋ ਛਨ ਕਪਿਹਿ ਕਲਪ ਸਮ ਬੀਤਾ ॥
ਸੋ. ਕਪਿ ਕਰਿ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਬਿਚਾਰ ਦੀਨ੍ਹਿ ਮੁਦ੍ਰਿਕਾ ਡਾਰੀ ਤਬ।
ਜਨੁ ਅਸੋਕ ਅਂਗਾਰ ਦੀਨ੍ਹਿ ਹਰਸ਼ਿ ਉਠਿ ਕਰ ਗਹੇਉ ॥ 12 ॥
ਤਬ ਦੇਖੀ ਮੁਦ੍ਰਿਕਾ ਮਨੋਹਰ। ਰਾਮ ਨਾਮ ਅਂਕਿਤ ਅਤਿ ਸੁਂਦਰ ॥
ਚਕਿਤ ਚਿਤਵ ਮੁਦਰੀ ਪਹਿਚਾਨੀ। ਹਰਸ਼ ਬਿਸ਼ਾਦ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਅਕੁਲਾਨੀ ॥
ਜੀਤਿ ਕੋ ਸਕਿ ਅਜਯ ਰਘੁਰਾਈ। ਮਾਯਾ ਤੇਂ ਅਸਿ ਰਚਿ ਨਹਿਂ ਜਾਈ ॥
ਸੀਤਾ ਮਨ ਬਿਚਾਰ ਕਰ ਨਾਨਾ। ਮਧੁਰ ਬਚਨ ਬੋਲੇਉ ਹਨੁਮਾਨਾ ॥
ਰਾਮਚਂਦ੍ਰ ਗੁਨ ਬਰਨੈਂ ਲਾਗਾ। ਸੁਨਤਹਿਂ ਸੀਤਾ ਕਰ ਦੁਖ ਭਾਗਾ ॥
ਲਾਗੀਂ ਸੁਨੈਂ ਸ਼੍ਰਵਨ ਮਨ ਲਾਈ। ਆਦਿਹੁ ਤੇਂ ਸਬ ਕਥਾ ਸੁਨਾਈ ॥
ਸ਼੍ਰਵਨਾਮ੍ਰੁਰੁਇਤ ਜੇਹਿਂ ਕਥਾ ਸੁਹਾਈ। ਕਹਿ ਸੋ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਤਿ ਕਿਨ ਭਾਈ ॥
ਤਬ ਹਨੁਮਂਤ ਨਿਕਟ ਚਲਿ ਗਯੂ। ਫਿਰਿ ਬੈਂਠੀਂ ਮਨ ਬਿਸਮਯ ਭਯੂ ॥
ਰਾਮ ਦੂਤ ਮੈਂ ਮਾਤੁ ਜਾਨਕੀ। ਸਤ੍ਯ ਸਪਥ ਕਰੁਨਾਨਿਧਾਨ ਕੀ ॥
ਯਹ ਮੁਦ੍ਰਿਕਾ ਮਾਤੁ ਮੈਂ ਆਨੀ। ਦੀਨ੍ਹਿ ਰਾਮ ਤੁਮ੍ਹ ਕਹਁ ਸਹਿਦਾਨੀ ॥
ਨਰ ਬਾਨਰਹਿ ਸਂਗ ਕਹੁ ਕੈਸੇਂ। ਕਹਿ ਕਥਾ ਭਿ ਸਂਗਤਿ ਜੈਸੇਮ੍ ॥
ਦੋ. ਕਪਿ ਕੇ ਬਚਨ ਸਪ੍ਰੇਮ ਸੁਨਿ ਉਪਜਾ ਮਨ ਬਿਸ੍ਵਾਸ ॥
ਜਾਨਾ ਮਨ ਕ੍ਰਮ ਬਚਨ ਯਹ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਸਿਂਧੁ ਕਰ ਦਾਸ ॥ 13 ॥
ਹਰਿਜਨ ਜਾਨਿ ਪ੍ਰੀਤਿ ਅਤਿ ਗਾਢ਼ਈ। ਸਜਲ ਨਯਨ ਪੁਲਕਾਵਲਿ ਬਾਢ਼ਈ ॥
ਬੂਡ਼ਤ ਬਿਰਹ ਜਲਧਿ ਹਨੁਮਾਨਾ। ਭਯੁ ਤਾਤ ਮੋਂ ਕਹੁਁ ਜਲਜਾਨਾ ॥
ਅਬ ਕਹੁ ਕੁਸਲ ਜਾਉਁ ਬਲਿਹਾਰੀ। ਅਨੁਜ ਸਹਿਤ ਸੁਖ ਭਵਨ ਖਰਾਰੀ ॥
ਕੋਮਲਚਿਤ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਲ ਰਘੁਰਾਈ। ਕਪਿ ਕੇਹਿ ਹੇਤੁ ਧਰੀ ਨਿਠੁਰਾਈ ॥
ਸਹਜ ਬਾਨਿ ਸੇਵਕ ਸੁਖ ਦਾਯਕ। ਕਬਹੁਁਕ ਸੁਰਤਿ ਕਰਤ ਰਘੁਨਾਯਕ ॥
ਕਬਹੁਁ ਨਯਨ ਮਮ ਸੀਤਲ ਤਾਤਾ। ਹੋਇਹਹਿ ਨਿਰਖਿ ਸ੍ਯਾਮ ਮ੍ਰੁਰੁਇਦੁ ਗਾਤਾ ॥
ਬਚਨੁ ਨ ਆਵ ਨਯਨ ਭਰੇ ਬਾਰੀ। ਅਹਹ ਨਾਥ ਹੌਂ ਨਿਪਟ ਬਿਸਾਰੀ ॥
ਦੇਖਿ ਪਰਮ ਬਿਰਹਾਕੁਲ ਸੀਤਾ। ਬੋਲਾ ਕਪਿ ਮ੍ਰੁਰੁਇਦੁ ਬਚਨ ਬਿਨੀਤਾ ॥
ਮਾਤੁ ਕੁਸਲ ਪ੍ਰਭੁ ਅਨੁਜ ਸਮੇਤਾ। ਤਵ ਦੁਖ ਦੁਖੀ ਸੁਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਨਿਕੇਤਾ ॥
ਜਨਿ ਜਨਨੀ ਮਾਨਹੁ ਜਿਯਁ ਊਨਾ। ਤੁਮ੍ਹ ਤੇ ਪ੍ਰੇਮੁ ਰਾਮ ਕੇਂ ਦੂਨਾ ॥
ਦੋ. ਰਘੁਪਤਿ ਕਰ ਸਂਦੇਸੁ ਅਬ ਸੁਨੁ ਜਨਨੀ ਧਰਿ ਧੀਰ।
ਅਸ ਕਹਿ ਕਪਿ ਗਦ ਗਦ ਭਯੁ ਭਰੇ ਬਿਲੋਚਨ ਨੀਰ ॥ 14 ॥
ਕਹੇਉ ਰਾਮ ਬਿਯੋਗ ਤਵ ਸੀਤਾ। ਮੋ ਕਹੁਁ ਸਕਲ ਭੇ ਬਿਪਰੀਤਾ ॥
ਨਵ ਤਰੁ ਕਿਸਲਯ ਮਨਹੁਁ ਕ੍ਰੁਰੁਇਸਾਨੂ। ਕਾਲਨਿਸਾ ਸਮ ਨਿਸਿ ਸਸਿ ਭਾਨੂ ॥
ਕੁਬਲਯ ਬਿਪਿਨ ਕੁਂਤ ਬਨ ਸਰਿਸਾ। ਬਾਰਿਦ ਤਪਤ ਤੇਲ ਜਨੁ ਬਰਿਸਾ ॥
ਜੇ ਹਿਤ ਰਹੇ ਕਰਤ ਤੇਇ ਪੀਰਾ। ਉਰਗ ਸ੍ਵਾਸ ਸਮ ਤ੍ਰਿਬਿਧ ਸਮੀਰਾ ॥
ਕਹੇਹੂ ਤੇਂ ਕਛੁ ਦੁਖ ਘਟਿ ਹੋਈ। ਕਾਹਿ ਕਹੌਂ ਯਹ ਜਾਨ ਨ ਕੋਈ ॥
ਤਤ੍ਤ੍ਵ ਪ੍ਰੇਮ ਕਰ ਮਮ ਅਰੁ ਤੋਰਾ। ਜਾਨਤ ਪ੍ਰਿਯਾ ਏਕੁ ਮਨੁ ਮੋਰਾ ॥
ਸੋ ਮਨੁ ਸਦਾ ਰਹਤ ਤੋਹਿ ਪਾਹੀਂ। ਜਾਨੁ ਪ੍ਰੀਤਿ ਰਸੁ ਏਤੇਨਹਿ ਮਾਹੀਮ੍ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਸਂਦੇਸੁ ਸੁਨਤ ਬੈਦੇਹੀ। ਮਗਨ ਪ੍ਰੇਮ ਤਨ ਸੁਧਿ ਨਹਿਂ ਤੇਹੀ ॥
ਕਹ ਕਪਿ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਧੀਰ ਧਰੁ ਮਾਤਾ। ਸੁਮਿਰੁ ਰਾਮ ਸੇਵਕ ਸੁਖਦਾਤਾ ॥
ਉਰ ਆਨਹੁ ਰਘੁਪਤਿ ਪ੍ਰਭੁਤਾਈ। ਸੁਨਿ ਮਮ ਬਚਨ ਤਜਹੁ ਕਦਰਾਈ ॥
ਦੋ. ਨਿਸਿਚਰ ਨਿਕਰ ਪਤਂਗ ਸਮ ਰਘੁਪਤਿ ਬਾਨ ਕ੍ਰੁਰੁਇਸਾਨੁ।
ਜਨਨੀ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਧੀਰ ਧਰੁ ਜਰੇ ਨਿਸਾਚਰ ਜਾਨੁ ॥ 15 ॥
ਜੌਂ ਰਘੁਬੀਰ ਹੋਤਿ ਸੁਧਿ ਪਾਈ। ਕਰਤੇ ਨਹਿਂ ਬਿਲਂਬੁ ਰਘੁਰਾਈ ॥
ਰਾਮਬਾਨ ਰਬਿ ਉਏਁ ਜਾਨਕੀ। ਤਮ ਬਰੂਥ ਕਹਁ ਜਾਤੁਧਾਨ ਕੀ ॥
ਅਬਹਿਂ ਮਾਤੁ ਮੈਂ ਜਾਉਁ ਲਵਾਈ। ਪ੍ਰਭੁ ਆਯਸੁ ਨਹਿਂ ਰਾਮ ਦੋਹਾਈ ॥
ਕਛੁਕ ਦਿਵਸ ਜਨਨੀ ਧਰੁ ਧੀਰਾ। ਕਪਿਨ੍ਹ ਸਹਿਤ ਐਹਹਿਂ ਰਘੁਬੀਰਾ ॥
ਨਿਸਿਚਰ ਮਾਰਿ ਤੋਹਿ ਲੈ ਜੈਹਹਿਂ। ਤਿਹੁਁ ਪੁਰ ਨਾਰਦਾਦਿ ਜਸੁ ਗੈਹਹਿਮ੍ ॥
ਹੈਂ ਸੁਤ ਕਪਿ ਸਬ ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਸਮਾਨਾ। ਜਾਤੁਧਾਨ ਅਤਿ ਭਟ ਬਲਵਾਨਾ ॥
ਮੋਰੇਂ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯ ਪਰਮ ਸਂਦੇਹਾ। ਸੁਨਿ ਕਪਿ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਨ੍ਹ ਨਿਜ ਦੇਹਾ ॥
ਕਨਕ ਭੂਧਰਾਕਾਰ ਸਰੀਰਾ। ਸਮਰ ਭਯਂਕਰ ਅਤਿਬਲ ਬੀਰਾ ॥
ਸੀਤਾ ਮਨ ਭਰੋਸ ਤਬ ਭਯੂ। ਪੁਨਿ ਲਘੁ ਰੂਪ ਪਵਨਸੁਤ ਲਯੂ ॥
ਦੋ. ਸੁਨੁ ਮਾਤਾ ਸਾਖਾਮ੍ਰੁਰੁਇਗ ਨਹਿਂ ਬਲ ਬੁਦ੍ਧਿ ਬਿਸਾਲ।
ਪ੍ਰਭੁ ਪ੍ਰਤਾਪ ਤੇਂ ਗਰੁਡ਼ਹਿ ਖਾਇ ਪਰਮ ਲਘੁ ਬ੍ਯਾਲ ॥ 16 ॥
ਮਨ ਸਂਤੋਸ਼ ਸੁਨਤ ਕਪਿ ਬਾਨੀ। ਭਗਤਿ ਪ੍ਰਤਾਪ ਤੇਜ ਬਲ ਸਾਨੀ ॥
ਆਸਿਸ਼ ਦੀਨ੍ਹਿ ਰਾਮਪ੍ਰਿਯ ਜਾਨਾ। ਹੋਹੁ ਤਾਤ ਬਲ ਸੀਲ ਨਿਧਾਨਾ ॥
ਅਜਰ ਅਮਰ ਗੁਨਨਿਧਿ ਸੁਤ ਹੋਹੂ। ਕਰਹੁਁ ਬਹੁਤ ਰਘੁਨਾਯਕ ਛੋਹੂ ॥
ਕਰਹੁਁ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਪ੍ਰਭੁ ਅਸ ਸੁਨਿ ਕਾਨਾ। ਨਿਰ੍ਭਰ ਪ੍ਰੇਮ ਮਗਨ ਹਨੁਮਾਨਾ ॥
ਬਾਰ ਬਾਰ ਨਾਏਸਿ ਪਦ ਸੀਸਾ। ਬੋਲਾ ਬਚਨ ਜੋਰਿ ਕਰ ਕੀਸਾ ॥
ਅਬ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤਕ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਯ ਭਯੁਁ ਮੈਂ ਮਾਤਾ। ਆਸਿਸ਼ ਤਵ ਅਮੋਘ ਬਿਖ੍ਯਾਤਾ ॥
ਸੁਨਹੁ ਮਾਤੁ ਮੋਹਿ ਅਤਿਸਯ ਭੂਖਾ। ਲਾਗਿ ਦੇਖਿ ਸੁਂਦਰ ਫਲ ਰੂਖਾ ॥
ਸੁਨੁ ਸੁਤ ਕਰਹਿਂ ਬਿਪਿਨ ਰਖਵਾਰੀ। ਪਰਮ ਸੁਭਟ ਰਜਨੀਚਰ ਭਾਰੀ ॥
ਤਿਨ੍ਹ ਕਰ ਭਯ ਮਾਤਾ ਮੋਹਿ ਨਾਹੀਂ। ਜੌਂ ਤੁਮ੍ਹ ਸੁਖ ਮਾਨਹੁ ਮਨ ਮਾਹੀਮ੍ ॥
ਦੋ. ਦੇਖਿ ਬੁਦ੍ਧਿ ਬਲ ਨਿਪੁਨ ਕਪਿ ਕਹੇਉ ਜਾਨਕੀਂ ਜਾਹੁ।
ਰਘੁਪਤਿ ਚਰਨ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਧਰਿ ਤਾਤ ਮਧੁਰ ਫਲ ਖਾਹੁ ॥ 17 ॥
ਚਲੇਉ ਨਾਇ ਸਿਰੁ ਪੈਠੇਉ ਬਾਗਾ। ਫਲ ਖਾਏਸਿ ਤਰੁ ਤੋਰੈਂ ਲਾਗਾ ॥
ਰਹੇ ਤਹਾਁ ਬਹੁ ਭਟ ਰਖਵਾਰੇ। ਕਛੁ ਮਾਰੇਸਿ ਕਛੁ ਜਾਇ ਪੁਕਾਰੇ ॥
ਨਾਥ ਏਕ ਆਵਾ ਕਪਿ ਭਾਰੀ। ਤੇਹਿਂ ਅਸੋਕ ਬਾਟਿਕਾ ਉਜਾਰੀ ॥
ਖਾਏਸਿ ਫਲ ਅਰੁ ਬਿਟਪ ਉਪਾਰੇ। ਰਚ੍ਛਕ ਮਰ੍ਦਿ ਮਰ੍ਦਿ ਮਹਿ ਡਾਰੇ ॥
ਸੁਨਿ ਰਾਵਨ ਪਠੇ ਭਟ ਨਾਨਾ। ਤਿਨ੍ਹਹਿ ਦੇਖਿ ਗਰ੍ਜੇਉ ਹਨੁਮਾਨਾ ॥
ਸਬ ਰਜਨੀਚਰ ਕਪਿ ਸਂਘਾਰੇ। ਗੇ ਪੁਕਾਰਤ ਕਛੁ ਅਧਮਾਰੇ ॥
ਪੁਨਿ ਪਠਯੁ ਤੇਹਿਂ ਅਚ੍ਛਕੁਮਾਰਾ। ਚਲਾ ਸਂਗ ਲੈ ਸੁਭਟ ਅਪਾਰਾ ॥
ਆਵਤ ਦੇਖਿ ਬਿਟਪ ਗਹਿ ਤਰ੍ਜਾ। ਤਾਹਿ ਨਿਪਾਤਿ ਮਹਾਧੁਨਿ ਗਰ੍ਜਾ ॥
ਦੋ. ਕਛੁ ਮਾਰੇਸਿ ਕਛੁ ਮਰ੍ਦੇਸਿ ਕਛੁ ਮਿਲੇਸਿ ਧਰਿ ਧੂਰਿ।
ਕਛੁ ਪੁਨਿ ਜਾਇ ਪੁਕਾਰੇ ਪ੍ਰਭੁ ਮਰ੍ਕਟ ਬਲ ਭੂਰਿ ॥ 18 ॥
ਸੁਨਿ ਸੁਤ ਬਧ ਲਂਕੇਸ ਰਿਸਾਨਾ। ਪਠੇਸਿ ਮੇਘਨਾਦ ਬਲਵਾਨਾ ॥
ਮਾਰਸਿ ਜਨਿ ਸੁਤ ਬਾਂਧੇਸੁ ਤਾਹੀ। ਦੇਖਿਅ ਕਪਿਹਿ ਕਹਾਁ ਕਰ ਆਹੀ ॥
ਚਲਾ ਇਂਦ੍ਰਜਿਤ ਅਤੁਲਿਤ ਜੋਧਾ। ਬਂਧੁ ਨਿਧਨ ਸੁਨਿ ਉਪਜਾ ਕ੍ਰੋਧਾ ॥
ਕਪਿ ਦੇਖਾ ਦਾਰੁਨ ਭਟ ਆਵਾ। ਕਟਕਟਾਇ ਗਰ੍ਜਾ ਅਰੁ ਧਾਵਾ ॥
ਅਤਿ ਬਿਸਾਲ ਤਰੁ ਏਕ ਉਪਾਰਾ। ਬਿਰਥ ਕੀਨ੍ਹ ਲਂਕੇਸ ਕੁਮਾਰਾ ॥
ਰਹੇ ਮਹਾਭਟ ਤਾਕੇ ਸਂਗਾ। ਗਹਿ ਗਹਿ ਕਪਿ ਮਰ੍ਦਿ ਨਿਜ ਅਂਗਾ ॥
ਤਿਨ੍ਹਹਿ ਨਿਪਾਤਿ ਤਾਹਿ ਸਨ ਬਾਜਾ। ਭਿਰੇ ਜੁਗਲ ਮਾਨਹੁਁ ਗਜਰਾਜਾ।
ਮੁਠਿਕਾ ਮਾਰਿ ਚਢ਼ਆ ਤਰੁ ਜਾਈ। ਤਾਹਿ ਏਕ ਛਨ ਮੁਰੁਛਾ ਆਈ ॥
ਉਠਿ ਬਹੋਰਿ ਕੀਨ੍ਹਿਸਿ ਬਹੁ ਮਾਯਾ। ਜੀਤਿ ਨ ਜਾਇ ਪ੍ਰਭਂਜਨ ਜਾਯਾ ॥
ਦੋ. ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਅਸ੍ਤ੍ਰ ਤੇਹਿਂ ਸਾਁਧਾ ਕਪਿ ਮਨ ਕੀਨ੍ਹ ਬਿਚਾਰ।
ਜੌਂ ਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਸਰ ਮਾਨੁਁ ਮਹਿਮਾ ਮਿਟਿ ਅਪਾਰ ॥ 19 ॥
ਬ੍ਰਹ੍ਮਬਾਨ ਕਪਿ ਕਹੁਁ ਤੇਹਿ ਮਾਰਾ। ਪਰਤਿਹੁਁ ਬਾਰ ਕਟਕੁ ਸਂਘਾਰਾ ॥
ਤੇਹਿ ਦੇਖਾ ਕਪਿ ਮੁਰੁਛਿਤ ਭਯੂ। ਨਾਗਪਾਸ ਬਾਁਧੇਸਿ ਲੈ ਗਯੂ ॥
ਜਾਸੁ ਨਾਮ ਜਪਿ ਸੁਨਹੁ ਭਵਾਨੀ। ਭਵ ਬਂਧਨ ਕਾਟਹਿਂ ਨਰ ਗ੍ਯਾਨੀ ॥
ਤਾਸੁ ਦੂਤ ਕਿ ਬਂਧ ਤਰੁ ਆਵਾ। ਪ੍ਰਭੁ ਕਾਰਜ ਲਗਿ ਕਪਿਹਿਂ ਬਁਧਾਵਾ ॥
ਕਪਿ ਬਂਧਨ ਸੁਨਿ ਨਿਸਿਚਰ ਧਾਏ। ਕੌਤੁਕ ਲਾਗਿ ਸਭਾਁ ਸਬ ਆਏ ॥
ਦਸਮੁਖ ਸਭਾ ਦੀਖਿ ਕਪਿ ਜਾਈ। ਕਹਿ ਨ ਜਾਇ ਕਛੁ ਅਤਿ ਪ੍ਰਭੁਤਾਈ ॥
ਕਰ ਜੋਰੇਂ ਸੁਰ ਦਿਸਿਪ ਬਿਨੀਤਾ। ਭ੍ਰੁਰੁਇਕੁਟਿ ਬਿਲੋਕਤ ਸਕਲ ਸਭੀਤਾ ॥
ਦੇਖਿ ਪ੍ਰਤਾਪ ਨ ਕਪਿ ਮਨ ਸਂਕਾ। ਜਿਮਿ ਅਹਿਗਨ ਮਹੁਁ ਗਰੁਡ਼ ਅਸਂਕਾ ॥
ਦੋ. ਕਪਿਹਿ ਬਿਲੋਕਿ ਦਸਾਨਨ ਬਿਹਸਾ ਕਹਿ ਦੁਰ੍ਬਾਦ।
ਸੁਤ ਬਧ ਸੁਰਤਿ ਕੀਨ੍ਹਿ ਪੁਨਿ ਉਪਜਾ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਬਿਸ਼ਾਦ ॥ 20 ॥
ਕਹ ਲਂਕੇਸ ਕਵਨ ਤੈਂ ਕੀਸਾ। ਕੇਹਿਂ ਕੇ ਬਲ ਘਾਲੇਹਿ ਬਨ ਖੀਸਾ ॥
ਕੀ ਧੌਂ ਸ਼੍ਰਵਨ ਸੁਨੇਹਿ ਨਹਿਂ ਮੋਹੀ। ਦੇਖੁਁ ਅਤਿ ਅਸਂਕ ਸਠ ਤੋਹੀ ॥
ਮਾਰੇ ਨਿਸਿਚਰ ਕੇਹਿਂ ਅਪਰਾਧਾ। ਕਹੁ ਸਠ ਤੋਹਿ ਨ ਪ੍ਰਾਨ ਕਿ ਬਾਧਾ ॥
ਸੁਨ ਰਾਵਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਂਡ ਨਿਕਾਯਾ। ਪਾਇ ਜਾਸੁ ਬਲ ਬਿਰਚਿਤ ਮਾਯਾ ॥
ਜਾਕੇਂ ਬਲ ਬਿਰਂਚਿ ਹਰਿ ਈਸਾ। ਪਾਲਤ ਸ੍ਰੁਰੁਇਜਤ ਹਰਤ ਦਸਸੀਸਾ।
ਜਾ ਬਲ ਸੀਸ ਧਰਤ ਸਹਸਾਨਨ। ਅਂਡਕੋਸ ਸਮੇਤ ਗਿਰਿ ਕਾਨਨ ॥
ਧਰਿ ਜੋ ਬਿਬਿਧ ਦੇਹ ਸੁਰਤ੍ਰਾਤਾ। ਤੁਮ੍ਹ ਤੇ ਸਠਨ੍ਹ ਸਿਖਾਵਨੁ ਦਾਤਾ।
ਹਰ ਕੋਦਂਡ ਕਠਿਨ ਜੇਹਿ ਭਂਜਾ। ਤੇਹਿ ਸਮੇਤ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਦਲ ਮਦ ਗਂਜਾ ॥
ਖਰ ਦੂਸ਼ਨ ਤ੍ਰਿਸਿਰਾ ਅਰੁ ਬਾਲੀ। ਬਧੇ ਸਕਲ ਅਤੁਲਿਤ ਬਲਸਾਲੀ ॥
ਦੋ. ਜਾਕੇ ਬਲ ਲਵਲੇਸ ਤੇਂ ਜਿਤੇਹੁ ਚਰਾਚਰ ਝਾਰਿ।
ਤਾਸੁ ਦੂਤ ਮੈਂ ਜਾ ਕਰਿ ਹਰਿ ਆਨੇਹੁ ਪ੍ਰਿਯ ਨਾਰਿ ॥ 21 ॥
ਜਾਨੁਁ ਮੈਂ ਤੁਮ੍ਹਾਰਿ ਪ੍ਰਭੁਤਾਈ। ਸਹਸਬਾਹੁ ਸਨ ਪਰੀ ਲਰਾਈ ॥
ਸਮਰ ਬਾਲਿ ਸਨ ਕਰਿ ਜਸੁ ਪਾਵਾ। ਸੁਨਿ ਕਪਿ ਬਚਨ ਬਿਹਸਿ ਬਿਹਰਾਵਾ ॥
ਖਾਯੁਁ ਫਲ ਪ੍ਰਭੁ ਲਾਗੀ ਭੂਁਖਾ। ਕਪਿ ਸੁਭਾਵ ਤੇਂ ਤੋਰੇਉਁ ਰੂਖਾ ॥
ਸਬ ਕੇਂ ਦੇਹ ਪਰਮ ਪ੍ਰਿਯ ਸ੍ਵਾਮੀ। ਮਾਰਹਿਂ ਮੋਹਿ ਕੁਮਾਰਗ ਗਾਮੀ ॥
ਜਿਨ੍ਹ ਮੋਹਿ ਮਾਰਾ ਤੇ ਮੈਂ ਮਾਰੇ। ਤੇਹਿ ਪਰ ਬਾਁਧੇਉ ਤਨਯਁ ਤੁਮ੍ਹਾਰੇ ॥
ਮੋਹਿ ਨ ਕਛੁ ਬਾਁਧੇ ਕਿ ਲਾਜਾ। ਕੀਨ੍ਹ ਚਹੁਁ ਨਿਜ ਪ੍ਰਭੁ ਕਰ ਕਾਜਾ ॥
ਬਿਨਤੀ ਕਰੁਁ ਜੋਰਿ ਕਰ ਰਾਵਨ। ਸੁਨਹੁ ਮਾਨ ਤਜਿ ਮੋਰ ਸਿਖਾਵਨ ॥
ਦੇਖਹੁ ਤੁਮ੍ਹ ਨਿਜ ਕੁਲਹਿ ਬਿਚਾਰੀ। ਭ੍ਰਮ ਤਜਿ ਭਜਹੁ ਭਗਤ ਭਯ ਹਾਰੀ ॥
ਜਾਕੇਂ ਡਰ ਅਤਿ ਕਾਲ ਡੇਰਾਈ। ਜੋ ਸੁਰ ਅਸੁਰ ਚਰਾਚਰ ਖਾਈ ॥
ਤਾਸੋਂ ਬਯਰੁ ਕਬਹੁਁ ਨਹਿਂ ਕੀਜੈ। ਮੋਰੇ ਕਹੇਂ ਜਾਨਕੀ ਦੀਜੈ ॥
ਦੋ. ਪ੍ਰਨਤਪਾਲ ਰਘੁਨਾਯਕ ਕਰੁਨਾ ਸਿਂਧੁ ਖਰਾਰਿ।
ਗੇਁ ਸਰਨ ਪ੍ਰਭੁ ਰਾਖਿਹੈਂ ਤਵ ਅਪਰਾਧ ਬਿਸਾਰਿ ॥ 22 ॥
ਰਾਮ ਚਰਨ ਪਂਕਜ ਉਰ ਧਰਹੂ। ਲਂਕਾ ਅਚਲ ਰਾਜ ਤੁਮ੍ਹ ਕਰਹੂ ॥
ਰਿਸ਼ਿ ਪੁਲਿਸ੍ਤ ਜਸੁ ਬਿਮਲ ਮਂਯਕਾ। ਤੇਹਿ ਸਸਿ ਮਹੁਁ ਜਨਿ ਹੋਹੁ ਕਲਂਕਾ ॥
ਰਾਮ ਨਾਮ ਬਿਨੁ ਗਿਰਾ ਨ ਸੋਹਾ। ਦੇਖੁ ਬਿਚਾਰਿ ਤ੍ਯਾਗਿ ਮਦ ਮੋਹਾ ॥
ਬਸਨ ਹੀਨ ਨਹਿਂ ਸੋਹ ਸੁਰਾਰੀ। ਸਬ ਭੂਸ਼ਣ ਭੂਸ਼ਿਤ ਬਰ ਨਾਰੀ ॥
ਰਾਮ ਬਿਮੁਖ ਸਂਪਤਿ ਪ੍ਰਭੁਤਾਈ। ਜਾਇ ਰਹੀ ਪਾਈ ਬਿਨੁ ਪਾਈ ॥
ਸਜਲ ਮੂਲ ਜਿਨ੍ਹ ਸਰਿਤਨ੍ਹ ਨਾਹੀਂ। ਬਰਸ਼ਿ ਗੇ ਪੁਨਿ ਤਬਹਿਂ ਸੁਖਾਹੀਮ੍ ॥
ਸੁਨੁ ਦਸਕਂਠ ਕਹੁਁ ਪਨ ਰੋਪੀ। ਬਿਮੁਖ ਰਾਮ ਤ੍ਰਾਤਾ ਨਹਿਂ ਕੋਪੀ ॥
ਸਂਕਰ ਸਹਸ ਬਿਸ਼੍ਨੁ ਅਜ ਤੋਹੀ। ਸਕਹਿਂ ਨ ਰਾਖਿ ਰਾਮ ਕਰ ਦ੍ਰੋਹੀ ॥
ਦੋ. ਮੋਹਮੂਲ ਬਹੁ ਸੂਲ ਪ੍ਰਦ ਤ੍ਯਾਗਹੁ ਤਮ ਅਭਿਮਾਨ।
ਭਜਹੁ ਰਾਮ ਰਘੁਨਾਯਕ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਸਿਂਧੁ ਭਗਵਾਨ ॥ 23 ॥
ਜਦਪਿ ਕਹਿ ਕਪਿ ਅਤਿ ਹਿਤ ਬਾਨੀ। ਭਗਤਿ ਬਿਬੇਕ ਬਿਰਤਿ ਨਯ ਸਾਨੀ ॥
ਬੋਲਾ ਬਿਹਸਿ ਮਹਾ ਅਭਿਮਾਨੀ। ਮਿਲਾ ਹਮਹਿ ਕਪਿ ਗੁਰ ਬਡ਼ ਗ੍ਯਾਨੀ ॥
ਮ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਯੁ ਨਿਕਟ ਆਈ ਖਲ ਤੋਹੀ। ਲਾਗੇਸਿ ਅਧਮ ਸਿਖਾਵਨ ਮੋਹੀ ॥
ਉਲਟਾ ਹੋਇਹਿ ਕਹ ਹਨੁਮਾਨਾ। ਮਤਿਭ੍ਰਮ ਤੋਰ ਪ੍ਰਗਟ ਮੈਂ ਜਾਨਾ ॥
ਸੁਨਿ ਕਪਿ ਬਚਨ ਬਹੁਤ ਖਿਸਿਆਨਾ। ਬੇਗਿ ਨ ਹਰਹੁਁ ਮੂਢ਼ ਕਰ ਪ੍ਰਾਨਾ ॥
ਸੁਨਤ ਨਿਸਾਚਰ ਮਾਰਨ ਧਾਏ। ਸਚਿਵਨ੍ਹ ਸਹਿਤ ਬਿਭੀਸ਼ਨੁ ਆਏ।
ਨਾਇ ਸੀਸ ਕਰਿ ਬਿਨਯ ਬਹੂਤਾ। ਨੀਤਿ ਬਿਰੋਧ ਨ ਮਾਰਿਅ ਦੂਤਾ ॥
ਆਨ ਦਂਡ ਕਛੁ ਕਰਿਅ ਗੋਸਾਁਈ। ਸਬਹੀਂ ਕਹਾ ਮਂਤ੍ਰ ਭਲ ਭਾਈ ॥
ਸੁਨਤ ਬਿਹਸਿ ਬੋਲਾ ਦਸਕਂਧਰ। ਅਂਗ ਭਂਗ ਕਰਿ ਪਠਿਅ ਬਂਦਰ ॥
ਦੋ. ਕਪਿ ਕੇਂ ਮਮਤਾ ਪੂਁਛ ਪਰ ਸਬਹਿ ਕਹੁਁ ਸਮੁਝਾਇ।
ਤੇਲ ਬੋਰਿ ਪਟ ਬਾਁਧਿ ਪੁਨਿ ਪਾਵਕ ਦੇਹੁ ਲਗਾਇ ॥ 24 ॥
ਪੂਁਛਹੀਨ ਬਾਨਰ ਤਹਁ ਜਾਇਹਿ। ਤਬ ਸਠ ਨਿਜ ਨਾਥਹਿ ਲਿ ਆਇਹਿ ॥
ਜਿਨ੍ਹ ਕੈ ਕੀਨ੍ਹਸਿ ਬਹੁਤ ਬਡ਼ਆਈ। ਦੇਖੇਉਁûਮੈਂ ਤਿਨ੍ਹ ਕੈ ਪ੍ਰਭੁਤਾਈ ॥
ਬਚਨ ਸੁਨਤ ਕਪਿ ਮਨ ਮੁਸੁਕਾਨਾ। ਭਿ ਸਹਾਯ ਸਾਰਦ ਮੈਂ ਜਾਨਾ ॥
ਜਾਤੁਧਾਨ ਸੁਨਿ ਰਾਵਨ ਬਚਨਾ। ਲਾਗੇ ਰਚੈਂ ਮੂਢ਼ ਸੋਇ ਰਚਨਾ ॥
ਰਹਾ ਨ ਨਗਰ ਬਸਨ ਘ੍ਰੁਰੁਇਤ ਤੇਲਾ। ਬਾਢ਼ਈ ਪੂਁਛ ਕੀਨ੍ਹ ਕਪਿ ਖੇਲਾ ॥
ਕੌਤੁਕ ਕਹਁ ਆਏ ਪੁਰਬਾਸੀ। ਮਾਰਹਿਂ ਚਰਨ ਕਰਹਿਂ ਬਹੁ ਹਾਁਸੀ ॥
ਬਾਜਹਿਂ ਢੋਲ ਦੇਹਿਂ ਸਬ ਤਾਰੀ। ਨਗਰ ਫੇਰਿ ਪੁਨਿ ਪੂਁਛ ਪ੍ਰਜਾਰੀ ॥
ਪਾਵਕ ਜਰਤ ਦੇਖਿ ਹਨੁਮਂਤਾ। ਭਯੁ ਪਰਮ ਲਘੁ ਰੁਪ ਤੁਰਂਤਾ ॥
ਨਿਬੁਕਿ ਚਢ਼ਏਉ ਕਪਿ ਕਨਕ ਅਟਾਰੀਂ। ਭੀ ਸਭੀਤ ਨਿਸਾਚਰ ਨਾਰੀਮ੍ ॥
ਦੋ. ਹਰਿ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਤੇਹਿ ਅਵਸਰ ਚਲੇ ਮਰੁਤ ਉਨਚਾਸ।
ਅਟ੍ਟਹਾਸ ਕਰਿ ਗਰ੍ਜ਼ਆ ਕਪਿ ਬਢ਼ਇ ਲਾਗ ਅਕਾਸ ॥ 25 ॥
ਦੇਹ ਬਿਸਾਲ ਪਰਮ ਹਰੁਆਈ। ਮਂਦਿਰ ਤੇਂ ਮਂਦਿਰ ਚਢ਼ ਧਾਈ ॥
ਜਰਿ ਨਗਰ ਭਾ ਲੋਗ ਬਿਹਾਲਾ। ਝਪਟ ਲਪਟ ਬਹੁ ਕੋਟਿ ਕਰਾਲਾ ॥
ਤਾਤ ਮਾਤੁ ਹਾ ਸੁਨਿਅ ਪੁਕਾਰਾ। ਏਹਿ ਅਵਸਰ ਕੋ ਹਮਹਿ ਉਬਾਰਾ ॥
ਹਮ ਜੋ ਕਹਾ ਯਹ ਕਪਿ ਨਹਿਂ ਹੋਈ। ਬਾਨਰ ਰੂਪ ਧਰੇਂ ਸੁਰ ਕੋਈ ॥
ਸਾਧੁ ਅਵਗ੍ਯਾ ਕਰ ਫਲੁ ਐਸਾ। ਜਰਿ ਨਗਰ ਅਨਾਥ ਕਰ ਜੈਸਾ ॥
ਜਾਰਾ ਨਗਰੁ ਨਿਮਿਸ਼ ਏਕ ਮਾਹੀਂ। ਏਕ ਬਿਭੀਸ਼ਨ ਕਰ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹ ਨਾਹੀਮ੍ ॥
ਤਾ ਕਰ ਦੂਤ ਅਨਲ ਜੇਹਿਂ ਸਿਰਿਜਾ। ਜਰਾ ਨ ਸੋ ਤੇਹਿ ਕਾਰਨ ਗਿਰਿਜਾ ॥
ਉਲਟਿ ਪਲਟਿ ਲਂਕਾ ਸਬ ਜਾਰੀ। ਕੂਦਿ ਪਰਾ ਪੁਨਿ ਸਿਂਧੁ ਮਝਾਰੀ ॥
ਦੋ. ਪੂਁਛ ਬੁਝਾਇ ਖੋਇ ਸ਼੍ਰਮ ਧਰਿ ਲਘੁ ਰੂਪ ਬਹੋਰਿ।
ਜਨਕਸੁਤਾ ਕੇ ਆਗੇਂ ਠਾਢ਼ ਭਯੁ ਕਰ ਜੋਰਿ ॥ 26 ॥
ਮਾਤੁ ਮੋਹਿ ਦੀਜੇ ਕਛੁ ਚੀਨ੍ਹਾ। ਜੈਸੇਂ ਰਘੁਨਾਯਕ ਮੋਹਿ ਦੀਨ੍ਹਾ ॥
ਚੂਡ਼ਆਮਨਿ ਉਤਾਰਿ ਤਬ ਦਯੂ। ਹਰਸ਼ ਸਮੇਤ ਪਵਨਸੁਤ ਲਯੂ ॥
ਕਹੇਹੁ ਤਾਤ ਅਸ ਮੋਰ ਪ੍ਰਨਾਮਾ। ਸਬ ਪ੍ਰਕਾਰ ਪ੍ਰਭੁ ਪੂਰਨਕਾਮਾ ॥
ਦੀਨ ਦਯਾਲ ਬਿਰਿਦੁ ਸਂਭਾਰੀ। ਹਰਹੁ ਨਾਥ ਮਮ ਸਂਕਟ ਭਾਰੀ ॥
ਤਾਤ ਸਕ੍ਰਸੁਤ ਕਥਾ ਸੁਨਾਏਹੁ। ਬਾਨ ਪ੍ਰਤਾਪ ਪ੍ਰਭੁਹਿ ਸਮੁਝਾਏਹੁ ॥
ਮਾਸ ਦਿਵਸ ਮਹੁਁ ਨਾਥੁ ਨ ਆਵਾ। ਤੌ ਪੁਨਿ ਮੋਹਿ ਜਿਅਤ ਨਹਿਂ ਪਾਵਾ ॥
ਕਹੁ ਕਪਿ ਕੇਹਿ ਬਿਧਿ ਰਾਖੌਂ ਪ੍ਰਾਨਾ। ਤੁਮ੍ਹਹੂ ਤਾਤ ਕਹਤ ਅਬ ਜਾਨਾ ॥
ਤੋਹਿ ਦੇਖਿ ਸੀਤਲਿ ਭਿ ਛਾਤੀ। ਪੁਨਿ ਮੋ ਕਹੁਁ ਸੋਇ ਦਿਨੁ ਸੋ ਰਾਤੀ ॥
ਦੋ. ਜਨਕਸੁਤਹਿ ਸਮੁਝਾਇ ਕਰਿ ਬਹੁ ਬਿਧਿ ਧੀਰਜੁ ਦੀਨ੍ਹ।
ਚਰਨ ਕਮਲ ਸਿਰੁ ਨਾਇ ਕਪਿ ਗਵਨੁ ਰਾਮ ਪਹਿਂ ਕੀਨ੍ਹ ॥ 27 ॥
ਚਲਤ ਮਹਾਧੁਨਿ ਗਰ੍ਜੇਸਿ ਭਾਰੀ। ਗਰ੍ਭ ਸ੍ਤ੍ਰਵਹਿਂ ਸੁਨਿ ਨਿਸਿਚਰ ਨਾਰੀ ॥
ਨਾਘਿ ਸਿਂਧੁ ਏਹਿ ਪਾਰਹਿ ਆਵਾ। ਸਬਦ ਕਿਲਕਿਲਾ ਕਪਿਨ੍ਹ ਸੁਨਾਵਾ ॥
ਹਰਸ਼ੇ ਸਬ ਬਿਲੋਕਿ ਹਨੁਮਾਨਾ। ਨੂਤਨ ਜਨ੍ਮ ਕਪਿਨ੍ਹ ਤਬ ਜਾਨਾ ॥
ਮੁਖ ਪ੍ਰਸਨ੍ਨ ਤਨ ਤੇਜ ਬਿਰਾਜਾ। ਕੀਨ੍ਹੇਸਿ ਰਾਮਚਂਦ੍ਰ ਕਰ ਕਾਜਾ ॥
ਮਿਲੇ ਸਕਲ ਅਤਿ ਭੇ ਸੁਖਾਰੀ। ਤਲਫਤ ਮੀਨ ਪਾਵ ਜਿਮਿ ਬਾਰੀ ॥
ਚਲੇ ਹਰਸ਼ਿ ਰਘੁਨਾਯਕ ਪਾਸਾ। ਪੂਁਛਤ ਕਹਤ ਨਵਲ ਇਤਿਹਾਸਾ ॥
ਤਬ ਮਧੁਬਨ ਭੀਤਰ ਸਬ ਆਏ। ਅਂਗਦ ਸਂਮਤ ਮਧੁ ਫਲ ਖਾਏ ॥
ਰਖਵਾਰੇ ਜਬ ਬਰਜਨ ਲਾਗੇ। ਮੁਸ਼੍ਟਿ ਪ੍ਰਹਾਰ ਹਨਤ ਸਬ ਭਾਗੇ ॥
ਦੋ. ਜਾਇ ਪੁਕਾਰੇ ਤੇ ਸਬ ਬਨ ਉਜਾਰ ਜੁਬਰਾਜ।
ਸੁਨਿ ਸੁਗ੍ਰੀਵ ਹਰਸ਼ ਕਪਿ ਕਰਿ ਆਏ ਪ੍ਰਭੁ ਕਾਜ ॥ 28 ॥
ਜੌਂ ਨ ਹੋਤਿ ਸੀਤਾ ਸੁਧਿ ਪਾਈ। ਮਧੁਬਨ ਕੇ ਫਲ ਸਕਹਿਂ ਕਿ ਖਾਈ ॥
ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਮਨ ਬਿਚਾਰ ਕਰ ਰਾਜਾ। ਆਇ ਗੇ ਕਪਿ ਸਹਿਤ ਸਮਾਜਾ ॥
ਆਇ ਸਬਨ੍ਹਿ ਨਾਵਾ ਪਦ ਸੀਸਾ। ਮਿਲੇਉ ਸਬਨ੍ਹਿ ਅਤਿ ਪ੍ਰੇਮ ਕਪੀਸਾ ॥
ਪੂਁਛੀ ਕੁਸਲ ਕੁਸਲ ਪਦ ਦੇਖੀ। ਰਾਮ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਁ ਭਾ ਕਾਜੁ ਬਿਸੇਸ਼ੀ ॥
ਨਾਥ ਕਾਜੁ ਕੀਨ੍ਹੇਉ ਹਨੁਮਾਨਾ। ਰਾਖੇ ਸਕਲ ਕਪਿਨ੍ਹ ਕੇ ਪ੍ਰਾਨਾ ॥
ਸੁਨਿ ਸੁਗ੍ਰੀਵ ਬਹੁਰਿ ਤੇਹਿ ਮਿਲੇਊ। ਕਪਿਨ੍ਹ ਸਹਿਤ ਰਘੁਪਤਿ ਪਹਿਂ ਚਲੇਊ।
ਰਾਮ ਕਪਿਨ੍ਹ ਜਬ ਆਵਤ ਦੇਖਾ। ਕਿਏਁ ਕਾਜੁ ਮਨ ਹਰਸ਼ ਬਿਸੇਸ਼ਾ ॥
ਫਟਿਕ ਸਿਲਾ ਬੈਠੇ ਦ੍ਵੌ ਭਾਈ। ਪਰੇ ਸਕਲ ਕਪਿ ਚਰਨਨ੍ਹਿ ਜਾਈ ॥
ਦੋ. ਪ੍ਰੀਤਿ ਸਹਿਤ ਸਬ ਭੇਟੇ ਰਘੁਪਤਿ ਕਰੁਨਾ ਪੁਂਜ।
ਪੂਁਛੀ ਕੁਸਲ ਨਾਥ ਅਬ ਕੁਸਲ ਦੇਖਿ ਪਦ ਕਂਜ ॥ 29 ॥
ਜਾਮਵਂਤ ਕਹ ਸੁਨੁ ਰਘੁਰਾਯਾ। ਜਾ ਪਰ ਨਾਥ ਕਰਹੁ ਤੁਮ੍ਹ ਦਾਯਾ ॥
ਤਾਹਿ ਸਦਾ ਸੁਭ ਕੁਸਲ ਨਿਰਂਤਰ। ਸੁਰ ਨਰ ਮੁਨਿ ਪ੍ਰਸਨ੍ਨ ਤਾ ਊਪਰ ॥
ਸੋਇ ਬਿਜੀ ਬਿਨੀ ਗੁਨ ਸਾਗਰ। ਤਾਸੁ ਸੁਜਸੁ ਤ੍ਰੇਲੋਕ ਉਜਾਗਰ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਕੀਂ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਭਯੁ ਸਬੁ ਕਾਜੂ। ਜਨ੍ਮ ਹਮਾਰ ਸੁਫਲ ਭਾ ਆਜੂ ॥
ਨਾਥ ਪਵਨਸੁਤ ਕੀਨ੍ਹਿ ਜੋ ਕਰਨੀ। ਸਹਸਹੁਁ ਮੁਖ ਨ ਜਾਇ ਸੋ ਬਰਨੀ ॥
ਪਵਨਤਨਯ ਕੇ ਚਰਿਤ ਸੁਹਾਏ। ਜਾਮਵਂਤ ਰਘੁਪਤਿਹਿ ਸੁਨਾਏ ॥
ਸੁਨਤ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਨਿਧਿ ਮਨ ਅਤਿ ਭਾਏ। ਪੁਨਿ ਹਨੁਮਾਨ ਹਰਸ਼ਿ ਹਿਯਁ ਲਾਏ ॥
ਕਹਹੁ ਤਾਤ ਕੇਹਿ ਭਾਁਤਿ ਜਾਨਕੀ। ਰਹਤਿ ਕਰਤਿ ਰਚ੍ਛਾ ਸ੍ਵਪ੍ਰਾਨ ਕੀ ॥
ਦੋ. ਨਾਮ ਪਾਹਰੁ ਦਿਵਸ ਨਿਸਿ ਧ੍ਯਾਨ ਤੁਮ੍ਹਾਰ ਕਪਾਟ।
ਲੋਚਨ ਨਿਜ ਪਦ ਜਂਤ੍ਰਿਤ ਜਾਹਿਂ ਪ੍ਰਾਨ ਕੇਹਿਂ ਬਾਟ ॥ 30 ॥
ਚਲਤ ਮੋਹਿ ਚੂਡ਼ਆਮਨਿ ਦੀਨ੍ਹੀ। ਰਘੁਪਤਿ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਲਾਇ ਸੋਇ ਲੀਨ੍ਹੀ ॥
ਨਾਥ ਜੁਗਲ ਲੋਚਨ ਭਰਿ ਬਾਰੀ। ਬਚਨ ਕਹੇ ਕਛੁ ਜਨਕਕੁਮਾਰੀ ॥
ਅਨੁਜ ਸਮੇਤ ਗਹੇਹੁ ਪ੍ਰਭੁ ਚਰਨਾ। ਦੀਨ ਬਂਧੁ ਪ੍ਰਨਤਾਰਤਿ ਹਰਨਾ ॥
ਮਨ ਕ੍ਰਮ ਬਚਨ ਚਰਨ ਅਨੁਰਾਗੀ। ਕੇਹਿ ਅਪਰਾਧ ਨਾਥ ਹੌਂ ਤ੍ਯਾਗੀ ॥
ਅਵਗੁਨ ਏਕ ਮੋਰ ਮੈਂ ਮਾਨਾ। ਬਿਛੁਰਤ ਪ੍ਰਾਨ ਨ ਕੀਨ੍ਹ ਪਯਾਨਾ ॥
ਨਾਥ ਸੋ ਨਯਨਨ੍ਹਿ ਕੋ ਅਪਰਾਧਾ। ਨਿਸਰਤ ਪ੍ਰਾਨ ਕਰਿਹਿਂ ਹਠਿ ਬਾਧਾ ॥
ਬਿਰਹ ਅਗਿਨਿ ਤਨੁ ਤੂਲ ਸਮੀਰਾ। ਸ੍ਵਾਸ ਜਰਿ ਛਨ ਮਾਹਿਂ ਸਰੀਰਾ ॥
ਨਯਨ ਸ੍ਤ੍ਰਵਹਿ ਜਲੁ ਨਿਜ ਹਿਤ ਲਾਗੀ। ਜਰੈਂ ਨ ਪਾਵ ਦੇਹ ਬਿਰਹਾਗੀ।
ਸੀਤਾ ਕੇ ਅਤਿ ਬਿਪਤਿ ਬਿਸਾਲਾ। ਬਿਨਹਿਂ ਕਹੇਂ ਭਲਿ ਦੀਨਦਯਾਲਾ ॥
ਦੋ. ਨਿਮਿਸ਼ ਨਿਮਿਸ਼ ਕਰੁਨਾਨਿਧਿ ਜਾਹਿਂ ਕਲਪ ਸਮ ਬੀਤਿ।
ਬੇਗਿ ਚਲਿਯ ਪ੍ਰਭੁ ਆਨਿਅ ਭੁਜ ਬਲ ਖਲ ਦਲ ਜੀਤਿ ॥ 31 ॥
ਸੁਨਿ ਸੀਤਾ ਦੁਖ ਪ੍ਰਭੁ ਸੁਖ ਅਯਨਾ। ਭਰਿ ਆਏ ਜਲ ਰਾਜਿਵ ਨਯਨਾ ॥
ਬਚਨ ਕਾਁਯ ਮਨ ਮਮ ਗਤਿ ਜਾਹੀ। ਸਪਨੇਹੁਁ ਬੂਝਿਅ ਬਿਪਤਿ ਕਿ ਤਾਹੀ ॥
ਕਹ ਹਨੁਮਂਤ ਬਿਪਤਿ ਪ੍ਰਭੁ ਸੋਈ। ਜਬ ਤਵ ਸੁਮਿਰਨ ਭਜਨ ਨ ਹੋਈ ॥
ਕੇਤਿਕ ਬਾਤ ਪ੍ਰਭੁ ਜਾਤੁਧਾਨ ਕੀ। ਰਿਪੁਹਿ ਜੀਤਿ ਆਨਿਬੀ ਜਾਨਕੀ ॥
ਸੁਨੁ ਕਪਿ ਤੋਹਿ ਸਮਾਨ ਉਪਕਾਰੀ। ਨਹਿਂ ਕੌ ਸੁਰ ਨਰ ਮੁਨਿ ਤਨੁਧਾਰੀ ॥
ਪ੍ਰਤਿ ਉਪਕਾਰ ਕਰੌਂ ਕਾ ਤੋਰਾ। ਸਨਮੁਖ ਹੋਇ ਨ ਸਕਤ ਮਨ ਮੋਰਾ ॥
ਸੁਨੁ ਸੁਤ ਉਰਿਨ ਮੈਂ ਨਾਹੀਂ। ਦੇਖੇਉਁ ਕਰਿ ਬਿਚਾਰ ਮਨ ਮਾਹੀਮ੍ ॥
ਪੁਨਿ ਪੁਨਿ ਕਪਿਹਿ ਚਿਤਵ ਸੁਰਤ੍ਰਾਤਾ। ਲੋਚਨ ਨੀਰ ਪੁਲਕ ਅਤਿ ਗਾਤਾ ॥
ਦੋ. ਸੁਨਿ ਪ੍ਰਭੁ ਬਚਨ ਬਿਲੋਕਿ ਮੁਖ ਗਾਤ ਹਰਸ਼ਿ ਹਨੁਮਂਤ।
ਚਰਨ ਪਰੇਉ ਪ੍ਰੇਮਾਕੁਲ ਤ੍ਰਾਹਿ ਤ੍ਰਾਹਿ ਭਗਵਂਤ ॥ 32 ॥
ਬਾਰ ਬਾਰ ਪ੍ਰਭੁ ਚਹਿ ਉਠਾਵਾ। ਪ੍ਰੇਮ ਮਗਨ ਤੇਹਿ ਉਠਬ ਨ ਭਾਵਾ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਕਰ ਪਂਕਜ ਕਪਿ ਕੇਂ ਸੀਸਾ। ਸੁਮਿਰਿ ਸੋ ਦਸਾ ਮਗਨ ਗੌਰੀਸਾ ॥
ਸਾਵਧਾਨ ਮਨ ਕਰਿ ਪੁਨਿ ਸਂਕਰ। ਲਾਗੇ ਕਹਨ ਕਥਾ ਅਤਿ ਸੁਂਦਰ ॥
ਕਪਿ ਉਠਾਇ ਪ੍ਰਭੁ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਲਗਾਵਾ। ਕਰ ਗਹਿ ਪਰਮ ਨਿਕਟ ਬੈਠਾਵਾ ॥
ਕਹੁ ਕਪਿ ਰਾਵਨ ਪਾਲਿਤ ਲਂਕਾ। ਕੇਹਿ ਬਿਧਿ ਦਹੇਉ ਦੁਰ੍ਗ ਅਤਿ ਬਂਕਾ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਪ੍ਰਸਨ੍ਨ ਜਾਨਾ ਹਨੁਮਾਨਾ। ਬੋਲਾ ਬਚਨ ਬਿਗਤ ਅਭਿਮਾਨਾ ॥
ਸਾਖਾਮ੍ਰੁਰੁਇਗ ਕੇ ਬਡ਼ਇ ਮਨੁਸਾਈ। ਸਾਖਾ ਤੇਂ ਸਾਖਾ ਪਰ ਜਾਈ ॥
ਨਾਘਿ ਸਿਂਧੁ ਹਾਟਕਪੁਰ ਜਾਰਾ। ਨਿਸਿਚਰ ਗਨ ਬਿਧਿ ਬਿਪਿਨ ਉਜਾਰਾ।
ਸੋ ਸਬ ਤਵ ਪ੍ਰਤਾਪ ਰਘੁਰਾਈ। ਨਾਥ ਨ ਕਛੂ ਮੋਰਿ ਪ੍ਰਭੁਤਾਈ ॥
ਦੋ. ਤਾ ਕਹੁਁ ਪ੍ਰਭੁ ਕਛੁ ਅਗਮ ਨਹਿਂ ਜਾ ਪਰ ਤੁਮ੍ਹ ਅਨੁਕੁਲ।
ਤਬ ਪ੍ਰਭਾਵਁ ਬਡ਼ਵਾਨਲਹਿਂ ਜਾਰਿ ਸਕਿ ਖਲੁ ਤੂਲ ॥ 33 ॥
ਨਾਥ ਭਗਤਿ ਅਤਿ ਸੁਖਦਾਯਨੀ। ਦੇਹੁ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਕਰਿ ਅਨਪਾਯਨੀ ॥
ਸੁਨਿ ਪ੍ਰਭੁ ਪਰਮ ਸਰਲ ਕਪਿ ਬਾਨੀ। ਏਵਮਸ੍ਤੁ ਤਬ ਕਹੇਉ ਭਵਾਨੀ ॥
ਉਮਾ ਰਾਮ ਸੁਭਾਉ ਜੇਹਿਂ ਜਾਨਾ। ਤਾਹਿ ਭਜਨੁ ਤਜਿ ਭਾਵ ਨ ਆਨਾ ॥
ਯਹ ਸਂਵਾਦ ਜਾਸੁ ਉਰ ਆਵਾ। ਰਘੁਪਤਿ ਚਰਨ ਭਗਤਿ ਸੋਇ ਪਾਵਾ ॥
ਸੁਨਿ ਪ੍ਰਭੁ ਬਚਨ ਕਹਹਿਂ ਕਪਿਬ੍ਰੁਰੁਇਂਦਾ। ਜਯ ਜਯ ਜਯ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਲ ਸੁਖਕਂਦਾ ॥
ਤਬ ਰਘੁਪਤਿ ਕਪਿਪਤਿਹਿ ਬੋਲਾਵਾ। ਕਹਾ ਚਲੈਂ ਕਰ ਕਰਹੁ ਬਨਾਵਾ ॥
ਅਬ ਬਿਲਂਬੁ ਕੇਹਿ ਕਾਰਨ ਕੀਜੇ। ਤੁਰਤ ਕਪਿਨ੍ਹ ਕਹੁਁ ਆਯਸੁ ਦੀਜੇ ॥
ਕੌਤੁਕ ਦੇਖਿ ਸੁਮਨ ਬਹੁ ਬਰਸ਼ੀ। ਨਭ ਤੇਂ ਭਵਨ ਚਲੇ ਸੁਰ ਹਰਸ਼ੀ ॥
ਦੋ. ਕਪਿਪਤਿ ਬੇਗਿ ਬੋਲਾਏ ਆਏ ਜੂਥਪ ਜੂਥ।
ਨਾਨਾ ਬਰਨ ਅਤੁਲ ਬਲ ਬਾਨਰ ਭਾਲੁ ਬਰੂਥ ॥ 34 ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਪਦ ਪਂਕਜ ਨਾਵਹਿਂ ਸੀਸਾ। ਗਰਜਹਿਂ ਭਾਲੁ ਮਹਾਬਲ ਕੀਸਾ ॥
ਦੇਖੀ ਰਾਮ ਸਕਲ ਕਪਿ ਸੇਨਾ। ਚਿਤਿ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਕਰਿ ਰਾਜਿਵ ਨੈਨਾ ॥
ਰਾਮ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਬਲ ਪਾਇ ਕਪਿਂਦਾ। ਭੇ ਪਚ੍ਛਜੁਤ ਮਨਹੁਁ ਗਿਰਿਂਦਾ ॥
ਹਰਸ਼ਿ ਰਾਮ ਤਬ ਕੀਨ੍ਹ ਪਯਾਨਾ। ਸਗੁਨ ਭੇ ਸੁਂਦਰ ਸੁਭ ਨਾਨਾ ॥
ਜਾਸੁ ਸਕਲ ਮਂਗਲਮਯ ਕੀਤੀ। ਤਾਸੁ ਪਯਾਨ ਸਗੁਨ ਯਹ ਨੀਤੀ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਪਯਾਨ ਜਾਨਾ ਬੈਦੇਹੀਂ। ਫਰਕਿ ਬਾਮ ਅਁਗ ਜਨੁ ਕਹਿ ਦੇਹੀਮ੍ ॥
ਜੋਇ ਜੋਇ ਸਗੁਨ ਜਾਨਕਿਹਿ ਹੋਈ। ਅਸਗੁਨ ਭਯੁ ਰਾਵਨਹਿ ਸੋਈ ॥
ਚਲਾ ਕਟਕੁ ਕੋ ਬਰਨੈਂ ਪਾਰਾ। ਗਰ੍ਜਹਿ ਬਾਨਰ ਭਾਲੁ ਅਪਾਰਾ ॥
ਨਖ ਆਯੁਧ ਗਿਰਿ ਪਾਦਪਧਾਰੀ। ਚਲੇ ਗਗਨ ਮਹਿ ਇਚ੍ਛਾਚਾਰੀ ॥
ਕੇਹਰਿਨਾਦ ਭਾਲੁ ਕਪਿ ਕਰਹੀਂ। ਡਗਮਗਾਹਿਂ ਦਿਗ੍ਗਜ ਚਿਕ੍ਕਰਹੀਮ੍ ॥
ਛਂ. ਚਿਕ੍ਕਰਹਿਂ ਦਿਗ੍ਗਜ ਡੋਲ ਮਹਿ ਗਿਰਿ ਲੋਲ ਸਾਗਰ ਖਰਭਰੇ।
ਮਨ ਹਰਸ਼ ਸਭ ਗਂਧਰ੍ਬ ਸੁਰ ਮੁਨਿ ਨਾਗ ਕਿਨ੍ਨਰ ਦੁਖ ਟਰੇ ॥
ਕਟਕਟਹਿਂ ਮਰ੍ਕਟ ਬਿਕਟ ਭਟ ਬਹੁ ਕੋਟਿ ਕੋਟਿਨ੍ਹ ਧਾਵਹੀਂ।
ਜਯ ਰਾਮ ਪ੍ਰਬਲ ਪ੍ਰਤਾਪ ਕੋਸਲਨਾਥ ਗੁਨ ਗਨ ਗਾਵਹੀਮ੍ ॥ 1 ॥
ਸਹਿ ਸਕ ਨ ਭਾਰ ਉਦਾਰ ਅਹਿਪਤਿ ਬਾਰ ਬਾਰਹਿਂ ਮੋਹੀ।
ਗਹ ਦਸਨ ਪੁਨਿ ਪੁਨਿ ਕਮਠ ਪ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਟ ਕਠੋਰ ਸੋ ਕਿਮਿ ਸੋਹੀ ॥
ਰਘੁਬੀਰ ਰੁਚਿਰ ਪ੍ਰਯਾਨ ਪ੍ਰਸ੍ਥਿਤਿ ਜਾਨਿ ਪਰਮ ਸੁਹਾਵਨੀ।
ਜਨੁ ਕਮਠ ਖਰ੍ਪਰ ਸਰ੍ਪਰਾਜ ਸੋ ਲਿਖਤ ਅਬਿਚਲ ਪਾਵਨੀ ॥ 2 ॥
ਦੋ. ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਜਾਇ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਨਿਧਿ ਉਤਰੇ ਸਾਗਰ ਤੀਰ।
ਜਹਁ ਤਹਁ ਲਾਗੇ ਖਾਨ ਫਲ ਭਾਲੁ ਬਿਪੁਲ ਕਪਿ ਬੀਰ ॥ 35 ॥
ਉਹਾਁ ਨਿਸਾਚਰ ਰਹਹਿਂ ਸਸਂਕਾ। ਜਬ ਤੇ ਜਾਰਿ ਗਯੁ ਕਪਿ ਲਂਕਾ ॥
ਨਿਜ ਨਿਜ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹਁ ਸਬ ਕਰਹਿਂ ਬਿਚਾਰਾ। ਨਹਿਂ ਨਿਸਿਚਰ ਕੁਲ ਕੇਰ ਉਬਾਰਾ ॥
ਜਾਸੁ ਦੂਤ ਬਲ ਬਰਨਿ ਨ ਜਾਈ। ਤੇਹਿ ਆਏਁ ਪੁਰ ਕਵਨ ਭਲਾਈ ॥
ਦੂਤਨ੍ਹਿ ਸਨ ਸੁਨਿ ਪੁਰਜਨ ਬਾਨੀ। ਮਂਦੋਦਰੀ ਅਧਿਕ ਅਕੁਲਾਨੀ ॥
ਰਹਸਿ ਜੋਰਿ ਕਰ ਪਤਿ ਪਗ ਲਾਗੀ। ਬੋਲੀ ਬਚਨ ਨੀਤਿ ਰਸ ਪਾਗੀ ॥
ਕਂਤ ਕਰਸ਼ ਹਰਿ ਸਨ ਪਰਿਹਰਹੂ। ਮੋਰ ਕਹਾ ਅਤਿ ਹਿਤ ਹਿਯਁ ਧਰਹੁ ॥
ਸਮੁਝਤ ਜਾਸੁ ਦੂਤ ਕਿ ਕਰਨੀ। ਸ੍ਤ੍ਰਵਹੀਂ ਗਰ੍ਭ ਰਜਨੀਚਰ ਧਰਨੀ ॥
ਤਾਸੁ ਨਾਰਿ ਨਿਜ ਸਚਿਵ ਬੋਲਾਈ। ਪਠਵਹੁ ਕਂਤ ਜੋ ਚਹਹੁ ਭਲਾਈ ॥
ਤਬ ਕੁਲ ਕਮਲ ਬਿਪਿਨ ਦੁਖਦਾਈ। ਸੀਤਾ ਸੀਤ ਨਿਸਾ ਸਮ ਆਈ ॥
ਸੁਨਹੁ ਨਾਥ ਸੀਤਾ ਬਿਨੁ ਦੀਨ੍ਹੇਂ। ਹਿਤ ਨ ਤੁਮ੍ਹਾਰ ਸਂਭੁ ਅਜ ਕੀਨ੍ਹੇਮ੍ ॥
ਦੋ. -ਰਾਮ ਬਾਨ ਅਹਿ ਗਨ ਸਰਿਸ ਨਿਕਰ ਨਿਸਾਚਰ ਭੇਕ।
ਜਬ ਲਗਿ ਗ੍ਰਸਤ ਨ ਤਬ ਲਗਿ ਜਤਨੁ ਕਰਹੁ ਤਜਿ ਟੇਕ ॥ 36 ॥
ਸ਼੍ਰਵਨ ਸੁਨੀ ਸਠ ਤਾ ਕਰਿ ਬਾਨੀ। ਬਿਹਸਾ ਜਗਤ ਬਿਦਿਤ ਅਭਿਮਾਨੀ ॥
ਸਭਯ ਸੁਭਾਉ ਨਾਰਿ ਕਰ ਸਾਚਾ। ਮਂਗਲ ਮਹੁਁ ਭਯ ਮਨ ਅਤਿ ਕਾਚਾ ॥
ਜੌਂ ਆਵਿ ਮਰ੍ਕਟ ਕਟਕਾਈ। ਜਿਅਹਿਂ ਬਿਚਾਰੇ ਨਿਸਿਚਰ ਖਾਈ ॥
ਕਂਪਹਿਂ ਲੋਕਪ ਜਾਕੀ ਤ੍ਰਾਸਾ। ਤਾਸੁ ਨਾਰਿ ਸਭੀਤ ਬਡ਼ਇ ਹਾਸਾ ॥
ਅਸ ਕਹਿ ਬਿਹਸਿ ਤਾਹਿ ਉਰ ਲਾਈ। ਚਲੇਉ ਸਭਾਁ ਮਮਤਾ ਅਧਿਕਾਈ ॥
ਮਂਦੋਦਰੀ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਕਰ ਚਿਂਤਾ। ਭਯੁ ਕਂਤ ਪਰ ਬਿਧਿ ਬਿਪਰੀਤਾ ॥
ਬੈਠੇਉ ਸਭਾਁ ਖਬਰਿ ਅਸਿ ਪਾਈ। ਸਿਂਧੁ ਪਾਰ ਸੇਨਾ ਸਬ ਆਈ ॥
ਬੂਝੇਸਿ ਸਚਿਵ ਉਚਿਤ ਮਤ ਕਹਹੂ। ਤੇ ਸਬ ਹਁਸੇ ਮਸ਼੍ਟ ਕਰਿ ਰਹਹੂ ॥
ਜਿਤੇਹੁ ਸੁਰਾਸੁਰ ਤਬ ਸ਼੍ਰਮ ਨਾਹੀਂ। ਨਰ ਬਾਨਰ ਕੇਹਿ ਲੇਖੇ ਮਾਹੀ ॥
ਦੋ. ਸਚਿਵ ਬੈਦ ਗੁਰ ਤੀਨਿ ਜੌਂ ਪ੍ਰਿਯ ਬੋਲਹਿਂ ਭਯ ਆਸ।
ਰਾਜ ਧਰ੍ਮ ਤਨ ਤੀਨਿ ਕਰ ਹੋਇ ਬੇਗਿਹੀਂ ਨਾਸ ॥ 37 ॥
ਸੋਇ ਰਾਵਨ ਕਹੁਁ ਬਨਿ ਸਹਾਈ। ਅਸ੍ਤੁਤਿ ਕਰਹਿਂ ਸੁਨਾਇ ਸੁਨਾਈ ॥
ਅਵਸਰ ਜਾਨਿ ਬਿਭੀਸ਼ਨੁ ਆਵਾ। ਭ੍ਰਾਤਾ ਚਰਨ ਸੀਸੁ ਤੇਹਿਂ ਨਾਵਾ ॥
ਪੁਨਿ ਸਿਰੁ ਨਾਇ ਬੈਠ ਨਿਜ ਆਸਨ। ਬੋਲਾ ਬਚਨ ਪਾਇ ਅਨੁਸਾਸਨ ॥
ਜੌ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਲ ਪੂਁਛਿਹੁ ਮੋਹਿ ਬਾਤਾ। ਮਤਿ ਅਨੁਰੁਪ ਕਹੁਁ ਹਿਤ ਤਾਤਾ ॥
ਜੋ ਆਪਨ ਚਾਹੈ ਕਲ੍ਯਾਨਾ। ਸੁਜਸੁ ਸੁਮਤਿ ਸੁਭ ਗਤਿ ਸੁਖ ਨਾਨਾ ॥
ਸੋ ਪਰਨਾਰਿ ਲਿਲਾਰ ਗੋਸਾਈਂ। ਤਜੁ ਚੁਥਿ ਕੇ ਚਂਦ ਕਿ ਨਾਈ ॥
ਚੌਦਹ ਭੁਵਨ ਏਕ ਪਤਿ ਹੋਈ। ਭੂਤਦ੍ਰੋਹ ਤਿਸ਼੍ਟਿ ਨਹਿਂ ਸੋਈ ॥
ਗੁਨ ਸਾਗਰ ਨਾਗਰ ਨਰ ਜੋਊ। ਅਲਪ ਲੋਭ ਭਲ ਕਹਿ ਨ ਕੋਊ ॥
ਦੋ. ਕਾਮ ਕ੍ਰੋਧ ਮਦ ਲੋਭ ਸਬ ਨਾਥ ਨਰਕ ਕੇ ਪਂਥ।
ਸਬ ਪਰਿਹਰਿ ਰਘੁਬੀਰਹਿ ਭਜਹੁ ਭਜਹਿਂ ਜੇਹਿ ਸਂਤ ॥ 38 ॥
ਤਾਤ ਰਾਮ ਨਹਿਂ ਨਰ ਭੂਪਾਲਾ। ਭੁਵਨੇਸ੍ਵਰ ਕਾਲਹੁ ਕਰ ਕਾਲਾ ॥
ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਅਨਾਮਯ ਅਜ ਭਗਵਂਤਾ। ਬ੍ਯਾਪਕ ਅਜਿਤ ਅਨਾਦਿ ਅਨਂਤਾ ॥
ਗੋ ਦ੍ਵਿਜ ਧੇਨੁ ਦੇਵ ਹਿਤਕਾਰੀ। ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਸਿਂਧੁ ਮਾਨੁਸ਼ ਤਨੁਧਾਰੀ ॥
ਜਨ ਰਂਜਨ ਭਂਜਨ ਖਲ ਬ੍ਰਾਤਾ। ਬੇਦ ਧਰ੍ਮ ਰਚ੍ਛਕ ਸੁਨੁ ਭ੍ਰਾਤਾ ॥
ਤਾਹਿ ਬਯਰੁ ਤਜਿ ਨਾਇਅ ਮਾਥਾ। ਪ੍ਰਨਤਾਰਤਿ ਭਂਜਨ ਰਘੁਨਾਥਾ ॥
ਦੇਹੁ ਨਾਥ ਪ੍ਰਭੁ ਕਹੁਁ ਬੈਦੇਹੀ। ਭਜਹੁ ਰਾਮ ਬਿਨੁ ਹੇਤੁ ਸਨੇਹੀ ॥
ਸਰਨ ਗੇਁ ਪ੍ਰਭੁ ਤਾਹੁ ਨ ਤ੍ਯਾਗਾ। ਬਿਸ੍ਵ ਦ੍ਰੋਹ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤ ਅਘ ਜੇਹਿ ਲਾਗਾ ॥
ਜਾਸੁ ਨਾਮ ਤ੍ਰਯ ਤਾਪ ਨਸਾਵਨ। ਸੋਇ ਪ੍ਰਭੁ ਪ੍ਰਗਟ ਸਮੁਝੁ ਜਿਯਁ ਰਾਵਨ ॥
ਦੋ. ਬਾਰ ਬਾਰ ਪਦ ਲਾਗੁਁ ਬਿਨਯ ਕਰੁਁ ਦਸਸੀਸ।
ਪਰਿਹਰਿ ਮਾਨ ਮੋਹ ਮਦ ਭਜਹੁ ਕੋਸਲਾਧੀਸ ॥ 39(ਕ) ॥
ਮੁਨਿ ਪੁਲਸ੍ਤਿ ਨਿਜ ਸਿਸ਼੍ਯ ਸਨ ਕਹਿ ਪਠੀ ਯਹ ਬਾਤ।
ਤੁਰਤ ਸੋ ਮੈਂ ਪ੍ਰਭੁ ਸਨ ਕਹੀ ਪਾਇ ਸੁਅਵਸਰੁ ਤਾਤ ॥ 39(ਖ) ॥
ਮਾਲ੍ਯਵਂਤ ਅਤਿ ਸਚਿਵ ਸਯਾਨਾ। ਤਾਸੁ ਬਚਨ ਸੁਨਿ ਅਤਿ ਸੁਖ ਮਾਨਾ ॥
ਤਾਤ ਅਨੁਜ ਤਵ ਨੀਤਿ ਬਿਭੂਸ਼ਨ। ਸੋ ਉਰ ਧਰਹੁ ਜੋ ਕਹਤ ਬਿਭੀਸ਼ਨ ॥
ਰਿਪੁ ਉਤਕਰਸ਼ ਕਹਤ ਸਠ ਦੋਊ। ਦੂਰਿ ਨ ਕਰਹੁ ਇਹਾਁ ਹਿ ਕੋਊ ॥
ਮਾਲ੍ਯਵਂਤ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹ ਗਯੁ ਬਹੋਰੀ। ਕਹਿ ਬਿਭੀਸ਼ਨੁ ਪੁਨਿ ਕਰ ਜੋਰੀ ॥
ਸੁਮਤਿ ਕੁਮਤਿ ਸਬ ਕੇਂ ਉਰ ਰਹਹੀਂ। ਨਾਥ ਪੁਰਾਨ ਨਿਗਮ ਅਸ ਕਹਹੀਮ੍ ॥
ਜਹਾਁ ਸੁਮਤਿ ਤਹਁ ਸਂਪਤਿ ਨਾਨਾ। ਜਹਾਁ ਕੁਮਤਿ ਤਹਁ ਬਿਪਤਿ ਨਿਦਾਨਾ ॥
ਤਵ ਉਰ ਕੁਮਤਿ ਬਸੀ ਬਿਪਰੀਤਾ। ਹਿਤ ਅਨਹਿਤ ਮਾਨਹੁ ਰਿਪੁ ਪ੍ਰੀਤਾ ॥
ਕਾਲਰਾਤਿ ਨਿਸਿਚਰ ਕੁਲ ਕੇਰੀ। ਤੇਹਿ ਸੀਤਾ ਪਰ ਪ੍ਰੀਤਿ ਘਨੇਰੀ ॥
ਦੋ. ਤਾਤ ਚਰਨ ਗਹਿ ਮਾਗੁਁ ਰਾਖਹੁ ਮੋਰ ਦੁਲਾਰ।
ਸੀਤ ਦੇਹੁ ਰਾਮ ਕਹੁਁ ਅਹਿਤ ਨ ਹੋਇ ਤੁਮ੍ਹਾਰ ॥ 40 ॥
ਬੁਧ ਪੁਰਾਨ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਸਂਮਤ ਬਾਨੀ। ਕਹੀ ਬਿਭੀਸ਼ਨ ਨੀਤਿ ਬਖਾਨੀ ॥
ਸੁਨਤ ਦਸਾਨਨ ਉਠਾ ਰਿਸਾਈ। ਖਲ ਤੋਹਿ ਨਿਕਟ ਮੁਤ੍ਯੁ ਅਬ ਆਈ ॥
ਜਿਅਸਿ ਸਦਾ ਸਠ ਮੋਰ ਜਿਆਵਾ। ਰਿਪੁ ਕਰ ਪਚ੍ਛ ਮੂਢ਼ ਤੋਹਿ ਭਾਵਾ ॥
ਕਹਸਿ ਨ ਖਲ ਅਸ ਕੋ ਜਗ ਮਾਹੀਂ। ਭੁਜ ਬਲ ਜਾਹਿ ਜਿਤਾ ਮੈਂ ਨਾਹੀ ॥
ਮਮ ਪੁਰ ਬਸਿ ਤਪਸਿਨ੍ਹ ਪਰ ਪ੍ਰੀਤੀ। ਸਠ ਮਿਲੁ ਜਾਇ ਤਿਨ੍ਹਹਿ ਕਹੁ ਨੀਤੀ ॥
ਅਸ ਕਹਿ ਕੀਨ੍ਹੇਸਿ ਚਰਨ ਪ੍ਰਹਾਰਾ। ਅਨੁਜ ਗਹੇ ਪਦ ਬਾਰਹਿਂ ਬਾਰਾ ॥
ਉਮਾ ਸਂਤ ਕਿ ਇਹਿ ਬਡ਼ਆਈ। ਮਂਦ ਕਰਤ ਜੋ ਕਰਿ ਭਲਾਈ ॥
ਤੁਮ੍ਹ ਪਿਤੁ ਸਰਿਸ ਭਲੇਹਿਂ ਮੋਹਿ ਮਾਰਾ। ਰਾਮੁ ਭਜੇਂ ਹਿਤ ਨਾਥ ਤੁਮ੍ਹਾਰਾ ॥
ਸਚਿਵ ਸਂਗ ਲੈ ਨਭ ਪਥ ਗਯੂ। ਸਬਹਿ ਸੁਨਾਇ ਕਹਤ ਅਸ ਭਯੂ ॥
ਦੋ0=ਰਾਮੁ ਸਤ੍ਯਸਂਕਲ੍ਪ ਪ੍ਰਭੁ ਸਭਾ ਕਾਲਬਸ ਤੋਰਿ।
ਮੈ ਰਘੁਬੀਰ ਸਰਨ ਅਬ ਜਾਉਁ ਦੇਹੁ ਜਨਿ ਖੋਰਿ ॥ 41 ॥
ਅਸ ਕਹਿ ਚਲਾ ਬਿਭੀਸ਼ਨੁ ਜਬਹੀਂ। ਆਯੂਹੀਨ ਭੇ ਸਬ ਤਬਹੀਮ੍ ॥
ਸਾਧੁ ਅਵਗ੍ਯਾ ਤੁਰਤ ਭਵਾਨੀ। ਕਰ ਕਲ੍ਯਾਨ ਅਖਿਲ ਕੈ ਹਾਨੀ ॥
ਰਾਵਨ ਜਬਹਿਂ ਬਿਭੀਸ਼ਨ ਤ੍ਯਾਗਾ। ਭਯੁ ਬਿਭਵ ਬਿਨੁ ਤਬਹਿਂ ਅਭਾਗਾ ॥
ਚਲੇਉ ਹਰਸ਼ਿ ਰਘੁਨਾਯਕ ਪਾਹੀਂ। ਕਰਤ ਮਨੋਰਥ ਬਹੁ ਮਨ ਮਾਹੀਮ੍ ॥
ਦੇਖਿਹੁਁ ਜਾਇ ਚਰਨ ਜਲਜਾਤਾ। ਅਰੁਨ ਮ੍ਰੁਰੁਇਦੁਲ ਸੇਵਕ ਸੁਖਦਾਤਾ ॥
ਜੇ ਪਦ ਪਰਸਿ ਤਰੀ ਰਿਸ਼ਿਨਾਰੀ। ਦਂਡਕ ਕਾਨਨ ਪਾਵਨਕਾਰੀ ॥
ਜੇ ਪਦ ਜਨਕਸੁਤਾਁ ਉਰ ਲਾਏ। ਕਪਟ ਕੁਰਂਗ ਸਂਗ ਧਰ ਧਾਏ ॥
ਹਰ ਉਰ ਸਰ ਸਰੋਜ ਪਦ ਜੇਈ। ਅਹੋਭਾਗ੍ਯ ਮੈ ਦੇਖਿਹੁਁ ਤੇਈ ॥
ਦੋ0= ਜਿਨ੍ਹ ਪਾਯਨ੍ਹ ਕੇ ਪਾਦੁਕਨ੍ਹਿ ਭਰਤੁ ਰਹੇ ਮਨ ਲਾਇ।
ਤੇ ਪਦ ਆਜੁ ਬਿਲੋਕਿਹੁਁ ਇਨ੍ਹ ਨਯਨਨ੍ਹਿ ਅਬ ਜਾਇ ॥ 42 ॥
ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਕਰਤ ਸਪ੍ਰੇਮ ਬਿਚਾਰਾ। ਆਯੁ ਸਪਦਿ ਸਿਂਧੁ ਏਹਿਂ ਪਾਰਾ ॥
ਕਪਿਨ੍ਹ ਬਿਭੀਸ਼ਨੁ ਆਵਤ ਦੇਖਾ। ਜਾਨਾ ਕੌ ਰਿਪੁ ਦੂਤ ਬਿਸੇਸ਼ਾ ॥
ਤਾਹਿ ਰਾਖਿ ਕਪੀਸ ਪਹਿਂ ਆਏ। ਸਮਾਚਾਰ ਸਬ ਤਾਹਿ ਸੁਨਾਏ ॥
ਕਹ ਸੁਗ੍ਰੀਵ ਸੁਨਹੁ ਰਘੁਰਾਈ। ਆਵਾ ਮਿਲਨ ਦਸਾਨਨ ਭਾਈ ॥
ਕਹ ਪ੍ਰਭੁ ਸਖਾ ਬੂਝਿਐ ਕਾਹਾ। ਕਹਿ ਕਪੀਸ ਸੁਨਹੁ ਨਰਨਾਹਾ ॥
ਜਾਨਿ ਨ ਜਾਇ ਨਿਸਾਚਰ ਮਾਯਾ। ਕਾਮਰੂਪ ਕੇਹਿ ਕਾਰਨ ਆਯਾ ॥
ਭੇਦ ਹਮਾਰ ਲੇਨ ਸਠ ਆਵਾ। ਰਾਖਿਅ ਬਾਁਧਿ ਮੋਹਿ ਅਸ ਭਾਵਾ ॥
ਸਖਾ ਨੀਤਿ ਤੁਮ੍ਹ ਨੀਕਿ ਬਿਚਾਰੀ। ਮਮ ਪਨ ਸਰਨਾਗਤ ਭਯਹਾਰੀ ॥
ਸੁਨਿ ਪ੍ਰਭੁ ਬਚਨ ਹਰਸ਼ ਹਨੁਮਾਨਾ। ਸਰਨਾਗਤ ਬਚ੍ਛਲ ਭਗਵਾਨਾ ॥
ਦੋ0=ਸਰਨਾਗਤ ਕਹੁਁ ਜੇ ਤਜਹਿਂ ਨਿਜ ਅਨਹਿਤ ਅਨੁਮਾਨਿ।
ਤੇ ਨਰ ਪਾਵਁਰ ਪਾਪਮਯ ਤਿਨ੍ਹਹਿ ਬਿਲੋਕਤ ਹਾਨਿ ॥ 43 ॥
ਕੋਟਿ ਬਿਪ੍ਰ ਬਧ ਲਾਗਹਿਂ ਜਾਹੂ। ਆਏਁ ਸਰਨ ਤਜੁਁ ਨਹਿਂ ਤਾਹੂ ॥
ਸਨਮੁਖ ਹੋਇ ਜੀਵ ਮੋਹਿ ਜਬਹੀਂ। ਜਨ੍ਮ ਕੋਟਿ ਅਘ ਨਾਸਹਿਂ ਤਬਹੀਮ੍ ॥
ਪਾਪਵਂਤ ਕਰ ਸਹਜ ਸੁਭ੍AU। ਭਜਨੁ ਮੋਰ ਤੇਹਿ ਭਾਵ ਨ ਕ੍AU ॥
ਜੌਂ ਪੈ ਦੁਸ਼੍ਟਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯ ਸੋਇ ਹੋਈ। ਮੋਰੇਂ ਸਨਮੁਖ ਆਵ ਕਿ ਸੋਈ ॥
ਨਿਰ੍ਮਲ ਮਨ ਜਨ ਸੋ ਮੋਹਿ ਪਾਵਾ। ਮੋਹਿ ਕਪਟ ਛਲ ਛਿਦ੍ਰ ਨ ਭਾਵਾ ॥
ਭੇਦ ਲੇਨ ਪਠਵਾ ਦਸਸੀਸਾ। ਤਬਹੁਁ ਨ ਕਛੁ ਭਯ ਹਾਨਿ ਕਪੀਸਾ ॥
ਜਗ ਮਹੁਁ ਸਖਾ ਨਿਸਾਚਰ ਜੇਤੇ। ਲਛਿਮਨੁ ਹਨਿ ਨਿਮਿਸ਼ ਮਹੁਁ ਤੇਤੇ ॥
ਜੌਂ ਸਭੀਤ ਆਵਾ ਸਰਨਾਈ। ਰਖਿਹੁਁ ਤਾਹਿ ਪ੍ਰਾਨ ਕੀ ਨਾਈ ॥
ਦੋ0=ਉਭਯ ਭਾਁਤਿ ਤੇਹਿ ਆਨਹੁ ਹਁਸਿ ਕਹ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਨਿਕੇਤ।
ਜਯ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਲ ਕਹਿ ਚਲੇ ਅਂਗਦ ਹਨੂ ਸਮੇਤ ॥ 44 ॥
ਸਾਦਰ ਤੇਹਿ ਆਗੇਂ ਕਰਿ ਬਾਨਰ। ਚਲੇ ਜਹਾਁ ਰਘੁਪਤਿ ਕਰੁਨਾਕਰ ॥
ਦੂਰਿਹਿ ਤੇ ਦੇਖੇ ਦ੍ਵੌ ਭ੍ਰਾਤਾ। ਨਯਨਾਨਂਦ ਦਾਨ ਕੇ ਦਾਤਾ ॥
ਬਹੁਰਿ ਰਾਮ ਛਬਿਧਾਮ ਬਿਲੋਕੀ। ਰਹੇਉ ਠਟੁਕਿ ਏਕਟਕ ਪਲ ਰੋਕੀ ॥
ਭੁਜ ਪ੍ਰਲਂਬ ਕਂਜਾਰੁਨ ਲੋਚਨ। ਸ੍ਯਾਮਲ ਗਾਤ ਪ੍ਰਨਤ ਭਯ ਮੋਚਨ ॥
ਸਿਂਘ ਕਂਧ ਆਯਤ ਉਰ ਸੋਹਾ। ਆਨਨ ਅਮਿਤ ਮਦਨ ਮਨ ਮੋਹਾ ॥
ਨਯਨ ਨੀਰ ਪੁਲਕਿਤ ਅਤਿ ਗਾਤਾ। ਮਨ ਧਰਿ ਧੀਰ ਕਹੀ ਮ੍ਰੁਰੁਇਦੁ ਬਾਤਾ ॥
ਨਾਥ ਦਸਾਨਨ ਕਰ ਮੈਂ ਭ੍ਰਾਤਾ। ਨਿਸਿਚਰ ਬਂਸ ਜਨਮ ਸੁਰਤ੍ਰਾਤਾ ॥
ਸਹਜ ਪਾਪਪ੍ਰਿਯ ਤਾਮਸ ਦੇਹਾ। ਜਥਾ ਉਲੂਕਹਿ ਤਮ ਪਰ ਨੇਹਾ ॥
ਦੋ. ਸ਼੍ਰਵਨ ਸੁਜਸੁ ਸੁਨਿ ਆਯੁਁ ਪ੍ਰਭੁ ਭਂਜਨ ਭਵ ਭੀਰ।
ਤ੍ਰਾਹਿ ਤ੍ਰਾਹਿ ਆਰਤਿ ਹਰਨ ਸਰਨ ਸੁਖਦ ਰਘੁਬੀਰ ॥ 45 ॥
ਅਸ ਕਹਿ ਕਰਤ ਦਂਡਵਤ ਦੇਖਾ। ਤੁਰਤ ਉਠੇ ਪ੍ਰਭੁ ਹਰਸ਼ ਬਿਸੇਸ਼ਾ ॥
ਦੀਨ ਬਚਨ ਸੁਨਿ ਪ੍ਰਭੁ ਮਨ ਭਾਵਾ। ਭੁਜ ਬਿਸਾਲ ਗਹਿ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਲਗਾਵਾ ॥
ਅਨੁਜ ਸਹਿਤ ਮਿਲਿ ਢਿਗ ਬੈਠਾਰੀ। ਬੋਲੇ ਬਚਨ ਭਗਤ ਭਯਹਾਰੀ ॥
ਕਹੁ ਲਂਕੇਸ ਸਹਿਤ ਪਰਿਵਾਰਾ। ਕੁਸਲ ਕੁਠਾਹਰ ਬਾਸ ਤੁਮ੍ਹਾਰਾ ॥
ਖਲ ਮਂਡਲੀਂ ਬਸਹੁ ਦਿਨੁ ਰਾਤੀ। ਸਖਾ ਧਰਮ ਨਿਬਹਿ ਕੇਹਿ ਭਾਁਤੀ ॥
ਮੈਂ ਜਾਨੁਁ ਤੁਮ੍ਹਾਰਿ ਸਬ ਰੀਤੀ। ਅਤਿ ਨਯ ਨਿਪੁਨ ਨ ਭਾਵ ਅਨੀਤੀ ॥
ਬਰੁ ਭਲ ਬਾਸ ਨਰਕ ਕਰ ਤਾਤਾ। ਦੁਸ਼੍ਟ ਸਂਗ ਜਨਿ ਦੇਇ ਬਿਧਾਤਾ ॥
ਅਬ ਪਦ ਦੇਖਿ ਕੁਸਲ ਰਘੁਰਾਯਾ। ਜੌਂ ਤੁਮ੍ਹ ਕੀਨ੍ਹ ਜਾਨਿ ਜਨ ਦਾਯਾ ॥
ਦੋ. ਤਬ ਲਗਿ ਕੁਸਲ ਨ ਜੀਵ ਕਹੁਁ ਸਪਨੇਹੁਁ ਮਨ ਬਿਸ਼੍ਰਾਮ।
ਜਬ ਲਗਿ ਭਜਤ ਨ ਰਾਮ ਕਹੁਁ ਸੋਕ ਧਾਮ ਤਜਿ ਕਾਮ ॥ 46 ॥
ਤਬ ਲਗਿ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਬਸਤ ਖਲ ਨਾਨਾ। ਲੋਭ ਮੋਹ ਮਚ੍ਛਰ ਮਦ ਮਾਨਾ ॥
ਜਬ ਲਗਿ ਉਰ ਨ ਬਸਤ ਰਘੁਨਾਥਾ। ਧਰੇਂ ਚਾਪ ਸਾਯਕ ਕਟਿ ਭਾਥਾ ॥
ਮਮਤਾ ਤਰੁਨ ਤਮੀ ਅਁਧਿਆਰੀ। ਰਾਗ ਦ੍ਵੇਸ਼ ਉਲੂਕ ਸੁਖਕਾਰੀ ॥
ਤਬ ਲਗਿ ਬਸਤਿ ਜੀਵ ਮਨ ਮਾਹੀਂ। ਜਬ ਲਗਿ ਪ੍ਰਭੁ ਪ੍ਰਤਾਪ ਰਬਿ ਨਾਹੀਮ੍ ॥
ਅਬ ਮੈਂ ਕੁਸਲ ਮਿਟੇ ਭਯ ਭਾਰੇ। ਦੇਖਿ ਰਾਮ ਪਦ ਕਮਲ ਤੁਮ੍ਹਾਰੇ ॥
ਤੁਮ੍ਹ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਲ ਜਾ ਪਰ ਅਨੁਕੂਲਾ। ਤਾਹਿ ਨ ਬ੍ਯਾਪ ਤ੍ਰਿਬਿਧ ਭਵ ਸੂਲਾ ॥
ਮੈਂ ਨਿਸਿਚਰ ਅਤਿ ਅਧਮ ਸੁਭ੍AU। ਸੁਭ ਆਚਰਨੁ ਕੀਨ੍ਹ ਨਹਿਂ ਕ੍AU ॥
ਜਾਸੁ ਰੂਪ ਮੁਨਿ ਧ੍ਯਾਨ ਨ ਆਵਾ। ਤੇਹਿਂ ਪ੍ਰਭੁ ਹਰਸ਼ਿ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਮੋਹਿ ਲਾਵਾ ॥
ਦੋ. -ਅਹੋਭਾਗ੍ਯ ਮਮ ਅਮਿਤ ਅਤਿ ਰਾਮ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਸੁਖ ਪੁਂਜ।
ਦੇਖੇਉਁ ਨਯਨ ਬਿਰਂਚਿ ਸਿਬ ਸੇਬ੍ਯ ਜੁਗਲ ਪਦ ਕਂਜ ॥ 47 ॥
ਸੁਨਹੁ ਸਖਾ ਨਿਜ ਕਹੁਁ ਸੁਭ੍AU। ਜਾਨ ਭੁਸੁਂਡਿ ਸਂਭੁ ਗਿਰਿਜ੍AU ॥
ਜੌਂ ਨਰ ਹੋਇ ਚਰਾਚਰ ਦ੍ਰੋਹੀ। ਆਵੇ ਸਭਯ ਸਰਨ ਤਕਿ ਮੋਹੀ ॥
ਤਜਿ ਮਦ ਮੋਹ ਕਪਟ ਛਲ ਨਾਨਾ। ਕਰੁਁ ਸਦ੍ਯ ਤੇਹਿ ਸਾਧੁ ਸਮਾਨਾ ॥
ਜਨਨੀ ਜਨਕ ਬਂਧੁ ਸੁਤ ਦਾਰਾ। ਤਨੁ ਧਨੁ ਭਵਨ ਸੁਹ੍ਰਦ ਪਰਿਵਾਰਾ ॥
ਸਬ ਕੈ ਮਮਤਾ ਤਾਗ ਬਟੋਰੀ। ਮਮ ਪਦ ਮਨਹਿ ਬਾਁਧ ਬਰਿ ਡੋਰੀ ॥
ਸਮਦਰਸੀ ਇਚ੍ਛਾ ਕਛੁ ਨਾਹੀਂ। ਹਰਸ਼ ਸੋਕ ਭਯ ਨਹਿਂ ਮਨ ਮਾਹੀਮ੍ ॥
ਅਸ ਸਜ੍ਜਨ ਮਮ ਉਰ ਬਸ ਕੈਸੇਂ। ਲੋਭੀ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਬਸਿ ਧਨੁ ਜੈਸੇਮ੍ ॥
ਤੁਮ੍ਹ ਸਾਰਿਖੇ ਸਂਤ ਪ੍ਰਿਯ ਮੋਰੇਂ। ਧਰੁਁ ਦੇਹ ਨਹਿਂ ਆਨ ਨਿਹੋਰੇਮ੍ ॥
ਦੋ. ਸਗੁਨ ਉਪਾਸਕ ਪਰਹਿਤ ਨਿਰਤ ਨੀਤਿ ਦ੍ਰੁਰੁਇਢ਼ ਨੇਮ।
ਤੇ ਨਰ ਪ੍ਰਾਨ ਸਮਾਨ ਮਮ ਜਿਨ੍ਹ ਕੇਂ ਦ੍ਵਿਜ ਪਦ ਪ੍ਰੇਮ ॥ 48 ॥
ਸੁਨੁ ਲਂਕੇਸ ਸਕਲ ਗੁਨ ਤੋਰੇਂ। ਤਾਤੇਂ ਤੁਮ੍ਹ ਅਤਿਸਯ ਪ੍ਰਿਯ ਮੋਰੇਮ੍ ॥
ਰਾਮ ਬਚਨ ਸੁਨਿ ਬਾਨਰ ਜੂਥਾ। ਸਕਲ ਕਹਹਿਂ ਜਯ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਬਰੂਥਾ ॥
ਸੁਨਤ ਬਿਭੀਸ਼ਨੁ ਪ੍ਰਭੁ ਕੈ ਬਾਨੀ। ਨਹਿਂ ਅਘਾਤ ਸ਼੍ਰਵਨਾਮ੍ਰੁਰੁਇਤ ਜਾਨੀ ॥
ਪਦ ਅਂਬੁਜ ਗਹਿ ਬਾਰਹਿਂ ਬਾਰਾ। ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਸਮਾਤ ਨ ਪ੍ਰੇਮੁ ਅਪਾਰਾ ॥
ਸੁਨਹੁ ਦੇਵ ਸਚਰਾਚਰ ਸ੍ਵਾਮੀ। ਪ੍ਰਨਤਪਾਲ ਉਰ ਅਂਤਰਜਾਮੀ ॥
ਉਰ ਕਛੁ ਪ੍ਰਥਮ ਬਾਸਨਾ ਰਹੀ। ਪ੍ਰਭੁ ਪਦ ਪ੍ਰੀਤਿ ਸਰਿਤ ਸੋ ਬਹੀ ॥
ਅਬ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਲ ਨਿਜ ਭਗਤਿ ਪਾਵਨੀ। ਦੇਹੁ ਸਦਾ ਸਿਵ ਮਨ ਭਾਵਨੀ ॥
ਏਵਮਸ੍ਤੁ ਕਹਿ ਪ੍ਰਭੁ ਰਨਧੀਰਾ। ਮਾਗਾ ਤੁਰਤ ਸਿਂਧੁ ਕਰ ਨੀਰਾ ॥
ਜਦਪਿ ਸਖਾ ਤਵ ਇਚ੍ਛਾ ਨਾਹੀਂ। ਮੋਰ ਦਰਸੁ ਅਮੋਘ ਜਗ ਮਾਹੀਮ੍ ॥
ਅਸ ਕਹਿ ਰਾਮ ਤਿਲਕ ਤੇਹਿ ਸਾਰਾ। ਸੁਮਨ ਬ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਟਿ ਨਭ ਭੀ ਅਪਾਰਾ ॥
ਦੋ. ਰਾਵਨ ਕ੍ਰੋਧ ਅਨਲ ਨਿਜ ਸ੍ਵਾਸ ਸਮੀਰ ਪ੍ਰਚਂਡ।
ਜਰਤ ਬਿਭੀਸ਼ਨੁ ਰਾਖੇਉ ਦੀਨ੍ਹੇਹੁ ਰਾਜੁ ਅਖਂਡ ॥ 49(ਕ) ॥
ਜੋ ਸਂਪਤਿ ਸਿਵ ਰਾਵਨਹਿ ਦੀਨ੍ਹਿ ਦਿਏਁ ਦਸ ਮਾਥ।
ਸੋਇ ਸਂਪਦਾ ਬਿਭੀਸ਼ਨਹਿ ਸਕੁਚਿ ਦੀਨ੍ਹ ਰਘੁਨਾਥ ॥ 49(ਖ) ॥
ਅਸ ਪ੍ਰਭੁ ਛਾਡ਼ਇ ਭਜਹਿਂ ਜੇ ਆਨਾ। ਤੇ ਨਰ ਪਸੁ ਬਿਨੁ ਪੂਁਛ ਬਿਸ਼ਾਨਾ ॥
ਨਿਜ ਜਨ ਜਾਨਿ ਤਾਹਿ ਅਪਨਾਵਾ। ਪ੍ਰਭੁ ਸੁਭਾਵ ਕਪਿ ਕੁਲ ਮਨ ਭਾਵਾ ॥
ਪੁਨਿ ਸਰ੍ਬਗ੍ਯ ਸਰ੍ਬ ਉਰ ਬਾਸੀ। ਸਰ੍ਬਰੂਪ ਸਬ ਰਹਿਤ ਉਦਾਸੀ ॥
ਬੋਲੇ ਬਚਨ ਨੀਤਿ ਪ੍ਰਤਿਪਾਲਕ। ਕਾਰਨ ਮਨੁਜ ਦਨੁਜ ਕੁਲ ਘਾਲਕ ॥
ਸੁਨੁ ਕਪੀਸ ਲਂਕਾਪਤਿ ਬੀਰਾ। ਕੇਹਿ ਬਿਧਿ ਤਰਿਅ ਜਲਧਿ ਗਂਭੀਰਾ ॥
ਸਂਕੁਲ ਮਕਰ ਉਰਗ ਝਸ਼ ਜਾਤੀ। ਅਤਿ ਅਗਾਧ ਦੁਸ੍ਤਰ ਸਬ ਭਾਁਤੀ ॥
ਕਹ ਲਂਕੇਸ ਸੁਨਹੁ ਰਘੁਨਾਯਕ। ਕੋਟਿ ਸਿਂਧੁ ਸੋਸ਼ਕ ਤਵ ਸਾਯਕ ॥
ਜਦ੍ਯਪਿ ਤਦਪਿ ਨੀਤਿ ਅਸਿ ਗਾਈ। ਬਿਨਯ ਕਰਿਅ ਸਾਗਰ ਸਨ ਜਾਈ ॥
ਦੋ. ਪ੍ਰਭੁ ਤੁਮ੍ਹਾਰ ਕੁਲਗੁਰ ਜਲਧਿ ਕਹਿਹਿ ਉਪਾਯ ਬਿਚਾਰਿ।
ਬਿਨੁ ਪ੍ਰਯਾਸ ਸਾਗਰ ਤਰਿਹਿ ਸਕਲ ਭਾਲੁ ਕਪਿ ਧਾਰਿ ॥ 50 ॥
ਸਖਾ ਕਹੀ ਤੁਮ੍ਹ ਨੀਕਿ ਉਪਾਈ। ਕਰਿਅ ਦੈਵ ਜੌਂ ਹੋਇ ਸਹਾਈ ॥
ਮਂਤ੍ਰ ਨ ਯਹ ਲਛਿਮਨ ਮਨ ਭਾਵਾ। ਰਾਮ ਬਚਨ ਸੁਨਿ ਅਤਿ ਦੁਖ ਪਾਵਾ ॥
ਨਾਥ ਦੈਵ ਕਰ ਕਵਨ ਭਰੋਸਾ। ਸੋਸ਼ਿਅ ਸਿਂਧੁ ਕਰਿਅ ਮਨ ਰੋਸਾ ॥
ਕਾਦਰ ਮਨ ਕਹੁਁ ਏਕ ਅਧਾਰਾ। ਦੈਵ ਦੈਵ ਆਲਸੀ ਪੁਕਾਰਾ ॥
ਸੁਨਤ ਬਿਹਸਿ ਬੋਲੇ ਰਘੁਬੀਰਾ। ਐਸੇਹਿਂ ਕਰਬ ਧਰਹੁ ਮਨ ਧੀਰਾ ॥
ਅਸ ਕਹਿ ਪ੍ਰਭੁ ਅਨੁਜਹਿ ਸਮੁਝਾਈ। ਸਿਂਧੁ ਸਮੀਪ ਗੇ ਰਘੁਰਾਈ ॥
ਪ੍ਰਥਮ ਪ੍ਰਨਾਮ ਕੀਨ੍ਹ ਸਿਰੁ ਨਾਈ। ਬੈਠੇ ਪੁਨਿ ਤਟ ਦਰ੍ਭ ਡਸਾਈ ॥
ਜਬਹਿਂ ਬਿਭੀਸ਼ਨ ਪ੍ਰਭੁ ਪਹਿਂ ਆਏ। ਪਾਛੇਂ ਰਾਵਨ ਦੂਤ ਪਠਾਏ ॥
ਦੋ. ਸਕਲ ਚਰਿਤ ਤਿਨ੍ਹ ਦੇਖੇ ਧਰੇਂ ਕਪਟ ਕਪਿ ਦੇਹ।
ਪ੍ਰਭੁ ਗੁਨ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਸਰਾਹਹਿਂ ਸਰਨਾਗਤ ਪਰ ਨੇਹ ॥ 51 ॥
ਪ੍ਰਗਟ ਬਖਾਨਹਿਂ ਰਾਮ ਸੁਭ੍AU। ਅਤਿ ਸਪ੍ਰੇਮ ਗਾ ਬਿਸਰਿ ਦੁਰ੍AU ॥
ਰਿਪੁ ਕੇ ਦੂਤ ਕਪਿਨ੍ਹ ਤਬ ਜਾਨੇ। ਸਕਲ ਬਾਁਧਿ ਕਪੀਸ ਪਹਿਂ ਆਨੇ ॥
ਕਹ ਸੁਗ੍ਰੀਵ ਸੁਨਹੁ ਸਬ ਬਾਨਰ। ਅਂਗ ਭਂਗ ਕਰਿ ਪਠਵਹੁ ਨਿਸਿਚਰ ॥
ਸੁਨਿ ਸੁਗ੍ਰੀਵ ਬਚਨ ਕਪਿ ਧਾਏ। ਬਾਁਧਿ ਕਟਕ ਚਹੁ ਪਾਸ ਫਿਰਾਏ ॥
ਬਹੁ ਪ੍ਰਕਾਰ ਮਾਰਨ ਕਪਿ ਲਾਗੇ। ਦੀਨ ਪੁਕਾਰਤ ਤਦਪਿ ਨ ਤ੍ਯਾਗੇ ॥
ਜੋ ਹਮਾਰ ਹਰ ਨਾਸਾ ਕਾਨਾ। ਤੇਹਿ ਕੋਸਲਾਧੀਸ ਕੈ ਆਨਾ ॥
ਸੁਨਿ ਲਛਿਮਨ ਸਬ ਨਿਕਟ ਬੋਲਾਏ। ਦਯਾ ਲਾਗਿ ਹਁਸਿ ਤੁਰਤ ਛੋਡਾਏ ॥
ਰਾਵਨ ਕਰ ਦੀਜਹੁ ਯਹ ਪਾਤੀ। ਲਛਿਮਨ ਬਚਨ ਬਾਚੁ ਕੁਲਘਾਤੀ ॥
ਦੋ. ਕਹੇਹੁ ਮੁਖਾਗਰ ਮੂਢ਼ ਸਨ ਮਮ ਸਂਦੇਸੁ ਉਦਾਰ।
ਸੀਤਾ ਦੇਇ ਮਿਲੇਹੁ ਨ ਤ ਆਵਾ ਕਾਲ ਤੁਮ੍ਹਾਰ ॥ 52 ॥
ਤੁਰਤ ਨਾਇ ਲਛਿਮਨ ਪਦ ਮਾਥਾ। ਚਲੇ ਦੂਤ ਬਰਨਤ ਗੁਨ ਗਾਥਾ ॥
ਕਹਤ ਰਾਮ ਜਸੁ ਲਂਕਾਁ ਆਏ। ਰਾਵਨ ਚਰਨ ਸੀਸ ਤਿਨ੍ਹ ਨਾਏ ॥
ਬਿਹਸਿ ਦਸਾਨਨ ਪੂਁਛੀ ਬਾਤਾ। ਕਹਸਿ ਨ ਸੁਕ ਆਪਨਿ ਕੁਸਲਾਤਾ ॥
ਪੁਨਿ ਕਹੁ ਖਬਰਿ ਬਿਭੀਸ਼ਨ ਕੇਰੀ। ਜਾਹਿ ਮ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਯੁ ਆਈ ਅਤਿ ਨੇਰੀ ॥
ਕਰਤ ਰਾਜ ਲਂਕਾ ਸਠ ਤ੍ਯਾਗੀ। ਹੋਇਹਿ ਜਬ ਕਰ ਕੀਟ ਅਭਾਗੀ ॥
ਪੁਨਿ ਕਹੁ ਭਾਲੁ ਕੀਸ ਕਟਕਾਈ। ਕਠਿਨ ਕਾਲ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਚਲਿ ਆਈ ॥
ਜਿਨ੍ਹ ਕੇ ਜੀਵਨ ਕਰ ਰਖਵਾਰਾ। ਭਯੁ ਮ੍ਰੁਰੁਇਦੁਲ ਚਿਤ ਸਿਂਧੁ ਬਿਚਾਰਾ ॥
ਕਹੁ ਤਪਸਿਨ੍ਹ ਕੈ ਬਾਤ ਬਹੋਰੀ। ਜਿਨ੍ਹ ਕੇ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਤ੍ਰਾਸ ਅਤਿ ਮੋਰੀ ॥
ਦੋ. -ਕੀ ਭਿ ਭੇਂਟ ਕਿ ਫਿਰਿ ਗੇ ਸ਼੍ਰਵਨ ਸੁਜਸੁ ਸੁਨਿ ਮੋਰ।
ਕਹਸਿ ਨ ਰਿਪੁ ਦਲ ਤੇਜ ਬਲ ਬਹੁਤ ਚਕਿਤ ਚਿਤ ਤੋਰ ॥ 53 ॥
ਨਾਥ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਕਰਿ ਪੂਁਛੇਹੁ ਜੈਸੇਂ। ਮਾਨਹੁ ਕਹਾ ਕ੍ਰੋਧ ਤਜਿ ਤੈਸੇਮ੍ ॥
ਮਿਲਾ ਜਾਇ ਜਬ ਅਨੁਜ ਤੁਮ੍ਹਾਰਾ। ਜਾਤਹਿਂ ਰਾਮ ਤਿਲਕ ਤੇਹਿ ਸਾਰਾ ॥
ਰਾਵਨ ਦੂਤ ਹਮਹਿ ਸੁਨਿ ਕਾਨਾ। ਕਪਿਨ੍ਹ ਬਾਁਧਿ ਦੀਨ੍ਹੇ ਦੁਖ ਨਾਨਾ ॥
ਸ਼੍ਰਵਨ ਨਾਸਿਕਾ ਕਾਟੈ ਲਾਗੇ। ਰਾਮ ਸਪਥ ਦੀਨ੍ਹੇ ਹਮ ਤ੍ਯਾਗੇ ॥
ਪੂਁਛਿਹੁ ਨਾਥ ਰਾਮ ਕਟਕਾਈ। ਬਦਨ ਕੋਟਿ ਸਤ ਬਰਨਿ ਨ ਜਾਈ ॥
ਨਾਨਾ ਬਰਨ ਭਾਲੁ ਕਪਿ ਧਾਰੀ। ਬਿਕਟਾਨਨ ਬਿਸਾਲ ਭਯਕਾਰੀ ॥
ਜੇਹਿਂ ਪੁਰ ਦਹੇਉ ਹਤੇਉ ਸੁਤ ਤੋਰਾ। ਸਕਲ ਕਪਿਨ੍ਹ ਮਹਁ ਤੇਹਿ ਬਲੁ ਥੋਰਾ ॥
ਅਮਿਤ ਨਾਮ ਭਟ ਕਠਿਨ ਕਰਾਲਾ। ਅਮਿਤ ਨਾਗ ਬਲ ਬਿਪੁਲ ਬਿਸਾਲਾ ॥
ਦੋ. ਦ੍ਵਿਬਿਦ ਮਯਂਦ ਨੀਲ ਨਲ ਅਂਗਦ ਗਦ ਬਿਕਟਾਸਿ।
ਦਧਿਮੁਖ ਕੇਹਰਿ ਨਿਸਠ ਸਠ ਜਾਮਵਂਤ ਬਲਰਾਸਿ ॥ 54 ॥
ਏ ਕਪਿ ਸਬ ਸੁਗ੍ਰੀਵ ਸਮਾਨਾ। ਇਨ੍ਹ ਸਮ ਕੋਟਿਨ੍ਹ ਗਨਿ ਕੋ ਨਾਨਾ ॥
ਰਾਮ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਁ ਅਤੁਲਿਤ ਬਲ ਤਿਨ੍ਹਹੀਂ। ਤ੍ਰੁਰੁਇਨ ਸਮਾਨ ਤ੍ਰੇਲੋਕਹਿ ਗਨਹੀਮ੍ ॥
ਅਸ ਮੈਂ ਸੁਨਾ ਸ਼੍ਰਵਨ ਦਸਕਂਧਰ। ਪਦੁਮ ਅਠਾਰਹ ਜੂਥਪ ਬਂਦਰ ॥
ਨਾਥ ਕਟਕ ਮਹਁ ਸੋ ਕਪਿ ਨਾਹੀਂ। ਜੋ ਨ ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਜੀਤੈ ਰਨ ਮਾਹੀਮ੍ ॥
ਪਰਮ ਕ੍ਰੋਧ ਮੀਜਹਿਂ ਸਬ ਹਾਥਾ। ਆਯਸੁ ਪੈ ਨ ਦੇਹਿਂ ਰਘੁਨਾਥਾ ॥
ਸੋਸ਼ਹਿਂ ਸਿਂਧੁ ਸਹਿਤ ਝਸ਼ ਬ੍ਯਾਲਾ। ਪੂਰਹੀਂ ਨ ਤ ਭਰਿ ਕੁਧਰ ਬਿਸਾਲਾ ॥
ਮਰ੍ਦਿ ਗਰ੍ਦ ਮਿਲਵਹਿਂ ਦਸਸੀਸਾ। ਐਸੇਇ ਬਚਨ ਕਹਹਿਂ ਸਬ ਕੀਸਾ ॥
ਗਰ੍ਜਹਿਂ ਤਰ੍ਜਹਿਂ ਸਹਜ ਅਸਂਕਾ। ਮਾਨਹੁ ਗ੍ਰਸਨ ਚਹਤ ਹਹਿਂ ਲਂਕਾ ॥
ਦੋ. -ਸਹਜ ਸੂਰ ਕਪਿ ਭਾਲੁ ਸਬ ਪੁਨਿ ਸਿਰ ਪਰ ਪ੍ਰਭੁ ਰਾਮ।
ਰਾਵਨ ਕਾਲ ਕੋਟਿ ਕਹੁ ਜੀਤਿ ਸਕਹਿਂ ਸਂਗ੍ਰਾਮ ॥ 55 ॥
ਰਾਮ ਤੇਜ ਬਲ ਬੁਧਿ ਬਿਪੁਲਾਈ। ਤਬ ਭ੍ਰਾਤਹਿ ਪੂਁਛੇਉ ਨਯ ਨਾਗਰ ॥
ਤਾਸੁ ਬਚਨ ਸੁਨਿ ਸਾਗਰ ਪਾਹੀਂ। ਮਾਗਤ ਪਂਥ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਮਨ ਮਾਹੀਮ੍ ॥
ਸੁਨਤ ਬਚਨ ਬਿਹਸਾ ਦਸਸੀਸਾ। ਜੌਂ ਅਸਿ ਮਤਿ ਸਹਾਯ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤ ਕੀਸਾ ॥
ਸਹਜ ਭੀਰੁ ਕਰ ਬਚਨ ਦ੍ਰੁਰੁਇਢ਼ਆਈ। ਸਾਗਰ ਸਨ ਠਾਨੀ ਮਚਲਾਈ ॥
ਮੂਢ਼ ਮ੍ਰੁਰੁਇਸ਼ਾ ਕਾ ਕਰਸਿ ਬਡ਼ਆਈ। ਰਿਪੁ ਬਲ ਬੁਦ੍ਧਿ ਥਾਹ ਮੈਂ ਪਾਈ ॥
ਸਚਿਵ ਸਭੀਤ ਬਿਭੀਸ਼ਨ ਜਾਕੇਂ। ਬਿਜਯ ਬਿਭੂਤਿ ਕਹਾਁ ਜਗ ਤਾਕੇਮ੍ ॥
ਸੁਨਿ ਖਲ ਬਚਨ ਦੂਤ ਰਿਸ ਬਾਢ਼ਈ। ਸਮਯ ਬਿਚਾਰਿ ਪਤ੍ਰਿਕਾ ਕਾਢ਼ਈ ॥
ਰਾਮਾਨੁਜ ਦੀਨ੍ਹੀ ਯਹ ਪਾਤੀ। ਨਾਥ ਬਚਾਇ ਜੁਡ਼ਆਵਹੁ ਛਾਤੀ ॥
ਬਿਹਸਿ ਬਾਮ ਕਰ ਲੀਨ੍ਹੀ ਰਾਵਨ। ਸਚਿਵ ਬੋਲਿ ਸਠ ਲਾਗ ਬਚਾਵਨ ॥
ਦੋ. -ਬਾਤਨ੍ਹ ਮਨਹਿ ਰਿਝਾਇ ਸਠ ਜਨਿ ਘਾਲਸਿ ਕੁਲ ਖੀਸ।
ਰਾਮ ਬਿਰੋਧ ਨ ਉਬਰਸਿ ਸਰਨ ਬਿਸ਼੍ਨੁ ਅਜ ਈਸ ॥ 56(ਕ) ॥
ਕੀ ਤਜਿ ਮਾਨ ਅਨੁਜ ਇਵ ਪ੍ਰਭੁ ਪਦ ਪਂਕਜ ਭ੍ਰੁਰੁਇਂਗ।
ਹੋਹਿ ਕਿ ਰਾਮ ਸਰਾਨਲ ਖਲ ਕੁਲ ਸਹਿਤ ਪਤਂਗ ॥ 56(ਖ) ॥
ਸੁਨਤ ਸਭਯ ਮਨ ਮੁਖ ਮੁਸੁਕਾਈ। ਕਹਤ ਦਸਾਨਨ ਸਬਹਿ ਸੁਨਾਈ ॥
ਭੂਮਿ ਪਰਾ ਕਰ ਗਹਤ ਅਕਾਸਾ। ਲਘੁ ਤਾਪਸ ਕਰ ਬਾਗ ਬਿਲਾਸਾ ॥
ਕਹ ਸੁਕ ਨਾਥ ਸਤ੍ਯ ਸਬ ਬਾਨੀ। ਸਮੁਝਹੁ ਛਾਡ਼ਇ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁਰੁਇਤਿ ਅਭਿਮਾਨੀ ॥
ਸੁਨਹੁ ਬਚਨ ਮਮ ਪਰਿਹਰਿ ਕ੍ਰੋਧਾ। ਨਾਥ ਰਾਮ ਸਨ ਤਜਹੁ ਬਿਰੋਧਾ ॥
ਅਤਿ ਕੋਮਲ ਰਘੁਬੀਰ ਸੁਭ੍AU। ਜਦ੍ਯਪਿ ਅਖਿਲ ਲੋਕ ਕਰ ਰ੍AU ॥
ਮਿਲਤ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਤੁਮ੍ਹ ਪਰ ਪ੍ਰਭੁ ਕਰਿਹੀ। ਉਰ ਅਪਰਾਧ ਨ ਏਕੁ ਧਰਿਹੀ ॥
ਜਨਕਸੁਤਾ ਰਘੁਨਾਥਹਿ ਦੀਜੇ। ਏਤਨਾ ਕਹਾ ਮੋਰ ਪ੍ਰਭੁ ਕੀਜੇ।
ਜਬ ਤੇਹਿਂ ਕਹਾ ਦੇਨ ਬੈਦੇਹੀ। ਚਰਨ ਪ੍ਰਹਾਰ ਕੀਨ੍ਹ ਸਠ ਤੇਹੀ ॥
ਨਾਇ ਚਰਨ ਸਿਰੁ ਚਲਾ ਸੋ ਤਹਾਁ। ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਸਿਂਧੁ ਰਘੁਨਾਯਕ ਜਹਾਁ ॥
ਕਰਿ ਪ੍ਰਨਾਮੁ ਨਿਜ ਕਥਾ ਸੁਨਾਈ। ਰਾਮ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਁ ਆਪਨਿ ਗਤਿ ਪਾਈ ॥
ਰਿਸ਼ਿ ਅਗਸ੍ਤਿ ਕੀਂ ਸਾਪ ਭਵਾਨੀ। ਰਾਛਸ ਭਯੁ ਰਹਾ ਮੁਨਿ ਗ੍ਯਾਨੀ ॥
ਬਂਦਿ ਰਾਮ ਪਦ ਬਾਰਹਿਂ ਬਾਰਾ। ਮੁਨਿ ਨਿਜ ਆਸ਼੍ਰਮ ਕਹੁਁ ਪਗੁ ਧਾਰਾ ॥
ਦੋ. ਬਿਨਯ ਨ ਮਾਨਤ ਜਲਧਿ ਜਡ਼ ਗੇ ਤੀਨ ਦਿਨ ਬੀਤਿ।
ਬੋਲੇ ਰਾਮ ਸਕੋਪ ਤਬ ਭਯ ਬਿਨੁ ਹੋਇ ਨ ਪ੍ਰੀਤਿ ॥ 57 ॥
ਲਛਿਮਨ ਬਾਨ ਸਰਾਸਨ ਆਨੂ। ਸੋਸ਼ੌਂ ਬਾਰਿਧਿ ਬਿਸਿਖ ਕ੍ਰੁਰੁਇਸਾਨੂ ॥
ਸਠ ਸਨ ਬਿਨਯ ਕੁਟਿਲ ਸਨ ਪ੍ਰੀਤੀ। ਸਹਜ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਨ ਸਨ ਸੁਂਦਰ ਨੀਤੀ ॥
ਮਮਤਾ ਰਤ ਸਨ ਗ੍ਯਾਨ ਕਹਾਨੀ। ਅਤਿ ਲੋਭੀ ਸਨ ਬਿਰਤਿ ਬਖਾਨੀ ॥
ਕ੍ਰੋਧਿਹਿ ਸਮ ਕਾਮਿਹਿ ਹਰਿ ਕਥਾ। ਊਸਰ ਬੀਜ ਬੇਁ ਫਲ ਜਥਾ ॥
ਅਸ ਕਹਿ ਰਘੁਪਤਿ ਚਾਪ ਚਢ਼ਆਵਾ। ਯਹ ਮਤ ਲਛਿਮਨ ਕੇ ਮਨ ਭਾਵਾ ॥
ਸਂਘਾਨੇਉ ਪ੍ਰਭੁ ਬਿਸਿਖ ਕਰਾਲਾ। ਉਠੀ ਉਦਧਿ ਉਰ ਅਂਤਰ ਜ੍ਵਾਲਾ ॥
ਮਕਰ ਉਰਗ ਝਸ਼ ਗਨ ਅਕੁਲਾਨੇ। ਜਰਤ ਜਂਤੁ ਜਲਨਿਧਿ ਜਬ ਜਾਨੇ ॥
ਕਨਕ ਥਾਰ ਭਰਿ ਮਨਿ ਗਨ ਨਾਨਾ। ਬਿਪ੍ਰ ਰੂਪ ਆਯੁ ਤਜਿ ਮਾਨਾ ॥
ਦੋ. ਕਾਟੇਹਿਂ ਪਿ ਕਦਰੀ ਫਰਿ ਕੋਟਿ ਜਤਨ ਕੌ ਸੀਂਚ।
ਬਿਨਯ ਨ ਮਾਨ ਖਗੇਸ ਸੁਨੁ ਡਾਟੇਹਿਂ ਪਿ ਨਵ ਨੀਚ ॥ 58 ॥
ਸਭਯ ਸਿਂਧੁ ਗਹਿ ਪਦ ਪ੍ਰਭੁ ਕੇਰੇ। ਛਮਹੁ ਨਾਥ ਸਬ ਅਵਗੁਨ ਮੇਰੇ ॥
ਗਗਨ ਸਮੀਰ ਅਨਲ ਜਲ ਧਰਨੀ। ਇਨ੍ਹ ਕਿ ਨਾਥ ਸਹਜ ਜਡ਼ ਕਰਨੀ ॥
ਤਵ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਮਾਯਾਁ ਉਪਜਾਏ। ਸ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਟਿ ਹੇਤੁ ਸਬ ਗ੍ਰਂਥਨਿ ਗਾਏ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਆਯਸੁ ਜੇਹਿ ਕਹਁ ਜਸ ਅਹੀ। ਸੋ ਤੇਹਿ ਭਾਁਤਿ ਰਹੇ ਸੁਖ ਲਹੀ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਭਲ ਕੀਨ੍ਹੀ ਮੋਹਿ ਸਿਖ ਦੀਨ੍ਹੀ। ਮਰਜਾਦਾ ਪੁਨਿ ਤੁਮ੍ਹਰੀ ਕੀਨ੍ਹੀ ॥
ਢੋਲ ਗਵਾਁਰ ਸੂਦ੍ਰ ਪਸੁ ਨਾਰੀ। ਸਕਲ ਤਾਡ਼ਨਾ ਕੇ ਅਧਿਕਾਰੀ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਪ੍ਰਤਾਪ ਮੈਂ ਜਾਬ ਸੁਖਾਈ। ਉਤਰਿਹਿ ਕਟਕੁ ਨ ਮੋਰਿ ਬਡ਼ਆਈ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਅਗ੍ਯਾ ਅਪੇਲ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਗਾਈ। ਕਰੌਂ ਸੋ ਬੇਗਿ ਜੌ ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਸੋਹਾਈ ॥
ਦੋ. ਸੁਨਤ ਬਿਨੀਤ ਬਚਨ ਅਤਿ ਕਹ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਲ ਮੁਸੁਕਾਇ।
ਜੇਹਿ ਬਿਧਿ ਉਤਰੈ ਕਪਿ ਕਟਕੁ ਤਾਤ ਸੋ ਕਹਹੁ ਉਪਾਇ ॥ 59 ॥
ਨਾਥ ਨੀਲ ਨਲ ਕਪਿ ਦ੍ਵੌ ਭਾਈ। ਲਰਿਕਾਈ ਰਿਸ਼ਿ ਆਸਿਸ਼ ਪਾਈ ॥
ਤਿਨ੍ਹ ਕੇ ਪਰਸ ਕਿਏਁ ਗਿਰਿ ਭਾਰੇ। ਤਰਿਹਹਿਂ ਜਲਧਿ ਪ੍ਰਤਾਪ ਤੁਮ੍ਹਾਰੇ ॥
ਮੈਂ ਪੁਨਿ ਉਰ ਧਰਿ ਪ੍ਰਭੁਤਾਈ। ਕਰਿਹੁਁ ਬਲ ਅਨੁਮਾਨ ਸਹਾਈ ॥
ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਨਾਥ ਪਯੋਧਿ ਬਁਧਾਇਅ। ਜੇਹਿਂ ਯਹ ਸੁਜਸੁ ਲੋਕ ਤਿਹੁਁ ਗਾਇਅ ॥
ਏਹਿ ਸਰ ਮਮ ਉਤ੍ਤਰ ਤਟ ਬਾਸੀ। ਹਤਹੁ ਨਾਥ ਖਲ ਨਰ ਅਘ ਰਾਸੀ ॥
ਸੁਨਿ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਲ ਸਾਗਰ ਮਨ ਪੀਰਾ। ਤੁਰਤਹਿਂ ਹਰੀ ਰਾਮ ਰਨਧੀਰਾ ॥
ਦੇਖਿ ਰਾਮ ਬਲ ਪੌਰੁਸ਼ ਭਾਰੀ। ਹਰਸ਼ਿ ਪਯੋਨਿਧਿ ਭਯੁ ਸੁਖਾਰੀ ॥
ਸਕਲ ਚਰਿਤ ਕਹਿ ਪ੍ਰਭੁਹਿ ਸੁਨਾਵਾ। ਚਰਨ ਬਂਦਿ ਪਾਥੋਧਿ ਸਿਧਾਵਾ ॥
ਛਂ. ਨਿਜ ਭਵਨ ਗਵਨੇਉ ਸਿਂਧੁ ਸ਼੍ਰੀਰਘੁਪਤਿਹਿ ਯਹ ਮਤ ਭਾਯੂ।
ਯਹ ਚਰਿਤ ਕਲਿ ਮਲਹਰ ਜਥਾਮਤਿ ਦਾਸ ਤੁਲਸੀ ਗਾਯੂ ॥
ਸੁਖ ਭਵਨ ਸਂਸਯ ਸਮਨ ਦਵਨ ਬਿਸ਼ਾਦ ਰਘੁਪਤਿ ਗੁਨ ਗਨਾ ॥
ਤਜਿ ਸਕਲ ਆਸ ਭਰੋਸ ਗਾਵਹਿ ਸੁਨਹਿ ਸਂਤਤ ਸਠ ਮਨਾ ॥
ਦੋ. ਸਕਲ ਸੁਮਂਗਲ ਦਾਯਕ ਰਘੁਨਾਯਕ ਗੁਨ ਗਾਨ।
ਸਾਦਰ ਸੁਨਹਿਂ ਤੇ ਤਰਹਿਂ ਭਵ ਸਿਂਧੁ ਬਿਨਾ ਜਲਜਾਨ ॥ 60 ॥
ਮਾਸਪਾਰਾਯਣ, ਚੌਬੀਸਵਾਁ ਵਿਸ਼੍ਰਾਮ
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਦ੍ਰਾਮਚਰਿਤਮਾਨਸੇ ਸਕਲਕਲਿਕਲੁਸ਼ਵਿਧ੍ਵਂਸਨੇ
ਪਂਚਮਃ ਸੋਪਾਨਃ ਸਮਾਪ੍ਤਃ ।
(ਸੁਂਦਰਕਾਂਡ ਸਮਾਪ੍ਤ)