අථ ද්විතීයෝऽධ්යායඃ ।
ශ්රීශුකඃ උවාච ।
ගෝවිංදභුජගුප්තායාං ද්වාරවත්යාං කුරූද්වහ ।
අවාත්සීත් නාරදඃ අභීක්ෂ්ණං කෘෂ්ණෞපාසනලාලසඃ ॥ 1॥
කෝ නු රාජන් ඉංද්රියවාන් මුකුංදචරණාංබුජම් ।
න භජේත් සර්වතඃ මෘත්යුඃ උපාස්යං අමරෞත්තමෛඃ ॥ 2॥
තං ඒකදා දේවර්ෂිං වසුදේවඃ ගෘහ ආගතම් ।
අර්චිතං සුඛං ආසීනං අභිවාද්ය ඉදං අබ්රවීත් ॥ 3॥
වසුදේවඃ උවාච ।
භගවන් භවතඃ යාත්රා ස්වස්තයේ සර්වදේහිනාම් ।
කෘපණානාං යථා පිත්රෝඃ උත්තමශ්ලෝකවර්ත්මනාම් ॥ 4॥
භූතානාං දේවචරිතං දුඃඛාය ච සුඛාය ච ।
සුඛාය ඒව හි සාධූනාං ත්වාදෘශාං අච්යුත ආත්මනාම් ॥ 5॥
භජංති යේ යථා දේවාන් දේවාඃ අපි තථා ඒව තාන් ।
ඡායා ඉව කර්මසචිවාඃ සාධවඃ දීනවත්සලාඃ ॥ 6॥
බ්රහ්මන් තථා අපි පෘච්ඡාමඃ ධර්මාන් භාගවතාන් තව ।
යාන් ශ්රුත්වා ශ්රද්ධයා මර්ත්යඃ මුච්යතේ සර්වතඃ භයාත් ॥ 7॥
අහං කිල පුරා අනංතං ප්රජාර්ථඃ භුවි මුක්තිදම් ।
අපූජයං න මෝක්ෂාය මෝහිතඃ දේවමායයා ॥ 8॥
යයා විචිත්රව්යසනාත් භවද්භිඃ විශ්වතඃ භයාත් ।
මුච්යේම හි අංජසා ඒව අද්ධා තථා නඃ ශාධි සුව්රත ॥ 9॥
ශ්රීශුකඃ උවාච ।
රාජන් ඒවං කෘතප්රශ්නඃ වසුදේවේන ධීමතා ।
ප්රීතඃ තං ආහ දේවර්ෂිඃ හරේඃ සංස්මාරිතඃ ගුණෛඃ ॥ 10॥
නාරදඃ උවාච ।
සම්යක් ඒතත් ව්යවසිතං භවතා සාත්වතර්ෂභ ।
යත් පෘච්ඡසේ භාගවතාන් ධර්මාන් ත්වං විශ්වභාවනාන් ॥
11॥
ශ්රුතඃ අනුපඨිතඃ ධ්යාතඃ ආදෘතඃ වා අනුමෝදිතඃ ।
සද්යඃ පුනාති සද්ධර්මඃ දේවවිශ්වද්රුහඃ අපි ॥ 12॥
ත්වයා පරමකල්යාණඃ පුණ්යශ්රවණකීර්තනඃ ।
ස්මාරිතඃ භගවාන් අද්ය දේවඃ නාරායණඃ මම ॥ 13॥
අත්ර අපි උදාහරංති ඉමං ඉතිහාසං පුරාතනම් ।
ආර්ෂභාණාං ච සංවාදං විදේහස්ය මහාත්මනඃ ॥ 14॥
ප්රියව්රතඃ නාම සුතඃ මනෝඃ ස්වායංභුවස්ය යඃ ।
තස්ය අග්නීධ්රඃ තතඃ නාභිඃ ඍෂභඃ තත් සුතඃ ස්මෘතඃ ॥ 15॥
තං ආහුඃ වාසුදේවාංශං මෝක්ෂධර්මවිවක්ෂයා ।
අවතීර්ණං සුතශතං තස්ය ආසීත් වේදපාරගම් ॥ 16॥
තේෂාං වෛ භරතඃ ජ්යේෂ්ඨඃ නාරායණපරායණඃ ।
විඛ්යාතං වර්ෂං ඒතත් යත් නාම්නා භාරතං අද්භුතම් ॥ 17॥
සඃ භුක්තභෝගාං ත්යක්ත්වා ඉමාං නිර්ගතඃ තපසා හරිම් ।
උපාසීනඃ තත් පදවීං ලේභේ වෛ ජන්මභිඃ ත්රිභිඃ ॥ 18॥
තේෂාං නව නවද්වීපපතයඃ අස්ය සමංතතඃ ।
කර්මතංත්රප්රණේතාරඃ ඒකාශීතිඃ ද්විජාතයඃ ॥ 19॥
නව අභවන් මහාභාගාඃ මුනයඃ හි අර්ථශංසිනඃ ।
ශ්රමණාඃ වාතඃ අශනාඃ ආත්මවිද්යාවිශාරදාඃ ॥ 20॥
කවිඃ හරිඃ අංතරික්ෂඃ ප්රබුද්ධඃ පිප්පලායනඃ ।
ආවිර්හෝත්රඃ අථ ද්රුමිලඃ චමසඃ කරභාජනඃ ॥ 21॥
ඒතේ වෛ භගවද්රූපං විශ්වං සදසද් ආත්මකම් ।
ආත්මනඃ අව්යතිරේකේණ පශ්යංතඃ ව්යචරත් මහීම් ॥ 22॥
අව්යාහත ඉෂ්ටගතයාඃ සුරසිද්ධසිද්ධසාධ්ය
ගංධර්වයක්ෂනරකින්නරනාගලෝකාන් ।
මුක්තාඃ චරංති මුනිචාරණභූතනාථ
විද්යාධරද්විජගවාං භුවනානි කාමම් ॥ 23॥
තඃ ඒකදා නිමේඃ සත්රං උපජග්මුඃ යත් ඍච්ඡයා ।
විතායමානං ඍෂිභිඃ අජනාභේ මහාත්මනඃ ॥ 24॥
තාන් දෘෂ්ට්වා සූර්යසංකාශාන් මහාභගවතාන් නෘපඃ ।
යජමානඃ අග්නයඃ විප්රාඃ සර්වඃ ඒව උපතස්ථිරේ ॥ 25॥
විදේහඃ තාන් අභිප්රේත්ය නාරායණපරායණාන් ।
ප්රීතඃ සංපූජයාන් චක්රේ ආසනස්ථාන් යථා අර්හතඃ ॥ 26॥
තාන් රෝචමානාන් ස්වරුචා බ්රහ්මපුත්රෞපමාන් නව ।
පප්රච්ඡ පරමප්රීතඃ ප්රශ්රය අවනතඃ නෘපඃ ॥ 27॥
විදේහඃ උවාච ।
මන්යේ භගවතඃ සාක්ෂාත් පාර්ෂදාන් වඃ මධුද්විෂඃ ।
විෂ්ණෝඃ භූතානි ලෝකානාං පාවනාය චරංති හි ॥ 28॥
දුර්ලභඃ මානුෂඃ දේහඃ දේහිනාං ක්ෂණභංගුරඃ ।
තත්ර අපි දුර්ලභං මන්යේ වෛකුංඨප්රියදර්ශනම් ॥ 29॥
අතඃ ආත්යංතිකං කහේමං පෘච්ඡාමඃ භවතඃ අනඝාඃ ।
සංසාරේ අස්මින් ක්ෂණාර්ධඃ අපි සත්සංගඃ ශේවධිඃ නෘණාම් ॥
30॥
ධර්මාන් භාගවතාන් බ්රූත යදි නඃ ශ්රුතයේ ක්ෂමම් ।
යෛඃ ප්රසන්නඃ ප්රපන්නාය දාස්යති ආත්මානං අපි අජඃ ॥ 31॥
ශ්රීනාරදඃ උවාච ।
ඒවං තේ නිමිනා පෘෂ්ටා වසුදේව මහත්තමාඃ ।
ප්රතිපූජ්ය අබ්රුවන් ප්රීත්යා සසදසි ඍත්විජං නෘපම් ॥ 32॥
කවිඃ උවාච ।
මන්යේ අකුතශ්චිත් භයං අච්යුතස්ය
පාදාංබුජෞපාසනං අත්ර නිත්යම් ।
උද්විග්නබුද්ධේඃ අසත් ආත්මභාවාත්
විශ්වාත්මනා යත්ර නිවර්තතේ භීඃ ॥ 33॥
යේ වෛ භගවතා ප්රෝක්තාඃ උපායාඃ හි ආත්මලබ්ධයේ ।
අංජඃ පුංසාං අවිදුෂාං විද්ධි භාගවතාන් හි තාන් ॥ 34॥
යාන් ආස්ථාය නරඃ රාජන් න ප්රමාද්යේත කර්හිචිත් ।
ධාවන් නිමීල්ය වා නේත්රේ න ස්ඛලේන පතේත් ඉහ ॥ 35॥
කායේන වාචා මනසා ඉංද්රියෛඃ වා
බුද්ධ්යා ආත්මනා වා අනුසෘතස්වභාවාත් ।
කරෝති යත් යත් සකලං පරස්මෛ
නාරායණාය ඉති සමර්පයේත් තත් ॥ 36॥
භයං ද්විතීයාභිනිවේශතඃ ස්යාත්
ඊශාත් අපේතස්ය විපර්යයඃ අස්මෘතිඃ ।
තත් මායයා අතඃ බුධඃ ආභජේත් තං
භක්ත්යා ඒක ඊශං ගුරුදේවතාත්මා ॥ 37।
අවිද්යමානඃ අපි අවභාති හි ද්වයෝඃ
ධ්යාතුඃ ධියා ස්වප්නමනෝරථෞ යථා ।
තත් කර්මසංකල්පවිකල්පකං මනඃ
බුධඃ නිරුංධ්යාත් අභයං තතඃ ස්යාත් ॥ 38॥
ශ්රුණ්වන් සුභද්රාණි රථාංගපාණේඃ
ජන්මානි කර්මාණි ච යානි ලෝකේ ।
ගීතානි නාමානි තත් අර්ථකානි
ගායන් විලජ්ජඃ විචරේත් අසංගඃ ॥ 39॥
ඒවං ව්රතඃ ස්වප්රියනාමකීර්ත්යා
ජාතානුරාගඃ ද්රුතචිත්තඃ උච්චෛඃ ।
හසති අථඃ රෝදිති රෞති ගායති
උන්මාදවත් නෘත්යති ලෝකබාහ්යඃ ॥ 40॥
ඛං වායුං අග්නිං සලිලං මහීං ච
ජ්යෝතීංෂි සත්ත්වානි දිශඃ ද්රුමාදීන් ।
සරිත් සමුද්රාන් ච හරේඃ ශරීරං
යත්කිංච භූතං ප්රණමේත් අනන්යඃ ॥ 41॥
භක්තිඃ පරේශ අනුභවඃ විරක්තිඃ
අන්යත්ර ඒෂ ත්රිකඃ ඒකකාලඃ ।
ප්රපද්යමානස්ය යථා අශ්නතඃ ස්යුඃ
තුෂ්ටිඃ පුෂ්ටිඃ ක්ෂුත් අපායඃ අනුඝාසම් ॥ 42॥
ඉති අච්යුත අංඝ්රිං භජතඃ අනුවෘත්ත්යා
භක්තිඃ විරක්තිඃ භගවත් ප්රබෝධඃ ।
භවංති වෛ භාගවතස්ය රාජන්
තතඃ පරාං ශාංතිං උපෛති සාක්ෂාත් ॥ 43॥
රාජා උවාච ।
අථ භාගවතං බ්රූත යත් ධර්මඃ යාදෘශඃ නෘණාම් ।
යථා චරති යත් බ්රූතේ යෛඃ ලිංගෛඃ භගවත් ප්රියඃ ॥ 44॥
හරිඃ උවාච ।
සර්වභූතේෂු යඃ පශ්යේත් භගවත් භාව ආත්මනඃ ।
භූතානි භාගවති ආත්මනි ඒෂ භාගවතෞත්තමඃ ॥ 45॥
ඊශ්වරේ තත් අධීනේෂු බාලිශේෂු ද්විෂත්සු ච ।
ප්රේමමෛත්රීකෘපාඋපේක්ෂා යඃ කරෝති ස මධ්යමඃ ॥ 46॥
අර්චායාං ඒව හරයේ පූජාං යඃ ශ්රද්ධයා ඊහතේ ।
න තත් භක්තේෂු ච අන්යේෂු සඃ භක්තඃ ප්රාකෘතඃ ස්මෘතඃ ॥
47॥
ගෘහීත්වා අපි ඉංද්රියෛඃ අර්ථාන්යඃ න ද්වේෂ්ටි න හෘෂ්යති ।
විෂ්ණෝඃ මායාං ඉදං පශ්යන් සඃ වෛ භාගවත උත්තමඃ ॥ 48॥
දේහෛංද්රියප්රාණමනඃධියාං යඃ
ජන්මාපිඅයක්ෂුත් භයතර්ෂකෘච්ඡ්රෛඃ ।
සංසාරධර්මෛඃ අවිමුහ්යමානඃ
ස්මෘත්යා හරේඃ භාගවතප්රධානඃ ॥ 49॥
න කාමකර්මබීජානාං යස්ය චේතසි සංභවඃ ।
වාසුදේවේකනිලයඃ සඃ වෛ භාගවත උත්තමඃ ॥ 50॥
න යස්ය ජන්මකර්මභ්යාං න වර්ණාශ්රමජාතිභිඃ ।
සජ්ජතේ අස්මින් අහංභාවඃ දේහේ වෛ සඃ හරේඃ ප්රියඃ ॥ 51॥
න යස්ය ස්වඃ පරඃ ඉති විත්තේෂු ආත්මනි වා භිදා ।
සර්වභූතසමඃ ශාංතඃ සඃ වෞ භාගවත උත්තමඃ ॥ 52॥
ත්රිභුවනවිභවහේතවේ අපි අකුංඨස්මෘතිඃ
අජිතාත්මසුරාදිභිඃ විමෘග්යාත් ।
න චලති භගවත් පද අරවිංදාත්
ලවනිමිෂ අර්ධං අපි යඃ සඃ වෛෂ්ණව අග්ර්යඃ ॥ 53॥
භගවතඃ උරුවික්රම අංඝ්රිශාඛා
නඛමණිචංද්රිකයා නිරස්තතාපේ ।
හෘදි කථං උපසීදතාං පුනඃ සඃ
ප්රභවති චංද්රඃ ඉව උදිතේ අර්කතාපඃ ॥ 54॥
විසෘජති හෘදයං න යස්ය සාක්ෂාත්
හරිඃ අවශ අභිහිතඃ අපි අඝෞඝනාශඃ ।
ප්රණයඃ අශනයා ධෘත අංඝ්රිපද්මඃ
සඃ භවති භාගවතප්රධානඃ උක්තඃ ॥ 55॥
ඉති ශ්රීමත් භාගවතේ මහාපුරාණේ පාරමහංස්යාං
සංහිතායාං ඒකාදශස්කංධේ නිමිජායංතසංවාදේ ද්විතීයඃ
අධ්යායඃ ॥