॥ இதி ஶ்ரீமஹாபா⁴ரதே உத்³யோக³பர்வணி ப்ரஜாக³ரபர்வணி
விது³ரஹிதவாக்யே ஷட்த்ரிம்ஶோத்⁴யாய: ॥
விது³ர உவாச ।
அத்ரைவோதா³ஹரன்தீமமிதிஹாஸம் புராதனம் ।
ஆத்ரேயஸ்ய ச ஸம்வாத³ம் ஸாத்⁴யானாம் சேதி ந: ஶ்ருதம் ॥ 1॥
சரன்தம் ஹம்ஸரூபேண மஹர்ஷிம் ஸம்ஶிதவ்ரதம் ।
ஸாத்⁴யா தே³வா மஹாப்ராஜ்ஞம் பர்யப்ருச்ச²ன்த வை புரா ॥ 2॥
ஸாத்⁴யா ஊசு: ।
ஸாத்⁴யா தே³வா வய்மஸ்மோ மஹர்ஷே
த்³ருஷ்ட்வா ப⁴வன்தம் ந ஶக்னுமோனுமாதும் ।
ஶ்ருதேன தீ⁴ரோ பு³த்³தி⁴மாம்ஸ்த்வம் மதோ ந:
காவ்யாம் வாசம் வக்துமர்ஹஸ்யுதா³ராம் ॥ 3॥
ஹம்ஸ உவாச ।
ஏதத்கார்யமமரா: ஸம்ஶ்ருதம் மே
த்⁴ருதி: ஶம: ஸத்யத⁴ர்மானுவ்ருத்தி: ।
க்³ரன்தி²ம் வினீய ஹ்ருத³யஸ்ய ஸர்வம்
ப்ரியாப்ரியே சாத்மவஶம் நயீத ॥ 4॥
ஆக்ருஶ்யமானோ நாக்ரோஶேன்மன்யுரேவ திதிக்ஷித: ।
ஆக்ரோஷ்டாரம் நிர்த³ஹதி ஸுக்ருதம் சாஸ்ய வின்த³தி ॥ 5॥
நாக்ரோஶீ ஸ்யான்னாவமானீ பரஸ்ய
மித்ரத்³ரோஹீ நோத நீசோபஸேவீ ।
ந சாதிமானீ ந ச ஹீனவ்ருத்தோ
ரூக்ஷாம் வாசம் ருஶதீம் வர்ஜயீத ॥ 6॥
மர்மாண்யஸ்தீ²னி ஹ்ருத³யம் ததா²ஸூன்
கோ⁴ரா வாசோ நிர்த³ஹன்தீஹ பும்ஸாம் ।
தஸ்மாத்³வாசம் ருஶதீம் ரூக்ஷரூபாம்
த⁴ர்மாராமோ நித்யஶோ வர்ஜயீத ॥ 7॥
அரும் துரம் பருஷம் ரூக்ஷவாசம்
வாக்கண்டகைர்விதுத³ன்தம் மனுஷ்யான் ।
வித்³யாத³லக்ஷ்மீகதமம் ஜனானாம்
முகே² நிப³த்³தா⁴ம் நிர்ருதிம் வஹன்தம் ॥ 8॥
பரஶ்சேதே³னமதி⁴வித்⁴யேத பா³ணைர்
ப்⁴ருஶம் ஸுதீக்ஷ்ணைரனலார்க தீ³ப்தை: ।
விரிச்யமானோப்யதிரிச்யமானோ
வித்³யாத்கவி: ஸுக்ருதம் மே த³தா⁴தி ॥ 9॥
யதி³ ஸன்தம் ஸேவதே யத்³யஸன்தம்
தபஸ்வினம் யதி³ வா ஸ்தேனமேவ ।
வாஸோ யதா² ரங்க³ வஶம் ப்ரயாதி
ததா² ஸ தேஷாம் வஶமப்⁴யுபைதி ॥ 1௦॥
வாத³ம் து யோ ந ப்ரவதே³ன்ன வாத³யேத்³
யோ நாஹத: ப்ரதிஹன்யான்ன கா⁴தயேத் ।
யோ ஹன்துகாமஸ்ய ந பாபமிச்சே²த்
தஸ்மை தே³வா: ஸ்ப்ருஹயன்த்யாக³தாய ॥ 11॥
அவ்யாஹ்ருதம் வ்யாஹ்ருதாச்ச்²ரேய ஆஹு:
ஸத்யம் வதே³த்³வ்யாஹ்ருதம் தத்³த்³விதீயம் ।
ப்ரியம்வதே³த்³வ்யாஹ்ருதம் தத்த்ருதீயம்
த⁴ர்ம்யம் வதே³த்³வ்யாஹ்ருதம் தச்சதுர்த²ம் ॥ 12॥
யாத்³ருஶை: ஸம்விவத³தே யாத்³ருஶாம்ஶ் சோபஸேவதே ।
யாத்³ருகி³ச்சே²ச்ச ப⁴விதும் தாத்³ருக்³ப⁴வதி பூருஷ: ॥ 13॥
யதோ யதோ நிவர்ததே ததஸ்ததோ விமுச்யதே ।
நிவர்தனாத்³தி⁴ ஸர்வதோ ந வேத்தி து³:க²மண்வபி ॥ 14॥
ந ஜீயதே நோத ஜிகீ³ஷதேன்யான்
ந வைரக்க்ருச்சாப்ரதிகா⁴தகஶ் ச ।
நின்தா³ ப்ரஶம்ஸாஸு ஸமஸ்வபா⁴வோ
ந ஶோசதே ஹ்ருஷ்யதி நைவ சாயம் ॥ 15॥
பா⁴வமிச்ச²தி ஸர்வஸ்ய நாபா⁴வே குருதே மதிம் ।
ஸத்யவாதீ³ ம்ருது³ர்தா³ன்தோ ய: ஸ உத்தமபூருஷ: ॥ 16॥
நானர்த²கம் ஸான்த்வயதி ப்ரதிஜ்ஞாய த³தா³தி ச ।
ராத்³தா⁴பராத்³தே⁴ ஜானாதி ய: ஸ மத்⁴யமபூருஷ: ॥ 17॥
து³:ஶாஸனஸ்தூபஹன்தா ந ஶாஸ்தா
நாவர்ததே மன்யுவஶாத்க்ருதக்⁴ன: ।
ந கஸ்ய சின்மித்ரமதோ² து³ராத்மா
கலாஶ்சைதா அத⁴மஸ்யேஹ பும்ஸ: ॥ 18॥
ந ஶ்ரத்³த³தா⁴தி கல்யாணம் பரேப்⁴யோப்யாத்மஶங்கித: ।
நிராகரோதி மித்ராணி யோ வை ஸோத⁴ம பூருஷ: ॥ 19॥
உத்தமானேவ ஸேவேத ப்ராப்தே காலே து மத்⁴யமான் ।
அத⁴மாம்ஸ்து ந ஸேவேத ய இச்சே²ச்ச்²ரேய ஆத்மன: ॥ 2௦॥
ப்ராப்னோதி வை வித்தமஸத்³ப³லேன
நித்யோத்தா²னாத்ப்ரஜ்ஞயா பௌருஷேண ।
ந த்வேவ ஸம்யக்³லப⁴தே ப்ரஶம்ஸாம்
ந வ்ருத்தமாப்னோதி மஹாகுலானாம் ॥ 21॥
த்⁴ருதராஷ்ட்ர உவாச ।
மஹாகுலானாம் ஸ்ப்ருஹயன்தி தே³வா
த⁴ர்மார்த²வ்ருத்³தா⁴ஶ்ச ப³ஹுஶ்ருதாஶ் ச ।
ப்ருச்சா²மி த்வாம் விது³ர ப்ரஶ்னமேதம்
ப⁴வன்தி வை கானி மஹாகுலானி ॥ 22॥
விது³ர உவாச ।
தமோ த³மோ ப்³ரஹ்மவித்த்வம் விதானா:
புண்யா விவாஹா: ஸததான்ன தா³னம் ।
யேஷ்வேவைதே ஸப்தகு³ணா ப⁴வன்தி
ஸம்யக்³வ்ருத்தாஸ்தானி மஹாகுலானி ॥ 23॥
யேஷாம் ந வ்ருத்தம் வ்யத²தே ந யோனிர்
வ்ருத்தப்ரஸாதே³ன சரன்தி த⁴ர்மம் ।
யே கீர்திமிச்ச²ன்தி குலே விஶிஷ்டாம்
த்யக்தான்ருதாஸ்தானி மஹாகுலானி ॥ 24॥
அனிஜ்யயாவிவாஹைர்ஶ்ச வேத³ஸ்யோத்ஸாத³னேன ச ।
குலான்யகுலதாம் யான்தி த⁴ர்மஸ்யாதிக்ரமேண ச ॥ 25॥
தே³வ த்³ரவ்யவினாஶேன ப்³ரஹ்ம ஸ்வஹரணேன ச ।
குலான்யகுலதாம் யான்தி ப்³ராஹ்மணாதிக்ரமேண ச ॥ 26॥
ப்³ராஹ்மணானாம் பரிப⁴வாத்பரிவாதா³ச்ச பா⁴ரத ।
குலான்யகுலதாம் யான்தி ந்யாஸாபஹரணேன ச ॥ 27॥
குலானி ஸமுபேதானி கோ³பி⁴: புருஷதோஶ்வத: ।
குலஸங்க்²யாம் ந க³ச்ச²ன்தி யானி ஹீனானி வ்ருத்தத: ॥ 28॥
வ்ருத்ததஸ்த்வவிஹீனானி குலான்யல்பத⁴னான்யபி ।
குலஸங்க்²யாம் து க³ச்ச²ன்தி கர்ஷன்தி ச மயத்³யஶ: ॥ 29॥
மா ந: குலே வைரக்ருத்கஶ் சித³ஸ்து
ராஜாமாத்யோ மா பரஸ்வாபஹாரீ ।
மித்ரத்³ரோஹீ நைக்ருதிகோன்ருதீ வா
பூர்வாஶீ வா பித்ருதே³வாதிதி²ப்⁴ய: ॥ 3௦॥
யஶ்ச நோ ப்³ராஹ்மணம் ஹன்யாத்³யஶ்ச நோ ப்³ராஹ்மணான்த்³விஷேத் ।
ந ந: ஸ ஸமிதிம் க³ச்சே²த்³யஶ்ச நோ நிர்வபேத்க்ருஷிம் ॥ 31॥
த்ருணானி பூ⁴மிருத³கம் வாக்சதுர்தீ² ச ஸூன்ருதா ।
ஸதாமேதானி கே³ஹேஷு நோச்சி²த்³யன்தே கதா³ சன ॥ 32॥
ஶ்ரத்³த⁴யா பரயா ராஜன்னுபனீதானி ஸத்க்ருதிம் ।
ப்ரவ்ருத்தானி மஹாப்ராஜ்ஞ த⁴ர்மிணாம் புண்யகர்மணாம் ॥ 33॥
ஸூக்ஷ்மோபி பா⁴ரம் ந்ருபதே ஸ்யன்த³னோ வை
ஶக்தோ வோடு⁴ம் ந ததா²ன்யே மஹீஜா: ।
ஏவம் யுக்தா பா⁴ரஸஹா ப⁴வன்தி
மஹாகுலீனா ந ததா²ன்யே மனுஷ்யா: ॥ 34॥
ந தன்மித்ரம் யஸ்ய கோபாத்³பி³பே⁴தி
யத்³வா மித்ரம் ஶங்கிதேனோபசர்யம் ।
யஸ்மின்மித்ரே பிதரீவாஶ்வஸீத
தத்³வை மித்ரம் ஸங்க³தானீதராணி ॥ 35॥
யதி³ சேத³ப்யஸம்ப³ன்தோ⁴ மித்ரபா⁴வேன வர்ததே ।
ஸ ஏவ ப³ன்து⁴ஸ்தன்மித்ரம் ஸா க³திஸ்தத்பராயணம் ॥ 36॥
சலசித்தஸ்ய வை பும்ஸோ வ்ருத்³தா⁴னநுபஸேவத: ।
பாரிப்லவமதேர்னித்யமத்⁴ருவோ மித்ர ஸங்க்³ரஹ: ॥ 37॥
சலசித்தமனாத்மானமின்த்³ரியாணாம் வஶானுக³ம் ।
அர்தா²: ஸமதிவர்தன்தே ஹம்ஸா: ஶுஷ்கம் ஸரோ யதா² ॥ 38॥
அகஸ்மாதே³வ குப்யன்தி ப்ரஸீத³ன்த்யனிமித்தத: ।
ஶீலமேதத³ஸாதூ⁴னாமப்⁴ரம் பாரிப்லவம் யதா² ॥ 39॥
ஸத்க்ருதாஶ்ச க்ருதார்தா²ஶ்ச மித்ராணாம் ந ப⁴வன்தி யே ।
தான்ம்ருதானபி க்ரவ்யாதா³: க்ருதக்⁴னான்னோபபு⁴ஞ்ஜதே ॥ 4௦॥
அர்த²யேதே³வ மித்ராணி ஸதி வாஸதி வா த⁴னே ।
நானர்த²யன்விஜானாதி மித்ராணாம் ஸாரப²ல்கு³தாம் ॥ 41॥
ஸன்தாபாத்³ப்⁴ரஶ்யதே ரூபம் ஸன்தாபாத்³ப்⁴ரஶ்யதே ப³லம் ।
ஸன்தாபாத்³ப்⁴ரஶ்யதே ஜ்ஞானம் ஸன்தாபாத்³வ்யாதி⁴ம்ருச்ச²தி ॥ 42॥
அனவாப்யம் ச ஶோகேன ஶரீரம் சோபதப்யதே ।
அமித்ராஶ்ச ப்ரஹ்ருஷ்யன்தி மா ஸ்ம ஶோகே மன: க்ருதா²: ॥ 43॥
புனர்னரோ ம்ரியதே ஜாயதே ச
புனர்னரோ ஹீயதே வர்த⁴தே புன: ।
புனர்னரோ யாசதி யாச்யதே ச
புனர்னர: ஶோசதி ஶோச்யதே புன: ॥ 44॥
ஸுக²ம் ச து³:க²ம் ச ப⁴வாப⁴வௌ ச
லாபா⁴லாபௌ⁴ மரணம் ஜீவிதம் ச ।
பர்யாயஶ: ஸர்வமிஹ ஸ்ப்ருஶன்தி
தஸ்மாத்³தீ⁴ரோ நைவ ஹ்ருஷ்யேன்ன ஶோசேத் ॥ 45॥
சலானி ஹீமானி ஷடி³ன்த்³ரியாணி
தேஷாம் யத்³யத்³வர்ததே யத்ர யத்ர ।
ததஸ்தத: ஸ்ரவதே பு³த்³தி⁴ரஸ்ய
சி²த்³ரோத³ கும்பா⁴தி³வ நித்யமம்ப:⁴ ॥ 46॥
த்⁴ருதராஷ்ட்ர உவாச ।
தனுருச்ச:² ஶிகீ² ராஜா மித்²யோபசரிதோ மயா ।
மன்தா³னாம் மம புத்ராணாம் யுத்³தே⁴னான்தம் கரிஷ்யதி ॥ 47॥
நித்யோத்³விக்³னமித³ம் ஸர்வம் நித்யோத்³விக்³னமித³ம் மன: ।
யத்தத்பத³மனுத்³விக்³னம் தன்மே வத³ மஹாமதே ॥ 48॥
விது³ர உவாச ।
நான்யத்ர வித்³யா தபஸோர்னான்யத்ரேன்த்³ரிய நிக்³ரஹாத் ।
நான்யத்ர லோப⁴ஸன்த்யாகா³ச்சா²ன்திம் பஶ்யாம தேனக⁴ ॥ 49॥
பு³த்³த்⁴யா ப⁴யம் ப்ரணுத³தி தபஸா வின்த³தே மஹத் ।
கு³ருஶுஶ்ரூஷயா ஜ்ஞானம் ஶான்திம் த்யாகே³ன வின்த³தி ॥ 5௦॥
அனாஶ்ரிதா தா³னபுண்யம் வேத³ புண்யமனாஶ்ரிதா: ।
ராக³த்³வேஷவினிர்முக்தா விசரன்தீஹ மோக்ஷிண: ॥ 51॥
ஸ்வதீ⁴தஸ்ய ஸுயுத்³த⁴ஸ்ய ஸுக்ருதஸ்ய ச கர்மண: ।
தபஸஶ்ச ஸுதப்தஸ்ய தஸ்யான்தே ஸுக²மேத⁴தே ॥ 52॥
ஸ்வாஸ்தீர்ணானி ஶயனானி ப்ரபன்னா
ந வை பி⁴ன்னா ஜாது நித்³ராம் லப⁴ன்தே ।
ந ஸ்த்ரீஷு ராஜன்ரதிமாப்னுவன்தி
ந மாக³தை⁴: ஸ்தூயமானா ந ஸூதை: ॥ 53॥
ந வை பி⁴ன்னா ஜாது சரன்தி த⁴ர்மம்
ந வை ஸுக²ம் ப்ராப்னுவன்தீஹ பி⁴ன்னா: ।
ந வை பி⁴ன்னா கௌ³ரவம் மானயன்தி
ந வை பி⁴ன்னா: ப்ரஶமம் ரோசயன்தி ॥ 54॥
ந வை தேஷாம் ஸ்வத³தே பத்²யமுக்தம்
யோக³க்ஷேமம் கல்பதே நோத தேஷாம் ।
பி⁴ன்னானாம் வை மனுஜேன்த்³ர பராயணம்
ந வித்³யதே கிம் சித³ன்யத்³வினாஶாத் ॥ 55॥
ஸம்பா⁴வ்யம் கோ³ஷு ஸம்பன்னம் ஸம்பா⁴வ்யம் ப்³ராஹ்மணே தப: ।
ஸம்பா⁴வ்யம் ஸ்த்ரீஷு சாபல்யம் ஸம்பா⁴வ்யம் ஜ்ஞாதிதோ ப⁴யம் ॥ 56॥
தன்தவோப்யாயதா நித்யம் தன்தவோ ப³ஹுலா: ஸமா: ।
ப³ஹூன்ப³ஹுத்வாதா³யாஸான்ஸஹன்தீத்யுபமா ஸதாம் ॥ 57॥
தூ⁴மாயன்தே வ்யபேதானி ஜ்வலன்தி ஸஹிதானி ச ।
த்⁴ருதராஷ்ட்ரோல்முகானீவ ஜ்ஞாதயோ ப⁴ரதர்ஷப⁴ ॥ 58॥
ப்³ராஹ்மணேஷு ச யே ஶூரா: ஸ்த்ரீஷு ஜ்ஞாதிஷு கோ³ஷு ச ।
வ்ருன்தாதி³வ ப²லம் பக்வம் த்⁴ருதராஷ்ட்ர பதன்தி தே ॥ 59॥
மஹானப்யேகஜோ வ்ருக்ஷோ ப³லவான்ஸுப்ரதிஷ்டி²த: ।
ப்ரஸஹ்ய ஏவ வாதேன ஶாகா² ஸ்கன்த⁴ம் விமர்தி³தும் ॥ 6௦॥
அத² யே ஸஹிதா வ்ருக்ஷா: ஸங்க⁴ஶ: ஸுப்ரதிஷ்டி²தா: ।
தே ஹி ஶீக்⁴ரதமான்வாதான்ஸஹன்தேன்யோன்யஸம்ஶ்ரயாத் ॥ 61॥
ஏவம் மனுஷ்யமப்யேகம் கு³ணைரபி ஸமன்விதம் ।
ஶக்யம் த்³விஷன்தோ மன்யன்தே வாயுர்த்³ருமமிவௌகஜம் ॥ 62॥
அன்யோன்யஸமுபஷ்டம்பா⁴த³ன்யோன்யாபாஶ்ரயேண ச ।
ஜ்ஞாதய: ஸம்ப்ரவர்த⁴ன்தே ஸரஸீவோத்பலான்யுத ॥ 63॥
அவத்⁴யா ப்³ராஹ்மணா கா³வோ ஸ்த்ரியோ பா³லாஶ்ச ஜ்ஞாதய: ।
யேஷாம் சான்னானி பு⁴ஞ்ஜீத யே ச ஸ்யு: ஶரணாக³தா: ॥ 64॥
ந மனுஷ்யே கு³ண: கஶ்சித³ன்யோ த⁴னவதாம் அபி ।
அனாதுரத்வாத்³ப⁴த்³ரம் தே ம்ருதகல்பா ஹி ரோகி³ண: ॥ 65॥
அவ்யாதி⁴ஜம் கடுகம் ஶீர்ஷ ரோக³ம்
பாபானுப³ன்த⁴ம் பருஷம் தீக்ஷ்ணமுக்³ரம் ।
ஸதாம் பேயம் யன்ன பிப³ன்த்யஸன்தோ
மன்யும் மஹாராஜ பிப³ ப்ரஶாம்ய ॥ 66॥
ரோகா³ர்தி³தா ந ப²லான்யாத்³ரியன்தே
ந வை லப⁴ன்தே விஷயேஷு தத்த்வம் ।
து³:கோ²பேதா ரோகி³ணோ நித்யமேவ
ந பு³த்⁴யன்தே த⁴னபோ⁴கா³ன்ன ஸௌக்²யம் ॥ 67॥
புரா ஹ்யுக்தோ நாகரோஸ்த்வம் வசோ மே
த்³யூதே ஜிதாம் த்³ரௌபதீ³ம் ப்ரேக்ஷ்ய ராஜன் ।
து³ர்யோத⁴னம் வாரயேத்யக்ஷவத்யாம்
கிதவத்வம் பண்டி³தா வர்ஜயன்தி ॥ 68॥
ந தத்³ப³லம் யன்ம்ருது³னா விருத்⁴யதே
மிஶ்ரோ த⁴ர்மஸ்தரஸா ஸேவிதவ்ய: ।
ப்ரத்⁴வம்ஸினீ க்ரூரஸமாஹிதா ஶ்ரீர்
ம்ருது³ப்ரௌடா⁴ க³ச்ச²தி புத்ரபௌத்ரான் ॥ 69॥
தா⁴ர்தராஷ்ட்ரா: பாண்ட³வான்பாலயன்து
பாண்டோ³: ஸுதாஸ்தவ புத்ராம்ஶ்ச பான்து ।
ஏகாரிமித்ரா: குரவோ ஹ்யேகமன்த்ரா
ஜீவன்து ராஜன்ஸுகி²ன: ஸம்ருத்³தா⁴: ॥ 7௦॥
மேடீ⁴பூ⁴த: கௌரவாணாம் த்வமத்³ய
த்வய்யாதீ⁴னம் குரு குலமாஜமீட⁴ ।
பார்தா²ன்பா³லான்வனவாஸ ப்ரதப்தான்
கோ³பாயஸ்வ ஸ்வம் யஶஸ்தாத ரக்ஷன் ॥ 71॥
ஸன்த⁴த்ஸ்வ த்வம் கௌரவான்பாண்டு³புத்ரைர்
மா தேன்தரம் ரிபவ: ப்ரார்த²யன்து ।
ஸத்யே ஸ்தி²தாஸ்தே நரதே³வ ஸர்வே
து³ர்யோத⁴னம் ஸ்தா²பய த்வம் நரேன்த்³ர ॥ 72॥
॥ இதி ஶ்ரீமஹாபா⁴ரதே உத்³யோக³பர்வணி ப்ரஜாக³ரபர்வணி
விது³ரஹிதவாக்யே ஷட்த்ரிம்ஶோத்⁴யாய: ॥ 36॥