அத² த்³விதீயோத்⁴யாய: ।
ஸாங்க்²யயோக:³
ஸஞ்ஜய உவாச ।
தம் ததா² க்ருபயாவிஷ்டமஶ்ருபூர்ணாகுலேக்ஷணம் ।
விஷீத³ன்தமித³ம் வாக்யமுவாச மது⁴ஸூத³ன: ॥ 1 ॥
ஶ்ரீப⁴க³வானுவாச ।
குதஸ்த்வா கஶ்மலமித³ம் விஷமே ஸமுபஸ்தி²தம் ।
அனார்யஜுஷ்டமஸ்வர்க்³யமகீர்திகரமர்ஜுன ॥ 2 ॥
க்லைப்³யம் மா ஸ்ம க³ம: பார்த² நைதத்த்வய்யுபபத்³யதே ।
க்ஷுத்³ரம் ஹ்ருத³யதௌ³ர்ப³ல்யம் த்யக்த்வோத்திஷ்ட² பரன்தப ॥ 3 ॥
அர்ஜுன உவாச ।
கத²ம் பீ⁴ஷ்மமஹம் ஸாங்க்²யே த்³ரோணம் ச மது⁴ஸூத³ன ।
இஷுபி⁴: ப்ரதியோத்ஸ்யாமி பூஜார்ஹாவரிஸூத³ன ॥ 4 ॥
கு³ரூனஹத்வா ஹி மஹானுபா⁴வான்ஶ்ரேயோ போ⁴க்தும் பை⁴க்ஷ்யமபீஹ லோகே ।
ஹத்வார்த²காமாம்ஸ்து கு³ருனிஹைவ பு⁴ஞ்ஜீய போ⁴கா³ன்ருதி⁴ரப்ரதி³க்³தா⁴ன் ॥ 5 ॥
ந சைதத்³வித்³ம: கதரன்னோ க³ரீயோ யத்³வா ஜயேம யதி³ வா நோ ஜயேயு:।
யானேவ ஹத்வா ந ஜிஜீவிஷாமஸ்தேவஸ்தி²தா: ப்ரமுகே² தா⁴ர்தராஷ்ட்ரா: ॥ 6 ॥
கார்பண்யதோ³ஷோபஹதஸ்வபா⁴வ: ப்ருச்சா²மி த்வாம் த⁴ர்மஸம்மூட⁴சேதா:।
யச்ச்²ரேய: ஸ்யான்னிஶ்சிதம் ப்³ரூஹி தன்மே ஶிஷ்யஸ்தேஹம் ஶாதி⁴ மாம் த்வாம் ப்ரபன்னம் ॥ 7 ॥
ந ஹி ப்ரபஶ்யாமி மமாபனுத்³யாத்³யச்சோ²கமுச்சோ²ஷணமின்த்³ரியாணாம்।
அவாப்ய பூ⁴மாவஸபத்னம்ருத்³த⁴ம் ராஜ்யம் ஸுராணாமபி சாதி⁴பத்யம் ॥ 8 ॥
ஸஞ்ஜய உவாச ।
ஏவமுக்த்வா ஹ்ருஷீகேஶம் கு³டா³கேஶ: பரன்தப ।
ந யோத்ஸ்ய இதி கோ³வின்த³முக்த்வா தூஷ்ணீம் ப³பூ⁴வ ஹ ॥ 9 ॥
தமுவாச ஹ்ருஷீகேஶ: ப்ரஹஸன்னிவ பா⁴ரத ।
ஸேனயோருப⁴யோர்மத்⁴யே விஷீத³ன்தமித³ம் வச: ॥ 1௦ ॥
ஶ்ரீப⁴க³வானுவாச ।
அஶோச்யானந்வஶோசஸ்த்வம் ப்ரஜ்ஞாவாதா³ம்ஶ்ச பா⁴ஷஸே ।
க³தாஸூனக³தாஸூம்ஶ்ச நானுஶோசன்தி பண்டி³தா: ॥ 11 ॥
ந த்வேவாஹம் ஜாது நாஸம் ந த்வம் நேமே ஜனாதி⁴பா: ।
ந சைவ ந ப⁴விஷ்யாம: ஸர்வே வயமத: பரம் ॥ 12 ॥
தே³ஹினோஸ்மின்யதா² தே³ஹே கௌமாரம் யௌவனம் ஜரா ।
ததா² தே³ஹான்தரப்ராப்திர்தீ⁴ரஸ்தத்ர ந முஹ்யதி ॥ 13 ॥
மாத்ராஸ்பர்ஶாஸ்து கௌன்தேய ஶீதோஷ்ணஸுக²து³:க²தா³: ।
ஆக³மாபாயினோனித்யாஸ்தாம்ஸ்திதிக்ஷஸ்வ பா⁴ரத ॥ 14 ॥
யம் ஹி ந வ்யத²யன்த்யேதே புருஷம் புருஷர்ஷப⁴ ।
ஸமது³:க²ஸுக²ம் தீ⁴ரம் ஸோம்ருதத்வாய கல்பதே ॥ 15 ॥
நாஸதோ வித்³யதே பா⁴வோ நாபா⁴வோ வித்³யதே ஸத: ।
உப⁴யோரபி த்³ருஷ்டோன்தஸ்த்வனயோஸ்தத்த்வத³ர்ஶிபி⁴: ॥ 16 ॥
அவினாஶி து தத்³வித்³தி⁴ யேன ஸர்வமித³ம் ததம் ।
வினாஶமவ்யயஸ்யாஸ்ய ந கஶ்சித்கர்துமர்ஹதி ॥ 17 ॥
அன்தவன்த இமே தே³ஹா நித்யஸ்யோக்தா: ஶரீரிண: ।
அனாஶினோப்ரமேயஸ்ய தஸ்மாத்³யுத்⁴யஸ்வ பா⁴ரத ॥ 18 ॥
ய ஏனம் வேத்தி ஹன்தாரம் யஶ்சைனம் மன்யதே ஹதம் ।
உபௌ⁴ தௌ ந விஜானீதோ நாயம் ஹன்தி ந ஹன்யதே ॥ 19 ॥
ந ஜாயதே ம்ரியதே வா கதா³சின்னாயம் பூ⁴த்வா ப⁴விதா வா ந பூ⁴ய:।
அஜோ நித்ய: ஶாஶ்வதோயம் புராணோ ந ஹன்யதே ஹன்யமானே ஶரீரே ॥ 2௦ ॥
வேதா³வினாஶினம் நித்யம் ய ஏனமஜமவ்யயம் ।
அத²ம் ஸ புருஷ: பார்த² கம் கா⁴தயதி ஹன்தி கம் ॥ 21॥
வாஸாம்ஸி ஜீர்ணானி யதா² விஹாய நவானி க்³ருஹ்ணாதி நரோபராணி।
ததா² ஶரீராணி விஹாய ஜீர்ணான்யன்யானி ஸம்யாதி நவானி தே³ஹீ ॥ 22 ॥
நைனம் சி²ன்த³ன்தி ஶஸ்த்ராணி நைனம் த³ஹதி பாவக: ।
ந சைனம் க்லேத³யன்த்யாபோ ந ஶோஷயதி மாருத: ॥ 23 ॥
அச்சே²த்³யோயமதா³ஹ்யோயமக்லேத்³யோஶோஷ்ய ஏவ ச ।
நித்ய: ஸர்வக³த: ஸ்தா²ணுரசலோயம் ஸனாதன: ॥ 24 ॥
அவ்யக்தோயமசின்த்யோயமவிகார்யோயமுச்யதே ।
தஸ்மாதே³வம் விதி³த்வைனம் நானுஶோசிதுமர்ஹஸி ॥ 25 ॥
அத² சைனம் நித்யஜாதம் நித்யம் வா மன்யஸே ம்ருதம் ।
ததா²பி த்வம் மஹாபா³ஹோ நைவம் ஶோசிதுமர்ஹஸி ॥ 26 ॥
ஜாதஸ்ய ஹி த்⁴ருவோ ம்ருத்யுர்த்⁴ருவம் ஜன்ம ம்ருதஸ்ய ச ।
தஸ்மாத³பரிஹார்யேர்தே² ந த்வம் ஶோசிதுமர்ஹஸி ॥ 27 ॥
அவ்யக்தாதீ³னி பூ⁴தானி வ்யக்தமத்⁴யானி பா⁴ரத ।
அவ்யக்தனித⁴னான்யேவ தத்ர கா பரிதே³வனா ॥ 28 ॥
ஆஶ்சர்யவத்பஶ்யதி கஶ்சிதே³னமாஶ்சர்யவத்³வத³தி ததை²வ சான்ய:।
ஆஶ்சர்யவச்சைனமன்ய: ஶ்ருணோதி ஶ்ருத்வாப்யேனம் வேத³ ந சைவ கஶ்சித் ॥ 29 ॥
தே³ஹீ நித்யமவத்⁴யோயம் தே³ஹே ஸர்வஸ்ய பா⁴ரத ।
தஸ்மாத்ஸர்வாணி பூ⁴தானி ந த்வம் ஶோசிதுமர்ஹஸி ॥ 3௦ ॥
ஸ்வத⁴ர்மமபி சாவேக்ஷ்ய ந விகம்பிதுமர்ஹஸி ।
த⁴ர்ம்யாத்³தி⁴ யுத்³தா⁴ச்ச்²ரேயோன்யத்க்ஷத்ரியஸ்ய ந வித்³யதே ॥ 31 ॥
யத்³ருச்ச²யா சோபபன்னம் ஸ்வர்க³த்³வாரமபாவ்ருதம் ।
ஸுகி²ன: க்ஷத்ரியா: பார்த² லப⁴ன்தே யுத்³த⁴மீத்³ருஶம் ॥ 32 ॥
அத² சேத்த்வமிமம் த⁴ர்ம்யம் ஸங்க்³ராமம் ந கரிஷ்யஸி ।
தத: ஸ்வத⁴ர்மம் கீர்திம் ச ஹித்வா பாபமவாப்ஸ்யஸி ॥ 33 ॥
அகீர்திம் சாபி பூ⁴தானி கத²யிஷ்யன்தி தேவ்யயாம் ।
ஸம்பா⁴விதஸ்ய சாகீர்திர்மரணாத³திரிச்யதே ॥ 34 ॥
ப⁴யாத்³ரணாது³பரதம் மம்ஸ்யன்தே த்வாம் மஹாரதா²: ।
யேஷாம் ச த்வம் ப³ஹுமதோ பூ⁴த்வா யாஸ்யஸி லாக⁴வம் ॥ 35 ॥
அவாச்யவாதா³ம்ஶ்ச ப³ஹூன்வதி³ஷ்யன்தி தவாஹிதா: ।
நின்த³ன்தஸ்தவ ஸாமர்த்²யம் ததோ து³:க²தரம் நு கிம் ॥ 36 ॥
ஹதோ வா ப்ராப்ஸ்யஸி ஸ்வர்க³ம் ஜித்வா வா போ⁴க்ஷ்யஸே மஹீம் ।
தஸ்மாது³த்திஷ்ட² கௌன்தேய யுத்³தா⁴ய க்ருதனிஶ்சய: ॥ 37 ॥
ஸுக²து³:கே² ஸமே க்ருத்வா லாபா⁴லாபௌ⁴ ஜயாஜயௌ ।
ததோ யுத்³தா⁴ய யுஜ்யஸ்வ நைவம் பாபமவாப்ஸ்யஸி ॥ 38 ॥
ஏஷா தேபி⁴ஹிதா ஸாங்க்²யே பு³த்³தி⁴ர்யோகே³ த்விமாம் ஶ்ருணு ।
பு³த்³த்⁴யா யுக்தோ யயா பார்த² கர்மப³ன்த⁴ம் ப்ரஹாஸ்யஸி ॥ 39 ॥
நேஹாபி⁴க்ரமனாஶோஸ்தி ப்ரத்யவாயோ ந வித்³யதே ।
ஸ்வல்பமப்யஸ்ய த⁴ர்மஸ்ய த்ராயதே மஹதோ ப⁴யாத் ॥ 4௦ ॥
வ்யவஸாயாத்மிகா பு³த்³தி⁴ரேகேஹ குருனந்த³ன ।
ப³ஹுஶாகா² ஹ்யனந்தாஶ்ச பு³த்³த⁴யோவ்யவஸாயினாம் ॥ 41 ॥
யாமிமாம் புஷ்பிதாம் வாசம் ப்ரவத³ன்த்யவிபஶ்சித: ।
வேத³வாத³ரதா: பார்த² நான்யத³ஸ்தீதி வாதி³ன: ॥ 42 ॥
காமாத்மான: ஸ்வர்க³பரா ஜன்மகர்மப²லப்ரதா³ம் ।
க்ரியாவிஶேஷப³ஹுலாம் போ⁴கை³ஶ்வர்யக³திம் ப்ரதி ॥ 43 ॥
போ⁴கை³ஶ்வர்யப்ரஸக்தானாம் தயாபஹ்ருதசேதஸாம் ।
வ்யவஸாயாத்மிகா பு³த்³தி⁴: ஸமாதௌ⁴ ந விதீ⁴யதே ॥ 44 ॥
த்ரைகு³ண்யவிஷயா வேதா³ நிஸ்த்ரைகு³ண்யோ ப⁴வார்ஜுன ।
நிர்த்³வன்த்³வோ நித்யஸத்த்வஸ்தோ² நிர்யோக³க்ஷேம ஆத்மவான் ॥ 45 ॥
யாவானர்த² உத³பானே ஸர்வத: ஸம்ப்லுதோத³கே ।
தாவான்ஸர்வேஷு வேதே³ஷு ப்³ராஹ்மணஸ்ய விஜானத: ॥ 46 ॥
கர்மண்யேவாதி⁴காரஸ்தே மா ப²லேஷு கதா³சன ।
மா கர்மப²லஹேதுர்பூ⁴ர்மா தே ஸங்கோ³ஸ்த்வகர்மணி ॥ 47 ॥
யோக³ஸ்த:² குரு கர்மாணி ஸங்க³ம் த்யக்த்வா த⁴னஞ்ஜய ।
ஸித்³த்⁴யஸித்³த்⁴யோ: ஸமோ பூ⁴த்வா ஸமத்வம் யோக³ உச்யதே ॥ 48 ॥
தூ³ரேண ஹ்யவரம் கர்ம பு³த்³தி⁴யோகா³த்³த⁴னஞ்ஜய ।
பு³த்³தௌ⁴ ஶரணமன்விச்ச² க்ருபணா: ப²லஹேதவ: ॥ 49 ॥
பு³த்³தி⁴யுக்தோ ஜஹாதீஹ உபே⁴ ஸுக்ருதது³ஷ்க்ருதே ।
தஸ்மாத்³யோகா³ய யுஜ்யஸ்வ யோக:³ கர்மஸு கௌஶலம் ॥ 5௦ ॥
கர்மஜம் பு³த்³தி⁴யுக்தா ஹி ப²லம் த்யக்த்வா மனீஷிண: ।
ஜன்மப³ன்த⁴வினிர்முக்தா: பத³ம் க³ச்ச²ன்த்யனாமயம் ॥ 51 ॥
யதா³ தே மோஹகலிலம் பு³த்³தி⁴ர்வ்யதிதரிஷ்யதி ।
ததா³ க³ன்தாஸி நிர்வேத³ம் ஶ்ரோதவ்யஸ்ய ஶ்ருதஸ்ய ச ॥ 52 ॥
ஶ்ருதிவிப்ரதிபன்னா தே யதா³ ஸ்தா²ஸ்யதி நிஶ்சலா ।
ஸமாதா⁴வசலா பு³த்³தி⁴ஸ்ததா³ யோக³மவாப்ஸ்யஸி ॥ 53 ॥
அர்ஜுன உவாச ।
ஸ்தி²தப்ரஜ்ஞஸ்ய கா பா⁴ஷா ஸமாதி⁴ஸ்த²ஸ்ய கேஶவ ।
ஸ்தி²ததீ⁴: கிம் ப்ரபா⁴ஷேத கிமாஸீத வ்ரஜேத கிம் ॥ 54 ॥
ஶ்ரீப⁴க³வானுவாச ।
ப்ரஜஹாதி யதா³ காமான்ஸர்வான்பார்த² மனோக³தான் ।
ஆத்மன்யேவாத்மனா துஷ்ட: ஸ்தி²தப்ரஜ்ஞஸ்ததோ³ச்யதே ॥ 55 ॥
து³:கே²ஷ்வனுத்³விக்³னமனா: ஸுகே²ஷு விக³தஸ்ப்ருஹ: ।
வீதராக³ப⁴யக்ரோத:⁴ ஸ்தி²ததீ⁴ர்முனிருச்யதே ॥ 56 ॥
ய: ஸர்வத்ரானபி⁴ஸ்னேஹஸ்தத்தத்ப்ராப்ய ஶுபா⁴ஶுப⁴ம் ।
நாபி⁴னந்த³தி ந த்³வேஷ்டி தஸ்ய ப்ரஜ்ஞா ப்ரதிஷ்டி²தா ॥ 57 ॥
யதா³ ஸம்ஹரதே சாயம் கூர்மோங்கா³னீவ ஸர்வஶ: ।
இன்த்³ரியாணீன்த்³ரியார்தே²ப்⁴யஸ்தஸ்ய ப்ரஜ்ஞா ப்ரதிஷ்டி²தா ॥ 58 ॥
விஷயா வினிவர்தன்தே நிராஹாரஸ்ய தே³ஹின: ।
ரஸவர்ஜம் ரஸோப்யஸ்ய பரம் த்³ருஷ்ட்வா நிவர்ததே ॥ 59 ॥
யததோ ஹ்யபி கௌன்தேய புருஷஸ்ய விபஶ்சித: ।
இன்த்³ரியாணி ப்ரமாதீ²னி ஹரன்தி ப்ரஸப⁴ம் மன: ॥ 6௦ ॥
தானி ஸர்வாணி ஸம்யம்ய யுக்த ஆஸீத மத்பர: ।
வஶே ஹி யஸ்யேன்த்³ரியாணி தஸ்ய ப்ரஜ்ஞா ப்ரதிஷ்டி²தா ॥ 61 ॥
த்⁴யாயதோ விஷயான்பும்ஸ: ஸங்க³ஸ்தேஷூபஜாயதே ।
ஸங்கா³த்ஸஞ்ஜாயதே காம: காமாத்க்ரோதோ⁴பி⁴ஜாயதே ॥ 62 ॥
க்ரோதா⁴த்³ப⁴வதி ஸம்மோஹ: ஸம்மோஹாத்ஸ்ம்ருதிவிப்⁴ரம: ।
ஸ்ம்ருதிப்⁴ரம்ஶாத்³பு³த்³தி⁴னாஶோ பு³த்³தி⁴னாஶாத்ப்ரணஶ்யதி ॥ 63 ॥
ராக³த்³வேஷவிமுக்தைஸ்து விஷயானின்த்³ரியைஶ்சரன் ।
ஆத்மவஶ்யைர்விதே⁴யாத்மா ப்ரஸாத³மதி⁴க³ச்ச²தி ॥ 64 ॥
ப்ரஸாதே³ ஸர்வது³:கா²னாம் ஹானிரஸ்யோபஜாயதே ।
ப்ரஸன்னசேதஸோ ஹ்யாஶு பு³த்³தி⁴: பர்யவதிஷ்ட²தே ॥ 65 ॥
நாஸ்தி பு³த்³தி⁴ரயுக்தஸ்ய ந சாயுக்தஸ்ய பா⁴வனா ।
ந சாபா⁴வயத: ஶான்திரஶான்தஸ்ய குத: ஸுக²ம் ॥ 66 ॥
இன்த்³ரியாணாம் ஹி சரதாம் யன்மனோனுவிதீ⁴யதே ।
தத³ஸ்ய ஹரதி ப்ரஜ்ஞாம் வாயுர்னாவமிவாம்ப⁴ஸி ॥ 67 ॥
தஸ்மாத்³யஸ்ய மஹாபா³ஹோ நிக்³ருஹீதானி ஸர்வஶ: ।
இன்த்³ரியாணீன்த்³ரியார்தே²ப்⁴யஸ்தஸ்ய ப்ரஜ்ஞா ப்ரதிஷ்டி²தா ॥ 68 ॥
யா நிஶா ஸர்வபூ⁴தானாம் தஸ்யாம் ஜாக³ர்தி ஸம்யமீ ।
யஸ்யாம் ஜாக்³ரதி பூ⁴தானி ஸா நிஶா பஶ்யதோ முனே: ॥ 69 ॥
ஆபூர்யமாணமசலப்ரதிஷ்ட²ம் ஸமுத்³ரமாப: ப்ரவிஶன்தி யத்³வத்।
தத்³வத்காமா யம் ப்ரவிஶன்தி ஸர்வே ஸ ஶான்திமாப்னோதி ந காமகாமீ ॥ 7௦ ॥
விஹாய காமான்ய: ஸர்வான்புமாம்ஶ்சரதி நி:ஸ்ப்ருஹ: ।
நிர்மமோ நிரஹங்கார: ஸ ஶான்திமதி⁴க³ச்ச²தி ॥ 71 ॥
ஏஷா ப்³ராஹ்மீ ஸ்தி²தி: பார்த² நைனாம் ப்ராப்ய விமுஹ்யதி ।
ஸ்தி²த்வாஸ்யாமன்தகாலேபி ப்³ரஹ்மனிர்வாணம்ருச்ச²தி ॥ 72 ॥
ஓம் தத்ஸதி³தி ஶ்ரீமத்³ப⁴க³வத்³கீ³தாஸூபனிஷத்ஸு ப்³ரஹ்மவித்³யாயாம் யோக³ஶாஸ்த்ரே ஶ்ரீக்ருஷ்ணார்ஜுனஸம்வாதே³
ஸாங்க்³யயோகோ³ நாம த்³விதீயோத்⁴யாய: ॥2 ॥