కస్య దోషః కులే నాస్తి వ్యాధినా కో న పీడితః ।
వ్యసనం కేన న ప్రాప్తం కస్య సౌఖ్యం నిరంతరం ॥ 01 ॥
ఆచారః కులమాఖ్యాతి దేశమాఖ్యాతి భాషణమ్ ।
సంభ్రమః స్నేహమాఖ్యాతి వపురాఖ్యాతి భోజనం ॥ 02 ॥
సుకులే యోజయేత్కన్యాం పుత్రం విద్యాసు యోజయేత్ ।
వ్యసనే యోజయేచ్ఛత్రుం మిత్రం ధర్మేణ యోజయేత్ ॥ 03 ॥
దుర్జనస్య చ సర్పస్య వరం సర్పో న దుర్జనః ।
సర్పో దంశతి కాలే తు దుర్జనస్తు పదే పదే ॥ 04 ॥
ఏతదర్థే కులీనానాం నృపాః కుర్వంతి సంగ్రహమ్ ।
ఆదిమధ్యావసానేషు న తే గచ్ఛంతి విక్రియాం ॥ 05 ॥
ప్రలయే భిన్నమర్యాదా భవంతి కిల సాగరాః ।
సాగరా భేదమిచ్ఛంతి ప్రలయేఽపి న సాధవః ॥ 06 ॥
మూర్ఖస్తు ప్రహర్తవ్యః ప్రత్యక్షో ద్విపదః పశుః ।
భిద్యతే వాక్య-శల్యేన అదృశం కంటకం యథా ॥ 07 ॥
రూపయౌవనసంపన్నా విశాలకులసంభవాః ।
విద్యాహీనా న శోభంతే నిర్గంధాః కింశుకా యథా ॥ 08 ॥
కోకిలానాం స్వరో రూపం స్త్రీణాం రూపం పతివ్రతమ్ ।
విద్యా రూపం కురూపాణాం క్షమా రూపం తపస్వినాం ॥ 09 ॥
త్యజేదేకం కులస్యార్థే గ్రామస్యార్థే కులం త్యజేత్ ।
గ్రామం జనపదస్యార్థే ఆత్మార్థే పృథివీం త్యజేత్ ॥ 10 ॥
ఉద్యోగే నాస్తి దారిద్ర్యం జపతో నాస్తి పాతకమ్ ।
మౌనేన కలహో నాస్తి నాస్తి జాగరితే భయం ॥ 11 ॥
అతిరూపేణ వా సీతా అతిగర్వేణ రావణః ।
అతిదానాద్బలిర్బద్ధో హ్యతిసర్వత్ర వర్జయేత్ ॥ 12 ॥
కో హి భారః సమర్థానాం కిం దూరం వ్యవసాయినామ్ ।
కో విదేశః సువిద్యానాం కః పరః ప్రియవాదినాం ॥ 13 ॥
ఏకేనాపి సువృక్షేణ పుష్పితేన సుగంధినా ।
వాసితం తద్వనం సర్వం సుపుత్రేణ కులం యథా ॥ 14 ॥
ఏకేన శుష్కవృక్షేణ దహ్యమానేన వహ్నినా ।
దహ్యతే తద్వనం సర్వం కుపుత్రేణ కులం యథా ॥ 15 ॥
ఏకేనాపి సుపుత్రేణ విద్యాయుక్తేన సాధునా ।
ఆహ్లాదితం కులం సర్వం యథా చంద్రేణ శర్వరీ ॥ 16 ॥
కిం జాతైర్బహుభిః పుత్రైః శోకసంతాపకారకైః ।
వరమేకః కులాలంబీ యత్ర విశ్రామ్యతే కులం ॥ 17 ॥
లాలయేత్పంచవర్షాణి దశవర్షాణి తాడయేత్ ।
ప్రాప్తే తు షోడశే వర్షే పుత్రే మిత్రవదాచరేత్ ॥ 18 ॥
ఉపసర్గేఽన్యచక్రే చ దుర్భిక్షే చ భయావహే ।
అసాధుజనసంపర్కే యః పలాయేత్స జీవతి ॥ 19 ॥
ధర్మార్థకామమోక్షాణాం యస్యైకోఽపి న విద్యతే ।
అజాగలస్తనస్యేవ తస్య జన్మ నిరర్థకం ॥ 20 ॥
మూర్ఖా యత్ర న పూజ్యంతే ధాన్యం యత్ర సుసంచితమ్ ।
దాంపత్యే కలహో నాస్తి తత్ర శ్రీః స్వయమాగతా ॥ 21 ॥