ముహూర్తమపి జీవేచ్చ నరః శుక్లేన కర్మణా ।
న కల్పమపి కష్టేన లోకద్వయవిరోధినా ॥ 01 ॥
గతే శోకో న కర్తవ్యో భవిష్యం నైవ చింతయేత్ ।
వర్తమానేన కాలేన వర్తయంతి విచక్షణాః ॥ 02 ॥
స్వభావేన హి తుష్యంతి దేవాః సత్పురుషాః పితా ।
జ్ఞాతయః స్నానపానాభ్యాం వాక్యదానేన పండితాః ॥ 03 ॥
ఆయుః కర్మ చ విత్తం చ విద్యా నిధనమేవ చ ।
పంచైతాని హి సృజ్యంతే గర్భస్థస్యైవ దేహినః ॥ 04 (4.1) ॥
అహో బత విచిత్రాణి చరితాని మహాత్మనామ్ ।
లక్ష్మీం తృణాయ మన్యంతే తద్భారేణ నమంతి చ ॥ 05 ॥
యస్య స్నేహో భయం తస్య స్నేహో దుఃఖస్య భాజనమ్ ।
స్నేహమూలాని దుఃఖాని తాని త్యక్త్వా వసేత్ సుఖం ॥ 06 ॥
అనాగతవిధాతా చ ప్రత్యుత్పన్నమతిస్తథా ।
ద్వావేతౌ సుఖమేధేతే యద్భవిష్యో వినశ్యతి ॥ 07 ॥
రాజ్ఞి ధర్మిణి ధర్మిష్ఠాః పాపే పాపాః సమే సమాః ।
రాజానమనువర్తంతే యథా రాజా తథా ప్రజాః ॥ 08 ॥
జీవంతం మృతవన్మన్యే దేహినం ధర్మవర్జితమ్ ।
మృతో ధర్మేణ సంయుక్తో దీర్ఘజీవీ న సంశయః ॥ 09 ॥
ధర్మార్థకామమోక్షాణాం యస్యైకోఽపి న విద్యతే ।
అజాగలస్తనస్యేవ తస్య జన్మ నిరర్థకం ॥ 10 ॥
దహ్యమానాః సుతీవ్రేణ నీచాః పరయశోఽగ్నినా ।
అశక్తాస్తత్పదం గంతుం తతో నిండాం ప్రకుర్వతే ॥ 11 ॥
బంధాయ విషయాసంగో ముక్త్యై నిర్విషయం మనః ।
మన ఏవ మనుష్యాణాం కారణం బంధమోక్షయోః ॥ 12 ॥
దేహాభిమానే గలితం జ్ఞానేన పరమాత్మని ।
యత్ర యత్ర మనో యాతి తత్ర తత్ర సమాధయః ॥ 13 ॥
ఈప్సితం మనసః సర్వం కస్య సంపద్యతే సుఖమ్ ।
దైవాయత్తం యతః సర్వం తస్మాత్సంతోషమాశ్రయేత్ ॥ 14 ॥
యథా ధేనుసహస్రేషు వత్సో గచ్ఛతి మాతరమ్ ।
తథా యచ్చ కృతం కర్మ కర్తారమనుగచ్ఛతి ॥ 15 ॥
అనవస్థితకార్యస్య న జనే న వనే సుఖమ్ ।
జనో దహతి సంసర్గాద్వనం సంగవివర్జనాత్ ॥ 16 ॥
ఖనిత్వా హి ఖనిత్రేణ భూతలే వారి విందతి ।
తథా గురుగతాం విద్యాం శుశ్రూషురధిగచ్ఛతి ॥ 17 ॥
కర్మాయత్తం ఫలం పుంసాం బుద్ధిః కర్మానుసారిణీ ।
తథాపి సుధియశ్చార్యా సువిచార్యైవ కుర్వతే ॥ 18 ॥
ఏకాక్షరప్రదాతారం యో గురుం నాభివందతే ।
శ్వానయోనిశతం గత్వా చాండాలేష్వభిజాయతే ॥ 19 ॥
యుగాంతే ప్రచలేన్మేరుః కల్పాంతే సప్త సాగరాః ।
సాధవః ప్రతిపన్నార్థాన్న చలంతి కదాచన ॥ 20 ॥
పృథివ్యాం త్రీణి రత్నాని జలమన్నం సుభాషితమ్ ।
మూఢైః పాషాణఖండేషు రత్నసంజ్ఞా విధీయతే ॥ 21 ॥