ధనహీనో న హీనశ్చ ధనికః స సునిశ్చయః ।
విద్యారత్నేన హీనో యః స హీనః సర్వవస్తుషు ॥ 01 ॥
దృష్టిపూతం న్యసేత్పాదం వస్త్రపూతం పిబేజ్జలమ్ ।
శాస్త్రపూతం వదేద్వాక్యః మనఃపూతం సమాచరేత్ ॥ 02 ॥
సుఖార్థీ చేత్త్యజేద్విద్యాం విద్యార్థీ చేత్త్యజేత్సుఖమ్ ।
సుఖార్థినః కుతో విద్యా సుఖం విద్యార్థినః కుతః ॥ 03 ॥
కవయః కిం న పశ్యంతి కిం న భక్షంతి వాయసాః ।
మద్యపాః కిం న జల్పంతి కిం న కుర్వంతి యోషితః ॥ 04 ॥
రంకం కరోతి రాజానం రాజానం రంకమేవ చ ।
ధనినం నిర్ధనం చైవ నిర్ధనం ధనినం విధిః ॥ 05 ॥
లుబ్ధానాం యాచకః శత్రుర్మూర్ఖానాం బోధకో రిపుః ।
జారస్త్రీణాం పతిః శత్రుశ్చౌరాణాం చంద్రమా రిపుః ॥ 06 ॥
యేషాం న విద్యా న తపో న దానం
జ్ఞానం న శీలాం న గుణో న ధర్మః ।
తే మర్త్యలోకే భువి భారభూతా
మనుష్యరూపేణ మృగాశ్చరంతి ॥ 07 ॥
అంతఃసారవిహీనానాముపదేశో న జాయతే ।
మలయాచలసంసర్గాన్న వేణుశ్చందనాయతే ॥ 08 ॥
యస్య నాస్తి స్వయం ప్రజ్ఞా శాస్త్రం తస్య కరోతి కిమ్ ।
లోచనాభ్యాం విహీనస్య దర్పణః కిం కరిష్యతి ॥ 09 ॥
దుర్జనం సజ్జనం కర్తుముపాయో నహి భూతలే ।
అపానం శాతధా ధౌతం న శ్రేష్ఠమింద్రియం భవేత్ ॥ 10 ॥
ఆప్తద్వేషాద్భవేన్మృత్యుః పరద్వేషాద్ధనక్షయః ।
రాజద్వేషాద్భవేన్నాశో బ్రహ్మద్వేషాత్కులక్షయః ॥ 11 ॥
వరం వనం వ్యాఘ్రగజేంద్రసేవితం
ద్రుమాలయం పత్రఫలాంబుసేవనమ్ ।
తృణేషు శయ్యా శతజీర్ణవల్కలం
న బంధుమధ్యే ధనహీనజీవనం ॥ 12 ॥
విప్రో వృక్షస్తస్య మూలం చ సంధ్యా
వేదః శాఖా ధర్మకర్మాణి పత్రమ్ ।
తస్మాన్మూలం యత్నతో రక్షణీయం
ఛిన్నే మూలే నైవ శాఖా న పత్రం ॥ 13 ॥
మాతా చ కమలా దేవీ పితా దేవో జనార్దనః ।
బాంధవా విష్ణుభక్తాశ్చ స్వదేశో భువనత్రయం ॥ 14 ॥
ఏకవృక్షసమారూఢా నానావర్ణా విహంగమాః ।
ప్రభాతే దిక్షు దశసు యాంతి కా తత్ర వేదనా ॥ 15 ॥
బుద్ధిర్యస్య బలం తస్య నిర్బుద్ధేశ్చ కుతో బలమ్ ।
వనే సింహో యదోన్మత్తః మశకేన నిపాతితః ॥ 16 ॥
కా చింతా మమ జీవనే యది హరిర్విశ్వంభరో గీయతే
నో చేదర్భకజీవనాయ జననీస్తన్యం కథం నిర్మమే ।
ఇత్యాలోచ్య ముహుర్ముహుర్యదుపతే లక్ష్మీపతే కేవలం
త్వత్పాదాంబుజసేవనేన సతతం కాలో మయా నీయతే ॥ 17 ॥
గీర్వాణవాణీషు విశిష్టబుద్ధి-
స్తథాపి భాషాంతరలోలుపోఽహమ్ ।
యథా సుధాయామమరేషు సత్యాం
స్వర్గాంగనానామధరాసవే రుచిః ॥ 18 ॥
అన్నాద్దశగుణం పిష్టం పిష్టాద్దశగుణం పయః ।
పయసోఽష్టగుణం మాంసాం మాంసాద్దశగుణం ఘృతం ॥ 19 ॥
శోకేన రోగా వర్ధంతే పయసా వర్ధతే తనుః ।
ఘృతేన వర్ధతే వీర్యం మాంసాన్మాంసం ప్రవర్ధతే ॥ 20 ॥