శ్రీ రామ చరిత మానస – బాలకాండ

॥ శ్రీ గణేశాయ నమః ॥
శ్రీజానకీవల్లభో విజయతే
శ్రీ రామచరిత మానస
ప్రథమ సోపాన (బాలకాండ)

వర్ణానామర్థసంఘానాం రసానాం ఛందసామపి।
మంగలానాం చ కర్త్తారౌ వందే వాణీవినాయకౌ ॥ 1 ॥

భవానీశంకరౌ వందే శ్రద్ధావిశ్వాసరూపిణౌ।
యాభ్యాం వినా న పశ్యంతి సిద్ధాఃస్వాంతఃస్థమీశ్వరమ్ ॥ 2 ॥

వందే బోధమయం నిత్యం గురుం శంకరరూపిణం।
యమాశ్రితో హి వక్రోఽపి చంద్రః సర్వత్ర వంద్యతే ॥ 3 ॥

సీతారామగుణగ్రామపుణ్యారణ్యవిహారిణౌ।
వందే విశుద్ధవిజ్ఞానౌ కబీశ్వరకపీశ్వరౌ ॥ 4 ॥

ఉద్భవస్థితిసంహారకారిణీం క్లేశహారిణీం।
సర్వశ్రేయస్కరీం సీతాం నతోఽహం రామవల్లభామ్ ॥ 5 ॥

యన్మాయావశవర్తిం విశ్వమఖిలం బ్రహ్మాదిదేవాసురా
యత్సత్వాదమృషైవ భాతి సకలం రజ్జౌ యథాహేర్భ్రమః।
యత్పాదప్లవమేకమేవ హి భవాంభోధేస్తితీర్షావతాం
వందేఽహం తమశేషకారణపరం రామాఖ్యమీశం హరిమ్ ॥ 6 ॥

నానాపురాణనిగమాగమసమ్మతం యద్
రామాయణే నిగదితం క్వచిదన్యతోఽపి।
స్వాంతఃసుఖాయ తులసీ రఘునాథగాథా-
భాషానిబంధమతిమంజులమాతనోతి ॥ 7 ॥

సో. జో సుమిరత సిధి హోఇ గన నాయక కరిబర బదన।
కరు అనుగ్రహ సోఇ బుద్ధి రాసి సుభ గున సదన ॥ 1 ॥

మూక హోఇ బాచాల పంగు చఢి గిరిబర గహన।
జాసు కృపాఁ సో దయాల ద్రవు సకల కలి మల దహన ॥ 2 ॥

నీల సరోరుహ స్యామ తరున అరున బారిజ నయన।
కరు సో మమ ఉర ధామ సదా ఛీరసాగర సయన ॥ 3 ॥

కుంద ఇందు సమ దేహ ఉమా రమన కరునా అయన।
జాహి దీన పర నేహ కరు కృపా మర్దన మయన ॥ 4 ॥

బందు గురు పద కంజ కృపా సింధు నరరూప హరి।
మహామోహ తమ పుంజ జాసు బచన రబి కర నికర ॥ 5 ॥

బందు గురు పద పదుమ పరాగా। సురుచి సుబాస సరస అనురాగా ॥
అమియ మూరిమయ చూరన చారూ। సమన సకల భవ రుజ పరివారూ ॥
సుకృతి సంభు తన బిమల బిభూతీ। మంజుల మంగల మోద ప్రసూతీ ॥
జన మన మంజు ముకుర మల హరనీ। కిఏఁ తిలక గున గన బస కరనీ ॥
శ్రీగుర పద నఖ మని గన జోతీ। సుమిరత దిబ్య ద్రృష్టి హియఁ హోతీ ॥
దలన మోహ తమ సో సప్రకాసూ। బడ఼ఏ భాగ ఉర ఆవి జాసూ ॥
ఉఘరహిం బిమల బిలోచన హీ కే। మిటహిం దోష దుఖ భవ రజనీ కే ॥
సూఝహిం రామ చరిత మని మానిక। గుపుత ప్రగట జహఁ జో జేహి ఖానిక ॥

దో. జథా సుఅంజన అంజి దృగ సాధక సిద్ధ సుజాన।
కౌతుక దేఖత సైల బన భూతల భూరి నిధాన ॥ 1 ॥

గురు పద రజ మృదు మంజుల అంజన। నయన అమిఅ దృగ దోష బిభంజన ॥
తేహిం కరి బిమల బిబేక బిలోచన। బరనుఁ రామ చరిత భవ మోచన ॥
బందుఁ ప్రథమ మహీసుర చరనా। మోహ జనిత సంసయ సబ హరనా ॥
సుజన సమాజ సకల గున ఖానీ। కరుఁ ప్రనామ సప్రేమ సుబానీ ॥
సాధు చరిత సుభ చరిత కపాసూ। నిరస బిసద గునమయ ఫల జాసూ ॥
జో సహి దుఖ పరఛిద్ర దురావా। బందనీయ జేహిం జగ జస పావా ॥
ముద మంగలమయ సంత సమాజూ। జో జగ జంగమ తీరథరాజూ ॥
రామ భక్తి జహఁ సురసరి ధారా। సరసి బ్రహ్మ బిచార ప్రచారా ॥
బిధి నిషేధమయ కలి మల హరనీ। కరమ కథా రబినందని బరనీ ॥
హరి హర కథా బిరాజతి బేనీ। సునత సకల ముద మంగల దేనీ ॥
బటు బిస్వాస అచల నిజ ధరమా। తీరథరాజ సమాజ సుకరమా ॥
సబహిం సులభ సబ దిన సబ దేసా। సేవత సాదర సమన కలేసా ॥
అకథ అలౌకిక తీరథర్AU। దేఇ సద్య ఫల ప్రగట ప్రభ్AU ॥

దో. సుని సముఝహిం జన ముదిత మన మజ్జహిం అతి అనురాగ।
లహహిం చారి ఫల అఛత తను సాధు సమాజ ప్రయాగ ॥ 2 ॥

మజ్జన ఫల పేఖిఅ తతకాలా। కాక హోహిం పిక బకు మరాలా ॥
సుని ఆచరజ కరై జని కోఈ। సతసంగతి మహిమా నహిం గోఈ ॥
బాలమీక నారద ఘటజోనీ। నిజ నిజ ముఖని కహీ నిజ హోనీ ॥
జలచర థలచర నభచర నానా। జే జడ఼ చేతన జీవ జహానా ॥
మతి కీరతి గతి భూతి భలాఈ। జబ జేహిం జతన జహాఁ జేహిం పాఈ ॥
సో జానబ సతసంగ ప్రభ్AU। లోకహుఁ బేద న ఆన ఉప్AU ॥
బిను సతసంగ బిబేక న హోఈ। రామ కృపా బిను సులభ న సోఈ ॥
సతసంగత ముద మంగల మూలా। సోఇ ఫల సిధి సబ సాధన ఫూలా ॥
సఠ సుధరహిం సతసంగతి పాఈ। పారస పరస కుధాత సుహాఈ ॥
బిధి బస సుజన కుసంగత పరహీం। ఫని మని సమ నిజ గున అనుసరహీమ్ ॥
బిధి హరి హర కబి కోబిద బానీ। కహత సాధు మహిమా సకుచానీ ॥
సో మో సన కహి జాత న కైసేం। సాక బనిక మని గున గన జైసేమ్ ॥

దో. బందుఁ సంత సమాన చిత హిత అనహిత నహిం కోఇ।
అంజలి గత సుభ సుమన జిమి సమ సుగంధ కర దోఇ ॥ 3(క) ॥

సంత సరల చిత జగత హిత జాని సుభాఉ సనేహు।
బాలబినయ సుని కరి కృపా రామ చరన రతి దేహు ॥ 3(ఖ) ॥

బహురి బంది ఖల గన సతిభాఏఁ। జే బిను కాజ దాహినేహు బాఏఁ ॥
పర హిత హాని లాభ జిన్హ కేరేం। ఉజరేం హరష బిషాద బసేరేమ్ ॥
హరి హర జస రాకేస రాహు సే। పర అకాజ భట సహసబాహు సే ॥
జే పర దోష లఖహిం సహసాఖీ। పర హిత ఘృత జిన్హ కే మన మాఖీ ॥
తేజ కృసాను రోష మహిషేసా। అఘ అవగున ధన ధనీ ధనేసా ॥
ఉదయ కేత సమ హిత సబహీ కే। కుంభకరన సమ సోవత నీకే ॥
పర అకాజు లగి తను పరిహరహీం। జిమి హిమ ఉపల కృషీ దలి గరహీమ్ ॥
బందుఁ ఖల జస సేష సరోషా। సహస బదన బరని పర దోషా ॥
పుని ప్రనవుఁ పృథురాజ సమానా। పర అఘ సుని సహస దస కానా ॥
బహురి సక్ర సమ బినవుఁ తేహీ। సంతత సురానీక హిత జేహీ ॥
బచన బజ్ర జేహి సదా పిఆరా। సహస నయన పర దోష నిహారా ॥

దో. ఉదాసీన అరి మీత హిత సునత జరహిం ఖల రీతి।
జాని పాని జుగ జోరి జన బినతీ కరి సప్రీతి ॥ 4 ॥

మైం అపనీ దిసి కీన్హ నిహోరా। తిన్హ నిజ ఓర న లాఉబ భోరా ॥
బాయస పలిఅహిం అతి అనురాగా। హోహిం నిరామిష కబహుఁ కి కాగా ॥
బందుఁ సంత అసజ్జన చరనా। దుఖప్రద ఉభయ బీచ కఛు బరనా ॥
బిఛురత ఏక ప్రాన హరి లేహీం। మిలత ఏక దుఖ దారున దేహీమ్ ॥
ఉపజహిం ఏక సంగ జగ మాహీం। జలజ జోంక జిమి గున బిలగాహీమ్ ॥
సుధా సురా సమ సాధూ అసాధూ। జనక ఏక జగ జలధి అగాధూ ॥
భల అనభల నిజ నిజ కరతూతీ। లహత సుజస అపలోక బిభూతీ ॥
సుధా సుధాకర సురసరి సాధూ। గరల అనల కలిమల సరి బ్యాధూ ॥
గున అవగున జానత సబ కోఈ। జో జేహి భావ నీక తేహి సోఈ ॥

దో. భలో భలాఇహి పై లహి లహి నిచాఇహి నీచు।
సుధా సరాహిఅ అమరతాఁ గరల సరాహిఅ మీచు ॥ 5 ॥

ఖల అఘ అగున సాధూ గున గాహా। ఉభయ అపార ఉదధి అవగాహా ॥
తేహి తేం కఛు గున దోష బఖానే। సంగ్రహ త్యాగ న బిను పహిచానే ॥
భలేఉ పోచ సబ బిధి ఉపజాఏ। గని గున దోష బేద బిలగాఏ ॥
కహహిం బేద ఇతిహాస పురానా। బిధి ప్రపంచు గున అవగున సానా ॥
దుఖ సుఖ పాప పున్య దిన రాతీ। సాధు అసాధు సుజాతి కుజాతీ ॥
దానవ దేవ ఊఁచ అరు నీచూ। అమిఅ సుజీవను మాహురు మీచూ ॥
మాయా బ్రహ్మ జీవ జగదీసా। లచ్ఛి అలచ్ఛి రంక అవనీసా ॥
కాసీ మగ సురసరి క్రమనాసా। మరు మారవ మహిదేవ గవాసా ॥
సరగ నరక అనురాగ బిరాగా। నిగమాగమ గున దోష బిభాగా ॥

దో. జడ఼ చేతన గున దోషమయ బిస్వ కీన్హ కరతార।
సంత హంస గున గహహిం పయ పరిహరి బారి బికార ॥ 6 ॥

అస బిబేక జబ దేఇ బిధాతా। తబ తజి దోష గునహిం మను రాతా ॥
కాల సుభాఉ కరమ బరిఆఈ। భలేఉ ప్రకృతి బస చుకి భలాఈ ॥
సో సుధారి హరిజన జిమి లేహీం। దలి దుఖ దోష బిమల జసు దేహీమ్ ॥
ఖలు కరహిం భల పాఇ సుసంగూ। మిటి న మలిన సుభాఉ అభంగూ ॥
లఖి సుబేష జగ బంచక జేఊ। బేష ప్రతాప పూజిఅహిం తేఊ ॥
ఉధరహిం అంత న హోఇ నిబాహూ। కాలనేమి జిమి రావన రాహూ ॥
కిఏహుఁ కుబేష సాధు సనమానూ। జిమి జగ జామవంత హనుమానూ ॥
హాని కుసంగ సుసంగతి లాహూ। లోకహుఁ బేద బిదిత సబ కాహూ ॥
గగన చఢ఼ఇ రజ పవన ప్రసంగా। కీచహిం మిలి నీచ జల సంగా ॥
సాధు అసాధు సదన సుక సారీం। సుమిరహిం రామ దేహిం గని గారీ ॥
ధూమ కుసంగతి కారిఖ హోఈ। లిఖిఅ పురాన మంజు మసి సోఈ ॥
సోఇ జల అనల అనిల సంఘాతా। హోఇ జలద జగ జీవన దాతా ॥

దో. గ్రహ భేషజ జల పవన పట పాఇ కుజోగ సుజోగ।
హోహి కుబస్తు సుబస్తు జగ లఖహిం సులచ్ఛన లోగ ॥ 7(క) ॥

సమ ప్రకాస తమ పాఖ దుహుఁ నామ భేద బిధి కీన్హ।
ససి సోషక పోషక సముఝి జగ జస అపజస దీన్హ ॥ 7(ఖ) ॥

జడ఼ చేతన జగ జీవ జత సకల రామమయ జాని।
బందుఁ సబ కే పద కమల సదా జోరి జుగ పాని ॥ 7(గ) ॥

దేవ దనుజ నర నాగ ఖగ ప్రేత పితర గంధర్బ।
బందుఁ కింనర రజనిచర కృపా కరహు అబ సర్బ ॥ 7(ఘ) ॥

ఆకర చారి లాఖ చౌరాసీ। జాతి జీవ జల థల నభ బాసీ ॥
సీయ రామమయ సబ జగ జానీ। కరుఁ ప్రనామ జోరి జుగ పానీ ॥
జాని కృపాకర కింకర మోహూ। సబ మిలి కరహు ఛాడ఼ఇ ఛల ఛోహూ ॥
నిజ బుధి బల భరోస మోహి నాహీం। తాతేం బినయ కరుఁ సబ పాహీ ॥
కరన చహుఁ రఘుపతి గున గాహా। లఘు మతి మోరి చరిత అవగాహా ॥
సూఝ న ఏకు అంగ ఉప్AU। మన మతి రంక మనోరథ ర్AU ॥
మతి అతి నీచ ఊఁచి రుచి ఆఛీ। చహిఅ అమిఅ జగ జురి న ఛాఛీ ॥
ఛమిహహిం సజ్జన మోరి ఢిఠాఈ। సునిహహిం బాలబచన మన లాఈ ॥
జౌ బాలక కహ తోతరి బాతా। సునహిం ముదిత మన పితు అరు మాతా ॥
హఁసిహహి కూర కుటిల కుబిచారీ। జే పర దూషన భూషనధారీ ॥
నిజ కవిత కేహి లాగ న నీకా। సరస హౌ అథవా అతి ఫీకా ॥
జే పర భనితి సునత హరషాహీ। తే బర పురుష బహుత జగ నాహీమ్ ॥
జగ బహు నర సర సరి సమ భాఈ। జే నిజ బాఢ఼ఇ బఢ఼హిం జల పాఈ ॥
సజ్జన సకృత సింధు సమ కోఈ। దేఖి పూర బిధు బాఢ఼ఇ జోఈ ॥

దో. భాగ ఛోట అభిలాషు బడ఼ కరుఁ ఏక బిస్వాస।
పైహహిం సుఖ సుని సుజన సబ ఖల కరహహిం ఉపహాస ॥ 8 ॥

ఖల పరిహాస హోఇ హిత మోరా। కాక కహహిం కలకంఠ కఠోరా ॥
హంసహి బక దాదుర చాతకహీ। హఁసహిం మలిన ఖల బిమల బతకహీ ॥
కబిత రసిక న రామ పద నేహూ। తిన్హ కహఁ సుఖద హాస రస ఏహూ ॥
భాషా భనితి భోరి మతి మోరీ। హఁసిబే జోగ హఁసేం నహిం ఖోరీ ॥
ప్రభు పద ప్రీతి న సాముఝి నీకీ। తిన్హహి కథా సుని లాగహి ఫీకీ ॥
హరి హర పద రతి మతి న కుతరకీ। తిన్హ కహుఁ మధుర కథా రఘువర కీ ॥
రామ భగతి భూషిత జియఁ జానీ। సునిహహిం సుజన సరాహి సుబానీ ॥
కబి న హౌఁ నహిం బచన ప్రబీనూ। సకల కలా సబ బిద్యా హీనూ ॥
ఆఖర అరథ అలంకృతి నానా। ఛంద ప్రబంధ అనేక బిధానా ॥
భావ భేద రస భేద అపారా। కబిత దోష గున బిబిధ ప్రకారా ॥
కబిత బిబేక ఏక నహిం మోరేం। సత్య కహుఁ లిఖి కాగద కోరే ॥

దో. భనితి మోరి సబ గున రహిత బిస్వ బిదిత గున ఏక।
సో బిచారి సునిహహిం సుమతి జిన్హ కేం బిమల బివేక ॥ 9 ॥

ఏహి మహఁ రఘుపతి నామ ఉదారా। అతి పావన పురాన శ్రుతి సారా ॥
మంగల భవన అమంగల హారీ। ఉమా సహిత జేహి జపత పురారీ ॥
భనితి బిచిత్ర సుకబి కృత జోఊ। రామ నామ బిను సోహ న సోఊ ॥
బిధుబదనీ సబ భాఁతి సఁవారీ। సోన న బసన బినా బర నారీ ॥
సబ గున రహిత కుకబి కృత బానీ। రామ నామ జస అంకిత జానీ ॥
సాదర కహహిం సునహిం బుధ తాహీ। మధుకర సరిస సంత గునగ్రాహీ ॥
జదపి కబిత రస ఏకు నాహీ। రామ ప్రతాప ప్రకట ఏహి మాహీమ్ ॥
సోఇ భరోస మోరేం మన ఆవా। కేహిం న సుసంగ బడప్పను పావా ॥
ధూము తజి సహజ కరుఆఈ। అగరు ప్రసంగ సుగంధ బసాఈ ॥
భనితి భదేస బస్తు భలి బరనీ। రామ కథా జగ మంగల కరనీ ॥

ఛం. మంగల కరని కలి మల హరని తులసీ కథా రఘునాథ కీ ॥
గతి కూర కబితా సరిత కీ జ్యోం సరిత పావన పాథ కీ ॥
ప్రభు సుజస సంగతి భనితి భలి హోఇహి సుజన మన భావనీ ॥
భవ అంగ భూతి మసాన కీ సుమిరత సుహావని పావనీ ॥

దో. ప్రియ లాగిహి అతి సబహి మమ భనితి రామ జస సంగ।
దారు బిచారు కి కరి కౌ బందిఅ మలయ ప్రసంగ ॥ 10(క) ॥

స్యామ సురభి పయ బిసద అతి గునద కరహిం సబ పాన।
గిరా గ్రామ్య సియ రామ జస గావహిం సునహిం సుజాన ॥ 10(ఖ) ॥

మని మానిక ముకుతా ఛబి జైసీ। అహి గిరి గజ సిర సోహ న తైసీ ॥
నృప కిరీట తరునీ తను పాఈ। లహహిం సకల సోభా అధికాఈ ॥
తైసేహిం సుకబి కబిత బుధ కహహీం। ఉపజహిం అనత అనత ఛబి లహహీమ్ ॥
భగతి హేతు బిధి భవన బిహాఈ। సుమిరత సారద ఆవతి ధాఈ ॥
రామ చరిత సర బిను అన్హవాఏఁ। సో శ్రమ జాఇ న కోటి ఉపాఏఁ ॥
కబి కోబిద అస హృదయఁ బిచారీ। గావహిం హరి జస కలి మల హారీ ॥
కీన్హేం ప్రాకృత జన గున గానా। సిర ధుని గిరా లగత పఛితానా ॥
హృదయ సింధు మతి సీప సమానా। స్వాతి సారదా కహహిం సుజానా ॥
జౌం బరషి బర బారి బిచారూ। హోహిం కబిత ముకుతామని చారూ ॥

దో. జుగుతి బేధి పుని పోహిఅహిం రామచరిత బర తాగ।
పహిరహిం సజ్జన బిమల ఉర సోభా అతి అనురాగ ॥ 11 ॥

జే జనమే కలికాల కరాలా। కరతబ బాయస బేష మరాలా ॥
చలత కుపంథ బేద మగ ఛాఁడ఼ఏ। కపట కలేవర కలి మల భాఁడ఼ఏమ్ ॥
బంచక భగత కహాఇ రామ కే। కింకర కంచన కోహ కామ కే ॥
తిన్హ మహఁ ప్రథమ రేఖ జగ మోరీ। ధీంగ ధరమధ్వజ ధంధక ధోరీ ॥
జౌం అపనే అవగున సబ కహూఁ। బాఢ఼ఇ కథా పార నహిం లహూఁ ॥
తాతే మైం అతి అలప బఖానే। థోరే మహుఁ జానిహహిం సయానే ॥
సముఝి బిబిధి బిధి బినతీ మోరీ। కౌ న కథా సుని దేఇహి ఖోరీ ॥
ఏతేహు పర కరిహహిం జే అసంకా। మోహి తే అధిక తే జడ఼ మతి రంకా ॥
కబి న హౌఁ నహిం చతుర కహావుఁ। మతి అనురూప రామ గున గావుఁ ॥
కహఁ రఘుపతి కే చరిత అపారా। కహఁ మతి మోరి నిరత సంసారా ॥
జేహిం మారుత గిరి మేరు ఉడ఼ఆహీం। కహహు తూల కేహి లేఖే మాహీమ్ ॥
సముఝత అమిత రామ ప్రభుతాఈ। కరత కథా మన అతి కదరాఈ ॥

దో. సారద సేస మహేస బిధి ఆగమ నిగమ పురాన।
నేతి నేతి కహి జాసు గున కరహిం నిరంతర గాన ॥ 12 ॥

సబ జానత ప్రభు ప్రభుతా సోఈ। తదపి కహేం బిను రహా న కోఈ ॥
తహాఁ బేద అస కారన రాఖా। భజన ప్రభాఉ భాఁతి బహు భాషా ॥
ఏక అనీహ అరూప అనామా। అజ సచ్చిదానంద పర ధామా ॥
బ్యాపక బిస్వరూప భగవానా। తేహిం ధరి దేహ చరిత కృత నానా ॥
సో కేవల భగతన హిత లాగీ। పరమ కృపాల ప్రనత అనురాగీ ॥
జేహి జన పర మమతా అతి ఛోహూ। జేహిం కరునా కరి కీన్హ న కోహూ ॥
గీ బహోర గరీబ నేవాజూ। సరల సబల సాహిబ రఘురాజూ ॥
బుధ బరనహిం హరి జస అస జానీ। కరహి పునీత సుఫల నిజ బానీ ॥
తేహిం బల మైం రఘుపతి గున గాథా। కహిహుఁ నాఇ రామ పద మాథా ॥
మునిన్హ ప్రథమ హరి కీరతి గాఈ। తేహిం మగ చలత సుగమ మోహి భాఈ ॥

దో. అతి అపార జే సరిత బర జౌం నృప సేతు కరాహిం।
చఢి పిపీలికు పరమ లఘు బిను శ్రమ పారహి జాహిమ్ ॥ 13 ॥

ఏహి ప్రకార బల మనహి దేఖాఈ। కరిహుఁ రఘుపతి కథా సుహాఈ ॥
బ్యాస ఆది కబి పుంగవ నానా। జిన్హ సాదర హరి సుజస బఖానా ॥
చరన కమల బందుఁ తిన్హ కేరే। పురవహుఁ సకల మనోరథ మేరే ॥
కలి కే కబిన్హ కరుఁ పరనామా। జిన్హ బరనే రఘుపతి గున గ్రామా ॥
జే ప్రాకృత కబి పరమ సయానే। భాషాఁ జిన్హ హరి చరిత బఖానే ॥
భే జే అహహిం జే హోఇహహిం ఆగేం। ప్రనవుఁ సబహిం కపట సబ త్యాగేమ్ ॥
హోహు ప్రసన్న దేహు బరదానూ। సాధు సమాజ భనితి సనమానూ ॥
జో ప్రబంధ బుధ నహిం ఆదరహీం। సో శ్రమ బాది బాల కబి కరహీమ్ ॥
కీరతి భనితి భూతి భలి సోఈ। సురసరి సమ సబ కహఁ హిత హోఈ ॥
రామ సుకీరతి భనితి భదేసా। అసమంజస అస మోహి అఁదేసా ॥
తుమ్హరీ కృపా సులభ సౌ మోరే। సిఅని సుహావని టాట పటోరే ॥

దో. సరల కబిత కీరతి బిమల సోఇ ఆదరహిం సుజాన।
సహజ బయర బిసరాఇ రిపు జో సుని కరహిం బఖాన ॥ 14(క) ॥

సో న హోఇ బిను బిమల మతి మోహి మతి బల అతి థోర।
కరహు కృపా హరి జస కహుఁ పుని పుని కరుఁ నిహోర ॥ 14(ఖ) ॥

కబి కోబిద రఘుబర చరిత మానస మంజు మరాల।
బాల బినయ సుని సురుచి లఖి మోపర హోహు కృపాల ॥ 14(గ) ॥

సో. బందుఁ ముని పద కంజు రామాయన జేహిం నిరమయు।
సఖర సుకోమల మంజు దోష రహిత దూషన సహిత ॥ 14(ఘ) ॥

బందుఁ చారిఉ బేద భవ బారిధి బోహిత సరిస।
జిన్హహి న సపనేహుఁ ఖేద బరనత రఘుబర బిసద జసు ॥ 14(ఙ) ॥

బందుఁ బిధి పద రేను భవ సాగర జేహి కీన్హ జహఁ।
సంత సుధా ససి ధేను ప్రగటే ఖల బిష బారునీ ॥ 14(చ) ॥

దో. బిబుధ బిప్ర బుధ గ్రహ చరన బంది కహుఁ కర జోరి।
హోఇ ప్రసన్న పురవహు సకల మంజు మనోరథ మోరి ॥ 14(ఛ) ॥

పుని బందుఁ సారద సురసరితా। జుగల పునీత మనోహర చరితా ॥
మజ్జన పాన పాప హర ఏకా। కహత సునత ఏక హర అబిబేకా ॥
గుర పితు మాతు మహేస భవానీ। ప్రనవుఁ దీనబంధు దిన దానీ ॥
సేవక స్వామి సఖా సియ పీ కే। హిత నిరుపధి సబ బిధి తులసీకే ॥
కలి బిలోకి జగ హిత హర గిరిజా। సాబర మంత్ర జాల జిన్హ సిరిజా ॥
అనమిల ఆఖర అరథ న జాపూ। ప్రగట ప్రభాఉ మహేస ప్రతాపూ ॥
సో ఉమేస మోహి పర అనుకూలా। కరిహిం కథా ముద మంగల మూలా ॥
సుమిరి సివా సివ పాఇ పస్AU। బరనుఁ రామచరిత చిత చ్AU ॥
భనితి మోరి సివ కృపాఁ బిభాతీ। ససి సమాజ మిలి మనహుఁ సురాతీ ॥
జే ఏహి కథహి సనేహ సమేతా। కహిహహిం సునిహహిం సముఝి సచేతా ॥
హోఇహహిం రామ చరన అనురాగీ। కలి మల రహిత సుమంగల భాగీ ॥

దో. సపనేహుఁ సాచేహుఁ మోహి పర జౌం హర గౌరి పసాఉ।
తౌ ఫుర హౌ జో కహేఉఁ సబ భాషా భనితి ప్రభాఉ ॥ 15 ॥

బందుఁ అవధ పురీ అతి పావని। సరజూ సరి కలి కలుష నసావని ॥
ప్రనవుఁ పుర నర నారి బహోరీ। మమతా జిన్హ పర ప్రభుహి న థోరీ ॥
సియ నిందక అఘ ఓఘ నసాఏ। లోక బిసోక బనాఇ బసాఏ ॥
బందుఁ కౌసల్యా దిసి ప్రాచీ। కీరతి జాసు సకల జగ మాచీ ॥
ప్రగటేఉ జహఁ రఘుపతి ససి చారూ। బిస్వ సుఖద ఖల కమల తుసారూ ॥
దసరథ రాఉ సహిత సబ రానీ। సుకృత సుమంగల మూరతి మానీ ॥
కరుఁ ప్రనామ కరమ మన బానీ। కరహు కృపా సుత సేవక జానీ ॥
జిన్హహి బిరచి బడ఼ భయు బిధాతా। మహిమా అవధి రామ పితు మాతా ॥

సో. బందుఁ అవధ భుఆల సత్య ప్రేమ జేహి రామ పద।
బిఛురత దీనదయాల ప్రియ తను తృన ఇవ పరిహరేఉ ॥ 16 ॥

ప్రనవుఁ పరిజన సహిత బిదేహూ। జాహి రామ పద గూఢ఼ సనేహూ ॥
జోగ భోగ మహఁ రాఖేఉ గోఈ। రామ బిలోకత ప్రగటేఉ సోఈ ॥
ప్రనవుఁ ప్రథమ భరత కే చరనా। జాసు నేమ బ్రత జాఇ న బరనా ॥
రామ చరన పంకజ మన జాసూ। లుబుధ మధుప ఇవ తజి న పాసూ ॥
బందుఁ లఛిమన పద జలజాతా। సీతల సుభగ భగత సుఖ దాతా ॥
రఘుపతి కీరతి బిమల పతాకా। దండ సమాన భయు జస జాకా ॥
సేష సహస్రసీస జగ కారన। జో అవతరేఉ భూమి భయ టారన ॥
సదా సో సానుకూల రహ మో పర। కృపాసింధు సౌమిత్రి గునాకర ॥
రిపుసూదన పద కమల నమామీ। సూర సుసీల భరత అనుగామీ ॥
మహావీర బినవుఁ హనుమానా। రామ జాసు జస ఆప బఖానా ॥

సో. ప్రనవుఁ పవనకుమార ఖల బన పావక గ్యానధన।
జాసు హృదయ ఆగార బసహిం రామ సర చాప ధర ॥ 17 ॥

కపిపతి రీఛ నిసాచర రాజా। అంగదాది జే కీస సమాజా ॥
బందుఁ సబ కే చరన సుహాఏ। అధమ సరీర రామ జిన్హ పాఏ ॥
రఘుపతి చరన ఉపాసక జేతే। ఖగ మృగ సుర నర అసుర సమేతే ॥
బందుఁ పద సరోజ సబ కేరే। జే బిను కామ రామ కే చేరే ॥
సుక సనకాది భగత ముని నారద। జే మునిబర బిగ్యాన బిసారద ॥
ప్రనవుఁ సబహిం ధరని ధరి సీసా। కరహు కృపా జన జాని మునీసా ॥
జనకసుతా జగ జనని జానకీ। అతిసయ ప్రియ కరునా నిధాన కీ ॥
తాకే జుగ పద కమల మనావుఁ। జాసు కృపాఁ నిరమల మతి పావుఁ ॥
పుని మన బచన కర్మ రఘునాయక। చరన కమల బందుఁ సబ లాయక ॥
రాజివనయన ధరేం ధను సాయక। భగత బిపతి భంజన సుఖ దాయక ॥

దో. గిరా అరథ జల బీచి సమ కహిఅత భిన్న న భిన్న।
బదుఁ సీతా రామ పద జిన్హహి పరమ ప్రియ ఖిన్న ॥ 18 ॥

బందుఁ నామ రామ రఘువర కో। హేతు కృసాను భాను హిమకర కో ॥
బిధి హరి హరమయ బేద ప్రాన సో। అగున అనూపమ గున నిధాన సో ॥
మహామంత్ర జోఇ జపత మహేసూ। కాసీం ముకుతి హేతు ఉపదేసూ ॥
మహిమా జాసు జాన గనరాఉ। ప్రథమ పూజిఅత నామ ప్రభ్AU ॥
జాన ఆదికబి నామ ప్రతాపూ। భయు సుద్ధ కరి ఉలటా జాపూ ॥
సహస నామ సమ సుని సివ బానీ। జపి జేఈ పియ సంగ భవానీ ॥
హరషే హేతు హేరి హర హీ కో। కియ భూషన తియ భూషన తీ కో ॥
నామ ప్రభాఉ జాన సివ నీకో। కాలకూట ఫలు దీన్హ అమీ కో ॥

దో. బరషా రితు రఘుపతి భగతి తులసీ సాలి సుదాస ॥
రామ నామ బర బరన జుగ సావన భాదవ మాస ॥ 19 ॥

ఆఖర మధుర మనోహర దోఊ। బరన బిలోచన జన జియ జోఊ ॥
సుమిరత సులభ సుఖద సబ కాహూ। లోక లాహు పరలోక నిబాహూ ॥
కహత సునత సుమిరత సుఠి నీకే। రామ లఖన సమ ప్రియ తులసీ కే ॥
బరనత బరన ప్రీతి బిలగాతీ। బ్రహ్మ జీవ సమ సహజ సఁఘాతీ ॥
నర నారాయన సరిస సుభ్రాతా। జగ పాలక బిసేషి జన త్రాతా ॥
భగతి సుతియ కల కరన బిభూషన। జగ హిత హేతు బిమల బిధు పూషన ।
స్వాద తోష సమ సుగతి సుధా కే। కమఠ సేష సమ ధర బసుధా కే ॥
జన మన మంజు కంజ మధుకర సే। జీహ జసోమతి హరి హలధర సే ॥

దో. ఏకు ఛత్రు ఏకు ముకుటమని సబ బరనని పర జౌ।
తులసీ రఘుబర నామ కే బరన బిరాజత దౌ ॥ 20 ॥

సముఝత సరిస నామ అరు నామీ। ప్రీతి పరసపర ప్రభు అనుగామీ ॥
నామ రూప దుఇ ఈస ఉపాధీ। అకథ అనాది సుసాముఝి సాధీ ॥
కో బడ఼ ఛోట కహత అపరాధూ। సుని గున భేద సముఝిహహిం సాధూ ॥
దేఖిఅహిం రూప నామ ఆధీనా। రూప గ్యాన నహిం నామ బిహీనా ॥
రూప బిసేష నామ బిను జానేం। కరతల గత న పరహిం పహిచానేమ్ ॥
సుమిరిఅ నామ రూప బిను దేఖేం। ఆవత హృదయఁ సనేహ బిసేషేమ్ ॥
నామ రూప గతి అకథ కహానీ। సముఝత సుఖద న పరతి బఖానీ ॥
అగున సగున బిచ నామ సుసాఖీ। ఉభయ ప్రబోధక చతుర దుభాషీ ॥

దో. రామ నామ మనిదీప ధరు జీహ దేహరీ ద్వార।
తులసీ భీతర బాహేరహుఁ జౌం చాహసి ఉజిఆర ॥ 21 ॥

నామ జీహఁ జపి జాగహిం జోగీ। బిరతి బిరంచి ప్రపంచ బియోగీ ॥
బ్రహ్మసుఖహి అనుభవహిం అనూపా। అకథ అనామయ నామ న రూపా ॥
జానా చహహిం గూఢ఼ గతి జేఊ। నామ జీహఁ జపి జానహిం తేఊ ॥
సాధక నామ జపహిం లయ లాఏఁ। హోహిం సిద్ధ అనిమాదిక పాఏఁ ॥
జపహిం నాము జన ఆరత భారీ। మిటహిం కుసంకట హోహిం సుఖారీ ॥
రామ భగత జగ చారి ప్రకారా। సుకృతీ చారిఉ అనఘ ఉదారా ॥
చహూ చతుర కహుఁ నామ అధారా। గ్యానీ ప్రభుహి బిసేషి పిఆరా ॥
చహుఁ జుగ చహుఁ శ్రుతి నా ప్రభ్AU। కలి బిసేషి నహిం ఆన ఉప్AU ॥

దో. సకల కామనా హీన జే రామ భగతి రస లీన।
నామ సుప్రేమ పియూష హద తిన్హహుఁ కిఏ మన మీన ॥ 22 ॥

అగున సగున దుఇ బ్రహ్మ సరూపా। అకథ అగాధ అనాది అనూపా ॥
మోరేం మత బడ఼ నాము దుహూ తేం। కిఏ జేహిం జుగ నిజ బస నిజ బూతేమ్ ॥
ప్రోఢ఼ఇ సుజన జని జానహిం జన కీ। కహుఁ ప్రతీతి ప్రీతి రుచి మన కీ ॥
ఏకు దారుగత దేఖిఅ ఏకూ। పావక సమ జుగ బ్రహ్మ బిబేకూ ॥
ఉభయ అగమ జుగ సుగమ నామ తేం। కహేఉఁ నాము బడ఼ బ్రహ్మ రామ తేమ్ ॥
బ్యాపకు ఏకు బ్రహ్మ అబినాసీ। సత చేతన ధన ఆనఁద రాసీ ॥
అస ప్రభు హృదయఁ అఛత అబికారీ। సకల జీవ జగ దీన దుఖారీ ॥
నామ నిరూపన నామ జతన తేం। సౌ ప్రగటత జిమి మోల రతన తేమ్ ॥

దో. నిరగున తేం ఏహి భాఁతి బడ఼ నామ ప్రభాఉ అపార।
కహుఁ నాము బడ఼ రామ తేం నిజ బిచార అనుసార ॥ 23 ॥

రామ భగత హిత నర తను ధారీ। సహి సంకట కిఏ సాధు సుఖారీ ॥
నాము సప్రేమ జపత అనయాసా। భగత హోహిం ముద మంగల బాసా ॥
రామ ఏక తాపస తియ తారీ। నామ కోటి ఖల కుమతి సుధారీ ॥
రిషి హిత రామ సుకేతుసుతా కీ। సహిత సేన సుత కీన్హ బిబాకీ ॥
సహిత దోష దుఖ దాస దురాసా। దలి నాము జిమి రబి నిసి నాసా ॥
భంజేఉ రామ ఆపు భవ చాపూ। భవ భయ భంజన నామ ప్రతాపూ ॥
దండక బను ప్రభు కీన్హ సుహావన। జన మన అమిత నామ కిఏ పావన ॥ ।
నిసిచర నికర దలే రఘునందన। నాము సకల కలి కలుష నికందన ॥

దో. సబరీ గీధ సుసేవకని సుగతి దీన్హి రఘునాథ।
నామ ఉధారే అమిత ఖల బేద బిదిత గున గాథ ॥ 24 ॥

రామ సుకంఠ బిభీషన దోఊ। రాఖే సరన జాన సబు కోఊ ॥
నామ గరీబ అనేక నేవాజే। లోక బేద బర బిరిద బిరాజే ॥
రామ భాలు కపి కటకు బటోరా। సేతు హేతు శ్రము కీన్హ న థోరా ॥
నాము లేత భవసింధు సుఖాహీం। కరహు బిచారు సుజన మన మాహీమ్ ॥
రామ సకుల రన రావను మారా। సీయ సహిత నిజ పుర పగు ధారా ॥
రాజా రాము అవధ రజధానీ। గావత గున సుర ముని బర బానీ ॥
సేవక సుమిరత నాము సప్రీతీ। బిను శ్రమ ప్రబల మోహ దలు జీతీ ॥
ఫిరత సనేహఁ మగన సుఖ అపనేం। నామ ప్రసాద సోచ నహిం సపనేమ్ ॥

దో. బ్రహ్మ రామ తేం నాము బడ఼ బర దాయక బర దాని।
రామచరిత సత కోటి మహఁ లియ మహేస జియఁ జాని ॥ 25 ॥

మాసపారాయణ, పహలా విశ్రామ
నామ ప్రసాద సంభు అబినాసీ। సాజు అమంగల మంగల రాసీ ॥
సుక సనకాది సిద్ధ ముని జోగీ। నామ ప్రసాద బ్రహ్మసుఖ భోగీ ॥
నారద జానేఉ నామ ప్రతాపూ। జగ ప్రియ హరి హరి హర ప్రియ ఆపూ ॥
నాము జపత ప్రభు కీన్హ ప్రసాదూ। భగత సిరోమని భే ప్రహలాదూ ॥
ధ్రువఁ సగలాని జపేఉ హరి న్AUఁ। పాయు అచల అనూపమ ఠ్AUఁ ॥
సుమిరి పవనసుత పావన నామూ। అపనే బస కరి రాఖే రామూ ॥
అపతు అజామిలు గజు గనిక్AU। భే ముకుత హరి నామ ప్రభ్AU ॥
కహౌం కహాఁ లగి నామ బడ఼ఆఈ। రాము న సకహిం నామ గున గాఈ ॥

దో. నాము రామ కో కలపతరు కలి కల్యాన నివాసు।
జో సుమిరత భయో భాఁగ తేం తులసీ తులసీదాసు ॥ 26 ॥

చహుఁ జుగ తీని కాల తిహుఁ లోకా। భే నామ జపి జీవ బిసోకా ॥
బేద పురాన సంత మత ఏహూ। సకల సుకృత ఫల రామ సనేహూ ॥
ధ్యాను ప్రథమ జుగ మఖబిధి దూజేం। ద్వాపర పరితోషత ప్రభు పూజేమ్ ॥
కలి కేవల మల మూల మలీనా। పాప పయోనిధి జన జన మీనా ॥
నామ కామతరు కాల కరాలా। సుమిరత సమన సకల జగ జాలా ॥
రామ నామ కలి అభిమత దాతా। హిత పరలోక లోక పితు మాతా ॥
నహిం కలి కరమ న భగతి బిబేకూ। రామ నామ అవలంబన ఏకూ ॥
కాలనేమి కలి కపట నిధానూ। నామ సుమతి సమరథ హనుమానూ ॥

దో. రామ నామ నరకేసరీ కనకకసిపు కలికాల।
జాపక జన ప్రహలాద జిమి పాలిహి దలి సురసాల ॥ 27 ॥

భాయఁ కుభాయఁ అనఖ ఆలసహూఁ। నామ జపత మంగల దిసి దసహూఁ ॥
సుమిరి సో నామ రామ గున గాథా। కరుఁ నాఇ రఘునాథహి మాథా ॥
మోరి సుధారిహి సో సబ భాఁతీ। జాసు కృపా నహిం కృపాఁ అఘాతీ ॥
రామ సుస్వామి కుసేవకు మోసో। నిజ దిసి దైఖి దయానిధి పోసో ॥
లోకహుఁ బేద సుసాహిబ రీతీం। బినయ సునత పహిచానత ప్రీతీ ॥
గనీ గరీబ గ్రామనర నాగర। పండిత మూఢ఼ మలీన ఉజాగర ॥
సుకబి కుకబి నిజ మతి అనుహారీ। నృపహి సరాహత సబ నర నారీ ॥
సాధు సుజాన సుసీల నృపాలా। ఈస అంస భవ పరమ కృపాలా ॥
సుని సనమానహిం సబహి సుబానీ। భనితి భగతి నతి గతి పహిచానీ ॥
యహ ప్రాకృత మహిపాల సుభ్AU। జాన సిరోమని కోసలర్AU ॥
రీఝత రామ సనేహ నిసోతేం। కో జగ మంద మలినమతి మోతేమ్ ॥

దో. సఠ సేవక కీ ప్రీతి రుచి రఖిహహిం రామ కృపాలు।
ఉపల కిఏ జలజాన జేహిం సచివ సుమతి కపి భాలు ॥ 28(క) ॥

హౌహు కహావత సబు కహత రామ సహత ఉపహాస।
సాహిబ సీతానాథ సో సేవక తులసీదాస ॥ 28(ఖ) ॥

అతి బడ఼ఇ మోరి ఢిఠాఈ ఖోరీ। సుని అఘ నరకహుఁ నాక సకోరీ ॥
సముఝి సహమ మోహి అపడర అపనేం। సో సుధి రామ కీన్హి నహిం సపనేమ్ ॥
సుని అవలోకి సుచిత చఖ చాహీ। భగతి మోరి మతి స్వామి సరాహీ ॥
కహత నసాఇ హోఇ హియఁ నీకీ। రీఝత రామ జాని జన జీ కీ ॥
రహతి న ప్రభు చిత చూక కిఏ కీ। కరత సురతి సయ బార హిఏ కీ ॥
జేహిం అఘ బధేఉ బ్యాధ జిమి బాలీ। ఫిరి సుకంఠ సోఇ కీన్హ కుచాలీ ॥
సోఇ కరతూతి బిభీషన కేరీ। సపనేహుఁ సో న రామ హియఁ హేరీ ॥
తే భరతహి భేంటత సనమానే। రాజసభాఁ రఘుబీర బఖానే ॥

దో. ప్రభు తరు తర కపి డార పర తే కిఏ ఆపు సమాన ॥
తులసీ కహూఁ న రామ సే సాహిబ సీలనిధాన ॥ 29(క) ॥

రామ నికాఈం రావరీ హై సబహీ కో నీక।
జోం యహ సాఁచీ హై సదా తౌ నీకో తులసీక ॥ 29(ఖ) ॥

ఏహి బిధి నిజ గున దోష కహి సబహి బహురి సిరు నాఇ।
బరనుఁ రఘుబర బిసద జసు సుని కలి కలుష నసాఇ ॥ 29(గ) ॥

జాగబలిక జో కథా సుహాఈ। భరద్వాజ మునిబరహి సునాఈ ॥
కహిహుఁ సోఇ సంబాద బఖానీ। సునహుఁ సకల సజ్జన సుఖు మానీ ॥
సంభు కీన్హ యహ చరిత సుహావా। బహురి కృపా కరి ఉమహి సునావా ॥
సోఇ సివ కాగభుసుండిహి దీన్హా। రామ భగత అధికారీ చీన్హా ॥
తేహి సన జాగబలిక పుని పావా। తిన్హ పుని భరద్వాజ ప్రతి గావా ॥
తే శ్రోతా బకతా సమసీలా। సవఁదరసీ జానహిం హరిలీలా ॥
జానహిం తీని కాల నిజ గ్యానా। కరతల గత ఆమలక సమానా ॥
ఔరు జే హరిభగత సుజానా। కహహిం సునహిం సముఝహిం బిధి నానా ॥

దో. మై పుని నిజ గుర సన సునీ కథా సో సూకరఖేత।
సముఝీ నహి తసి బాలపన తబ అతి రహేఉఁ అచేత ॥ 30(క) ॥

శ్రోతా బకతా గ్యాననిధి కథా రామ కై గూఢ఼।
కిమి సముఝౌం మై జీవ జడ఼ కలి మల గ్రసిత బిమూఢ఼ ॥ 30(ఖ)

తదపి కహీ గుర బారహిం బారా। సముఝి పరీ కఛు మతి అనుసారా ॥
భాషాబద్ధ కరబి మైం సోఈ। మోరేం మన ప్రబోధ జేహిం హోఈ ॥
జస కఛు బుధి బిబేక బల మేరేం। తస కహిహుఁ హియఁ హరి కే ప్రేరేమ్ ॥
నిజ సందేహ మోహ భ్రమ హరనీ। కరుఁ కథా భవ సరితా తరనీ ॥
బుధ బిశ్రామ సకల జన రంజని। రామకథా కలి కలుష బిభంజని ॥
రామకథా కలి పంనగ భరనీ। పుని బిబేక పావక కహుఁ అరనీ ॥
రామకథా కలి కామద గాఈ। సుజన సజీవని మూరి సుహాఈ ॥
సోఇ బసుధాతల సుధా తరంగిని। భయ భంజని భ్రమ భేక భుఅంగిని ॥
అసుర సేన సమ నరక నికందిని। సాధు బిబుధ కుల హిత గిరినందిని ॥
సంత సమాజ పయోధి రమా సీ। బిస్వ భార భర అచల ఛమా సీ ॥
జమ గన ముహఁ మసి జగ జమునా సీ। జీవన ముకుతి హేతు జను కాసీ ॥
రామహి ప్రియ పావని తులసీ సీ। తులసిదాస హిత హియఁ హులసీ సీ ॥
సివప్రయ మేకల సైల సుతా సీ। సకల సిద్ధి సుఖ సంపతి రాసీ ॥
సదగున సురగన అంబ అదితి సీ। రఘుబర భగతి ప్రేమ పరమితి సీ ॥

దో. రామ కథా మందాకినీ చిత్రకూట చిత చారు।
తులసీ సుభగ సనేహ బన సియ రఘుబీర బిహారు ॥ 31 ॥

రామ చరిత చింతామని చారూ। సంత సుమతి తియ సుభగ సింగారూ ॥
జగ మంగల గున గ్రామ రామ కే। దాని ముకుతి ధన ధరమ ధామ కే ॥
సదగుర గ్యాన బిరాగ జోగ కే। బిబుధ బైద భవ భీమ రోగ కే ॥
జనని జనక సియ రామ ప్రేమ కే। బీజ సకల బ్రత ధరమ నేమ కే ॥
సమన పాప సంతాప సోక కే। ప్రియ పాలక పరలోక లోక కే ॥
సచివ సుభట భూపతి బిచార కే। కుంభజ లోభ ఉదధి అపార కే ॥
కామ కోహ కలిమల కరిగన కే। కేహరి సావక జన మన బన కే ॥
అతిథి పూజ్య ప్రియతమ పురారి కే। కామద ఘన దారిద దవారి కే ॥
మంత్ర మహామని బిషయ బ్యాల కే। మేటత కఠిన కుఅంక భాల కే ॥
హరన మోహ తమ దినకర కర సే। సేవక సాలి పాల జలధర సే ॥
అభిమత దాని దేవతరు బర సే। సేవత సులభ సుఖద హరి హర సే ॥
సుకబి సరద నభ మన ఉడగన సే। రామభగత జన జీవన ధన సే ॥
సకల సుకృత ఫల భూరి భోగ సే। జగ హిత నిరుపధి సాధు లోగ సే ॥
సేవక మన మానస మరాల సే। పావక గంగ తంరగ మాల సే ॥

దో. కుపథ కుతరక కుచాలి కలి కపట దంభ పాషండ।
దహన రామ గున గ్రామ జిమి ఇంధన అనల ప్రచండ ॥ 32(క) ॥

రామచరిత రాకేస కర సరిస సుఖద సబ కాహు।
సజ్జన కుముద చకోర చిత హిత బిసేషి బడ఼ లాహు ॥ 32(ఖ) ॥

కీన్హి ప్రస్న జేహి భాఁతి భవానీ। జేహి బిధి సంకర కహా బఖానీ ॥
సో సబ హేతు కహబ మైం గాఈ। కథాప్రబంధ బిచిత్ర బనాఈ ॥
జేహి యహ కథా సునీ నహిం హోఈ। జని ఆచరజు కరైం సుని సోఈ ॥
కథా అలౌకిక సునహిం జే గ్యానీ। నహిం ఆచరజు కరహిం అస జానీ ॥
రామకథా కై మితి జగ నాహీం। అసి ప్రతీతి తిన్హ కే మన మాహీమ్ ॥
నానా భాఁతి రామ అవతారా। రామాయన సత కోటి అపారా ॥
కలపభేద హరిచరిత సుహాఏ। భాఁతి అనేక మునీసన్హ గాఏ ॥
కరిఅ న సంసయ అస ఉర ఆనీ। సునిఅ కథా సారద రతి మానీ ॥

దో. రామ అనంత అనంత గున అమిత కథా బిస్తార।
సుని ఆచరజు న మానిహహిం జిన్హ కేం బిమల బిచార ॥ 33 ॥

ఏహి బిధి సబ సంసయ కరి దూరీ। సిర ధరి గుర పద పంకజ ధూరీ ॥
పుని సబహీ బినవుఁ కర జోరీ। కరత కథా జేహిం లాగ న ఖోరీ ॥
సాదర సివహి నాఇ అబ మాథా। బరనుఁ బిసద రామ గున గాథా ॥
సంబత సోరహ సై ఏకతీసా। కరుఁ కథా హరి పద ధరి సీసా ॥
నౌమీ భౌమ బార మధు మాసా। అవధపురీం యహ చరిత ప్రకాసా ॥
జేహి దిన రామ జనమ శ్రుతి గావహిం। తీరథ సకల తహాఁ చలి ఆవహిమ్ ॥
అసుర నాగ ఖగ నర ముని దేవా। ఆఇ కరహిం రఘునాయక సేవా ॥
జన్మ మహోత్సవ రచహిం సుజానా। కరహిం రామ కల కీరతి గానా ॥

దో. మజ్జహి సజ్జన బృంద బహు పావన సరజూ నీర।
జపహిం రామ ధరి ధ్యాన ఉర సుందర స్యామ సరీర ॥ 34 ॥

దరస పరస మజ్జన అరు పానా। హరి పాప కహ బేద పురానా ॥
నదీ పునీత అమిత మహిమా అతి। కహి న సకి సారద బిమలమతి ॥
రామ ధామదా పురీ సుహావని। లోక సమస్త బిదిత అతి పావని ॥
చారి ఖాని జగ జీవ అపారా। అవధ తజే తను నహి సంసారా ॥
సబ బిధి పురీ మనోహర జానీ। సకల సిద్ధిప్రద మంగల ఖానీ ॥
బిమల కథా కర కీన్హ అరంభా। సునత నసాహిం కామ మద దంభా ॥
రామచరితమానస ఏహి నామా। సునత శ్రవన పాఇఅ బిశ్రామా ॥
మన కరి విషయ అనల బన జరీ। హోఇ సుఖీ జౌ ఏహిం సర పరీ ॥
రామచరితమానస ముని భావన। బిరచేఉ సంభు సుహావన పావన ॥
త్రిబిధ దోష దుఖ దారిద దావన। కలి కుచాలి కులి కలుష నసావన ॥
రచి మహేస నిజ మానస రాఖా। పాఇ సుసము సివా సన భాషా ॥
తాతేం రామచరితమానస బర। ధరేఉ నామ హియఁ హేరి హరషి హర ॥
కహుఁ కథా సోఇ సుఖద సుహాఈ। సాదర సునహు సుజన మన లాఈ ॥

దో. జస మానస జేహి బిధి భయు జగ ప్రచార జేహి హేతు।
అబ సోఇ కహుఁ ప్రసంగ సబ సుమిరి ఉమా బృషకేతు ॥ 35 ॥

సంభు ప్రసాద సుమతి హియఁ హులసీ। రామచరితమానస కబి తులసీ ॥
కరి మనోహర మతి అనుహారీ। సుజన సుచిత సుని లేహు సుధారీ ॥
సుమతి భూమి థల హృదయ అగాధూ। బేద పురాన ఉదధి ఘన సాధూ ॥
బరషహిం రామ సుజస బర బారీ। మధుర మనోహర మంగలకారీ ॥
లీలా సగున జో కహహిం బఖానీ। సోఇ స్వచ్ఛతా కరి మల హానీ ॥
ప్రేమ భగతి జో బరని న జాఈ। సోఇ మధురతా సుసీతలతాఈ ॥
సో జల సుకృత సాలి హిత హోఈ। రామ భగత జన జీవన సోఈ ॥
మేధా మహి గత సో జల పావన। సకిలి శ్రవన మగ చలేఉ సుహావన ॥
భరేఉ సుమానస సుథల థిరానా। సుఖద సీత రుచి చారు చిరానా ॥

దో. సుఠి సుందర సంబాద బర బిరచే బుద్ధి బిచారి।
తేఇ ఏహి పావన సుభగ సర ఘాట మనోహర చారి ॥ 36 ॥

సప్త ప్రబంధ సుభగ సోపానా। గ్యాన నయన నిరఖత మన మానా ॥
రఘుపతి మహిమా అగున అబాధా। బరనబ సోఇ బర బారి అగాధా ॥
రామ సీయ జస సలిల సుధాసమ। ఉపమా బీచి బిలాస మనోరమ ॥
పురిని సఘన చారు చౌపాఈ। జుగుతి మంజు మని సీప సుహాఈ ॥
ఛంద సోరఠా సుందర దోహా। సోఇ బహురంగ కమల కుల సోహా ॥
అరథ అనూప సుమావ సుభాసా। సోఇ పరాగ మకరంద సుబాసా ॥
సుకృత పుంజ మంజుల అలి మాలా। గ్యాన బిరాగ బిచార మరాలా ॥
ధుని అవరేబ కబిత గున జాతీ। మీన మనోహర తే బహుభాఁతీ ॥
అరథ ధరమ కామాదిక చారీ। కహబ గ్యాన బిగ్యాన బిచారీ ॥
నవ రస జప తప జోగ బిరాగా। తే సబ జలచర చారు తడ఼ఆగా ॥
సుకృతీ సాధు నామ గున గానా। తే బిచిత్ర జల బిహగ సమానా ॥
సంతసభా చహుఁ దిసి అవఁరాఈ। శ్రద్ధా రితు బసంత సమ గాఈ ॥
భగతి నిరుపన బిబిధ బిధానా। ఛమా దయా దమ లతా బితానా ॥
సమ జమ నియమ ఫూల ఫల గ్యానా। హరి పత రతి రస బేద బఖానా ॥
ఔరు కథా అనేక ప్రసంగా। తేఇ సుక పిక బహుబరన బిహంగా ॥

దో. పులక బాటికా బాగ బన సుఖ సుబిహంగ బిహారు।
మాలీ సుమన సనేహ జల సీంచత లోచన చారు ॥ 37 ॥

జే గావహిం యహ చరిత సఁభారే। తేఇ ఏహి తాల చతుర రఖవారే ॥
సదా సునహిం సాదర నర నారీ। తేఇ సురబర మానస అధికారీ ॥
అతి ఖల జే బిషీ బగ కాగా। ఏహిం సర నికట న జాహిం అభాగా ॥
సంబుక భేక సేవార సమానా। ఇహాఁ న బిషయ కథా రస నానా ॥
తేహి కారన ఆవత హియఁ హారే। కామీ కాక బలాక బిచారే ॥
ఆవత ఏహిం సర అతి కఠినాఈ। రామ కృపా బిను ఆఇ న జాఈ ॥
కఠిన కుసంగ కుపంథ కరాలా। తిన్హ కే బచన బాఘ హరి బ్యాలా ॥
గృహ కారజ నానా జంజాలా। తే అతి దుర్గమ సైల బిసాలా ॥
బన బహు బిషమ మోహ మద మానా। నదీం కుతర్క భయంకర నానా ॥

దో. జే శ్రద్ధా సంబల రహిత నహి సంతన్హ కర సాథ।
తిన్హ కహుఁ మానస అగమ అతి జిన్హహి న ప్రియ రఘునాథ ॥ 38 ॥

జౌం కరి కష్ట జాఇ పుని కోఈ। జాతహిం నీంద జుడ఼ఆఈ హోఈ ॥
జడ఼తా జాడ఼ బిషమ ఉర లాగా। గేహుఁ న మజ్జన పావ అభాగా ॥
కరి న జాఇ సర మజ్జన పానా। ఫిరి ఆవి సమేత అభిమానా ॥
జౌం బహోరి కౌ పూఛన ఆవా। సర నిందా కరి తాహి బుఝావా ॥
సకల బిఘ్న బ్యాపహి నహిం తేహీ। రామ సుకృపాఁ బిలోకహిం జేహీ ॥
సోఇ సాదర సర మజ్జను కరీ। మహా ఘోర త్రయతాప న జరీ ॥
తే నర యహ సర తజహిం న క్AU। జిన్హ కే రామ చరన భల భ్AU ॥
జో నహాఇ చహ ఏహిం సర భాఈ। సో సతసంగ కరు మన లాఈ ॥
అస మానస మానస చఖ చాహీ। భి కబి బుద్ధి బిమల అవగాహీ ॥
భయు హృదయఁ ఆనంద ఉఛాహూ। ఉమగేఉ ప్రేమ ప్రమోద ప్రబాహూ ॥
చలీ సుభగ కబితా సరితా సో। రామ బిమల జస జల భరితా సో ॥
సరజూ నామ సుమంగల మూలా। లోక బేద మత మంజుల కూలా ॥
నదీ పునీత సుమానస నందిని। కలిమల తృన తరు మూల నికందిని ॥

దో. శ్రోతా త్రిబిధ సమాజ పుర గ్రామ నగర దుహుఁ కూల।
సంతసభా అనుపమ అవధ సకల సుమంగల మూల ॥ 39 ॥

రామభగతి సురసరితహి జాఈ। మిలీ సుకీరతి సరజు సుహాఈ ॥
సానుజ రామ సమర జసు పావన। మిలేఉ మహానదు సోన సుహావన ॥
జుగ బిచ భగతి దేవధుని ధారా। సోహతి సహిత సుబిరతి బిచారా ॥
త్రిబిధ తాప త్రాసక తిముహానీ। రామ సరుప సింధు సముహానీ ॥
మానస మూల మిలీ సురసరిహీ। సునత సుజన మన పావన కరిహీ ॥
బిచ బిచ కథా బిచిత్ర బిభాగా। జను సరి తీర తీర బన బాగా ॥
ఉమా మహేస బిబాహ బరాతీ। తే జలచర అగనిత బహుభాఁతీ ॥
రఘుబర జనమ అనంద బధాఈ। భవఁర తరంగ మనోహరతాఈ ॥

దో. బాలచరిత చహు బంధు కే బనజ బిపుల బహురంగ।
నృప రానీ పరిజన సుకృత మధుకర బారిబిహంగ ॥ 40 ॥

సీయ స్వయంబర కథా సుహాఈ। సరిత సుహావని సో ఛబి ఛాఈ ॥
నదీ నావ పటు ప్రస్న అనేకా। కేవట కుసల ఉతర సబిబేకా ॥
సుని అనుకథన పరస్పర హోఈ। పథిక సమాజ సోహ సరి సోఈ ॥
ఘోర ధార భృగునాథ రిసానీ। ఘాట సుబద్ధ రామ బర బానీ ॥
సానుజ రామ బిబాహ ఉఛాహూ। సో సుభ ఉమగ సుఖద సబ కాహూ ॥
కహత సునత హరషహిం పులకాహీం। తే సుకృతీ మన ముదిత నహాహీమ్ ॥
రామ తిలక హిత మంగల సాజా। పరబ జోగ జను జురే సమాజా ॥
కాఈ కుమతి కేకీ కేరీ। పరీ జాసు ఫల బిపతి ఘనేరీ ॥

దో. సమన అమిత ఉతపాత సబ భరతచరిత జపజాగ।
కలి అఘ ఖల అవగున కథన తే జలమల బగ కాగ ॥ 41 ॥

కీరతి సరిత ఛహూఁ రితు రూరీ। సమయ సుహావని పావని భూరీ ॥
హిమ హిమసైలసుతా సివ బ్యాహూ। సిసిర సుఖద ప్రభు జనమ ఉఛాహూ ॥
బరనబ రామ బిబాహ సమాజూ। సో ముద మంగలమయ రితురాజూ ॥
గ్రీషమ దుసహ రామ బనగవనూ। పంథకథా ఖర ఆతప పవనూ ॥
బరషా ఘోర నిసాచర రారీ। సురకుల సాలి సుమంగలకారీ ॥
రామ రాజ సుఖ బినయ బడ఼ఆఈ। బిసద సుఖద సోఇ సరద సుహాఈ ॥
సతీ సిరోమని సియ గునగాథా। సోఇ గున అమల అనూపమ పాథా ॥
భరత సుభాఉ సుసీతలతాఈ। సదా ఏకరస బరని న జాఈ ॥

దో. అవలోకని బోలని మిలని ప్రీతి పరసపర హాస।
భాయప భలి చహు బంధు కీ జల మాధురీ సుబాస ॥ 42 ॥

ఆరతి బినయ దీనతా మోరీ। లఘుతా లలిత సుబారి న థోరీ ॥
అదభుత సలిల సునత గునకారీ। ఆస పిఆస మనోమల హారీ ॥
రామ సుప్రేమహి పోషత పానీ। హరత సకల కలి కలుష గలానౌ ॥
భవ శ్రమ సోషక తోషక తోషా। సమన దురిత దుఖ దారిద దోషా ॥
కామ కోహ మద మోహ నసావన। బిమల బిబేక బిరాగ బఢ఼ఆవన ॥
సాదర మజ్జన పాన కిఏ తేం। మిటహిం పాప పరితాప హిఏ తేమ్ ॥
జిన్హ ఏహి బారి న మానస ధోఏ। తే కాయర కలికాల బిగోఏ ॥
తృషిత నిరఖి రబి కర భవ బారీ। ఫిరిహహి మృగ జిమి జీవ దుఖారీ ॥

దో. మతి అనుహారి సుబారి గున గని మన అన్హవాఇ।
సుమిరి భవానీ సంకరహి కహ కబి కథా సుహాఇ ॥ 43(క) ॥

అబ రఘుపతి పద పంకరుహ హియఁ ధరి పాఇ ప్రసాద ।
కహుఁ జుగల మునిబర్జ కర మిలన సుభగ సంబాద ॥ 43(ఖ) ॥

భరద్వాజ ముని బసహిం ప్రయాగా। తిన్హహి రామ పద అతి అనురాగా ॥
తాపస సమ దమ దయా నిధానా। పరమారథ పథ పరమ సుజానా ॥
మాఘ మకరగత రబి జబ హోఈ। తీరథపతిహిం ఆవ సబ కోఈ ॥
దేవ దనుజ కింనర నర శ్రేనీ। సాదర మజ్జహిం సకల త్రిబేనీమ్ ॥
పూజహి మాధవ పద జలజాతా। పరసి అఖయ బటు హరషహిం గాతా ॥
భరద్వాజ ఆశ్రమ అతి పావన। పరమ రమ్య మునిబర మన భావన ॥
తహాఁ హోఇ ముని రిషయ సమాజా। జాహిం జే మజ్జన తీరథరాజా ॥
మజ్జహిం ప్రాత సమేత ఉఛాహా। కహహిం పరసపర హరి గున గాహా ॥

దో. బ్రహ్మ నిరూపమ ధరమ బిధి బరనహిం తత్త్వ బిభాగ।

కహహిం భగతి భగవంత కై సంజుత గ్యాన బిరాగ ॥ 44 ॥

ఏహి ప్రకార భరి మాఘ నహాహీం। పుని సబ నిజ నిజ ఆశ్రమ జాహీమ్ ॥
ప్రతి సంబత అతి హోఇ అనందా। మకర మజ్జి గవనహిం మునిబృందా ॥
ఏక బార భరి మకర నహాఏ। సబ మునీస ఆశ్రమన్హ సిధాఏ ॥
జగబాలిక ముని పరమ బిబేకీ। భరవ్దాజ రాఖే పద టేకీ ॥
సాదర చరన సరోజ పఖారే। అతి పునీత ఆసన బైఠారే ॥
కరి పూజా ముని సుజస బఖానీ। బోలే అతి పునీత మృదు బానీ ॥
నాథ ఏక సంసు బడ఼ మోరేం। కరగత బేదతత్వ సబు తోరేమ్ ॥
కహత సో మోహి లాగత భయ లాజా। జౌ న కహుఁ బడ఼ హోఇ అకాజా ॥

దో. సంత కహహి అసి నీతి ప్రభు శ్రుతి పురాన ముని గావ।
హోఇ న బిమల బిబేక ఉర గుర సన కిఏఁ దురావ ॥ 45 ॥

అస బిచారి ప్రగటుఁ నిజ మోహూ। హరహు నాథ కరి జన పర ఛోహూ ॥
రాస నామ కర అమిత ప్రభావా। సంత పురాన ఉపనిషద గావా ॥
సంతత జపత సంభు అబినాసీ। సివ భగవాన గ్యాన గున రాసీ ॥
ఆకర చారి జీవ జగ అహహీం। కాసీం మరత పరమ పద లహహీమ్ ॥
సోఽపి రామ మహిమా మునిరాయా। సివ ఉపదేసు కరత కరి దాయా ॥
రాము కవన ప్రభు పూఛుఁ తోహీ। కహిఅ బుఝాఇ కృపానిధి మోహీ ॥
ఏక రామ అవధేస కుమారా। తిన్హ కర చరిత బిదిత సంసారా ॥
నారి బిరహఁ దుఖు లహేఉ అపారా। భయహు రోషు రన రావను మారా ॥

దో. ప్రభు సోఇ రామ కి అపర కౌ జాహి జపత త్రిపురారి।
సత్యధామ సర్బగ్య తుమ్హ కహహు బిబేకు బిచారి ॥ 46 ॥

జైసే మిటై మోర భ్రమ భారీ। కహహు సో కథా నాథ బిస్తారీ ॥
జాగబలిక బోలే ముసుకాఈ। తుమ్హహి బిదిత రఘుపతి ప్రభుతాఈ ॥
రామమగత తుమ్హ మన క్రమ బానీ। చతురాఈ తుమ్హారీ మైం జానీ ॥
చాహహు సునై రామ గున గూఢ఼ఆ। కీన్హిహు ప్రస్న మనహుఁ అతి మూఢ఼ఆ ॥
తాత సునహు సాదర మను లాఈ। కహుఁ రామ కై కథా సుహాఈ ॥
మహామోహు మహిషేసు బిసాలా। రామకథా కాలికా కరాలా ॥
రామకథా ససి కిరన సమానా। సంత చకోర కరహిం జేహి పానా ॥
ఐసేఇ సంసయ కీన్హ భవానీ। మహాదేవ తబ కహా బఖానీ ॥

దో. కహుఁ సో మతి అనుహారి అబ ఉమా సంభు సంబాద।
భయు సమయ జేహి హేతు జేహి సును ముని మిటిహి బిషాద ॥ 47 ॥

ఏక బార త్రేతా జుగ మాహీం। సంభు గే కుంభజ రిషి పాహీమ్ ॥
సంగ సతీ జగజనని భవానీ। పూజే రిషి అఖిలేస్వర జానీ ॥
రామకథా మునీబర్జ బఖానీ। సునీ మహేస పరమ సుఖు మానీ ॥
రిషి పూఛీ హరిభగతి సుహాఈ। కహీ సంభు అధికారీ పాఈ ॥
కహత సునత రఘుపతి గున గాథా। కఛు దిన తహాఁ రహే గిరినాథా ॥
ముని సన బిదా మాగి త్రిపురారీ। చలే భవన సఁగ దచ్ఛకుమారీ ॥
తేహి అవసర భంజన మహిభారా। హరి రఘుబంస లీన్హ అవతారా ॥
పితా బచన తజి రాజు ఉదాసీ। దండక బన బిచరత అబినాసీ ॥

దో. హ్దయఁ బిచారత జాత హర కేహి బిధి దరసను హోఇ।
గుప్త రుప అవతరేఉ ప్రభు గేఁ జాన సబు కోఇ ॥ 48(క) ॥

సో. సంకర ఉర అతి ఛోభు సతీ న జానహిం మరము సోఇ ॥
తులసీ దరసన లోభు మన డరు లోచన లాలచీ ॥ 48(ఖ) ॥

రావన మరన మనుజ కర జాచా। ప్రభు బిధి బచను కీన్హ చహ సాచా ॥
జౌం నహిం జాఉఁ రహి పఛితావా। కరత బిచారు న బనత బనావా ॥
ఏహి బిధి భే సోచబస ఈసా। తేహి సమయ జాఇ దససీసా ॥
లీన్హ నీచ మారీచహి సంగా। భయు తురత సోఇ కపట కురంగా ॥
కరి ఛలు మూఢ఼ హరీ బైదేహీ। ప్రభు ప్రభాఉ తస బిదిత న తేహీ ॥
మృగ బధి బంధు సహిత హరి ఆఏ। ఆశ్రము దేఖి నయన జల ఛాఏ ॥
బిరహ బికల నర ఇవ రఘురాఈ। ఖోజత బిపిన ఫిరత దౌ భాఈ ॥
కబహూఁ జోగ బియోగ న జాకేం। దేఖా ప్రగట బిరహ దుఖ తాకేమ్ ॥

దో. అతి విచిత్ర రఘుపతి చరిత జానహిం పరమ సుజాన।
జే మతిమంద బిమోహ బస హృదయఁ ధరహిం కఛు ఆన ॥ 49 ॥

సంభు సమయ తేహి రామహి దేఖా। ఉపజా హియఁ అతి హరపు బిసేషా ॥
భరి లోచన ఛబిసింధు నిహారీ। కుసమయ జానిన కీన్హి చిన్హారీ ॥
జయ సచ్చిదానంద జగ పావన। అస కహి చలేఉ మనోజ నసావన ॥
చలే జాత సివ సతీ సమేతా। పుని పుని పులకత కృపానికేతా ॥
సతీం సో దసా సంభు కై దేఖీ। ఉర ఉపజా సందేహు బిసేషీ ॥
సంకరు జగతబంద్య జగదీసా। సుర నర ముని సబ నావత సీసా ॥
తిన్హ నృపసుతహి నహ పరనామా। కహి సచ్చిదానంద పరధామా ॥
భే మగన ఛబి తాసు బిలోకీ। అజహుఁ ప్రీతి ఉర రహతి న రోకీ ॥

దో. బ్రహ్మ జో వ్యాపక బిరజ అజ అకల అనీహ అభేద।

సో కి దేహ ధరి హోఇ నర జాహి న జానత వేద ॥ 50 ॥

బిష్ను జో సుర హిత నరతను ధారీ। సౌ సర్బగ్య జథా త్రిపురారీ ॥
ఖోజి సో కి అగ్య ఇవ నారీ। గ్యానధామ శ్రీపతి అసురారీ ॥
సంభుగిరా పుని మృషా న హోఈ। సివ సర్బగ్య జాన సబు కోఈ ॥
అస సంసయ మన భయు అపారా। హోఈ న హృదయఁ ప్రబోధ ప్రచారా ॥
జద్యపి ప్రగట న కహేఉ భవానీ। హర అంతరజామీ సబ జానీ ॥
సునహి సతీ తవ నారి సుభ్AU। సంసయ అస న ధరిఅ ఉర క్AU ॥
జాసు కథా కుభంజ రిషి గాఈ। భగతి జాసు మైం మునిహి సునాఈ ॥
సౌ మమ ఇష్టదేవ రఘుబీరా। సేవత జాహి సదా ముని ధీరా ॥

ఛం. ముని ధీర జోగీ సిద్ధ సంతత బిమల మన జేహి ధ్యావహీం।
కహి నేతి నిగమ పురాన ఆగమ జాసు కీరతి గావహీమ్ ॥
సోఇ రాము బ్యాపక బ్రహ్మ భువన నికాయ పతి మాయా ధనీ।
అవతరేఉ అపనే భగత హిత నిజతంత్ర నిత రఘుకులమని ॥

సో. లాగ న ఉర ఉపదేసు జదపి కహేఉ సివఁ బార బహు।
బోలే బిహసి మహేసు హరిమాయా బలు జాని జియఁ ॥ 51 ॥

జౌం తుమ్హరేం మన అతి సందేహూ। తౌ కిన జాఇ పరీఛా లేహూ ॥
తబ లగి బైఠ అహుఁ బటఛాహిం। జబ లగి తుమ్హ ఐహహు మోహి పాహీ ॥
జైసేం జాఇ మోహ భ్రమ భారీ। కరేహు సో జతను బిబేక బిచారీ ॥
చలీం సతీ సివ ఆయసు పాఈ। కరహిం బిచారు కరౌం కా భాఈ ॥
ఇహాఁ సంభు అస మన అనుమానా। దచ్ఛసుతా కహుఁ నహిం కల్యానా ॥
మోరేహు కహేం న సంసయ జాహీం। బిధీ బిపరీత భలాఈ నాహీమ్ ॥
హోఇహి సోఇ జో రామ రచి రాఖా। కో కరి తర్క బఢ఼ఆవై సాఖా ॥
అస కహి లగే జపన హరినామా। గీ సతీ జహఁ ప్రభు సుఖధామా ॥

దో. పుని పుని హృదయఁ విచారు కరి ధరి సీతా కర రుప।
ఆగేం హోఇ చలి పంథ తేహి జేహిం ఆవత నరభూప ॥ 52 ॥

లఛిమన దీఖ ఉమాకృత బేషా చకిత భే భ్రమ హృదయఁ బిసేషా ॥
కహి న సకత కఛు అతి గంభీరా। ప్రభు ప్రభాఉ జానత మతిధీరా ॥
సతీ కపటు జానేఉ సురస్వామీ। సబదరసీ సబ అంతరజామీ ॥
సుమిరత జాహి మిటి అగ్యానా। సోఇ సరబగ్య రాము భగవానా ॥
సతీ కీన్హ చహ తహఁహుఁ దుర్AU। దేఖహు నారి సుభావ ప్రభ్AU ॥
నిజ మాయా బలు హృదయఁ బఖానీ। బోలే బిహసి రాము మృదు బానీ ॥
జోరి పాని ప్రభు కీన్హ ప్రనామూ। పితా సమేత లీన్హ నిజ నామూ ॥
కహేఉ బహోరి కహాఁ బృషకేతూ। బిపిన అకేలి ఫిరహు కేహి హేతూ ॥

దో. రామ బచన మృదు గూఢ఼ సుని ఉపజా అతి సంకోచు।
సతీ సభీత మహేస పహిం చలీం హృదయఁ బడ఼ సోచు ॥ 53 ॥

మైం సంకర కర కహా న మానా। నిజ అగ్యాను రామ పర ఆనా ॥
జాఇ ఉతరు అబ దేహుఁ కాహా। ఉర ఉపజా అతి దారున దాహా ॥
జానా రామ సతీం దుఖు పావా। నిజ ప్రభాఉ కఛు ప్రగటి జనావా ॥
సతీం దీఖ కౌతుకు మగ జాతా। ఆగేం రాము సహిత శ్రీ భ్రాతా ॥
ఫిరి చితవా పాఛేం ప్రభు దేఖా। సహిత బంధు సియ సుందర వేషా ॥
జహఁ చితవహిం తహఁ ప్రభు ఆసీనా। సేవహిం సిద్ధ మునీస ప్రబీనా ॥
దేఖే సివ బిధి బిష్ను అనేకా। అమిత ప్రభాఉ ఏక తేం ఏకా ॥
బందత చరన కరత ప్రభు సేవా। బిబిధ బేష దేఖే సబ దేవా ॥

దో. సతీ బిధాత్రీ ఇందిరా దేఖీం అమిత అనూప।
జేహిం జేహిం బేష అజాది సుర తేహి తేహి తన అనురూప ॥ 54 ॥

దేఖే జహఁ తహఁ రఘుపతి జేతే। సక్తిన్హ సహిత సకల సుర తేతే ॥
జీవ చరాచర జో సంసారా। దేఖే సకల అనేక ప్రకారా ॥
పూజహిం ప్రభుహి దేవ బహు బేషా। రామ రూప దూసర నహిం దేఖా ॥
అవలోకే రఘుపతి బహుతేరే। సీతా సహిత న బేష ఘనేరే ॥
సోఇ రఘుబర సోఇ లఛిమను సీతా। దేఖి సతీ అతి భీ సభీతా ॥
హృదయ కంప తన సుధి కఛు నాహీం। నయన మూది బైఠీం మగ మాహీమ్ ॥
బహురి బిలోకేఉ నయన ఉఘారీ। కఛు న దీఖ తహఁ దచ్ఛకుమారీ ॥
పుని పుని నాఇ రామ పద సీసా। చలీం తహాఁ జహఁ రహే గిరీసా ॥

దో. గీ సమీప మహేస తబ హఁసి పూఛీ కుసలాత।
లీన్హీ పరీఛా కవన బిధి కహహు సత్య సబ బాత ॥ 55 ॥

మాసపారాయణ, దూసరా విశ్రామ
సతీం సముఝి రఘుబీర ప్రభ్AU। భయ బస సివ సన కీన్హ దుర్AU ॥
కఛు న పరీఛా లీన్హి గోసాఈ। కీన్హ ప్రనాము తుమ్హారిహి నాఈ ॥
జో తుమ్హ కహా సో మృషా న హోఈ। మోరేం మన ప్రతీతి అతి సోఈ ॥
తబ సంకర దేఖేఉ ధరి ధ్యానా। సతీం జో కీన్హ చరిత సబ జానా ॥
బహురి రామమాయహి సిరు నావా। ప్రేరి సతిహి జేహిం ఝూఁఠ కహావా ॥
హరి ఇచ్ఛా భావీ బలవానా। హృదయఁ బిచారత సంభు సుజానా ॥
సతీం కీన్హ సీతా కర బేషా। సివ ఉర భయు బిషాద బిసేషా ॥
జౌం అబ కరుఁ సతీ సన ప్రీతీ। మిటి భగతి పథు హోఇ అనీతీ ॥

దో. పరమ పునీత న జాఇ తజి కిఏఁ ప్రేమ బడ఼ పాపు।
ప్రగటి న కహత మహేసు కఛు హృదయఁ అధిక సంతాపు ॥ 56 ॥

తబ సంకర ప్రభు పద సిరు నావా। సుమిరత రాము హృదయఁ అస ఆవా ॥
ఏహిం తన సతిహి భేట మోహి నాహీం। సివ సంకల్పు కీన్హ మన మాహీమ్ ॥
అస బిచారి సంకరు మతిధీరా। చలే భవన సుమిరత రఘుబీరా ॥
చలత గగన భై గిరా సుహాఈ। జయ మహేస భలి భగతి దృఢ఼ఆఈ ॥
అస పన తుమ్హ బిను కరి కో ఆనా। రామభగత సమరథ భగవానా ॥
సుని నభగిరా సతీ ఉర సోచా। పూఛా సివహి సమేత సకోచా ॥
కీన్హ కవన పన కహహు కృపాలా। సత్యధామ ప్రభు దీనదయాలా ॥
జదపి సతీం పూఛా బహు భాఁతీ। తదపి న కహేఉ త్రిపుర ఆరాతీ ॥

దో. సతీం హృదయ అనుమాన కియ సబు జానేఉ సర్బగ్య।
కీన్హ కపటు మైం సంభు సన నారి సహజ జడ఼ అగ్య ॥ 57క ॥

హృదయఁ సోచు సముఝత నిజ కరనీ। చింతా అమిత జాఇ నహి బరనీ ॥
కృపాసింధు సివ పరమ అగాధా। ప్రగట న కహేఉ మోర అపరాధా ॥
సంకర రుఖ అవలోకి భవానీ। ప్రభు మోహి తజేఉ హృదయఁ అకులానీ ॥
నిజ అఘ సముఝి న కఛు కహి జాఈ। తపి అవాఁ ఇవ ఉర అధికాఈ ॥
సతిహి ససోచ జాని బృషకేతూ। కహీం కథా సుందర సుఖ హేతూ ॥
బరనత పంథ బిబిధ ఇతిహాసా। బిస్వనాథ పహుఁచే కైలాసా ॥
తహఁ పుని సంభు సముఝి పన ఆపన। బైఠే బట తర కరి కమలాసన ॥
సంకర సహజ సరుప సంహారా। లాగి సమాధి అఖండ అపారా ॥

దో. సతీ బసహి కైలాస తబ అధిక సోచు మన మాహిం।
మరము న కోఊ జాన కఛు జుగ సమ దివస సిరాహిమ్ ॥ 58 ॥

నిత నవ సోచు సతీం ఉర భారా। కబ జైహుఁ దుఖ సాగర పారా ॥
మైం జో కీన్హ రఘుపతి అపమానా। పునిపతి బచను మృషా కరి జానా ॥
సో ఫలు మోహి బిధాతాఁ దీన్హా। జో కఛు ఉచిత రహా సోఇ కీన్హా ॥
అబ బిధి అస బూఝిఅ నహి తోహీ। సంకర బిముఖ జిఆవసి మోహీ ॥
కహి న జాఈ కఛు హృదయ గలానీ। మన మహుఁ రామాహి సుమిర సయానీ ॥
జౌ ప్రభు దీనదయాలు కహావా। ఆరతీ హరన బేద జసు గావా ॥
తౌ మైం బినయ కరుఁ కర జోరీ। ఛూటు బేగి దేహ యహ మోరీ ॥
జౌం మోరే సివ చరన సనేహూ। మన క్రమ బచన సత్య బ్రతు ఏహూ ॥

దో. తౌ సబదరసీ సునిఅ ప్రభు కరు సో బేగి ఉపాఇ।
హోఇ మరను జేహీ బినహిం శ్రమ దుసహ బిపత్తి బిహాఇ ॥ 59 ॥

సో. జలు పయ సరిస బికాఇ దేఖహు ప్రీతి కి రీతి భలి।
బిలగ హోఇ రసు జాఇ కపట ఖటాఈ పరత పుని ॥ 57ఖ ॥

ఏహి బిధి దుఖిత ప్రజేసకుమారీ। అకథనీయ దారున దుఖు భారీ ॥
బీతేం సంబత సహస సతాసీ। తజీ సమాధి సంభు అబినాసీ ॥
రామ నామ సివ సుమిరన లాగే। జానేఉ సతీం జగతపతి జాగే ॥
జాఇ సంభు పద బందను కీన్హీ। సనముఖ సంకర ఆసను దీన్హా ॥
లగే కహన హరికథా రసాలా। దచ్ఛ ప్రజేస భే తేహి కాలా ॥
దేఖా బిధి బిచారి సబ లాయక। దచ్ఛహి కీన్హ ప్రజాపతి నాయక ॥
బడ఼ అధికార దచ్ఛ జబ పావా। అతి అభిమాను హృదయఁ తబ ఆవా ॥
నహిం కౌ అస జనమా జగ మాహీం। ప్రభుతా పాఇ జాహి మద నాహీమ్ ॥

దో. దచ్ఛ లిఏ ముని బోలి సబ కరన లగే బడ఼ జాగ।
నేవతే సాదర సకల సుర జే పావత మఖ భాగ ॥ 60 ॥

కింనర నాగ సిద్ధ గంధర్బా। బధున్హ సమేత చలే సుర సర్బా ॥
బిష్ను బిరంచి మహేసు బిహాఈ। చలే సకల సుర జాన బనాఈ ॥
సతీం బిలోకే బ్యోమ బిమానా। జాత చలే సుందర బిధి నానా ॥
సుర సుందరీ కరహిం కల గానా। సునత శ్రవన ఛూటహిం ముని ధ్యానా ॥
పూఛేఉ తబ సివఁ కహేఉ బఖానీ। పితా జగ్య సుని కఛు హరషానీ ॥
జౌం మహేసు మోహి ఆయసు దేహీం। కుఛ దిన జాఇ రహౌం మిస ఏహీమ్ ॥
పతి పరిత్యాగ హృదయ దుఖు భారీ। కహి న నిజ అపరాధ బిచారీ ॥
బోలీ సతీ మనోహర బానీ। భయ సంకోచ ప్రేమ రస సానీ ॥

దో. పితా భవన ఉత్సవ పరమ జౌం ప్రభు ఆయసు హోఇ।
తౌ మై జాఉఁ కృపాయతన సాదర దేఖన సోఇ ॥ 61 ॥

కహేహు నీక మోరేహుఁ మన భావా। యహ అనుచిత నహిం నేవత పఠావా ॥
దచ్ఛ సకల నిజ సుతా బోలాఈ। హమరేం బయర తుమ్హు బిసరాఈ ॥
బ్రహ్మసభాఁ హమ సన దుఖు మానా। తేహి తేం అజహుఁ కరహిం అపమానా ॥
జౌం బిను బోలేం జాహు భవానీ। రహి న సీలు సనేహు న కానీ ॥
జదపి మిత్ర ప్రభు పితు గుర గేహా। జాఇఅ బిను బోలేహుఁ న సఁదేహా ॥
తదపి బిరోధ మాన జహఁ కోఈ। తహాఁ గేఁ కల్యాను న హోఈ ॥
భాఁతి అనేక సంభు సముఝావా। భావీ బస న గ్యాను ఉర ఆవా ॥
కహ ప్రభు జాహు జో బినహిం బోలాఏఁ। నహిం భలి బాత హమారే భాఏఁ ॥

దో. కహి దేఖా హర జతన బహు రహి న దచ్ఛకుమారి।
దిఏ ముఖ్య గన సంగ తబ బిదా కీన్హ త్రిపురారి ॥ 62 ॥

పితా భవన జబ గీ భవానీ। దచ్ఛ త్రాస కాహుఁ న సనమానీ ॥
సాదర భలేహిం మిలీ ఏక మాతా। భగినీం మిలీం బహుత ముసుకాతా ॥
దచ్ఛ న కఛు పూఛీ కుసలాతా। సతిహి బిలోకి జరే సబ గాతా ॥
సతీం జాఇ దేఖేఉ తబ జాగా। కతహుఁ న దీఖ సంభు కర భాగా ॥
తబ చిత చఢ఼ఏఉ జో సంకర కహేఊ। ప్రభు అపమాను సముఝి ఉర దహేఊ ॥
పాఛిల దుఖు న హృదయఁ అస బ్యాపా। జస యహ భయు మహా పరితాపా ॥
జద్యపి జగ దారున దుఖ నానా। సబ తేం కఠిన జాతి అవమానా ॥
సముఝి సో సతిహి భయు అతి క్రోధా। బహు బిధి జననీం కీన్హ ప్రబోధా ॥

దో. సివ అపమాను న జాఇ సహి హృదయఁ న హోఇ ప్రబోధ।
సకల సభహి హఠి హటకి తబ బోలీం బచన సక్రోధ ॥ 63 ॥

సునహు సభాసద సకల మునిందా। కహీ సునీ జిన్హ సంకర నిందా ॥
సో ఫలు తురత లహబ సబ కాహూఁ। భలీ భాఁతి పఛితాబ పితాహూఁ ॥
సంత సంభు శ్రీపతి అపబాదా। సునిఅ జహాఁ తహఁ అసి మరజాదా ॥
కాటిఅ తాసు జీభ జో బసాఈ। శ్రవన మూది న త చలిఅ పరాఈ ॥
జగదాతమా మహేసు పురారీ। జగత జనక సబ కే హితకారీ ॥
పితా మందమతి నిందత తేహీ। దచ్ఛ సుక్ర సంభవ యహ దేహీ ॥
తజిహుఁ తురత దేహ తేహి హేతూ। ఉర ధరి చంద్రమౌలి బృషకేతూ ॥
అస కహి జోగ అగిని తను జారా। భయు సకల మఖ హాహాకారా ॥

దో. సతీ మరను సుని సంభు గన లగే కరన మఖ ఖీస।
జగ్య బిధంస బిలోకి భృగు రచ్ఛా కీన్హి మునీస ॥ 64 ॥

సమాచార సబ సంకర పాఏ। బీరభద్రు కరి కోప పఠాఏ ॥
జగ్య బిధంస జాఇ తిన్హ కీన్హా। సకల సురన్హ బిధివత ఫలు దీన్హా ॥
భే జగబిదిత దచ్ఛ గతి సోఈ। జసి కఛు సంభు బిముఖ కై హోఈ ॥
యహ ఇతిహాస సకల జగ జానీ। తాతే మైం సంఛేప బఖానీ ॥
సతీం మరత హరి సన బరు మాగా। జనమ జనమ సివ పద అనురాగా ॥
తేహి కారన హిమగిరి గృహ జాఈ। జనమీం పారబతీ తను పాఈ ॥
జబ తేం ఉమా సైల గృహ జాఈం। సకల సిద్ధి సంపతి తహఁ ఛాఈ ॥
జహఁ తహఁ మునిన్హ సుఆశ్రమ కీన్హే। ఉచిత బాస హిమ భూధర దీన్హే ॥

దో. సదా సుమన ఫల సహిత సబ ద్రుమ నవ నానా జాతి।

ప్రగటీం సుందర సైల పర మని ఆకర బహు భాఁతి ॥ 65 ॥

సరితా సబ పునిత జలు బహహీం। ఖగ మృగ మధుప సుఖీ సబ రహహీమ్ ॥
సహజ బయరు సబ జీవన్హ త్యాగా। గిరి పర సకల కరహిం అనురాగా ॥
సోహ సైల గిరిజా గృహ ఆఏఁ। జిమి జను రామభగతి కే పాఏఁ ॥
నిత నూతన మంగల గృహ తాసూ। బ్రహ్మాదిక గావహిం జసు జాసూ ॥
నారద సమాచార సబ పాఏ। కౌతుకహీం గిరి గేహ సిధాఏ ॥
సైలరాజ బడ఼ ఆదర కీన్హా। పద పఖారి బర ఆసను దీన్హా ॥
నారి సహిత ముని పద సిరు నావా। చరన సలిల సబు భవను సించావా ॥
నిజ సౌభాగ్య బహుత గిరి బరనా। సుతా బోలి మేలీ ముని చరనా ॥

దో. త్రికాలగ్య సర్బగ్య తుమ్హ గతి సర్బత్ర తుమ్హారి ॥
కహహు సుతా కే దోష గున మునిబర హృదయఁ బిచారి ॥ 66 ॥

కహ ముని బిహసి గూఢ఼ మృదు బానీ। సుతా తుమ్హారి సకల గున ఖానీ ॥
సుందర సహజ సుసీల సయానీ। నామ ఉమా అంబికా భవానీ ॥
సబ లచ్ఛన సంపన్న కుమారీ। హోఇహి సంతత పియహి పిఆరీ ॥
సదా అచల ఏహి కర అహివాతా। ఏహి తేం జసు పైహహిం పితు మాతా ॥
హోఇహి పూజ్య సకల జగ మాహీం। ఏహి సేవత కఛు దుర్లభ నాహీమ్ ॥
ఏహి కర నాము సుమిరి సంసారా। త్రియ చఢ఼హహిఁ పతిబ్రత అసిధారా ॥
సైల సులచ్ఛన సుతా తుమ్హారీ। సునహు జే అబ అవగున దుఇ చారీ ॥
అగున అమాన మాతు పితు హీనా। ఉదాసీన సబ సంసయ ఛీనా ॥

దో. జోగీ జటిల అకామ మన నగన అమంగల బేష ॥
అస స్వామీ ఏహి కహఁ మిలిహి పరీ హస్త అసి రేఖ ॥ 67 ॥

సుని ముని గిరా సత్య జియఁ జానీ। దుఖ దంపతిహి ఉమా హరషానీ ॥
నారదహుఁ యహ భేదు న జానా। దసా ఏక సముఝబ బిలగానా ॥
సకల సఖీం గిరిజా గిరి మైనా। పులక సరీర భరే జల నైనా ॥
హోఇ న మృషా దేవరిషి భాషా। ఉమా సో బచను హృదయఁ ధరి రాఖా ॥
ఉపజేఉ సివ పద కమల సనేహూ। మిలన కఠిన మన భా సందేహూ ॥
జాని కుఅవసరు ప్రీతి దురాఈ। సఖీ ఉఛఁగ బైఠీ పుని జాఈ ॥
ఝూఠి న హోఇ దేవరిషి బానీ। సోచహి దంపతి సఖీం సయానీ ॥
ఉర ధరి ధీర కహి గిరిర్AU। కహహు నాథ కా కరిఅ ఉప్AU ॥

దో. కహ మునీస హిమవంత సును జో బిధి లిఖా లిలార।
దేవ దనుజ నర నాగ ముని కౌ న మేటనిహార ॥ 68 ॥

తదపి ఏక మైం కహుఁ ఉపాఈ। హోఇ కరై జౌం దైఉ సహాఈ ॥
జస బరు మైం బరనేఉఁ తుమ్హ పాహీం। మిలహి ఉమహి తస సంసయ నాహీమ్ ॥
జే జే బర కే దోష బఖానే। తే సబ సివ పహి మైం అనుమానే ॥
జౌం బిబాహు సంకర సన హోఈ। దోషు గున సమ కహ సబు కోఈ ॥
జౌం అహి సేజ సయన హరి కరహీం। బుధ కఛు తిన్హ కర దోషు న ధరహీమ్ ॥
భాను కృసాను సర్బ రస ఖాహీం। తిన్హ కహఁ మంద కహత కౌ నాహీమ్ ॥
సుభ అరు అసుభ సలిల సబ బహీ। సురసరి కౌ అపునీత న కహీ ॥
సమరథ కహుఁ నహిం దోషు గోసాఈ। రబి పావక సురసరి కీ నాఈ ॥

దో. జౌం అస హిసిషా కరహిం నర జడ఼ఇ బిబేక అభిమాన।
పరహిం కలప భరి నరక మహుఁ జీవ కి ఈస సమాన ॥ 69 ॥

సురసరి జల కృత బారుని జానా। కబహుఁ న సంత కరహిం తేహి పానా ॥
సురసరి మిలేం సో పావన జైసేం। ఈస అనీసహి అంతరు తైసేమ్ ॥
సంభు సహజ సమరథ భగవానా। ఏహి బిబాహఁ సబ బిధి కల్యానా ॥
దురారాధ్య పై అహహిం మహేసూ। ఆసుతోష పుని కిఏఁ కలేసూ ॥
జౌం తపు కరై కుమారి తుమ్హారీ। భావిఉ మేటి సకహిం త్రిపురారీ ॥
జద్యపి బర అనేక జగ మాహీం। ఏహి కహఁ సివ తజి దూసర నాహీమ్ ॥
బర దాయక ప్రనతారతి భంజన। కృపాసింధు సేవక మన రంజన ॥
ఇచ్ఛిత ఫల బిను సివ అవరాధే। లహిఅ న కోటి జోగ జప సాధేమ్ ॥

దో. అస కహి నారద సుమిరి హరి గిరిజహి దీన్హి అసీస।
హోఇహి యహ కల్యాన అబ సంసయ తజహు గిరీస ॥ 70 ॥

కహి అస బ్రహ్మభవన ముని గయూ। ఆగిల చరిత సునహు జస భయూ ॥
పతిహి ఏకాంత పాఇ కహ మైనా। నాథ న మైం సముఝే ముని బైనా ॥
జౌం ఘరు బరు కులు హోఇ అనూపా। కరిఅ బిబాహు సుతా అనురుపా ॥
న త కన్యా బరు రహు కుఆరీ। కంత ఉమా మమ ప్రానపిఆరీ ॥
జౌం న మిలహి బరు గిరిజహి జోగూ। గిరి జడ఼ సహజ కహిహి సబు లోగూ ॥
సోఇ బిచారి పతి కరేహు బిబాహూ। జేహిం న బహోరి హోఇ ఉర దాహూ ॥
అస కహి పరి చరన ధరి సీసా। బోలే సహిత సనేహ గిరీసా ॥
బరు పావక ప్రగటై ససి మాహీం। నారద బచను అన్యథా నాహీమ్ ॥

దో. ప్రియా సోచు పరిహరహు సబు సుమిరహు శ్రీభగవాన।
పారబతిహి నిరమయు జేహిం సోఇ కరిహి కల్యాన ॥ 71 ॥

అబ జౌ తుమ్హహి సుతా పర నేహూ। తౌ అస జాఇ సిఖావన దేహూ ॥
కరై సో తపు జేహిం మిలహిం మహేసూ। ఆన ఉపాయఁ న మిటహి కలేసూ ॥
నారద బచన సగర్భ సహేతూ। సుందర సబ గున నిధి బృషకేతూ ॥
అస బిచారి తుమ్హ తజహు అసంకా। సబహి భాఁతి సంకరు అకలంకా ॥
సుని పతి బచన హరషి మన మాహీం। గీ తురత ఉఠి గిరిజా పాహీమ్ ॥
ఉమహి బిలోకి నయన భరే బారీ। సహిత సనేహ గోద బైఠారీ ॥
బారహిం బార లేతి ఉర లాఈ। గదగద కంఠ న కఛు కహి జాఈ ॥
జగత మాతు సర్బగ్య భవానీ। మాతు సుఖద బోలీం మృదు బానీ ॥

దో. సునహి మాతు మైం దీఖ అస సపన సునావుఁ తోహి।
సుందర గౌర సుబిప్రబర అస ఉపదేసేఉ మోహి ॥ 72 ॥

కరహి జాఇ తపు సైలకుమారీ। నారద కహా సో సత్య బిచారీ ॥
మాతు పితహి పుని యహ మత భావా। తపు సుఖప్రద దుఖ దోష నసావా ॥
తపబల రచి ప్రపంచ బిధాతా। తపబల బిష్ను సకల జగ త్రాతా ॥
తపబల సంభు కరహిం సంఘారా। తపబల సేషు ధరి మహిభారా ॥
తప అధార సబ సృష్టి భవానీ। కరహి జాఇ తపు అస జియఁ జానీ ॥
సునత బచన బిసమిత మహతారీ। సపన సునాయు గిరిహి హఁకారీ ॥
మాతు పితుహి బహుబిధి సముఝాఈ। చలీం ఉమా తప హిత హరషాఈ ॥
ప్రియ పరివార పితా అరు మాతా। భే బికల ముఖ ఆవ న బాతా ॥

దో. బేదసిరా ముని ఆఇ తబ సబహి కహా సముఝాఇ ॥
పారబతీ మహిమా సునత రహే ప్రబోధహి పాఇ ॥ 73 ॥

ఉర ధరి ఉమా ప్రానపతి చరనా। జాఇ బిపిన లాగీం తపు కరనా ॥
అతి సుకుమార న తను తప జోగూ। పతి పద సుమిరి తజేఉ సబు భోగూ ॥
నిత నవ చరన ఉపజ అనురాగా। బిసరీ దేహ తపహిం మను లాగా ॥
సంబత సహస మూల ఫల ఖాఏ। సాగు ఖాఇ సత బరష గవాఁఏ ॥
కఛు దిన భోజను బారి బతాసా। కిఏ కఠిన కఛు దిన ఉపబాసా ॥
బేల పాతీ మహి పరి సుఖాఈ। తీని సహస సంబత సోఈ ఖాఈ ॥
పుని పరిహరే సుఖానేఉ పరనా। ఉమహి నామ తబ భయు అపరనా ॥
దేఖి ఉమహి తప ఖీన సరీరా। బ్రహ్మగిరా భై గగన గభీరా ॥

దో. భయు మనోరథ సుఫల తవ సును గిరిజాకుమారి।
పరిహరు దుసహ కలేస సబ అబ మిలిహహిం త్రిపురారి ॥ 74 ॥

అస తపు కాహుఁ న కీన్హ భవానీ। భు అనేక ధీర ముని గ్యానీ ॥
అబ ఉర ధరహు బ్రహ్మ బర బానీ। సత్య సదా సంతత సుచి జానీ ॥
ఆవై పితా బోలావన జబహీం। హఠ పరిహరి ఘర జాఏహు తబహీమ్ ॥
మిలహిం తుమ్హహి జబ సప్త రిషీసా। జానేహు తబ ప్రమాన బాగీసా ॥
సునత గిరా బిధి గగన బఖానీ। పులక గాత గిరిజా హరషానీ ॥
ఉమా చరిత సుందర మైం గావా। సునహు సంభు కర చరిత సుహావా ॥
జబ తేం సతీ జాఇ తను త్యాగా। తబ సేం సివ మన భయు బిరాగా ॥
జపహిం సదా రఘునాయక నామా। జహఁ తహఁ సునహిం రామ గున గ్రామా ॥

దో. చిదానంద సుఖధామ సివ బిగత మోహ మద కామ।
బిచరహిం మహి ధరి హృదయఁ హరి సకల లోక అభిరామ ॥ 75 ॥

కతహుఁ మునిన్హ ఉపదేసహిం గ్యానా। కతహుఁ రామ గున కరహిం బఖానా ॥
జదపి అకామ తదపి భగవానా। భగత బిరహ దుఖ దుఖిత సుజానా ॥
ఏహి బిధి గయు కాలు బహు బీతీ। నిత నై హోఇ రామ పద ప్రీతీ ॥
నైము ప్రేము సంకర కర దేఖా। అబిచల హృదయఁ భగతి కై రేఖా ॥
ప్రగటై రాము కృతగ్య కృపాలా। రూప సీల నిధి తేజ బిసాలా ॥
బహు ప్రకార సంకరహి సరాహా। తుమ్హ బిను అస బ్రతు కో నిరబాహా ॥
బహుబిధి రామ సివహి సముఝావా। పారబతీ కర జన్ము సునావా ॥
అతి పునీత గిరిజా కై కరనీ। బిస్తర సహిత కృపానిధి బరనీ ॥

దో. అబ బినతీ మమ సునేహు సివ జౌం మో పర నిజ నేహు।
జాఇ బిబాహహు సైలజహి యహ మోహి మాగేం దేహు ॥ 76 ॥

కహ సివ జదపి ఉచిత అస నాహీం। నాథ బచన పుని మేటి న జాహీమ్ ॥
సిర ధరి ఆయసు కరిఅ తుమ్హారా। పరమ ధరము యహ నాథ హమారా ॥
మాతు పితా గుర ప్రభు కై బానీ। బినహిం బిచార కరిఅ సుభ జానీ ॥
తుమ్హ సబ భాఁతి పరమ హితకారీ। అగ్యా సిర పర నాథ తుమ్హారీ ॥
ప్రభు తోషేఉ సుని సంకర బచనా। భక్తి బిబేక ధర్మ జుత రచనా ॥
కహ ప్రభు హర తుమ్హార పన రహేఊ। అబ ఉర రాఖేహు జో హమ కహేఊ ॥
అంతరధాన భే అస భాషీ। సంకర సోఇ మూరతి ఉర రాఖీ ॥
తబహిం సప్తరిషి సివ పహిం ఆఏ। బోలే ప్రభు అతి బచన సుహాఏ ॥

దో. పారబతీ పహిం జాఇ తుమ్హ ప్రేమ పరిచ్ఛా లేహు।
గిరిహి ప్రేరి పఠేహు భవన దూరి కరేహు సందేహు ॥ 77 ॥

రిషిన్హ గౌరి దేఖీ తహఁ కైసీ। మూరతిమంత తపస్యా జైసీ ॥
బోలే ముని సును సైలకుమారీ। కరహు కవన కారన తపు భారీ ॥
కేహి అవరాధహు కా తుమ్హ చహహూ। హమ సన సత్య మరము కిన కహహూ ॥
కహత బచత మను అతి సకుచాఈ। హఁసిహహు సుని హమారి జడ఼తాఈ ॥
మను హఠ పరా న సుని సిఖావా। చహత బారి పర భీతి ఉఠావా ॥
నారద కహా సత్య సోఇ జానా। బిను పంఖన్హ హమ చహహిం ఉడ఼ఆనా ॥
దేఖహు ముని అబిబేకు హమారా। చాహిఅ సదా సివహి భరతారా ॥

దో. సునత బచన బిహసే రిషయ గిరిసంభవ తబ దేహ।
నారద కర ఉపదేసు సుని కహహు బసేఉ కిసు గేహ ॥ 78 ॥

దచ్ఛసుతన్హ ఉపదేసేన్హి జాఈ। తిన్హ ఫిరి భవను న దేఖా ఆఈ ॥
చిత్రకేతు కర ఘరు ఉన ఘాలా। కనకకసిపు కర పుని అస హాలా ॥
నారద సిఖ జే సునహిం నర నారీ। అవసి హోహిం తజి భవను భిఖారీ ॥
మన కపటీ తన సజ్జన చీన్హా। ఆపు సరిస సబహీ చహ కీన్హా ॥
తేహి కేం బచన మాని బిస్వాసా। తుమ్హ చాహహు పతి సహజ ఉదాసా ॥
నిర్గున నిలజ కుబేష కపాలీ। అకుల అగేహ దిగంబర బ్యాలీ ॥
కహహు కవన సుఖు అస బరు పాఏఁ। భల భూలిహు ఠగ కే బౌరాఏఁ ॥
పంచ కహేం సివఁ సతీ బిబాహీ। పుని అవడేరి మరాఏన్హి తాహీ ॥

దో. అబ సుఖ సోవత సోచు నహి భీఖ మాగి భవ ఖాహిం।
సహజ ఏకాకిన్హ కే భవన కబహుఁ కి నారి ఖటాహిమ్ ॥ 79 ॥

అజహూఁ మానహు కహా హమారా। హమ తుమ్హ కహుఁ బరు నీక బిచారా ॥
అతి సుందర సుచి సుఖద సుసీలా। గావహిం బేద జాసు జస లీలా ॥
దూషన రహిత సకల గున రాసీ। శ్రీపతి పుర బైకుంఠ నివాసీ ॥
అస బరు తుమ్హహి మిలాఉబ ఆనీ। సునత బిహసి కహ బచన భవానీ ॥
సత్య కహేహు గిరిభవ తను ఏహా। హఠ న ఛూట ఛూటై బరు దేహా ॥
కనకు పుని పషాన తేం హోఈ। జారేహుఁ సహజు న పరిహర సోఈ ॥
నారద బచన న మైం పరిహరూఁ। బసు భవను ఉజరు నహిం డరూఁ ॥
గుర కేం బచన ప్రతీతి న జేహీ। సపనేహుఁ సుగమ న సుఖ సిధి తేహీ ॥

దో. మహాదేవ అవగున భవన బిష్ను సకల గున ధామ।
జేహి కర మను రమ జాహి సన తేహి తేహీ సన కామ ॥ 80 ॥

జౌం తుమ్హ మిలతేహు ప్రథమ మునీసా। సునతిఉఁ సిఖ తుమ్హారి ధరి సీసా ॥
అబ మైం జన్ము సంభు హిత హారా। కో గున దూషన కరై బిచారా ॥
జౌం తుమ్హరే హఠ హృదయఁ బిసేషీ। రహి న జాఇ బిను కిఏఁ బరేషీ ॥
తౌ కౌతుకిఅన్హ ఆలసు నాహీం। బర కన్యా అనేక జగ మాహీమ్ ॥
జన్మ కోటి లగి రగర హమారీ। బరుఁ సంభు న త రహుఁ కుఆరీ ॥
తజుఁ న నారద కర ఉపదేసూ। ఆపు కహహి సత బార మహేసూ ॥
మైం పా పరుఁ కహి జగదంబా। తుమ్హ గృహ గవనహు భయు బిలంబా ॥
దేఖి ప్రేము బోలే ముని గ్యానీ। జయ జయ జగదంబికే భవానీ ॥

దో. తుమ్హ మాయా భగవాన సివ సకల జగత పితు మాతు।
నాఇ చరన సిర ముని చలే పుని పుని హరషత గాతు ॥ 81 ॥

జాఇ మునిన్హ హిమవంతు పఠాఏ। కరి బినతీ గిరజహిం గృహ ల్యాఏ ॥
బహురి సప్తరిషి సివ పహిం జాఈ। కథా ఉమా కై సకల సునాఈ ॥
భే మగన సివ సునత సనేహా। హరషి సప్తరిషి గవనే గేహా ॥
మను థిర కరి తబ సంభు సుజానా। లగే కరన రఘునాయక ధ్యానా ॥
తారకు అసుర భయు తేహి కాలా। భుజ ప్రతాప బల తేజ బిసాలా ॥
తేంహి సబ లోక లోకపతి జీతే। భే దేవ సుఖ సంపతి రీతే ॥
అజర అమర సో జీతి న జాఈ। హారే సుర కరి బిబిధ లరాఈ ॥
తబ బిరంచి సన జాఇ పుకారే। దేఖే బిధి సబ దేవ దుఖారే ॥

దో. సబ సన కహా బుఝాఇ బిధి దనుజ నిధన తబ హోఇ।
సంభు సుక్ర సంభూత సుత ఏహి జీతి రన సోఇ ॥ 82 ॥

మోర కహా సుని కరహు ఉపాఈ। హోఇహి ఈస్వర కరిహి సహాఈ ॥
సతీం జో తజీ దచ్ఛ మఖ దేహా। జనమీ జాఇ హిమాచల గేహా ॥
తేహిం తపు కీన్హ సంభు పతి లాగీ। సివ సమాధి బైఠే సబు త్యాగీ ॥
జదపి అహి అసమంజస భారీ। తదపి బాత ఏక సునహు హమారీ ॥
పఠవహు కాము జాఇ సివ పాహీం। కరై ఛోభు సంకర మన మాహీమ్ ॥
తబ హమ జాఇ సివహి సిర నాఈ। కరవాఉబ బిబాహు బరిఆఈ ॥
ఏహి బిధి భలేహి దేవహిత హోఈ। మర అతి నీక కహి సబు కోఈ ॥
అస్తుతి సురన్హ కీన్హి అతి హేతూ। ప్రగటేఉ బిషమబాన ఝషకేతూ ॥

దో. సురన్హ కహీం నిజ బిపతి సబ సుని మన కీన్హ బిచార।
సంభు బిరోధ న కుసల మోహి బిహసి కహేఉ అస మార ॥ 83 ॥

తదపి కరబ మైం కాజు తుమ్హారా। శ్రుతి కహ పరమ ధరమ ఉపకారా ॥
పర హిత లాగి తజి జో దేహీ। సంతత సంత ప్రసంసహిం తేహీ ॥
అస కహి చలేఉ సబహి సిరు నాఈ। సుమన ధనుష కర సహిత సహాఈ ॥
చలత మార అస హృదయఁ బిచారా। సివ బిరోధ ధ్రువ మరను హమారా ॥
తబ ఆపన ప్రభాఉ బిస్తారా। నిజ బస కీన్హ సకల సంసారా ॥
కోపేఉ జబహి బారిచరకేతూ। ఛన మహుఁ మిటే సకల శ్రుతి సేతూ ॥
బ్రహ్మచర్జ బ్రత సంజమ నానా। ధీరజ ధరమ గ్యాన బిగ్యానా ॥
సదాచార జప జోగ బిరాగా। సభయ బిబేక కటకు సబ భాగా ॥

ఛం. భాగేఉ బిబేక సహాయ సహిత సో సుభట సంజుగ మహి మురే।
సదగ్రంథ పర్బత కందరన్హి మహుఁ జాఇ తేహి అవసర దురే ॥
హోనిహార కా కరతార కో రఖవార జగ ఖరభరు పరా।
దుఇ మాథ కేహి రతినాథ జేహి కహుఁ కోఽపి కర ధను సరు ధరా ॥

దో. జే సజీవ జగ అచర చర నారి పురుష అస నామ।
తే నిజ నిజ మరజాద తజి భే సకల బస కామ ॥ 84 ॥

సబ కే హృదయఁ మదన అభిలాషా। లతా నిహారి నవహిం తరు సాఖా ॥
నదీం ఉమగి అంబుధి కహుఁ ధాఈ। సంగమ కరహిం తలావ తలాఈ ॥
జహఁ అసి దసా జడ఼న్హ కై బరనీ। కో కహి సకి సచేతన కరనీ ॥
పసు పచ్ఛీ నభ జల థలచారీ। భే కామబస సమయ బిసారీ ॥
మదన అంధ బ్యాకుల సబ లోకా। నిసి దిను నహిం అవలోకహిం కోకా ॥
దేవ దనుజ నర కింనర బ్యాలా। ప్రేత పిసాచ భూత బేతాలా ॥
ఇన్హ కై దసా న కహేఉఁ బఖానీ। సదా కామ కే చేరే జానీ ॥
సిద్ధ బిరక్త మహాముని జోగీ। తేపి కామబస భే బియోగీ ॥

ఛం. భే కామబస జోగీస తాపస పావఁరన్హి కీ కో కహై।
దేఖహిం చరాచర నారిమయ జే బ్రహ్మమయ దేఖత రహే ॥
అబలా బిలోకహిం పురుషమయ జగు పురుష సబ అబలామయం।
దుఇ దండ భరి బ్రహ్మాండ భీతర కామకృత కౌతుక అయమ్ ॥

సో. ధరీ న కాహూఁ ధిర సబకే మన మనసిజ హరే।
జే రాఖే రఘుబీర తే ఉబరే తేహి కాల మహుఁ ॥ 85 ॥

ఉభయ ఘరీ అస కౌతుక భయూ। జౌ లగి కాము సంభు పహిం గయూ ॥
సివహి బిలోకి ససంకేఉ మారూ। భయు జథాథితి సబు సంసారూ ॥
భే తురత సబ జీవ సుఖారే। జిమి మద ఉతరి గేఁ మతవారే ॥
రుద్రహి దేఖి మదన భయ మానా। దురాధరష దుర్గమ భగవానా ॥
ఫిరత లాజ కఛు కరి నహిం జాఈ। మరను ఠాని మన రచేసి ఉపాఈ ॥
ప్రగటేసి తురత రుచిర రితురాజా। కుసుమిత నవ తరు రాజి బిరాజా ॥
బన ఉపబన బాపికా తడ఼ఆగా। పరమ సుభగ సబ దిసా బిభాగా ॥
జహఁ తహఁ జను ఉమగత అనురాగా। దేఖి ముఏహుఁ మన మనసిజ జాగా ॥

ఛం. జాగి మనోభవ ముఏహుఁ మన బన సుభగతా న పరై కహీ।
సీతల సుగంధ సుమంద మారుత మదన అనల సఖా సహీ ॥
బికసే సరన్హి బహు కంజ గుంజత పుంజ మంజుల మధుకరా।
కలహంస పిక సుక సరస రవ కరి గాన నాచహిం అపఛరా ॥

దో. సకల కలా కరి కోటి బిధి హారేఉ సేన సమేత।
చలీ న అచల సమాధి సివ కోపేఉ హృదయనికేత ॥ 86 ॥

దేఖి రసాల బిటప బర సాఖా। తేహి పర చఢ఼ఏఉ మదను మన మాఖా ॥
సుమన చాప నిజ సర సంధానే। అతి రిస తాకి శ్రవన లగి తానే ॥
ఛాడ఼ఏ బిషమ బిసిఖ ఉర లాగే। ఛుటి సమాధి సంభు తబ జాగే ॥
భయు ఈస మన ఛోభు బిసేషీ। నయన ఉఘారి సకల దిసి దేఖీ ॥
సౌరభ పల్లవ మదను బిలోకా। భయు కోపు కంపేఉ త్రైలోకా ॥
తబ సివఁ తీసర నయన ఉఘారా। చితవత కాము భయు జరి ఛారా ॥
హాహాకార భయు జగ భారీ। డరపే సుర భే అసుర సుఖారీ ॥
సముఝి కామసుఖు సోచహిం భోగీ। భే అకంటక సాధక జోగీ ॥

ఛం. జోగి అకంటక భే పతి గతి సునత రతి మురుఛిత భీ।
రోదతి బదతి బహు భాఁతి కరునా కరతి సంకర పహిం గీ।
అతి ప్రేమ కరి బినతీ బిబిధ బిధి జోరి కర సన్ముఖ రహీ।
ప్రభు ఆసుతోష కృపాల సివ అబలా నిరఖి బోలే సహీ ॥

దో. అబ తేం రతి తవ నాథ కర హోఇహి నాము అనంగు।
బిను బపు బ్యాపిహి సబహి పుని సును నిజ మిలన ప్రసంగు ॥ 87 ॥

జబ జదుబంస కృష్న అవతారా। హోఇహి హరన మహా మహిభారా ॥
కృష్న తనయ హోఇహి పతి తోరా। బచను అన్యథా హోఇ న మోరా ॥
రతి గవనీ సుని సంకర బానీ। కథా అపర అబ కహుఁ బఖానీ ॥
దేవన్హ సమాచార సబ పాఏ। బ్రహ్మాదిక బైకుంఠ సిధాఏ ॥
సబ సుర బిష్ను బిరంచి సమేతా। గే జహాఁ సివ కృపానికేతా ॥
పృథక పృథక తిన్హ కీన్హి ప్రసంసా। భే ప్రసన్న చంద్ర అవతంసా ॥
బోలే కృపాసింధు బృషకేతూ। కహహు అమర ఆఏ కేహి హేతూ ॥
కహ బిధి తుమ్హ ప్రభు అంతరజామీ। తదపి భగతి బస బినవుఁ స్వామీ ॥

దో. సకల సురన్హ కే హృదయఁ అస సంకర పరమ ఉఛాహు।
నిజ నయనన్హి దేఖా చహహిం నాథ తుమ్హార బిబాహు ॥ 88 ॥

యహ ఉత్సవ దేఖిఅ భరి లోచన। సోఇ కఛు కరహు మదన మద మోచన।
కాము జారి రతి కహుఁ బరు దీన్హా। కృపాసింధు యహ అతి భల కీన్హా ॥
సాసతి కరి పుని కరహిం పస్AU। నాథ ప్రభున్హ కర సహజ సుభ్AU ॥
పారబతీం తపు కీన్హ అపారా। కరహు తాసు అబ అంగీకారా ॥
సుని బిధి బినయ సముఝి ప్రభు బానీ। ఐసేఇ హౌ కహా సుఖు మానీ ॥
తబ దేవన్హ దుందుభీం బజాఈం। బరషి సుమన జయ జయ సుర సాఈ ॥
అవసరు జాని సప్తరిషి ఆఏ। తురతహిం బిధి గిరిభవన పఠాఏ ॥
ప్రథమ గే జహఁ రహీ భవానీ। బోలే మధుర బచన ఛల సానీ ॥

దో. కహా హమార న సునేహు తబ నారద కేం ఉపదేస।
అబ భా ఝూఠ తుమ్హార పన జారేఉ కాము మహేస ॥ 89 ॥

మాసపారాయణ,తీసరా విశ్రామ
సుని బోలీం ముసకాఇ భవానీ। ఉచిత కహేహు మునిబర బిగ్యానీ ॥
తుమ్హరేం జాన కాము అబ జారా। అబ లగి సంభు రహే సబికారా ॥
హమరేం జాన సదా సివ జోగీ। అజ అనవద్య అకామ అభోగీ ॥
జౌం మైం సివ సేయే అస జానీ। ప్రీతి సమేత కర్మ మన బానీ ॥
తౌ హమార పన సునహు మునీసా। కరిహహిం సత్య కృపానిధి ఈసా ॥
తుమ్హ జో కహా హర జారేఉ మారా। సోఇ అతి బడ఼ అబిబేకు తుమ్హారా ॥
తాత అనల కర సహజ సుభ్AU। హిమ తేహి నికట జాఇ నహిం క్AU ॥
గేఁ సమీప సో అవసి నసాఈ। అసి మన్మథ మహేస కీ నాఈ ॥

దో. హియఁ హరషే ముని బచన సుని దేఖి ప్రీతి బిస్వాస ॥
చలే భవానిహి నాఇ సిర గే హిమాచల పాస ॥ 90 ॥

సబు ప్రసంగు గిరిపతిహి సునావా। మదన దహన సుని అతి దుఖు పావా ॥
బహురి కహేఉ రతి కర బరదానా। సుని హిమవంత బహుత సుఖు మానా ॥
హృదయఁ బిచారి సంభు ప్రభుతాఈ। సాదర మునిబర లిఏ బోలాఈ ॥
సుదిను సునఖతు సుఘరీ సోచాఈ। బేగి బేదబిధి లగన ధరాఈ ॥
పత్రీ సప్తరిషిన్హ సోఇ దీన్హీ। గహి పద బినయ హిమాచల కీన్హీ ॥
జాఇ బిధిహి దీన్హి సో పాతీ। బాచత ప్రీతి న హృదయఁ సమాతీ ॥
లగన బాచి అజ సబహి సునాఈ। హరషే ముని సబ సుర సముదాఈ ॥
సుమన బృష్టి నభ బాజన బాజే। మంగల కలస దసహుఁ దిసి సాజే ॥

దో. లగే సఁవారన సకల సుర బాహన బిబిధ బిమాన।
హోహి సగున మంగల సుభద కరహిం అపఛరా గాన ॥ 91 ॥

సివహి సంభు గన కరహిం సింగారా। జటా ముకుట అహి మౌరు సఁవారా ॥
కుండల కంకన పహిరే బ్యాలా। తన బిభూతి పట కేహరి ఛాలా ॥
ససి లలాట సుందర సిర గంగా। నయన తీని ఉపబీత భుజంగా ॥
గరల కంఠ ఉర నర సిర మాలా। అసివ బేష సివధామ కృపాలా ॥
కర త్రిసూల అరు డమరు బిరాజా। చలే బసహఁ చఢ఼ఇ బాజహిం బాజా ॥
దేఖి సివహి సురత్రియ ముసుకాహీం। బర లాయక దులహిని జగ నాహీమ్ ॥
బిష్ను బిరంచి ఆది సురబ్రాతా। చఢ఼ఇ చఢ఼ఇ బాహన చలే బరాతా ॥
సుర సమాజ సబ భాఁతి అనూపా। నహిం బరాత దూలహ అనురూపా ॥

దో. బిష్ను కహా అస బిహసి తబ బోలి సకల దిసిరాజ।
బిలగ బిలగ హోఇ చలహు సబ నిజ నిజ సహిత సమాజ ॥ 92 ॥

బర అనుహారి బరాత న భాఈ। హఁసీ కరైహహు పర పుర జాఈ ॥
బిష్ను బచన సుని సుర ముసకానే। నిజ నిజ సేన సహిత బిలగానే ॥
మనహీం మన మహేసు ముసుకాహీం। హరి కే బింగ్య బచన నహిం జాహీమ్ ॥
అతి ప్రియ బచన సునత ప్రియ కేరే। భృంగిహి ప్రేరి సకల గన టేరే ॥
సివ అనుసాసన సుని సబ ఆఏ। ప్రభు పద జలజ సీస తిన్హ నాఏ ॥
నానా బాహన నానా బేషా। బిహసే సివ సమాజ నిజ దేఖా ॥
కౌ ముఖహీన బిపుల ముఖ కాహూ। బిను పద కర కౌ బహు పద బాహూ ॥
బిపుల నయన కౌ నయన బిహీనా। రిష్టపుష్ట కౌ అతి తనఖీనా ॥

ఛం. తన ఖీన కౌ అతి పీన పావన కౌ అపావన గతి ధరేం।
భూషన కరాల కపాల కర సబ సద్య సోనిత తన భరేమ్ ॥
ఖర స్వాన సుఅర సృకాల ముఖ గన బేష అగనిత కో గనై।
బహు జినస ప్రేత పిసాచ జోగి జమాత బరనత నహిం బనై ॥

సో. నాచహిం గావహిం గీత పరమ తరంగీ భూత సబ।
దేఖత అతి బిపరీత బోలహిం బచన బిచిత్ర బిధి ॥ 93 ॥

జస దూలహు తసి బనీ బరాతా। కౌతుక బిబిధ హోహిం మగ జాతా ॥
ఇహాఁ హిమాచల రచేఉ బితానా। అతి బిచిత్ర నహిం జాఇ బఖానా ॥
సైల సకల జహఁ లగి జగ మాహీం। లఘు బిసాల నహిం బరని సిరాహీమ్ ॥
బన సాగర సబ నదీం తలావా। హిమగిరి సబ కహుఁ నేవత పఠావా ॥
కామరూప సుందర తన ధారీ। సహిత సమాజ సహిత బర నారీ ॥
గే సకల తుహినాచల గేహా। గావహిం మంగల సహిత సనేహా ॥
ప్రథమహిం గిరి బహు గృహ సఁవరాఏ। జథాజోగు తహఁ తహఁ సబ ఛాఏ ॥
పుర సోభా అవలోకి సుహాఈ। లాగి లఘు బిరంచి నిపునాఈ ॥

ఛం. లఘు లాగ బిధి కీ నిపునతా అవలోకి పుర సోభా సహీ।
బన బాగ కూప తడ఼ఆగ సరితా సుభగ సబ సక కో కహీ ॥
మంగల బిపుల తోరన పతాకా కేతు గృహ గృహ సోహహీమ్ ॥
బనితా పురుష సుందర చతుర ఛబి దేఖి ముని మన మోహహీమ్ ॥

దో. జగదంబా జహఁ అవతరీ సో పురు బరని కి జాఇ।
రిద్ధి సిద్ధి సంపత్తి సుఖ నిత నూతన అధికాఇ ॥ 94 ॥

నగర నికట బరాత సుని ఆఈ। పుర ఖరభరు సోభా అధికాఈ ॥
కరి బనావ సజి బాహన నానా। చలే లేన సాదర అగవానా ॥
హియఁ హరషే సుర సేన నిహారీ। హరిహి దేఖి అతి భే సుఖారీ ॥
సివ సమాజ జబ దేఖన లాగే। బిడరి చలే బాహన సబ భాగే ॥
ధరి ధీరజు తహఁ రహే సయానే। బాలక సబ లై జీవ పరానే ॥
గేఁ భవన పూఛహిం పితు మాతా। కహహిం బచన భయ కంపిత గాతా ॥
కహిఅ కాహ కహి జాఇ న బాతా। జమ కర ధార కిధౌం బరిఆతా ॥
బరు బౌరాహ బసహఁ అసవారా। బ్యాల కపాల బిభూషన ఛారా ॥

ఛం. తన ఛార బ్యాల కపాల భూషన నగన జటిల భయంకరా।
సఁగ భూత ప్రేత పిసాచ జోగిని బికట ముఖ రజనీచరా ॥
జో జిఅత రహిహి బరాత దేఖత పున్య బడ఼ తేహి కర సహీ।
దేఖిహి సో ఉమా బిబాహు ఘర ఘర బాత అసి లరికన్హ కహీ ॥

దో. సముఝి మహేస సమాజ సబ జనని జనక ముసుకాహిం।
బాల బుఝాఏ బిబిధ బిధి నిడర హోహు డరు నాహిమ్ ॥ 95 ॥

లై అగవాన బరాతహి ఆఏ। దిఏ సబహి జనవాస సుహాఏ ॥
మైనాఁ సుభ ఆరతీ సఁవారీ। సంగ సుమంగల గావహిం నారీ ॥
కంచన థార సోహ బర పానీ। పరిఛన చలీ హరహి హరషానీ ॥
బికట బేష రుద్రహి జబ దేఖా। అబలన్హ ఉర భయ భయు బిసేషా ॥
భాగి భవన పైఠీం అతి త్రాసా। గే మహేసు జహాఁ జనవాసా ॥
మైనా హృదయఁ భయు దుఖు భారీ। లీన్హీ బోలి గిరీసకుమారీ ॥
అధిక సనేహఁ గోద బైఠారీ। స్యామ సరోజ నయన భరే బారీ ॥
జేహిం బిధి తుమ్హహి రూపు అస దీన్హా। తేహిం జడ఼ బరు బాఉర కస కీన్హా ॥

ఛం. కస కీన్హ బరు బౌరాహ బిధి జేహిం తుమ్హహి సుందరతా దీ।
జో ఫలు చహిఅ సురతరుహిం సో బరబస బబూరహిం లాగీ ॥
తుమ్హ సహిత గిరి తేం గిరౌం పావక జరౌం జలనిధి మహుఁ పరౌమ్ ॥
ఘరు జాఉ అపజసు హౌ జగ జీవత బిబాహు న హౌం కరౌమ్ ॥

దో. భీ బికల అబలా సకల దుఖిత దేఖి గిరినారి।
కరి బిలాపు రోదతి బదతి సుతా సనేహు సఁభారి ॥ 96 ॥

నారద కర మైం కాహ బిగారా। భవను మోర జిన్హ బసత ఉజారా ॥
అస ఉపదేసు ఉమహి జిన్హ దీన్హా। బౌరే బరహి లగి తపు కీన్హా ॥
సాచేహుఁ ఉన్హ కే మోహ న మాయా। ఉదాసీన ధను ధాము న జాయా ॥
పర ఘర ఘాలక లాజ న భీరా। బాఝఁ కి జాన ప్రసవ కైం పీరా ॥
జననిహి బికల బిలోకి భవానీ। బోలీ జుత బిబేక మృదు బానీ ॥
అస బిచారి సోచహి మతి మాతా। సో న టరి జో రచి బిధాతా ॥
కరమ లిఖా జౌ బాఉర నాహూ। తౌ కత దోసు లగాఇఅ కాహూ ॥

తుమ్హ సన మిటహిం కి బిధి కే అంకా। మాతు బ్యర్థ జని లేహు కలంకా ॥

ఛం. జని లేహు మాతు కలంకు కరునా పరిహరహు అవసర నహీం।
దుఖు సుఖు జో లిఖా లిలార హమరేం జాబ జహఁ పాఉబ తహీమ్ ॥
సుని ఉమా బచన బినీత కోమల సకల అబలా సోచహీమ్ ॥
బహు భాఁతి బిధిహి లగాఇ దూషన నయన బారి బిమోచహీమ్ ॥

దో. తేహి అవసర నారద సహిత అరు రిషి సప్త సమేత।
సమాచార సుని తుహినగిరి గవనే తురత నికేత ॥ 97 ॥

తబ నారద సబహి సముఝావా। పూరుబ కథాప్రసంగు సునావా ॥
మయనా సత్య సునహు మమ బానీ। జగదంబా తవ సుతా భవానీ ॥
అజా అనాది సక్తి అబినాసిని। సదా సంభు అరధంగ నివాసిని ॥
జగ సంభవ పాలన లయ కారిని। నిజ ఇచ్ఛా లీలా బపు ధారిని ॥
జనమీం ప్రథమ దచ్ఛ గృహ జాఈ। నాము సతీ సుందర తను పాఈ ॥
తహఁహుఁ సతీ సంకరహి బిబాహీం। కథా ప్రసిద్ధ సకల జగ మాహీమ్ ॥
ఏక బార ఆవత సివ సంగా। దేఖేఉ రఘుకుల కమల పతంగా ॥
భయు మోహు సివ కహా న కీన్హా। భ్రమ బస బేషు సీయ కర లీన్హా ॥

ఛం. సియ బేషు సతీ జో కీన్హ తేహి అపరాధ సంకర పరిహరీం।
హర బిరహఁ జాఇ బహోరి పితు కేం జగ్య జోగానల జరీమ్ ॥
అబ జనమి తుమ్హరే భవన నిజ పతి లాగి దారున తపు కియా।
అస జాని సంసయ తజహు గిరిజా సర్బదా సంకర ప్రియా ॥

దో. సుని నారద కే బచన తబ సబ కర మిటా బిషాద।
ఛన మహుఁ బ్యాపేఉ సకల పుర ఘర ఘర యహ సంబాద ॥ 98 ॥

తబ మయనా హిమవంతు అనందే। పుని పుని పారబతీ పద బందే ॥
నారి పురుష సిసు జుబా సయానే। నగర లోగ సబ అతి హరషానే ॥
లగే హోన పుర మంగలగానా। సజే సబహి హాటక ఘట నానా ॥
భాఁతి అనేక భీ జేవరానా। సూపసాస్త్ర జస కఛు బ్యవహారా ॥
సో జేవనార కి జాఇ బఖానీ। బసహిం భవన జేహిం మాతు భవానీ ॥
సాదర బోలే సకల బరాతీ। బిష్ను బిరంచి దేవ సబ జాతీ ॥
బిబిధి పాఁతి బైఠీ జేవనారా। లాగే పరుసన నిపున సుఆరా ॥
నారిబృంద సుర జేవఁత జానీ। లగీం దేన గారీం మృదు బానీ ॥

ఛం. గారీం మధుర స్వర దేహిం సుందరి బింగ్య బచన సునావహీం।
భోజను కరహిం సుర అతి బిలంబు బినోదు సుని సచు పావహీమ్ ॥
జేవఁత జో బఢ఼యో అనందు సో ముఖ కోటిహూఁ న పరై కహ్యో।
అచవాఁఇ దీన్హే పాన గవనే బాస జహఁ జాకో రహ్యో ॥

దో. బహురి మునిన్హ హిమవంత కహుఁ లగన సునాఈ ఆఇ।
సమయ బిలోకి బిబాహ కర పఠే దేవ బోలాఇ ॥ 99 ॥

బోలి సకల సుర సాదర లీన్హే। సబహి జథోచిత ఆసన దీన్హే ॥
బేదీ బేద బిధాన సఁవారీ। సుభగ సుమంగల గావహిం నారీ ॥
సింఘాసను అతి దిబ్య సుహావా। జాఇ న బరని బిరంచి బనావా ॥
బైఠే సివ బిప్రన్హ సిరు నాఈ। హృదయఁ సుమిరి నిజ ప్రభు రఘురాఈ ॥
బహురి మునీసన్హ ఉమా బోలాఈ। కరి సింగారు సఖీం లై ఆఈ ॥
దేఖత రూపు సకల సుర మోహే। బరనై ఛబి అస జగ కబి కో హై ॥
జగదంబికా జాని భవ భామా। సురన్హ మనహిం మన కీన్హ ప్రనామా ॥
సుందరతా మరజాద భవానీ। జాఇ న కోటిహుఁ బదన బఖానీ ॥

ఛం. కోటిహుఁ బదన నహిం బనై బరనత జగ జనని సోభా మహా।
సకుచహిం కహత శ్రుతి సేష సారద మందమతి తులసీ కహా ॥
ఛబిఖాని మాతు భవాని గవనీ మధ్య మండప సివ జహాఁ ॥
అవలోకి సకహిం న సకుచ పతి పద కమల మను మధుకరు తహాఁ ॥

దో. ముని అనుసాసన గనపతిహి పూజేఉ సంభు భవాని।

కౌ సుని సంసయ కరై జని సుర అనాది జియఁ జాని ॥ 100 ॥

జసి బిబాహ కై బిధి శ్రుతి గాఈ। మహామునిన్హ సో సబ కరవాఈ ॥
గహి గిరీస కుస కన్యా పానీ। భవహి సమరపీం జాని భవానీ ॥
పానిగ్రహన జబ కీన్హ మహేసా। హింయఁ హరషే తబ సకల సురేసా ॥
బేద మంత్ర మునిబర ఉచ్చరహీం। జయ జయ జయ సంకర సుర కరహీమ్ ॥
బాజహిం బాజన బిబిధ బిధానా। సుమనబృష్టి నభ భై బిధి నానా ॥
హర గిరిజా కర భయు బిబాహూ। సకల భువన భరి రహా ఉఛాహూ ॥
దాసీం దాస తురగ రథ నాగా। ధేను బసన మని బస్తు బిభాగా ॥
అన్న కనకభాజన భరి జానా। దాఇజ దీన్హ న జాఇ బఖానా ॥

ఛం. దాఇజ దియో బహు భాఁతి పుని కర జోరి హిమభూధర కహ్యో।
కా దేఉఁ పూరనకామ సంకర చరన పంకజ గహి రహ్యో ॥
సివఁ కృపాసాగర ససుర కర సంతోషు సబ భాఁతిహిం కియో।
పుని గహే పద పాథోజ మయనాఁ ప్రేమ పరిపూరన హియో ॥

దో. నాథ ఉమా మన ప్రాన సమ గృహకింకరీ కరేహు।
ఛమేహు సకల అపరాధ అబ హోఇ ప్రసన్న బరు దేహు ॥ 101 ॥

బహు బిధి సంభు సాస సముఝాఈ। గవనీ భవన చరన సిరు నాఈ ॥
జననీం ఉమా బోలి తబ లీన్హీ। లై ఉఛంగ సుందర సిఖ దీన్హీ ॥
కరేహు సదా సంకర పద పూజా। నారిధరము పతి దేఉ న దూజా ॥
బచన కహత భరే లోచన బారీ। బహురి లాఇ ఉర లీన్హి కుమారీ ॥
కత బిధి సృజీం నారి జగ మాహీం। పరాధీన సపనేహుఁ సుఖు నాహీమ్ ॥
భై అతి ప్రేమ బికల మహతారీ। ధీరజు కీన్హ కుసమయ బిచారీ ॥
పుని పుని మిలతి పరతి గహి చరనా। పరమ ప్రేమ కఛు జాఇ న బరనా ॥
సబ నారిన్హ మిలి భేటి భవానీ। జాఇ జనని ఉర పుని లపటానీ ॥

ఛం. జననిహి బహురి మిలి చలీ ఉచిత అసీస సబ కాహూఁ దీం।
ఫిరి ఫిరి బిలోకతి మాతు తన తబ సఖీం లై సివ పహిం గీ ॥
జాచక సకల సంతోషి సంకరు ఉమా సహిత భవన చలే।
సబ అమర హరషే సుమన బరషి నిసాన నభ బాజే భలే ॥

దో. చలే సంగ హిమవంతు తబ పహుఁచావన అతి హేతు।
బిబిధ భాఁతి పరితోషు కరి బిదా కీన్హ బృషకేతు ॥ 102 ॥

తురత భవన ఆఏ గిరిరాఈ। సకల సైల సర లిఏ బోలాఈ ॥
ఆదర దాన బినయ బహుమానా। సబ కర బిదా కీన్హ హిమవానా ॥
జబహిం సంభు కైలాసహిం ఆఏ। సుర సబ నిజ నిజ లోక సిధాఏ ॥
జగత మాతు పితు సంభు భవానీ। తేహీ సింగారు న కహుఁ బఖానీ ॥
కరహిం బిబిధ బిధి భోగ బిలాసా। గనన్హ సమేత బసహిం కైలాసా ॥
హర గిరిజా బిహార నిత నయూ। ఏహి బిధి బిపుల కాల చలి గయూ ॥
తబ జనమేఉ షటబదన కుమారా। తారకు అసుర సమర జేహిం మారా ॥
ఆగమ నిగమ ప్రసిద్ధ పురానా। షన్ముఖ జన్ము సకల జగ జానా ॥

ఛం. జగు జాన షన్ముఖ జన్ము కర్ము ప్రతాపు పురుషారథు మహా।
తేహి హేతు మైం బృషకేతు సుత కర చరిత సంఛేపహిం కహా ॥
యహ ఉమా సంగు బిబాహు జే నర నారి కహహిం జే గావహీం।
కల్యాన కాజ బిబాహ మంగల సర్బదా సుఖు పావహీమ్ ॥

దో. చరిత సింధు గిరిజా రమన బేద న పావహిం పారు।
బరనై తులసీదాసు కిమి అతి మతిమంద గవాఁరు ॥ 103 ॥

సంభు చరిత సుని సరస సుహావా। భరద్వాజ ముని అతి సుఖ పావా ॥
బహు లాలసా కథా పర బాఢ఼ఈ। నయనన్హి నీరు రోమావలి ఠాఢ఼ఈ ॥
ప్రేమ బిబస ముఖ ఆవ న బానీ। దసా దేఖి హరషే ముని గ్యానీ ॥
అహో ధన్య తవ జన్ము మునీసా। తుమ్హహి ప్రాన సమ ప్రియ గౌరీసా ॥
సివ పద కమల జిన్హహి రతి నాహీం। రామహి తే సపనేహుఁ న సోహాహీమ్ ॥
బిను ఛల బిస్వనాథ పద నేహూ। రామ భగత కర లచ్ఛన ఏహూ ॥
సివ సమ కో రఘుపతి బ్రతధారీ। బిను అఘ తజీ సతీ అసి నారీ ॥
పను కరి రఘుపతి భగతి దేఖాఈ। కో సివ సమ రామహి ప్రియ భాఈ ॥

దో. ప్రథమహిం మై కహి సివ చరిత బూఝా మరము తుమ్హార।
సుచి సేవక తుమ్హ రామ కే రహిత సమస్త బికార ॥ 104 ॥

మైం జానా తుమ్హార గున సీలా। కహుఁ సునహు అబ రఘుపతి లీలా ॥
సును ముని ఆజు సమాగమ తోరేం। కహి న జాఇ జస సుఖు మన మోరేమ్ ॥
రామ చరిత అతి అమిత మునిసా। కహి న సకహిం సత కోటి అహీసా ॥
తదపి జథాశ్రుత కహుఁ బఖానీ। సుమిరి గిరాపతి ప్రభు ధనుపానీ ॥
సారద దారునారి సమ స్వామీ। రాము సూత్రధర అంతరజామీ ॥
జేహి పర కృపా కరహిం జను జానీ। కబి ఉర అజిర నచావహిం బానీ ॥
ప్రనవుఁ సోఇ కృపాల రఘునాథా। బరనుఁ బిసద తాసు గున గాథా ॥
పరమ రమ్య గిరిబరు కైలాసూ। సదా జహాఁ సివ ఉమా నివాసూ ॥

దో. సిద్ధ తపోధన జోగిజన సూర కింనర మునిబృంద।
బసహిం తహాఁ సుకృతీ సకల సేవహిం సిబ సుఖకంద ॥ 105 ॥

హరి హర బిముఖ ధర్మ రతి నాహీం। తే నర తహఁ సపనేహుఁ నహిం జాహీమ్ ॥
తేహి గిరి పర బట బిటప బిసాలా। నిత నూతన సుందర సబ కాలా ॥
త్రిబిధ సమీర సుసీతలి ఛాయా। సివ బిశ్రామ బిటప శ్రుతి గాయా ॥
ఏక బార తేహి తర ప్రభు గయూ। తరు బిలోకి ఉర అతి సుఖు భయూ ॥
నిజ కర డాసి నాగరిపు ఛాలా। బైఠై సహజహిం సంభు కృపాలా ॥
కుంద ఇందు దర గౌర సరీరా। భుజ ప్రలంబ పరిధన మునిచీరా ॥
తరున అరున అంబుజ సమ చరనా। నఖ దుతి భగత హృదయ తమ హరనా ॥
భుజగ భూతి భూషన త్రిపురారీ। ఆనను సరద చంద ఛబి హారీ ॥

దో. జటా ముకుట సురసరిత సిర లోచన నలిన బిసాల।
నీలకంఠ లావన్యనిధి సోహ బాలబిధు భాల ॥ 106 ॥

బైఠే సోహ కామరిపు కైసేం। ధరేం సరీరు సాంతరసు జైసేమ్ ॥
పారబతీ భల అవసరు జానీ। గీ సంభు పహిం మాతు భవానీ ॥
జాని ప్రియా ఆదరు అతి కీన్హా। బామ భాగ ఆసను హర దీన్హా ॥
బైఠీం సివ సమీప హరషాఈ। పూరుబ జన్మ కథా చిత ఆఈ ॥
పతి హియఁ హేతు అధిక అనుమానీ। బిహసి ఉమా బోలీం ప్రియ బానీ ॥
కథా జో సకల లోక హితకారీ। సోఇ పూఛన చహ సైలకుమారీ ॥
బిస్వనాథ మమ నాథ పురారీ। త్రిభువన మహిమా బిదిత తుమ్హారీ ॥
చర అరు అచర నాగ నర దేవా। సకల కరహిం పద పంకజ సేవా ॥

దో. ప్రభు సమరథ సర్బగ్య సివ సకల కలా గున ధామ ॥
జోగ గ్యాన బైరాగ్య నిధి ప్రనత కలపతరు నామ ॥ 107 ॥

జౌం మో పర ప్రసన్న సుఖరాసీ। జానిఅ సత్య మోహి నిజ దాసీ ॥
తౌం ప్రభు హరహు మోర అగ్యానా। కహి రఘునాథ కథా బిధి నానా ॥
జాసు భవను సురతరు తర హోఈ। సహి కి దరిద్ర జనిత దుఖు సోఈ ॥
ససిభూషన అస హృదయఁ బిచారీ। హరహు నాథ మమ మతి భ్రమ భారీ ॥
ప్రభు జే ముని పరమారథబాదీ। కహహిం రామ కహుఁ బ్రహ్మ అనాదీ ॥
సేస సారదా బేద పురానా। సకల కరహిం రఘుపతి గున గానా ॥
తుమ్హ పుని రామ రామ దిన రాతీ। సాదర జపహు అనఁగ ఆరాతీ ॥
రాము సో అవధ నృపతి సుత సోఈ। కీ అజ అగున అలఖగతి కోఈ ॥

దో. జౌం నృప తనయ త బ్రహ్మ కిమి నారి బిరహఁ మతి భోరి।
దేఖ చరిత మహిమా సునత భ్రమతి బుద్ధి అతి మోరి ॥ 108 ॥

జౌం అనీహ బ్యాపక బిభు కోఊ। కబహు బుఝాఇ నాథ మోహి సోఊ ॥
అగ్య జాని రిస ఉర జని ధరహూ। జేహి బిధి మోహ మిటై సోఇ కరహూ ॥
మై బన దీఖి రామ ప్రభుతాఈ। అతి భయ బికల న తుమ్హహి సునాఈ ॥
తదపి మలిన మన బోధు న ఆవా। సో ఫలు భలీ భాఁతి హమ పావా ॥
అజహూఁ కఛు సంసు మన మోరే। కరహు కృపా బినవుఁ కర జోరేమ్ ॥
ప్రభు తబ మోహి బహు భాఁతి ప్రబోధా। నాథ సో సముఝి కరహు జని క్రోధా ॥
తబ కర అస బిమోహ అబ నాహీం। రామకథా పర రుచి మన మాహీమ్ ॥
కహహు పునీత రామ గున గాథా। భుజగరాజ భూషన సురనాథా ॥

దో. బందు పద ధరి ధరని సిరు బినయ కరుఁ కర జోరి।
బరనహు రఘుబర బిసద జసు శ్రుతి సిద్ధాంత నిచోరి ॥ 109 ॥

జదపి జోషితా నహిం అధికారీ। దాసీ మన క్రమ బచన తుమ్హారీ ॥
గూఢ఼ఉ తత్త్వ న సాధు దురావహిం। ఆరత అధికారీ జహఁ పావహిమ్ ॥
అతి ఆరతి పూఛుఁ సురరాయా। రఘుపతి కథా కహహు కరి దాయా ॥
ప్రథమ సో కారన కహహు బిచారీ। నిర్గున బ్రహ్మ సగున బపు ధారీ ॥
పుని ప్రభు కహహు రామ అవతారా। బాలచరిత పుని కహహు ఉదారా ॥
కహహు జథా జానకీ బిబాహీం। రాజ తజా సో దూషన కాహీమ్ ॥
బన బసి కీన్హే చరిత అపారా। కహహు నాథ జిమి రావన మారా ॥
రాజ బైఠి కీన్హీం బహు లీలా। సకల కహహు సంకర సుఖలీలా ॥

దో. బహురి కహహు కరునాయతన కీన్హ జో అచరజ రామ।
ప్రజా సహిత రఘుబంసమని కిమి గవనే నిజ ధామ ॥ 110 ॥

పుని ప్రభు కహహు సో తత్త్వ బఖానీ। జేహిం బిగ్యాన మగన ముని గ్యానీ ॥
భగతి గ్యాన బిగ్యాన బిరాగా। పుని సబ బరనహు సహిత బిభాగా ॥
ఔరు రామ రహస్య అనేకా। కహహు నాథ అతి బిమల బిబేకా ॥
జో ప్రభు మైం పూఛా నహి హోఈ। సౌ దయాల రాఖహు జని గోఈ ॥
తుమ్హ త్రిభువన గుర బేద బఖానా। ఆన జీవ పాఁవర కా జానా ॥
ప్రస్న ఉమా కై సహజ సుహాఈ। ఛల బిహీన సుని సివ మన భాఈ ॥
హర హియఁ రామచరిత సబ ఆఏ। ప్రేమ పులక లోచన జల ఛాఏ ॥
శ్రీరఘునాథ రూప ఉర ఆవా। పరమానంద అమిత సుఖ పావా ॥

దో. మగన ధ్యానరస దండ జుగ పుని మన బాహేర కీన్హ।
రఘుపతి చరిత మహేస తబ హరషిత బరనై లీన్హ ॥ 111 ॥

ఝూఠేఉ సత్య జాహి బిను జానేం। జిమి భుజంగ బిను రజు పహిచానేమ్ ॥
జేహి జానేం జగ జాఇ హేరాఈ। జాగేం జథా సపన భ్రమ జాఈ ॥
బందుఁ బాలరూప సోఈ రామూ। సబ సిధి సులభ జపత జిసు నామూ ॥
మంగల భవన అమంగల హారీ। ద్రవు సో దసరథ అజిర బిహారీ ॥
కరి ప్రనామ రామహి త్రిపురారీ। హరషి సుధా సమ గిరా ఉచారీ ॥
ధన్య ధన్య గిరిరాజకుమారీ। తుమ్హ సమాన నహిం కౌ ఉపకారీ ॥
పూఁఛేహు రఘుపతి కథా ప్రసంగా। సకల లోక జగ పావని గంగా ॥
తుమ్హ రఘుబీర చరన అనురాగీ। కీన్హహు ప్రస్న జగత హిత లాగీ ॥

దో. రామకృపా తేం పారబతి సపనేహుఁ తవ మన మాహిం।
సోక మోహ సందేహ భ్రమ మమ బిచార కఛు నాహిమ్ ॥ 112 ॥

తదపి అసంకా కీన్హిహు సోఈ। కహత సునత సబ కర హిత హోఈ ॥
జిన్హ హరి కథా సునీ నహిం కానా। శ్రవన రంధ్ర అహిభవన సమానా ॥
నయనన్హి సంత దరస నహిం దేఖా। లోచన మోరపంఖ కర లేఖా ॥
తే సిర కటు తుంబరి సమతూలా। జే న నమత హరి గుర పద మూలా ॥
జిన్హ హరిభగతి హృదయఁ నహిం ఆనీ। జీవత సవ సమాన తేఇ ప్రానీ ॥
జో నహిం కరి రామ గున గానా। జీహ సో దాదుర జీహ సమానా ॥
కులిస కఠోర నిఠుర సోఇ ఛాతీ। సుని హరిచరిత న జో హరషాతీ ॥
గిరిజా సునహు రామ కై లీలా। సుర హిత దనుజ బిమోహనసీలా ॥

దో. రామకథా సురధేను సమ సేవత సబ సుఖ దాని।
సతసమాజ సురలోక సబ కో న సునై అస జాని ॥ 113 ॥

రామకథా సుందర కర తారీ। సంసయ బిహగ ఉడావనిహారీ ॥
రామకథా కలి బిటప కుఠారీ। సాదర సును గిరిరాజకుమారీ ॥
రామ నామ గున చరిత సుహాఏ। జనమ కరమ అగనిత శ్రుతి గాఏ ॥
జథా అనంత రామ భగవానా। తథా కథా కీరతి గున నానా ॥
తదపి జథా శ్రుత జసి మతి మోరీ। కహిహుఁ దేఖి ప్రీతి అతి తోరీ ॥
ఉమా ప్రస్న తవ సహజ సుహాఈ। సుఖద సంతసంమత మోహి భాఈ ॥
ఏక బాత నహి మోహి సోహానీ। జదపి మోహ బస కహేహు భవానీ ॥
తుమ జో కహా రామ కౌ ఆనా। జేహి శ్రుతి గావ ధరహిం ముని ధ్యానా ॥

దో. కహహి సునహి అస అధమ నర గ్రసే జే మోహ పిసాచ।
పాషండీ హరి పద బిముఖ జానహిం ఝూఠ న సాచ ॥ 114 ॥

అగ్య అకోబిద అంధ అభాగీ। కాఈ బిషయ ముకర మన లాగీ ॥
లంపట కపటీ కుటిల బిసేషీ। సపనేహుఁ సంతసభా నహిం దేఖీ ॥
కహహిం తే బేద అసంమత బానీ। జిన్హ కేం సూఝ లాభు నహిం హానీ ॥
ముకర మలిన అరు నయన బిహీనా। రామ రూప దేఖహిం కిమి దీనా ॥
జిన్హ కేం అగున న సగున బిబేకా। జల్పహిం కల్పిత బచన అనేకా ॥
హరిమాయా బస జగత భ్రమాహీం। తిన్హహి కహత కఛు అఘటిత నాహీమ్ ॥
బాతుల భూత బిబస మతవారే। తే నహిం బోలహిం బచన బిచారే ॥
జిన్హ కృత మహామోహ మద పానా। తిన్ కర కహా కరిఅ నహిం కానా ॥

సో. అస నిజ హృదయఁ బిచారి తజు సంసయ భజు రామ పద।
సును గిరిరాజ కుమారి భ్రమ తమ రబి కర బచన మమ ॥ 115 ॥

సగునహి అగునహి నహిం కఛు భేదా। గావహిం ముని పురాన బుధ బేదా ॥
అగున అరుప అలఖ అజ జోఈ। భగత ప్రేమ బస సగున సో హోఈ ॥
జో గున రహిత సగున సోఇ కైసేం। జలు హిమ ఉపల బిలగ నహిం జైసేమ్ ॥
జాసు నామ భ్రమ తిమిర పతంగా। తేహి కిమి కహిఅ బిమోహ ప్రసంగా ॥
రామ సచ్చిదానంద దినేసా। నహిం తహఁ మోహ నిసా లవలేసా ॥
సహజ ప్రకాసరుప భగవానా। నహిం తహఁ పుని బిగ్యాన బిహానా ॥
హరష బిషాద గ్యాన అగ్యానా। జీవ ధర్మ అహమితి అభిమానా ॥
రామ బ్రహ్మ బ్యాపక జగ జానా। పరమానంద పరేస పురానా ॥

దో. పురుష ప్రసిద్ధ ప్రకాస నిధి ప్రగట పరావర నాథ ॥
రఘుకులమని మమ స్వామి సోఇ కహి సివఁ నాయు మాథ ॥ 116 ॥

నిజ భ్రమ నహిం సముఝహిం అగ్యానీ। ప్రభు పర మోహ ధరహిం జడ఼ ప్రానీ ॥
జథా గగన ఘన పటల నిహారీ। ఝాఁపేఉ మాను కహహిం కుబిచారీ ॥
చితవ జో లోచన అంగులి లాఏఁ। ప్రగట జుగల ససి తేహి కే భాఏఁ ॥
ఉమా రామ బిషిక అస మోహా। నభ తమ ధూమ ధూరి జిమి సోహా ॥
బిషయ కరన సుర జీవ సమేతా। సకల ఏక తేం ఏక సచేతా ॥
సబ కర పరమ ప్రకాసక జోఈ। రామ అనాది అవధపతి సోఈ ॥
జగత ప్రకాస్య ప్రకాసక రామూ। మాయాధీస గ్యాన గున ధామూ ॥
జాసు సత్యతా తేం జడ మాయా। భాస సత్య ఇవ మోహ సహాయా ॥

దో. రజత సీప మహుఁ మాస జిమి జథా భాను కర బారి।
జదపి మృషా తిహుఁ కాల సోఇ భ్రమ న సకి కౌ టారి ॥ 117 ॥

ఏహి బిధి జగ హరి ఆశ్రిత రహీ। జదపి అసత్య దేత దుఖ అహీ ॥
జౌం సపనేం సిర కాటై కోఈ। బిను జాగేం న దూరి దుఖ హోఈ ॥
జాసు కృపాఁ అస భ్రమ మిటి జాఈ। గిరిజా సోఇ కృపాల రఘురాఈ ॥
ఆది అంత కౌ జాసు న పావా। మతి అనుమాని నిగమ అస గావా ॥
బిను పద చలి సుని బిను కానా। కర బిను కరమ కరి బిధి నానా ॥
ఆనన రహిత సకల రస భోగీ। బిను బానీ బకతా బడ఼ జోగీ ॥
తను బిను పరస నయన బిను దేఖా। గ్రహి ఘ్రాన బిను బాస అసేషా ॥
అసి సబ భాఁతి అలౌకిక కరనీ। మహిమా జాసు జాఇ నహిం బరనీ ॥

దో. జేహి ఇమి గావహి బేద బుధ జాహి ధరహిం ముని ధ్యాన ॥
సోఇ దసరథ సుత భగత హిత కోసలపతి భగవాన ॥ 118 ॥

కాసీం మరత జంతు అవలోకీ। జాసు నామ బల కరుఁ బిసోకీ ॥
సోఇ ప్రభు మోర చరాచర స్వామీ। రఘుబర సబ ఉర అంతరజామీ ॥
బిబసహుఁ జాసు నామ నర కహహీం। జనమ అనేక రచిత అఘ దహహీమ్ ॥
సాదర సుమిరన జే నర కరహీం। భవ బారిధి గోపద ఇవ తరహీమ్ ॥
రామ సో పరమాతమా భవానీ। తహఁ భ్రమ అతి అబిహిత తవ బానీ ॥
అస సంసయ ఆనత ఉర మాహీం। గ్యాన బిరాగ సకల గున జాహీమ్ ॥
సుని సివ కే భ్రమ భంజన బచనా। మిటి గై సబ కుతరక కై రచనా ॥
భి రఘుపతి పద ప్రీతి ప్రతీతీ। దారున అసంభావనా బీతీ ॥

దో. పుని పుని ప్రభు పద కమల గహి జోరి పంకరుహ పాని।
బోలీ గిరిజా బచన బర మనహుఁ ప్రేమ రస సాని ॥ 119 ॥

ససి కర సమ సుని గిరా తుమ్హారీ। మిటా మోహ సరదాతప భారీ ॥
తుమ్హ కృపాల సబు సంసు హరేఊ। రామ స్వరుప జాని మోహి పరేఊ ॥
నాథ కృపాఁ అబ గయు బిషాదా। సుఖీ భయుఁ ప్రభు చరన ప్రసాదా ॥
అబ మోహి ఆపని కింకరి జానీ। జదపి సహజ జడ నారి అయానీ ॥
ప్రథమ జో మైం పూఛా సోఇ కహహూ। జౌం మో పర ప్రసన్న ప్రభు అహహూ ॥
రామ బ్రహ్మ చినమయ అబినాసీ। సర్బ రహిత సబ ఉర పుర బాసీ ॥
నాథ ధరేఉ నరతను కేహి హేతూ। మోహి సముఝాఇ కహహు బృషకేతూ ॥
ఉమా బచన సుని పరమ బినీతా। రామకథా పర ప్రీతి పునీతా ॥

దో. హిఁయఁ హరషే కామారి తబ సంకర సహజ సుజాన
బహు బిధి ఉమహి ప్రసంసి పుని బోలే కృపానిధాన ॥ 120(క) ॥

నవాన్హపారాయన,పహలా విశ్రామ
మాసపారాయణ, చౌథా విశ్రామ

సో. సును సుభ కథా భవాని రామచరితమానస బిమల।
కహా భుసుండి బఖాని సునా బిహగ నాయక గరుడ ॥ 120(ఖ) ॥

సో సంబాద ఉదార జేహి బిధి భా ఆగేం కహబ।
సునహు రామ అవతార చరిత పరమ సుందర అనఘ ॥ 120(గ) ॥

హరి గున నామ అపార కథా రూప అగనిత అమిత।
మైం నిజ మతి అనుసార కహుఁ ఉమా సాదర సునహు ॥ 120(ఘ ॥

సును గిరిజా హరిచరిత సుహాఏ। బిపుల బిసద నిగమాగమ గాఏ ॥
హరి అవతార హేతు జేహి హోఈ। ఇదమిత్థం కహి జాఇ న సోఈ ॥
రామ అతర్క్య బుద్ధి మన బానీ। మత హమార అస సునహి సయానీ ॥
తదపి సంత ముని బేద పురానా। జస కఛు కహహిం స్వమతి అనుమానా ॥
తస మైం సుముఖి సునావుఁ తోహీ। సముఝి పరి జస కారన మోహీ ॥
జబ జబ హోఇ ధరమ కై హానీ। బాఢహిం అసుర అధమ అభిమానీ ॥
కరహిం అనీతి జాఇ నహిం బరనీ। సీదహిం బిప్ర ధేను సుర ధరనీ ॥
తబ తబ ప్రభు ధరి బిబిధ సరీరా। హరహి కృపానిధి సజ్జన పీరా ॥

దో. అసుర మారి థాపహిం సురన్హ రాఖహిం నిజ శ్రుతి సేతు।
జగ బిస్తారహిం బిసద జస రామ జన్మ కర హేతు ॥ 121 ॥

సోఇ జస గాఇ భగత భవ తరహీం। కృపాసింధు జన హిత తను ధరహీమ్ ॥
రామ జనమ కే హేతు అనేకా। పరమ బిచిత్ర ఏక తేం ఏకా ॥
జనమ ఏక దుఇ కహుఁ బఖానీ। సావధాన సును సుమతి భవానీ ॥
ద్వారపాల హరి కే ప్రియ దోఊ। జయ అరు బిజయ జాన సబ కోఊ ॥
బిప్ర శ్రాప తేం దూను భాఈ। తామస అసుర దేహ తిన్హ పాఈ ॥
కనకకసిపు అరు హాటక లోచన। జగత బిదిత సురపతి మద మోచన ॥
బిజీ సమర బీర బిఖ్యాతా। ధరి బరాహ బపు ఏక నిపాతా ॥
హోఇ నరహరి దూసర పుని మారా। జన ప్రహలాద సుజస బిస్తారా ॥

దో. భే నిసాచర జాఇ తేఇ మహాబీర బలవాన।
కుంభకరన రావణ సుభట సుర బిజీ జగ జాన ॥ 122 ।

ముకుత న భే హతే భగవానా। తీని జనమ ద్విజ బచన ప్రవానా ॥
ఏక బార తిన్హ కే హిత లాగీ। ధరేఉ సరీర భగత అనురాగీ ॥
కస్యప అదితి తహాఁ పితు మాతా। దసరథ కౌసల్యా బిఖ్యాతా ॥
ఏక కలప ఏహి బిధి అవతారా। చరిత్ర పవిత్ర కిఏ సంసారా ॥
ఏక కలప సుర దేఖి దుఖారే। సమర జలంధర సన సబ హారే ॥
సంభు కీన్హ సంగ్రామ అపారా। దనుజ మహాబల మరి న మారా ॥
పరమ సతీ అసురాధిప నారీ। తేహి బల తాహి న జితహిం పురారీ ॥

దో. ఛల కరి టారేఉ తాసు బ్రత ప్రభు సుర కారజ కీన్హ ॥
జబ తేహి జానేఉ మరమ తబ శ్రాప కోప కరి దీన్హ ॥ 123 ॥

తాసు శ్రాప హరి దీన్హ ప్రమానా। కౌతుకనిధి కృపాల భగవానా ॥
తహాఁ జలంధర రావన భయూ। రన హతి రామ పరమ పద దయూ ॥
ఏక జనమ కర కారన ఏహా। జేహి లాగి రామ ధరీ నరదేహా ॥
ప్రతి అవతార కథా ప్రభు కేరీ। సును ముని బరనీ కబిన్హ ఘనేరీ ॥
నారద శ్రాప దీన్హ ఏక బారా। కలప ఏక తేహి లగి అవతారా ॥
గిరిజా చకిత భీ సుని బానీ। నారద బిష్నుభగత పుని గ్యాని ॥
కారన కవన శ్రాప ముని దీన్హా। కా అపరాధ రమాపతి కీన్హా ॥
యహ ప్రసంగ మోహి కహహు పురారీ। ముని మన మోహ ఆచరజ భారీ ॥

దో. బోలే బిహసి మహేస తబ గ్యానీ మూఢ఼ న కోఇ।
జేహి జస రఘుపతి కరహిం జబ సో తస తేహి ఛన హోఇ ॥ 124(క) ॥

సో. కహుఁ రామ గున గాథ భరద్వాజ సాదర సునహు।
భవ భంజన రఘునాథ భజు తులసీ తజి మాన మద ॥ 124(ఖ) ॥

హిమగిరి గుహా ఏక అతి పావని। బహ సమీప సురసరీ సుహావని ॥
ఆశ్రమ పరమ పునీత సుహావా। దేఖి దేవరిషి మన అతి భావా ॥
నిరఖి సైల సరి బిపిన బిభాగా। భయు రమాపతి పద అనురాగా ॥
సుమిరత హరిహి శ్రాప గతి బాధీ। సహజ బిమల మన లాగి సమాధీ ॥
ముని గతి దేఖి సురేస డేరానా। కామహి బోలి కీన్హ సమానా ॥
సహిత సహాయ జాహు మమ హేతూ। చకేఉ హరషి హియఁ జలచరకేతూ ॥
సునాసీర మన మహుఁ అసి త్రాసా। చహత దేవరిషి మమ పుర బాసా ॥
జే కామీ లోలుప జగ మాహీం। కుటిల కాక ఇవ సబహి డేరాహీమ్ ॥

దో. సుఖ హాడ఼ లై భాగ సఠ స్వాన నిరఖి మృగరాజ।
ఛీని లేఇ జని జాన జడ఼ తిమి సురపతిహి న లాజ ॥ 125 ॥

తేహి ఆశ్రమహిం మదన జబ గయూ। నిజ మాయాఁ బసంత నిరమయూ ॥
కుసుమిత బిబిధ బిటప బహురంగా। కూజహిం కోకిల గుంజహి భృంగా ॥
చలీ సుహావని త్రిబిధ బయారీ। కామ కృసాను బఢ఼ఆవనిహారీ ॥
రంభాదిక సురనారి నబీనా । సకల అసమసర కలా ప్రబీనా ॥
కరహిం గాన బహు తాన తరంగా। బహుబిధి క్రీడ఼హి పాని పతంగా ॥
దేఖి సహాయ మదన హరషానా। కీన్హేసి పుని ప్రపంచ బిధి నానా ॥
కామ కలా కఛు మునిహి న బ్యాపీ। నిజ భయఁ డరేఉ మనోభవ పాపీ ॥
సీమ కి చాఁపి సకి కౌ తాసు। బడ఼ రఖవార రమాపతి జాసూ ॥

దో. సహిత సహాయ సభీత అతి మాని హారి మన మైన।
గహేసి జాఇ ముని చరన తబ కహి సుఠి ఆరత బైన ॥ 126 ॥

భయు న నారద మన కఛు రోషా। కహి ప్రియ బచన కామ పరితోషా ॥
నాఇ చరన సిరు ఆయసు పాఈ। గయు మదన తబ సహిత సహాఈ ॥
ముని సుసీలతా ఆపని కరనీ। సురపతి సభాఁ జాఇ సబ బరనీ ॥
సుని సబ కేం మన అచరజు ఆవా। మునిహి ప్రసంసి హరిహి సిరు నావా ॥
తబ నారద గవనే సివ పాహీం। జితా కామ అహమితి మన మాహీమ్ ॥
మార చరిత సంకరహిం సునాఏ। అతిప్రియ జాని మహేస సిఖాఏ ॥
బార బార బినవుఁ ముని తోహీం। జిమి యహ కథా సునాయహు మోహీమ్ ॥
తిమి జని హరిహి సునావహు కబహూఁ। చలేహుఁ ప్రసంగ దురాఏడు తబహూఁ ॥

దో. సంభు దీన్హ ఉపదేస హిత నహిం నారదహి సోహాన।
భారద్వాజ కౌతుక సునహు హరి ఇచ్ఛా బలవాన ॥ 127 ॥

రామ కీన్హ చాహహిం సోఇ హోఈ। కరై అన్యథా అస నహిం కోఈ ॥
సంభు బచన ముని మన నహిం భాఏ। తబ బిరంచి కే లోక సిధాఏ ॥
ఏక బార కరతల బర బీనా। గావత హరి గున గాన ప్రబీనా ॥
ఛీరసింధు గవనే మునినాథా। జహఁ బస శ్రీనివాస శ్రుతిమాథా ॥
హరషి మిలే ఉఠి రమానికేతా। బైఠే ఆసన రిషిహి సమేతా ॥
బోలే బిహసి చరాచర రాయా। బహుతే దినన కీన్హి ముని దాయా ॥
కామ చరిత నారద సబ భాషే। జద్యపి ప్రథమ బరజి సివఁ రాఖే ॥
అతి ప్రచండ రఘుపతి కై మాయా। జేహి న మోహ అస కో జగ జాయా ॥

దో. రూఖ బదన కరి బచన మృదు బోలే శ్రీభగవాన ।
తుమ్హరే సుమిరన తేం మిటహిం మోహ మార మద మాన ॥ 128 ॥

సును ముని మోహ హోఇ మన తాకేం। గ్యాన బిరాగ హృదయ నహిం జాకే ॥
బ్రహ్మచరజ బ్రత రత మతిధీరా। తుమ్హహి కి కరి మనోభవ పీరా ॥
నారద కహేఉ సహిత అభిమానా। కృపా తుమ్హారి సకల భగవానా ॥
కరునానిధి మన దీఖ బిచారీ। ఉర అంకురేఉ గరబ తరు భారీ ॥
బేగి సో మై డారిహుఁ ఉఖారీ। పన హమార సేవక హితకారీ ॥
ముని కర హిత మమ కౌతుక హోఈ। అవసి ఉపాయ కరబి మై సోఈ ॥
తబ నారద హరి పద సిర నాఈ। చలే హృదయఁ అహమితి అధికాఈ ॥
శ్రీపతి నిజ మాయా తబ ప్రేరీ। సునహు కఠిన కరనీ తేహి కేరీ ॥

దో. బిరచేఉ మగ మహుఁ నగర తేహిం సత జోజన బిస్తార।
శ్రీనివాసపుర తేం అధిక రచనా బిబిధ ప్రకార ॥ 129 ॥

బసహిం నగర సుందర నర నారీ। జను బహు మనసిజ రతి తనుధారీ ॥
తేహిం పుర బసి సీలనిధి రాజా। అగనిత హయ గయ సేన సమాజా ॥
సత సురేస సమ బిభవ బిలాసా। రూప తేజ బల నీతి నివాసా ॥
బిస్వమోహనీ తాసు కుమారీ। శ్రీ బిమోహ జిసు రూపు నిహారీ ॥
సోఇ హరిమాయా సబ గున ఖానీ। సోభా తాసు కి జాఇ బఖానీ ॥
కరి స్వయంబర సో నృపబాలా। ఆఏ తహఁ అగనిత మహిపాలా ॥
ముని కౌతుకీ నగర తేహిం గయూ। పురబాసింహ సబ పూఛత భయూ ॥
సుని సబ చరిత భూపగృహఁ ఆఏ। కరి పూజా నృప ముని బైఠాఏ ॥

దో. ఆని దేఖాఈ నారదహి భూపతి రాజకుమారి।
కహహు నాథ గున దోష సబ ఏహి కే హృదయఁ బిచారి ॥ 130 ॥

దేఖి రూప ముని బిరతి బిసారీ। బడ఼ఈ బార లగి రహే నిహారీ ॥
లచ్ఛన తాసు బిలోకి భులానే। హృదయఁ హరష నహిం ప్రగట బఖానే ॥
జో ఏహి బరి అమర సోఇ హోఈ। సమరభూమి తేహి జీత న కోఈ ॥
సేవహిం సకల చరాచర తాహీ। బరి సీలనిధి కన్యా జాహీ ॥
లచ్ఛన సబ బిచారి ఉర రాఖే। కఛుక బనాఇ భూప సన భాషే ॥
సుతా సులచ్ఛన కహి నృప పాహీం। నారద చలే సోచ మన మాహీమ్ ॥
కరౌం జాఇ సోఇ జతన బిచారీ। జేహి ప్రకార మోహి బరై కుమారీ ॥
జప తప కఛు న హోఇ తేహి కాలా। హే బిధి మిలి కవన బిధి బాలా ॥

దో. ఏహి అవసర చాహిఅ పరమ సోభా రూప బిసాల।
జో బిలోకి రీఝై కుఅఁరి తబ మేలై జయమాల ॥ 131 ॥

హరి సన మాగౌం సుందరతాఈ। హోఇహి జాత గహరు అతి భాఈ ॥
మోరేం హిత హరి సమ నహిం కోఊ। ఏహి అవసర సహాయ సోఇ హోఊ ॥
బహుబిధి బినయ కీన్హి తేహి కాలా। ప్రగటేఉ ప్రభు కౌతుకీ కృపాలా ॥
ప్రభు బిలోకి ముని నయన జుడ఼ఆనే। హోఇహి కాజు హిఏఁ హరషానే ॥
అతి ఆరతి కహి కథా సునాఈ। కరహు కృపా కరి హోహు సహాఈ ॥
ఆపన రూప దేహు ప్రభు మోహీ। ఆన భాఁతి నహిం పావౌం ఓహీ ॥
జేహి బిధి నాథ హోఇ హిత మోరా। కరహు సో బేగి దాస మైం తోరా ॥
నిజ మాయా బల దేఖి బిసాలా। హియఁ హఁసి బోలే దీనదయాలా ॥

దో. జేహి బిధి హోఇహి పరమ హిత నారద సునహు తుమ్హార।
సోఇ హమ కరబ న ఆన కఛు బచన న మృషా హమార ॥ 132 ॥

కుపథ మాగ రుజ బ్యాకుల రోగీ। బైద న దేఇ సునహు ముని జోగీ ॥
ఏహి బిధి హిత తుమ్హార మైం ఠయూ। కహి అస అంతరహిత ప్రభు భయూ ॥
మాయా బిబస భే ముని మూఢ఼ఆ। సముఝీ నహిం హరి గిరా నిగూఢ఼ఆ ॥
గవనే తురత తహాఁ రిషిరాఈ। జహాఁ స్వయంబర భూమి బనాఈ ॥
నిజ నిజ ఆసన బైఠే రాజా। బహు బనావ కరి సహిత సమాజా ॥
ముని మన హరష రూప అతి మోరేం। మోహి తజి ఆనహి బారిహి న భోరేమ్ ॥
ముని హిత కారన కృపానిధానా। దీన్హ కురూప న జాఇ బఖానా ॥
సో చరిత్ర లఖి కాహుఁ న పావా। నారద జాని సబహిం సిర నావా ॥

దో. రహే తహాఁ దుఇ రుద్ర గన తే జానహిం సబ భేఉ।
బిప్రబేష దేఖత ఫిరహిం పరమ కౌతుకీ తేఉ ॥ 133 ॥

జేంహి సమాజ బైంఠే ముని జాఈ। హృదయఁ రూప అహమితి అధికాఈ ॥
తహఁ బైఠ మహేస గన దోఊ। బిప్రబేష గతి లఖి న కోఊ ॥
కరహిం కూటి నారదహి సునాఈ। నీకి దీన్హి హరి సుందరతాఈ ॥
రీఝహి రాజకుఅఁరి ఛబి దేఖీ। ఇన్హహి బరిహి హరి జాని బిసేషీ ॥
మునిహి మోహ మన హాథ పరాఏఁ। హఁసహిం సంభు గన అతి సచు పాఏఁ ॥
జదపి సునహిం ముని అటపటి బానీ। సముఝి న పరి బుద్ధి భ్రమ సానీ ॥
కాహుఁ న లఖా సో చరిత బిసేషా। సో సరూప నృపకన్యాఁ దేఖా ॥
మర్కట బదన భయంకర దేహీ। దేఖత హృదయఁ క్రోధ భా తేహీ ॥

దో. సఖీం సంగ లై కుఅఁరి తబ చలి జను రాజమరాల।
దేఖత ఫిరి మహీప సబ కర సరోజ జయమాల ॥ 134 ॥

జేహి దిసి బైఠే నారద ఫూలీ। సో దిసి దేహి న బిలోకీ భూలీ ॥
పుని పుని ముని ఉకసహిం అకులాహీం। దేఖి దసా హర గన ముసకాహీమ్ ॥
ధరి నృపతను తహఁ గయు కృపాలా। కుఅఁరి హరషి మేలేఉ జయమాలా ॥
దులహిని లై గే లచ్ఛినివాసా। నృపసమాజ సబ భయు నిరాసా ॥
ముని అతి బికల మోంహఁ మతి నాఠీ। మని గిరి గీ ఛూటి జను గాఁఠీ ॥
తబ హర గన బోలే ముసుకాఈ। నిజ ముఖ ముకుర బిలోకహు జాఈ ॥
అస కహి దౌ భాగే భయఁ భారీ। బదన దీఖ ముని బారి నిహారీ ॥
బేషు బిలోకి క్రోధ అతి బాఢ఼ఆ। తిన్హహి సరాప దీన్హ అతి గాఢ఼ఆ ॥

దో. హోహు నిసాచర జాఇ తుమ్హ కపటీ పాపీ దౌ।
హఁసేహు హమహి సో లేహు ఫల బహురి హఁసేహు ముని కౌ ॥ 135 ॥

పుని జల దీఖ రూప నిజ పావా। తదపి హృదయఁ సంతోష న ఆవా ॥
ఫరకత అధర కోప మన మాహీం। సపదీ చలే కమలాపతి పాహీమ్ ॥
దేహుఁ శ్రాప కి మరిహుఁ జాఈ। జగత మోర ఉపహాస కరాఈ ॥
బీచహిం పంథ మిలే దనుజారీ। సంగ రమా సోఇ రాజకుమారీ ॥
బోలే మధుర బచన సురసాఈం। ముని కహఁ చలే బికల కీ నాఈమ్ ॥
సునత బచన ఉపజా అతి క్రోధా। మాయా బస న రహా మన బోధా ॥
పర సంపదా సకహు నహిం దేఖీ। తుమ్హరేం ఇరిషా కపట బిసేషీ ॥
మథత సింధు రుద్రహి బౌరాయహు। సురన్హ ప్రేరీ బిష పాన కరాయహు ॥

దో. అసుర సురా బిష సంకరహి ఆపు రమా మని చారు।
స్వారథ సాధక కుటిల తుమ్హ సదా కపట బ్యవహారు ॥ 136 ॥

పరమ స్వతంత్ర న సిర పర కోఈ। భావి మనహి కరహు తుమ్హ సోఈ ॥
భలేహి మంద మందేహి భల కరహూ। బిసమయ హరష న హియఁ కఛు ధరహూ ॥
డహకి డహకి పరిచేహు సబ కాహూ। అతి అసంక మన సదా ఉఛాహూ ॥
కరమ సుభాసుభ తుమ్హహి న బాధా। అబ లగి తుమ్హహి న కాహూఁ సాధా ॥
భలే భవన అబ బాయన దీన్హా। పావహుగే ఫల ఆపన కీన్హా ॥
బంచేహు మోహి జవని ధరి దేహా। సోఇ తను ధరహు శ్రాప మమ ఏహా ॥
కపి ఆకృతి తుమ్హ కీన్హి హమారీ। కరిహహిం కీస సహాయ తుమ్హారీ ॥
మమ అపకార కీన్హీ తుమ్హ భారీ। నారీ బిరహఁ తుమ్హ హోబ దుఖారీ ॥

దో. శ్రాప సీస ధరీ హరషి హియఁ ప్రభు బహు బినతీ కీన్హి।
నిజ మాయా కై ప్రబలతా కరషి కృపానిధి లీన్హి ॥ 137 ॥

జబ హరి మాయా దూరి నివారీ। నహిం తహఁ రమా న రాజకుమారీ ॥
తబ ముని అతి సభీత హరి చరనా। గహే పాహి ప్రనతారతి హరనా ॥
మృషా హౌ మమ శ్రాప కృపాలా। మమ ఇచ్ఛా కహ దీనదయాలా ॥
మైం దుర్బచన కహే బహుతేరే। కహ ముని పాప మిటిహిం కిమి మేరే ॥
జపహు జాఇ సంకర సత నామా। హోఇహి హృదయఁ తురంత బిశ్రామా ॥
కౌ నహిం సివ సమాన ప్రియ మోరేం। అసి పరతీతి తజహు జని భోరేమ్ ॥
జేహి పర కృపా న కరహిం పురారీ। సో న పావ ముని భగతి హమారీ ॥
అస ఉర ధరి మహి బిచరహు జాఈ। అబ న తుమ్హహి మాయా నిఅరాఈ ॥

దో. బహుబిధి మునిహి ప్రబోధి ప్రభు తబ భే అంతరధాన ॥
సత్యలోక నారద చలే కరత రామ గున గాన ॥ 138 ॥

హర గన మునిహి జాత పథ దేఖీ। బిగతమోహ మన హరష బిసేషీ ॥
అతి సభీత నారద పహిం ఆఏ। గహి పద ఆరత బచన సునాఏ ॥
హర గన హమ న బిప్ర మునిరాయా। బడ఼ అపరాధ కీన్హ ఫల పాయా ॥
శ్రాప అనుగ్రహ కరహు కృపాలా। బోలే నారద దీనదయాలా ॥
నిసిచర జాఇ హోహు తుమ్హ దోఊ। బైభవ బిపుల తేజ బల హోఊ ॥
భుజబల బిస్వ జితబ తుమ్హ జహిఆ। ధరిహహిం బిష్ను మనుజ తను తహిఆ।
సమర మరన హరి హాథ తుమ్హారా। హోఇహహు ముకుత న పుని సంసారా ॥
చలే జుగల ముని పద సిర నాఈ। భే నిసాచర కాలహి పాఈ ॥

దో. ఏక కలప ఏహి హేతు ప్రభు లీన్హ మనుజ అవతార।
సుర రంజన సజ్జన సుఖద హరి భంజన భుబి భార ॥ 139 ॥

ఏహి బిధి జనమ కరమ హరి కేరే। సుందర సుఖద బిచిత్ర ఘనేరే ॥
కలప కలప ప్రతి ప్రభు అవతరహీం। చారు చరిత నానాబిధి కరహీమ్ ॥
తబ తబ కథా మునీసన్హ గాఈ। పరమ పునీత ప్రబంధ బనాఈ ॥
బిబిధ ప్రసంగ అనూప బఖానే। కరహిం న సుని ఆచరజు సయానే ॥
హరి అనంత హరికథా అనంతా। కహహిం సునహిం బహుబిధి సబ సంతా ॥
రామచంద్ర కే చరిత సుహాఏ। కలప కోటి లగి జాహిం న గాఏ ॥
యహ ప్రసంగ మైం కహా భవానీ। హరిమాయాఁ మోహహిం ముని గ్యానీ ॥
ప్రభు కౌతుకీ ప్రనత హితకారీ ॥ సేవత సులభ సకల దుఖ హారీ ॥

సో. సుర నర ముని కౌ నాహిం జేహి న మోహ మాయా ప్రబల ॥
అస బిచారి మన మాహిం భజిఅ మహామాయా పతిహి ॥ 140 ॥

అపర హేతు సును సైలకుమారీ। కహుఁ బిచిత్ర కథా బిస్తారీ ॥
జేహి కారన అజ అగున అరూపా। బ్రహ్మ భయు కోసలపుర భూపా ॥
జో ప్రభు బిపిన ఫిరత తుమ్హ దేఖా। బంధు సమేత ధరేం మునిబేషా ॥
జాసు చరిత అవలోకి భవానీ। సతీ సరీర రహిహు బౌరానీ ॥
అజహుఁ న ఛాయా మిటతి తుమ్హారీ। తాసు చరిత సును భ్రమ రుజ హారీ ॥
లీలా కీన్హి జో తేహిం అవతారా। సో సబ కహిహుఁ మతి అనుసారా ॥
భరద్వాజ సుని సంకర బానీ। సకుచి సప్రేమ ఉమా ముసకానీ ॥
లగే బహురి బరనే బృషకేతూ। సో అవతార భయు జేహి హేతూ ॥

దో. సో మైం తుమ్హ సన కహుఁ సబు సును మునీస మన లాఈ ॥
రామ కథా కలి మల హరని మంగల కరని సుహాఇ ॥ 141 ॥

స్వాయంభూ మను అరు సతరూపా। జిన్హ తేం భై నరసృష్టి అనూపా ॥
దంపతి ధరమ ఆచరన నీకా। అజహుఁ గావ శ్రుతి జిన్హ కై లీకా ॥
నృప ఉత్తానపాద సుత తాసూ। ధ్రువ హరి భగత భయు సుత జాసూ ॥
లఘు సుత నామ ప్రియ్రబ్రత తాహీ। బేద పురాన ప్రసంసహి జాహీ ॥
దేవహూతి పుని తాసు కుమారీ। జో ముని కర్దమ కై ప్రియ నారీ ॥
ఆదిదేవ ప్రభు దీనదయాలా। జఠర ధరేఉ జేహిం కపిల కృపాలా ॥
సాంఖ్య సాస్త్ర జిన్హ ప్రగట బఖానా। తత్త్వ బిచార నిపున భగవానా ॥
తేహిం మను రాజ కీన్హ బహు కాలా। ప్రభు ఆయసు సబ బిధి ప్రతిపాలా ॥

సో. హోఇ న బిషయ బిరాగ భవన బసత భా చౌథపన।
హృదయఁ బహుత దుఖ లాగ జనమ గయు హరిభగతి బిను ॥ 142 ॥

బరబస రాజ సుతహి తబ దీన్హా। నారి సమేత గవన బన కీన్హా ॥
తీరథ బర నైమిష బిఖ్యాతా। అతి పునీత సాధక సిధి దాతా ॥
బసహిం తహాఁ ముని సిద్ధ సమాజా। తహఁ హియఁ హరషి చలేఉ మను రాజా ॥
పంథ జాత సోహహిం మతిధీరా। గ్యాన భగతి జను ధరేం సరీరా ॥
పహుఁచే జాఇ ధేనుమతి తీరా। హరషి నహానే నిరమల నీరా ॥
ఆఏ మిలన సిద్ధ ముని గ్యానీ। ధరమ ధురంధర నృపరిషి జానీ ॥
జహఁ జఁహ తీరథ రహే సుహాఏ। మునిన్హ సకల సాదర కరవాఏ ॥
కృస సరీర మునిపట పరిధానా। సత సమాజ నిత సునహిం పురానా ।

దో. ద్వాదస అచ్ఛర మంత్ర పుని జపహిం సహిత అనురాగ।
బాసుదేవ పద పంకరుహ దంపతి మన అతి లాగ ॥ 143 ॥

కరహిం అహార సాక ఫల కందా। సుమిరహిం బ్రహ్మ సచ్చిదానందా ॥
పుని హరి హేతు కరన తప లాగే। బారి అధార మూల ఫల త్యాగే ॥
ఉర అభిలాష నింరంతర హోఈ। దేఖా నయన పరమ ప్రభు సోఈ ॥
అగున అఖండ అనంత అనాదీ। జేహి చింతహిం పరమారథబాదీ ॥
నేతి నేతి జేహి బేద నిరూపా। నిజానంద నిరుపాధి అనూపా ॥
సంభు బిరంచి బిష్ను భగవానా। ఉపజహిం జాసు అంస తేం నానా ॥
ఐసేఉ ప్రభు సేవక బస అహీ। భగత హేతు లీలాతను గహీ ॥
జౌం యహ బచన సత్య శ్రుతి భాషా। తౌ హమార పూజహి అభిలాషా ॥

దో. ఏహి బిధి బీతేం బరష షట సహస బారి ఆహార।
సంబత సప్త సహస్ర పుని రహే సమీర అధార ॥ 144 ॥

బరష సహస దస త్యాగేఉ సోఊ। ఠాఢ఼ఏ రహే ఏక పద దోఊ ॥
బిధి హరి తప దేఖి అపారా। మను సమీప ఆఏ బహు బారా ॥
మాగహు బర బహు భాఁతి లోభాఏ। పరమ ధీర నహిం చలహిం చలాఏ ॥
అస్థిమాత్ర హోఇ రహే సరీరా। తదపి మనాగ మనహిం నహిం పీరా ॥
ప్రభు సర్బగ్య దాస నిజ జానీ। గతి అనన్య తాపస నృప రానీ ॥
మాగు మాగు బరు భై నభ బానీ। పరమ గభీర కృపామృత సానీ ॥
మృతక జిఆవని గిరా సుహాఈ। శ్రబన రంధ్ర హోఇ ఉర జబ ఆఈ ॥
హ్రష్టపుష్ట తన భే సుహాఏ। మానహుఁ అబహిం భవన తే ఆఏ ॥

దో. శ్రవన సుధా సమ బచన సుని పులక ప్రఫుల్లిత గాత।
బోలే మను కరి దండవత ప్రేమ న హృదయఁ సమాత ॥ 145 ॥

సును సేవక సురతరు సురధేను। బిధి హరి హర బందిత పద రేనూ ॥
సేవత సులభ సకల సుఖ దాయక। ప్రనతపాల సచరాచర నాయక ॥
జౌం అనాథ హిత హమ పర నేహూ। తౌ ప్రసన్న హోఇ యహ బర దేహూ ॥
జో సరూప బస సివ మన మాహీం। జేహి కారన ముని జతన కరాహీమ్ ॥
జో భుసుండి మన మానస హంసా। సగున అగున జేహి నిగమ ప్రసంసా ॥
దేఖహిం హమ సో రూప భరి లోచన। కృపా కరహు ప్రనతారతి మోచన ॥
దంపతి బచన పరమ ప్రియ లాగే। ముదుల బినీత ప్రేమ రస పాగే ॥
భగత బఛల ప్రభు కృపానిధానా। బిస్వబాస ప్రగటే భగవానా ॥

దో. నీల సరోరుహ నీల మని నీల నీరధర స్యామ।
లాజహిం తన సోభా నిరఖి కోటి కోటి సత కామ ॥ 146 ॥

సరద మయంక బదన ఛబి సీంవా। చారు కపోల చిబుక దర గ్రీవా ॥
అధర అరున రద సుందర నాసా। బిధు కర నికర బినిందక హాసా ॥
నవ అబుంజ అంబక ఛబి నీకీ। చితవని లలిత భావఁతీ జీ కీ ॥
భుకుటి మనోజ చాప ఛబి హారీ। తిలక లలాట పటల దుతికారీ ॥
కుండల మకర ముకుట సిర భ్రాజా। కుటిల కేస జను మధుప సమాజా ॥
ఉర శ్రీబత్స రుచిర బనమాలా। పదిక హార భూషన మనిజాలా ॥
కేహరి కంధర చారు జనేఉ। బాహు బిభూషన సుందర తేఊ ॥
కరి కర సరి సుభగ భుజదండా। కటి నిషంగ కర సర కోదండా ॥

దో. తడిత బినిందక పీత పట ఉదర రేఖ బర తీని ॥
నాభి మనోహర లేతి జను జమున భవఁర ఛబి ఛీని ॥ 147 ॥

పద రాజీవ బరని నహి జాహీం। ముని మన మధుప బసహిం జేన్హ మాహీమ్ ॥
బామ భాగ సోభతి అనుకూలా। ఆదిసక్తి ఛబినిధి జగమూలా ॥
జాసు అంస ఉపజహిం గునఖానీ। అగనిత లచ్ఛి ఉమా బ్రహ్మానీ ॥
భృకుటి బిలాస జాసు జగ హోఈ। రామ బామ దిసి సీతా సోఈ ॥
ఛబిసముద్ర హరి రూప బిలోకీ। ఏకటక రహే నయన పట రోకీ ॥
చితవహిం సాదర రూప అనూపా। తృప్తి న మానహిం మను సతరూపా ॥
హరష బిబస తన దసా భులానీ। పరే దండ ఇవ గహి పద పానీ ॥
సిర పరసే ప్రభు నిజ కర కంజా। తురత ఉఠాఏ కరునాపుంజా ॥

దో. బోలే కృపానిధాన పుని అతి ప్రసన్న మోహి జాని।
మాగహు బర జోఇ భావ మన మహాదాని అనుమాని ॥ 148 ॥

సుని ప్రభు బచన జోరి జుగ పానీ। ధరి ధీరజు బోలీ మృదు బానీ ॥
నాథ దేఖి పద కమల తుమ్హారే। అబ పూరే సబ కామ హమారే ॥
ఏక లాలసా బడ఼ఇ ఉర మాహీ। సుగమ అగమ కహి జాత సో నాహీమ్ ॥
తుమ్హహి దేత అతి సుగమ గోసాఈం। అగమ లాగ మోహి నిజ కృపనాఈమ్ ॥
జథా దరిద్ర బిబుధతరు పాఈ। బహు సంపతి మాగత సకుచాఈ ॥
తాసు ప్రభా జాన నహిం సోఈ। తథా హృదయఁ మమ సంసయ హోఈ ॥
సో తుమ్హ జానహు అంతరజామీ। పురవహు మోర మనోరథ స్వామీ ॥
సకుచ బిహాఇ మాగు నృప మోహి। మోరేం నహిం అదేయ కఛు తోహీ ॥

దో. దాని సిరోమని కృపానిధి నాథ కహుఁ సతిభాఉ ॥
చాహుఁ తుమ్హహి సమాన సుత ప్రభు సన కవన దురాఉ ॥ 149 ॥

దేఖి ప్రీతి సుని బచన అమోలే। ఏవమస్తు కరునానిధి బోలే ॥
ఆపు సరిస ఖోజౌం కహఁ జాఈ। నృప తవ తనయ హోబ మైం ఆఈ ॥
సతరూపహి బిలోకి కర జోరేం। దేబి మాగు బరు జో రుచి తోరే ॥
జో బరు నాథ చతుర నృప మాగా। సోఇ కృపాల మోహి అతి ప్రియ లాగా ॥
ప్రభు పరంతు సుఠి హోతి ఢిఠాఈ। జదపి భగత హిత తుమ్హహి సోహాఈ ॥
తుమ్హ బ్రహ్మాది జనక జగ స్వామీ। బ్రహ్మ సకల ఉర అంతరజామీ ॥
అస సముఝత మన సంసయ హోఈ। కహా జో ప్రభు ప్రవాన పుని సోఈ ॥
జే నిజ భగత నాథ తవ అహహీం। జో సుఖ పావహిం జో గతి లహహీమ్ ॥

దో. సోఇ సుఖ సోఇ గతి సోఇ భగతి సోఇ నిజ చరన సనేహు ॥
సోఇ బిబేక సోఇ రహని ప్రభు హమహి కృపా కరి దేహు ॥ 150 ॥

సును మృదు గూఢ఼ రుచిర బర రచనా। కృపాసింధు బోలే మృదు బచనా ॥
జో కఛు రుచి తుమ్హేర మన మాహీం। మైం సో దీన్హ సబ సంసయ నాహీమ్ ॥
మాతు బిబేక అలోకిక తోరేం। కబహుఁ న మిటిహి అనుగ్రహ మోరేమ్ ।
బంది చరన మను కహేఉ బహోరీ। అవర ఏక బినతి ప్రభు మోరీ ॥
సుత బిషిక తవ పద రతి హోఊ। మోహి బడ఼ మూఢ఼ కహై కిన కోఊ ॥
మని బిను ఫని జిమి జల బిను మీనా। మమ జీవన తిమి తుమ్హహి అధీనా ॥
అస బరు మాగి చరన గహి రహేఊ। ఏవమస్తు కరునానిధి కహేఊ ॥
అబ తుమ్హ మమ అనుసాసన మానీ। బసహు జాఇ సురపతి రజధానీ ॥

సో. తహఁ కరి భోగ బిసాల తాత గుఁ కఛు కాల పుని।
హోఇహహు అవధ భుఆల తబ మైం హోబ తుమ్హార సుత ॥ 151 ॥

ఇచ్ఛామయ నరబేష సఁవారేం। హోఇహుఁ ప్రగట నికేత తుమ్హారే ॥
అంసన్హ సహిత దేహ ధరి తాతా। కరిహుఁ చరిత భగత సుఖదాతా ॥
జే సుని సాదర నర బడ఼భాగీ। భవ తరిహహిం మమతా మద త్యాగీ ॥
ఆదిసక్తి జేహిం జగ ఉపజాయా। సౌ అవతరిహి మోరి యహ మాయా ॥
పురుబ మైం అభిలాష తుమ్హారా। సత్య సత్య పన సత్య హమారా ॥
పుని పుని అస కహి కృపానిధానా। అంతరధాన భే భగవానా ॥
దంపతి ఉర ధరి భగత కృపాలా। తేహిం ఆశ్రమ నివసే కఛు కాలా ॥
సమయ పాఇ తను తజి అనయాసా। జాఇ కీన్హ అమరావతి బాసా ॥

దో. యహ ఇతిహాస పునీత అతి ఉమహి కహీ బృషకేతు।
భరద్వాజ సును అపర పుని రామ జనమ కర హేతు ॥ 152 ॥

మాసపారాయణ,పాఁచవాఁ విశ్రామ

సును ముని కథా పునీత పురానీ। జో గిరిజా ప్రతి సంభు బఖానీ ॥
బిస్వ బిదిత ఏక కైకయ దేసూ। సత్యకేతు తహఁ బసి నరేసూ ॥
ధరమ ధురంధర నీతి నిధానా। తేజ ప్రతాప సీల బలవానా ॥
తేహి కేం భే జుగల సుత బీరా। సబ గున ధామ మహా రనధీరా ॥

రాజ ధనీ జో జేఠ సుత ఆహీ। నామ ప్రతాపభాను అస తాహీ ॥
అపర సుతహి అరిమర్దన నామా। భుజబల అతుల అచల సంగ్రామా ॥
భాఇహి భాఇహి పరమ సమీతీ। సకల దోష ఛల బరజిత ప్రీతీ ॥
జేఠే సుతహి రాజ నృప దీన్హా। హరి హిత ఆపు గవన బన కీన్హా ॥

దో. జబ ప్రతాపరబి భయు నృప ఫిరీ దోహాఈ దేస।
ప్రజా పాల అతి బేదబిధి కతహుఁ నహీం అఘ లేస ॥ 153 ॥

నృప హితకారక సచివ సయానా। నామ ధరమరుచి సుక్ర సమానా ॥
సచివ సయాన బంధు బలబీరా। ఆపు ప్రతాపపుంజ రనధీరా ॥
సేన సంగ చతురంగ అపారా। అమిత సుభట సబ సమర జుఝారా ॥
సేన బిలోకి రాఉ హరషానా। అరు బాజే గహగహే నిసానా ॥
బిజయ హేతు కటకీ బనాఈ। సుదిన సాధి నృప చలేఉ బజాఈ ॥
జఁహ తహఁ పరీం అనేక లరాఈం। జీతే సకల భూప బరిఆఈ ॥
సప్త దీప భుజబల బస కీన్హే। లై లై దండ ఛాడ఼ఇ నృప దీన్హేమ్ ॥
సకల అవని మండల తేహి కాలా। ఏక ప్రతాపభాను మహిపాలా ॥

దో. స్వబస బిస్వ కరి బాహుబల నిజ పుర కీన్హ ప్రబేసు।
అరథ ధరమ కామాది సుఖ సేవి సమయఁ నరేసు ॥ 154 ॥

భూప ప్రతాపభాను బల పాఈ। కామధేను భై భూమి సుహాఈ ॥
సబ దుఖ బరజిత ప్రజా సుఖారీ। ధరమసీల సుందర నర నారీ ॥
సచివ ధరమరుచి హరి పద ప్రీతీ। నృప హిత హేతు సిఖవ నిత నీతీ ॥
గుర సుర సంత పితర మహిదేవా। కరి సదా నృప సబ కై సేవా ॥
భూప ధరమ జే బేద బఖానే। సకల కరి సాదర సుఖ మానే ॥
దిన ప్రతి దేహ బిబిధ బిధి దానా। సునహు సాస్త్ర బర బేద పురానా ॥
నానా బాపీం కూప తడ఼ఆగా। సుమన బాటికా సుందర బాగా ॥
బిప్రభవన సురభవన సుహాఏ। సబ తీరథన్హ బిచిత్ర బనాఏ ॥

దో. జఁహ లగి కహే పురాన శ్రుతి ఏక ఏక సబ జాగ।
బార సహస్ర సహస్ర నృప కిఏ సహిత అనురాగ ॥ 155 ॥

హృదయఁ న కఛు ఫల అనుసంధానా। భూప బిబేకీ పరమ సుజానా ॥
కరి జే ధరమ కరమ మన బానీ। బాసుదేవ అర్పిత నృప గ్యానీ ॥
చఢ఼ఇ బర బాజి బార ఏక రాజా। మృగయా కర సబ సాజి సమాజా ॥
బింధ్యాచల గభీర బన గయూ। మృగ పునీత బహు మారత భయూ ॥
ఫిరత బిపిన నృప దీఖ బరాహూ। జను బన దురేఉ ససిహి గ్రసి రాహూ ॥
బడ఼ బిధు నహి సమాత ముఖ మాహీం। మనహుఁ క్రోధబస ఉగిలత నాహీమ్ ॥
కోల కరాల దసన ఛబి గాఈ। తను బిసాల పీవర అధికాఈ ॥
ఘురుఘురాత హయ ఆరౌ పాఏఁ। చకిత బిలోకత కాన ఉఠాఏఁ ॥

దో. నీల మహీధర సిఖర సమ దేఖి బిసాల బరాహు।
చపరి చలేఉ హయ సుటుకి నృప హాఁకి న హోఇ నిబాహు ॥ 156 ॥

ఆవత దేఖి అధిక రవ బాజీ। చలేఉ బరాహ మరుత గతి భాజీ ॥
తురత కీన్హ నృప సర సంధానా। మహి మిలి గయు బిలోకత బానా ॥
తకి తకి తీర మహీస చలావా। కరి ఛల సుఅర సరీర బచావా ॥
ప్రగటత దురత జాఇ మృగ భాగా। రిస బస భూప చలేఉ సంగ లాగా ॥
గయు దూరి ఘన గహన బరాహూ। జహఁ నాహిన గజ బాజి నిబాహూ ॥
అతి అకేల బన బిపుల కలేసూ। తదపి న మృగ మగ తజి నరేసూ ॥
కోల బిలోకి భూప బడ఼ ధీరా। భాగి పైఠ గిరిగుహాఁ గభీరా ॥
అగమ దేఖి నృప అతి పఛితాఈ। ఫిరేఉ మహాబన పరేఉ భులాఈ ॥

దో. ఖేద ఖిన్న ఛుద్ధిత తృషిత రాజా బాజి సమేత।
ఖోజత బ్యాకుల సరిత సర జల బిను భయు అచేత ॥ 157 ॥

ఫిరత బిపిన ఆశ్రమ ఏక దేఖా। తహఁ బస నృపతి కపట మునిబేషా ॥
జాసు దేస నృప లీన్హ ఛడ఼ఆఈ। సమర సేన తజి గయు పరాఈ ॥
సమయ ప్రతాపభాను కర జానీ। ఆపన అతి అసమయ అనుమానీ ॥
గయు న గృహ మన బహుత గలానీ। మిలా న రాజహి నృప అభిమానీ ॥
రిస ఉర మారి రంక జిమి రాజా। బిపిన బసి తాపస కేం సాజా ॥
తాసు సమీప గవన నృప కీన్హా। యహ ప్రతాపరబి తేహి తబ చీన్హా ॥
రాఉ తృషిత నహి సో పహిచానా। దేఖి సుబేష మహాముని జానా ॥
ఉతరి తురగ తేం కీన్హ ప్రనామా। పరమ చతుర న కహేఉ నిజ నామా ॥
దో0 భూపతి తృషిత బిలోకి తేహిం సరబరు దీన్హ దేఖాఇ।

మజ్జన పాన సమేత హయ కీన్హ నృపతి హరషాఇ ॥ 158 ॥

గై శ్రమ సకల సుఖీ నృప భయూ। నిజ ఆశ్రమ తాపస లై గయూ ॥
ఆసన దీన్హ అస్త రబి జానీ। పుని తాపస బోలేఉ మృదు బానీ ॥
కో తుమ్హ కస బన ఫిరహు అకేలేం। సుందర జుబా జీవ పరహేలేమ్ ॥
చక్రబర్తి కే లచ్ఛన తోరేం। దేఖత దయా లాగి అతి మోరేమ్ ॥
నామ ప్రతాపభాను అవనీసా। తాసు సచివ మైం సునహు మునీసా ॥
ఫిరత అహేరేం పరేఉఁ భులాఈ। బడే భాగ దేఖుఁ పద ఆఈ ॥
హమ కహఁ దుర్లభ దరస తుమ్హారా। జానత హౌం కఛు భల హోనిహారా ॥
కహ ముని తాత భయు అఁధియారా। జోజన సత్తరి నగరు తుమ్హారా ॥

దో. నిసా ఘోర గంభీర బన పంథ న సునహు సుజాన।
బసహు ఆజు అస జాని తుమ్హ జాఏహు హోత బిహాన ॥ 159(క) ॥

తులసీ జసి భవతబ్యతా తైసీ మిలి సహాఇ।
ఆపును ఆవి తాహి పహిం తాహి తహాఁ లై జాఇ ॥ 159(ఖ) ॥

భలేహిం నాథ ఆయసు ధరి సీసా। బాఁధి తురగ తరు బైఠ మహీసా ॥
నృప బహు భాతి ప్రసంసేఉ తాహీ। చరన బంది నిజ భాగ్య సరాహీ ॥
పుని బోలే మృదు గిరా సుహాఈ। జాని పితా ప్రభు కరుఁ ఢిఠాఈ ॥
మోహి మునిస సుత సేవక జానీ। నాథ నామ నిజ కహహు బఖానీ ॥
తేహి న జాన నృప నృపహి సో జానా। భూప సుహ్రద సో కపట సయానా ॥
బైరీ పుని ఛత్రీ పుని రాజా। ఛల బల కీన్హ చహి నిజ కాజా ॥
సముఝి రాజసుఖ దుఖిత అరాతీ। అవాఁ అనల ఇవ సులగి ఛాతీ ॥
సరల బచన నృప కే సుని కానా। బయర సఁభారి హృదయఁ హరషానా ॥

దో. కపట బోరి బానీ మృదుల బోలేఉ జుగుతి సమేత।
నామ హమార భిఖారి అబ నిర్ధన రహిత నికేతి ॥ 160 ॥

కహ నృప జే బిగ్యాన నిధానా। తుమ్హ సారిఖే గలిత అభిమానా ॥
సదా రహహి అపనపౌ దురాఏఁ। సబ బిధి కుసల కుబేష బనాఏఁ ॥
తేహి తేం కహహి సంత శ్రుతి టేరేం। పరమ అకించన ప్రియ హరి కేరేమ్ ॥
తుమ్హ సమ అధన భిఖారి అగేహా। హోత బిరంచి సివహి సందేహా ॥
జోసి సోసి తవ చరన నమామీ। మో పర కృపా కరిఅ అబ స్వామీ ॥
సహజ ప్రీతి భూపతి కై దేఖీ। ఆపు బిషయ బిస్వాస బిసేషీ ॥
సబ ప్రకార రాజహి అపనాఈ। బోలేఉ అధిక సనేహ జనాఈ ॥
సును సతిభాఉ కహుఁ మహిపాలా। ఇహాఁ బసత బీతే బహు కాలా ॥

దో. అబ లగి మోహి న మిలేఉ కౌ మైం న జనావుఁ కాహు।
లోకమాన్యతా అనల సమ కర తప కానన దాహు ॥ 161(క) ॥

సో. తులసీ దేఖి సుబేషు భూలహిం మూఢ఼ న చతుర నర।
సుందర కేకిహి పేఖు బచన సుధా సమ అసన అహి ॥ 161(ఖ)

తాతేం గుపుత రహుఁ జగ మాహీం। హరి తజి కిమపి ప్రయోజన నాహీమ్ ॥
ప్రభు జానత సబ బినహిం జనాఏఁ। కహహు కవని సిధి లోక రిఝాఏఁ ॥
తుమ్హ సుచి సుమతి పరమ ప్రియ మోరేం। ప్రీతి ప్రతీతి మోహి పర తోరేమ్ ॥
అబ జౌం తాత దురావుఁ తోహీ। దారున దోష ఘటి అతి మోహీ ॥
జిమి జిమి తాపసు కథి ఉదాసా। తిమి తిమి నృపహి ఉపజ బిస్వాసా ॥
దేఖా స్వబస కర్మ మన బానీ। తబ బోలా తాపస బగధ్యానీ ॥
నామ హమార ఏకతను భాఈ। సుని నృప బోలే పుని సిరు నాఈ ॥
కహహు నామ కర అరథ బఖానీ। మోహి సేవక అతి ఆపన జానీ ॥

దో. ఆదిసృష్టి ఉపజీ జబహిం తబ ఉతపతి భై మోరి।
నామ ఏకతను హేతు తేహి దేహ న ధరీ బహోరి ॥ 162 ॥

జని ఆచరుజ కరహు మన మాహీం। సుత తప తేం దుర్లభ కఛు నాహీమ్ ॥
తపబల తేం జగ సృజి బిధాతా। తపబల బిష్ను భే పరిత్రాతా ॥
తపబల సంభు కరహిం సంఘారా। తప తేం అగమ న కఛు సంసారా ॥
భయు నృపహి సుని అతి అనురాగా। కథా పురాతన కహై సో లాగా ॥
కరమ ధరమ ఇతిహాస అనేకా। కరి నిరూపన బిరతి బిబేకా ॥
ఉదభవ పాలన ప్రలయ కహానీ। కహేసి అమిత ఆచరజ బఖానీ ॥
సుని మహిప తాపస బస భయూ। ఆపన నామ కహత తబ లయూ ॥
కహ తాపస నృప జానుఁ తోహీ। కీన్హేహు కపట లాగ భల మోహీ ॥

సో. సును మహీస అసి నీతి జహఁ తహఁ నామ న కహహిం నృప।
మోహి తోహి పర అతి ప్రీతి సోఇ చతురతా బిచారి తవ ॥ 163 ॥

నామ తుమ్హార ప్రతాప దినేసా। సత్యకేతు తవ పితా నరేసా ॥
గుర ప్రసాద సబ జానిఅ రాజా। కహిఅ న ఆపన జాని అకాజా ॥
దేఖి తాత తవ సహజ సుధాఈ। ప్రీతి ప్రతీతి నీతి నిపునాఈ ॥
ఉపజి పరి మమతా మన మోరేం। కహుఁ కథా నిజ పూఛే తోరేమ్ ॥
అబ ప్రసన్న మైం సంసయ నాహీం। మాగు జో భూప భావ మన మాహీమ్ ॥
సుని సుబచన భూపతి హరషానా। గహి పద బినయ కీన్హి బిధి నానా ॥
కృపాసింధు ముని దరసన తోరేం। చారి పదారథ కరతల మోరేమ్ ॥
ప్రభుహి తథాపి ప్రసన్న బిలోకీ। మాగి అగమ బర హౌఁ అసోకీ ॥

దో. జరా మరన దుఖ రహిత తను సమర జితై జని కౌ।
ఏకఛత్ర రిపుహీన మహి రాజ కలప సత హౌ ॥ 164 ॥

కహ తాపస నృప ఐసేఇ హోఊ। కారన ఏక కఠిన సును సోఊ ॥
కాలు తుఅ పద నాఇహి సీసా। ఏక బిప్రకుల ఛాడ఼ఇ మహీసా ॥
తపబల బిప్ర సదా బరిఆరా। తిన్హ కే కోప న కౌ రఖవారా ॥
జౌం బిప్రన్హ సబ కరహు నరేసా। తౌ తుఅ బస బిధి బిష్ను మహేసా ॥
చల న బ్రహ్మకుల సన బరిఆఈ। సత్య కహుఁ దౌ భుజా ఉఠాఈ ॥
బిప్ర శ్రాప బిను సును మహిపాలా। తోర నాస నహి కవనేహుఁ కాలా ॥
హరషేఉ రాఉ బచన సుని తాసూ। నాథ న హోఇ మోర అబ నాసూ ॥
తవ ప్రసాద ప్రభు కృపానిధానా। మో కహుఁ సర్బ కాల కల్యానా ॥

దో. ఏవమస్తు కహి కపటముని బోలా కుటిల బహోరి।
మిలబ హమార భులాబ నిజ కహహు త హమహి న ఖోరి ॥ 165 ॥

తాతేం మై తోహి బరజుఁ రాజా। కహేం కథా తవ పరమ అకాజా ॥

ఛఠేం శ్రవన యహ పరత కహానీ। నాస తుమ్హార సత్య మమ బానీ ॥
యహ ప్రగటేం అథవా ద్విజశ్రాపా। నాస తోర సును భానుప్రతాపా ॥
ఆన ఉపాయఁ నిధన తవ నాహీం। జౌం హరి హర కోపహిం మన మాహీమ్ ॥
సత్య నాథ పద గహి నృప భాషా। ద్విజ గుర కోప కహహు కో రాఖా ॥
రాఖి గుర జౌం కోప బిధాతా। గుర బిరోధ నహిం కౌ జగ త్రాతా ॥
జౌం న చలబ హమ కహే తుమ్హారేం। హౌ నాస నహిం సోచ హమారేమ్ ॥
ఏకహిం డర డరపత మన మోరా। ప్రభు మహిదేవ శ్రాప అతి ఘోరా ॥

దో. హోహిం బిప్ర బస కవన బిధి కహహు కృపా కరి సౌ।
తుమ్హ తజి దీనదయాల నిజ హితూ న దేఖుఁ కౌఁ ॥ 166 ॥

సును నృప బిబిధ జతన జగ మాహీం। కష్టసాధ్య పుని హోహిం కి నాహీమ్ ॥
అహి ఏక అతి సుగమ ఉపాఈ। తహాఁ పరంతు ఏక కఠినాఈ ॥
మమ ఆధీన జుగుతి నృప సోఈ। మోర జాబ తవ నగర న హోఈ ॥
ఆజు లగేం అరు జబ తేం భయూఁ। కాహూ కే గృహ గ్రామ న గయూఁ ॥
జౌం న జాఉఁ తవ హోఇ అకాజూ। బనా ఆఇ అసమంజస ఆజూ ॥
సుని మహీస బోలేఉ మృదు బానీ। నాథ నిగమ అసి నీతి బఖానీ ॥
బడ఼ఏ సనేహ లఘున్హ పర కరహీం। గిరి నిజ సిరని సదా తృన ధరహీమ్ ॥
జలధి అగాధ మౌలి బహ ఫేనూ। సంతత ధరని ధరత సిర రేనూ ॥

దో. అస కహి గహే నరేస పద స్వామీ హోహు కృపాల।
మోహి లాగి దుఖ సహిఅ ప్రభు సజ్జన దీనదయాల ॥ 167 ॥

జాని నృపహి ఆపన ఆధీనా। బోలా తాపస కపట ప్రబీనా ॥
సత్య కహుఁ భూపతి సును తోహీ। జగ నాహిన దుర్లభ కఛు మోహీ ॥
అవసి కాజ మైం కరిహుఁ తోరా। మన తన బచన భగత తైం మోరా ॥
జోగ జుగుతి తప మంత్ర ప్రభ్AU। ఫలి తబహిం జబ కరిఅ దుర్AU ॥
జౌం నరేస మైం కరౌం రసోఈ। తుమ్హ పరుసహు మోహి జాన న కోఈ ॥
అన్న సో జోఇ జోఇ భోజన కరీ। సోఇ సోఇ తవ ఆయసు అనుసరీ ॥
పుని తిన్హ కే గృహ జేవఁఇ జోఊ। తవ బస హోఇ భూప సును సోఊ ॥
జాఇ ఉపాయ రచహు నృప ఏహూ। సంబత భరి సంకలప కరేహూ ॥

దో. నిత నూతన ద్విజ సహస సత బరేహు సహిత పరివార।
మైం తుమ్హరే సంకలప లగి దినహిం󫡲ఇబ జేవనార ॥ 168 ॥

ఏహి బిధి భూప కష్ట అతి థోరేం। హోఇహహిం సకల బిప్ర బస తోరేమ్ ॥
కరిహహిం బిప్ర హోమ మఖ సేవా। తేహిం ప్రసంగ సహజేహిం బస దేవా ॥
ఔర ఏక తోహి కహూఁ లఖ్AU। మైం ఏహి బేష న ఆఉబ క్AU ॥
తుమ్హరే ఉపరోహిత కహుఁ రాయా। హరి ఆనబ మైం కరి నిజ మాయా ॥
తపబల తేహి కరి ఆపు సమానా। రఖిహుఁ ఇహాఁ బరష పరవానా ॥
మైం ధరి తాసు బేషు సును రాజా। సబ బిధి తోర సఁవారబ కాజా ॥
గై నిసి బహుత సయన అబ కీజే। మోహి తోహి భూప భేంట దిన తీజే ॥
మైం తపబల తోహి తురగ సమేతా। పహుఁచేహుఁ సోవతహి నికేతా ॥

దో. మైం ఆఉబ సోఇ బేషు ధరి పహిచానేహు తబ మోహి।
జబ ఏకాంత బోలాఇ సబ కథా సునావౌం తోహి ॥ 169 ॥

సయన కీన్హ నృప ఆయసు మానీ। ఆసన జాఇ బైఠ ఛలగ్యానీ ॥
శ్రమిత భూప నిద్రా అతి ఆఈ। సో కిమి సోవ సోచ అధికాఈ ॥
కాలకేతు నిసిచర తహఁ ఆవా। జేహిం సూకర హోఇ నృపహి భులావా ॥
పరమ మిత్ర తాపస నృప కేరా। జాని సో అతి కపట ఘనేరా ॥
తేహి కే సత సుత అరు దస భాఈ। ఖల అతి అజయ దేవ దుఖదాఈ ॥
ప్రథమహి భూప సమర సబ మారే। బిప్ర సంత సుర దేఖి దుఖారే ॥
తేహిం ఖల పాఛిల బయరు సఁభరా। తాపస నృప మిలి మంత్ర బిచారా ॥
జేహి రిపు ఛయ సోఇ రచేన్హి ఉప్AU। భావీ బస న జాన కఛు ర్AU ॥

దో. రిపు తేజసీ అకేల అపి లఘు కరి గనిఅ న తాహు।
అజహుఁ దేత దుఖ రబి ససిహి సిర అవసేషిత రాహు ॥ 170 ॥

తాపస నృప నిజ సఖహి నిహారీ। హరషి మిలేఉ ఉఠి భయు సుఖారీ ॥
మిత్రహి కహి సబ కథా సునాఈ। జాతుధాన బోలా సుఖ పాఈ ॥
అబ సాధేఉఁ రిపు సునహు నరేసా। జౌం తుమ్హ కీన్హ మోర ఉపదేసా ॥
పరిహరి సోచ రహహు తుమ్హ సోఈ। బిను ఔషధ బిఆధి బిధి ఖోఈ ॥
కుల సమేత రిపు మూల బహాఈ। చౌథే దివస మిలబ మైం ఆఈ ॥
తాపస నృపహి బహుత పరితోషీ। చలా మహాకపటీ అతిరోషీ ॥
భానుప్రతాపహి బాజి సమేతా। పహుఁచాఏసి ఛన మాఝ నికేతా ॥
నృపహి నారి పహిం సయన కరాఈ। హయగృహఁ బాఁధేసి బాజి బనాఈ ॥

దో. రాజా కే ఉపరోహితహి హరి లై గయు బహోరి।
లై రాఖేసి గిరి ఖోహ మహుఁ మాయాఁ కరి మతి భోరి ॥ 171 ॥

ఆపు బిరచి ఉపరోహిత రూపా। పరేఉ జాఇ తేహి సేజ అనూపా ॥
జాగేఉ నృప అనభేఁ బిహానా। దేఖి భవన అతి అచరజు మానా ॥
ముని మహిమా మన మహుఁ అనుమానీ। ఉఠేఉ గవఁహి జేహి జాన న రానీ ॥
కానన గయు బాజి చఢ఼ఇ తేహీం। పుర నర నారి న జానేఉ కేహీమ్ ॥
గేఁ జామ జుగ భూపతి ఆవా। ఘర ఘర ఉత్సవ బాజ బధావా ॥
ఉపరోహితహి దేఖ జబ రాజా। చకిత బిలోకి సుమిరి సోఇ కాజా ॥
జుగ సమ నృపహి గే దిన తీనీ। కపటీ ముని పద రహ మతి లీనీ ॥
సమయ జాని ఉపరోహిత ఆవా। నృపహి మతే సబ కహి సముఝావా ॥

దో. నృప హరషేఉ పహిచాని గురు భ్రమ బస రహా న చేత।
బరే తురత సత సహస బర బిప్ర కుటుంబ సమేత ॥ 172 ॥

ఉపరోహిత జేవనార బనాఈ। ఛరస చారి బిధి జసి శ్రుతి గాఈ ॥
మాయామయ తేహిం కీన్హ రసోఈ। బింజన బహు గని సకి న కోఈ ॥
బిబిధ మృగన్హ కర ఆమిష రాఁధా। తేహి మహుఁ బిప్ర మాఁసు ఖల సాఁధా ॥
భోజన కహుఁ సబ బిప్ర బోలాఏ। పద పఖారి సాదర బైఠాఏ ॥
పరుసన జబహిం లాగ మహిపాలా। భై అకాసబానీ తేహి కాలా ॥
బిప్రబృంద ఉఠి ఉఠి గృహ జాహూ। హై బడ఼ఇ హాని అన్న జని ఖాహూ ॥
భయు రసోఈం భూసుర మాఁసూ। సబ ద్విజ ఉఠే మాని బిస్వాసూ ॥
భూప బికల మతి మోహఁ భులానీ। భావీ బస ఆవ ముఖ బానీ ॥

దో. బోలే బిప్ర సకోప తబ నహిం కఛు కీన్హ బిచార।
జాఇ నిసాచర హోహు నృప మూఢ఼ సహిత పరివార ॥ 173 ॥

ఛత్రబంధు తైం బిప్ర బోలాఈ। ఘాలై లిఏ సహిత సముదాఈ ॥
ఈస్వర రాఖా ధరమ హమారా। జైహసి తైం సమేత పరివారా ॥
సంబత మధ్య నాస తవ హోఊ। జలదాతా న రహిహి కుల కోఊ ॥
నృప సుని శ్రాప బికల అతి త్రాసా। భై బహోరి బర గిరా అకాసా ॥
బిప్రహు శ్రాప బిచారి న దీన్హా। నహిం అపరాధ భూప కఛు కీన్హా ॥
చకిత బిప్ర సబ సుని నభబానీ। భూప గయు జహఁ భోజన ఖానీ ॥
తహఁ న అసన నహిం బిప్ర సుఆరా। ఫిరేఉ రాఉ మన సోచ అపారా ॥
సబ ప్రసంగ మహిసురన్హ సునాఈ। త్రసిత పరేఉ అవనీం అకులాఈ ॥

దో. భూపతి భావీ మిటి నహిం జదపి న దూషన తోర।
కిఏఁ అన్యథా హోఇ నహిం బిప్రశ్రాప అతి ఘోర ॥ 174 ॥

అస కహి సబ మహిదేవ సిధాఏ। సమాచార పురలోగన్హ పాఏ ॥
సోచహిం దూషన దైవహి దేహీం। బిచరత హంస కాగ కియ జేహీమ్ ॥
ఉపరోహితహి భవన పహుఁచాఈ। అసుర తాపసహి ఖబరి జనాఈ ॥
తేహిం ఖల జహఁ తహఁ పత్ర పఠాఏ। సజి సజి సేన భూప సబ ధాఏ ॥
ఘేరేన్హి నగర నిసాన బజాఈ। బిబిధ భాఁతి నిత హోఈ లరాఈ ॥
జూఝే సకల సుభట కరి కరనీ। బంధు సమేత పరేఉ నృప ధరనీ ॥
సత్యకేతు కుల కౌ నహిం బాఁచా। బిప్రశ్రాప కిమి హోఇ అసాఁచా ॥
రిపు జితి సబ నృప నగర బసాఈ। నిజ పుర గవనే జయ జసు పాఈ ॥

దో. భరద్వాజ సును జాహి జబ హోఇ బిధాతా బామ।
ధూరి మేరుసమ జనక జమ తాహి బ్యాలసమ దామ ॥ ।175 ॥

కాల పాఇ ముని సును సోఇ రాజా। భయు నిసాచర సహిత సమాజా ॥
దస సిర తాహి బీస భుజదండా। రావన నామ బీర బరిబండా ॥
భూప అనుజ అరిమర్దన నామా। భయు సో కుంభకరన బలధామా ॥
సచివ జో రహా ధరమరుచి జాసూ। భయు బిమాత్ర బంధు లఘు తాసూ ॥
నామ బిభీషన జేహి జగ జానా। బిష్నుభగత బిగ్యాన నిధానా ॥
రహే జే సుత సేవక నృప కేరే। భే నిసాచర ఘోర ఘనేరే ॥
కామరూప ఖల జినస అనేకా। కుటిల భయంకర బిగత బిబేకా ॥
కృపా రహిత హింసక సబ పాపీ। బరని న జాహిం బిస్వ పరితాపీ ॥

దో. ఉపజే జదపి పులస్త్యకుల పావన అమల అనూప।
తదపి మహీసుర శ్రాప బస భే సకల అఘరూప ॥ 176 ॥

కీన్హ బిబిధ తప తీనిహుఁ భాఈ। పరమ ఉగ్ర నహిం బరని సో జాఈ ॥
గయు నికట తప దేఖి బిధాతా। మాగహు బర ప్రసన్న మైం తాతా ॥

కరి బినతీ పద గహి దససీసా। బోలేఉ బచన సునహు జగదీసా ॥
హమ కాహూ కే మరహిం న మారేం। బానర మనుజ జాతి దుఇ బారేమ్ ॥
ఏవమస్తు తుమ్హ బడ఼ తప కీన్హా। మైం బ్రహ్మాఁ మిలి తేహి బర దీన్హా ॥
పుని ప్రభు కుంభకరన పహిం గయూ। తేహి బిలోకి మన బిసమయ భయూ ॥
జౌం ఏహిం ఖల నిత కరబ అహారూ। హోఇహి సబ ఉజారి సంసారూ ॥
సారద ప్రేరి తాసు మతి ఫేరీ। మాగేసి నీద మాస షట కేరీ ॥

దో. గే బిభీషన పాస పుని కహేఉ పుత్ర బర మాగు।
తేహిం మాగేఉ భగవంత పద కమల అమల అనురాగు ॥ 177 ॥

తిన్హి దేఇ బర బ్రహ్మ సిధాఏ। హరషిత తే అపనే గృహ ఆఏ ॥
మయ తనుజా మందోదరి నామా। పరమ సుందరీ నారి లలామా ॥
సోఇ మయఁ దీన్హి రావనహి ఆనీ। హోఇహి జాతుధానపతి జానీ ॥
హరషిత భయు నారి భలి పాఈ। పుని దౌ బంధు బిఆహేసి జాఈ ॥
గిరి త్రికూట ఏక సింధు మఝారీ। బిధి నిర్మిత దుర్గమ అతి భారీ ॥
సోఇ మయ దానవఁ బహురి సఁవారా। కనక రచిత మనిభవన అపారా ॥
భోగావతి జసి అహికుల బాసా। అమరావతి జసి సక్రనివాసా ॥
తిన్హ తేం అధిక రమ్య అతి బంకా। జగ బిఖ్యాత నామ తేహి లంకా ॥

దో. ఖాఈం సింధు గభీర అతి చారిహుఁ దిసి ఫిరి ఆవ।
కనక కోట మని ఖచిత దృఢ఼ బరని న జాఇ బనావ ॥ 178(క) ॥

హరిప్రేరిత జేహిం కలప జోఇ జాతుధానపతి హోఇ।
సూర ప్రతాపీ అతులబల దల సమేత బస సోఇ ॥ 178(ఖ) ॥

రహే తహాఁ నిసిచర భట భారే। తే సబ సురన్హ సమర సంఘారే ॥
అబ తహఁ రహహిం సక్ర కే ప్రేరే। రచ్ఛక కోటి జచ్ఛపతి కేరే ॥
దసముఖ కతహుఁ ఖబరి అసి పాఈ। సేన సాజి గఢ఼ ఘేరేసి జాఈ ॥
దేఖి బికట భట బడ఼ఇ కటకాఈ। జచ్ఛ జీవ లై గే పరాఈ ॥
ఫిరి సబ నగర దసానన దేఖా। గయు సోచ సుఖ భయు బిసేషా ॥
సుందర సహజ అగమ అనుమానీ। కీన్హి తహాఁ రావన రజధానీ ॥
జేహి జస జోగ బాఁటి గృహ దీన్హే। సుఖీ సకల రజనీచర కీన్హే ॥
ఏక బార కుబేర పర ధావా। పుష్పక జాన జీతి లై ఆవా ॥

దో. కౌతుకహీం కైలాస పుని లీన్హేసి జాఇ ఉఠాఇ।
మనహుఁ తౌలి నిజ బాహుబల చలా బహుత సుఖ పాఇ ॥ 179 ॥

సుఖ సంపతి సుత సేన సహాఈ। జయ ప్రతాప బల బుద్ధి బడ఼ఆఈ ॥
నిత నూతన సబ బాఢ఼త జాఈ। జిమి ప్రతిలాభ లోభ అధికాఈ ॥
అతిబల కుంభకరన అస భ్రాతా। జేహి కహుఁ నహిం ప్రతిభట జగ జాతా ॥
కరి పాన సోవి షట మాసా। జాగత హోఇ తిహుఁ పుర త్రాసా ॥
జౌం దిన ప్రతి అహార కర సోఈ। బిస్వ బేగి సబ చౌపట హోఈ ॥
సమర ధీర నహిం జాఇ బఖానా। తేహి సమ అమిత బీర బలవానా ॥
బారిదనాద జేఠ సుత తాసూ। భట మహుఁ ప్రథమ లీక జగ జాసూ ॥
జేహి న హోఇ రన సనముఖ కోఈ। సురపుర నితహిం పరావన హోఈ ॥

దో. కుముఖ అకంపన కులిసరద ధూమకేతు అతికాయ।
ఏక ఏక జగ జీతి సక ఐసే సుభట నికాయ ॥ 180 ॥

కామరూప జానహిం సబ మాయా। సపనేహుఁ జిన్హ కేం ధరమ న దాయా ॥
దసముఖ బైఠ సభాఁ ఏక బారా। దేఖి అమిత ఆపన పరివారా ॥
సుత సమూహ జన పరిజన నాతీ। గే కో పార నిసాచర జాతీ ॥
సేన బిలోకి సహజ అభిమానీ। బోలా బచన క్రోధ మద సానీ ॥

సునహు సకల రజనీచర జూథా। హమరే బైరీ బిబుధ బరూథా ॥
తే సనముఖ నహిం కరహీ లరాఈ। దేఖి సబల రిపు జాహిం పరాఈ ॥
తేన్హ కర మరన ఏక బిధి హోఈ। కహుఁ బుఝాఇ సునహు అబ సోఈ ॥
ద్విజభోజన మఖ హోమ సరాధా ॥ సబ కై జాఇ కరహు తుమ్హ బాధా ॥

దో. ఛుధా ఛీన బలహీన సుర సహజేహిం మిలిహహిం ఆఇ।
తబ మారిహుఁ కి ఛాడ఼ఇహుఁ భలీ భాఁతి అపనాఇ ॥ 181 ॥

మేఘనాద కహుఁ పుని హఁకరావా। దీన్హీ సిఖ బలు బయరు బఢ఼ఆవా ॥

జే సుర సమర ధీర బలవానా। జిన్హ కేం లరిబే కర అభిమానా ॥
తిన్హహి జీతి రన ఆనేసు బాఁధీ। ఉఠి సుత పితు అనుసాసన కాఁధీ ॥
ఏహి బిధి సబహీ అగ్యా దీన్హీ। ఆపును చలేఉ గదా కర లీన్హీ ॥
చలత దసానన డోలతి అవనీ। గర్జత గర్భ స్త్రవహిం సుర రవనీ ॥
రావన ఆవత సునేఉ సకోహా। దేవన్హ తకే మేరు గిరి ఖోహా ॥
దిగపాలన్హ కే లోక సుహాఏ। సూనే సకల దసానన పాఏ ॥
పుని పుని సింఘనాద కరి భారీ। దేఇ దేవతన్హ గారి పచారీ ॥
రన మద మత్త ఫిరి జగ ధావా। ప్రతిభట ఖౌజత కతహుఁ న పావా ॥
రబి ససి పవన బరున ధనధారీ। అగిని కాల జమ సబ అధికారీ ॥
కింనర సిద్ధ మనుజ సుర నాగా। హఠి సబహీ కే పంథహిం లాగా ॥
బ్రహ్మసృష్టి జహఁ లగి తనుధారీ। దసముఖ బసబర్తీ నర నారీ ॥
ఆయసు కరహిం సకల భయభీతా। నవహిం ఆఇ నిత చరన బినీతా ॥

దో. భుజబల బిస్వ బస్య కరి రాఖేసి కౌ న సుతంత్ర।
మండలీక మని రావన రాజ కరి నిజ మంత్ర ॥ 182(ఖ) ॥

దేవ జచ్ఛ గంధర్వ నర కింనర నాగ కుమారి।
జీతి బరీం నిజ బాహుబల బహు సుందర బర నారి ॥ 182ఖ ॥

ఇంద్రజీత సన జో కఛు కహేఊ। సో సబ జను పహిలేహిం కరి రహేఊ ॥
ప్రథమహిం జిన్హ కహుఁ ఆయసు దీన్హా। తిన్హ కర చరిత సునహు జో కీన్హా ॥
దేఖత భీమరూప సబ పాపీ। నిసిచర నికర దేవ పరితాపీ ॥
కరహి ఉపద్రవ అసుర నికాయా। నానా రూప ధరహిం కరి మాయా ॥
జేహి బిధి హోఇ ధర్మ నిర్మూలా। సో సబ కరహిం బేద ప్రతికూలా ॥
జేహిం జేహిం దేస ధేను ద్విజ పావహిం। నగర గాఉఁ పుర ఆగి లగావహిమ్ ॥
సుభ ఆచరన కతహుఁ నహిం హోఈ। దేవ బిప్ర గురూ మాన న కోఈ ॥
నహిం హరిభగతి జగ్య తప గ్యానా। సపనేహుఁ సునిఅ న బేద పురానా ॥

ఛం. జప జోగ బిరాగా తప మఖ భాగా శ్రవన సుని దససీసా।
ఆపును ఉఠి ధావి రహై న పావి ధరి సబ ఘాలి ఖీసా ॥
అస భ్రష్ట అచారా భా సంసారా ధర్మ సునిఅ నహి కానా।
తేహి బహుబిధి త్రాసి దేస నికాసి జో కహ బేద పురానా ॥

సో. బరని న జాఇ అనీతి ఘోర నిసాచర జో కరహిం।
హింసా పర అతి ప్రీతి తిన్హ కే పాపహి కవని మితి ॥ 183 ॥

మాసపారాయణ, ఛఠా విశ్రామ
బాఢ఼ఏ ఖల బహు చోర జుఆరా। జే లంపట పరధన పరదారా ॥
మానహిం మాతు పితా నహిం దేవా। సాధున్హ సన కరవావహిం సేవా ॥
జిన్హ కే యహ ఆచరన భవానీ। తే జానేహు నిసిచర సబ ప్రానీ ॥
అతిసయ దేఖి ధర్మ కై గ్లానీ। పరమ సభీత ధరా అకులానీ ॥
గిరి సరి సింధు భార నహిం మోహీ। జస మోహి గరుఅ ఏక పరద్రోహీ ॥
సకల ధర్మ దేఖి బిపరీతా। కహి న సకి రావన భయ భీతా ॥
ధేను రూప ధరి హృదయఁ బిచారీ। గీ తహాఁ జహఁ సుర ముని ఝారీ ॥
నిజ సంతాప సునాఏసి రోఈ। కాహూ తేం కఛు కాజ న హోఈ ॥

ఛం. సుర ముని గంధర్బా మిలి కరి సర్బా గే బిరంచి కే లోకా।
సఁగ గోతనుధారీ భూమి బిచారీ పరమ బికల భయ సోకా ॥
బ్రహ్మాఁ సబ జానా మన అనుమానా మోర కఛూ న బసాఈ।
జా కరి తైం దాసీ సో అబినాసీ హమరేఉ తోర సహాఈ ॥

సో. ధరని ధరహి మన ధీర కహ బిరంచి హరిపద సుమిరు।
జానత జన కీ పీర ప్రభు భంజిహి దారున బిపతి ॥ 184 ॥

బైఠే సుర సబ కరహిం బిచారా। కహఁ పాఇఅ ప్రభు కరిఅ పుకారా ॥
పుర బైకుంఠ జాన కహ కోఈ। కౌ కహ పయనిధి బస ప్రభు సోఈ ॥
జాకే హృదయఁ భగతి జసి ప్రీతి। ప్రభు తహఁ ప్రగట సదా తేహిం రీతీ ॥
తేహి సమాజ గిరిజా మైం రహేఊఁ। అవసర పాఇ బచన ఏక కహేఊఁ ॥
హరి బ్యాపక సర్బత్ర సమానా। ప్రేమ తేం ప్రగట హోహిం మైం జానా ॥
దేస కాల దిసి బిదిసిహు మాహీం। కహహు సో కహాఁ జహాఁ ప్రభు నాహీమ్ ॥
అగ జగమయ సబ రహిత బిరాగీ। ప్రేమ తేం ప్రభు ప్రగటి జిమి ఆగీ ॥
మోర బచన సబ కే మన మానా। సాధు సాధు కరి బ్రహ్మ బఖానా ॥

దో. సుని బిరంచి మన హరష తన పులకి నయన బహ నీర।
అస్తుతి కరత జోరి కర సావధాన మతిధీర ॥ 185 ॥

ఛం. జయ జయ సురనాయక జన సుఖదాయక ప్రనతపాల భగవంతా।
గో ద్విజ హితకారీ జయ అసురారీ సిధుంసుతా ప్రియ కంతా ॥

పాలన సుర ధరనీ అద్భుత కరనీ మరమ న జాని కోఈ।
జో సహజ కృపాలా దీనదయాలా కరు అనుగ్రహ సోఈ ॥
జయ జయ అబినాసీ సబ ఘట బాసీ బ్యాపక పరమానందా।
అబిగత గోతీతం చరిత పునీతం మాయారహిత ముకుందా ॥
జేహి లాగి బిరాగీ అతి అనురాగీ బిగతమోహ మునిబృందా।
నిసి బాసర ధ్యావహిం గున గన గావహిం జయతి సచ్చిదానందా ॥
జేహిం సృష్టి ఉపాఈ త్రిబిధ బనాఈ సంగ సహాయ న దూజా।
సో కరు అఘారీ చింత హమారీ జానిఅ భగతి న పూజా ॥
జో భవ భయ భంజన ముని మన రంజన గంజన బిపతి బరూథా।
మన బచ క్రమ బానీ ఛాడ఼ఇ సయానీ సరన సకల సుర జూథా ॥
సారద శ్రుతి సేషా రిషయ అసేషా జా కహుఁ కౌ నహి జానా।
జేహి దీన పిఆరే బేద పుకారే ద్రవు సో శ్రీభగవానా ॥
భవ బారిధి మందర సబ బిధి సుందర గునమందిర సుఖపుంజా।
ముని సిద్ధ సకల సుర పరమ భయాతుర నమత నాథ పద కంజా ॥

దో. జాని సభయ సురభూమి సుని బచన సమేత సనేహ।
గగనగిరా గంభీర భి హరని సోక సందేహ ॥ 186 ॥

జని డరపహు ముని సిద్ధ సురేసా। తుమ్హహి లాగి ధరిహుఁ నర బేసా ॥
అంసన్హ సహిత మనుజ అవతారా। లేహుఁ దినకర బంస ఉదారా ॥
కస్యప అదితి మహాతప కీన్హా। తిన్హ కహుఁ మైం పూరబ బర దీన్హా ॥
తే దసరథ కౌసల్యా రూపా। కోసలపురీం ప్రగట నరభూపా ॥
తిన్హ కే గృహ అవతరిహుఁ జాఈ। రఘుకుల తిలక సో చారిఉ భాఈ ॥
నారద బచన సత్య సబ కరిహుఁ। పరమ సక్తి సమేత అవతరిహుఁ ॥
హరిహుఁ సకల భూమి గరుఆఈ। నిర్భయ హోహు దేవ సముదాఈ ॥
గగన బ్రహ్మబానీ సునీ కానా। తురత ఫిరే సుర హృదయ జుడ఼ఆనా ॥
తబ బ్రహ్మా ధరనిహి సముఝావా। అభయ భీ భరోస జియఁ ఆవా ॥

దో. నిజ లోకహి బిరంచి గే దేవన్హ ఇహి సిఖాఇ।
బానర తను ధరి ధరి మహి హరి పద సేవహు జాఇ ॥ 187 ॥

గే దేవ సబ నిజ నిజ ధామా। భూమి సహిత మన కహుఁ బిశ్రామా ।
జో కఛు ఆయసు బ్రహ్మాఁ దీన్హా। హరషే దేవ బిలంబ న కీన్హా ॥
బనచర దేహ ధరి ఛితి మాహీం। అతులిత బల ప్రతాప తిన్హ పాహీమ్ ॥
గిరి తరు నఖ ఆయుధ సబ బీరా। హరి మారగ చితవహిం మతిధీరా ॥
గిరి కానన జహఁ తహఁ భరి పూరీ। రహే నిజ నిజ అనీక రచి రూరీ ॥
యహ సబ రుచిర చరిత మైం భాషా। అబ సో సునహు జో బీచహిం రాఖా ॥
అవధపురీం రఘుకులమని ర్AU। బేద బిదిత తేహి దసరథ న్AUఁ ॥
ధరమ ధురంధర గుననిధి గ్యానీ। హృదయఁ భగతి మతి సారఁగపానీ ॥

దో. కౌసల్యాది నారి ప్రియ సబ ఆచరన పునీత।
పతి అనుకూల ప్రేమ దృఢ఼ హరి పద కమల బినీత ॥ 188 ॥

ఏక బార భూపతి మన మాహీం। భై గలాని మోరేం సుత నాహీమ్ ॥
గుర గృహ గయు తురత మహిపాలా। చరన లాగి కరి బినయ బిసాలా ॥
నిజ దుఖ సుఖ సబ గురహి సునాయు। కహి బసిష్ఠ బహుబిధి సముఝాయు ॥
ధరహు ధీర హోఇహహిం సుత చారీ। త్రిభువన బిదిత భగత భయ హారీ ॥
సృంగీ రిషహి బసిష్ఠ బోలావా। పుత్రకామ సుభ జగ్య కరావా ॥
భగతి సహిత ముని ఆహుతి దీన్హేం। ప్రగటే అగిని చరూ కర లీన్హేమ్ ॥
జో బసిష్ఠ కఛు హృదయఁ బిచారా। సకల కాజు భా సిద్ధ తుమ్హారా ॥
యహ హబి బాఁటి దేహు నృప జాఈ। జథా జోగ జేహి భాగ బనాఈ ॥

దో. తబ అదృస్య భే పావక సకల సభహి సముఝాఇ ॥
పరమానంద మగన నృప హరష న హృదయఁ సమాఇ ॥ 189 ॥

తబహిం రాయఁ ప్రియ నారి బోలాఈం। కౌసల్యాది తహాఁ చలి ఆఈ ॥
అర్ధ భాగ కౌసల్యాహి దీన్హా। ఉభయ భాగ ఆధే కర కీన్హా ॥
కైకేఈ కహఁ నృప సో దయూ। రహ్యో సో ఉభయ భాగ పుని భయూ ॥
కౌసల్యా కైకేఈ హాథ ధరి। దీన్హ సుమిత్రహి మన ప్రసన్న కరి ॥
ఏహి బిధి గర్భసహిత సబ నారీ। భీం హృదయఁ హరషిత సుఖ భారీ ॥
జా దిన తేం హరి గర్భహిం ఆఏ। సకల లోక సుఖ సంపతి ఛాఏ ॥
మందిర మహఁ సబ రాజహిం రానీ। సోభా సీల తేజ కీ ఖానీమ్ ॥
సుఖ జుత కఛుక కాల చలి గయూ। జేహిం ప్రభు ప్రగట సో అవసర భయూ ॥

దో. జోగ లగన గ్రహ బార తిథి సకల భే అనుకూల।
చర అరు అచర హర్షజుత రామ జనమ సుఖమూల ॥ 190 ॥

నౌమీ తిథి మధు మాస పునీతా। సుకల పచ్ఛ అభిజిత హరిప్రీతా ॥
మధ్యదివస అతి సీత న ఘామా। పావన కాల లోక బిశ్రామా ॥
సీతల మంద సురభి బహ బ్AU। హరషిత సుర సంతన మన చ్AU ॥
బన కుసుమిత గిరిగన మనిఆరా। స్త్రవహిం సకల సరితాఽమృతధారా ॥
సో అవసర బిరంచి జబ జానా। చలే సకల సుర సాజి బిమానా ॥
గగన బిమల సకుల సుర జూథా। గావహిం గున గంధర్బ బరూథా ॥
బరషహిం సుమన సుఅంజలి సాజీ। గహగహి గగన దుందుభీ బాజీ ॥
అస్తుతి కరహిం నాగ ముని దేవా। బహుబిధి లావహిం నిజ నిజ సేవా ॥

దో. సుర సమూహ బినతీ కరి పహుఁచే నిజ నిజ ధామ।
జగనివాస ప్రభు ప్రగటే అఖిల లోక బిశ్రామ ॥ 191 ॥

ఛం. భే ప్రగట కృపాలా దీనదయాలా కౌసల్యా హితకారీ।
హరషిత మహతారీ ముని మన హారీ అద్భుత రూప బిచారీ ॥
లోచన అభిరామా తను ఘనస్యామా నిజ ఆయుధ భుజ చారీ।
భూషన బనమాలా నయన బిసాలా సోభాసింధు ఖరారీ ॥
కహ దుఇ కర జోరీ అస్తుతి తోరీ కేహి బిధి కరౌం అనంతా।
మాయా గున గ్యానాతీత అమానా బేద పురాన భనంతా ॥
కరునా సుఖ సాగర సబ గున ఆగర జేహి గావహిం శ్రుతి సంతా।
సో మమ హిత లాగీ జన అనురాగీ భయు ప్రగట శ్రీకంతా ॥
బ్రహ్మాండ నికాయా నిర్మిత మాయా రోమ రోమ ప్రతి బేద కహై।
మమ ఉర సో బాసీ యహ ఉపహాసీ సునత ధీర పతి థిర న రహై ॥
ఉపజా జబ గ్యానా ప్రభు ముసకానా చరిత బహుత బిధి కీన్హ చహై।
కహి కథా సుహాఈ మాతు బుఝాఈ జేహి ప్రకార సుత ప్రేమ లహై ॥
మాతా పుని బోలీ సో మతి డౌలీ తజహు తాత యహ రూపా।
కీజై సిసులీలా అతి ప్రియసీలా యహ సుఖ పరమ అనూపా ॥
సుని బచన సుజానా రోదన ఠానా హోఇ బాలక సురభూపా।
యహ చరిత జే గావహిం హరిపద పావహిం తే న పరహిం భవకూపా ॥

దో. బిప్ర ధేను సుర సంత హిత లీన్హ మనుజ అవతార।
నిజ ఇచ్ఛా నిర్మిత తను మాయా గున గో పార ॥ 192 ॥

సుని సిసు రుదన పరమ ప్రియ బానీ। సంభ్రమ చలి ఆఈ సబ రానీ ॥
హరషిత జహఁ తహఁ ధాఈం దాసీ। ఆనఁద మగన సకల పురబాసీ ॥
దసరథ పుత్రజన్మ సుని కానా। మానహుఁ బ్రహ్మానంద సమానా ॥
పరమ ప్రేమ మన పులక సరీరా। చాహత ఉఠత కరత మతి ధీరా ॥
జాకర నామ సునత సుభ హోఈ। మోరేం గృహ ఆవా ప్రభు సోఈ ॥
పరమానంద పూరి మన రాజా। కహా బోలాఇ బజావహు బాజా ॥
గుర బసిష్ఠ కహఁ గయు హఁకారా। ఆఏ ద్విజన సహిత నృపద్వారా ॥
అనుపమ బాలక దేఖేన్హి జాఈ। రూప రాసి గున కహి న సిరాఈ ॥

దో. నందీముఖ సరాధ కరి జాతకరమ సబ కీన్హ।
హాటక ధేను బసన మని నృప బిప్రన్హ కహఁ దీన్హ ॥ 193 ॥

ధ్వజ పతాక తోరన పుర ఛావా। కహి న జాఇ జేహి భాఁతి బనావా ॥
సుమనబృష్టి అకాస తేం హోఈ। బ్రహ్మానంద మగన సబ లోఈ ॥
బృంద బృంద మిలి చలీం లోగాఈ। సహజ సంగార కిఏఁ ఉఠి ధాఈ ॥
కనక కలస మంగల ధరి థారా। గావత పైఠహిం భూప దుఆరా ॥
కరి ఆరతి నేవఛావరి కరహీం। బార బార సిసు చరనన్హి పరహీమ్ ॥
మాగధ సూత బందిగన గాయక। పావన గున గావహిం రఘునాయక ॥
సర్బస దాన దీన్హ సబ కాహూ। జేహిం పావా రాఖా నహిం తాహూ ॥
మృగమద చందన కుంకుమ కీచా। మచీ సకల బీథిన్హ బిచ బీచా ॥

దో. గృహ గృహ బాజ బధావ సుభ ప్రగటే సుషమా కంద।
హరషవంత సబ జహఁ తహఁ నగర నారి నర బృంద ॥ 194 ॥

కైకయసుతా సుమిత్రా దోఊ। సుందర సుత జనమత భైం ఓఊ ॥
వహ సుఖ సంపతి సమయ సమాజా। కహి న సకి సారద అహిరాజా ॥
అవధపురీ సోహి ఏహి భాఁతీ। ప్రభుహి మిలన ఆఈ జను రాతీ ॥
దేఖి భానూ జను మన సకుచానీ। తదపి బనీ సంధ్యా అనుమానీ ॥
అగర ధూప బహు జను అఁధిఆరీ। ఉడ఼ఇ అభీర మనహుఁ అరునారీ ॥
మందిర మని సమూహ జను తారా। నృప గృహ కలస సో ఇందు ఉదారా ॥
భవన బేదధుని అతి మృదు బానీ। జను ఖగ మూఖర సమయఁ జను సానీ ॥
కౌతుక దేఖి పతంగ భులానా। ఏక మాస తేఇఁ జాత న జానా ॥

దో. మాస దివస కర దివస భా మరమ న జాని కోఇ।
రథ సమేత రబి థాకేఉ నిసా కవన బిధి హోఇ ॥ 195 ॥

యహ రహస్య కాహూ నహిం జానా। దిన మని చలే కరత గునగానా ॥
దేఖి మహోత్సవ సుర ముని నాగా। చలే భవన బరనత నిజ భాగా ॥
ఔరు ఏక కహుఁ నిజ చోరీ। సును గిరిజా అతి దృఢ఼ మతి తోరీ ॥
కాక భుసుండి సంగ హమ దోఊ। మనుజరూప జాని నహిం కోఊ ॥
పరమానంద ప్రేమసుఖ ఫూలే। బీథిన్హ ఫిరహిం మగన మన భూలే ॥
యహ సుభ చరిత జాన పై సోఈ। కృపా రామ కై జాపర హోఈ ॥
తేహి అవసర జో జేహి బిధి ఆవా। దీన్హ భూప జో జేహి మన భావా ॥
గజ రథ తురగ హేమ గో హీరా। దీన్హే నృప నానాబిధి చీరా ॥

దో. మన సంతోషే సబన్హి కే జహఁ తహఁ దేహి అసీస।
సకల తనయ చిర జీవహుఁ తులసిదాస కే ఈస ॥ 196 ॥

కఛుక దివస బీతే ఏహి భాఁతీ। జాత న జానిఅ దిన అరు రాతీ ॥
నామకరన కర అవసరు జానీ। భూప బోలి పఠే ముని గ్యానీ ॥
కరి పూజా భూపతి అస భాషా। ధరిఅ నామ జో ముని గుని రాఖా ॥
ఇన్హ కే నామ అనేక అనూపా। మైం నృప కహబ స్వమతి అనురూపా ॥
జో ఆనంద సింధు సుఖరాసీ। సీకర తేం త్రైలోక సుపాసీ ॥
సో సుఖ ధామ రామ అస నామా। అఖిల లోక దాయక బిశ్రామా ॥
బిస్వ భరన పోషన కర జోఈ। తాకర నామ భరత అస హోఈ ॥
జాకే సుమిరన తేం రిపు నాసా। నామ సత్రుహన బేద ప్రకాసా ॥

దో. లచ్ఛన ధామ రామ ప్రియ సకల జగత ఆధార।
గురు బసిష్ట తేహి రాఖా లఛిమన నామ ఉదార ॥ 197 ॥

ధరే నామ గుర హృదయఁ బిచారీ। బేద తత్త్వ నృప తవ సుత చారీ ॥
ముని ధన జన సరబస సివ ప్రానా। బాల కేలి తేహిం సుఖ మానా ॥
బారేహి తే నిజ హిత పతి జానీ। లఛిమన రామ చరన రతి మానీ ॥
భరత సత్రుహన దూను భాఈ। ప్రభు సేవక జసి ప్రీతి బడ఼ఆఈ ॥
స్యామ గౌర సుందర దౌ జోరీ। నిరఖహిం ఛబి జననీం తృన తోరీ ॥
చారిఉ సీల రూప గున ధామా। తదపి అధిక సుఖసాగర రామా ॥
హృదయఁ అనుగ్రహ ఇందు ప్రకాసా। సూచత కిరన మనోహర హాసా ॥
కబహుఁ ఉఛంగ కబహుఁ బర పలనా। మాతు దులారి కహి ప్రియ లలనా ॥

దో. బ్యాపక బ్రహ్మ నిరంజన నిర్గున బిగత బినోద।
సో అజ ప్రేమ భగతి బస కౌసల్యా కే గోద ॥ 198 ॥

కామ కోటి ఛబి స్యామ సరీరా। నీల కంజ బారిద గంభీరా ॥
అరున చరన పకంజ నఖ జోతీ। కమల దలన్హి బైఠే జను మోతీ ॥
రేఖ కులిస ధవజ అంకుర సోహే। నూపుర ధుని సుని ముని మన మోహే ॥
కటి కింకినీ ఉదర త్రయ రేఖా। నాభి గభీర జాన జేహి దేఖా ॥
భుజ బిసాల భూషన జుత భూరీ। హియఁ హరి నఖ అతి సోభా రూరీ ॥
ఉర మనిహార పదిక కీ సోభా। బిప్ర చరన దేఖత మన లోభా ॥
కంబు కంఠ అతి చిబుక సుహాఈ। ఆనన అమిత మదన ఛబి ఛాఈ ॥
దుఇ దుఇ దసన అధర అరునారే। నాసా తిలక కో బరనై పారే ॥
సుందర శ్రవన సుచారు కపోలా। అతి ప్రియ మధుర తోతరే బోలా ॥
చిక్కన కచ కుంచిత గభుఆరే। బహు ప్రకార రచి మాతు సఁవారే ॥
పీత ఝగులిఆ తను పహిరాఈ। జాను పాని బిచరని మోహి భాఈ ॥
రూప సకహిం నహిం కహి శ్రుతి సేషా। సో జాని సపనేహుఁ జేహి దేఖా ॥

దో. సుఖ సందోహ మోహపర గ్యాన గిరా గోతీత।
దంపతి పరమ ప్రేమ బస కర సిసుచరిత పునీత ॥ 199 ॥

ఏహి బిధి రామ జగత పితు మాతా। కోసలపుర బాసింహ సుఖదాతా ॥
జిన్హ రఘునాథ చరన రతి మానీ। తిన్హ కీ యహ గతి ప్రగట భవానీ ॥
రఘుపతి బిముఖ జతన కర కోరీ। కవన సకి భవ బంధన ఛోరీ ॥
జీవ చరాచర బస కై రాఖే। సో మాయా ప్రభు సోం భయ భాఖే ॥
భృకుటి బిలాస నచావి తాహీ। అస ప్రభు ఛాడ఼ఇ భజిఅ కహు కాహీ ॥
మన క్రమ బచన ఛాడ఼ఇ చతురాఈ। భజత కృపా కరిహహిం రఘురాఈ ॥
ఏహి బిధి సిసుబినోద ప్రభు కీన్హా। సకల నగరబాసింహ సుఖ దీన్హా ॥
లై ఉఛంగ కబహుఁక హలరావై। కబహుఁ పాలనేం ఘాలి ఝులావై ॥

దో. ప్రేమ మగన కౌసల్యా నిసి దిన జాత న జాన।
సుత సనేహ బస మాతా బాలచరిత కర గాన ॥ 200 ॥

ఏక బార జననీం అన్హవాఏ। కరి సింగార పలనాఁ పౌఢ఼ఆఏ ॥

నిజ కుల ఇష్టదేవ భగవానా। పూజా హేతు కీన్హ అస్నానా ॥
కరి పూజా నైబేద్య చఢ఼ఆవా। ఆపు గీ జహఁ పాక బనావా ॥
బహురి మాతు తహవాఁ చలి ఆఈ। భోజన కరత దేఖ సుత జాఈ ॥
గై జననీ సిసు పహిం భయభీతా। దేఖా బాల తహాఁ పుని సూతా ॥
బహురి ఆఇ దేఖా సుత సోఈ। హృదయఁ కంప మన ధీర న హోఈ ॥
ఇహాఁ ఉహాఁ దుఇ బాలక దేఖా। మతిభ్రమ మోర కి ఆన బిసేషా ॥
దేఖి రామ జననీ అకులానీ। ప్రభు హఁసి దీన్హ మధుర ముసుకానీ ॥

దో. దేఖరావా మాతహి నిజ అదభుత రుప అఖండ।
రోమ రోమ ప్రతి లాగే కోటి కోటి బ్రహ్మండ ॥ 201 ॥

అగనిత రబి ససి సివ చతురానన। బహు గిరి సరిత సింధు మహి కానన ॥
కాల కర్మ గున గ్యాన సుభ్AU। సౌ దేఖా జో సునా న క్AU ॥
దేఖీ మాయా సబ బిధి గాఢ఼ఈ। అతి సభీత జోరేం కర ఠాఢ఼ఈ ॥
దేఖా జీవ నచావి జాహీ। దేఖీ భగతి జో ఛోరి తాహీ ॥
తన పులకిత ముఖ బచన న ఆవా। నయన మూది చరనని సిరు నావా ॥
బిసమయవంత దేఖి మహతారీ। భే బహురి సిసురూప ఖరారీ ॥
అస్తుతి కరి న జాఇ భయ మానా। జగత పితా మైం సుత కరి జానా ॥
హరి జనని బహుబిధి సముఝాఈ। యహ జని కతహుఁ కహసి సును మాఈ ॥

దో. బార బార కౌసల్యా బినయ కరి కర జోరి ॥
అబ జని కబహూఁ బ్యాపై ప్రభు మోహి మాయా తోరి ॥ 202 ॥

బాలచరిత హరి బహుబిధి కీన్హా। అతి అనంద దాసన్హ కహఁ దీన్హా ॥
కఛుక కాల బీతేం సబ భాఈ। బడ఼ఏ భే పరిజన సుఖదాఈ ॥
చూడ఼ఆకరన కీన్హ గురు జాఈ। బిప్రన్హ పుని దఛినా బహు పాఈ ॥
పరమ మనోహర చరిత అపారా। కరత ఫిరత చారిఉ సుకుమారా ॥
మన క్రమ బచన అగోచర జోఈ। దసరథ అజిర బిచర ప్రభు సోఈ ॥
భోజన కరత బోల జబ రాజా। నహిం ఆవత తజి బాల సమాజా ॥
కౌసల్యా జబ బోలన జాఈ। ఠుమకు ఠుమకు ప్రభు చలహిం పరాఈ ॥
నిగమ నేతి సివ అంత న పావా। తాహి ధరై జననీ హఠి ధావా ॥
ధూరస ధూరి భరేం తను ఆఏ। భూపతి బిహసి గోద బైఠాఏ ॥

దో. భోజన కరత చపల చిత ఇత ఉత అవసరు పాఇ।
భాజి చలే కిలకత ముఖ దధి ఓదన లపటాఇ ॥ 203 ॥

బాలచరిత అతి సరల సుహాఏ। సారద సేష సంభు శ్రుతి గాఏ ॥
జిన కర మన ఇన్హ సన నహిం రాతా। తే జన బంచిత కిఏ బిధాతా ॥
భే కుమార జబహిం సబ భ్రాతా। దీన్హ జనేఊ గురు పితు మాతా ॥
గురగృహఁ గే పఢ఼న రఘురాఈ। అలప కాల బిద్యా సబ ఆఈ ॥
జాకీ సహజ స్వాస శ్రుతి చారీ। సో హరి పఢ఼ యహ కౌతుక భారీ ॥
బిద్యా బినయ నిపున గున సీలా। ఖేలహిం ఖేల సకల నృపలీలా ॥
కరతల బాన ధనుష అతి సోహా। దేఖత రూప చరాచర మోహా ॥
జిన్హ బీథిన్హ బిహరహిం సబ భాఈ। థకిత హోహిం సబ లోగ లుగాఈ ॥

దో. కోసలపుర బాసీ నర నారి బృద్ధ అరు బాల।
ప్రానహు తే ప్రియ లాగత సబ కహుఁ రామ కృపాల ॥ 204 ॥

బంధు సఖా సంగ లేహిం బోలాఈ। బన మృగయా నిత ఖేలహిం జాఈ ॥
పావన మృగ మారహిం జియఁ జానీ। దిన ప్రతి నృపహి దేఖావహిం ఆనీ ॥
జే మృగ రామ బాన కే మారే। తే తను తజి సురలోక సిధారే ॥
అనుజ సఖా సఁగ భోజన కరహీం। మాతు పితా అగ్యా అనుసరహీమ్ ॥
జేహి బిధి సుఖీ హోహిం పుర లోగా। కరహిం కృపానిధి సోఇ సంజోగా ॥
బేద పురాన సునహిం మన లాఈ। ఆపు కహహిం అనుజన్హ సముఝాఈ ॥
ప్రాతకాల ఉఠి కై రఘునాథా। మాతు పితా గురు నావహిం మాథా ॥
ఆయసు మాగి కరహిం పుర కాజా। దేఖి చరిత హరషి మన రాజా ॥

దో. బ్యాపక అకల అనీహ అజ నిర్గున నామ న రూప।
భగత హేతు నానా బిధి కరత చరిత్ర అనూప ॥ 205 ॥

యహ సబ చరిత కహా మైం గాఈ। ఆగిలి కథా సునహు మన లాఈ ॥
బిస్వామిత్ర మహాముని గ్యానీ। బసహి బిపిన సుభ ఆశ్రమ జానీ ॥
జహఁ జప జగ్య ముని కరహీ। అతి మారీచ సుబాహుహి డరహీమ్ ॥
దేఖత జగ్య నిసాచర ధావహి। కరహి ఉపద్రవ ముని దుఖ పావహిమ్ ॥
గాధితనయ మన చింతా బ్యాపీ। హరి బిను మరహి న నిసిచర పాపీ ॥
తబ మునివర మన కీన్హ బిచారా। ప్రభు అవతరేఉ హరన మహి భారా ॥
ఏహుఁ మిస దేఖౌం పద జాఈ। కరి బినతీ ఆనౌ దౌ భాఈ ॥
గ్యాన బిరాగ సకల గున అయనా। సో ప్రభు మై దేఖబ భరి నయనా ॥

దో. బహుబిధి కరత మనోరథ జాత లాగి నహిం బార।
కరి మజ్జన సరూ జల గే భూప దరబార ॥ 206 ॥

ముని ఆగమన సునా జబ రాజా। మిలన గయూ లై బిప్ర సమాజా ॥
కరి దండవత మునిహి సనమానీ। నిజ ఆసన బైఠారేన్హి ఆనీ ॥
చరన పఖారి కీన్హి అతి పూజా। మో సమ ఆజు ధన్య నహిం దూజా ॥
బిబిధ భాఁతి భోజన కరవావా। మునివర హృదయఁ హరష అతి పావా ॥
పుని చరనని మేలే సుత చారీ। రామ దేఖి ముని దేహ బిసారీ ॥
భే మగన దేఖత ముఖ సోభా। జను చకోర పూరన ససి లోభా ॥
తబ మన హరషి బచన కహ ర్AU। ముని అస కృపా న కీన్హిహు క్AU ॥
కేహి కారన ఆగమన తుమ్హారా। కహహు సో కరత న లావుఁ బారా ॥
అసుర సమూహ సతావహిం మోహీ। మై జాచన ఆయుఁ నృప తోహీ ॥
అనుజ సమేత దేహు రఘునాథా। నిసిచర బధ మైం హోబ సనాథా ॥

దో. దేహు భూప మన హరషిత తజహు మోహ అగ్యాన।
ధర్మ సుజస ప్రభు తుమ్హ కౌం ఇన్హ కహఁ అతి కల్యాన ॥ 207 ॥

సుని రాజా అతి అప్రియ బానీ। హృదయ కంప ముఖ దుతి కుములానీ ॥
చౌథేంపన పాయుఁ సుత చారీ। బిప్ర బచన నహిం కహేహు బిచారీ ॥
మాగహు భూమి ధేను ధన కోసా। సర్బస దేఉఁ ఆజు సహరోసా ॥
దేహ ప్రాన తేం ప్రియ కఛు నాహీ। సౌ ముని దేఉఁ నిమిష ఏక మాహీ ॥
సబ సుత ప్రియ మోహి ప్రాన కి నాఈం। రామ దేత నహిం బని గోసాఈ ॥
కహఁ నిసిచర అతి ఘోర కఠోరా। కహఁ సుందర సుత పరమ కిసోరా ॥
సుని నృప గిరా ప్రేమ రస సానీ। హృదయఁ హరష మానా ముని గ్యానీ ॥
తబ బసిష్ట బహు నిధి సముఝావా। నృప సందేహ నాస కహఁ పావా ॥
అతి ఆదర దౌ తనయ బోలాఏ। హృదయఁ లాఇ బహు భాఁతి సిఖాఏ ॥
మేరే ప్రాన నాథ సుత దోఊ। తుమ్హ ముని పితా ఆన నహిం కోఊ ॥

దో. సౌంపే భూప రిషిహి సుత బహు బిధి దేఇ అసీస।
జననీ భవన గే ప్రభు చలే నాఇ పద సీస ॥ 208(క) ॥

సో. పురుషసింహ దౌ బీర హరషి చలే ముని భయ హరన ॥
కృపాసింధు మతిధీర అఖిల బిస్వ కారన కరన ॥ 208(ఖ)

అరున నయన ఉర బాహు బిసాలా। నీల జలజ తను స్యామ తమాలా ॥
కటి పట పీత కసేం బర భాథా। రుచిర చాప సాయక దుహుఁ హాథా ॥
స్యామ గౌర సుందర దౌ భాఈ। బిస్బామిత్ర మహానిధి పాఈ ॥
ప్రభు బ్రహ్మన్యదేవ మై జానా। మోహి నితి పితా తజేహు భగవానా ॥
చలే జాత ముని దీన్హి దిఖాఈ। సుని తాడ఼కా క్రోధ కరి ధాఈ ॥
ఏకహిం బాన ప్రాన హరి లీన్హా। దీన జాని తేహి నిజ పద దీన్హా ॥
తబ రిషి నిజ నాథహి జియఁ చీన్హీ। బిద్యానిధి కహుఁ బిద్యా దీన్హీ ॥
జాతే లాగ న ఛుధా పిపాసా। అతులిత బల తను తేజ ప్రకాసా ॥

దో. ఆయుష సబ సమర్పి కై ప్రభు నిజ ఆశ్రమ ఆని।
కంద మూల ఫల భోజన దీన్హ భగతి హిత జాని ॥ 209 ॥

ప్రాత కహా ముని సన రఘురాఈ। నిర్భయ జగ్య కరహు తుమ్హ జాఈ ॥
హోమ కరన లాగే ముని ఝారీ। ఆపు రహే మఖ కీం రఖవారీ ॥
సుని మారీచ నిసాచర క్రోహీ। లై సహాయ ధావా మునిద్రోహీ ॥
బిను ఫర బాన రామ తేహి మారా। సత జోజన గా సాగర పారా ॥
పావక సర సుబాహు పుని మారా। అనుజ నిసాచర కటకు సఁఘారా ॥
మారి అసుర ద్విజ నిర్మయకారీ। అస్తుతి కరహిం దేవ ముని ఝారీ ॥
తహఁ పుని కఛుక దివస రఘురాయా। రహే కీన్హి బిప్రన్హ పర దాయా ॥
భగతి హేతు బహు కథా పురానా। కహే బిప్ర జద్యపి ప్రభు జానా ॥
తబ ముని సాదర కహా బుఝాఈ। చరిత ఏక ప్రభు దేఖిఅ జాఈ ॥
ధనుషజగ్య ముని రఘుకుల నాథా। హరషి చలే మునిబర కే సాథా ॥
ఆశ్రమ ఏక దీఖ మగ మాహీం। ఖగ మృగ జీవ జంతు తహఁ నాహీమ్ ॥
పూఛా మునిహి సిలా ప్రభు దేఖీ। సకల కథా ముని కహా బిసేషీ ॥

దో. గౌతమ నారి శ్రాప బస ఉపల దేహ ధరి ధీర।
చరన కమల రజ చాహతి కృపా కరహు రఘుబీర ॥ 210 ॥

ఛం. పరసత పద పావన సోక నసావన ప్రగట భీ తపపుంజ సహీ।
దేఖత రఘునాయక జన సుఖ దాయక సనముఖ హోఇ కర జోరి రహీ ॥
అతి ప్రేమ అధీరా పులక సరీరా ముఖ నహిం ఆవి బచన కహీ।
అతిసయ బడ఼భాగీ చరనన్హి లాగీ జుగల నయన జలధార బహీ ॥
ధీరజు మన కీన్హా ప్రభు కహుఁ చీన్హా రఘుపతి కృపాఁ భగతి పాఈ।
అతి నిర్మల బానీం అస్తుతి ఠానీ గ్యానగమ్య జయ రఘురాఈ ॥
మై నారి అపావన ప్రభు జగ పావన రావన రిపు జన సుఖదాఈ।
రాజీవ బిలోచన భవ భయ మోచన పాహి పాహి సరనహిం ఆఈ ॥
ముని శ్రాప జో దీన్హా అతి భల కీన్హా పరమ అనుగ్రహ మైం మానా।
దేఖేఉఁ భరి లోచన హరి భవమోచన ఇహి లాభ సంకర జానా ॥
బినతీ ప్రభు మోరీ మైం మతి భోరీ నాథ న మాగుఁ బర ఆనా।
పద కమల పరాగా రస అనురాగా మమ మన మధుప కరై పానా ॥
జేహిం పద సురసరితా పరమ పునీతా ప్రగట భీ సివ సీస ధరీ।
సోఇ పద పంకజ జేహి పూజత అజ మమ సిర ధరేఉ కృపాల హరీ ॥
ఏహి భాఁతి సిధారీ గౌతమ నారీ బార బార హరి చరన పరీ।
జో అతి మన భావా సో బరు పావా గై పతిలోక అనంద భరీ ॥

దో. అస ప్రభు దీనబంధు హరి కారన రహిత దయాల।
తులసిదాస సఠ తేహి భజు ఛాడ఼ఇ కపట జంజాల ॥ 211 ॥

మాసపారాయణ, సాతవాఁ విశ్రామ
చలే రామ లఛిమన ముని సంగా। గే జహాఁ జగ పావని గంగా ॥
గాధిసూను సబ కథా సునాఈ। జేహి ప్రకార సురసరి మహి ఆఈ ॥
తబ ప్రభు రిషిన్హ సమేత నహాఏ। బిబిధ దాన మహిదేవన్హి పాఏ ॥
హరషి చలే ముని బృంద సహాయా। బేగి బిదేహ నగర నిఅరాయా ॥
పుర రమ్యతా రామ జబ దేఖీ। హరషే అనుజ సమేత బిసేషీ ॥
బాపీం కూప సరిత సర నానా। సలిల సుధాసమ మని సోపానా ॥
గుంజత మంజు మత్త రస భృంగా। కూజత కల బహుబరన బిహంగా ॥
బరన బరన బికసే బన జాతా। త్రిబిధ సమీర సదా సుఖదాతా ॥

దో. సుమన బాటికా బాగ బన బిపుల బిహంగ నివాస।
ఫూలత ఫలత సుపల్లవత సోహత పుర చహుఁ పాస ॥ 212 ॥

బని న బరనత నగర నికాఈ। జహాఁ జాఇ మన తహఁఇఁ లోభాఈ ॥
చారు బజారు బిచిత్ర అఁబారీ। మనిమయ బిధి జను స్వకర సఁవారీ ॥
ధనిక బనిక బర ధనద సమానా। బైఠ సకల బస్తు లై నానా ॥
చౌహట సుందర గలీం సుహాఈ। సంతత రహహిం సుగంధ సించాఈ ॥
మంగలమయ మందిర సబ కేరేం। చిత్రిత జను రతినాథ చితేరేమ్ ॥
పుర నర నారి సుభగ సుచి సంతా। ధరమసీల గ్యానీ గునవంతా ॥
అతి అనూప జహఁ జనక నివాసూ। బిథకహిం బిబుధ బిలోకి బిలాసూ ॥
హోత చకిత చిత కోట బిలోకీ। సకల భువన సోభా జను రోకీ ॥

దో. ధవల ధామ మని పురట పట సుఘటిత నానా భాఁతి।
సియ నివాస సుందర సదన సోభా కిమి కహి జాతి ॥ 213 ॥

సుభగ ద్వార సబ కులిస కపాటా। భూప భీర నట మాగధ భాటా ॥
బనీ బిసాల బాజి గజ సాలా। హయ గయ రథ సంకుల సబ కాలా ॥
సూర సచివ సేనప బహుతేరే। నృపగృహ సరిస సదన సబ కేరే ॥
పుర బాహేర సర సారిత సమీపా। ఉతరే జహఁ తహఁ బిపుల మహీపా ॥
దేఖి అనూప ఏక అఁవరాఈ। సబ సుపాస సబ భాఁతి సుహాఈ ॥
కౌసిక కహేఉ మోర మను మానా। ఇహాఁ రహిఅ రఘుబీర సుజానా ॥
భలేహిం నాథ కహి కృపానికేతా। ఉతరే తహఁ మునిబృంద సమేతా ॥
బిస్వామిత్ర మహాముని ఆఏ। సమాచార మిథిలాపతి పాఏ ॥

దో. సంగ సచివ సుచి భూరి భట భూసుర బర గుర గ్యాతి।
చలే మిలన మునినాయకహి ముదిత రాఉ ఏహి భాఁతి ॥ 214 ॥

కీన్హ ప్రనాము చరన ధరి మాథా। దీన్హి అసీస ముదిత మునినాథా ॥
బిప్రబృంద సబ సాదర బందే। జాని భాగ్య బడ఼ రాఉ అనందే ॥
కుసల ప్రస్న కహి బారహిం బారా। బిస్వామిత్ర నృపహి బైఠారా ॥
తేహి అవసర ఆఏ దౌ భాఈ। గే రహే దేఖన ఫులవాఈ ॥
స్యామ గౌర మృదు బయస కిసోరా। లోచన సుఖద బిస్వ చిత చోరా ॥
ఉఠే సకల జబ రఘుపతి ఆఏ। బిస్వామిత్ర నికట బైఠాఏ ॥
భే సబ సుఖీ దేఖి దౌ భ్రాతా। బారి బిలోచన పులకిత గాతా ॥
మూరతి మధుర మనోహర దేఖీ। భయు బిదేహు బిదేహు బిసేషీ ॥

దో. ప్రేమ మగన మను జాని నృపు కరి బిబేకు ధరి ధీర।
బోలేఉ ముని పద నాఇ సిరు గదగద గిరా గభీర ॥ 215 ॥

కహహు నాథ సుందర దౌ బాలక। మునికుల తిలక కి నృపకుల పాలక ॥
బ్రహ్మ జో నిగమ నేతి కహి గావా। ఉభయ బేష ధరి కీ సోఇ ఆవా ॥
సహజ బిరాగరుప మను మోరా। థకిత హోత జిమి చంద చకోరా ॥
తాతే ప్రభు పూఛుఁ సతిభ్AU। కహహు నాథ జని కరహు దుర్AU ॥
ఇన్హహి బిలోకత అతి అనురాగా। బరబస బ్రహ్మసుఖహి మన త్యాగా ॥
కహ ముని బిహసి కహేహు నృప నీకా। బచన తుమ్హార న హోఇ అలీకా ॥
ఏ ప్రియ సబహి జహాఁ లగి ప్రానీ। మన ముసుకాహిం రాము సుని బానీ ॥
రఘుకుల మని దసరథ కే జాఏ। మమ హిత లాగి నరేస పఠాఏ ॥

దో. రాము లఖను దౌ బంధుబర రూప సీల బల ధామ।
మఖ రాఖేఉ సబు సాఖి జగు జితే అసుర సంగ్రామ ॥ 216 ॥

ముని తవ చరన దేఖి కహ ర్AU। కహి న సకుఁ నిజ పున్య ప్రాభ్AU ॥
సుందర స్యామ గౌర దౌ భ్రాతా। ఆనఁదహూ కే ఆనఁద దాతా ॥
ఇన్హ కై ప్రీతి పరసపర పావని। కహి న జాఇ మన భావ సుహావని ॥
సునహు నాథ కహ ముదిత బిదేహూ। బ్రహ్మ జీవ ఇవ సహజ సనేహూ ॥
పుని పుని ప్రభుహి చితవ నరనాహూ। పులక గాత ఉర అధిక ఉఛాహూ ॥
మ్రునిహి ప్రసంసి నాఇ పద సీసూ। చలేఉ లవాఇ నగర అవనీసూ ॥
సుందర సదను సుఖద సబ కాలా। తహాఁ బాసు లై దీన్హ భుఆలా ॥
కరి పూజా సబ బిధి సేవకాఈ। గయు రాఉ గృహ బిదా కరాఈ ॥

దో. రిషయ సంగ రఘుబంస మని కరి భోజను బిశ్రాము।
బైఠే ప్రభు భ్రాతా సహిత దివసు రహా భరి జాము ॥ 217 ॥

లఖన హృదయఁ లాలసా బిసేషీ। జాఇ జనకపుర ఆఇఅ దేఖీ ॥
ప్రభు భయ బహురి మునిహి సకుచాహీం। ప్రగట న కహహిం మనహిం ముసుకాహీమ్ ॥
రామ అనుజ మన కీ గతి జానీ। భగత బఛలతా హింయఁ హులసానీ ॥
పరమ బినీత సకుచి ముసుకాఈ। బోలే గుర అనుసాసన పాఈ ॥
నాథ లఖను పురు దేఖన చహహీం। ప్రభు సకోచ డర ప్రగట న కహహీమ్ ॥
జౌం రాఉర ఆయసు మైం పావౌం। నగర దేఖాఇ తురత లై ఆవౌ ॥
సుని మునీసు కహ బచన సప్రీతీ। కస న రామ తుమ్హ రాఖహు నీతీ ॥
ధరమ సేతు పాలక తుమ్హ తాతా। ప్రేమ బిబస సేవక సుఖదాతా ॥

దో. జాఇ దేఖీ ఆవహు నగరు సుఖ నిధాన దౌ భాఇ।
కరహు సుఫల సబ కే నయన సుందర బదన దేఖాఇ ॥ 218 ॥

మాసపారాయణ, ఆఠవాఁ విశ్రామ
నవాన్హపారాయణ, దూసరా విశ్రామ
ముని పద కమల బంది దౌ భ్రాతా। చలే లోక లోచన సుఖ దాతా ॥
బాలక బృంది దేఖి అతి సోభా। లగే సంగ లోచన మను లోభా ॥
పీత బసన పరికర కటి భాథా। చారు చాప సర సోహత హాథా ॥
తన అనుహరత సుచందన ఖోరీ। స్యామల గౌర మనోహర జోరీ ॥
కేహరి కంధర బాహు బిసాలా। ఉర అతి రుచిర నాగమని మాలా ॥
సుభగ సోన సరసీరుహ లోచన। బదన మయంక తాపత్రయ మోచన ॥
కానన్హి కనక ఫూల ఛబి దేహీం। చితవత చితహి చోరి జను లేహీమ్ ॥
చితవని చారు భృకుటి బర బాఁకీ। తిలక రేఖా సోభా జను చాఁకీ ॥

దో. రుచిర చౌతనీం సుభగ సిర మేచక కుంచిత కేస।
నఖ సిఖ సుందర బంధు దౌ సోభా సకల సుదేస ॥ 219 ॥

దేఖన నగరు భూపసుత ఆఏ। సమాచార పురబాసింహ పాఏ ॥
ధాఏ ధామ కామ సబ త్యాగీ। మనహు రంక నిధి లూటన లాగీ ॥
నిరఖి సహజ సుందర దౌ భాఈ। హోహిం సుఖీ లోచన ఫల పాఈ ॥
జుబతీం భవన ఝరోఖన్హి లాగీం। నిరఖహిం రామ రూప అనురాగీమ్ ॥
కహహిం పరసపర బచన సప్రీతీ। సఖి ఇన్హ కోటి కామ ఛబి జీతీ ॥
సుర నర అసుర నాగ ముని మాహీం। సోభా అసి కహుఁ సునిఅతి నాహీమ్ ॥
బిష్ను చారి భుజ బిఘి ముఖ చారీ। బికట బేష ముఖ పంచ పురారీ ॥
అపర దేఉ అస కౌ న ఆహీ। యహ ఛబి సఖి పటతరిఅ జాహీ ॥

దో. బయ కిసోర సుషమా సదన స్యామ గౌర సుఖ ధామ ।
అంగ అంగ పర వారిఅహిం కోటి కోటి సత కామ ॥ 220 ॥

కహహు సఖీ అస కో తనుధారీ। జో న మోహ యహ రూప నిహారీ ॥
కౌ సప్రేమ బోలీ మృదు బానీ। జో మైం సునా సో సునహు సయానీ ॥
ఏ దోఊ దసరథ కే ఢోటా। బాల మరాలన్హి కే కల జోటా ॥
ముని కౌసిక మఖ కే రఖవారే। జిన్హ రన అజిర నిసాచర మారే ॥
స్యామ గాత కల కంజ బిలోచన। జో మారీచ సుభుజ మదు మోచన ॥
కౌసల్యా సుత సో సుఖ ఖానీ। నాము రాము ధను సాయక పానీ ॥
గౌర కిసోర బేషు బర కాఛేం। కర సర చాప రామ కే పాఛేమ్ ॥
లఛిమను నాము రామ లఘు భ్రాతా। సును సఖి తాసు సుమిత్రా మాతా ॥

దో. బిప్రకాజు కరి బంధు దౌ మగ మునిబధూ ఉధారి।
ఆఏ దేఖన చాపమఖ సుని హరషీం సబ నారి ॥ 221 ॥

దేఖి రామ ఛబి కౌ ఏక కహీ। జోగు జానకిహి యహ బరు అహీ ॥
జౌ సఖి ఇన్హహి దేఖ నరనాహూ। పన పరిహరి హఠి కరి బిబాహూ ॥
కౌ కహ ఏ భూపతి పహిచానే। ముని సమేత సాదర సనమానే ॥
సఖి పరంతు పను రాఉ న తజీ। బిధి బస హఠి అబిబేకహి భజీ ॥
కౌ కహ జౌం భల అహి బిధాతా। సబ కహఁ సునిఅ ఉచిత ఫలదాతా ॥
తౌ జానకిహి మిలిహి బరు ఏహూ। నాహిన ఆలి ఇహాఁ సందేహూ ॥
జౌ బిధి బస అస బనై సఁజోగూ। తౌ కృతకృత్య హోఇ సబ లోగూ ॥
సఖి హమరేం ఆరతి అతి తాతేం। కబహుఁక ఏ ఆవహిం ఏహి నాతేమ్ ॥

దో. నాహిం త హమ కహుఁ సునహు సఖి ఇన్హ కర దరసను దూరి।
యహ సంఘటు తబ హోఇ జబ పున్య పురాకృత భూరి ॥ 222 ॥

బోలీ అపర కహేహు సఖి నీకా। ఏహిం బిఆహ అతి హిత సబహీం కా ॥
కౌ కహ సంకర చాప కఠోరా। ఏ స్యామల మృదుగాత కిసోరా ॥
సబు అసమంజస అహి సయానీ। యహ సుని అపర కహి మృదు బానీ ॥
సఖి ఇన్హ కహఁ కౌ కౌ అస కహహీం। బడ఼ ప్రభాఉ దేఖత లఘు అహహీమ్ ॥
పరసి జాసు పద పంకజ ధూరీ। తరీ అహల్యా కృత అఘ భూరీ ॥
సో కి రహిహి బిను సివధను తోరేం। యహ ప్రతీతి పరిహరిఅ న భోరేమ్ ॥
జేహిం బిరంచి రచి సీయ సఁవారీ। తేహిం స్యామల బరు రచేఉ బిచారీ ॥
తాసు బచన సుని సబ హరషానీం। ఐసేఇ హౌ కహహిం ముదు బానీ ॥

దో. హియఁ హరషహిం బరషహిం సుమన సుముఖి సులోచని బృంద।
జాహిం జహాఁ జహఁ బంధు దౌ తహఁ తహఁ పరమానంద ॥ 223 ॥

పుర పూరబ దిసి గే దౌ భాఈ। జహఁ ధనుమఖ హిత భూమి బనాఈ ॥
అతి బిస్తార చారు గచ ఢారీ। బిమల బేదికా రుచిర సఁవారీ ॥
చహుఁ దిసి కంచన మంచ బిసాలా। రచే జహాఁ బేఠహిం మహిపాలా ॥
తేహి పాఛేం సమీప చహుఁ పాసా। అపర మంచ మండలీ బిలాసా ॥
కఛుక ఊఁచి సబ భాఁతి సుహాఈ। బైఠహిం నగర లోగ జహఁ జాఈ ॥
తిన్హ కే నికట బిసాల సుహాఏ। ధవల ధామ బహుబరన బనాఏ ॥
జహఁ బైంఠైం దేఖహిం సబ నారీ। జథా జోగు నిజ కుల అనుహారీ ॥
పుర బాలక కహి కహి మృదు బచనా। సాదర ప్రభుహి దేఖావహిం రచనా ॥

దో. సబ సిసు ఏహి మిస ప్రేమబస పరసి మనోహర గాత।
తన పులకహిం అతి హరషు హియఁ దేఖి దేఖి దౌ భ్రాత ॥ 224 ॥

సిసు సబ రామ ప్రేమబస జానే। ప్రీతి సమేత నికేత బఖానే ॥
నిజ నిజ రుచి సబ లేంహిం బోలాఈ। సహిత సనేహ జాహిం దౌ భాఈ ॥
రామ దేఖావహిం అనుజహి రచనా। కహి మృదు మధుర మనోహర బచనా ॥
లవ నిమేష మహఁ భువన నికాయా। రచి జాసు అనుసాసన మాయా ॥
భగతి హేతు సోఇ దీనదయాలా। చితవత చకిత ధనుష మఖసాలా ॥
కౌతుక దేఖి చలే గురు పాహీం। జాని బిలంబు త్రాస మన మాహీమ్ ॥
జాసు త్రాస డర కహుఁ డర హోఈ। భజన ప్రభాఉ దేఖావత సోఈ ॥
కహి బాతేం మృదు మధుర సుహాఈం। కిఏ బిదా బాలక బరిఆఈ ॥

దో. సభయ సప్రేమ బినీత అతి సకుచ సహిత దౌ భాఇ।
గుర పద పంకజ నాఇ సిర బైఠే ఆయసు పాఇ ॥ 225 ॥

నిసి ప్రబేస ముని ఆయసు దీన్హా। సబహీం సంధ్యాబందను కీన్హా ॥
కహత కథా ఇతిహాస పురానీ। రుచిర రజని జుగ జామ సిరానీ ॥
మునిబర సయన కీన్హి తబ జాఈ। లగే చరన చాపన దౌ భాఈ ॥
జిన్హ కే చరన సరోరుహ లాగీ। కరత బిబిధ జప జోగ బిరాగీ ॥
తేఇ దౌ బంధు ప్రేమ జను జీతే। గుర పద కమల పలోటత ప్రీతే ॥
బారబార ముని అగ్యా దీన్హీ। రఘుబర జాఇ సయన తబ కీన్హీ ॥
చాపత చరన లఖను ఉర లాఏఁ। సభయ సప్రేమ పరమ సచు పాఏఁ ॥
పుని పుని ప్రభు కహ సోవహు తాతా। పౌఢ఼ఏ ధరి ఉర పద జలజాతా ॥

దో. ఉఠే లఖన నిసి బిగత సుని అరునసిఖా ధుని కాన ॥
గుర తేం పహిలేహిం జగతపతి జాగే రాము సుజాన ॥ 226 ॥

సకల సౌచ కరి జాఇ నహాఏ। నిత్య నిబాహి మునిహి సిర నాఏ ॥
సమయ జాని గుర ఆయసు పాఈ। లేన ప్రసూన చలే దౌ భాఈ ॥
భూప బాగు బర దేఖేఉ జాఈ। జహఁ బసంత రితు రహీ లోభాఈ ॥
లాగే బిటప మనోహర నానా। బరన బరన బర బేలి బితానా ॥
నవ పల్లవ ఫల సుమాన సుహాఏ। నిజ సంపతి సుర రూఖ లజాఏ ॥
చాతక కోకిల కీర చకోరా। కూజత బిహగ నటత కల మోరా ॥
మధ్య బాగ సరు సోహ సుహావా। మని సోపాన బిచిత్ర బనావా ॥
బిమల సలిలు సరసిజ బహురంగా। జలఖగ కూజత గుంజత భృంగా ॥

దో. బాగు తడ఼ఆగు బిలోకి ప్రభు హరషే బంధు సమేత।
పరమ రమ్య ఆరాము యహు జో రామహి సుఖ దేత ॥ 227 ॥

చహుఁ దిసి చితి పూఁఛి మాలిగన। లగే లేన దల ఫూల ముదిత మన ॥
తేహి అవసర సీతా తహఁ ఆఈ। గిరిజా పూజన జనని పఠాఈ ॥
సంగ సఖీం సబ సుభగ సయానీ। గావహిం గీత మనోహర బానీ ॥
సర సమీప గిరిజా గృహ సోహా। బరని న జాఇ దేఖి మను మోహా ॥
మజ్జను కరి సర సఖిన్హ సమేతా। గీ ముదిత మన గౌరి నికేతా ॥
పూజా కీన్హి అధిక అనురాగా। నిజ అనురూప సుభగ బరు మాగా ॥
ఏక సఖీ సియ సంగు బిహాఈ। గీ రహీ దేఖన ఫులవాఈ ॥
తేహి దౌ బంధు బిలోకే జాఈ। ప్రేమ బిబస సీతా పహిం ఆఈ ॥

దో. తాసు దసా దేఖి సఖిన్హ పులక గాత జలు నైన।
కహు కారను నిజ హరష కర పూఛహి సబ మృదు బైన ॥ 228 ॥

దేఖన బాగు కుఅఁర దుఇ ఆఏ। బయ కిసోర సబ భాఁతి సుహాఏ ॥
స్యామ గౌర కిమి కహౌం బఖానీ। గిరా అనయన నయన బిను బానీ ॥
సుని హరషీఁ సబ సఖీం సయానీ। సియ హియఁ అతి ఉతకంఠా జానీ ॥
ఏక కహి నృపసుత తేఇ ఆలీ। సునే జే ముని సఁగ ఆఏ కాలీ ॥
జిన్హ నిజ రూప మోహనీ డారీ। కీన్హ స్వబస నగర నర నారీ ॥
బరనత ఛబి జహఁ తహఁ సబ లోగూ। అవసి దేఖిఅహిం దేఖన జోగూ ॥
తాసు వచన అతి సియహి సుహానే। దరస లాగి లోచన అకులానే ॥
చలీ అగ్ర కరి ప్రియ సఖి సోఈ। ప్రీతి పురాతన లఖి న కోఈ ॥

దో. సుమిరి సీయ నారద బచన ఉపజీ ప్రీతి పునీత ॥
చకిత బిలోకతి సకల దిసి జను సిసు మృగీ సభీత ॥ 229 ॥

కంకన కింకిని నూపుర ధుని సుని। కహత లఖన సన రాము హృదయఁ గుని ॥
మానహుఁ మదన దుందుభీ దీన్హీ ॥ మనసా బిస్వ బిజయ కహఁ కీన్హీ ॥
అస కహి ఫిరి చితే తేహి ఓరా। సియ ముఖ ససి భే నయన చకోరా ॥
భే బిలోచన చారు అచంచల। మనహుఁ సకుచి నిమి తజే దిగంచల ॥
దేఖి సీయ సోభా సుఖు పావా। హృదయఁ సరాహత బచను న ఆవా ॥
జను బిరంచి సబ నిజ నిపునాఈ। బిరచి బిస్వ కహఁ ప్రగటి దేఖాఈ ॥
సుందరతా కహుఁ సుందర కరీ। ఛబిగృహఁ దీపసిఖా జను బరీ ॥
సబ ఉపమా కబి రహే జుఠారీ। కేహిం పటతరౌం బిదేహకుమారీ ॥

దో. సియ సోభా హియఁ బరని ప్రభు ఆపని దసా బిచారి।
బోలే సుచి మన అనుజ సన బచన సమయ అనుహారి ॥ 230 ॥

తాత జనకతనయా యహ సోఈ। ధనుషజగ్య జేహి కారన హోఈ ॥
పూజన గౌరి సఖీం లై ఆఈ। కరత ప్రకాసు ఫిరి ఫులవాఈ ॥
జాసు బిలోకి అలోకిక సోభా। సహజ పునీత మోర మను ఛోభా ॥
సో సబు కారన జాన బిధాతా। ఫరకహిం సుభద అంగ సును భ్రాతా ॥
రఘుబంసింహ కర సహజ సుభ్AU। మను కుపంథ పగు ధరి న క్AU ॥
మోహి అతిసయ ప్రతీతి మన కేరీ। జేహిం సపనేహుఁ పరనారి న హేరీ ॥
జిన్హ కై లహహిం న రిపు రన పీఠీ। నహిం పావహిం పరతియ మను డీఠీ ॥
మంగన లహహి న జిన్హ కై నాహీం। తే నరబర థోరే జగ మాహీమ్ ॥

దో. కరత బతకహి అనుజ సన మన సియ రూప లోభాన।
ముఖ సరోజ మకరంద ఛబి కరి మధుప ఇవ పాన ॥ 231 ॥

చితవహి చకిత చహూఁ దిసి సీతా। కహఁ గే నృపకిసోర మను చింతా ॥
జహఁ బిలోక మృగ సావక నైనీ। జను తహఁ బరిస కమల సిత శ్రేనీ ॥
లతా ఓట తబ సఖిన్హ లఖాఏ। స్యామల గౌర కిసోర సుహాఏ ॥
దేఖి రూప లోచన లలచానే। హరషే జను నిజ నిధి పహిచానే ॥
థకే నయన రఘుపతి ఛబి దేఖేం। పలకన్హిహూఁ పరిహరీం నిమేషేమ్ ॥
అధిక సనేహఁ దేహ భై భోరీ। సరద ససిహి జను చితవ చకోరీ ॥
లోచన మగ రామహి ఉర ఆనీ। దీన్హే పలక కపాట సయానీ ॥
జబ సియ సఖిన్హ ప్రేమబస జానీ। కహి న సకహిం కఛు మన సకుచానీ ॥

దో. లతాభవన తేం ప్రగట భే తేహి అవసర దౌ భాఇ।
నికసే జను జుగ బిమల బిధు జలద పటల బిలగాఇ ॥ 232 ॥

సోభా సీవఁ సుభగ దౌ బీరా। నీల పీత జలజాభ సరీరా ॥
మోరపంఖ సిర సోహత నీకే। గుచ్ఛ బీచ బిచ కుసుమ కలీ కే ॥
భాల తిలక శ్రమబిందు సుహాఏ। శ్రవన సుభగ భూషన ఛబి ఛాఏ ॥
బికట భృకుటి కచ ఘూఘరవారే। నవ సరోజ లోచన రతనారే ॥
చారు చిబుక నాసికా కపోలా। హాస బిలాస లేత మను మోలా ॥
ముఖఛబి కహి న జాఇ మోహి పాహీం। జో బిలోకి బహు కామ లజాహీమ్ ॥
ఉర మని మాల కంబు కల గీవా। కామ కలభ కర భుజ బలసీంవా ॥
సుమన సమేత బామ కర దోనా। సావఁర కుఅఁర సఖీ సుఠి లోనా ॥

దో. కేహరి కటి పట పీత ధర సుషమా సీల నిధాన।
దేఖి భానుకులభూషనహి బిసరా సఖిన్హ అపాన ॥ 233 ॥

ధరి ధీరజు ఏక ఆలి సయానీ। సీతా సన బోలీ గహి పానీ ॥
బహురి గౌరి కర ధ్యాన కరేహూ। భూపకిసోర దేఖి కిన లేహూ ॥
సకుచి సీయఁ తబ నయన ఉఘారే। సనముఖ దౌ రఘుసింఘ నిహారే ॥
నఖ సిఖ దేఖి రామ కై సోభా। సుమిరి పితా పను మను అతి ఛోభా ॥
పరబస సఖిన్హ లఖీ జబ సీతా। భయు గహరు సబ కహహి సభీతా ॥
పుని ఆఉబ ఏహి బేరిఆఁ కాలీ। అస కహి మన బిహసీ ఏక ఆలీ ॥
గూఢ఼ గిరా సుని సియ సకుచానీ। భయు బిలంబు మాతు భయ మానీ ॥
ధరి బడ఼ఇ ధీర రాము ఉర ఆనే। ఫిరి అపనపు పితుబస జానే ॥

దో. దేఖన మిస మృగ బిహగ తరు ఫిరి బహోరి బహోరి।
నిరఖి నిరఖి రఘుబీర ఛబి బాఢ఼ఇ ప్రీతి న థోరి ॥ 234 ॥

జాని కఠిన సివచాప బిసూరతి। చలీ రాఖి ఉర స్యామల మూరతి ॥
ప్రభు జబ జాత జానకీ జానీ। సుఖ సనేహ సోభా గున ఖానీ ॥
పరమ ప్రేమమయ మృదు మసి కీన్హీ। చారు చిత భీతీం లిఖ లీన్హీ ॥
గీ భవానీ భవన బహోరీ। బంది చరన బోలీ కర జోరీ ॥
జయ జయ గిరిబరరాజ కిసోరీ। జయ మహేస ముఖ చంద చకోరీ ॥
జయ గజ బదన షడ఼ఆనన మాతా। జగత జనని దామిని దుతి గాతా ॥
నహిం తవ ఆది మధ్య అవసానా। అమిత ప్రభాఉ బేదు నహిం జానా ॥
భవ భవ బిభవ పరాభవ కారిని। బిస్వ బిమోహని స్వబస బిహారిని ॥

దో. పతిదేవతా సుతీయ మహుఁ మాతు ప్రథమ తవ రేఖ।
మహిమా అమిత న సకహిం కహి సహస సారదా సేష ॥ 235 ॥

సేవత తోహి సులభ ఫల చారీ। బరదాయనీ పురారి పిఆరీ ॥
దేబి పూజి పద కమల తుమ్హారే। సుర నర ముని సబ హోహిం సుఖారే ॥
మోర మనోరథు జానహు నీకేం। బసహు సదా ఉర పుర సబహీ కేమ్ ॥
కీన్హేఉఁ ప్రగట న కారన తేహీం। అస కహి చరన గహే బైదేహీమ్ ॥
బినయ ప్రేమ బస భీ భవానీ। ఖసీ మాల మూరతి ముసుకానీ ॥
సాదర సియఁ ప్రసాదు సిర ధరేఊ। బోలీ గౌరి హరషు హియఁ భరేఊ ॥
సును సియ సత్య అసీస హమారీ। పూజిహి మన కామనా తుమ్హారీ ॥
నారద బచన సదా సుచి సాచా। సో బరు మిలిహి జాహిం మను రాచా ॥

ఛం. మను జాహిం రాచేఉ మిలిహి సో బరు సహజ సుందర సాఁవరో।
కరునా నిధాన సుజాన సీలు సనేహు జానత రావరో ॥
ఏహి భాఁతి గౌరి అసీస సుని సియ సహిత హియఁ హరషీం అలీ।
తులసీ భవానిహి పూజి పుని పుని ముదిత మన మందిర చలీ ॥

సో. జాని గౌరి అనుకూల సియ హియ హరషు న జాఇ కహి।
మంజుల మంగల మూల బామ అంగ ఫరకన లగే ॥ 236 ॥

హృదయఁ సరాహత సీయ లోనాఈ। గుర సమీప గవనే దౌ భాఈ ॥
రామ కహా సబు కౌసిక పాహీం। సరల సుభాఉ ఛుఅత ఛల నాహీమ్ ॥
సుమన పాఇ ముని పూజా కీన్హీ। పుని అసీస దుహు భాఇన్హ దీన్హీ ॥
సుఫల మనోరథ హోహుఁ తుమ్హారే। రాము లఖను సుని భే సుఖారే ॥
కరి భోజను మునిబర బిగ్యానీ। లగే కహన కఛు కథా పురానీ ॥
బిగత దివసు గురు ఆయసు పాఈ। సంధ్యా కరన చలే దౌ భాఈ ॥
ప్రాచీ దిసి ససి ఉయు సుహావా। సియ ముఖ సరిస దేఖి సుఖు పావా ॥
బహురి బిచారు కీన్హ మన మాహీం। సీయ బదన సమ హిమకర నాహీమ్ ॥

దో. జనము సింధు పుని బంధు బిషు దిన మలీన సకలంక।
సియ ముఖ సమతా పావ కిమి చందు బాపురో రంక ॥ 237 ॥

ఘటి బఢ఼ఇ బిరహని దుఖదాఈ। గ్రసి రాహు నిజ సంధిహిం పాఈ ॥
కోక సికప్రద పంకజ ద్రోహీ। అవగున బహుత చంద్రమా తోహీ ॥
బైదేహీ ముఖ పటతర దీన్హే। హోఇ దోష బడ఼ అనుచిత కీన్హే ॥
సియ ముఖ ఛబి బిధు బ్యాజ బఖానీ। గురు పహిం చలే నిసా బడ఼ఇ జానీ ॥
కరి ముని చరన సరోజ ప్రనామా। ఆయసు పాఇ కీన్హ బిశ్రామా ॥
బిగత నిసా రఘునాయక జాగే। బంధు బిలోకి కహన అస లాగే ॥
ఉదు అరున అవలోకహు తాతా। పంకజ కోక లోక సుఖదాతా ॥
బోలే లఖను జోరి జుగ పానీ। ప్రభు ప్రభాఉ సూచక మృదు బానీ ॥

దో. అరునోదయఁ సకుచే కుముద ఉడగన జోతి మలీన।
జిమి తుమ్హార ఆగమన సుని భే నృపతి బలహీన ॥ 238 ॥

నృప సబ నఖత కరహిం ఉజిఆరీ। టారి న సకహిం చాప తమ భారీ ॥
కమల కోక మధుకర ఖగ నానా। హరషే సకల నిసా అవసానా ॥
ఐసేహిం ప్రభు సబ భగత తుమ్హారే। హోఇహహిం టూటేం ధనుష సుఖారే ॥
ఉయు భాను బిను శ్రమ తమ నాసా। దురే నఖత జగ తేజు ప్రకాసా ॥
రబి నిజ ఉదయ బ్యాజ రఘురాయా। ప్రభు ప్రతాపు సబ నృపన్హ దిఖాయా ॥
తవ భుజ బల మహిమా ఉదఘాటీ। ప్రగటీ ధను బిఘటన పరిపాటీ ॥
బంధు బచన సుని ప్రభు ముసుకానే। హోఇ సుచి సహజ పునీత నహానే ॥
నిత్యక్రియా కరి గురు పహిం ఆఏ। చరన సరోజ సుభగ సిర నాఏ ॥
సతానందు తబ జనక బోలాఏ। కౌసిక ముని పహిం తురత పఠాఏ ॥
జనక బినయ తిన్హ ఆఇ సునాఈ। హరషే బోలి లిఏ దౌ భాఈ ॥

దో. సతానంద󰡤అ బంది ప్రభు బైఠే గుర పహిం జాఇ।
చలహు తాత ముని కహేఉ తబ పఠవా జనక బోలాఇ ॥ 239 ॥

సీయ స్వయంబరు దేఖిఅ జాఈ। ఈసు కాహి ధౌం దేఇ బడ఼ఆఈ ॥
లఖన కహా జస భాజను సోఈ। నాథ కృపా తవ జాపర హోఈ ॥
హరషే ముని సబ సుని బర బానీ। దీన్హి అసీస సబహిం సుఖు మానీ ॥
పుని మునిబృంద సమేత కృపాలా। దేఖన చలే ధనుషమఖ సాలా ॥
రంగభూమి ఆఏ దౌ భాఈ। అసి సుధి సబ పురబాసింహ పాఈ ॥
చలే సకల గృహ కాజ బిసారీ। బాల జుబాన జరఠ నర నారీ ॥
దేఖీ జనక భీర భై భారీ। సుచి సేవక సబ లిఏ హఁకారీ ॥
తురత సకల లోగన్హ పహిం జాహూ। ఆసన ఉచిత దేహూ సబ కాహూ ॥

దో. కహి మృదు బచన బినీత తిన్హ బైఠారే నర నారి।
ఉత్తమ మధ్యమ నీచ లఘు నిజ నిజ థల అనుహారి ॥ 240 ॥

రాజకుఅఁర తేహి అవసర ఆఏ। మనహుఁ మనోహరతా తన ఛాఏ ॥
గున సాగర నాగర బర బీరా। సుందర స్యామల గౌర సరీరా ॥
రాజ సమాజ బిరాజత రూరే। ఉడగన మహుఁ జను జుగ బిధు పూరే ॥
జిన్హ కేం రహీ భావనా జైసీ। ప్రభు మూరతి తిన్హ దేఖీ తైసీ ॥
దేఖహిం రూప మహా రనధీరా। మనహుఁ బీర రసు ధరేం సరీరా ॥
డరే కుటిల నృప ప్రభుహి నిహారీ। మనహుఁ భయానక మూరతి భారీ ॥
రహే అసుర ఛల ఛోనిప బేషా। తిన్హ ప్రభు ప్రగట కాలసమ దేఖా ॥
పురబాసింహ దేఖే దౌ భాఈ। నరభూషన లోచన సుఖదాఈ ॥

దో. నారి బిలోకహిం హరషి హియఁ నిజ నిజ రుచి అనురూప।
జను సోహత సింగార ధరి మూరతి పరమ అనూప ॥ 241 ॥

బిదుషన్హ ప్రభు బిరాటమయ దీసా। బహు ముఖ కర పగ లోచన సీసా ॥
జనక జాతి అవలోకహిం కైసైం। సజన సగే ప్రియ లాగహిం జైసేమ్ ॥
సహిత బిదేహ బిలోకహిం రానీ। సిసు సమ ప్రీతి న జాతి బఖానీ ॥
జోగిన్హ పరమ తత్త్వమయ భాసా। సాంత సుద్ధ సమ సహజ ప్రకాసా ॥
హరిభగతన్హ దేఖే దౌ భ్రాతా। ఇష్టదేవ ఇవ సబ సుఖ దాతా ॥
రామహి చితవ భాయఁ జేహి సీయా। సో సనేహు సుఖు నహిం కథనీయా ॥
ఉర అనుభవతి న కహి సక సోఊ। కవన ప్రకార కహై కబి కోఊ ॥
ఏహి బిధి రహా జాహి జస భ్AU। తేహిం తస దేఖేఉ కోసలర్AU ॥

దో. రాజత రాజ సమాజ మహుఁ కోసలరాజ కిసోర।
సుందర స్యామల గౌర తన బిస్వ బిలోచన చోర ॥ 242 ॥

సహజ మనోహర మూరతి దోఊ। కోటి కామ ఉపమా లఘు సోఊ ॥
సరద చంద నిందక ముఖ నీకే। నీరజ నయన భావతే జీ కే ॥
చితవత చారు మార మను హరనీ। భావతి హృదయ జాతి నహీం బరనీ ॥
కల కపోల శ్రుతి కుండల లోలా। చిబుక అధర సుందర మృదు బోలా ॥
కుముదబంధు కర నిందక హాఁసా। భృకుటీ బికట మనోహర నాసా ॥
భాల బిసాల తిలక ఝలకాహీం। కచ బిలోకి అలి అవలి లజాహీమ్ ॥
పీత చౌతనీం సిరన్హి సుహాఈ। కుసుమ కలీం బిచ బీచ బనాఈమ్ ॥
రేఖేం రుచిర కంబు కల గీవాఁ। జను త్రిభువన సుషమా కీ సీవాఁ ॥

దో. కుంజర మని కంఠా కలిత ఉరన్హి తులసికా మాల।
బృషభ కంధ కేహరి ఠవని బల నిధి బాహు బిసాల ॥ 243 ॥

కటి తూనీర పీత పట బాఁధే। కర సర ధనుష బామ బర కాఁధే ॥
పీత జగ్య ఉపబీత సుహాఏ। నఖ సిఖ మంజు మహాఛబి ఛాఏ ॥
దేఖి లోగ సబ భే సుఖారే। ఏకటక లోచన చలత న తారే ॥
హరషే జనకు దేఖి దౌ భాఈ। ముని పద కమల గహే తబ జాఈ ॥
కరి బినతీ నిజ కథా సునాఈ। రంగ అవని సబ మునిహి దేఖాఈ ॥
జహఁ జహఁ జాహి కుఅఁర బర దోఊ। తహఁ తహఁ చకిత చితవ సబు కోఊ ॥
నిజ నిజ రుఖ రామహి సబు దేఖా। కౌ న జాన కఛు మరము బిసేషా ॥
భలి రచనా ముని నృప సన కహేఊ। రాజాఁ ముదిత మహాసుఖ లహేఊ ॥

దో. సబ మంచన్హ తే మంచు ఏక సుందర బిసద బిసాల।
ముని సమేత దౌ బంధు తహఁ బైఠారే మహిపాల ॥ 244 ॥

ప్రభుహి దేఖి సబ నృప హిఁయఁ హారే। జను రాకేస ఉదయ భేఁ తారే ॥
అసి ప్రతీతి సబ కే మన మాహీం। రామ చాప తోరబ సక నాహీమ్ ॥
బిను భంజేహుఁ భవ ధనుషు బిసాలా। మేలిహి సీయ రామ ఉర మాలా ॥
అస బిచారి గవనహు ఘర భాఈ। జసు ప్రతాపు బలు తేజు గవాఁఈ ॥
బిహసే అపర భూప సుని బానీ। జే అబిబేక అంధ అభిమానీ ॥
తోరేహుఁ ధనుషు బ్యాహు అవగాహా। బిను తోరేం కో కుఅఁరి బిఆహా ॥
ఏక బార కాలు కిన హోఊ। సియ హిత సమర జితబ హమ సోఊ ॥
యహ సుని అవర మహిప ముసకానే। ధరమసీల హరిభగత సయానే ॥

సో. సీయ బిఆహబి రామ గరబ దూరి కరి నృపన్హ కే ॥
జీతి కో సక సంగ్రామ దసరథ కే రన బాఁకురే ॥ 245 ॥

బ్యర్థ మరహు జని గాల బజాఈ। మన మోదకన్హి కి భూఖ బుతాఈ ॥
సిఖ హమారి సుని పరమ పునీతా। జగదంబా జానహు జియఁ సీతా ॥
జగత పితా రఘుపతిహి బిచారీ। భరి లోచన ఛబి లేహు నిహారీ ॥
సుందర సుఖద సకల గున రాసీ। ఏ దౌ బంధు సంభు ఉర బాసీ ॥
సుధా సముద్ర సమీప బిహాఈ। మృగజలు నిరఖి మరహు కత ధాఈ ॥
కరహు జాఇ జా కహుఁ జోఈ భావా। హమ తౌ ఆజు జనమ ఫలు పావా ॥
అస కహి భలే భూప అనురాగే। రూప అనూప బిలోకన లాగే ॥
దేఖహిం సుర నభ చఢ఼ఏ బిమానా। బరషహిం సుమన కరహిం కల గానా ॥

దో. జాని సుఅవసరు సీయ తబ పఠీ జనక బోలాఈ।
చతుర సఖీం సుందర సకల సాదర చలీం లవాఈమ్ ॥ 246 ॥

సియ సోభా నహిం జాఇ బఖానీ। జగదంబికా రూప గున ఖానీ ॥
ఉపమా సకల మోహి లఘు లాగీం। ప్రాకృత నారి అంగ అనురాగీమ్ ॥
సియ బరనిఅ తేఇ ఉపమా దేఈ। కుకబి కహాఇ అజసు కో లేఈ ॥
జౌ పటతరిఅ తీయ సమ సీయా। జగ అసి జుబతి కహాఁ కమనీయా ॥
గిరా ముఖర తన అరధ భవానీ। రతి అతి దుఖిత అతను పతి జానీ ॥
బిష బారునీ బంధు ప్రియ జేహీ। కహిఅ రమాసమ కిమి బైదేహీ ॥
జౌ ఛబి సుధా పయోనిధి హోఈ। పరమ రూపమయ కచ్ఛప సోఈ ॥
సోభా రజు మందరు సింగారూ। మథై పాని పంకజ నిజ మారూ ॥

దో. ఏహి బిధి ఉపజై లచ్ఛి జబ సుందరతా సుఖ మూల।
తదపి సకోచ సమేత కబి కహహిం సీయ సమతూల ॥ 247 ॥

చలిం సంగ లై సఖీం సయానీ। గావత గీత మనోహర బానీ ॥
సోహ నవల తను సుందర సారీ। జగత జనని అతులిత ఛబి భారీ ॥
భూషన సకల సుదేస సుహాఏ। అంగ అంగ రచి సఖిన్హ బనాఏ ॥
రంగభూమి జబ సియ పగు ధారీ। దేఖి రూప మోహే నర నారీ ॥
హరషి సురన్హ దుందుభీం బజాఈ। బరషి ప్రసూన అపఛరా గాఈ ॥
పాని సరోజ సోహ జయమాలా। అవచట చితే సకల భుఆలా ॥
సీయ చకిత చిత రామహి చాహా। భే మోహబస సబ నరనాహా ॥
ముని సమీప దేఖే దౌ భాఈ। లగే లలకి లోచన నిధి పాఈ ॥

దో. గురజన లాజ సమాజు బడ఼ దేఖి సీయ సకుచాని ॥
లాగి బిలోకన సఖిన్హ తన రఘుబీరహి ఉర ఆని ॥ 248 ॥

రామ రూపు అరు సియ ఛబి దేఖేం। నర నారిన్హ పరిహరీం నిమేషేమ్ ॥
సోచహిం సకల కహత సకుచాహీం। బిధి సన బినయ కరహిం మన మాహీమ్ ॥
హరు బిధి బేగి జనక జడ఼తాఈ। మతి హమారి అసి దేహి సుహాఈ ॥
బిను బిచార పను తజి నరనాహు। సీయ రామ కర కరై బిబాహూ ॥
జగ భల కహహి భావ సబ కాహూ। హఠ కీన్హే అంతహుఁ ఉర దాహూ ॥
ఏహిం లాలసాఁ మగన సబ లోగూ। బరు సాఁవరో జానకీ జోగూ ॥
తబ బందీజన జనక బౌలాఏ। బిరిదావలీ కహత చలి ఆఏ ॥
కహ నృప జాఇ కహహు పన మోరా। చలే భాట హియఁ హరషు న థోరా ॥

దో. బోలే బందీ బచన బర సునహు సకల మహిపాల।
పన బిదేహ కర కహహిం హమ భుజా ఉఠాఇ బిసాల ॥ 249 ॥

నృప భుజబల బిధు సివధను రాహూ। గరుఅ కఠోర బిదిత సబ కాహూ ॥
రావను బాను మహాభట భారే। దేఖి సరాసన గవఁహిం సిధారే ॥
సోఇ పురారి కోదండు కఠోరా। రాజ సమాజ ఆజు జోఇ తోరా ॥
త్రిభువన జయ సమేత బైదేహీ ॥ బినహిం బిచార బరి హఠి తేహీ ॥
సుని పన సకల భూప అభిలాషే। భటమానీ అతిసయ మన మాఖే ॥
పరికర బాఁధి ఉఠే అకులాఈ। చలే ఇష్టదేవన్హ సిర నాఈ ॥
తమకి తాకి తకి సివధను ధరహీం। ఉఠి న కోటి భాఁతి బలు కరహీమ్ ॥
జిన్హ కే కఛు బిచారు మన మాహీం। చాప సమీప మహీప న జాహీమ్ ॥

దో. తమకి ధరహిం ధను మూఢ఼ నృప ఉఠి న చలహిం లజాఇ।
మనహుఁ పాఇ భట బాహుబలు అధికు అధికు గరుఆఇ ॥ 250 ॥

భూప సహస దస ఏకహి బారా। లగే ఉఠావన టరి న టారా ॥
డగి న సంభు సరాసన కైసేం। కామీ బచన సతీ మను జైసేమ్ ॥
సబ నృప భే జోగు ఉపహాసీ। జైసేం బిను బిరాగ సంన్యాసీ ॥
కీరతి బిజయ బీరతా భారీ। చలే చాప కర బరబస హారీ ॥
శ్రీహత భే హారి హియఁ రాజా। బైఠే నిజ నిజ జాఇ సమాజా ॥
నృపన్హ బిలోకి జనకు అకులానే। బోలే బచన రోష జను సానే ॥
దీప దీప కే భూపతి నానా। ఆఏ సుని హమ జో పను ఠానా ॥
దేవ దనుజ ధరి మనుజ సరీరా। బిపుల బీర ఆఏ రనధీరా ॥

దో. కుఅఁరి మనోహర బిజయ బడ఼ఇ కీరతి అతి కమనీయ।
పావనిహార బిరంచి జను రచేఉ న ధను దమనీయ ॥ 251 ॥

కహహు కాహి యహు లాభు న భావా। కాహుఁ న సంకర చాప చఢ఼ఆవా ॥
రహు చఢ఼ఆఉబ తోరబ భాఈ। తిలు భరి భూమి న సకే ఛడ఼ఆఈ ॥
అబ జని కౌ మాఖై భట మానీ। బీర బిహీన మహీ మైం జానీ ॥
తజహు ఆస నిజ నిజ గృహ జాహూ। లిఖా న బిధి బైదేహి బిబాహూ ॥
సుకృత జాఇ జౌం పను పరిహరూఁ। కుఅఁరి కుఆరి రహు కా కరూఁ ॥
జో జనతేఉఁ బిను భట భుబి భాఈ। తౌ పను కరి హోతేఉఁ న హఁసాఈ ॥
జనక బచన సుని సబ నర నారీ। దేఖి జానకిహి భే దుఖారీ ॥
మాఖే లఖను కుటిల భిఁ భౌంహేం। రదపట ఫరకత నయన రిసౌంహేమ్ ॥

దో. కహి న సకత రఘుబీర డర లగే బచన జను బాన।
నాఇ రామ పద కమల సిరు బోలే గిరా ప్రమాన ॥ 252 ॥

రఘుబంసింహ మహుఁ జహఁ కౌ హోఈ। తేహిం సమాజ అస కహి న కోఈ ॥
కహీ జనక జసి అనుచిత బానీ। బిద్యమాన రఘుకుల మని జానీ ॥
సునహు భానుకుల పంకజ భానూ। కహుఁ సుభాఉ న కఛు అభిమానూ ॥
జౌ తుమ్హారి అనుసాసన పావౌం। కందుక ఇవ బ్రహ్మాండ ఉఠావౌమ్ ॥
కాచే ఘట జిమి డారౌం ఫోరీ। సకుఁ మేరు మూలక జిమి తోరీ ॥
తవ ప్రతాప మహిమా భగవానా। కో బాపురో పినాక పురానా ॥
నాథ జాని అస ఆయసు హోఊ। కౌతుకు కరౌం బిలోకిఅ సోఊ ॥
కమల నాల జిమి చాఫ చఢ఼ఆవౌం। జోజన సత ప్రమాన లై ధావౌమ్ ॥

దో. తోరౌం ఛత్రక దండ జిమి తవ ప్రతాప బల నాథ।
జౌం న కరౌం ప్రభు పద సపథ కర న ధరౌం ధను భాథ ॥ 253 ॥

లఖన సకోప బచన జే బోలే। డగమగాని మహి దిగ్గజ డోలే ॥
సకల లోక సబ భూప డేరానే। సియ హియఁ హరషు జనకు సకుచానే ॥
గుర రఘుపతి సబ ముని మన మాహీం। ముదిత భే పుని పుని పులకాహీమ్ ॥
సయనహిం రఘుపతి లఖను నేవారే। ప్రేమ సమేత నికట బైఠారే ॥
బిస్వామిత్ర సమయ సుభ జానీ। బోలే అతి సనేహమయ బానీ ॥
ఉఠహు రామ భంజహు భవచాపా। మేటహు తాత జనక పరితాపా ॥
సుని గురు బచన చరన సిరు నావా। హరషు బిషాదు న కఛు ఉర ఆవా ॥
ఠాఢ఼ఏ భే ఉఠి సహజ సుభాఏఁ। ఠవని జుబా మృగరాజు లజాఏఁ ॥

దో. ఉదిత ఉదయగిరి మంచ పర రఘుబర బాలపతంగ।
బికసే సంత సరోజ సబ హరషే లోచన భృంగ ॥ 254 ॥

నృపన్హ కేరి ఆసా నిసి నాసీ। బచన నఖత అవలీ న ప్రకాసీ ॥
మానీ మహిప కుముద సకుచానే। కపటీ భూప ఉలూక లుకానే ॥
భే బిసోక కోక ముని దేవా। బరిసహిం సుమన జనావహిం సేవా ॥
గుర పద బంది సహిత అనురాగా। రామ మునిన్హ సన ఆయసు మాగా ॥
సహజహిం చలే సకల జగ స్వామీ। మత్త మంజు బర కుంజర గామీ ॥
చలత రామ సబ పుర నర నారీ। పులక పూరి తన భే సుఖారీ ॥
బంది పితర సుర సుకృత సఁభారే। జౌం కఛు పున్య ప్రభాఉ హమారే ॥
తౌ సివధను మృనాల కీ నాఈం। తోరహుఁ రామ గనేస గోసాఈమ్ ॥

దో. రామహి ప్రేమ సమేత లఖి సఖిన్హ సమీప బోలాఇ।
సీతా మాతు సనేహ బస బచన కహి బిలఖాఇ ॥ 255 ॥

సఖి సబ కౌతుక దేఖనిహారే। జేఠ కహావత హితూ హమారే ॥
కౌ న బుఝాఇ కహి గుర పాహీం। ఏ బాలక అసి హఠ భలి నాహీమ్ ॥
రావన బాన ఛుఆ నహిం చాపా। హారే సకల భూప కరి దాపా ॥
సో ధను రాజకుఅఁర కర దేహీం। బాల మరాల కి మందర లేహీమ్ ॥
భూప సయానప సకల సిరానీ। సఖి బిధి గతి కఛు జాతి న జానీ ॥
బోలీ చతుర సఖీ మృదు బానీ। తేజవంత లఘు గనిఅ న రానీ ॥
కహఁ కుంభజ కహఁ సింధు అపారా। సోషేఉ సుజసు సకల సంసారా ॥
రబి మండల దేఖత లఘు లాగా। ఉదయఁ తాసు తిభువన తమ భాగా ॥

దో. మంత్ర పరమ లఘు జాసు బస బిధి హరి హర సుర సర్బ।
మహామత్త గజరాజ కహుఁ బస కర అంకుస ఖర్బ ॥ 256 ॥

కామ కుసుమ ధను సాయక లీన్హే। సకల భువన అపనే బస కీన్హే ॥
దేబి తజిఅ సంసు అస జానీ। భంజబ ధనుష రాము సును రానీ ॥
సఖీ బచన సుని భై పరతీతీ। మిటా బిషాదు బఢ఼ఈ అతి ప్రీతీ ॥
తబ రామహి బిలోకి బైదేహీ। సభయ హృదయఁ బినవతి జేహి తేహీ ॥
మనహీం మన మనావ అకులానీ। హోహు ప్రసన్న మహేస భవానీ ॥
కరహు సఫల ఆపని సేవకాఈ। కరి హితు హరహు చాప గరుఆఈ ॥
గననాయక బరదాయక దేవా। ఆజు లగేం కీన్హిఉఁ తుఅ సేవా ॥
బార బార బినతీ సుని మోరీ। కరహు చాప గురుతా అతి థోరీ ॥

దో. దేఖి దేఖి రఘుబీర తన సుర మనావ ధరి ధీర ॥
భరే బిలోచన ప్రేమ జల పులకావలీ సరీర ॥ 257 ॥

నీకేం నిరఖి నయన భరి సోభా। పితు పను సుమిరి బహురి మను ఛోభా ॥
అహహ తాత దారుని హఠ ఠానీ। సముఝత నహిం కఛు లాభు న హానీ ॥
సచివ సభయ సిఖ దేఇ న కోఈ। బుధ సమాజ బడ఼ అనుచిత హోఈ ॥
కహఁ ధను కులిసహు చాహి కఠోరా। కహఁ స్యామల మృదుగాత కిసోరా ॥
బిధి కేహి భాఁతి ధరౌం ఉర ధీరా। సిరస సుమన కన బేధిఅ హీరా ॥
సకల సభా కై మతి భై భోరీ। అబ మోహి సంభుచాప గతి తోరీ ॥
నిజ జడ఼తా లోగన్హ పర డారీ। హోహి హరుఅ రఘుపతిహి నిహారీ ॥
అతి పరితాప సీయ మన మాహీ। లవ నిమేష జుగ సబ సయ జాహీమ్ ॥

దో. ప్రభుహి చితి పుని చితవ మహి రాజత లోచన లోల।
ఖేలత మనసిజ మీన జుగ జను బిధు మండల డోల ॥ 258 ॥

గిరా అలిని ముఖ పంకజ రోకీ। ప్రగట న లాజ నిసా అవలోకీ ॥
లోచన జలు రహ లోచన కోనా। జైసే పరమ కృపన కర సోనా ॥
సకుచీ బ్యాకులతా బడ఼ఇ జానీ। ధరి ధీరజు ప్రతీతి ఉర ఆనీ ॥
తన మన బచన మోర పను సాచా। రఘుపతి పద సరోజ చితు రాచా ॥
తౌ భగవాను సకల ఉర బాసీ। కరిహిం మోహి రఘుబర కై దాసీ ॥
జేహి కేం జేహి పర సత్య సనేహూ। సో తేహి మిలి న కఛు సంహేహూ ॥
ప్రభు తన చితి ప్రేమ తన ఠానా। కృపానిధాన రామ సబు జానా ॥
సియహి బిలోకి తకేఉ ధను కైసే। చితవ గరురు లఘు బ్యాలహి జైసే ॥

దో. లఖన లఖేఉ రఘుబంసమని తాకేఉ హర కోదండు।
పులకి గాత బోలే బచన చరన చాపి బ్రహ్మాండు ॥ 259 ॥

దిసకుంజరహు కమఠ అహి కోలా। ధరహు ధరని ధరి ధీర న డోలా ॥
రాము చహహిం సంకర ధను తోరా। హోహు సజగ సుని ఆయసు మోరా ॥
చాప సపీప రాము జబ ఆఏ। నర నారిన్హ సుర సుకృత మనాఏ ॥
సబ కర సంసు అరు అగ్యానూ। మంద మహీపన్హ కర అభిమానూ ॥
భృగుపతి కేరి గరబ గరుఆఈ। సుర మునిబరన్హ కేరి కదరాఈ ॥
సియ కర సోచు జనక పఛితావా। రానిన్హ కర దారున దుఖ దావా ॥
సంభుచాప బడ బోహితు పాఈ। చఢే జాఇ సబ సంగు బనాఈ ॥
రామ బాహుబల సింధు అపారూ। చహత పారు నహి కౌ కడ఼హారూ ॥

దో. రామ బిలోకే లోగ సబ చిత్ర లిఖే సే దేఖి।
చితీ సీయ కృపాయతన జానీ బికల బిసేషి ॥ 260 ॥

దేఖీ బిపుల బికల బైదేహీ। నిమిష బిహాత కలప సమ తేహీ ॥
తృషిత బారి బిను జో తను త్యాగా। ముఏఁ కరి కా సుధా తడ఼ఆగా ॥
కా బరషా సబ కృషీ సుఖానేం। సమయ చుకేం పుని కా పఛితానేమ్ ॥
అస జియఁ జాని జానకీ దేఖీ। ప్రభు పులకే లఖి ప్రీతి బిసేషీ ॥
గురహి ప్రనాము మనహి మన కీన్హా। అతి లాఘవఁ ఉఠాఇ ధను లీన్హా ॥
దమకేఉ దామిని జిమి జబ లయూ। పుని నభ ధను మండల సమ భయూ ॥
లేత చఢ఼ఆవత ఖైంచత గాఢ఼ఏం। కాహుఁ న లఖా దేఖ సబు ఠాఢ఼ఏమ్ ॥
తేహి ఛన రామ మధ్య ధను తోరా। భరే భువన ధుని ఘోర కఠోరా ॥

ఛం. భరే భువన ఘోర కఠోర రవ రబి బాజి తజి మారగు చలే।
చిక్కరహిం దిగ్గజ డోల మహి అహి కోల కూరుమ కలమలే ॥
సుర అసుర ముని కర కాన దీన్హేం సకల బికల బిచారహీం।
కోదండ ఖండేఉ రామ తులసీ జయతి బచన ఉచారహీ ॥

సో. సంకర చాపు జహాజు సాగరు రఘుబర బాహుబలు।
బూడ఼ సో సకల సమాజు చఢ఼ఆ జో ప్రథమహిం మోహ బస ॥ 261 ॥

ప్రభు దౌ చాపఖండ మహి డారే। దేఖి లోగ సబ భే సుఖారే ॥

కోసికరుప పయోనిధి పావన। ప్రేమ బారి అవగాహు సుహావన ॥
రామరూప రాకేసు నిహారీ। బఢ఼త బీచి పులకావలి భారీ ॥
బాజే నభ గహగహే నిసానా। దేవబధూ నాచహిం కరి గానా ॥
బ్రహ్మాదిక సుర సిద్ధ మునీసా। ప్రభుహి ప్రసంసహి దేహిం అసీసా ॥
బరిసహిం సుమన రంగ బహు మాలా। గావహిం కింనర గీత రసాలా ॥
రహీ భువన భరి జయ జయ బానీ। ధనుషభంగ ధుని జాత న జానీ ॥
ముదిత కహహిం జహఁ తహఁ నర నారీ। భంజేఉ రామ సంభుధను భారీ ॥

దో. బందీ మాగధ సూతగన బిరుద బదహిం మతిధీర।
కరహిం నిఛావరి లోగ సబ హయ గయ ధన మని చీర ॥ 262 ॥

ఝాఁఝి మృదంగ సంఖ సహనాఈ। భేరి ఢోల దుందుభీ సుహాఈ ॥
బాజహిం బహు బాజనే సుహాఏ। జహఁ తహఁ జుబతిన్హ మంగల గాఏ ॥
సఖిన్హ సహిత హరషీ అతి రానీ। సూఖత ధాన పరా జను పానీ ॥
జనక లహేఉ సుఖు సోచు బిహాఈ। పైరత థకేం థాహ జను పాఈ ॥
శ్రీహత భే భూప ధను టూటే। జైసేం దివస దీప ఛబి ఛూటే ॥
సీయ సుఖహి బరనిఅ కేహి భాఁతీ। జను చాతకీ పాఇ జలు స్వాతీ ॥
రామహి లఖను బిలోకత కైసేం। ససిహి చకోర కిసోరకు జైసేమ్ ॥
సతానంద తబ ఆయసు దీన్హా। సీతాఁ గమను రామ పహిం కీన్హా ॥

దో. సంగ సఖీం సుదంర చతుర గావహిం మంగలచార।
గవనీ బాల మరాల గతి సుషమా అంగ అపార ॥ 263 ॥

సఖిన్హ మధ్య సియ సోహతి కైసే। ఛబిగన మధ్య మహాఛబి జైసేమ్ ॥
కర సరోజ జయమాల సుహాఈ। బిస్వ బిజయ సోభా జేహిం ఛాఈ ॥
తన సకోచు మన పరమ ఉఛాహూ। గూఢ఼ ప్రేము లఖి పరి న కాహూ ॥
జాఇ సమీప రామ ఛబి దేఖీ। రహి జను కుఁఅరి చిత్ర అవరేఖీ ॥
చతుర సఖీం లఖి కహా బుఝాఈ। పహిరావహు జయమాల సుహాఈ ॥
సునత జుగల కర మాల ఉఠాఈ। ప్రేమ బిబస పహిరాఇ న జాఈ ॥
సోహత జను జుగ జలజ సనాలా। ససిహి సభీత దేత జయమాలా ॥
గావహిం ఛబి అవలోకి సహేలీ। సియఁ జయమాల రామ ఉర మేలీ ॥

సో. రఘుబర ఉర జయమాల దేఖి దేవ బరిసహిం సుమన।
సకుచే సకల భుఆల జను బిలోకి రబి కుముదగన ॥ 264 ॥

పుర అరు బ్యోమ బాజనే బాజే। ఖల భే మలిన సాధు సబ రాజే ॥
సుర కింనర నర నాగ మునీసా। జయ జయ జయ కహి దేహిం అసీసా ॥
నాచహిం గావహిం బిబుధ బధూటీం। బార బార కుసుమాంజలి ఛూటీమ్ ॥
జహఁ తహఁ బిప్ర బేదధుని కరహీం। బందీ బిరదావలి ఉచ్చరహీమ్ ॥
మహి పాతాల నాక జసు బ్యాపా। రామ బరీ సియ భంజేఉ చాపా ॥
కరహిం ఆరతీ పుర నర నారీ। దేహిం నిఛావరి బిత్త బిసారీ ॥
సోహతి సీయ రామ కై జౌరీ। ఛబి సింగారు మనహుఁ ఏక ఠోరీ ॥
సఖీం కహహిం ప్రభుపద గహు సీతా। కరతి న చరన పరస అతి భీతా ॥

దో. గౌతమ తియ గతి సురతి కరి నహిం పరసతి పగ పాని।
మన బిహసే రఘుబంసమని ప్రీతి అలౌకిక జాని ॥ 265 ॥

తబ సియ దేఖి భూప అభిలాషే। కూర కపూత మూఢ఼ మన మాఖే ॥
ఉఠి ఉఠి పహిరి సనాహ అభాగే। జహఁ తహఁ గాల బజావన లాగే ॥
లేహు ఛడ఼ఆఇ సీయ కహ కోఊ। ధరి బాఁధహు నృప బాలక దోఊ ॥
తోరేం ధనుషు చాడ఼ నహిం సరీ। జీవత హమహి కుఅఁరి కో బరీ ॥
జౌం బిదేహు కఛు కరై సహాఈ। జీతహు సమర సహిత దౌ భాఈ ॥
సాధు భూప బోలే సుని బానీ। రాజసమాజహి లాజ లజానీ ॥
బలు ప్రతాపు బీరతా బడ఼ఆఈ। నాక పినాకహి సంగ సిధాఈ ॥
సోఇ సూరతా కి అబ కహుఁ పాఈ। అసి బుధి తౌ బిధి ముహఁ మసి లాఈ ॥

దో. దేఖహు రామహి నయన భరి తజి ఇరిషా మదు కోహు।
లఖన రోషు పావకు ప్రబల జాని సలభ జని హోహు ॥ 266 ॥

బైనతేయ బలి జిమి చహ కాగూ। జిమి ససు చహై నాగ అరి భాగూ ॥
జిమి చహ కుసల అకారన కోహీ। సబ సంపదా చహై సివద్రోహీ ॥
లోభీ లోలుప కల కీరతి చహీ। అకలంకతా కి కామీ లహీ ॥
హరి పద బిముఖ పరమ గతి చాహా। తస తుమ్హార లాలచు నరనాహా ॥
కోలాహలు సుని సీయ సకానీ। సఖీం లవాఇ గీం జహఁ రానీ ॥
రాము సుభాయఁ చలే గురు పాహీం। సియ సనేహు బరనత మన మాహీమ్ ॥
రానిన్హ సహిత సోచబస సీయా। అబ ధౌం బిధిహి కాహ కరనీయా ॥
భూప బచన సుని ఇత ఉత తకహీం। లఖను రామ డర బోలి న సకహీమ్ ॥

దో. అరున నయన భృకుటీ కుటిల చితవత నృపన్హ సకోప।
మనహుఁ మత్త గజగన నిరఖి సింఘకిసోరహి చోప ॥ 267 ॥

ఖరభరు దేఖి బికల పుర నారీం। సబ మిలి దేహిం మహీపన్హ గారీమ్ ॥
తేహిం అవసర సుని సివ ధను భంగా। ఆయసు భృగుకుల కమల పతంగా ॥
దేఖి మహీప సకల సకుచానే। బాజ ఝపట జను లవా లుకానే ॥
గౌరి సరీర భూతి భల భ్రాజా। భాల బిసాల త్రిపుండ బిరాజా ॥
సీస జటా ససిబదను సుహావా। రిసబస కఛుక అరున హోఇ ఆవా ॥
భృకుటీ కుటిల నయన రిస రాతే। సహజహుఁ చితవత మనహుఁ రిసాతే ॥
బృషభ కంధ ఉర బాహు బిసాలా। చారు జనేఉ మాల మృగఛాలా ॥
కటి ముని బసన తూన దుఇ బాఁధేం। ధను సర కర కుఠారు కల కాఁధేమ్ ॥

దో. సాంత బేషు కరనీ కఠిన బరని న జాఇ సరుప।
ధరి మునితను జను బీర రసు ఆయు జహఁ సబ భూప ॥ 268 ॥

దేఖత భృగుపతి బేషు కరాలా। ఉఠే సకల భయ బికల భుఆలా ॥
పితు సమేత కహి కహి నిజ నామా। లగే కరన సబ దండ ప్రనామా ॥
జేహి సుభాయఁ చితవహిం హితు జానీ। సో జాని జను ఆఇ ఖుటానీ ॥
జనక బహోరి ఆఇ సిరు నావా। సీయ బోలాఇ ప్రనాము కరావా ॥
ఆసిష దీన్హి సఖీం హరషానీం। నిజ సమాజ లై గీ సయానీమ్ ॥
బిస్వామిత్రు మిలే పుని ఆఈ। పద సరోజ మేలే దౌ భాఈ ॥
రాము లఖను దసరథ కే ఢోటా। దీన్హి అసీస దేఖి భల జోటా ॥
రామహి చితి రహే థకి లోచన। రూప అపార మార మద మోచన ॥

దో. బహురి బిలోకి బిదేహ సన కహహు కాహ అతి భీర ॥
పూఛత జాని అజాన జిమి బ్యాపేఉ కోపు సరీర ॥ 269 ॥

సమాచార కహి జనక సునాఏ। జేహి కారన మహీప సబ ఆఏ ॥
సునత బచన ఫిరి అనత నిహారే। దేఖే చాపఖండ మహి డారే ॥
అతి రిస బోలే బచన కఠోరా। కహు జడ఼ జనక ధనుష కై తోరా ॥
బేగి దేఖాఉ మూఢ఼ న త ఆజూ। ఉలటుఁ మహి జహఁ లహి తవ రాజూ ॥
అతి డరు ఉతరు దేత నృపు నాహీం। కుటిల భూప హరషే మన మాహీమ్ ॥
సుర ముని నాగ నగర నర నారీ ॥ సోచహిం సకల త్రాస ఉర భారీ ॥
మన పఛితాతి సీయ మహతారీ। బిధి అబ సఁవరీ బాత బిగారీ ॥
భృగుపతి కర సుభాఉ సుని సీతా। అరధ నిమేష కలప సమ బీతా ॥

దో. సభయ బిలోకే లోగ సబ జాని జానకీ భీరు।
హృదయఁ న హరషు బిషాదు కఛు బోలే శ్రీరఘుబీరు ॥ 270 ॥

మాసపారాయణ, నవాఁ విశ్రామ
నాథ సంభుధను భంజనిహారా। హోఇహి కేఉ ఏక దాస తుమ్హారా ॥
ఆయసు కాహ కహిఅ కిన మోహీ। సుని రిసాఇ బోలే ముని కోహీ ॥
సేవకు సో జో కరై సేవకాఈ। అరి కరనీ కరి కరిఅ లరాఈ ॥
సునహు రామ జేహిం సివధను తోరా। సహసబాహు సమ సో రిపు మోరా ॥
సో బిలగాఉ బిహాఇ సమాజా। న త మారే జైహహిం సబ రాజా ॥
సుని ముని బచన లఖన ముసుకానే। బోలే పరసుధరహి అపమానే ॥
బహు ధనుహీం తోరీం లరికాఈం। కబహుఁ న అసి రిస కీన్హి గోసాఈమ్ ॥
ఏహి ధను పర మమతా కేహి హేతూ। సుని రిసాఇ కహ భృగుకులకేతూ ॥

దో. రే నృప బాలక కాలబస బోలత తోహి న సఁమార ॥
ధనుహీ సమ తిపురారి ధను బిదిత సకల సంసార ॥ 271 ॥

లఖన కహా హఁసి హమరేం జానా। సునహు దేవ సబ ధనుష సమానా ॥
కా ఛతి లాభు జూన ధను తౌరేం। దేఖా రామ నయన కే భోరేమ్ ॥
ఛుఅత టూట రఘుపతిహు న దోసూ। ముని బిను కాజ కరిఅ కత రోసూ ।
బోలే చితి పరసు కీ ఓరా। రే సఠ సునేహి సుభాఉ న మోరా ॥
బాలకు బోలి బధుఁ నహిం తోహీ। కేవల ముని జడ఼ జానహి మోహీ ॥
బాల బ్రహ్మచారీ అతి కోహీ। బిస్వ బిదిత ఛత్రియకుల ద్రోహీ ॥
భుజబల భూమి భూప బిను కీన్హీ। బిపుల బార మహిదేవన్హ దీన్హీ ॥
సహసబాహు భుజ ఛేదనిహారా। పరసు బిలోకు మహీపకుమారా ॥

దో. మాతు పితహి జని సోచబస కరసి మహీసకిసోర।
గర్భన్హ కే అర్భక దలన పరసు మోర అతి ఘోర ॥ 272 ॥

బిహసి లఖను బోలే మృదు బానీ। అహో మునీసు మహా భటమానీ ॥
పుని పుని మోహి దేఖావ కుఠారూ। చహత ఉడ఼ఆవన ఫూఁకి పహారూ ॥
ఇహాఁ కుమ్హడ఼బతియా కౌ నాహీం। జే తరజనీ దేఖి మరి జాహీమ్ ॥
దేఖి కుఠారు సరాసన బానా। మైం కఛు కహా సహిత అభిమానా ॥
భృగుసుత సముఝి జనేఉ బిలోకీ। జో కఛు కహహు సహుఁ రిస రోకీ ॥
సుర మహిసుర హరిజన అరు గాఈ। హమరేం కుల ఇన్హ పర న సురాఈ ॥
బధేం పాపు అపకీరతి హారేం। మారతహూఁ పా పరిఅ తుమ్హారేమ్ ॥
కోటి కులిస సమ బచను తుమ్హారా। బ్యర్థ ధరహు ధను బాన కుఠారా ॥

దో. జో బిలోకి అనుచిత కహేఉఁ ఛమహు మహాముని ధీర।
సుని సరోష భృగుబంసమని బోలే గిరా గభీర ॥ 273 ॥

కౌసిక సునహు మంద యహు బాలకు। కుటిల కాలబస నిజ కుల ఘాలకు ॥
భాను బంస రాకేస కలంకూ। నిపట నిరంకుస అబుధ అసంకూ ॥
కాల కవలు హోఇహి ఛన మాహీం। కహుఁ పుకారి ఖోరి మోహి నాహీమ్ ॥
తుమ్హ హటకు జౌం చహహు ఉబారా। కహి ప్రతాపు బలు రోషు హమారా ॥
లఖన కహేఉ ముని సుజస తుమ్హారా। తుమ్హహి అఛత కో బరనై పారా ॥
అపనే ముఁహ తుమ్హ ఆపని కరనీ। బార అనేక భాఁతి బహు బరనీ ॥
నహిం సంతోషు త పుని కఛు కహహూ। జని రిస రోకి దుసహ దుఖ సహహూ ॥
బీరబ్రతీ తుమ్హ ధీర అఛోభా। గారీ దేత న పావహు సోభా ॥

దో. సూర సమర కరనీ కరహిం కహి న జనావహిం ఆపు।
బిద్యమాన రన పాఇ రిపు కాయర కథహిం ప్రతాపు ॥ 274 ॥

తుమ్హ తౌ కాలు హాఁక జను లావా। బార బార మోహి లాగి బోలావా ॥
సునత లఖన కే బచన కఠోరా। పరసు సుధారి ధరేఉ కర ఘోరా ॥
అబ జని దేఇ దోసు మోహి లోగూ। కటుబాదీ బాలకు బధజోగూ ॥
బాల బిలోకి బహుత మైం బాఁచా। అబ యహు మరనిహార భా సాఁచా ॥
కౌసిక కహా ఛమిఅ అపరాధూ। బాల దోష గున గనహిం న సాధూ ॥
ఖర కుఠార మైం అకరున కోహీ। ఆగేం అపరాధీ గురుద్రోహీ ॥
ఉతర దేత ఛోడ఼ఉఁ బిను మారేం। కేవల కౌసిక సీల తుమ్హారేమ్ ॥
న త ఏహి కాటి కుఠార కఠోరేం। గురహి ఉరిన హోతేఉఁ శ్రమ థోరేమ్ ॥

దో. గాధిసూను కహ హృదయఁ హఁసి మునిహి హరిఅరి సూఝ।
అయమయ ఖాఁడ న ఊఖమయ అజహుఁ న బూఝ అబూఝ ॥ 275 ॥

కహేఉ లఖన ముని సీలు తుమ్హారా। కో నహి జాన బిదిత సంసారా ॥
మాతా పితహి ఉరిన భే నీకేం। గుర రిను రహా సోచు బడ఼ జీకేమ్ ॥
సో జను హమరేహి మాథే కాఢ఼ఆ। దిన చలి గే బ్యాజ బడ఼ బాఢ఼ఆ ॥
అబ ఆనిఅ బ్యవహరిఆ బోలీ। తురత దేఉఁ మైం థైలీ ఖోలీ ॥
సుని కటు బచన కుఠార సుధారా। హాయ హాయ సబ సభా పుకారా ॥
భృగుబర పరసు దేఖావహు మోహీ। బిప్ర బిచారి బచుఁ నృపద్రోహీ ॥
మిలే న కబహుఁ సుభట రన గాఢ఼ఏ। ద్విజ దేవతా ఘరహి కే బాఢ఼ఏ ॥
అనుచిత కహి సబ లోగ పుకారే। రఘుపతి సయనహిం లఖను నేవారే ॥

దో. లఖన ఉతర ఆహుతి సరిస భృగుబర కోపు కృసాను।
బఢ఼త దేఖి జల సమ బచన బోలే రఘుకులభాను ॥ 276 ॥

నాథ కరహు బాలక పర ఛోహూ। సూధ దూధముఖ కరిఅ న కోహూ ॥
జౌం పై ప్రభు ప్రభాఉ కఛు జానా। తౌ కి బరాబరి కరత అయానా ॥
జౌం లరికా కఛు అచగరి కరహీం। గుర పితు మాతు మోద మన భరహీమ్ ॥
కరిఅ కృపా సిసు సేవక జానీ। తుమ్హ సమ సీల ధీర ముని గ్యానీ ॥
రామ బచన సుని కఛుక జుడ఼ఆనే। కహి కఛు లఖను బహురి ముసకానే ॥
హఁసత దేఖి నఖ సిఖ రిస బ్యాపీ। రామ తోర భ్రాతా బడ఼ పాపీ ॥
గౌర సరీర స్యామ మన మాహీం। కాలకూటముఖ పయముఖ నాహీమ్ ॥
సహజ టేఢ఼ అనుహరి న తోహీ। నీచు మీచు సమ దేఖ న మౌహీమ్ ॥

దో. లఖన కహేఉ హఁసి సునహు ముని క్రోధు పాప కర మూల।
జేహి బస జన అనుచిత కరహిం చరహిం బిస్వ ప్రతికూల ॥ 277 ॥

మైం తుమ్హార అనుచర మునిరాయా। పరిహరి కోపు కరిఅ అబ దాయా ॥
టూట చాప నహిం జురహి రిసానే। బైఠిఅ హోఇహిం పాయ పిరానే ॥
జౌ అతి ప్రియ తౌ కరిఅ ఉపాఈ। జోరిఅ కౌ బడ఼ గునీ బోలాఈ ॥
బోలత లఖనహిం జనకు డేరాహీం। మష్ట కరహు అనుచిత భల నాహీమ్ ॥
థర థర కాపహిం పుర నర నారీ। ఛోట కుమార ఖోట బడ఼ భారీ ॥
భృగుపతి సుని సుని నిరభయ బానీ। రిస తన జరి హోఇ బల హానీ ॥
బోలే రామహి దేఇ నిహోరా। బచుఁ బిచారి బంధు లఘు తోరా ॥
మను మలీన తను సుందర కైసేం। బిష రస భరా కనక ఘటు జైసైమ్ ॥

దో. సుని లఛిమన బిహసే బహురి నయన తరేరే రామ।
గుర సమీప గవనే సకుచి పరిహరి బానీ బామ ॥ 278 ॥

అతి బినీత మృదు సీతల బానీ। బోలే రాము జోరి జుగ పానీ ॥
సునహు నాథ తుమ్హ సహజ సుజానా। బాలక బచను కరిఅ నహిం కానా ॥
బరరై బాలక ఏకు సుభ్AU। ఇన్హహి న సంత బిదూషహిం క్AU ॥
తేహిం నాహీం కఛు కాజ బిగారా। అపరాధీ మేం నాథ తుమ్హారా ॥
కృపా కోపు బధు బఁధబ గోసాఈం। మో పర కరిఅ దాస కీ నాఈ ॥
కహిఅ బేగి జేహి బిధి రిస జాఈ। మునినాయక సోఇ కరౌం ఉపాఈ ॥
కహ ముని రామ జాఇ రిస కైసేం। అజహుఁ అనుజ తవ చితవ అనైసేమ్ ॥
ఏహి కే కంఠ కుఠారు న దీన్హా। తౌ మైం కాహ కోపు కరి కీన్హా ॥

దో. గర్భ స్త్రవహిం అవనిప రవని సుని కుఠార గతి ఘోర।
పరసు అఛత దేఖుఁ జిఅత బైరీ భూపకిసోర ॥ 279 ॥

బహి న హాథు దహి రిస ఛాతీ। భా కుఠారు కుంఠిత నృపఘాతీ ॥
భయు బామ బిధి ఫిరేఉ సుభ్AU। మోరే హృదయఁ కృపా కసి క్AU ॥
ఆజు దయా దుఖు దుసహ సహావా। సుని సౌమిత్ర బిహసి సిరు నావా ॥
బాఉ కృపా మూరతి అనుకూలా। బోలత బచన ఝరత జను ఫూలా ॥
జౌం పై కృపాఁ జరిహిం ముని గాతా। క్రోధ భేఁ తను రాఖ బిధాతా ॥
దేఖు జనక హఠి బాలక ఏహూ। కీన్హ చహత జడ఼ జమపుర గేహూ ॥
బేగి కరహు కిన ఆఁఖిన్హ ఓటా। దేఖత ఛోట ఖోట నృప ఢోటా ॥
బిహసే లఖను కహా మన మాహీం। మూదేం ఆఁఖి కతహుఁ కౌ నాహీమ్ ॥

దో. పరసురాము తబ రామ ప్రతి బోలే ఉర అతి క్రోధు।
సంభు సరాసను తోరి సఠ కరసి హమార ప్రబోధు ॥ 280 ॥

బంధు కహి కటు సంమత తోరేం। తూ ఛల బినయ కరసి కర జోరేమ్ ॥
కరు పరితోషు మోర సంగ్రామా। నాహిం త ఛాడ఼ కహాఉబ రామా ॥
ఛలు తజి కరహి సమరు సివద్రోహీ। బంధు సహిత న త మారుఁ తోహీ ॥
భృగుపతి బకహిం కుఠార ఉఠాఏఁ। మన ముసకాహిం రాము సిర నాఏఁ ॥
గునహ లఖన కర హమ పర రోషూ। కతహుఁ సుధాఇహు తే బడ఼ దోషూ ॥
టేఢ఼ జాని సబ బంది కాహూ। బక్ర చంద్రమహి గ్రసి న రాహూ ॥
రామ కహేఉ రిస తజిఅ మునీసా। కర కుఠారు ఆగేం యహ సీసా ॥
జేంహిం రిస జాఇ కరిఅ సోఇ స్వామీ। మోహి జాని ఆపన అనుగామీ ॥

దో. ప్రభుహి సేవకహి సమరు కస తజహు బిప్రబర రోసు।
బేషు బిలోకేం కహేసి కఛు బాలకహూ నహిం దోసు ॥ 281 ॥

దేఖి కుఠార బాన ధను ధారీ। భై లరికహి రిస బీరు బిచారీ ॥
నాము జాన పై తుమ్హహి న చీన్హా। బంస సుభాయఁ ఉతరు తేంహిం దీన్హా ॥
జౌం తుమ్హ ఔతేహు ముని కీ నాఈం। పద రజ సిర సిసు ధరత గోసాఈమ్ ॥
ఛమహు చూక అనజానత కేరీ। చహిఅ బిప్ర ఉర కృపా ఘనేరీ ॥
హమహి తుమ్హహి సరిబరి కసి నాథా ॥ కహహు న కహాఁ చరన కహఁ మాథా ॥
రామ మాత్ర లఘు నామ హమారా। పరసు సహిత బడ఼ నామ తోహారా ॥
దేవ ఏకు గును ధనుష హమారేం। నవ గున పరమ పునీత తుమ్హారేమ్ ॥
సబ ప్రకార హమ తుమ్హ సన హారే। ఛమహు బిప్ర అపరాధ హమారే ॥

దో. బార బార ముని బిప్రబర కహా రామ సన రామ।
బోలే భృగుపతి సరుష హసి తహూఁ బంధు సమ బామ ॥ 282 ॥

నిపటహిం ద్విజ కరి జానహి మోహీ। మైం జస బిప్ర సునావుఁ తోహీ ॥
చాప స్త్రువా సర ఆహుతి జానూ। కోప మోర అతి ఘోర కృసాను ॥
సమిధి సేన చతురంగ సుహాఈ। మహా మహీప భే పసు ఆఈ ॥
మై ఏహి పరసు కాటి బలి దీన్హే। సమర జగ్య జప కోటిన్హ కీన్హే ॥
మోర ప్రభాఉ బిదిత నహిం తోరేం। బోలసి నిదరి బిప్ర కే భోరేమ్ ॥
భంజేఉ చాపు దాపు బడ఼ బాఢ఼ఆ। అహమితి మనహుఁ జీతి జగు ఠాఢ఼ఆ ॥
రామ కహా ముని కహహు బిచారీ। రిస అతి బడ఼ఇ లఘు చూక హమారీ ॥
ఛుఅతహిం టూట పినాక పురానా। మైం కహి హేతు కరౌం అభిమానా ॥

దో. జౌం హమ నిదరహిం బిప్ర బది సత్య సునహు భృగునాథ।
తౌ అస కో జగ సుభటు జేహి భయ బస నావహిం మాథ ॥ 283 ॥

దేవ దనుజ భూపతి భట నానా। సమబల అధిక హౌ బలవానా ॥
జౌం రన హమహి పచారై కోఊ। లరహిం సుఖేన కాలు కిన హోఊ ॥
ఛత్రియ తను ధరి సమర సకానా। కుల కలంకు తేహిం పావఁర ఆనా ॥
కహుఁ సుభాఉ న కులహి ప్రసంసీ। కాలహు డరహిం న రన రఘుబంసీ ॥
బిప్రబంస కై అసి ప్రభుతాఈ। అభయ హోఇ జో తుమ్హహి డేరాఈ ॥
సును మృదు గూఢ఼ బచన రఘుపతి కే। ఉఘరే పటల పరసుధర మతి కే ॥
రామ రమాపతి కర ధను లేహూ। ఖైంచహు మిటై మోర సందేహూ ॥
దేత చాపు ఆపుహిం చలి గయూ। పరసురామ మన బిసమయ భయూ ॥

దో. జానా రామ ప్రభాఉ తబ పులక ప్రఫుల్లిత గాత।
జోరి పాని బోలే బచన హ్దయఁ న ప్రేము అమాత ॥ 284 ॥

జయ రఘుబంస బనజ బన భానూ। గహన దనుజ కుల దహన కృసాను ॥
జయ సుర బిప్ర ధేను హితకారీ। జయ మద మోహ కోహ భ్రమ హారీ ॥
బినయ సీల కరునా గున సాగర। జయతి బచన రచనా అతి నాగర ॥
సేవక సుఖద సుభగ సబ అంగా। జయ సరీర ఛబి కోటి అనంగా ॥
కరౌం కాహ ముఖ ఏక ప్రసంసా। జయ మహేస మన మానస హంసా ॥
అనుచిత బహుత కహేఉఁ అగ్యాతా। ఛమహు ఛమామందిర దౌ భ్రాతా ॥
కహి జయ జయ జయ రఘుకులకేతూ। భృగుపతి గే బనహి తప హేతూ ॥
అపభయఁ కుటిల మహీప డేరానే। జహఁ తహఁ కాయర గవఁహిం పరానే ॥

దో. దేవన్హ దీన్హీం దుందుభీం ప్రభు పర బరషహిం ఫూల।
హరషే పుర నర నారి సబ మిటీ మోహమయ సూల ॥ 285 ॥

అతి గహగహే బాజనే బాజే। సబహిం మనోహర మంగల సాజే ॥
జూథ జూథ మిలి సుముఖ సునయనీం। కరహిం గాన కల కోకిలబయనీ ॥
సుఖు బిదేహ కర బరని న జాఈ। జన్మదరిద్ర మనహుఁ నిధి పాఈ ॥
గత త్రాస భి సీయ సుఖారీ। జను బిధు ఉదయఁ చకోరకుమారీ ॥
జనక కీన్హ కౌసికహి ప్రనామా। ప్రభు ప్రసాద ధను భంజేఉ రామా ॥
మోహి కృతకృత్య కీన్హ దుహుఁ భాఈం। అబ జో ఉచిత సో కహిఅ గోసాఈ ॥
కహ ముని సును నరనాథ ప్రబీనా। రహా బిబాహు చాప ఆధీనా ॥
టూటతహీం ధను భయు బిబాహూ। సుర నర నాగ బిదిత సబ కాహు ॥

దో. తదపి జాఇ తుమ్హ కరహు అబ జథా బంస బ్యవహారు।
బూఝి బిప్ర కులబృద్ధ గుర బేద బిదిత ఆచారు ॥ 286 ॥

దూత అవధపుర పఠవహు జాఈ। ఆనహిం నృప దసరథహి బోలాఈ ॥
ముదిత రాఉ కహి భలేహిం కృపాలా। పఠే దూత బోలి తేహి కాలా ॥
బహురి మహాజన సకల బోలాఏ। ఆఇ సబన్హి సాదర సిర నాఏ ॥
హాట బాట మందిర సురబాసా। నగరు సఁవారహు చారిహుఁ పాసా ॥
హరషి చలే నిజ నిజ గృహ ఆఏ। పుని పరిచారక బోలి పఠాఏ ॥
రచహు బిచిత్ర బితాన బనాఈ। సిర ధరి బచన చలే సచు పాఈ ॥
పఠే బోలి గునీ తిన్హ నానా। జే బితాన బిధి కుసల సుజానా ॥
బిధిహి బంది తిన్హ కీన్హ అరంభా। బిరచే కనక కదలి కే ఖంభా ॥

దో. హరిత మనిన్హ కే పత్ర ఫల పదుమరాగ కే ఫూల।
రచనా దేఖి బిచిత్ర అతి మను బిరంచి కర భూల ॥ 287 ॥

బేని హరిత మనిమయ సబ కీన్హే। సరల సపరబ పరహిం నహిం చీన్హే ॥
కనక కలిత అహిబేల బనాఈ। లఖి నహి పరి సపరన సుహాఈ ॥
తేహి కే రచి పచి బంధ బనాఏ। బిచ బిచ ముకతా దామ సుహాఏ ॥
మానిక మరకత కులిస పిరోజా। చీరి కోరి పచి రచే సరోజా ॥
కిఏ భృంగ బహురంగ బిహంగా। గుంజహిం కూజహిం పవన ప్రసంగా ॥
సుర ప్రతిమా ఖంభన గఢ఼ఈ కాఢ఼ఈ। మంగల ద్రబ్య లిఏఁ సబ ఠాఢ఼ఈ ॥
చౌంకేం భాఁతి అనేక పురాఈం। సింధుర మనిమయ సహజ సుహాఈ ॥

దో. సౌరభ పల్లవ సుభగ సుఠి కిఏ నీలమని కోరి ॥
హేమ బౌర మరకత ఘవరి లసత పాటమయ డోరి ॥ 288 ॥

రచే రుచిర బర బందనిబారే। మనహుఁ మనోభవఁ ఫంద సఁవారే ॥
మంగల కలస అనేక బనాఏ। ధ్వజ పతాక పట చమర సుహాఏ ॥
దీప మనోహర మనిమయ నానా। జాఇ న బరని బిచిత్ర బితానా ॥
జేహిం మండప దులహిని బైదేహీ। సో బరనై అసి మతి కబి కేహీ ॥
దూలహు రాము రూప గున సాగర। సో బితాను తిహుఁ లోక ఉజాగర ॥
జనక భవన కై సౌభా జైసీ। గృహ గృహ ప్రతి పుర దేఖిఅ తైసీ ॥
జేహిం తేరహుతి తేహి సమయ నిహారీ। తేహి లఘు లగహిం భువన దస చారీ ॥
జో సంపదా నీచ గృహ సోహా। సో బిలోకి సురనాయక మోహా ॥

దో. బసి నగర జేహి లచ్ఛ కరి కపట నారి బర బేషు ॥
తేహి పుర కై సోభా కహత సకుచహిం సారద సేషు ॥ 289 ॥

పహుఁచే దూత రామ పుర పావన। హరషే నగర బిలోకి సుహావన ॥
భూప ద్వార తిన్హ ఖబరి జనాఈ। దసరథ నృప సుని లిఏ బోలాఈ ॥
కరి ప్రనాము తిన్హ పాతీ దీన్హీ। ముదిత మహీప ఆపు ఉఠి లీన్హీ ॥
బారి బిలోచన బాచత పాఁతీ। పులక గాత ఆఈ భరి ఛాతీ ॥
రాము లఖను ఉర కర బర చీఠీ। రహి గే కహత న ఖాటీ మీఠీ ॥
పుని ధరి ధీర పత్రికా బాఁచీ। హరషీ సభా బాత సుని సాఁచీ ॥
ఖేలత రహే తహాఁ సుధి పాఈ। ఆఏ భరతు సహిత హిత భాఈ ॥
పూఛత అతి సనేహఁ సకుచాఈ। తాత కహాఁ తేం పాతీ ఆఈ ॥

దో. కుసల ప్రానప్రియ బంధు దౌ అహహిం కహహు కేహిం దేస।
సుని సనేహ సానే బచన బాచీ బహురి నరేస ॥ 290 ॥

సుని పాతీ పులకే దౌ భ్రాతా। అధిక సనేహు సమాత న గాతా ॥
ప్రీతి పునీత భరత కై దేఖీ। సకల సభాఁ సుఖు లహేఉ బిసేషీ ॥
తబ నృప దూత నికట బైఠారే। మధుర మనోహర బచన ఉచారే ॥
భైయా కహహు కుసల దౌ బారే। తుమ్హ నీకేం నిజ నయన నిహారే ॥
స్యామల గౌర ధరేం ధను భాథా। బయ కిసోర కౌసిక ముని సాథా ॥
పహిచానహు తుమ్హ కహహు సుభ్AU। ప్రేమ బిబస పుని పుని కహ ర్AU ॥
జా దిన తేం ముని గే లవాఈ। తబ తేం ఆజు సాఁచి సుధి పాఈ ॥
కహహు బిదేహ కవన బిధి జానే। సుని ప్రియ బచన దూత ముసకానే ॥

దో. సునహు మహీపతి ముకుట మని తుమ్హ సమ ధన్య న కౌ।
రాము లఖను జిన్హ కే తనయ బిస్వ బిభూషన దౌ ॥ 291 ॥

పూఛన జోగు న తనయ తుమ్హారే। పురుషసింఘ తిహు పుర ఉజిఆరే ॥
జిన్హ కే జస ప్రతాప కేం ఆగే। ససి మలీన రబి సీతల లాగే ॥
తిన్హ కహఁ కహిఅ నాథ కిమి చీన్హే। దేఖిఅ రబి కి దీప కర లీన్హే ॥
సీయ స్వయంబర భూప అనేకా। సమిటే సుభట ఏక తేం ఏకా ॥
సంభు సరాసను కాహుఁ న టారా। హారే సకల బీర బరిఆరా ॥
తీని లోక మహఁ జే భటమానీ। సభ కై సకతి సంభు ధను భానీ ॥
సకి ఉఠాఇ సరాసుర మేరూ। సౌ హియఁ హారి గయు కరి ఫేరూ ॥
జేహి కౌతుక సివసైలు ఉఠావా। సౌ తేహి సభాఁ పరాభు పావా ॥

దో. తహాఁ రామ రఘుబంస మని సునిఅ మహా మహిపాల।
భంజేఉ చాప ప్రయాస బిను జిమి గజ పంకజ నాల ॥ 292 ॥

సుని సరోష భృగునాయకు ఆఏ। బహుత భాఁతి తిన్హ ఆఁఖి దేఖాఏ ॥
దేఖి రామ బలు నిజ ధను దీన్హా। కరి బహు బినయ గవను బన కీన్హా ॥
రాజన రాము అతులబల జైసేం। తేజ నిధాన లఖను పుని తైసేమ్ ॥
కంపహి భూప బిలోకత జాకేం। జిమి గజ హరి కిసోర కే తాకేమ్ ॥
దేవ దేఖి తవ బాలక దోఊ। అబ న ఆఁఖి తర ఆవత కోఊ ॥
దూత బచన రచనా ప్రియ లాగీ। ప్రేమ ప్రతాప బీర రస పాగీ ॥
సభా సమేత రాఉ అనురాగే। దూతన్హ దేన నిఛావరి లాగే ॥
కహి అనీతి తే మూదహిం కానా। ధరము బిచారి సబహిం సుఖ మానా ॥

దో. తబ ఉఠి భూప బసిష్ఠ కహుఁ దీన్హి పత్రికా జాఇ।
కథా సునాఈ గురహి సబ సాదర దూత బోలాఇ ॥ 293 ॥

సుని బోలే గుర అతి సుఖు పాఈ। పున్య పురుష కహుఁ మహి సుఖ ఛాఈ ॥
జిమి సరితా సాగర మహుఁ జాహీం। జద్యపి తాహి కామనా నాహీమ్ ॥
తిమి సుఖ సంపతి బినహిం బోలాఏఁ। ధరమసీల పహిం జాహిం సుభాఏఁ ॥
తుమ్హ గుర బిప్ర ధేను సుర సేబీ। తసి పునీత కౌసల్యా దేబీ ॥
సుకృతీ తుమ్హ సమాన జగ మాహీం। భయు న హై కౌ హోనేఉ నాహీమ్ ॥
తుమ్హ తే అధిక పున్య బడ఼ కాకేం। రాజన రామ సరిస సుత జాకేమ్ ॥
బీర బినీత ధరమ బ్రత ధారీ। గున సాగర బర బాలక చారీ ॥
తుమ్హ కహుఁ సర్బ కాల కల్యానా। సజహు బరాత బజాఇ నిసానా ॥

దో. చలహు బేగి సుని గుర బచన భలేహిం నాథ సిరు నాఇ।
భూపతి గవనే భవన తబ దూతన్హ బాసు దేవాఇ ॥ 294 ॥

రాజా సబు రనివాస బోలాఈ। జనక పత్రికా బాచి సునాఈ ॥
సుని సందేసు సకల హరషానీం। అపర కథా సబ భూప బఖానీమ్ ॥
ప్రేమ ప్రఫుల్లిత రాజహిం రానీ। మనహుఁ సిఖిని సుని బారిద బనీ ॥
ముదిత అసీస దేహిం గురు నారీం। అతి ఆనంద మగన మహతారీమ్ ॥
లేహిం పరస్పర అతి ప్రియ పాతీ। హృదయఁ లగాఇ జుడ఼ఆవహిం ఛాతీ ॥
రామ లఖన కై కీరతి కరనీ। బారహిం బార భూపబర బరనీ ॥
ముని ప్రసాదు కహి ద్వార సిధాఏ। రానిన్హ తబ మహిదేవ బోలాఏ ॥
దిఏ దాన ఆనంద సమేతా। చలే బిప్రబర ఆసిష దేతా ॥

సో. జాచక లిఏ హఁకారి దీన్హి నిఛావరి కోటి బిధి।
చిరు జీవహుఁ సుత చారి చక్రబర్తి దసరత్థ కే ॥ 295 ॥

కహత చలే పహిరేం పట నానా। హరషి హనే గహగహే నిసానా ॥
సమాచార సబ లోగన్హ పాఏ। లాగే ఘర ఘర హోనే బధాఏ ॥
భువన చారి దస భరా ఉఛాహూ। జనకసుతా రఘుబీర బిఆహూ ॥
సుని సుభ కథా లోగ అనురాగే। మగ గృహ గలీం సఁవారన లాగే ॥
జద్యపి అవధ సదైవ సుహావని। రామ పురీ మంగలమయ పావని ॥
తదపి ప్రీతి కై ప్రీతి సుహాఈ। మంగల రచనా రచీ బనాఈ ॥
ధ్వజ పతాక పట చామర చారు। ఛావా పరమ బిచిత్ర బజారూ ॥
కనక కలస తోరన మని జాలా। హరద దూబ దధి అచ్ఛత మాలా ॥

దో. మంగలమయ నిజ నిజ భవన లోగన్హ రచే బనాఇ।
బీథీం సీచీం చతురసమ చౌకేం చారు పురాఇ ॥ 296 ॥

జహఁ తహఁ జూథ జూథ మిలి భామిని। సజి నవ సప్త సకల దుతి దామిని ॥
బిధుబదనీం మృగ సావక లోచని। నిజ సరుప రతి మాను బిమోచని ॥
గావహిం మంగల మంజుల బానీం। సునికల రవ కలకంఠి లజానీమ్ ॥
భూప భవన కిమి జాఇ బఖానా। బిస్వ బిమోహన రచేఉ బితానా ॥
మంగల ద్రబ్య మనోహర నానా। రాజత బాజత బిపుల నిసానా ॥
కతహుఁ బిరిద బందీ ఉచ్చరహీం। కతహుఁ బేద ధుని భూసుర కరహీమ్ ॥
గావహిం సుందరి మంగల గీతా। లై లై నాము రాము అరు సీతా ॥
బహుత ఉఛాహు భవను అతి థోరా। మానహుఁ ఉమగి చలా చహు ఓరా ॥

దో. సోభా దసరథ భవన కి కో కబి బరనై పార।
జహాఁ సకల సుర సీస మని రామ లీన్హ అవతార ॥ 297 ॥

భూప భరత పుని లిఏ బోలాఈ। హయ గయ స్యందన సాజహు జాఈ ॥
చలహు బేగి రఘుబీర బరాతా। సునత పులక పూరే దౌ భ్రాతా ॥
భరత సకల సాహనీ బోలాఏ। ఆయసు దీన్హ ముదిత ఉఠి ధాఏ ॥
రచి రుచి జీన తురగ తిన్హ సాజే। బరన బరన బర బాజి బిరాజే ॥
సుభగ సకల సుఠి చంచల కరనీ। అయ ఇవ జరత ధరత పగ ధరనీ ॥
నానా జాతి న జాహిం బఖానే। నిదరి పవను జను చహత ఉడ఼ఆనే ॥
తిన్హ సబ ఛయల భే అసవారా। భరత సరిస బయ రాజకుమారా ॥
సబ సుందర సబ భూషనధారీ। కర సర చాప తూన కటి భారీ ॥

దో. ఛరే ఛబీలే ఛయల సబ సూర సుజాన నబీన।
జుగ పదచర అసవార ప్రతి జే అసికలా ప్రబీన ॥ 298 ॥

బాఁధే బిరద బీర రన గాఢ఼ఏ। నికసి భే పుర బాహేర ఠాఢ఼ఏ ॥
ఫేరహిం చతుర తురగ గతి నానా। హరషహిం సుని సుని పవన నిసానా ॥
రథ సారథిన్హ బిచిత్ర బనాఏ। ధ్వజ పతాక మని భూషన లాఏ ॥
చవఁర చారు కింకిన ధుని కరహీ। భాను జాన సోభా అపహరహీమ్ ॥
సావఁకరన అగనిత హయ హోతే। తే తిన్హ రథన్హ సారథిన్హ జోతే ॥
సుందర సకల అలంకృత సోహే। జిన్హహి బిలోకత ముని మన మోహే ॥
జే జల చలహిం థలహి కీ నాఈ। టాప న బూడ఼ బేగ అధికాఈ ॥
అస్త్ర సస్త్ర సబు సాజు బనాఈ। రథీ సారథిన్హ లిఏ బోలాఈ ॥

దో. చఢ఼ఇ చఢ఼ఇ రథ బాహేర నగర లాగీ జురన బరాత।
హోత సగున సుందర సబహి జో జేహి కారజ జాత ॥ 299 ॥

కలిత కరిబరన్హి పరీం అఁబారీం। కహి న జాహిం జేహి భాఁతి సఁవారీమ్ ॥
చలే మత్తగజ ఘంట బిరాజీ। మనహుఁ సుభగ సావన ఘన రాజీ ॥
బాహన అపర అనేక బిధానా। సిబికా సుభగ సుఖాసన జానా ॥
తిన్హ చఢ఼ఇ చలే బిప్రబర వృందా। జను తను ధరేం సకల శ్రుతి ఛందా ॥
మాగధ సూత బంది గునగాయక। చలే జాన చఢ఼ఇ జో జేహి లాయక ॥
బేసర ఊఁట బృషభ బహు జాతీ। చలే బస్తు భరి అగనిత భాఁతీ ॥
కోటిన్హ కాఁవరి చలే కహారా। బిబిధ బస్తు కో బరనై పారా ॥
చలే సకల సేవక సముదాఈ। నిజ నిజ సాజు సమాజు బనాఈ ॥

దో. సబ కేం ఉర నిర్భర హరషు పూరిత పులక సరీర।
కబహిం దేఖిబే నయన భరి రాము లఖనూ దౌ బీర ॥ 300 ॥

గరజహిం గజ ఘంటా ధుని ఘోరా। రథ రవ బాజి హింస చహు ఓరా ॥
నిదరి ఘనహి ఘుర్మ్మరహిం నిసానా। నిజ పరాఇ కఛు సునిఅ న కానా ॥
మహా భీర భూపతి కే ద్వారేం। రజ హోఇ జాఇ పషాన పబారేమ్ ॥
చఢ఼ఈ అటారిన్హ దేఖహిం నారీం। లిఁఏఁ ఆరతీ మంగల థారీ ॥
గావహిం గీత మనోహర నానా। అతి ఆనందు న జాఇ బఖానా ॥
తబ సుమంత్ర దుఇ స్పందన సాజీ। జోతే రబి హయ నిందక బాజీ ॥
దౌ రథ రుచిర భూప పహిం ఆనే। నహిం సారద పహిం జాహిం బఖానే ॥
రాజ సమాజు ఏక రథ సాజా। దూసర తేజ పుంజ అతి భ్రాజా ॥

దో. తేహిం రథ రుచిర బసిష్ఠ కహుఁ హరషి చఢ఼ఆఇ నరేసు।
ఆపు చఢ఼ఏఉ స్పందన సుమిరి హర గుర గౌరి గనేసు ॥ 301 ॥

సహిత బసిష్ఠ సోహ నృప కైసేం। సుర గుర సంగ పురందర జైసేమ్ ॥
కరి కుల రీతి బేద బిధి ర్AU। దేఖి సబహి సబ భాఁతి బన్AU ॥
సుమిరి రాము గుర ఆయసు పాఈ। చలే మహీపతి సంఖ బజాఈ ॥
హరషే బిబుధ బిలోకి బరాతా। బరషహిం సుమన సుమంగల దాతా ॥
భయు కోలాహల హయ గయ గాజే। బ్యోమ బరాత బాజనే బాజే ॥
సుర నర నారి సుమంగల గాఈ। సరస రాగ బాజహిం సహనాఈ ॥
ఘంట ఘంటి ధుని బరని న జాహీం। సరవ కరహిం పాఇక ఫహరాహీమ్ ॥
కరహిం బిదూషక కౌతుక నానా। హాస కుసల కల గాన సుజానా ।

దో. తురగ నచావహిం కుఁఅర బర అకని మృదంగ నిసాన ॥
నాగర నట చితవహిం చకిత డగహిం న తాల బఁధాన ॥ 302 ॥

బని న బరనత బనీ బరాతా। హోహిం సగున సుందర సుభదాతా ॥
చారా చాషు బామ దిసి లేఈ। మనహుఁ సకల మంగల కహి దేఈ ॥
దాహిన కాగ సుఖేత సుహావా। నకుల దరసు సబ కాహూఁ పావా ॥
సానుకూల బహ త్రిబిధ బయారీ। సఘట సవాల ఆవ బర నారీ ॥
లోవా ఫిరి ఫిరి దరసు దేఖావా। సురభీ సనముఖ సిసుహి పిఆవా ॥
మృగమాలా ఫిరి దాహిని ఆఈ। మంగల గన జను దీన్హి దేఖాఈ ॥
ఛేమకరీ కహ ఛేమ బిసేషీ। స్యామా బామ సుతరు పర దేఖీ ॥
సనముఖ ఆయు దధి అరు మీనా। కర పుస్తక దుఇ బిప్ర ప్రబీనా ॥

దో. మంగలమయ కల్యానమయ అభిమత ఫల దాతార।
జను సబ సాచే హోన హిత భే సగున ఏక బార ॥ 303 ॥

మంగల సగున సుగమ సబ తాకేం। సగున బ్రహ్మ సుందర సుత జాకేమ్ ॥
రామ సరిస బరు దులహిని సీతా। సమధీ దసరథు జనకు పునీతా ॥
సుని అస బ్యాహు సగున సబ నాచే। అబ కీన్హే బిరంచి హమ సాఁచే ॥
ఏహి బిధి కీన్హ బరాత పయానా। హయ గయ గాజహిం హనే నిసానా ॥
ఆవత జాని భానుకుల కేతూ। సరితన్హి జనక బఁధాఏ సేతూ ॥
బీచ బీచ బర బాస బనాఏ। సురపుర సరిస సంపదా ఛాఏ ॥
అసన సయన బర బసన సుహాఏ। పావహిం సబ నిజ నిజ మన భాఏ ॥
నిత నూతన సుఖ లఖి అనుకూలే। సకల బరాతిన్హ మందిర భూలే ॥

దో. ఆవత జాని బరాత బర సుని గహగహే నిసాన।
సజి గజ రథ పదచర తురగ లేన చలే అగవాన ॥ 304 ॥

మాసపారాయణ,దసవాఁ విశ్రామ
కనక కలస భరి కోపర థారా। భాజన లలిత అనేక ప్రకారా ॥
భరే సుధాసమ సబ పకవానే। నానా భాఁతి న జాహిం బఖానే ॥
ఫల అనేక బర బస్తు సుహాఈం। హరషి భేంట హిత భూప పఠాఈమ్ ॥
భూషన బసన మహామని నానా। ఖగ మృగ హయ గయ బహుబిధి జానా ॥
మంగల సగున సుగంధ సుహాఏ। బహుత భాఁతి మహిపాల పఠాఏ ॥
దధి చిఉరా ఉపహార అపారా। భరి భరి కాఁవరి చలే కహారా ॥
అగవానన్హ జబ దీఖి బరాతా।ఉర ఆనందు పులక భర గాతా ॥
దేఖి బనావ సహిత అగవానా। ముదిత బరాతిన్హ హనే నిసానా ॥

దో. హరషి పరసపర మిలన హిత కఛుక చలే బగమేల।
జను ఆనంద సముద్ర దుఇ మిలత బిహాఇ సుబేల ॥ 305 ॥

బరషి సుమన సుర సుందరి గావహిం। ముదిత దేవ దుందుభీం బజావహిమ్ ॥
బస్తు సకల రాఖీం నృప ఆగేం। బినయ కీన్హ తిన్హ అతి అనురాగేమ్ ॥
ప్రేమ సమేత రాయఁ సబు లీన్హా। భై బకసీస జాచకన్హి దీన్హా ॥
కరి పూజా మాన్యతా బడ఼ఆఈ। జనవాసే కహుఁ చలే లవాఈ ॥
బసన బిచిత్ర పాఁవడ఼ఏ పరహీం। దేఖి ధనహు ధన మదు పరిహరహీమ్ ॥
అతి సుందర దీన్హేఉ జనవాసా। జహఁ సబ కహుఁ సబ భాఁతి సుపాసా ॥
జానీ సియఁ బరాత పుర ఆఈ। కఛు నిజ మహిమా ప్రగటి జనాఈ ॥
హృదయఁ సుమిరి సబ సిద్ధి బోలాఈ। భూప పహునీ కరన పఠాఈ ॥

దో. సిధి సబ సియ ఆయసు అకని గీం జహాఁ జనవాస।
లిఏఁ సంపదా సకల సుఖ సురపుర భోగ బిలాస ॥ 306 ॥

నిజ నిజ బాస బిలోకి బరాతీ। సుర సుఖ సకల సులభ సబ భాఁతీ ॥
బిభవ భేద కఛు కౌ న జానా। సకల జనక కర కరహిం బఖానా ॥
సియ మహిమా రఘునాయక జానీ। హరషే హృదయఁ హేతు పహిచానీ ॥
పితు ఆగమను సునత దౌ భాఈ। హృదయఁ న అతి ఆనందు అమాఈ ॥
సకుచన్హ కహి న సకత గురు పాహీం। పితు దరసన లాలచు మన మాహీమ్ ॥
బిస్వామిత్ర బినయ బడ఼ఇ దేఖీ। ఉపజా ఉర సంతోషు బిసేషీ ॥
హరషి బంధు దౌ హృదయఁ లగాఏ। పులక అంగ అంబక జల ఛాఏ ॥
చలే జహాఁ దసరథు జనవాసే। మనహుఁ సరోబర తకేఉ పిఆసే ॥

దో. భూప బిలోకే జబహిం ముని ఆవత సుతన్హ సమేత।
ఉఠే హరషి సుఖసింధు మహుఁ చలే థాహ సీ లేత ॥ 307 ॥

మునిహి దండవత కీన్హ మహీసా। బార బార పద రజ ధరి సీసా ॥
కౌసిక రాఉ లియే ఉర లాఈ। కహి అసీస పూఛీ కుసలాఈ ॥
పుని దండవత కరత దౌ భాఈ। దేఖి నృపతి ఉర సుఖు న సమాఈ ॥
సుత హియఁ లాఇ దుసహ దుఖ మేటే। మృతక సరీర ప్రాన జను భేంటే ॥
పుని బసిష్ఠ పద సిర తిన్హ నాఏ। ప్రేమ ముదిత మునిబర ఉర లాఏ ॥
బిప్ర బృంద బందే దుహుఁ భాఈం। మన భావతీ అసీసేం పాఈమ్ ॥
భరత సహానుజ కీన్హ ప్రనామా। లిఏ ఉఠాఇ లాఇ ఉర రామా ॥
హరషే లఖన దేఖి దౌ భ్రాతా। మిలే ప్రేమ పరిపూరిత గాతా ॥

దో. పురజన పరిజన జాతిజన జాచక మంత్రీ మీత।
మిలే జథాబిధి సబహి ప్రభు పరమ కృపాల బినీత ॥ 308 ॥

రామహి దేఖి బరాత జుడ఼ఆనీ। ప్రీతి కి రీతి న జాతి బఖానీ ॥
నృప సమీప సోహహిం సుత చారీ। జను ధన ధరమాదిక తనుధారీ ॥
సుతన్హ సమేత దసరథహి దేఖీ। ముదిత నగర నర నారి బిసేషీ ॥
సుమన బరిసి సుర హనహిం నిసానా। నాకనటీం నాచహిం కరి గానా ॥
సతానంద అరు బిప్ర సచివ గన। మాగధ సూత బిదుష బందీజన ॥
సహిత బరాత రాఉ సనమానా। ఆయసు మాగి ఫిరే అగవానా ॥
ప్రథమ బరాత లగన తేం ఆఈ। తాతేం పుర ప్రమోదు అధికాఈ ॥
బ్రహ్మానందు లోగ సబ లహహీం। బఢ఼హుఁ దివస నిసి బిధి సన కహహీమ్ ॥

దో. రాము సీయ సోభా అవధి సుకృత అవధి దౌ రాజ।
జహఁ జహఁ పురజన కహహిం అస మిలి నర నారి సమాజ ॥ ।309 ॥

జనక సుకృత మూరతి బైదేహీ। దసరథ సుకృత రాము ధరేం దేహీ ॥
ఇన్హ సమ కాఁహు న సివ అవరాధే। కాహిఁ న ఇన్హ సమాన ఫల లాధే ॥
ఇన్హ సమ కౌ న భయు జగ మాహీం। హై నహిం కతహూఁ హోనేఉ నాహీమ్ ॥
హమ సబ సకల సుకృత కై రాసీ। భే జగ జనమి జనకపుర బాసీ ॥
జిన్హ జానకీ రామ ఛబి దేఖీ। కో సుకృతీ హమ సరిస బిసేషీ ॥
పుని దేఖబ రఘుబీర బిఆహూ। లేబ భలీ బిధి లోచన లాహూ ॥
కహహిం పరసపర కోకిలబయనీం। ఏహి బిఆహఁ బడ఼ లాభు సునయనీమ్ ॥
బడ఼ఏం భాగ బిధి బాత బనాఈ। నయన అతిథి హోఇహహిం దౌ భాఈ ॥

దో. బారహిం బార సనేహ బస జనక బోలాఉబ సీయ।
లేన ఆఇహహిం బంధు దౌ కోటి కామ కమనీయ ॥ 310 ॥

బిబిధ భాఁతి హోఇహి పహునాఈ। ప్రియ న కాహి అస సాసుర మాఈ ॥
తబ తబ రామ లఖనహి నిహారీ। హోఇహహిం సబ పుర లోగ సుఖారీ ॥
సఖి జస రామ లఖనకర జోటా। తైసేఇ భూప సంగ దుఇ ఢోటా ॥
స్యామ గౌర సబ అంగ సుహాఏ। తే సబ కహహిం దేఖి జే ఆఏ ॥
కహా ఏక మైం ఆజు నిహారే। జను బిరంచి నిజ హాథ సఁవారే ॥
భరతు రామహీ కీ అనుహారీ। సహసా లఖి న సకహిం నర నారీ ॥
లఖను సత్రుసూదను ఏకరూపా। నఖ సిఖ తే సబ అంగ అనూపా ॥
మన భావహిం ముఖ బరని న జాహీం। ఉపమా కహుఁ త్రిభువన కౌ నాహీమ్ ॥

ఛం. ఉపమా న కౌ కహ దాస తులసీ కతహుఁ కబి కోబిద కహైం।
బల బినయ బిద్యా సీల సోభా సింధు ఇన్హ సే ఏఇ అహైమ్ ॥
పుర నారి సకల పసారి అంచల బిధిహి బచన సునావహీమ్ ॥
బ్యాహిఅహుఁ చారిఉ భాఇ ఏహిం పుర హమ సుమంగల గావహీమ్ ॥

సో. కహహిం పరస్పర నారి బారి బిలోచన పులక తన।
సఖి సబు కరబ పురారి పున్య పయోనిధి భూప దౌ ॥ 311 ॥

ఏహి బిధి సకల మనోరథ కరహీం। ఆనఁద ఉమగి ఉమగి ఉర భరహీమ్ ॥
జే నృప సీయ స్వయంబర ఆఏ। దేఖి బంధు సబ తిన్హ సుఖ పాఏ ॥
కహత రామ జసు బిసద బిసాలా। నిజ నిజ భవన గే మహిపాలా ॥
గే బీతి కుఛ దిన ఏహి భాఁతీ। ప్రముదిత పురజన సకల బరాతీ ॥
మంగల మూల లగన దిను ఆవా। హిమ రితు అగహను మాసు సుహావా ॥
గ్రహ తిథి నఖతు జోగు బర బారూ। లగన సోధి బిధి కీన్హ బిచారూ ॥
పఠై దీన్హి నారద సన సోఈ। గనీ జనక కే గనకన్హ జోఈ ॥
సునీ సకల లోగన్హ యహ బాతా। కహహిం జోతిషీ ఆహిం బిధాతా ॥

దో. ధేనుధూరి బేలా బిమల సకల సుమంగల మూల।
బిప్రన్హ కహేఉ బిదేహ సన జాని సగున అనుకుల ॥ 312 ॥

ఉపరోహితహి కహేఉ నరనాహా। అబ బిలంబ కర కారను కాహా ॥
సతానంద తబ సచివ బోలాఏ। మంగల సకల సాజి సబ ల్యాఏ ॥
సంఖ నిసాన పనవ బహు బాజే। మంగల కలస సగున సుభ సాజే ॥
సుభగ సుఆసిని గావహిం గీతా। కరహిం బేద ధుని బిప్ర పునీతా ॥
లేన చలే సాదర ఏహి భాఁతీ। గే జహాఁ జనవాస బరాతీ ॥
కోసలపతి కర దేఖి సమాజూ। అతి లఘు లాగ తిన్హహి సురరాజూ ॥
భయు సము అబ ధారిఅ ప్AU। యహ సుని పరా నిసానహిం ఘ్AU ॥
గురహి పూఛి కరి కుల బిధి రాజా। చలే సంగ ముని సాధు సమాజా ॥

దో. భాగ్య బిభవ అవధేస కర దేఖి దేవ బ్రహ్మాది।
లగే సరాహన సహస ముఖ జాని జనమ నిజ బాది ॥ 313 ॥

సురన్హ సుమంగల అవసరు జానా। బరషహిం సుమన బజాఇ నిసానా ॥
సివ బ్రహ్మాదిక బిబుధ బరూథా। చఢ఼ఏ బిమానన్హి నానా జూథా ॥
ప్రేమ పులక తన హృదయఁ ఉఛాహూ। చలే బిలోకన రామ బిఆహూ ॥
దేఖి జనకపురు సుర అనురాగే। నిజ నిజ లోక సబహిం లఘు లాగే ॥
చితవహిం చకిత బిచిత్ర బితానా। రచనా సకల అలౌకిక నానా ॥
నగర నారి నర రూప నిధానా। సుఘర సుధరమ సుసీల సుజానా ॥
తిన్హహి దేఖి సబ సుర సురనారీం। భే నఖత జను బిధు ఉజిఆరీమ్ ॥
బిధిహి భయహ ఆచరజు బిసేషీ। నిజ కరనీ కఛు కతహుఁ న దేఖీ ॥

దో. సివఁ సముఝాఏ దేవ సబ జని ఆచరజ భులాహు।
హృదయఁ బిచారహు ధీర ధరి సియ రఘుబీర బిఆహు ॥ 314 ॥

జిన్హ కర నాము లేత జగ మాహీం। సకల అమంగల మూల నసాహీమ్ ॥
కరతల హోహిం పదారథ చారీ। తేఇ సియ రాము కహేఉ కామారీ ॥
ఏహి బిధి సంభు సురన్హ సముఝావా। పుని ఆగేం బర బసహ చలావా ॥
దేవన్హ దేఖే దసరథు జాతా। మహామోద మన పులకిత గాతా ॥
సాధు సమాజ సంగ మహిదేవా। జను తను ధరేం కరహిం సుఖ సేవా ॥
సోహత సాథ సుభగ సుత చారీ। జను అపబరగ సకల తనుధారీ ॥
మరకత కనక బరన బర జోరీ। దేఖి సురన్హ భై ప్రీతి న థోరీ ॥
పుని రామహి బిలోకి హియఁ హరషే। నృపహి సరాహి సుమన తిన్హ బరషే ॥

దో. రామ రూపు నఖ సిఖ సుభగ బారహిం బార నిహారి।
పులక గాత లోచన సజల ఉమా సమేత పురారి ॥ 315 ॥

కేకి కంఠ దుతి స్యామల అంగా। తడ఼ఇత బినిందక బసన సురంగా ॥
బ్యాహ బిభూషన బిబిధ బనాఏ। మంగల సబ సబ భాఁతి సుహాఏ ॥
సరద బిమల బిధు బదను సుహావన। నయన నవల రాజీవ లజావన ॥
సకల అలౌకిక సుందరతాఈ। కహి న జాఇ మనహీం మన భాఈ ॥
బంధు మనోహర సోహహిం సంగా। జాత నచావత చపల తురంగా ॥
రాజకుఅఁర బర బాజి దేఖావహిం। బంస ప్రసంసక బిరిద సునావహిమ్ ॥
జేహి తురంగ పర రాము బిరాజే। గతి బిలోకి ఖగనాయకు లాజే ॥
కహి న జాఇ సబ భాఁతి సుహావా। బాజి బేషు జను కామ బనావా ॥

ఛం. జను బాజి బేషు బనాఇ మనసిజు రామ హిత అతి సోహీ।
ఆపనేం బయ బల రూప గున గతి సకల భువన బిమోహీ ॥
జగమగత జీను జరావ జోతి సుమోతి మని మానిక లగే।
కింకిని లలామ లగాము లలిత బిలోకి సుర నర ముని ఠగే ॥

దో. ప్రభు మనసహిం లయలీన మను చలత బాజి ఛబి పావ।
భూషిత ఉడ఼గన తడ఼ఇత ఘను జను బర బరహి నచావ ॥ 316 ॥

జేహిం బర బాజి రాము అసవారా। తేహి సారదు న బరనై పారా ॥
సంకరు రామ రూప అనురాగే। నయన పంచదస అతి ప్రియ లాగే ॥
హరి హిత సహిత రాము జబ జోహే। రమా సమేత రమాపతి మోహే ॥
నిరఖి రామ ఛబి బిధి హరషానే। ఆఠి నయన జాని పఛితానే ॥
సుర సేనప ఉర బహుత ఉఛాహూ। బిధి తే డేవఢ఼ లోచన లాహూ ॥
రామహి చితవ సురేస సుజానా। గౌతమ శ్రాపు పరమ హిత మానా ॥
దేవ సకల సురపతిహి సిహాహీం। ఆజు పురందర సమ కౌ నాహీమ్ ॥
ముదిత దేవగన రామహి దేఖీ। నృపసమాజ దుహుఁ హరషు బిసేషీ ॥

ఛం. అతి హరషు రాజసమాజ దుహు దిసి దుందుభీం బాజహిం ఘనీ।
బరషహిం సుమన సుర హరషి కహి జయ జయతి జయ రఘుకులమనీ ॥
ఏహి భాఁతి జాని బరాత ఆవత బాజనే బహు బాజహీం।
రాని సుఆసిని బోలి పరిఛని హేతు మంగల సాజహీమ్ ॥

దో. సజి ఆరతీ అనేక బిధి మంగల సకల సఁవారి।
చలీం ముదిత పరిఛని కరన గజగామిని బర నారి ॥ 317 ॥

బిధుబదనీం సబ సబ మృగలోచని। సబ నిజ తన ఛబి రతి మదు మోచని ॥
పహిరేం బరన బరన బర చీరా। సకల బిభూషన సజేం సరీరా ॥
సకల సుమంగల అంగ బనాఏఁ। కరహిం గాన కలకంఠి లజాఏఁ ॥
కంకన కింకిని నూపుర బాజహిం। చాలి బిలోకి కామ గజ లాజహిమ్ ॥
బాజహిం బాజనే బిబిధ ప్రకారా। నభ అరు నగర సుమంగలచారా ॥
సచీ సారదా రమా భవానీ। జే సురతియ సుచి సహజ సయానీ ॥
కపట నారి బర బేష బనాఈ। మిలీం సకల రనివాసహిం జాఈ ॥
కరహిం గాన కల మంగల బానీం। హరష బిబస సబ కాహుఁ న జానీ ॥

ఛం. కో జాన కేహి ఆనంద బస సబ బ్రహ్ము బర పరిఛన చలీ।
కల గాన మధుర నిసాన బరషహిం సుమన సుర సోభా భలీ ॥
ఆనందకందు బిలోకి దూలహు సకల హియఁ హరషిత భీ ॥
అంభోజ అంబక అంబు ఉమగి సుఅంగ పులకావలి ఛీ ॥

దో. జో సుఖ భా సియ మాతు మన దేఖి రామ బర బేషు।
సో న సకహిం కహి కలప సత సహస సారదా సేషు ॥ 318 ॥

నయన నీరు హటి మంగల జానీ। పరిఛని కరహిం ముదిత మన రానీ ॥
బేద బిహిత అరు కుల ఆచారూ। కీన్హ భలీ బిధి సబ బ్యవహారూ ॥
పంచ సబద ధుని మంగల గానా। పట పాఁవడ఼ఏ పరహిం బిధి నానా ॥
కరి ఆరతీ అరఘు తిన్హ దీన్హా। రామ గమను మండప తబ కీన్హా ॥
దసరథు సహిత సమాజ బిరాజే। బిభవ బిలోకి లోకపతి లాజే ॥
సమయఁ సమయఁ సుర బరషహిం ఫూలా। సాంతి పఢ఼హిం మహిసుర అనుకూలా ॥
నభ అరు నగర కోలాహల హోఈ। ఆపని పర కఛు సుని న కోఈ ॥
ఏహి బిధి రాము మండపహిం ఆఏ। అరఘు దేఇ ఆసన బైఠాఏ ॥

ఛం. బైఠారి ఆసన ఆరతీ కరి నిరఖి బరు సుఖు పావహీమ్ ॥
మని బసన భూషన భూరి వారహిం నారి మంగల గావహీమ్ ॥
బ్రహ్మాది సురబర బిప్ర బేష బనాఇ కౌతుక దేఖహీం।
అవలోకి రఘుకుల కమల రబి ఛబి సుఫల జీవన లేఖహీమ్ ॥

దో. న్AU బారీ భాట నట రామ నిఛావరి పాఇ।
ముదిత అసీసహిం నాఇ సిర హరషు న హృదయఁ సమాఇ ॥ 319 ॥

మిలే జనకు దసరథు అతి ప్రీతీం। కరి బైదిక లౌకిక సబ రీతీమ్ ॥
మిలత మహా దౌ రాజ బిరాజే। ఉపమా ఖోజి ఖోజి కబి లాజే ॥
లహీ న కతహుఁ హారి హియఁ మానీ। ఇన్హ సమ ఏఇ ఉపమా ఉర ఆనీ ॥
సామధ దేఖి దేవ అనురాగే। సుమన బరషి జసు గావన లాగే ॥
జగు బిరంచి ఉపజావా జబ తేం। దేఖే సునే బ్యాహ బహు తబ తేమ్ ॥
సకల భాఁతి సమ సాజు సమాజూ। సమ సమధీ దేఖే హమ ఆజూ ॥
దేవ గిరా సుని సుందర సాఁచీ। ప్రీతి అలౌకిక దుహు దిసి మాచీ ॥
దేత పాఁవడ఼ఏ అరఘు సుహాఏ। సాదర జనకు మండపహిం ల్యాఏ ॥

ఛం. మండపు బిలోకి బిచీత్ర రచనాఁ రుచిరతాఁ ముని మన హరే ॥
నిజ పాని జనక సుజాన సబ కహుఁ ఆని సింఘాసన ధరే ॥
కుల ఇష్ట సరిస బసిష్ట పూజే బినయ కరి ఆసిష లహీ।
కౌసికహి పూజత పరమ ప్రీతి కి రీతి తౌ న పరై కహీ ॥

దో. బామదేవ ఆదిక రిషయ పూజే ముదిత మహీస।
దిఏ దిబ్య ఆసన సబహి సబ సన లహీ అసీస ॥ 320 ॥

బహురి కీన్హ కోసలపతి పూజా। జాని ఈస సమ భాఉ న దూజా ॥
కీన్హ జోరి కర బినయ బడ఼ఆఈ। కహి నిజ భాగ్య బిభవ బహుతాఈ ॥
పూజే భూపతి సకల బరాతీ। సమధి సమ సాదర సబ భాఁతీ ॥
ఆసన ఉచిత దిఏ సబ కాహూ। కహౌం కాహ మూఖ ఏక ఉఛాహూ ॥
సకల బరాత జనక సనమానీ। దాన మాన బినతీ బర బానీ ॥
బిధి హరి హరు దిసిపతి దినర్AU। జే జానహిం రఘుబీర ప్రభ్AU ॥
కపట బిప్ర బర బేష బనాఏఁ। కౌతుక దేఖహిం అతి సచు పాఏఁ ॥
పూజే జనక దేవ సమ జానేం। దిఏ సుఆసన బిను పహిచానేమ్ ॥

ఛం. పహిచాన కో కేహి జాన సబహిం అపాన సుధి భోరీ భీ।
ఆనంద కందు బిలోకి దూలహు ఉభయ దిసి ఆనఁద మీ ॥
సుర లఖే రామ సుజాన పూజే మానసిక ఆసన దే।
అవలోకి సీలు సుభాఉ ప్రభు కో బిబుధ మన ప్రముదిత భే ॥

దో. రామచంద్ర ముఖ చంద్ర ఛబి లోచన చారు చకోర।
కరత పాన సాదర సకల ప్రేము ప్రమోదు న థోర ॥ 321 ॥

సము బిలోకి బసిష్ఠ బోలాఏ। సాదర సతానందు సుని ఆఏ ॥
బేగి కుఅఁరి అబ ఆనహు జాఈ। చలే ముదిత ముని ఆయసు పాఈ ॥
రానీ సుని ఉపరోహిత బానీ। ప్రముదిత సఖిన్హ సమేత సయానీ ॥
బిప్ర బధూ కులబృద్ధ బోలాఈం। కరి కుల రీతి సుమంగల గాఈమ్ ॥
నారి బేష జే సుర బర బామా। సకల సుభాయఁ సుందరీ స్యామా ॥
తిన్హహి దేఖి సుఖు పావహిం నారీం। బిను పహిచాని ప్రానహు తే ప్యారీమ్ ॥
బార బార సనమానహిం రానీ। ఉమా రమా సారద సమ జానీ ॥
సీయ సఁవారి సమాజు బనాఈ। ముదిత మండపహిం చలీం లవాఈ ॥

ఛం. చలి ల్యాఇ సీతహి సఖీం సాదర సజి సుమంగల భామినీం।
నవసప్త సాజేం సుందరీ సబ మత్త కుంజర గామినీమ్ ॥
కల గాన సుని ముని ధ్యాన త్యాగహిం కామ కోకిల లాజహీం।
మంజీర నూపుర కలిత కంకన తాల గతీ బర బాజహీమ్ ॥

దో. సోహతి బనితా బృంద మహుఁ సహజ సుహావని సీయ।
ఛబి లలనా గన మధ్య జను సుషమా తియ కమనీయ ॥ 322 ॥

సియ సుందరతా బరని న జాఈ। లఘు మతి బహుత మనోహరతాఈ ॥
ఆవత దీఖి బరాతిన్హ సీతా ॥ రూప రాసి సబ భాఁతి పునీతా ॥
సబహి మనహిం మన కిఏ ప్రనామా। దేఖి రామ భే పూరనకామా ॥
హరషే దసరథ సుతన్హ సమేతా। కహి న జాఇ ఉర ఆనఁదు జేతా ॥
సుర ప్రనాము కరి బరసహిం ఫూలా। ముని అసీస ధుని మంగల మూలా ॥
గాన నిసాన కోలాహలు భారీ। ప్రేమ ప్రమోద మగన నర నారీ ॥
ఏహి బిధి సీయ మండపహిం ఆఈ। ప్రముదిత సాంతి పఢ఼హిం మునిరాఈ ॥
తేహి అవసర కర బిధి బ్యవహారూ। దుహుఁ కులగుర సబ కీన్హ అచారూ ॥

ఛం. ఆచారు కరి గుర గౌరి గనపతి ముదిత బిప్ర పుజావహీం।
సుర ప్రగటి పూజా లేహిం దేహిం అసీస అతి సుఖు పావహీమ్ ॥
మధుపర్క మంగల ద్రబ్య జో జేహి సమయ ముని మన మహుఁ చహైం।
భరే కనక కోపర కలస సో సబ లిఏహిం పరిచారక రహైమ్ ॥ 1 ॥

కుల రీతి ప్రీతి సమేత రబి కహి దేత సబు సాదర కియో।

ఏహి భాఁతి దేవ పుజాఇ సీతహి సుభగ సింఘాసను దియో ॥

సియ రామ అవలోకని పరసపర ప్రేమ కాహు న లఖి పరై ॥

మన బుద్ధి బర బానీ అగోచర ప్రగట కబి కైసేం కరై ॥ 2 ॥

దో. హోమ సమయ తను ధరి అనలు అతి సుఖ ఆహుతి లేహిం।
బిప్ర బేష ధరి బేద సబ కహి బిబాహ బిధి దేహిమ్ ॥ 323 ॥

జనక పాటమహిషీ జగ జానీ। సీయ మాతు కిమి జాఇ బఖానీ ॥
సుజసు సుకృత సుఖ సుదంరతాఈ। సబ సమేటి బిధి రచీ బనాఈ ॥
సము జాని మునిబరన్హ బోలాఈ। సునత సుఆసిని సాదర ల్యాఈ ॥
జనక బామ దిసి సోహ సునయనా। హిమగిరి సంగ బని జను మయనా ॥
కనక కలస మని కోపర రూరే। సుచి సుంగధ మంగల జల పూరే ॥
నిజ కర ముదిత రాయఁ అరు రానీ। ధరే రామ కే ఆగేం ఆనీ ॥
పఢ఼హిం బేద ముని మంగల బానీ। గగన సుమన ఝరి అవసరు జానీ ॥
బరు బిలోకి దంపతి అనురాగే। పాయ పునీత పఖారన లాగే ॥

ఛం. లాగే పఖారన పాయ పంకజ ప్రేమ తన పులకావలీ।
నభ నగర గాన నిసాన జయ ధుని ఉమగి జను చహుఁ దిసి చలీ ॥
జే పద సరోజ మనోజ అరి ఉర సర సదైవ బిరాజహీం।
జే సకృత సుమిరత బిమలతా మన సకల కలి మల భాజహీమ్ ॥ 1 ॥

జే పరసి మునిబనితా లహీ గతి రహీ జో పాతకమీ।
మకరందు జిన్హ కో సంభు సిర సుచితా అవధి సుర బరనీ ॥
కరి మధుప మన ముని జోగిజన జే సేఇ అభిమత గతి లహైం।
తే పద పఖారత భాగ్యభాజను జనకు జయ జయ సబ కహై ॥ 2 ॥

బర కుఅఁరి కరతల జోరి సాఖోచారు దౌ కులగుర కరైం।
భయో పానిగహను బిలోకి బిధి సుర మనుజ ముని ఆఁనద భరైమ్ ॥
సుఖమూల దూలహు దేఖి దంపతి పులక తన హులస్యో హియో।
కరి లోక బేద బిధాను కన్యాదాను నృపభూషన కియో ॥ 3 ॥

హిమవంత జిమి గిరిజా మహేసహి హరిహి శ్రీ సాగర దీ।
తిమి జనక రామహి సియ సమరపీ బిస్వ కల కీరతి నీ ॥
క్యోం కరై బినయ బిదేహు కియో బిదేహు మూరతి సావఁరీ।
కరి హోమ బిధివత గాఁఠి జోరీ హోన లాగీ భావఁరీ ॥ 4 ॥

దో. జయ ధుని బందీ బేద ధుని మంగల గాన నిసాన।
సుని హరషహిం బరషహిం బిబుధ సురతరు సుమన సుజాన ॥ 324 ॥

కుఅఁరు కుఅఁరి కల భావఁరి దేహీమ్ ॥ నయన లాభు సబ సాదర లేహీమ్ ॥
జాఇ న బరని మనోహర జోరీ। జో ఉపమా కఛు కహౌం సో థోరీ ॥
రామ సీయ సుందర ప్రతిఛాహీం। జగమగాత మని ఖంభన మాహీమ్ ।
మనహుఁ మదన రతి ధరి బహు రూపా। దేఖత రామ బిఆహు అనూపా ॥
దరస లాలసా సకుచ న థోరీ। ప్రగటత దురత బహోరి బహోరీ ॥
భే మగన సబ దేఖనిహారే। జనక సమాన అపాన బిసారే ॥
ప్రముదిత మునిన్హ భావఁరీ ఫేరీ। నేగసహిత సబ రీతి నిబేరీమ్ ॥
రామ సీయ సిర సేందుర దేహీం। సోభా కహి న జాతి బిధి కేహీమ్ ॥
అరున పరాగ జలజు భరి నీకేం। ససిహి భూష అహి లోభ అమీ కేమ్ ॥
బహురి బసిష్ఠ దీన్హ అనుసాసన। బరు దులహిని బైఠే ఏక ఆసన ॥

ఛం. బైఠే బరాసన రాము జానకి ముదిత మన దసరథు భే।
తను పులక పుని పుని దేఖి అపనేం సుకృత సురతరు ఫల నే ॥
భరి భువన రహా ఉఛాహు రామ బిబాహు భా సబహీం కహా।
కేహి భాఁతి బరని సిరాత రసనా ఏక యహు మంగలు మహా ॥ 1 ॥

తబ జనక పాఇ బసిష్ఠ ఆయసు బ్యాహ సాజ సఁవారి కై।
మాఁడవీ శ్రుతికీరతి ఉరమిలా కుఅఁరి లీం హఁకారి కే ॥
కుసకేతు కన్యా ప్రథమ జో గున సీల సుఖ సోభామీ।
సబ రీతి ప్రీతి సమేత కరి సో బ్యాహి నృప భరతహి దీ ॥ 2 ॥

జానకీ లఘు భగినీ సకల సుందరి సిరోమని జాని కై।
సో తనయ దీన్హీ బ్యాహి లఖనహి సకల బిధి సనమాని కై ॥
జేహి నాము శ్రుతకీరతి సులోచని సుముఖి సబ గున ఆగరీ।
సో దీ రిపుసూదనహి భూపతి రూప సీల ఉజాగరీ ॥ 3 ॥

అనురుప బర దులహిని పరస్పర లఖి సకుచ హియఁ హరషహీం।
సబ ముదిత సుందరతా సరాహహిం సుమన సుర గన బరషహీమ్ ॥
సుందరీ సుందర బరన్హ సహ సబ ఏక మండప రాజహీం।
జను జీవ ఉర చారిఉ అవస్థా బిమున సహిత బిరాజహీమ్ ॥ 4 ॥

దో. ముదిత అవధపతి సకల సుత బధున్హ సమేత నిహారి।
జను పార మహిపాల మని క్రియన్హ సహిత ఫల చారి ॥ 325 ॥

జసి రఘుబీర బ్యాహ బిధి బరనీ। సకల కుఅఁర బ్యాహే తేహిం కరనీ ॥
కహి న జాఇ కఛు దాఇజ భూరీ। రహా కనక మని మండపు పూరీ ॥
కంబల బసన బిచిత్ర పటోరే। భాఁతి భాఁతి బహు మోల న థోరే ॥
గజ రథ తురగ దాస అరు దాసీ। ధేను అలంకృత కామదుహా సీ ॥
బస్తు అనేక కరిఅ కిమి లేఖా। కహి న జాఇ జానహిం జిన్హ దేఖా ॥
లోకపాల అవలోకి సిహానే। లీన్హ అవధపతి సబు సుఖు మానే ॥
దీన్హ జాచకన్హి జో జేహి భావా। ఉబరా సో జనవాసేహిం ఆవా ॥
తబ కర జోరి జనకు మృదు బానీ। బోలే సబ బరాత సనమానీ ॥

ఛం. సనమాని సకల బరాత ఆదర దాన బినయ బడ఼ఆఇ కై।
ప్రముదిత మహా ముని బృంద బందే పూజి ప్రేమ లడ఼ఆఇ కై ॥
సిరు నాఇ దేవ మనాఇ సబ సన కహత కర సంపుట కిఏఁ।
సుర సాధు చాహత భాఉ సింధు కి తోష జల అంజలి దిఏఁ ॥ 1 ॥

కర జోరి జనకు బహోరి బంధు సమేత కోసలరాయ సోం।
బోలే మనోహర బయన సాని సనేహ సీల సుభాయ సోమ్ ॥
సంబంధ రాజన రావరేం హమ బడ఼ఏ అబ సబ బిధి భే।
ఏహి రాజ సాజ సమేత సేవక జానిబే బిను గథ లే ॥ 2 ॥

ఏ దారికా పరిచారికా కరి పాలిబీం కరునా నీ।
అపరాధు ఛమిబో బోలి పఠే బహుత హౌం ఢీట్యో కీ ॥
పుని భానుకులభూషన సకల సనమాన నిధి సమధీ కిఏ।
కహి జాతి నహిం బినతీ పరస్పర ప్రేమ పరిపూరన హిఏ ॥ 3 ॥

బృందారకా గన సుమన బరిసహిం రాఉ జనవాసేహి చలే।
దుందుభీ జయ ధుని బేద ధుని నభ నగర కౌతూహల భలే ॥
తబ సఖీం మంగల గాన కరత మునీస ఆయసు పాఇ కై।
దూలహ దులహినిన్హ సహిత సుందరి చలీం కోహబర ల్యాఇ కై ॥ 4 ॥

దో. పుని పుని రామహి చితవ సియ సకుచతి మను సకుచై న।
హరత మనోహర మీన ఛబి ప్రేమ పిఆసే నైన ॥ 326 ॥

మాసపారాయణ, గ్యారహవాఁ విశ్రామ
స్యామ సరీరు సుభాయఁ సుహావన। సోభా కోటి మనోజ లజావన ॥
జావక జుత పద కమల సుహాఏ। ముని మన మధుప రహత జిన్హ ఛాఏ ॥
పీత పునీత మనోహర ధోతీ। హరతి బాల రబి దామిని జోతీ ॥
కల కింకిని కటి సూత్ర మనోహర। బాహు బిసాల బిభూషన సుందర ॥
పీత జనేఉ మహాఛబి దేఈ। కర ముద్రికా చోరి చితు లేఈ ॥
సోహత బ్యాహ సాజ సబ సాజే। ఉర ఆయత ఉరభూషన రాజే ॥
పిఅర ఉపరనా కాఖాసోతీ। దుహుఁ ఆఁచరన్హి లగే మని మోతీ ॥
నయన కమల కల కుండల కానా। బదను సకల సౌందర్జ నిధానా ॥
సుందర భృకుటి మనోహర నాసా। భాల తిలకు రుచిరతా నివాసా ॥
సోహత మౌరు మనోహర మాథే। మంగలమయ ముకుతా మని గాథే ॥

ఛం. గాథే మహామని మౌర మంజుల అంగ సబ చిత చోరహీం।
పుర నారి సుర సుందరీం బరహి బిలోకి సబ తిన తోరహీమ్ ॥
మని బసన భూషన వారి ఆరతి కరహిం మంగల గావహిం।
సుర సుమన బరిసహిం సూత మాగధ బంది సుజసు సునావహీమ్ ॥ 1 ॥

కోహబరహిం ఆనే కుఁఅర కుఁఅరి సుఆసినిన్హ సుఖ పాఇ కై।
అతి ప్రీతి లౌకిక రీతి లాగీం కరన మంగల గాఇ కై ॥
లహకౌరి గౌరి సిఖావ రామహి సీయ సన సారద కహైం।
రనివాసు హాస బిలాస రస బస జన్మ కో ఫలు సబ లహైమ్ ॥ 2 ॥

నిజ పాని మని మహుఁ దేఖిఅతి మూరతి సురూపనిధాన కీ।
చాలతి న భుజబల్లీ బిలోకని బిరహ భయ బస జానకీ ॥
కౌతుక బినోద ప్రమోదు ప్రేము న జాఇ కహి జానహిం అలీం।
బర కుఅఁరి సుందర సకల సఖీం లవాఇ జనవాసేహి చలీమ్ ॥ 3 ॥

తేహి సమయ సునిఅ అసీస జహఁ తహఁ నగర నభ ఆనఁదు మహా।
చిరు జిఅహుఁ జోరీం చారు చారయో ముదిత మన సబహీం కహా ॥
జోగీంద్ర సిద్ధ మునీస దేవ బిలోకి ప్రభు దుందుభి హనీ।
చలే హరషి బరషి ప్రసూన నిజ నిజ లోక జయ జయ జయ భనీ ॥ 4 ॥

దో. సహిత బధూటిన్హ కుఅఁర సబ తబ ఆఏ పితు పాస।
సోభా మంగల మోద భరి ఉమగేఉ జను జనవాస ॥ 327 ॥

పుని జేవనార భీ బహు భాఁతీ। పఠే జనక బోలాఇ బరాతీ ॥
పరత పాఁవడ఼ఏ బసన అనూపా। సుతన్హ సమేత గవన కియో భూపా ॥
సాదర సబకే పాయ పఖారే। జథాజోగు పీఢ఼న్హ బైఠారే ॥
ధోఏ జనక అవధపతి చరనా। సీలు సనేహు జాఇ నహిం బరనా ॥
బహురి రామ పద పంకజ ధోఏ। జే హర హృదయ కమల మహుఁ గోఏ ॥
తీనిఉ భాఈ రామ సమ జానీ। ధోఏ చరన జనక నిజ పానీ ॥
ఆసన ఉచిత సబహి నృప దీన్హే। బోలి సూపకారీ సబ లీన్హే ॥
సాదర లగే పరన పనవారే। కనక కీల మని పాన సఁవారే ॥

దో. సూపోదన సురభీ సరపి సుందర స్వాదు పునీత।
ఛన మహుఁ సబ కేం పరుసి గే చతుర సుఆర బినీత ॥ 328 ॥

పంచ కవల కరి జేవన లాగే। గారి గాన సుని అతి అనురాగే ॥
భాఁతి అనేక పరే పకవానే। సుధా సరిస నహిం జాహిం బఖానే ॥
పరుసన లగే సుఆర సుజానా। బింజన బిబిధ నామ కో జానా ॥
చారి భాఁతి భోజన బిధి గాఈ। ఏక ఏక బిధి బరని న జాఈ ॥
ఛరస రుచిర బింజన బహు జాతీ। ఏక ఏక రస అగనిత భాఁతీ ॥
జేవఁత దేహిం మధుర ధుని గారీ। లై లై నామ పురుష అరు నారీ ॥
సమయ సుహావని గారి బిరాజా। హఁసత రాఉ సుని సహిత సమాజా ॥
ఏహి బిధి సబహీం భౌజను కీన్హా। ఆదర సహిత ఆచమను దీన్హా ॥

దో. దేఇ పాన పూజే జనక దసరథు సహిత సమాజ।
జనవాసేహి గవనే ముదిత సకల భూప సిరతాజ ॥ 329 ॥

నిత నూతన మంగల పుర మాహీం। నిమిష సరిస దిన జామిని జాహీమ్ ॥
బడ఼ఏ భోర భూపతిమని జాగే। జాచక గున గన గావన లాగే ॥
దేఖి కుఅఁర బర బధున్హ సమేతా। కిమి కహి జాత మోదు మన జేతా ॥
ప్రాతక్రియా కరి గే గురు పాహీం। మహాప్రమోదు ప్రేము మన మాహీమ్ ॥
కరి ప్రనామ పూజా కర జోరీ। బోలే గిరా అమిఅఁ జను బోరీ ॥
తుమ్హరీ కృపాఁ సునహు మునిరాజా। భయుఁ ఆజు మైం పూరనకాజా ॥
అబ సబ బిప్ర బోలాఇ గోసాఈం। దేహు ధేను సబ భాఁతి బనాఈ ॥
సుని గుర కరి మహిపాల బడ఼ఆఈ। పుని పఠే ముని బృంద బోలాఈ ॥

దో. బామదేఉ అరు దేవరిషి బాలమీకి జాబాలి।
ఆఏ మునిబర నికర తబ కౌసికాది తపసాలి ॥ 330 ॥

దండ ప్రనామ సబహి నృప కీన్హే। పూజి సప్రేమ బరాసన దీన్హే ॥
చారి లచ్ఛ బర ధేను మగాఈ। కామసురభి సమ సీల సుహాఈ ॥
సబ బిధి సకల అలంకృత కీన్హీం। ముదిత మహిప మహిదేవన్హ దీన్హీమ్ ॥
కరత బినయ బహు బిధి నరనాహూ। లహేఉఁ ఆజు జగ జీవన లాహూ ॥
పాఇ అసీస మహీసు అనందా। లిఏ బోలి పుని జాచక బృందా ॥
కనక బసన మని హయ గయ స్యందన। దిఏ బూఝి రుచి రబికులనందన ॥
చలే పఢ఼త గావత గున గాథా। జయ జయ జయ దినకర కుల నాథా ॥
ఏహి బిధి రామ బిఆహ ఉఛాహూ। సకి న బరని సహస ముఖ జాహూ ॥

దో. బార బార కౌసిక చరన సీసు నాఇ కహ రాఉ।
యహ సబు సుఖు మునిరాజ తవ కృపా కటాచ్ఛ పసాఉ ॥ 331 ॥

జనక సనేహు సీలు కరతూతీ। నృపు సబ భాఁతి సరాహ బిభూతీ ॥
దిన ఉఠి బిదా అవధపతి మాగా। రాఖహిం జనకు సహిత అనురాగా ॥
నిత నూతన ఆదరు అధికాఈ। దిన ప్రతి సహస భాఁతి పహునాఈ ॥
నిత నవ నగర అనంద ఉఛాహూ। దసరథ గవను సోహాఇ న కాహూ ॥
బహుత దివస బీతే ఏహి భాఁతీ। జను సనేహ రజు బఁధే బరాతీ ॥
కౌసిక సతానంద తబ జాఈ। కహా బిదేహ నృపహి సముఝాఈ ॥
అబ దసరథ కహఁ ఆయసు దేహూ। జద్యపి ఛాడ఼ఇ న సకహు సనేహూ ॥
భలేహిం నాథ కహి సచివ బోలాఏ। కహి జయ జీవ సీస తిన్హ నాఏ ॥

దో. అవధనాథు చాహత చలన భీతర కరహు జనాఉ।
భే ప్రేమబస సచివ సుని బిప్ర సభాసద రాఉ ॥ 332 ॥

పురబాసీ సుని చలిహి బరాతా। బూఝత బికల పరస్పర బాతా ॥
సత్య గవను సుని సబ బిలఖానే। మనహుఁ సాఁఝ సరసిజ సకుచానే ॥
జహఁ జహఁ ఆవత బసే బరాతీ। తహఁ తహఁ సిద్ధ చలా బహు భాఁతీ ॥
బిబిధ భాఁతి మేవా పకవానా। భోజన సాజు న జాఇ బఖానా ॥
భరి భరి బసహఁ అపార కహారా। పఠీ జనక అనేక సుసారా ॥
తురగ లాఖ రథ సహస పచీసా। సకల సఁవారే నఖ అరు సీసా ॥
మత్త సహస దస సింధుర సాజే। జిన్హహి దేఖి దిసికుంజర లాజే ॥
కనక బసన మని భరి భరి జానా। మహిషీం ధేను బస్తు బిధి నానా ॥

దో. దాఇజ అమిత న సకిఅ కహి దీన్హ బిదేహఁ బహోరి।
జో అవలోకత లోకపతి లోక సంపదా థోరి ॥ 333 ॥

సబు సమాజు ఏహి భాఁతి బనాఈ। జనక అవధపుర దీన్హ పఠాఈ ॥
చలిహి బరాత సునత సబ రానీం। బికల మీనగన జను లఘు పానీమ్ ॥
పుని పుని సీయ గోద కరి లేహీం। దేఇ అసీస సిఖావను దేహీమ్ ॥
హోఏహు సంతత పియహి పిఆరీ। చిరు అహిబాత అసీస హమారీ ॥
సాసు ససుర గుర సేవా కరేహూ। పతి రుఖ లఖి ఆయసు అనుసరేహూ ॥
అతి సనేహ బస సఖీం సయానీ। నారి ధరమ సిఖవహిం మృదు బానీ ॥
సాదర సకల కుఅఁరి సముఝాఈ। రానిన్హ బార బార ఉర లాఈ ॥
బహురి బహురి భేటహిం మహతారీం। కహహిం బిరంచి రచీం కత నారీమ్ ॥

దో. తేహి అవసర భాఇన్హ సహిత రాము భాను కుల కేతు।
చలే జనక మందిర ముదిత బిదా కరావన హేతు ॥ 334 ॥

చారిఅ భాఇ సుభాయఁ సుహాఏ। నగర నారి నర దేఖన ధాఏ ॥
కౌ కహ చలన చహత హహిం ఆజూ। కీన్హ బిదేహ బిదా కర సాజూ ॥
లేహు నయన భరి రూప నిహారీ। ప్రియ పాహునే భూప సుత చారీ ॥
కో జానై కేహి సుకృత సయానీ। నయన అతిథి కీన్హే బిధి ఆనీ ॥
మరనసీలు జిమి పావ పిఊషా। సురతరు లహై జనమ కర భూఖా ॥
పావ నారకీ హరిపదు జైసేం। ఇన్హ కర దరసను హమ కహఁ తైసే ॥
నిరఖి రామ సోభా ఉర ధరహూ। నిజ మన ఫని మూరతి మని కరహూ ॥
ఏహి బిధి సబహి నయన ఫలు దేతా। గే కుఅఁర సబ రాజ నికేతా ॥

దో. రూప సింధు సబ బంధు లఖి హరషి ఉఠా రనివాసు।
కరహి నిఛావరి ఆరతీ మహా ముదిత మన సాసు ॥ 335 ॥

దేఖి రామ ఛబి అతి అనురాగీం। ప్రేమబిబస పుని పుని పద లాగీమ్ ॥
రహీ న లాజ ప్రీతి ఉర ఛాఈ। సహజ సనేహు బరని కిమి జాఈ ॥
భాఇన్హ సహిత ఉబటి అన్హవాఏ। ఛరస అసన అతి హేతు జేవాఁఏ ॥
బోలే రాము సుఅవసరు జానీ। సీల సనేహ సకుచమయ బానీ ॥
రాఉ అవధపుర చహత సిధాఏ। బిదా హోన హమ ఇహాఁ పఠాఏ ॥
మాతు ముదిత మన ఆయసు దేహూ। బాలక జాని కరబ నిత నేహూ ॥
సునత బచన బిలఖేఉ రనివాసూ। బోలి న సకహిం ప్రేమబస సాసూ ॥
హృదయఁ లగాఇ కుఅఁరి సబ లీన్హీ। పతిన్హ సౌంపి బినతీ అతి కీన్హీ ॥

ఛం. కరి బినయ సియ రామహి సమరపీ జోరి కర పుని పుని కహై।
బలి జాఁఉ తాత సుజాన తుమ్హ కహుఁ బిదిత గతి సబ కీ అహై ॥
పరివార పురజన మోహి రాజహి ప్రానప్రియ సియ జానిబీ।
తులసీస సీలు సనేహు లఖి నిజ కింకరీ కరి మానిబీ ॥

సో. తుమ్హ పరిపూరన కామ జాన సిరోమని భావప్రియ।
జన గున గాహక రామ దోష దలన కరునాయతన ॥ 336 ॥

అస కహి రహీ చరన గహి రానీ। ప్రేమ పంక జను గిరా సమానీ ॥
సుని సనేహసానీ బర బానీ। బహుబిధి రామ సాసు సనమానీ ॥
రామ బిదా మాగత కర జోరీ। కీన్హ ప్రనాము బహోరి బహోరీ ॥
పాఇ అసీస బహురి సిరు నాఈ। భాఇన్హ సహిత చలే రఘురాఈ ॥
మంజు మధుర మూరతి ఉర ఆనీ। భీ సనేహ సిథిల సబ రానీ ॥
పుని ధీరజు ధరి కుఅఁరి హఁకారీ। బార బార భేటహిం మహతారీమ్ ॥
పహుఁచావహిం ఫిరి మిలహిం బహోరీ। బఢ఼ఈ పరస్పర ప్రీతి న థోరీ ॥
పుని పుని మిలత సఖిన్హ బిలగాఈ। బాల బచ్ఛ జిమి ధేను లవాఈ ॥

దో. ప్రేమబిబస నర నారి సబ సఖిన్హ సహిత రనివాసు।
మానహుఁ కీన్హ బిదేహపుర కరునాఁ బిరహఁ నివాసు ॥ 337 ॥

సుక సారికా జానకీ జ్యాఏ। కనక పింజరన్హి రాఖి పఢ఼ఆఏ ॥
బ్యాకుల కహహిం కహాఁ బైదేహీ। సుని ధీరజు పరిహరి న కేహీ ॥
భే బికల ఖగ మృగ ఏహి భాఁతి। మనుజ దసా కైసేం కహి జాతీ ॥
బంధు సమేత జనకు తబ ఆఏ। ప్రేమ ఉమగి లోచన జల ఛాఏ ॥
సీయ బిలోకి ధీరతా భాగీ। రహే కహావత పరమ బిరాగీ ॥
లీన్హి రాఁయ ఉర లాఇ జానకీ। మిటీ మహామరజాద గ్యాన కీ ॥
సముఝావత సబ సచివ సయానే। కీన్హ బిచారు న అవసర జానే ॥
బారహిం బార సుతా ఉర లాఈ। సజి సుందర పాలకీం మగాఈ ॥

దో. ప్రేమబిబస పరివారు సబు జాని సులగన నరేస।
కుఁఅరి చఢ఼ఆఈ పాలకిన్హ సుమిరే సిద్ధి గనేస ॥ 338 ॥

బహుబిధి భూప సుతా సముఝాఈ। నారిధరము కులరీతి సిఖాఈ ॥
దాసీం దాస దిఏ బహుతేరే। సుచి సేవక జే ప్రియ సియ కేరే ॥
సీయ చలత బ్యాకుల పురబాసీ। హోహిం సగున సుభ మంగల రాసీ ॥
భూసుర సచివ సమేత సమాజా। సంగ చలే పహుఁచావన రాజా ॥
సమయ బిలోకి బాజనే బాజే। రథ గజ బాజి బరాతిన్హ సాజే ॥
దసరథ బిప్ర బోలి సబ లీన్హే। దాన మాన పరిపూరన కీన్హే ॥
చరన సరోజ ధూరి ధరి సీసా। ముదిత మహీపతి పాఇ అసీసా ॥
సుమిరి గజానను కీన్హ పయానా। మంగలమూల సగున భే నానా ॥

దో. సుర ప్రసూన బరషహి హరషి కరహిం అపఛరా గాన।
చలే అవధపతి అవధపుర ముదిత బజాఇ నిసాన ॥ 339 ॥

నృప కరి బినయ మహాజన ఫేరే। సాదర సకల మాగనే టేరే ॥
భూషన బసన బాజి గజ దీన్హే। ప్రేమ పోషి ఠాఢ఼ఏ సబ కీన్హే ॥
బార బార బిరిదావలి భాషీ। ఫిరే సకల రామహి ఉర రాఖీ ॥
బహురి బహురి కోసలపతి కహహీం। జనకు ప్రేమబస ఫిరై న చహహీమ్ ॥
పుని కహ భూపతి బచన సుహాఏ। ఫిరిఅ మహీస దూరి బడ఼ఇ ఆఏ ॥
రాఉ బహోరి ఉతరి భే ఠాఢ఼ఏ। ప్రేమ ప్రబాహ బిలోచన బాఢ఼ఏ ॥
తబ బిదేహ బోలే కర జోరీ। బచన సనేహ సుధాఁ జను బోరీ ॥
కరౌ కవన బిధి బినయ బనాఈ। మహారాజ మోహి దీన్హి బడ఼ఆఈ ॥

దో. కోసలపతి సమధీ సజన సనమానే సబ భాఁతి।
మిలని పరసపర బినయ అతి ప్రీతి న హృదయఁ సమాతి ॥ 340 ॥

ముని మండలిహి జనక సిరు నావా। ఆసిరబాదు సబహి సన పావా ॥
సాదర పుని భేంటే జామాతా। రూప సీల గున నిధి సబ భ్రాతా ॥
జోరి పంకరుహ పాని సుహాఏ। బోలే బచన ప్రేమ జను జాఏ ॥
రామ కరౌ కేహి భాఁతి ప్రసంసా। ముని మహేస మన మానస హంసా ॥
కరహిం జోగ జోగీ జేహి లాగీ। కోహు మోహు మమతా మదు త్యాగీ ॥
బ్యాపకు బ్రహ్ము అలఖు అబినాసీ। చిదానందు నిరగున గునరాసీ ॥
మన సమేత జేహి జాన న బానీ। తరకి న సకహిం సకల అనుమానీ ॥
మహిమా నిగము నేతి కహి కహీ। జో తిహుఁ కాల ఏకరస రహీ ॥

దో. నయన బిషయ మో కహుఁ భయు సో సమస్త సుఖ మూల।
సబి లాభు జగ జీవ కహఁ భేఁ ఈసు అనుకుల ॥ 341 ॥

సబహి భాఁతి మోహి దీన్హి బడ఼ఆఈ। నిజ జన జాని లీన్హ అపనాఈ ॥
హోహిం సహస దస సారద సేషా। కరహిం కలప కోటిక భరి లేఖా ॥
మోర భాగ్య రాఉర గున గాథా। కహి న సిరాహిం సునహు రఘునాథా ॥
మై కఛు కహుఁ ఏక బల మోరేం। తుమ్హ రీఝహు సనేహ సుఠి థోరేమ్ ॥
బార బార మాగుఁ కర జోరేం। మను పరిహరై చరన జని భోరేమ్ ॥
సుని బర బచన ప్రేమ జను పోషే। పూరనకామ రాము పరితోషే ॥
కరి బర బినయ ససుర సనమానే। పితు కౌసిక బసిష్ఠ సమ జానే ॥
బినతీ బహురి భరత సన కీన్హీ। మిలి సప్రేము పుని ఆసిష దీన్హీ ॥

దో. మిలే లఖన రిపుసూదనహి దీన్హి అసీస మహీస।
భే పరస్పర ప్రేమబస ఫిరి ఫిరి నావహిం సీస ॥ 342 ॥

బార బార కరి బినయ బడ఼ఆఈ। రఘుపతి చలే సంగ సబ భాఈ ॥
జనక గహే కౌసిక పద జాఈ। చరన రేను సిర నయనన్హ లాఈ ॥
సును మునీస బర దరసన తోరేం। అగము న కఛు ప్రతీతి మన మోరేమ్ ॥
జో సుఖు సుజసు లోకపతి చహహీం। కరత మనోరథ సకుచత అహహీమ్ ॥
సో సుఖు సుజసు సులభ మోహి స్వామీ। సబ సిధి తవ దరసన అనుగామీ ॥
కీన్హి బినయ పుని పుని సిరు నాఈ। ఫిరే మహీసు ఆసిషా పాఈ ॥
చలీ బరాత నిసాన బజాఈ। ముదిత ఛోట బడ఼ సబ సముదాఈ ॥
రామహి నిరఖి గ్రామ నర నారీ। పాఇ నయన ఫలు హోహిం సుఖారీ ॥

దో. బీచ బీచ బర బాస కరి మగ లోగన్హ సుఖ దేత।
అవధ సమీప పునీత దిన పహుఁచీ ఆఇ జనేత ॥ 343 ॥ 󍊍
హనే నిసాన పనవ బర బాజే। భేరి సంఖ ధుని హయ గయ గాజే ॥
ఝాఁఝి బిరవ డిండమీం సుహాఈ। సరస రాగ బాజహిం సహనాఈ ॥
పుర జన ఆవత అకని బరాతా। ముదిత సకల పులకావలి గాతా ॥
నిజ నిజ సుందర సదన సఁవారే। హాట బాట చౌహట పుర ద్వారే ॥
గలీం సకల అరగజాఁ సించాఈ। జహఁ తహఁ చౌకేం చారు పురాఈ ॥
బనా బజారు న జాఇ బఖానా। తోరన కేతు పతాక బితానా ॥
సఫల పూగఫల కదలి రసాలా। రోపే బకుల కదంబ తమాలా ॥
లగే సుభగ తరు పరసత ధరనీ। మనిమయ ఆలబాల కల కరనీ ॥

దో. బిబిధ భాఁతి మంగల కలస గృహ గృహ రచే సఁవారి।
సుర బ్రహ్మాది సిహాహిం సబ రఘుబర పురీ నిహారి ॥ 344 ॥

భూప భవన తేహి అవసర సోహా। రచనా దేఖి మదన మను మోహా ॥
మంగల సగున మనోహరతాఈ। రిధి సిధి సుఖ సంపదా సుహాఈ ॥
జను ఉఛాహ సబ సహజ సుహాఏ। తను ధరి ధరి దసరథ దసరథ గృహఁ ఛాఏ ॥
దేఖన హేతు రామ బైదేహీ। కహహు లాలసా హోహి న కేహీ ॥
జుథ జూథ మిలి చలీం సుఆసిని। నిజ ఛబి నిదరహిం మదన బిలాసని ॥
సకల సుమంగల సజేం ఆరతీ। గావహిం జను బహు బేష భారతీ ॥
భూపతి భవన కోలాహలు హోఈ। జాఇ న బరని సము సుఖు సోఈ ॥
కౌసల్యాది రామ మహతారీం। ప్రేమ బిబస తన దసా బిసారీమ్ ॥

దో. దిఏ దాన బిప్రన్హ బిపుల పూజి గనేస పురారీ।
ప్రముదిత పరమ దరిద్ర జను పాఇ పదారథ చారి ॥ 345 ॥

మోద ప్రమోద బిబస సబ మాతా। చలహిం న చరన సిథిల భే గాతా ॥
రామ దరస హిత అతి అనురాగీం। పరిఛని సాజు సజన సబ లాగీమ్ ॥
బిబిధ బిధాన బాజనే బాజే। మంగల ముదిత సుమిత్రాఁ సాజే ॥
హరద దూబ దధి పల్లవ ఫూలా। పాన పూగఫల మంగల మూలా ॥
అచ్ఛత అంకుర లోచన లాజా। మంజుల మంజరి తులసి బిరాజా ॥
ఛుహే పురట ఘట సహజ సుహాఏ। మదన సకున జను నీడ఼ బనాఏ ॥
సగున సుంగధ న జాహిం బఖానీ। మంగల సకల సజహిం సబ రానీ ॥
రచీం ఆరతీం బహుత బిధానా। ముదిత కరహిం కల మంగల గానా ॥

దో. కనక థార భరి మంగలన్హి కమల కరన్హి లిఏఁ మాత।
చలీం ముదిత పరిఛని కరన పులక పల్లవిత గాత ॥ 346 ॥

ధూప ధూమ నభు మేచక భయూ। సావన ఘన ఘమండు జను ఠయూ ॥
సురతరు సుమన మాల సుర బరషహిం। మనహుఁ బలాక అవలి మను కరషహిమ్ ॥
మంజుల మనిమయ బందనివారే। మనహుఁ పాకరిపు చాప సఁవారే ॥
ప్రగటహిం దురహిం అటన్హ పర భామిని। చారు చపల జను దమకహిం దామిని ॥
దుందుభి ధుని ఘన గరజని ఘోరా। జాచక చాతక దాదుర మోరా ॥
సుర సుగంధ సుచి బరషహిం బారీ। సుఖీ సకల ససి పుర నర నారీ ॥
సము జానీ గుర ఆయసు దీన్హా। పుర ప్రబేసు రఘుకులమని కీన్హా ॥
సుమిరి సంభు గిరజా గనరాజా। ముదిత మహీపతి సహిత సమాజా ॥

దో. హోహిం సగున బరషహిం సుమన సుర దుందుభీం బజాఇ।
బిబుధ బధూ నాచహిం ముదిత మంజుల మంగల గాఇ ॥ 347 ॥

మాగధ సూత బంది నట నాగర। గావహిం జసు తిహు లోక ఉజాగర ॥
జయ ధుని బిమల బేద బర బానీ। దస దిసి సునిఅ సుమంగల సానీ ॥
బిపుల బాజనే బాజన లాగే। నభ సుర నగర లోగ అనురాగే ॥
బనే బరాతీ బరని న జాహీం। మహా ముదిత మన సుఖ న సమాహీమ్ ॥
పురబాసింహ తబ రాయ జోహారే। దేఖత రామహి భే సుఖారే ॥
కరహిం నిఛావరి మనిగన చీరా। బారి బిలోచన పులక సరీరా ॥
ఆరతి కరహిం ముదిత పుర నారీ। హరషహిం నిరఖి కుఁఅర బర చారీ ॥
సిబికా సుభగ ఓహార ఉఘారీ। దేఖి దులహినిన్హ హోహిం సుఖారీ ॥

దో. ఏహి బిధి సబహీ దేత సుఖు ఆఏ రాజదుఆర।
ముదిత మాతు పరుఛని కరహిం బధున్హ సమేత కుమార ॥ 348 ॥

కరహిం ఆరతీ బారహిం బారా। ప్రేము ప్రమోదు కహై కో పారా ॥
భూషన మని పట నానా జాతీ ॥ కరహీ నిఛావరి అగనిత భాఁతీ ॥
బధున్హ సమేత దేఖి సుత చారీ। పరమానంద మగన మహతారీ ॥
పుని పుని సీయ రామ ఛబి దేఖీ ॥ ముదిత సఫల జగ జీవన లేఖీ ॥
సఖీం సీయ ముఖ పుని పుని చాహీ। గాన కరహిం నిజ సుకృత సరాహీ ॥
బరషహిం సుమన ఛనహిం ఛన దేవా। నాచహిం గావహిం లావహిం సేవా ॥
దేఖి మనోహర చారిఉ జోరీం। సారద ఉపమా సకల ఢఁఢోరీమ్ ॥
దేత న బనహిం నిపట లఘు లాగీ। ఏకటక రహీం రూప అనురాగీమ్ ॥

దో. నిగమ నీతి కుల రీతి కరి అరఘ పాఁవడ఼ఏ దేత।
బధున్హ సహిత సుత పరిఛి సబ చలీం లవాఇ నికేత ॥ 349 ॥

చారి సింఘాసన సహజ సుహాఏ। జను మనోజ నిజ హాథ బనాఏ ॥
తిన్హ పర కుఅఁరి కుఅఁర బైఠారే। సాదర పాయ పునిత పఖారే ॥
ధూప దీప నైబేద బేద బిధి। పూజే బర దులహిని మంగలనిధి ॥
బారహిం బార ఆరతీ కరహీం। బ్యజన చారు చామర సిర ఢరహీమ్ ॥
బస్తు అనేక నిఛావర హోహీం। భరీం ప్రమోద మాతు సబ సోహీమ్ ॥
పావా పరమ తత్త్వ జను జోగీం। అమృత లహేఉ జను సంతత రోగీమ్ ॥
జనమ రంక జను పారస పావా। అంధహి లోచన లాభు సుహావా ॥
మూక బదన జను సారద ఛాఈ। మానహుఁ సమర సూర జయ పాఈ ॥

దో. ఏహి సుఖ తే సత కోటి గున పావహిం మాతు అనందు ॥
భాఇన్హ సహిత బిఆహి ఘర ఆఏ రఘుకులచందు ॥ 350(క) ॥

లోక రీత జననీ కరహిం బర దులహిని సకుచాహిం।
మోదు బినోదు బిలోకి బడ఼ రాము మనహిం ముసకాహిమ్ ॥ 350(ఖ) ॥

దేవ పితర పూజే బిధి నీకీ। పూజీం సకల బాసనా జీ కీ ॥
సబహిం బంది మాగహిం బరదానా। భాఇన్హ సహిత రామ కల్యానా ॥
అంతరహిత సుర ఆసిష దేహీం। ముదిత మాతు అంచల భరి లేంహీమ్ ॥
భూపతి బోలి బరాతీ లీన్హే। జాన బసన మని భూషన దీన్హే ॥
ఆయసు పాఇ రాఖి ఉర రామహి। ముదిత గే సబ నిజ నిజ ధామహి ॥
పుర నర నారి సకల పహిరాఏ। ఘర ఘర బాజన లగే బధాఏ ॥
జాచక జన జాచహి జోఇ జోఈ। ప్రముదిత రాఉ దేహిం సోఇ సోఈ ॥
సేవక సకల బజనిఆ నానా। పూరన కిఏ దాన సనమానా ॥

దో. దేంహిం అసీస జోహారి సబ గావహిం గున గన గాథ।
తబ గుర భూసుర సహిత గృహఁ గవను కీన్హ నరనాథ ॥ 351 ॥

జో బసిష్ఠ అనుసాసన దీన్హీ। లోక బేద బిధి సాదర కీన్హీ ॥
భూసుర భీర దేఖి సబ రానీ। సాదర ఉఠీం భాగ్య బడ఼ జానీ ॥
పాయ పఖారి సకల అన్హవాఏ। పూజి భలీ బిధి భూప జేవాఁఏ ॥
ఆదర దాన ప్రేమ పరిపోషే। దేత అసీస చలే మన తోషే ॥
బహు బిధి కీన్హి గాధిసుత పూజా। నాథ మోహి సమ ధన్య న దూజా ॥
కీన్హి ప్రసంసా భూపతి భూరీ। రానిన్హ సహిత లీన్హి పగ ధూరీ ॥
భీతర భవన దీన్హ బర బాసు। మన జోగవత రహ నృప రనివాసూ ॥
పూజే గుర పద కమల బహోరీ। కీన్హి బినయ ఉర ప్రీతి న థోరీ ॥

దో. బధున్హ సమేత కుమార సబ రానిన్హ సహిత మహీసు।
పుని పుని బందత గుర చరన దేత అసీస మునీసు ॥ 352 ॥

బినయ కీన్హి ఉర అతి అనురాగేం। సుత సంపదా రాఖి సబ ఆగేమ్ ॥
నేగు మాగి మునినాయక లీన్హా। ఆసిరబాదు బహుత బిధి దీన్హా ॥
ఉర ధరి రామహి సీయ సమేతా। హరషి కీన్హ గుర గవను నికేతా ॥
బిప్రబధూ సబ భూప బోలాఈ। చైల చారు భూషన పహిరాఈ ॥
బహురి బోలాఇ సుఆసిని లీన్హీం। రుచి బిచారి పహిరావని దీన్హీమ్ ॥
నేగీ నేగ జోగ సబ లేహీం। రుచి అనురుప భూపమని దేహీమ్ ॥
ప్రియ పాహునే పూజ్య జే జానే। భూపతి భలీ భాఁతి సనమానే ॥
దేవ దేఖి రఘుబీర బిబాహూ। బరషి ప్రసూన ప్రసంసి ఉఛాహూ ॥

దో. చలే నిసాన బజాఇ సుర నిజ నిజ పుర సుఖ పాఇ।
కహత పరసపర రామ జసు ప్రేమ న హృదయఁ సమాఇ ॥ 353 ॥

సబ బిధి సబహి సమది నరనాహూ। రహా హృదయఁ భరి పూరి ఉఛాహూ ॥
జహఁ రనివాసు తహాఁ పగు ధారే। సహిత బహూటిన్హ కుఅఁర నిహారే ॥
లిఏ గోద కరి మోద సమేతా। కో కహి సకి భయు సుఖు జేతా ॥
బధూ సప్రేమ గోద బైఠారీం। బార బార హియఁ హరషి దులారీమ్ ॥
దేఖి సమాజు ముదిత రనివాసూ। సబ కేం ఉర అనంద కియో బాసూ ॥
కహేఉ భూప జిమి భయు బిబాహూ। సుని హరషు హోత సబ కాహూ ॥
జనక రాజ గున సీలు బడ఼ఆఈ। ప్రీతి రీతి సంపదా సుహాఈ ॥
బహుబిధి భూప భాట జిమి బరనీ। రానీం సబ ప్రముదిత సుని కరనీ ॥

దో. సుతన్హ సమేత నహాఇ నృప బోలి బిప్ర గుర గ్యాతి।
భోజన కీన్హ అనేక బిధి ఘరీ పంచ గి రాతి ॥ 354 ॥

మంగలగాన కరహిం బర భామిని। భై సుఖమూల మనోహర జామిని ॥
అఁచి పాన సబ కాహూఁ పాఏ। స్త్రగ సుగంధ భూషిత ఛబి ఛాఏ ॥
రామహి దేఖి రజాయసు పాఈ। నిజ నిజ భవన చలే సిర నాఈ ॥
ప్రేమ ప్రమోద బినోదు బఢ఼ఆఈ। సము సమాజు మనోహరతాఈ ॥
కహి న సకహి సత సారద సేసూ। బేద బిరంచి మహేస గనేసూ ॥
సో మై కహౌం కవన బిధి బరనీ। భూమినాగు సిర ధరి కి ధరనీ ॥
నృప సబ భాఁతి సబహి సనమానీ। కహి మృదు బచన బోలాఈ రానీ ॥
బధూ లరికనీం పర ఘర ఆఈం। రాఖేహు నయన పలక కీ నాఈ ॥

దో. లరికా శ్రమిత ఉనీద బస సయన కరావహు జాఇ।
అస కహి గే బిశ్రామగృహఁ రామ చరన చితు లాఇ ॥ 355 ॥

భూప బచన సుని సహజ సుహాఏ। జరిత కనక మని పలఁగ డసాఏ ॥
సుభగ సురభి పయ ఫేన సమానా। కోమల కలిత సుపేతీం నానా ॥
ఉపబరహన బర బరని న జాహీం। స్త్రగ సుగంధ మనిమందిర మాహీమ్ ॥
రతనదీప సుఠి చారు చఁదోవా। కహత న బని జాన జేహిం జోవా ॥
సేజ రుచిర రచి రాము ఉఠాఏ। ప్రేమ సమేత పలఁగ పౌఢ఼ఆఏ ॥
అగ్యా పుని పుని భాఇన్హ దీన్హీ। నిజ నిజ సేజ సయన తిన్హ కీన్హీ ॥
దేఖి స్యామ మృదు మంజుల గాతా। కహహిం సప్రేమ బచన సబ మాతా ॥
మారగ జాత భయావని భారీ। కేహి బిధి తాత తాడ఼కా మారీ ॥

దో. ఘోర నిసాచర బికట భట సమర గనహిం నహిం కాహు ॥
మారే సహిత సహాయ కిమి ఖల మారీచ సుబాహు ॥ 356 ॥

ముని ప్రసాద బలి తాత తుమ్హారీ। ఈస అనేక కరవరేం టారీ ॥
మఖ రఖవారీ కరి దుహుఁ భాఈ। గురు ప్రసాద సబ బిద్యా పాఈ ॥
మునితయ తరీ లగత పగ ధూరీ। కీరతి రహీ భువన భరి పూరీ ॥
కమఠ పీఠి పబి కూట కఠోరా। నృప సమాజ మహుఁ సివ ధను తోరా ॥
బిస్వ బిజయ జసు జానకి పాఈ। ఆఏ భవన బ్యాహి సబ భాఈ ॥
సకల అమానుష కరమ తుమ్హారే। కేవల కౌసిక కృపాఁ సుధారే ॥
ఆజు సుఫల జగ జనము హమారా। దేఖి తాత బిధుబదన తుమ్హారా ॥
జే దిన గే తుమ్హహి బిను దేఖేం। తే బిరంచి జని పారహిం లేఖేమ్ ॥

దో. రామ ప్రతోషీం మాతు సబ కహి బినీత బర బైన।
సుమిరి సంభు గుర బిప్ర పద కిఏ నీదబస నైన ॥ 357 ॥

నీదుఁ బదన సోహ సుఠి లోనా। మనహుఁ సాఁఝ సరసీరుహ సోనా ॥
ఘర ఘర కరహిం జాగరన నారీం। దేహిం పరసపర మంగల గారీమ్ ॥
పురీ బిరాజతి రాజతి రజనీ। రానీం కహహిం బిలోకహు సజనీ ॥
సుందర బధున్హ సాసు లై సోఈ। ఫనికన్హ జను సిరమని ఉర గోఈ ॥
ప్రాత పునీత కాల ప్రభు జాగే। అరునచూడ఼ బర బోలన లాగే ॥
బంది మాగధన్హి గునగన గాఏ। పురజన ద్వార జోహారన ఆఏ ॥
బంది బిప్ర సుర గుర పితు మాతా। పాఇ అసీస ముదిత సబ భ్రాతా ॥
జననిన్హ సాదర బదన నిహారే। భూపతి సంగ ద్వార పగు ధారే ॥

దో. కీన్హ సౌచ సబ సహజ సుచి సరిత పునీత నహాఇ।
ప్రాతక్రియా కరి తాత పహిం ఆఏ చారిఉ భాఇ ॥ 358 ॥

నవాన్హపారాయణ,తీసరా విశ్రామ
భూప బిలోకి లిఏ ఉర లాఈ। బైఠై హరషి రజాయసు పాఈ ॥
దేఖి రాము సబ సభా జుడ఼ఆనీ। లోచన లాభ అవధి అనుమానీ ॥
పుని బసిష్టు ముని కౌసిక ఆఏ। సుభగ ఆసనన్హి ముని బైఠాఏ ॥
సుతన్హ సమేత పూజి పద లాగే। నిరఖి రాము దౌ గుర అనురాగే ॥
కహహిం బసిష్టు ధరమ ఇతిహాసా। సునహిం మహీసు సహిత రనివాసా ॥
ముని మన అగమ గాధిసుత కరనీ। ముదిత బసిష్ట బిపుల బిధి బరనీ ॥
బోలే బామదేఉ సబ సాఁచీ। కీరతి కలిత లోక తిహుఁ మాచీ ॥
సుని ఆనందు భయు సబ కాహూ। రామ లఖన ఉర అధిక ఉఛాహూ ॥

దో. మంగల మోద ఉఛాహ నిత జాహిం దివస ఏహి భాఁతి।
ఉమగీ అవధ అనంద భరి అధిక అధిక అధికాతి ॥ 359 ॥

సుదిన సోధి కల కంకన ఛౌరే। మంగల మోద బినోద న థోరే ॥
నిత నవ సుఖు సుర దేఖి సిహాహీం। అవధ జన్మ జాచహిం బిధి పాహీమ్ ॥
బిస్వామిత్రు చలన నిత చహహీం। రామ సప్రేమ బినయ బస రహహీమ్ ॥
దిన దిన సయగున భూపతి భ్AU। దేఖి సరాహ మహామునిర్AU ॥
మాగత బిదా రాఉ అనురాగే। సుతన్హ సమేత ఠాఢ఼ భే ఆగే ॥
నాథ సకల సంపదా తుమ్హారీ। మైం సేవకు సమేత సుత నారీ ॥
కరబ సదా లరికనః పర ఛోహూ। దరసన దేత రహబ ముని మోహూ ॥
అస కహి రాఉ సహిత సుత రానీ। పరేఉ చరన ముఖ ఆవ న బానీ ॥
దీన్హ అసీస బిప్ర బహు భాఁతీ। చలే న ప్రీతి రీతి కహి జాతీ ॥
రాము సప్రేమ సంగ సబ భాఈ। ఆయసు పాఇ ఫిరే పహుఁచాఈ ॥

దో. రామ రూపు భూపతి భగతి బ్యాహు ఉఛాహు అనందు।
జాత సరాహత మనహిం మన ముదిత గాధికులచందు ॥ 360 ॥

బామదేవ రఘుకుల గుర గ్యానీ। బహురి గాధిసుత కథా బఖానీ ॥
సుని ముని సుజసు మనహిం మన ర్AU। బరనత ఆపన పున్య ప్రభ్AU ॥
బహురే లోగ రజాయసు భయూ। సుతన్హ సమేత నృపతి గృహఁ గయూ ॥
జహఁ తహఁ రామ బ్యాహు సబు గావా। సుజసు పునీత లోక తిహుఁ ఛావా ॥
ఆఏ బ్యాహి రాము ఘర జబ తేం। బసి అనంద అవధ సబ తబ తేమ్ ॥
ప్రభు బిబాహఁ జస భయు ఉఛాహూ। సకహిం న బరని గిరా అహినాహూ ॥
కబికుల జీవను పావన జానీ ॥ రామ సీయ జసు మంగల ఖానీ ॥
తేహి తే మైం కఛు కహా బఖానీ। కరన పునీత హేతు నిజ బానీ ॥

ఛం. నిజ గిరా పావని కరన కారన రామ జసు తులసీ కహ్యో।
రఘుబీర చరిత అపార బారిధి పారు కబి కౌనేం లహ్యో ॥
ఉపబీత బ్యాహ ఉఛాహ మంగల సుని జే సాదర గావహీం।
బైదేహి రామ ప్రసాద తే జన సర్బదా సుఖు పావహీమ్ ॥

సో. సియ రఘుబీర బిబాహు జే సప్రేమ గావహిం సునహిం।
తిన్హ కహుఁ సదా ఉఛాహు మంగలాయతన రామ జసు ॥ 361 ॥

మాసపారాయణ, బారహవాఁ విశ్రామ
ఇతి శ్రీమద్రామచరితమానసే సకలకలికలుషబిధ్వంసనే
ప్రథమః సోపానః సమాప్తః।
(బాలకాండ సమాప్త)