శ్రీ రామ చరిత మానస – సుందరకాండ

శ్రీజానకీవల్లభో విజయతే
శ్రీరామచరితమానస
పంచమ సోపాన (సుందరకాండ)

శాంతం శాశ్వతమప్రమేయమనఘం నిర్వాణశాంతిప్రదం
బ్రహ్మాశంభుఫణీంద్రసేవ్యమనిశం వేదాంతవేద్యం విభుమ్ ।
రామాఖ్యం జగదీశ్వరం సురగురుం మాయామనుష్యం హరిం
వందేఽహం కరుణాకరం రఘువరం భూపాలచూడ఼ఆమణిమ్ ॥ 1 ॥

నాన్యా స్పృహా రఘుపతే హృదయేఽస్మదీయే
సత్యం వదామి చ భవానఖిలాంతరాత్మా।
భక్తిం ప్రయచ్ఛ రఘుపుంగవ నిర్భరాం మే
కామాదిదోషరహితం కురు మానసం చ ॥ 2 ॥

అతులితబలధామం హేమశైలాభదేహం
దనుజవనకృశానుం జ్ఞానినామగ్రగణ్యం।
సకలగుణనిధానం వానరాణామధీశం
రఘుపతిప్రియభక్తం వాతజాతం నమామి ॥ 3 ॥

జామవంత కే బచన సుహాఏ। సుని హనుమంత హృదయ అతి భాఏ ॥
తబ లగి మోహి పరిఖేహు తుమ్హ భాఈ। సహి దుఖ కంద మూల ఫల ఖాఈ ॥
జబ లగి ఆవౌం సీతహి దేఖీ। హోఇహి కాజు మోహి హరష బిసేషీ ॥
యహ కహి నాఇ సబన్హి కహుఁ మాథా। చలేఉ హరషి హియఁ ధరి రఘునాథా ॥
సింధు తీర ఏక భూధర సుందర। కౌతుక కూది చఢ఼ఏఉ తా ఊపర ॥
బార బార రఘుబీర సఁభారీ। తరకేఉ పవనతనయ బల భారీ ॥
జేహిం గిరి చరన దేఇ హనుమంతా। చలేఉ సో గా పాతాల తురంతా ॥
జిమి అమోఘ రఘుపతి కర బానా। ఏహీ భాఁతి చలేఉ హనుమానా ॥
జలనిధి రఘుపతి దూత బిచారీ। తైం మైనాక హోహి శ్రమహారీ ॥

దో. హనూమాన తేహి పరసా కర పుని కీన్హ ప్రనామ।
రామ కాజు కీన్హేం బిను మోహి కహాఁ బిశ్రామ ॥ 1 ॥

జాత పవనసుత దేవన్హ దేఖా। జానైం కహుఁ బల బుద్ధి బిసేషా ॥
సురసా నామ అహిన్హ కై మాతా। పఠిన్హి ఆఇ కహీ తేహిం బాతా ॥
ఆజు సురన్హ మోహి దీన్హ అహారా। సునత బచన కహ పవనకుమారా ॥
రామ కాజు కరి ఫిరి మైం ఆవౌం। సీతా కి సుధి ప్రభుహి సునావౌమ్ ॥
తబ తవ బదన పైఠిహుఁ ఆఈ। సత్య కహుఁ మోహి జాన దే మాఈ ॥
కబనేహుఁ జతన దేఇ నహిం జానా। గ్రససి న మోహి కహేఉ హనుమానా ॥
జోజన భరి తేహిం బదను పసారా। కపి తను కీన్హ దుగున బిస్తారా ॥
సోరహ జోజన ముఖ తేహిం ఠయూ। తురత పవనసుత బత్తిస భయూ ॥
జస జస సురసా బదను బఢ఼ఆవా। తాసు దూన కపి రూప దేఖావా ॥
సత జోజన తేహిం ఆనన కీన్హా। అతి లఘు రూప పవనసుత లీన్హా ॥
బదన పిఠి పుని బాహేర ఆవా। మాగా బిదా తాహి సిరు నావా ॥
మోహి సురన్హ జేహి లాగి పఠావా। బుధి బల మరము తోర మై పావా ॥

దో. రామ కాజు సబు కరిహహు తుమ్హ బల బుద్ధి నిధాన।
ఆసిష దేహ గీ సో హరషి చలేఉ హనుమాన ॥ 2 ॥

నిసిచరి ఏక సింధు మహుఁ రహీ। కరి మాయా నభు కే ఖగ గహీ ॥
జీవ జంతు జే గగన ఉడ఼ఆహీం। జల బిలోకి తిన్హ కై పరిఛాహీమ్ ॥
గహి ఛాహఁ సక సో న ఉడ఼ఆఈ। ఏహి బిధి సదా గగనచర ఖాఈ ॥
సోఇ ఛల హనూమాన కహఁ కీన్హా। తాసు కపటు కపి తురతహిం చీన్హా ॥
తాహి మారి మారుతసుత బీరా। బారిధి పార గయు మతిధీరా ॥
తహాఁ జాఇ దేఖీ బన సోభా। గుంజత చంచరీక మధు లోభా ॥
నానా తరు ఫల ఫూల సుహాఏ। ఖగ మృగ బృంద దేఖి మన భాఏ ॥
సైల బిసాల దేఖి ఏక ఆగేం। తా పర ధాఇ చఢేఉ భయ త్యాగేమ్ ॥
ఉమా న కఛు కపి కై అధికాఈ। ప్రభు ప్రతాప జో కాలహి ఖాఈ ॥
గిరి పర చఢి లంకా తేహిం దేఖీ। కహి న జాఇ అతి దుర్గ బిసేషీ ॥
అతి ఉతంగ జలనిధి చహు పాసా। కనక కోట కర పరమ ప్రకాసా ॥
ఛం=కనక కోట బిచిత్ర మని కృత సుందరాయతనా ఘనా।
చుహట్ట హట్ట సుబట్ట బీథీం చారు పుర బహు బిధి బనా ॥
గజ బాజి ఖచ్చర నికర పదచర రథ బరూథిన్హ కో గనై ॥
బహురూప నిసిచర జూథ అతిబల సేన బరనత నహిం బనై ॥ 1 ॥

బన బాగ ఉపబన బాటికా సర కూప బాపీం సోహహీం।
నర నాగ సుర గంధర్బ కన్యా రూప ముని మన మోహహీమ్ ॥
కహుఁ మాల దేహ బిసాల సైల సమాన అతిబల గర్జహీం।
నానా అఖారేన్హ భిరహిం బహు బిధి ఏక ఏకన్హ తర్జహీమ్ ॥ 2 ॥

కరి జతన భట కోటిన్హ బికట తన నగర చహుఁ దిసి రచ్ఛహీం।
కహుఁ మహిష మానషు ధేను ఖర అజ ఖల నిసాచర భచ్ఛహీమ్ ॥
ఏహి లాగి తులసీదాస ఇన్హ కీ కథా కఛు ఏక హై కహీ।
రఘుబీర సర తీరథ సరీరన్హి త్యాగి గతి పైహహిం సహీ ॥ 3 ॥

దో. పుర రఖవారే దేఖి బహు కపి మన కీన్హ బిచార।
అతి లఘు రూప ధరౌం నిసి నగర కరౌం పిసార ॥ 3 ॥

మసక సమాన రూప కపి ధరీ। లంకహి చలేఉ సుమిరి నరహరీ ॥
నామ లంకినీ ఏక నిసిచరీ। సో కహ చలేసి మోహి నిందరీ ॥
జానేహి నహీం మరము సఠ మోరా। మోర అహార జహాఁ లగి చోరా ॥
ముఠికా ఏక మహా కపి హనీ। రుధిర బమత ధరనీం ఢనమనీ ॥
పుని సంభారి ఉఠి సో లంకా। జోరి పాని కర బినయ సంసకా ॥
జబ రావనహి బ్రహ్మ బర దీన్హా। చలత బిరంచి కహా మోహి చీన్హా ॥
బికల హోసి తైం కపి కేం మారే। తబ జానేసు నిసిచర సంఘారే ॥
తాత మోర అతి పున్య బహూతా। దేఖేఉఁ నయన రామ కర దూతా ॥

దో. తాత స్వర్గ అపబర్గ సుఖ ధరిఅ తులా ఏక అంగ।
తూల న తాహి సకల మిలి జో సుఖ లవ సతసంగ ॥ 4 ॥

ప్రబిసి నగర కీజే సబ కాజా। హృదయఁ రాఖి కౌసలపుర రాజా ॥
గరల సుధా రిపు కరహిం మితాఈ। గోపద సింధు అనల సితలాఈ ॥
గరుడ఼ సుమేరు రేనూ సమ తాహీ। రామ కృపా కరి చితవా జాహీ ॥
అతి లఘు రూప ధరేఉ హనుమానా। పైఠా నగర సుమిరి భగవానా ॥
మందిర మందిర ప్రతి కరి సోధా। దేఖే జహఁ తహఁ అగనిత జోధా ॥
గయు దసానన మందిర మాహీం। అతి బిచిత్ర కహి జాత సో నాహీమ్ ॥
సయన కిఏ దేఖా కపి తేహీ। మందిర మహుఁ న దీఖి బైదేహీ ॥
భవన ఏక పుని దీఖ సుహావా। హరి మందిర తహఁ భిన్న బనావా ॥

దో. రామాయుధ అంకిత గృహ సోభా బరని న జాఇ।
నవ తులసికా బృంద తహఁ దేఖి హరషి కపిరాఇ ॥ 5 ॥

లంకా నిసిచర నికర నివాసా। ఇహాఁ కహాఁ సజ్జన కర బాసా ॥
మన మహుఁ తరక కరై కపి లాగా। తేహీం సమయ బిభీషను జాగా ॥
రామ రామ తేహిం సుమిరన కీన్హా। హృదయఁ హరష కపి సజ్జన చీన్హా ॥
ఏహి సన హఠి కరిహుఁ పహిచానీ। సాధు తే హోఇ న కారజ హానీ ॥
బిప్ర రుప ధరి బచన సునాఏ। సునత బిభీషణ ఉఠి తహఁ ఆఏ ॥
కరి ప్రనామ పూఁఛీ కుసలాఈ। బిప్ర కహహు నిజ కథా బుఝాఈ ॥
కీ తుమ్హ హరి దాసన్హ మహఁ కోఈ। మోరేం హృదయ ప్రీతి అతి హోఈ ॥
కీ తుమ్హ రాము దీన అనురాగీ। ఆయహు మోహి కరన బడ఼భాగీ ॥

దో. తబ హనుమంత కహీ సబ రామ కథా నిజ నామ।
సునత జుగల తన పులక మన మగన సుమిరి గున గ్రామ ॥ 6 ॥

సునహు పవనసుత రహని హమారీ। జిమి దసనన్హి మహుఁ జీభ బిచారీ ॥
తాత కబహుఁ మోహి జాని అనాథా। కరిహహిం కృపా భానుకుల నాథా ॥
తామస తను కఛు సాధన నాహీం। ప్రీతి న పద సరోజ మన మాహీమ్ ॥
అబ మోహి భా భరోస హనుమంతా। బిను హరికృపా మిలహిం నహిం సంతా ॥
జౌ రఘుబీర అనుగ్రహ కీన్హా। తౌ తుమ్హ మోహి దరసు హఠి దీన్హా ॥
సునహు బిభీషన ప్రభు కై రీతీ। కరహిం సదా సేవక పర ప్రీతీ ॥
కహహు కవన మైం పరమ కులీనా। కపి చంచల సబహీం బిధి హీనా ॥
ప్రాత లేఇ జో నామ హమారా। తేహి దిన తాహి న మిలై అహారా ॥

దో. అస మైం అధమ సఖా సును మోహూ పర రఘుబీర।
కీన్హీ కృపా సుమిరి గున భరే బిలోచన నీర ॥ 7 ॥

జానతహూఁ అస స్వామి బిసారీ। ఫిరహిం తే కాహే న హోహిం దుఖారీ ॥
ఏహి బిధి కహత రామ గున గ్రామా। పావా అనిర్బాచ్య బిశ్రామా ॥
పుని సబ కథా బిభీషన కహీ। జేహి బిధి జనకసుతా తహఁ రహీ ॥
తబ హనుమంత కహా సును భ్రాతా। దేఖీ చహుఁ జానకీ మాతా ॥
జుగుతి బిభీషన సకల సునాఈ। చలేఉ పవనసుత బిదా కరాఈ ॥
కరి సోఇ రూప గయు పుని తహవాఁ। బన అసోక సీతా రహ జహవాఁ ॥
దేఖి మనహి మహుఁ కీన్హ ప్రనామా। బైఠేహిం బీతి జాత నిసి జామా ॥
కృస తన సీస జటా ఏక బేనీ। జపతి హృదయఁ రఘుపతి గున శ్రేనీ ॥

దో. నిజ పద నయన దిఏఁ మన రామ పద కమల లీన।
పరమ దుఖీ భా పవనసుత దేఖి జానకీ దీన ॥ 8 ॥

తరు పల్లవ మహుఁ రహా లుకాఈ। కరి బిచార కరౌం కా భాఈ ॥
తేహి అవసర రావను తహఁ ఆవా। సంగ నారి బహు కిఏఁ బనావా ॥
బహు బిధి ఖల సీతహి సముఝావా। సామ దాన భయ భేద దేఖావా ॥
కహ రావను సును సుముఖి సయానీ। మందోదరీ ఆది సబ రానీ ॥
తవ అనుచరీం కరుఁ పన మోరా। ఏక బార బిలోకు మమ ఓరా ॥
తృన ధరి ఓట కహతి బైదేహీ। సుమిరి అవధపతి పరమ సనేహీ ॥
సును దసముఖ ఖద్యోత ప్రకాసా। కబహుఁ కి నలినీ కరి బికాసా ॥
అస మన సముఝు కహతి జానకీ। ఖల సుధి నహిం రఘుబీర బాన కీ ॥
సఠ సూనే హరి ఆనేహి మోహి। అధమ నిలజ్జ లాజ నహిం తోహీ ॥

దో. ఆపుహి సుని ఖద్యోత సమ రామహి భాను సమాన।
పరుష బచన సుని కాఢ఼ఇ అసి బోలా అతి ఖిసిఆన ॥ 9 ॥

సీతా తైం మమ కృత అపమానా। కటిహుఁ తవ సిర కఠిన కృపానా ॥
నాహిం త సపది మాను మమ బానీ। సుముఖి హోతి న త జీవన హానీ ॥
స్యామ సరోజ దామ సమ సుందర। ప్రభు భుజ కరి కర సమ దసకంధర ॥
సో భుజ కంఠ కి తవ అసి ఘోరా। సును సఠ అస ప్రవాన పన మోరా ॥
చంద్రహాస హరు మమ పరితాపం। రఘుపతి బిరహ అనల సంజాతమ్ ॥
సీతల నిసిత బహసి బర ధారా। కహ సీతా హరు మమ దుఖ భారా ॥
సునత బచన పుని మారన ధావా। మయతనయాఁ కహి నీతి బుఝావా ॥
కహేసి సకల నిసిచరిన్హ బోలాఈ। సీతహి బహు బిధి త్రాసహు జాఈ ॥
మాస దివస మహుఁ కహా న మానా। తౌ మైం మారబి కాఢ఼ఇ కృపానా ॥

దో. భవన గయు దసకంధర ఇహాఁ పిసాచిని బృంద।
సీతహి త్రాస దేఖావహి ధరహిం రూప బహు మంద ॥ 10 ॥

త్రిజటా నామ రాచ్ఛసీ ఏకా। రామ చరన రతి నిపున బిబేకా ॥
సబన్హౌ బోలి సునాఏసి సపనా। సీతహి సేఇ కరహు హిత అపనా ॥
సపనేం బానర లంకా జారీ। జాతుధాన సేనా సబ మారీ ॥
ఖర ఆరూఢ఼ నగన దససీసా। ముండిత సిర ఖండిత భుజ బీసా ॥
ఏహి బిధి సో దచ్ఛిన దిసి జాఈ। లంకా మనహుఁ బిభీషన పాఈ ॥
నగర ఫిరీ రఘుబీర దోహాఈ। తబ ప్రభు సీతా బోలి పఠాఈ ॥
యహ సపనా మేం కహుఁ పుకారీ। హోఇహి సత్య గేఁ దిన చారీ ॥
తాసు బచన సుని తే సబ డరీం। జనకసుతా కే చరనన్హి పరీమ్ ॥

దో. జహఁ తహఁ గీం సకల తబ సీతా కర మన సోచ।
మాస దివస బీతేం మోహి మారిహి నిసిచర పోచ ॥ 11 ॥

త్రిజటా సన బోలీ కర జోరీ। మాతు బిపతి సంగిని తైం మోరీ ॥
తజౌం దేహ కరు బేగి ఉపాఈ। దుసహు బిరహు అబ నహిం సహి జాఈ ॥
ఆని కాఠ రచు చితా బనాఈ। మాతు అనల పుని దేహి లగాఈ ॥
సత్య కరహి మమ ప్రీతి సయానీ। సునై కో శ్రవన సూల సమ బానీ ॥
సునత బచన పద గహి సముఝాఏసి। ప్రభు ప్రతాప బల సుజసు సునాఏసి ॥
నిసి న అనల మిల సును సుకుమారీ। అస కహి సో నిజ భవన సిధారీ ॥
కహ సీతా బిధి భా ప్రతికూలా। మిలహి న పావక మిటిహి న సూలా ॥
దేఖిఅత ప్రగట గగన అంగారా। అవని న ఆవత ఏకు తారా ॥
పావకమయ ససి స్త్రవత న ఆగీ। మానహుఁ మోహి జాని హతభాగీ ॥
సునహి బినయ మమ బిటప అసోకా। సత్య నామ కరు హరు మమ సోకా ॥
నూతన కిసలయ అనల సమానా। దేహి అగిని జని కరహి నిదానా ॥
దేఖి పరమ బిరహాకుల సీతా। సో ఛన కపిహి కలప సమ బీతా ॥

సో. కపి కరి హృదయఁ బిచార దీన్హి ముద్రికా డారీ తబ।
జను అసోక అంగార దీన్హి హరషి ఉఠి కర గహేఉ ॥ 12 ॥

తబ దేఖీ ముద్రికా మనోహర। రామ నామ అంకిత అతి సుందర ॥
చకిత చితవ ముదరీ పహిచానీ। హరష బిషాద హృదయఁ అకులానీ ॥
జీతి కో సకి అజయ రఘురాఈ। మాయా తేం అసి రచి నహిం జాఈ ॥
సీతా మన బిచార కర నానా। మధుర బచన బోలేఉ హనుమానా ॥
రామచంద్ర గున బరనైం లాగా। సునతహిం సీతా కర దుఖ భాగా ॥
లాగీం సునైం శ్రవన మన లాఈ। ఆదిహు తేం సబ కథా సునాఈ ॥
శ్రవనామృత జేహిం కథా సుహాఈ। కహి సో ప్రగట హోతి కిన భాఈ ॥
తబ హనుమంత నికట చలి గయూ। ఫిరి బైంఠీం మన బిసమయ భయూ ॥
రామ దూత మైం మాతు జానకీ। సత్య సపథ కరునానిధాన కీ ॥
యహ ముద్రికా మాతు మైం ఆనీ। దీన్హి రామ తుమ్హ కహఁ సహిదానీ ॥
నర బానరహి సంగ కహు కైసేం। కహి కథా భి సంగతి జైసేమ్ ॥

దో. కపి కే బచన సప్రేమ సుని ఉపజా మన బిస్వాస ॥
జానా మన క్రమ బచన యహ కృపాసింధు కర దాస ॥ 13 ॥

హరిజన జాని ప్రీతి అతి గాఢ఼ఈ। సజల నయన పులకావలి బాఢ఼ఈ ॥
బూడ఼త బిరహ జలధి హనుమానా। భయు తాత మోం కహుఁ జలజానా ॥
అబ కహు కుసల జాఉఁ బలిహారీ। అనుజ సహిత సుఖ భవన ఖరారీ ॥
కోమలచిత కృపాల రఘురాఈ। కపి కేహి హేతు ధరీ నిఠురాఈ ॥
సహజ బాని సేవక సుఖ దాయక। కబహుఁక సురతి కరత రఘునాయక ॥
కబహుఁ నయన మమ సీతల తాతా। హోఇహహి నిరఖి స్యామ మృదు గాతా ॥
బచను న ఆవ నయన భరే బారీ। అహహ నాథ హౌం నిపట బిసారీ ॥
దేఖి పరమ బిరహాకుల సీతా। బోలా కపి మృదు బచన బినీతా ॥
మాతు కుసల ప్రభు అనుజ సమేతా। తవ దుఖ దుఖీ సుకృపా నికేతా ॥
జని జననీ మానహు జియఁ ఊనా। తుమ్హ తే ప్రేము రామ కేం దూనా ॥

దో. రఘుపతి కర సందేసు అబ సును జననీ ధరి ధీర।
అస కహి కపి గద గద భయు భరే బిలోచన నీర ॥ 14 ॥

కహేఉ రామ బియోగ తవ సీతా। మో కహుఁ సకల భే బిపరీతా ॥
నవ తరు కిసలయ మనహుఁ కృసానూ। కాలనిసా సమ నిసి ససి భానూ ॥
కుబలయ బిపిన కుంత బన సరిసా। బారిద తపత తేల జను బరిసా ॥
జే హిత రహే కరత తేఇ పీరా। ఉరగ స్వాస సమ త్రిబిధ సమీరా ॥
కహేహూ తేం కఛు దుఖ ఘటి హోఈ। కాహి కహౌం యహ జాన న కోఈ ॥
తత్త్వ ప్రేమ కర మమ అరు తోరా। జానత ప్రియా ఏకు మను మోరా ॥
సో మను సదా రహత తోహి పాహీం। జాను ప్రీతి రసు ఏతేనహి మాహీమ్ ॥
ప్రభు సందేసు సునత బైదేహీ। మగన ప్రేమ తన సుధి నహిం తేహీ ॥
కహ కపి హృదయఁ ధీర ధరు మాతా। సుమిరు రామ సేవక సుఖదాతా ॥
ఉర ఆనహు రఘుపతి ప్రభుతాఈ। సుని మమ బచన తజహు కదరాఈ ॥

దో. నిసిచర నికర పతంగ సమ రఘుపతి బాన కృసాను।
జననీ హృదయఁ ధీర ధరు జరే నిసాచర జాను ॥ 15 ॥

జౌం రఘుబీర హోతి సుధి పాఈ। కరతే నహిం బిలంబు రఘురాఈ ॥
రామబాన రబి ఉఏఁ జానకీ। తమ బరూథ కహఁ జాతుధాన కీ ॥
అబహిం మాతు మైం జాఉఁ లవాఈ। ప్రభు ఆయసు నహిం రామ దోహాఈ ॥
కఛుక దివస జననీ ధరు ధీరా। కపిన్హ సహిత ఐహహిం రఘుబీరా ॥
నిసిచర మారి తోహి లై జైహహిం। తిహుఁ పుర నారదాది జసు గైహహిమ్ ॥
హైం సుత కపి సబ తుమ్హహి సమానా। జాతుధాన అతి భట బలవానా ॥
మోరేం హృదయ పరమ సందేహా। సుని కపి ప్రగట కీన్హ నిజ దేహా ॥
కనక భూధరాకార సరీరా। సమర భయంకర అతిబల బీరా ॥
సీతా మన భరోస తబ భయూ। పుని లఘు రూప పవనసుత లయూ ॥

దో. సును మాతా సాఖామృగ నహిం బల బుద్ధి బిసాల।
ప్రభు ప్రతాప తేం గరుడ఼హి ఖాఇ పరమ లఘు బ్యాల ॥ 16 ॥

మన సంతోష సునత కపి బానీ। భగతి ప్రతాప తేజ బల సానీ ॥
ఆసిష దీన్హి రామప్రియ జానా। హోహు తాత బల సీల నిధానా ॥
అజర అమర గుననిధి సుత హోహూ। కరహుఁ బహుత రఘునాయక ఛోహూ ॥
కరహుఁ కృపా ప్రభు అస సుని కానా। నిర్భర ప్రేమ మగన హనుమానా ॥
బార బార నాఏసి పద సీసా। బోలా బచన జోరి కర కీసా ॥
అబ కృతకృత్య భయుఁ మైం మాతా। ఆసిష తవ అమోఘ బిఖ్యాతా ॥
సునహు మాతు మోహి అతిసయ భూఖా। లాగి దేఖి సుందర ఫల రూఖా ॥
సును సుత కరహిం బిపిన రఖవారీ। పరమ సుభట రజనీచర భారీ ॥
తిన్హ కర భయ మాతా మోహి నాహీం। జౌం తుమ్హ సుఖ మానహు మన మాహీమ్ ॥

దో. దేఖి బుద్ధి బల నిపున కపి కహేఉ జానకీం జాహు।
రఘుపతి చరన హృదయఁ ధరి తాత మధుర ఫల ఖాహు ॥ 17 ॥

చలేఉ నాఇ సిరు పైఠేఉ బాగా। ఫల ఖాఏసి తరు తోరైం లాగా ॥
రహే తహాఁ బహు భట రఖవారే। కఛు మారేసి కఛు జాఇ పుకారే ॥
నాథ ఏక ఆవా కపి భారీ। తేహిం అసోక బాటికా ఉజారీ ॥
ఖాఏసి ఫల అరు బిటప ఉపారే। రచ్ఛక మర్ది మర్ది మహి డారే ॥
సుని రావన పఠే భట నానా। తిన్హహి దేఖి గర్జేఉ హనుమానా ॥
సబ రజనీచర కపి సంఘారే। గే పుకారత కఛు అధమారే ॥
పుని పఠయు తేహిం అచ్ఛకుమారా। చలా సంగ లై సుభట అపారా ॥
ఆవత దేఖి బిటప గహి తర్జా। తాహి నిపాతి మహాధుని గర్జా ॥

దో. కఛు మారేసి కఛు మర్దేసి కఛు మిలేసి ధరి ధూరి।
కఛు పుని జాఇ పుకారే ప్రభు మర్కట బల భూరి ॥ 18 ॥

సుని సుత బధ లంకేస రిసానా। పఠేసి మేఘనాద బలవానా ॥
మారసి జని సుత బాంధేసు తాహీ। దేఖిఅ కపిహి కహాఁ కర ఆహీ ॥
చలా ఇంద్రజిత అతులిత జోధా। బంధు నిధన సుని ఉపజా క్రోధా ॥
కపి దేఖా దారున భట ఆవా। కటకటాఇ గర్జా అరు ధావా ॥
అతి బిసాల తరు ఏక ఉపారా। బిరథ కీన్హ లంకేస కుమారా ॥
రహే మహాభట తాకే సంగా। గహి గహి కపి మర్ది నిజ అంగా ॥
తిన్హహి నిపాతి తాహి సన బాజా। భిరే జుగల మానహుఁ గజరాజా।
ముఠికా మారి చఢ఼ఆ తరు జాఈ। తాహి ఏక ఛన మురుఛా ఆఈ ॥
ఉఠి బహోరి కీన్హిసి బహు మాయా। జీతి న జాఇ ప్రభంజన జాయా ॥

దో. బ్రహ్మ అస్త్ర తేహిం సాఁధా కపి మన కీన్హ బిచార।
జౌం న బ్రహ్మసర మానుఁ మహిమా మిటి అపార ॥ 19 ॥

బ్రహ్మబాన కపి కహుఁ తేహి మారా। పరతిహుఁ బార కటకు సంఘారా ॥
తేహి దేఖా కపి మురుఛిత భయూ। నాగపాస బాఁధేసి లై గయూ ॥
జాసు నామ జపి సునహు భవానీ। భవ బంధన కాటహిం నర గ్యానీ ॥
తాసు దూత కి బంధ తరు ఆవా। ప్రభు కారజ లగి కపిహిం బఁధావా ॥
కపి బంధన సుని నిసిచర ధాఏ। కౌతుక లాగి సభాఁ సబ ఆఏ ॥
దసముఖ సభా దీఖి కపి జాఈ। కహి న జాఇ కఛు అతి ప్రభుతాఈ ॥
కర జోరేం సుర దిసిప బినీతా। భృకుటి బిలోకత సకల సభీతా ॥
దేఖి ప్రతాప న కపి మన సంకా। జిమి అహిగన మహుఁ గరుడ఼ అసంకా ॥

దో. కపిహి బిలోకి దసానన బిహసా కహి దుర్బాద।
సుత బధ సురతి కీన్హి పుని ఉపజా హృదయఁ బిషాద ॥ 20 ॥

కహ లంకేస కవన తైం కీసా। కేహిం కే బల ఘాలేహి బన ఖీసా ॥
కీ ధౌం శ్రవన సునేహి నహిం మోహీ। దేఖుఁ అతి అసంక సఠ తోహీ ॥
మారే నిసిచర కేహిం అపరాధా। కహు సఠ తోహి న ప్రాన కి బాధా ॥
సున రావన బ్రహ్మాండ నికాయా। పాఇ జాసు బల బిరచిత మాయా ॥
జాకేం బల బిరంచి హరి ఈసా। పాలత సృజత హరత దససీసా।
జా బల సీస ధరత సహసానన। అండకోస సమేత గిరి కానన ॥
ధరి జో బిబిధ దేహ సురత్రాతా। తుమ్హ తే సఠన్హ సిఖావను దాతా।
హర కోదండ కఠిన జేహి భంజా। తేహి సమేత నృప దల మద గంజా ॥
ఖర దూషన త్రిసిరా అరు బాలీ। బధే సకల అతులిత బలసాలీ ॥

దో. జాకే బల లవలేస తేం జితేహు చరాచర ఝారి।
తాసు దూత మైం జా కరి హరి ఆనేహు ప్రియ నారి ॥ 21 ॥

జానుఁ మైం తుమ్హారి ప్రభుతాఈ। సహసబాహు సన పరీ లరాఈ ॥
సమర బాలి సన కరి జసు పావా। సుని కపి బచన బిహసి బిహరావా ॥
ఖాయుఁ ఫల ప్రభు లాగీ భూఁఖా। కపి సుభావ తేం తోరేఉఁ రూఖా ॥
సబ కేం దేహ పరమ ప్రియ స్వామీ। మారహిం మోహి కుమారగ గామీ ॥
జిన్హ మోహి మారా తే మైం మారే। తేహి పర బాఁధేఉ తనయఁ తుమ్హారే ॥
మోహి న కఛు బాఁధే కి లాజా। కీన్హ చహుఁ నిజ ప్రభు కర కాజా ॥
బినతీ కరుఁ జోరి కర రావన। సునహు మాన తజి మోర సిఖావన ॥
దేఖహు తుమ్హ నిజ కులహి బిచారీ। భ్రమ తజి భజహు భగత భయ హారీ ॥
జాకేం డర అతి కాల డేరాఈ। జో సుర అసుర చరాచర ఖాఈ ॥
తాసోం బయరు కబహుఁ నహిం కీజై। మోరే కహేం జానకీ దీజై ॥

దో. ప్రనతపాల రఘునాయక కరునా సింధు ఖరారి।
గేఁ సరన ప్రభు రాఖిహైం తవ అపరాధ బిసారి ॥ 22 ॥

రామ చరన పంకజ ఉర ధరహూ। లంకా అచల రాజ తుమ్హ కరహూ ॥
రిషి పులిస్త జసు బిమల మంయకా। తేహి ససి మహుఁ జని హోహు కలంకా ॥
రామ నామ బిను గిరా న సోహా। దేఖు బిచారి త్యాగి మద మోహా ॥
బసన హీన నహిం సోహ సురారీ। సబ భూషణ భూషిత బర నారీ ॥
రామ బిముఖ సంపతి ప్రభుతాఈ। జాఇ రహీ పాఈ బిను పాఈ ॥
సజల మూల జిన్హ సరితన్హ నాహీం। బరషి గే పుని తబహిం సుఖాహీమ్ ॥
సును దసకంఠ కహుఁ పన రోపీ। బిముఖ రామ త్రాతా నహిం కోపీ ॥
సంకర సహస బిష్ను అజ తోహీ। సకహిం న రాఖి రామ కర ద్రోహీ ॥

దో. మోహమూల బహు సూల ప్రద త్యాగహు తమ అభిమాన।
భజహు రామ రఘునాయక కృపా సింధు భగవాన ॥ 23 ॥

జదపి కహి కపి అతి హిత బానీ। భగతి బిబేక బిరతి నయ సానీ ॥
బోలా బిహసి మహా అభిమానీ। మిలా హమహి కపి గుర బడ఼ గ్యానీ ॥
మృత్యు నికట ఆఈ ఖల తోహీ। లాగేసి అధమ సిఖావన మోహీ ॥
ఉలటా హోఇహి కహ హనుమానా। మతిభ్రమ తోర ప్రగట మైం జానా ॥
సుని కపి బచన బహుత ఖిసిఆనా। బేగి న హరహుఁ మూఢ఼ కర ప్రానా ॥
సునత నిసాచర మారన ధాఏ। సచివన్హ సహిత బిభీషను ఆఏ।
నాఇ సీస కరి బినయ బహూతా। నీతి బిరోధ న మారిఅ దూతా ॥
ఆన దండ కఛు కరిఅ గోసాఁఈ। సబహీం కహా మంత్ర భల భాఈ ॥
సునత బిహసి బోలా దసకంధర। అంగ భంగ కరి పఠిఅ బందర ॥
దో. కపి కేం మమతా పూఁఛ పర సబహి కహుఁ సముఝాఇ।
తేల బోరి పట బాఁధి పుని పావక దేహు లగాఇ ॥ 24 ॥

పూఁఛహీన బానర తహఁ జాఇహి। తబ సఠ నిజ నాథహి లి ఆఇహి ॥
జిన్హ కై కీన్హసి బహుత బడ఼ఆఈ। దేఖేఉఁûమైం తిన్హ కై ప్రభుతాఈ ॥
బచన సునత కపి మన ముసుకానా। భి సహాయ సారద మైం జానా ॥
జాతుధాన సుని రావన బచనా। లాగే రచైం మూఢ఼ సోఇ రచనా ॥
రహా న నగర బసన ఘృత తేలా। బాఢ఼ఈ పూఁఛ కీన్హ కపి ఖేలా ॥
కౌతుక కహఁ ఆఏ పురబాసీ। మారహిం చరన కరహిం బహు హాఁసీ ॥
బాజహిం ఢోల దేహిం సబ తారీ। నగర ఫేరి పుని పూఁఛ ప్రజారీ ॥
పావక జరత దేఖి హనుమంతా। భయు పరమ లఘు రుప తురంతా ॥
నిబుకి చఢ఼ఏఉ కపి కనక అటారీం। భీ సభీత నిసాచర నారీమ్ ॥

దో. హరి ప్రేరిత తేహి అవసర చలే మరుత ఉనచాస।
అట్టహాస కరి గర్జ఼ఆ కపి బఢ఼ఇ లాగ అకాస ॥ 25 ॥

దేహ బిసాల పరమ హరుఆఈ। మందిర తేం మందిర చఢ఼ ధాఈ ॥
జరి నగర భా లోగ బిహాలా। ఝపట లపట బహు కోటి కరాలా ॥
తాత మాతు హా సునిఅ పుకారా। ఏహి అవసర కో హమహి ఉబారా ॥
హమ జో కహా యహ కపి నహిం హోఈ। బానర రూప ధరేం సుర కోఈ ॥
సాధు అవగ్యా కర ఫలు ఐసా। జరి నగర అనాథ కర జైసా ॥
జారా నగరు నిమిష ఏక మాహీం। ఏక బిభీషన కర గృహ నాహీమ్ ॥
తా కర దూత అనల జేహిం సిరిజా। జరా న సో తేహి కారన గిరిజా ॥
ఉలటి పలటి లంకా సబ జారీ। కూది పరా పుని సింధు మఝారీ ॥

దో. పూఁఛ బుఝాఇ ఖోఇ శ్రమ ధరి లఘు రూప బహోరి।
జనకసుతా కే ఆగేం ఠాఢ఼ భయు కర జోరి ॥ 26 ॥

మాతు మోహి దీజే కఛు చీన్హా। జైసేం రఘునాయక మోహి దీన్హా ॥
చూడ఼ఆమని ఉతారి తబ దయూ। హరష సమేత పవనసుత లయూ ॥
కహేహు తాత అస మోర ప్రనామా। సబ ప్రకార ప్రభు పూరనకామా ॥
దీన దయాల బిరిదు సంభారీ। హరహు నాథ మమ సంకట భారీ ॥
తాత సక్రసుత కథా సునాఏహు। బాన ప్రతాప ప్రభుహి సముఝాఏహు ॥
మాస దివస మహుఁ నాథు న ఆవా। తౌ పుని మోహి జిఅత నహిం పావా ॥
కహు కపి కేహి బిధి రాఖౌం ప్రానా। తుమ్హహూ తాత కహత అబ జానా ॥
తోహి దేఖి సీతలి భి ఛాతీ। పుని మో కహుఁ సోఇ దిను సో రాతీ ॥

దో. జనకసుతహి సముఝాఇ కరి బహు బిధి ధీరజు దీన్హ।
చరన కమల సిరు నాఇ కపి గవను రామ పహిం కీన్హ ॥ 27 ॥

చలత మహాధుని గర్జేసి భారీ। గర్భ స్త్రవహిం సుని నిసిచర నారీ ॥
నాఘి సింధు ఏహి పారహి ఆవా। సబద కిలకిలా కపిన్హ సునావా ॥
హరషే సబ బిలోకి హనుమానా। నూతన జన్మ కపిన్హ తబ జానా ॥
ముఖ ప్రసన్న తన తేజ బిరాజా। కీన్హేసి రామచంద్ర కర కాజా ॥
మిలే సకల అతి భే సుఖారీ। తలఫత మీన పావ జిమి బారీ ॥
చలే హరషి రఘునాయక పాసా। పూఁఛత కహత నవల ఇతిహాసా ॥
తబ మధుబన భీతర సబ ఆఏ। అంగద సంమత మధు ఫల ఖాఏ ॥
రఖవారే జబ బరజన లాగే। ముష్టి ప్రహార హనత సబ భాగే ॥

దో. జాఇ పుకారే తే సబ బన ఉజార జుబరాజ।
సుని సుగ్రీవ హరష కపి కరి ఆఏ ప్రభు కాజ ॥ 28 ॥

జౌం న హోతి సీతా సుధి పాఈ। మధుబన కే ఫల సకహిం కి ఖాఈ ॥
ఏహి బిధి మన బిచార కర రాజా। ఆఇ గే కపి సహిత సమాజా ॥
ఆఇ సబన్హి నావా పద సీసా। మిలేఉ సబన్హి అతి ప్రేమ కపీసా ॥
పూఁఛీ కుసల కుసల పద దేఖీ। రామ కృపాఁ భా కాజు బిసేషీ ॥
నాథ కాజు కీన్హేఉ హనుమానా। రాఖే సకల కపిన్హ కే ప్రానా ॥
సుని సుగ్రీవ బహురి తేహి మిలేఊ। కపిన్హ సహిత రఘుపతి పహిం చలేఊ।
రామ కపిన్హ జబ ఆవత దేఖా। కిఏఁ కాజు మన హరష బిసేషా ॥
ఫటిక సిలా బైఠే ద్వౌ భాఈ। పరే సకల కపి చరనన్హి జాఈ ॥

దో. ప్రీతి సహిత సబ భేటే రఘుపతి కరునా పుంజ।
పూఁఛీ కుసల నాథ అబ కుసల దేఖి పద కంజ ॥ 29 ॥

జామవంత కహ సును రఘురాయా। జా పర నాథ కరహు తుమ్హ దాయా ॥
తాహి సదా సుభ కుసల నిరంతర। సుర నర ముని ప్రసన్న తా ఊపర ॥
సోఇ బిజీ బినీ గున సాగర। తాసు సుజసు త్రేలోక ఉజాగర ॥
ప్రభు కీం కృపా భయు సబు కాజూ। జన్మ హమార సుఫల భా ఆజూ ॥
నాథ పవనసుత కీన్హి జో కరనీ। సహసహుఁ ముఖ న జాఇ సో బరనీ ॥
పవనతనయ కే చరిత సుహాఏ। జామవంత రఘుపతిహి సునాఏ ॥
సునత కృపానిధి మన అతి భాఏ। పుని హనుమాన హరషి హియఁ లాఏ ॥
కహహు తాత కేహి భాఁతి జానకీ। రహతి కరతి రచ్ఛా స్వప్రాన కీ ॥

దో. నామ పాహరు దివస నిసి ధ్యాన తుమ్హార కపాట।
లోచన నిజ పద జంత్రిత జాహిం ప్రాన కేహిం బాట ॥ 30 ॥

చలత మోహి చూడ఼ఆమని దీన్హీ। రఘుపతి హృదయఁ లాఇ సోఇ లీన్హీ ॥
నాథ జుగల లోచన భరి బారీ। బచన కహే కఛు జనకకుమారీ ॥
అనుజ సమేత గహేహు ప్రభు చరనా। దీన బంధు ప్రనతారతి హరనా ॥
మన క్రమ బచన చరన అనురాగీ। కేహి అపరాధ నాథ హౌం త్యాగీ ॥
అవగున ఏక మోర మైం మానా। బిఛురత ప్రాన న కీన్హ పయానా ॥
నాథ సో నయనన్హి కో అపరాధా। నిసరత ప్రాన కరిహిం హఠి బాధా ॥
బిరహ అగిని తను తూల సమీరా। స్వాస జరి ఛన మాహిం సరీరా ॥
నయన స్త్రవహి జలు నిజ హిత లాగీ। జరైం న పావ దేహ బిరహాగీ।
సీతా కే అతి బిపతి బిసాలా। బినహిం కహేం భలి దీనదయాలా ॥

దో. నిమిష నిమిష కరునానిధి జాహిం కలప సమ బీతి।
బేగి చలియ ప్రభు ఆనిఅ భుజ బల ఖల దల జీతి ॥ 31 ॥

సుని సీతా దుఖ ప్రభు సుఖ అయనా। భరి ఆఏ జల రాజివ నయనా ॥
బచన కాఁయ మన మమ గతి జాహీ। సపనేహుఁ బూఝిఅ బిపతి కి తాహీ ॥
కహ హనుమంత బిపతి ప్రభు సోఈ। జబ తవ సుమిరన భజన న హోఈ ॥
కేతిక బాత ప్రభు జాతుధాన కీ। రిపుహి జీతి ఆనిబీ జానకీ ॥
సును కపి తోహి సమాన ఉపకారీ। నహిం కౌ సుర నర ముని తనుధారీ ॥
ప్రతి ఉపకార కరౌం కా తోరా। సనముఖ హోఇ న సకత మన మోరా ॥
సును సుత ఉరిన మైం నాహీం। దేఖేఉఁ కరి బిచార మన మాహీమ్ ॥
పుని పుని కపిహి చితవ సురత్రాతా। లోచన నీర పులక అతి గాతా ॥

దో. సుని ప్రభు బచన బిలోకి ముఖ గాత హరషి హనుమంత।
చరన పరేఉ ప్రేమాకుల త్రాహి త్రాహి భగవంత ॥ 32 ॥

బార బార ప్రభు చహి ఉఠావా। ప్రేమ మగన తేహి ఉఠబ న భావా ॥
ప్రభు కర పంకజ కపి కేం సీసా। సుమిరి సో దసా మగన గౌరీసా ॥
సావధాన మన కరి పుని సంకర। లాగే కహన కథా అతి సుందర ॥
కపి ఉఠాఇ ప్రభు హృదయఁ లగావా। కర గహి పరమ నికట బైఠావా ॥
కహు కపి రావన పాలిత లంకా। కేహి బిధి దహేఉ దుర్గ అతి బంకా ॥
ప్రభు ప్రసన్న జానా హనుమానా। బోలా బచన బిగత అభిమానా ॥
సాఖామృగ కే బడ఼ఇ మనుసాఈ। సాఖా తేం సాఖా పర జాఈ ॥
నాఘి సింధు హాటకపుర జారా। నిసిచర గన బిధి బిపిన ఉజారా।
సో సబ తవ ప్రతాప రఘురాఈ। నాథ న కఛూ మోరి ప్రభుతాఈ ॥

దో. తా కహుఁ ప్రభు కఛు అగమ నహిం జా పర తుమ్హ అనుకుల।
తబ ప్రభావఁ బడ఼వానలహిం జారి సకి ఖలు తూల ॥ 33 ॥

నాథ భగతి అతి సుఖదాయనీ। దేహు కృపా కరి అనపాయనీ ॥
సుని ప్రభు పరమ సరల కపి బానీ। ఏవమస్తు తబ కహేఉ భవానీ ॥
ఉమా రామ సుభాఉ జేహిం జానా। తాహి భజను తజి భావ న ఆనా ॥
యహ సంవాద జాసు ఉర ఆవా। రఘుపతి చరన భగతి సోఇ పావా ॥
సుని ప్రభు బచన కహహిం కపిబృందా। జయ జయ జయ కృపాల సుఖకందా ॥
తబ రఘుపతి కపిపతిహి బోలావా। కహా చలైం కర కరహు బనావా ॥
అబ బిలంబు కేహి కారన కీజే। తురత కపిన్హ కహుఁ ఆయసు దీజే ॥
కౌతుక దేఖి సుమన బహు బరషీ। నభ తేం భవన చలే సుర హరషీ ॥

దో. కపిపతి బేగి బోలాఏ ఆఏ జూథప జూథ।
నానా బరన అతుల బల బానర భాలు బరూథ ॥ 34 ॥

ప్రభు పద పంకజ నావహిం సీసా। గరజహిం భాలు మహాబల కీసా ॥
దేఖీ రామ సకల కపి సేనా। చితి కృపా కరి రాజివ నైనా ॥
రామ కృపా బల పాఇ కపిందా। భే పచ్ఛజుత మనహుఁ గిరిందా ॥
హరషి రామ తబ కీన్హ పయానా। సగున భే సుందర సుభ నానా ॥
జాసు సకల మంగలమయ కీతీ। తాసు పయాన సగున యహ నీతీ ॥
ప్రభు పయాన జానా బైదేహీం। ఫరకి బామ అఁగ జను కహి దేహీమ్ ॥
జోఇ జోఇ సగున జానకిహి హోఈ। అసగున భయు రావనహి సోఈ ॥
చలా కటకు కో బరనైం పారా। గర్జహి బానర భాలు అపారా ॥
నఖ ఆయుధ గిరి పాదపధారీ। చలే గగన మహి ఇచ్ఛాచారీ ॥
కేహరినాద భాలు కపి కరహీం। డగమగాహిం దిగ్గజ చిక్కరహీమ్ ॥

ఛం. చిక్కరహిం దిగ్గజ డోల మహి గిరి లోల సాగర ఖరభరే।
మన హరష సభ గంధర్బ సుర ముని నాగ కిన్నర దుఖ టరే ॥
కటకటహిం మర్కట బికట భట బహు కోటి కోటిన్హ ధావహీం।
జయ రామ ప్రబల ప్రతాప కోసలనాథ గున గన గావహీమ్ ॥ 1 ॥

సహి సక న భార ఉదార అహిపతి బార బారహిం మోహీ।
గహ దసన పుని పుని కమఠ పృష్ట కఠోర సో కిమి సోహీ ॥
రఘుబీర రుచిర ప్రయాన ప్రస్థితి జాని పరమ సుహావనీ।
జను కమఠ ఖర్పర సర్పరాజ సో లిఖత అబిచల పావనీ ॥ 2 ॥

దో. ఏహి బిధి జాఇ కృపానిధి ఉతరే సాగర తీర।
జహఁ తహఁ లాగే ఖాన ఫల భాలు బిపుల కపి బీర ॥ 35 ॥

ఉహాఁ నిసాచర రహహిం ససంకా। జబ తే జారి గయు కపి లంకా ॥
నిజ నిజ గృహఁ సబ కరహిం బిచారా। నహిం నిసిచర కుల కేర ఉబారా ॥
జాసు దూత బల బరని న జాఈ। తేహి ఆఏఁ పుర కవన భలాఈ ॥
దూతన్హి సన సుని పురజన బానీ। మందోదరీ అధిక అకులానీ ॥
రహసి జోరి కర పతి పగ లాగీ। బోలీ బచన నీతి రస పాగీ ॥
కంత కరష హరి సన పరిహరహూ। మోర కహా అతి హిత హియఁ ధరహు ॥
సముఝత జాసు దూత కి కరనీ। స్త్రవహీం గర్భ రజనీచర ధరనీ ॥
తాసు నారి నిజ సచివ బోలాఈ। పఠవహు కంత జో చహహు భలాఈ ॥
తబ కుల కమల బిపిన దుఖదాఈ। సీతా సీత నిసా సమ ఆఈ ॥
సునహు నాథ సీతా బిను దీన్హేం। హిత న తుమ్హార సంభు అజ కీన్హేమ్ ॥

దో. -రామ బాన అహి గన సరిస నికర నిసాచర భేక।
జబ లగి గ్రసత న తబ లగి జతను కరహు తజి టేక ॥ 36 ॥

శ్రవన సునీ సఠ తా కరి బానీ। బిహసా జగత బిదిత అభిమానీ ॥
సభయ సుభాఉ నారి కర సాచా। మంగల మహుఁ భయ మన అతి కాచా ॥
జౌం ఆవి మర్కట కటకాఈ। జిఅహిం బిచారే నిసిచర ఖాఈ ॥
కంపహిం లోకప జాకీ త్రాసా। తాసు నారి సభీత బడ఼ఇ హాసా ॥
అస కహి బిహసి తాహి ఉర లాఈ। చలేఉ సభాఁ మమతా అధికాఈ ॥
మందోదరీ హృదయఁ కర చింతా। భయు కంత పర బిధి బిపరీతా ॥
బైఠేఉ సభాఁ ఖబరి అసి పాఈ। సింధు పార సేనా సబ ఆఈ ॥
బూఝేసి సచివ ఉచిత మత కహహూ। తే సబ హఁసే మష్ట కరి రహహూ ॥
జితేహు సురాసుర తబ శ్రమ నాహీం। నర బానర కేహి లేఖే మాహీ ॥

దో. సచివ బైద గుర తీని జౌం ప్రియ బోలహిం భయ ఆస।
రాజ ధర్మ తన తీని కర హోఇ బేగిహీం నాస ॥ 37 ॥

సోఇ రావన కహుఁ బని సహాఈ। అస్తుతి కరహిం సునాఇ సునాఈ ॥
అవసర జాని బిభీషను ఆవా। భ్రాతా చరన సీసు తేహిం నావా ॥
పుని సిరు నాఇ బైఠ నిజ ఆసన। బోలా బచన పాఇ అనుసాసన ॥
జౌ కృపాల పూఁఛిహు మోహి బాతా। మతి అనురుప కహుఁ హిత తాతా ॥
జో ఆపన చాహై కల్యానా। సుజసు సుమతి సుభ గతి సుఖ నానా ॥
సో పరనారి లిలార గోసాఈం। తజు చుథి కే చంద కి నాఈ ॥
చౌదహ భువన ఏక పతి హోఈ। భూతద్రోహ తిష్టి నహిం సోఈ ॥
గున సాగర నాగర నర జోఊ। అలప లోభ భల కహి న కోఊ ॥

దో. కామ క్రోధ మద లోభ సబ నాథ నరక కే పంథ।
సబ పరిహరి రఘుబీరహి భజహు భజహిం జేహి సంత ॥ 38 ॥

తాత రామ నహిం నర భూపాలా। భువనేస్వర కాలహు కర కాలా ॥
బ్రహ్మ అనామయ అజ భగవంతా। బ్యాపక అజిత అనాది అనంతా ॥
గో ద్విజ ధేను దేవ హితకారీ। కృపాసింధు మానుష తనుధారీ ॥
జన రంజన భంజన ఖల బ్రాతా। బేద ధర్మ రచ్ఛక సును భ్రాతా ॥
తాహి బయరు తజి నాఇఅ మాథా। ప్రనతారతి భంజన రఘునాథా ॥
దేహు నాథ ప్రభు కహుఁ బైదేహీ। భజహు రామ బిను హేతు సనేహీ ॥
సరన గేఁ ప్రభు తాహు న త్యాగా। బిస్వ ద్రోహ కృత అఘ జేహి లాగా ॥
జాసు నామ త్రయ తాప నసావన। సోఇ ప్రభు ప్రగట సముఝు జియఁ రావన ॥

దో. బార బార పద లాగుఁ బినయ కరుఁ దససీస।
పరిహరి మాన మోహ మద భజహు కోసలాధీస ॥ 39(క) ॥

ముని పులస్తి నిజ సిష్య సన కహి పఠీ యహ బాత।
తురత సో మైం ప్రభు సన కహీ పాఇ సుఅవసరు తాత ॥ 39(ఖ) ॥

మాల్యవంత అతి సచివ సయానా। తాసు బచన సుని అతి సుఖ మానా ॥
తాత అనుజ తవ నీతి బిభూషన। సో ఉర ధరహు జో కహత బిభీషన ॥
రిపు ఉతకరష కహత సఠ దోఊ। దూరి న కరహు ఇహాఁ హి కోఊ ॥
మాల్యవంత గృహ గయు బహోరీ। కహి బిభీషను పుని కర జోరీ ॥
సుమతి కుమతి సబ కేం ఉర రహహీం। నాథ పురాన నిగమ అస కహహీమ్ ॥
జహాఁ సుమతి తహఁ సంపతి నానా। జహాఁ కుమతి తహఁ బిపతి నిదానా ॥
తవ ఉర కుమతి బసీ బిపరీతా। హిత అనహిత మానహు రిపు ప్రీతా ॥
కాలరాతి నిసిచర కుల కేరీ। తేహి సీతా పర ప్రీతి ఘనేరీ ॥

దో. తాత చరన గహి మాగుఁ రాఖహు మోర దులార।
సీత దేహు రామ కహుఁ అహిత న హోఇ తుమ్హార ॥ 40 ॥

బుధ పురాన శ్రుతి సంమత బానీ। కహీ బిభీషన నీతి బఖానీ ॥
సునత దసానన ఉఠా రిసాఈ। ఖల తోహి నికట ముత్యు అబ ఆఈ ॥
జిఅసి సదా సఠ మోర జిఆవా। రిపు కర పచ్ఛ మూఢ఼ తోహి భావా ॥
కహసి న ఖల అస కో జగ మాహీం। భుజ బల జాహి జితా మైం నాహీ ॥
మమ పుర బసి తపసిన్హ పర ప్రీతీ। సఠ మిలు జాఇ తిన్హహి కహు నీతీ ॥
అస కహి కీన్హేసి చరన ప్రహారా। అనుజ గహే పద బారహిం బారా ॥
ఉమా సంత కి ఇహి బడ఼ఆఈ। మంద కరత జో కరి భలాఈ ॥
తుమ్హ పితు సరిస భలేహిం మోహి మారా। రాము భజేం హిత నాథ తుమ్హారా ॥
సచివ సంగ లై నభ పథ గయూ। సబహి సునాఇ కహత అస భయూ ॥
దో0=రాము సత్యసంకల్ప ప్రభు సభా కాలబస తోరి।

మై రఘుబీర సరన అబ జాఉఁ దేహు జని ఖోరి ॥ 41 ॥

అస కహి చలా బిభీషను జబహీం। ఆయూహీన భే సబ తబహీమ్ ॥
సాధు అవగ్యా తురత భవానీ। కర కల్యాన అఖిల కై హానీ ॥
రావన జబహిం బిభీషన త్యాగా। భయు బిభవ బిను తబహిం అభాగా ॥
చలేఉ హరషి రఘునాయక పాహీం। కరత మనోరథ బహు మన మాహీమ్ ॥
దేఖిహుఁ జాఇ చరన జలజాతా। అరున మృదుల సేవక సుఖదాతా ॥
జే పద పరసి తరీ రిషినారీ। దండక కానన పావనకారీ ॥
జే పద జనకసుతాఁ ఉర లాఏ। కపట కురంగ సంగ ధర ధాఏ ॥
హర ఉర సర సరోజ పద జేఈ। అహోభాగ్య మై దేఖిహుఁ తేఈ ॥
దో0= జిన్హ పాయన్హ కే పాదుకన్హి భరతు రహే మన లాఇ।

తే పద ఆజు బిలోకిహుఁ ఇన్హ నయనన్హి అబ జాఇ ॥ 42 ॥

ఏహి బిధి కరత సప్రేమ బిచారా। ఆయు సపది సింధు ఏహిం పారా ॥
కపిన్హ బిభీషను ఆవత దేఖా। జానా కౌ రిపు దూత బిసేషా ॥
తాహి రాఖి కపీస పహిం ఆఏ। సమాచార సబ తాహి సునాఏ ॥
కహ సుగ్రీవ సునహు రఘురాఈ। ఆవా మిలన దసానన భాఈ ॥
కహ ప్రభు సఖా బూఝిఐ కాహా। కహి కపీస సునహు నరనాహా ॥
జాని న జాఇ నిసాచర మాయా। కామరూప కేహి కారన ఆయా ॥
భేద హమార లేన సఠ ఆవా। రాఖిఅ బాఁధి మోహి అస భావా ॥
సఖా నీతి తుమ్హ నీకి బిచారీ। మమ పన సరనాగత భయహారీ ॥
సుని ప్రభు బచన హరష హనుమానా। సరనాగత బచ్ఛల భగవానా ॥
దో0=సరనాగత కహుఁ జే తజహిం నిజ అనహిత అనుమాని।

తే నర పావఁర పాపమయ తిన్హహి బిలోకత హాని ॥ 43 ॥

కోటి బిప్ర బధ లాగహిం జాహూ। ఆఏఁ సరన తజుఁ నహిం తాహూ ॥
సనముఖ హోఇ జీవ మోహి జబహీం। జన్మ కోటి అఘ నాసహిం తబహీమ్ ॥
పాపవంత కర సహజ సుభ్AU। భజను మోర తేహి భావ న క్AU ॥
జౌం పై దుష్టహృదయ సోఇ హోఈ। మోరేం సనముఖ ఆవ కి సోఈ ॥
నిర్మల మన జన సో మోహి పావా। మోహి కపట ఛల ఛిద్ర న భావా ॥
భేద లేన పఠవా దససీసా। తబహుఁ న కఛు భయ హాని కపీసా ॥
జగ మహుఁ సఖా నిసాచర జేతే। లఛిమను హని నిమిష మహుఁ తేతే ॥
జౌం సభీత ఆవా సరనాఈ। రఖిహుఁ తాహి ప్రాన కీ నాఈ ॥
దో0=ఉభయ భాఁతి తేహి ఆనహు హఁసి కహ కృపానికేత।

జయ కృపాల కహి చలే అంగద హనూ సమేత ॥ 44 ॥

సాదర తేహి ఆగేం కరి బానర। చలే జహాఁ రఘుపతి కరునాకర ॥
దూరిహి తే దేఖే ద్వౌ భ్రాతా। నయనానంద దాన కే దాతా ॥
బహురి రామ ఛబిధామ బిలోకీ। రహేఉ ఠటుకి ఏకటక పల రోకీ ॥
భుజ ప్రలంబ కంజారున లోచన। స్యామల గాత ప్రనత భయ మోచన ॥
సింఘ కంధ ఆయత ఉర సోహా। ఆనన అమిత మదన మన మోహా ॥
నయన నీర పులకిత అతి గాతా। మన ధరి ధీర కహీ మృదు బాతా ॥
నాథ దసానన కర మైం భ్రాతా। నిసిచర బంస జనమ సురత్రాతా ॥
సహజ పాపప్రియ తామస దేహా। జథా ఉలూకహి తమ పర నేహా ॥

దో. శ్రవన సుజసు సుని ఆయుఁ ప్రభు భంజన భవ భీర।
త్రాహి త్రాహి ఆరతి హరన సరన సుఖద రఘుబీర ॥ 45 ॥

అస కహి కరత దండవత దేఖా। తురత ఉఠే ప్రభు హరష బిసేషా ॥
దీన బచన సుని ప్రభు మన భావా। భుజ బిసాల గహి హృదయఁ లగావా ॥
అనుజ సహిత మిలి ఢిగ బైఠారీ। బోలే బచన భగత భయహారీ ॥
కహు లంకేస సహిత పరివారా। కుసల కుఠాహర బాస తుమ్హారా ॥
ఖల మండలీం బసహు దిను రాతీ। సఖా ధరమ నిబహి కేహి భాఁతీ ॥
మైం జానుఁ తుమ్హారి సబ రీతీ। అతి నయ నిపున న భావ అనీతీ ॥
బరు భల బాస నరక కర తాతా। దుష్ట సంగ జని దేఇ బిధాతా ॥
అబ పద దేఖి కుసల రఘురాయా। జౌం తుమ్హ కీన్హ జాని జన దాయా ॥

దో. తబ లగి కుసల న జీవ కహుఁ సపనేహుఁ మన బిశ్రామ।
జబ లగి భజత న రామ కహుఁ సోక ధామ తజి కామ ॥ 46 ॥

తబ లగి హృదయఁ బసత ఖల నానా। లోభ మోహ మచ్ఛర మద మానా ॥
జబ లగి ఉర న బసత రఘునాథా। ధరేం చాప సాయక కటి భాథా ॥
మమతా తరున తమీ అఁధిఆరీ। రాగ ద్వేష ఉలూక సుఖకారీ ॥
తబ లగి బసతి జీవ మన మాహీం। జబ లగి ప్రభు ప్రతాప రబి నాహీమ్ ॥
అబ మైం కుసల మిటే భయ భారే। దేఖి రామ పద కమల తుమ్హారే ॥
తుమ్హ కృపాల జా పర అనుకూలా। తాహి న బ్యాప త్రిబిధ భవ సూలా ॥
మైం నిసిచర అతి అధమ సుభ్AU। సుభ ఆచరను కీన్హ నహిం క్AU ॥
జాసు రూప ముని ధ్యాన న ఆవా। తేహిం ప్రభు హరషి హృదయఁ మోహి లావా ॥

దో. -అహోభాగ్య మమ అమిత అతి రామ కృపా సుఖ పుంజ।
దేఖేఉఁ నయన బిరంచి సిబ సేబ్య జుగల పద కంజ ॥ 47 ॥

సునహు సఖా నిజ కహుఁ సుభ్AU। జాన భుసుండి సంభు గిరిజ్AU ॥
జౌం నర హోఇ చరాచర ద్రోహీ। ఆవే సభయ సరన తకి మోహీ ॥
తజి మద మోహ కపట ఛల నానా। కరుఁ సద్య తేహి సాధు సమానా ॥
జననీ జనక బంధు సుత దారా। తను ధను భవన సుహ్రద పరివారా ॥
సబ కై మమతా తాగ బటోరీ। మమ పద మనహి బాఁధ బరి డోరీ ॥
సమదరసీ ఇచ్ఛా కఛు నాహీం। హరష సోక భయ నహిం మన మాహీమ్ ॥
అస సజ్జన మమ ఉర బస కైసేం। లోభీ హృదయఁ బసి ధను జైసేమ్ ॥
తుమ్హ సారిఖే సంత ప్రియ మోరేం। ధరుఁ దేహ నహిం ఆన నిహోరేమ్ ॥

దో. సగున ఉపాసక పరహిత నిరత నీతి దృఢ఼ నేమ।
తే నర ప్రాన సమాన మమ జిన్హ కేం ద్విజ పద ప్రేమ ॥ 48 ॥

సును లంకేస సకల గున తోరేం। తాతేం తుమ్హ అతిసయ ప్రియ మోరేమ్ ॥
రామ బచన సుని బానర జూథా। సకల కహహిం జయ కృపా బరూథా ॥
సునత బిభీషను ప్రభు కై బానీ। నహిం అఘాత శ్రవనామృత జానీ ॥
పద అంబుజ గహి బారహిం బారా। హృదయఁ సమాత న ప్రేము అపారా ॥
సునహు దేవ సచరాచర స్వామీ। ప్రనతపాల ఉర అంతరజామీ ॥
ఉర కఛు ప్రథమ బాసనా రహీ। ప్రభు పద ప్రీతి సరిత సో బహీ ॥
అబ కృపాల నిజ భగతి పావనీ। దేహు సదా సివ మన భావనీ ॥
ఏవమస్తు కహి ప్రభు రనధీరా। మాగా తురత సింధు కర నీరా ॥
జదపి సఖా తవ ఇచ్ఛా నాహీం। మోర దరసు అమోఘ జగ మాహీమ్ ॥
అస కహి రామ తిలక తేహి సారా। సుమన బృష్టి నభ భీ అపారా ॥

దో. రావన క్రోధ అనల నిజ స్వాస సమీర ప్రచండ।
జరత బిభీషను రాఖేఉ దీన్హేహు రాజు అఖండ ॥ 49(క) ॥

జో సంపతి సివ రావనహి దీన్హి దిఏఁ దస మాథ।
సోఇ సంపదా బిభీషనహి సకుచి దీన్హ రఘునాథ ॥ 49(ఖ) ॥

అస ప్రభు ఛాడ఼ఇ భజహిం జే ఆనా। తే నర పసు బిను పూఁఛ బిషానా ॥
నిజ జన జాని తాహి అపనావా। ప్రభు సుభావ కపి కుల మన భావా ॥
పుని సర్బగ్య సర్బ ఉర బాసీ। సర్బరూప సబ రహిత ఉదాసీ ॥
బోలే బచన నీతి ప్రతిపాలక। కారన మనుజ దనుజ కుల ఘాలక ॥
సును కపీస లంకాపతి బీరా। కేహి బిధి తరిఅ జలధి గంభీరా ॥
సంకుల మకర ఉరగ ఝష జాతీ। అతి అగాధ దుస్తర సబ భాఁతీ ॥
కహ లంకేస సునహు రఘునాయక। కోటి సింధు సోషక తవ సాయక ॥
జద్యపి తదపి నీతి అసి గాఈ। బినయ కరిఅ సాగర సన జాఈ ॥

దో. ప్రభు తుమ్హార కులగుర జలధి కహిహి ఉపాయ బిచారి।
బిను ప్రయాస సాగర తరిహి సకల భాలు కపి ధారి ॥ 50 ॥

సఖా కహీ తుమ్హ నీకి ఉపాఈ। కరిఅ దైవ జౌం హోఇ సహాఈ ॥
మంత్ర న యహ లఛిమన మన భావా। రామ బచన సుని అతి దుఖ పావా ॥
నాథ దైవ కర కవన భరోసా। సోషిఅ సింధు కరిఅ మన రోసా ॥
కాదర మన కహుఁ ఏక అధారా। దైవ దైవ ఆలసీ పుకారా ॥
సునత బిహసి బోలే రఘుబీరా। ఐసేహిం కరబ ధరహు మన ధీరా ॥
అస కహి ప్రభు అనుజహి సముఝాఈ। సింధు సమీప గే రఘురాఈ ॥
ప్రథమ ప్రనామ కీన్హ సిరు నాఈ। బైఠే పుని తట దర్భ డసాఈ ॥
జబహిం బిభీషన ప్రభు పహిం ఆఏ। పాఛేం రావన దూత పఠాఏ ॥

దో. సకల చరిత తిన్హ దేఖే ధరేం కపట కపి దేహ।
ప్రభు గున హృదయఁ సరాహహిం సరనాగత పర నేహ ॥ 51 ॥

ప్రగట బఖానహిం రామ సుభ్AU। అతి సప్రేమ గా బిసరి దుర్AU ॥
రిపు కే దూత కపిన్హ తబ జానే। సకల బాఁధి కపీస పహిం ఆనే ॥
కహ సుగ్రీవ సునహు సబ బానర। అంగ భంగ కరి పఠవహు నిసిచర ॥
సుని సుగ్రీవ బచన కపి ధాఏ। బాఁధి కటక చహు పాస ఫిరాఏ ॥
బహు ప్రకార మారన కపి లాగే। దీన పుకారత తదపి న త్యాగే ॥
జో హమార హర నాసా కానా। తేహి కోసలాధీస కై ఆనా ॥
సుని లఛిమన సబ నికట బోలాఏ। దయా లాగి హఁసి తురత ఛోడాఏ ॥
రావన కర దీజహు యహ పాతీ। లఛిమన బచన బాచు కులఘాతీ ॥

దో. కహేహు ముఖాగర మూఢ఼ సన మమ సందేసు ఉదార।
సీతా దేఇ మిలేహు న త ఆవా కాల తుమ్హార ॥ 52 ॥

తురత నాఇ లఛిమన పద మాథా। చలే దూత బరనత గున గాథా ॥
కహత రామ జసు లంకాఁ ఆఏ। రావన చరన సీస తిన్హ నాఏ ॥
బిహసి దసానన పూఁఛీ బాతా। కహసి న సుక ఆపని కుసలాతా ॥
పుని కహు ఖబరి బిభీషన కేరీ। జాహి మృత్యు ఆఈ అతి నేరీ ॥
కరత రాజ లంకా సఠ త్యాగీ। హోఇహి జబ కర కీట అభాగీ ॥
పుని కహు భాలు కీస కటకాఈ। కఠిన కాల ప్రేరిత చలి ఆఈ ॥
జిన్హ కే జీవన కర రఖవారా। భయు మృదుల చిత సింధు బిచారా ॥
కహు తపసిన్హ కై బాత బహోరీ। జిన్హ కే హృదయఁ త్రాస అతి మోరీ ॥

దో. -కీ భి భేంట కి ఫిరి గే శ్రవన సుజసు సుని మోర।
కహసి న రిపు దల తేజ బల బహుత చకిత చిత తోర ॥ 53 ॥

నాథ కృపా కరి పూఁఛేహు జైసేం। మానహు కహా క్రోధ తజి తైసేమ్ ॥
మిలా జాఇ జబ అనుజ తుమ్హారా। జాతహిం రామ తిలక తేహి సారా ॥
రావన దూత హమహి సుని కానా। కపిన్హ బాఁధి దీన్హే దుఖ నానా ॥
శ్రవన నాసికా కాటై లాగే। రామ సపథ దీన్హే హమ త్యాగే ॥
పూఁఛిహు నాథ రామ కటకాఈ। బదన కోటి సత బరని న జాఈ ॥
నానా బరన భాలు కపి ధారీ। బికటానన బిసాల భయకారీ ॥
జేహిం పుర దహేఉ హతేఉ సుత తోరా। సకల కపిన్హ మహఁ తేహి బలు థోరా ॥
అమిత నామ భట కఠిన కరాలా। అమిత నాగ బల బిపుల బిసాలా ॥

దో. ద్విబిద మయంద నీల నల అంగద గద బికటాసి।
దధిముఖ కేహరి నిసఠ సఠ జామవంత బలరాసి ॥ 54 ॥

ఏ కపి సబ సుగ్రీవ సమానా। ఇన్హ సమ కోటిన్హ గని కో నానా ॥
రామ కృపాఁ అతులిత బల తిన్హహీం। తృన సమాన త్రేలోకహి గనహీమ్ ॥
అస మైం సునా శ్రవన దసకంధర। పదుమ అఠారహ జూథప బందర ॥
నాథ కటక మహఁ సో కపి నాహీం। జో న తుమ్హహి జీతై రన మాహీమ్ ॥
పరమ క్రోధ మీజహిం సబ హాథా। ఆయసు పై న దేహిం రఘునాథా ॥
సోషహిం సింధు సహిత ఝష బ్యాలా। పూరహీం న త భరి కుధర బిసాలా ॥
మర్ది గర్ద మిలవహిం దససీసా। ఐసేఇ బచన కహహిం సబ కీసా ॥
గర్జహిం తర్జహిం సహజ అసంకా। మానహు గ్రసన చహత హహిం లంకా ॥

దో. -సహజ సూర కపి భాలు సబ పుని సిర పర ప్రభు రామ।
రావన కాల కోటి కహు జీతి సకహిం సంగ్రామ ॥ 55 ॥

రామ తేజ బల బుధి బిపులాఈ। తబ భ్రాతహి పూఁఛేఉ నయ నాగర ॥
తాసు బచన సుని సాగర పాహీం। మాగత పంథ కృపా మన మాహీమ్ ॥
సునత బచన బిహసా దససీసా। జౌం అసి మతి సహాయ కృత కీసా ॥
సహజ భీరు కర బచన దృఢ఼ఆఈ। సాగర సన ఠానీ మచలాఈ ॥
మూఢ఼ మృషా కా కరసి బడ఼ఆఈ। రిపు బల బుద్ధి థాహ మైం పాఈ ॥
సచివ సభీత బిభీషన జాకేం। బిజయ బిభూతి కహాఁ జగ తాకేమ్ ॥
సుని ఖల బచన దూత రిస బాఢ఼ఈ। సమయ బిచారి పత్రికా కాఢ఼ఈ ॥
రామానుజ దీన్హీ యహ పాతీ। నాథ బచాఇ జుడ఼ఆవహు ఛాతీ ॥
బిహసి బామ కర లీన్హీ రావన। సచివ బోలి సఠ లాగ బచావన ॥

దో. -బాతన్హ మనహి రిఝాఇ సఠ జని ఘాలసి కుల ఖీస।
రామ బిరోధ న ఉబరసి సరన బిష్ను అజ ఈస ॥ 56(క) ॥

కీ తజి మాన అనుజ ఇవ ప్రభు పద పంకజ భృంగ।
హోహి కి రామ సరానల ఖల కుల సహిత పతంగ ॥ 56(ఖ) ॥

సునత సభయ మన ముఖ ముసుకాఈ। కహత దసానన సబహి సునాఈ ॥
భూమి పరా కర గహత అకాసా। లఘు తాపస కర బాగ బిలాసా ॥
కహ సుక నాథ సత్య సబ బానీ। సముఝహు ఛాడ఼ఇ ప్రకృతి అభిమానీ ॥
సునహు బచన మమ పరిహరి క్రోధా। నాథ రామ సన తజహు బిరోధా ॥
అతి కోమల రఘుబీర సుభ్AU। జద్యపి అఖిల లోక కర ర్AU ॥
మిలత కృపా తుమ్హ పర ప్రభు కరిహీ। ఉర అపరాధ న ఏకు ధరిహీ ॥
జనకసుతా రఘునాథహి దీజే। ఏతనా కహా మోర ప్రభు కీజే।
జబ తేహిం కహా దేన బైదేహీ। చరన ప్రహార కీన్హ సఠ తేహీ ॥
నాఇ చరన సిరు చలా సో తహాఁ। కృపాసింధు రఘునాయక జహాఁ ॥
కరి ప్రనాము నిజ కథా సునాఈ। రామ కృపాఁ ఆపని గతి పాఈ ॥
రిషి అగస్తి కీం సాప భవానీ। రాఛస భయు రహా ముని గ్యానీ ॥
బంది రామ పద బారహిం బారా। ముని నిజ ఆశ్రమ కహుఁ పగు ధారా ॥

దో. బినయ న మానత జలధి జడ఼ గే తీన దిన బీతి।
బోలే రామ సకోప తబ భయ బిను హోఇ న ప్రీతి ॥ 57 ॥

లఛిమన బాన సరాసన ఆనూ। సోషౌం బారిధి బిసిఖ కృసానూ ॥
సఠ సన బినయ కుటిల సన ప్రీతీ। సహజ కృపన సన సుందర నీతీ ॥
మమతా రత సన గ్యాన కహానీ। అతి లోభీ సన బిరతి బఖానీ ॥
క్రోధిహి సమ కామిహి హరి కథా। ఊసర బీజ బేఁ ఫల జథా ॥
అస కహి రఘుపతి చాప చఢ఼ఆవా। యహ మత లఛిమన కే మన భావా ॥
సంఘానేఉ ప్రభు బిసిఖ కరాలా। ఉఠీ ఉదధి ఉర అంతర జ్వాలా ॥
మకర ఉరగ ఝష గన అకులానే। జరత జంతు జలనిధి జబ జానే ॥
కనక థార భరి మని గన నానా। బిప్ర రూప ఆయు తజి మానా ॥

దో. కాటేహిం పి కదరీ ఫరి కోటి జతన కౌ సీంచ।
బినయ న మాన ఖగేస సును డాటేహిం పి నవ నీచ ॥ 58 ॥

సభయ సింధు గహి పద ప్రభు కేరే। ఛమహు నాథ సబ అవగున మేరే ॥
గగన సమీర అనల జల ధరనీ। ఇన్హ కి నాథ సహజ జడ఼ కరనీ ॥
తవ ప్రేరిత మాయాఁ ఉపజాఏ। సృష్టి హేతు సబ గ్రంథని గాఏ ॥
ప్రభు ఆయసు జేహి కహఁ జస అహీ। సో తేహి భాఁతి రహే సుఖ లహీ ॥
ప్రభు భల కీన్హీ మోహి సిఖ దీన్హీ। మరజాదా పుని తుమ్హరీ కీన్హీ ॥
ఢోల గవాఁర సూద్ర పసు నారీ। సకల తాడ఼నా కే అధికారీ ॥
ప్రభు ప్రతాప మైం జాబ సుఖాఈ। ఉతరిహి కటకు న మోరి బడ఼ఆఈ ॥
ప్రభు అగ్యా అపేల శ్రుతి గాఈ। కరౌం సో బేగి జౌ తుమ్హహి సోహాఈ ॥

దో. సునత బినీత బచన అతి కహ కృపాల ముసుకాఇ।
జేహి బిధి ఉతరై కపి కటకు తాత సో కహహు ఉపాఇ ॥ 59 ॥

నాథ నీల నల కపి ద్వౌ భాఈ। లరికాఈ రిషి ఆసిష పాఈ ॥
తిన్హ కే పరస కిఏఁ గిరి భారే। తరిహహిం జలధి ప్రతాప తుమ్హారే ॥
మైం పుని ఉర ధరి ప్రభుతాఈ। కరిహుఁ బల అనుమాన సహాఈ ॥
ఏహి బిధి నాథ పయోధి బఁధాఇఅ। జేహిం యహ సుజసు లోక తిహుఁ గాఇఅ ॥
ఏహి సర మమ ఉత్తర తట బాసీ। హతహు నాథ ఖల నర అఘ రాసీ ॥
సుని కృపాల సాగర మన పీరా। తురతహిం హరీ రామ రనధీరా ॥
దేఖి రామ బల పౌరుష భారీ। హరషి పయోనిధి భయు సుఖారీ ॥
సకల చరిత కహి ప్రభుహి సునావా। చరన బంది పాథోధి సిధావా ॥

ఛం. నిజ భవన గవనేఉ సింధు శ్రీరఘుపతిహి యహ మత భాయూ।
యహ చరిత కలి మలహర జథామతి దాస తులసీ గాయూ ॥
సుఖ భవన సంసయ సమన దవన బిషాద రఘుపతి గున గనా ॥
తజి సకల ఆస భరోస గావహి సునహి సంతత సఠ మనా ॥

దో. సకల సుమంగల దాయక రఘునాయక గున గాన।
సాదర సునహిం తే తరహిం భవ సింధు బినా జలజాన ॥ 60 ॥

మాసపారాయణ, చౌబీసవాఁ విశ్రామ
ఇతి శ్రీమద్రామచరితమానసే సకలకలికలుషవిధ్వంసనే
పంచమః సోపానః సమాప్తః ।
(సుందరకాండ సమాప్త)