॥ సూర్యశతకమ్ ॥
మహాకవిశ్రీమయూరప్రణీతం
॥ శ్రీ గణేశాయ నమః ॥
జంభారాతీభకుంభోద్భవమివ దధతః సాంద్రసిందూరరేణుం
రక్తాః సిక్తా ఇవౌఘైరుదయగిరితటీధాతుధారాద్రవస్య । వర్ సక్తైః
ఆయాంత్యా తుల్యకాలం కమలవనరుచేవారుణా వో విభూత్యై
భూయాసుర్భాసయంతో భువనమభినవా భానవో భానవీయాః ॥ 1 ॥
భక్తిప్రహ్వాయ దాతుం ముకులపుటకుటీకోటరక్రోడలీనాం
లక్ష్మీమాక్రష్టుకామా ఇవ కమలవనోద్ధాటనం కుర్వతే యే ।
కాలాకారాంధకారాననపతితజగత్సాధ్వసధ్వంసకల్యాః
కల్యాణం వః క్రియాసుః కిసలయరుచయస్తే కరా భాస్కరస్య ॥ 2 ॥
గర్భేష్వంభోరుహాణాం శిఖరిషు చ శితాగ్రేషు తుల్యం పతంతః
ప్రారంభే వాసరస్య వ్యుపరతిసమయే చైకరూపాస్తథైవ ।
నిష్పర్యాయం ప్రవృత్తాస్త్రిభువనభవనప్రాంగణే పాంతు యుష్మా-
నూష్మాణం సంతతాధ్వశ్రమజమివ భృశం బిభ్రతో బ్రధ్నపాదాః ॥ 3 ॥
ప్రభ్రశ్యత్యుత్తరీయత్విషి తమసి సముద్దీక్ష్య వీతావృతీన్ప్రా-
గ్జంతూంస్తంతూన్యథా యానతను వితనుతే తిగ్మరోచిర్మరీచీన్ ।
తే సాంద్రీభూయ సద్యః క్రమవిశదదశాశాదశాలీవిశాలం
శశ్వత్సంపాదయంతోఽంబరమమలమలం మంగలం వో దిశంతు ॥ 4 ॥
న్యక్కుర్వన్నోషధీశే ముషితరుచి శుచేవౌషధీః ప్రోషితాభా
భాస్వద్గ్రావోద్గతేన ప్రథమమివ కృతాభ్యుద్గతిః పావకేన ।
పక్షచ్ఛేదవ్రణాసృక్స్రుత ఇవ దృషదో దర్శయన్ప్రాతరద్రే-
రాతామ్రస్తీవ్రభానోరనభిమతనుదే స్తాద్గభస్త్యుద్గమో వః ॥ 5 ॥
శీర్ణఘ్రాణాంఘ్రిపాణీన్వ్రణిభిరపఘనైర్ఘర్ఘరావ్యక్తఘోషాన్
దీర్ఘాఘ్రాతానఘౌఘై పునరపి ఘటయత్యేక ఉల్లాఘయన్ యః ।
ఘర్మాంశోస్తస్య వోఽంతర్ద్విగుణఘనఘృణానిఘ్ననిర్విఘ్నవృత్తే-
ర్దత్తార్ఘాః సిద్ధసంఘైర్విదధతు ఘృణయః శీఘ్రమంహోవిధాతమ్ ॥ 6 ॥
బిభ్రాణా వామనత్వం ప్రథమమథ తథైవాంశవః ప్రాంశవో వః
క్రాంతాకాశాంతరాలాస్తదను దశదిశః పూరయంతస్తతోఽపి ।
ధ్వాంతాదాచ్ఛిద్య దేవద్విష ఇవ బలితో విశ్వమాశ్వశ్నువానాః వర్ దేవద్రుహ
కృచ్ఛ్రాణ్యుచ్ఛ్రాయహేలోపహసితహరయో హారిదశ్వా హరంతు ॥ 7 ॥
ఉద్గాఢేనారుణిమ్నా విదధతి బహులం యేఽరుణస్యారుణత్వం
మూర్ధోద్ధూతౌ ఖలీనక్షతరుధిరరుచో యే రథాశ్వాననేషు ।
శైలానాం శేఖరత్వం శ్రితశిఖరిశిఖాస్తన్వతే యే దిశంతు వర్ శిఖరశిఖాః
ప్రేంఖంతః ఖే ఖరాంశోః ఖచితదినముఖాస్తే మయూఖాః సుఖం వః ॥ 8 ॥
దత్తానందాః ప్రజానాం సముచితసమయాకృష్టసృష్టైః పయోభిః వర్ అక్లిష్టసృష్టైః
పూర్వాహ్ణే విప్రకీర్ణా దిశి దిశి విరమత్యహ్ని సంహారభాజః ।
దీప్తాంశోర్దీర్ఘదుఃఖప్రభవభవభయోదన్వదుత్తారనావో
గావో వః పావనానాం పరమపరిమితాం ప్రీతిముత్పాదయంతు ॥ 9 ॥
బంధధ్వంసైకహేతుం శిరసి నతిరసాబద్ధసంధ్యాంజలీనాం
లోకానాం యే ప్రబోధం విదధతి విపులాంభోజఖండాశయేవ ।
యుష్మాకం తే స్వచిత్తప్రథితపృథుతరప్రార్థనాకల్పవృక్షాః వర్ ప్రథిమ
కల్పంతాం నిర్వికల్పం దినకరకిరణాః కేతవః కల్మషస్య ॥ 10 ॥
ధారా రాయో ధనాయాపది సపది కరాలంబభూతాః ప్రపాతే
తత్త్వాలోకైకదీపాస్త్రిదశపతిపురప్రస్థితౌ వీథ్య ఏవ ।
నిర్వాణోద్యోగియోగిప్రగమనిజతనుద్వారి వేత్రాయమాణా-
స్త్రాయంతాం తీవ్రభానోర్దివసముఖసుఖా రశ్మయః కల్మషాద్వః ॥ 11 ॥
వర్ తీవ్రభాసః వర్ కశ్మలాద్వః
ప్రాచి ప్రాగాచరంత్యోఽనతిచిరమచలే చారుచూడామణిత్వం
ముంచంత్యో రోచనాంభః ప్రచురమివ దిశాముచ్చకైశ్చర్చనాయ ।
చాటూత్కైశ్చక్రనామ్నాం చతురమవిచలైర్లోచనైరర్చ్యమానా- వర్ సుచిరం
శ్చేష్టంతాం చింతితానాముచితమచరమాశ్చండరోచీరుచో వః ॥ 12 ॥
ఏకం జ్యోతిర్దృశౌ ద్వే త్రిజగతి గదితాన్యబ్జజాస్యైశ్చతుర్భి-
ర్భూతానాం పంచమం యాన్యలమృతుషు తథా షట్సు నానావిధాని ।
యుష్మాకం తాని సప్తత్రిదశమునినుతాన్యష్టదిగ్భాంజి భానో-
ర్యాంతి ప్రాహ్ణే నవత్వం దశ దధతు శివం దీధితీనాం శతాని ॥ 13 ॥ వర్ దదతు
ఆవృత్తిభ్రాంతవిశ్వాః శ్రమమివ దధతః శోషిణః స్వోష్మణేవ
గ్రీష్మే దావాగ్నితప్తా ఇవ రసమసకృద్యే ధరిత్ర్యా ధయంతి ।
తే ప్రావృష్యాత్తపానాతిశయరుజ ఇవోద్వాంతతోయా హిమర్తౌ
మార్తండస్యాప్రచండాశ్చిరమశుభభిదేఽభీషవో వో భవంతు ॥ 14 ॥
తన్వానా దిగ్వధూనాం సమధికమధురాలోకరమ్యామవస్థా-
మారుఢప్రౌఢిలేశోత్కలితకపిలిమాలంకృతిః కేవలైవ ।
ఉజ్జృంభాంభోజనేత్రద్యుతిని దినముఖే కించిదుద్భిద్యమానా
శ్మశ్రుశ్రేణీవ భాసాం దిశతు దశశతీ శర్మ ఘర్మత్విషో వః ॥ 15 ॥
మౌలీందోర్మైష మోషీద్ద్యుతిమితి వృషభాంకేన యః శంకినేవ
ప్రత్యగ్రోద్ఘాటితాంభోరుహకుహరగుహాసుస్థితేనేవ ధాత్రా ।
కృష్ణేన ధ్వాంతకృష్ణస్వతనుపరిభవత్రస్నునేవ స్తుతోఽలం
త్రాణాయ స్తాత్తనీయానపి తిమిరరిపోః స త్విషాముద్గమో వః ॥ 16 ॥
విస్తీర్ణం వ్యోమ దీర్ఘాః సపది దశ దిశో వ్యస్తవేలాంభసోఽబ్ధీన్
కుర్వద్భిర్దృశ్యనానానగనగరనగాభోగపృథ్వీం చ పృథ్వీమ్ ।
పద్మిన్యుచ్ఛ్వాస్యతే యైరుషసి జగదపి ధ్వంసయిత్వా తమిస్రా-
ముస్రా విస్రంసయంతు ద్రుతమనభిమతం తే సహస్రత్విషో వః ॥ 17 ॥ వర్ విస్రావయంతు
అస్తవ్యస్తత్వశూన్యో నిజరుచిరనిశానశ్వరః కర్తుమీశో
విశ్వం వేశ్మేవ దీపః ప్రతిహతతిమిరం యః ప్రదేశస్థితోఽపి ।
దిక్కాలాపేక్షయాసౌ త్రిభువనమటతస్తిగ్మభానోర్నవాఖ్యాం
యాతః శాతక్రతవ్యాం దిశి దిశతు శివం సోఽర్చిషాముద్గమో వః ॥ 18 ॥
మాగాన్మ్లానిం మృణాలీ మృదురితి దయయేవాప్రవిష్టోఽహిలోకం
లోకాలోకస్య పార్శ్వం ప్రతపతి న పరం యస్తదాఖ్యార్థమేవ ।
ఊర్ధ్వం బ్రహ్మాండఖండస్ఫుటనభయపరిత్యక్తదైర్ఘ్యో ద్యుసీమ్ని
స్వేఛావశ్యావకాశావధిరవతు స వస్తాపనో రోచిరోఘః ॥ 19 ॥
అశ్యామః కాల ఏకో న భవతి భువనాంతోఽపి వీతేఽంధకారే వర్ వీతాంధకారః
సద్యః ప్రాలేయపాదో న విలయమచలశ్చంద్రమా అప్యుపైతి ।
బంధః సిద్ధాంజలీనాం న హి కుముదవనస్యాపి యత్రోజ్జిహానే
తత్ప్రాతః ప్రేక్షణీయం దిశతు దినపతేర్ధామ కామాధికం వః ॥ 20 ॥
యత్కాంతిం పంకజానాం న హరతి కురుతే ప్రత్యుతాధిక్యరమ్యాం వర్ ప్రత్యుతాతీవ రమ్యాం
నో ధత్తే తారకాభాం తిరయతి నితరామాశు యన్నిత్యమేవ । వర్ నాధత్తే
కర్తుం నాలం నిమేషం దివసమపి పరం యత్తదేకం త్రిలోక్యా-
శ్చక్షుః సామాన్యచక్షుర్విసదృశమఘభిద్భాస్వతస్తాన్మహో వః ॥ 21 ॥
క్ష్మాం క్షేపీయః క్షపాంభఃశిశిరతరజలస్పర్శతర్షాదృతేవ
ద్రాగాశా నేతుమాశాద్విరదకరసరఃపుష్కరాణీవ బోధమ్ ।
ప్రాతః ప్రోల్లంఘ్య విష్ణోః పదమపి ఘృణయేవాతివేగాద్దవీయ-
స్యుద్దామ ద్యోతమానా దహతు దినపతేర్దుర్నిమిత్తం ద్యుతిర్వః ॥ 22 ॥
నో కల్పాపాయవాయోరదయరయదలత్క్ష్మాధరస్యాపి గమ్యా వర్ శమ్యా
గాఢోద్గీర్ణోజ్జ్వలశ్రీరహని న రహితా నో తమఃకజ్జలేన ।
ప్రాప్తోత్పత్తిః పతంగాన్న పునరుపగతా మోషముష్ణత్విషో వో
వర్తిః సైవాన్యరూపా సుఖయతు నిఖిలద్వీపదీపస్య దీప్తిః ॥ 23 ॥
నిఃశేషాశావపూరప్రవణగురుగుణశ్లాఘనీయస్వరూపా
పర్యాప్తం నోదయాదౌ దినగమసమయోపప్లవేఽప్యున్నతైవ ।
అత్యంతం యానభిజ్ఞా క్షణమపి తమసా సాకమేకత్ర వస్తుం
బ్రధ్నస్యేద్ధా రుచిర్వో రుచిరివ రుచితస్యాప్తయే వస్తునోస్తు ॥ 24 ॥ వర్ చిరురస్య, రుచిరస్య
విభ్రాణః శక్తిమాశు ప్రశమితబలవత్తారకౌర్జిత్యగుర్వీం
కుర్వాణో లీలయాధః శిఖినమపి లసచ్చంద్రకాంతావభాసమ్ ।
ఆదధ్యాదంధకారే రతిమతిశయినీమావహన్వీక్షణానాం వర్ ఆదేయాదీక్షణానాం
బాలో లక్ష్మీమపారామపర ఇవ గుహోఽహర్పతేరాతపో వః ॥ 25 ॥
జ్యోత్స్నాంశాకర్షపాండుద్యుతి తిమిరమషీశేషకల్మాషమీష-
జ్జృంభోద్భూతేన పింగం సరసిజరజసా సంధ్యయా శోణశోచిః ।
ప్రాతఃప్రారంభకాలే సకలమపి జగచ్చిత్రమున్మీలయంతీ
కాంతిస్తీక్ష్ణత్విషోఽక్ష్ణాం ముదముపనయతాత్తూలికేవాతులాం వః ॥ 26 ॥
ఆయాంతీ కిం సుమేరోః సరణిరరుణితా పాద్మరాగైః పరాగై-
రాహోస్విత్స్వస్య మాహారజనవిరచితా వైజయంతీ రథస్య ।
మాంజిష్ఠీ ప్రష్ఠవాహావలివిధుతశిరశ్చామరాలీ ను లోకై- వర్ చామరాలీవ
రాశంక్యాలోకితైవం సవితురఘనుదే స్తాత్ప్రభాతప్రభా వః ॥ 27 ॥
ధ్వాంతధ్వంసం విధత్తే న తపతి రుచిమన్నాతిరూపం వ్యనక్తి
న్యక్త్వం నీత్వాపి నక్తం న వితరతితరాం తావదహ్నస్త్విషం యః । వర్ న్యక్తామహ్ని
స ప్రాతర్మా విరంసీదసకలపటిమా పూరయన్యుష్మదాశా-
మాశాకాశావకాశావతరణతరుణప్రక్రమోఽర్కప్రకాశః ॥ 28 ॥
తీవ్రం నిర్వాణహేతుర్యదపి చ విపులం యత్ప్రకర్షేణ చాణు
ప్రత్యక్షం యత్పరోక్షం యదిహ యదపరం నశ్వరం శాశ్వతం చ ।
యత్సర్వస్య ప్రసిద్ధం జగతి కతిపయే యోగినో యద్విదంతి
జ్యోతిస్తద్ద్విప్రకారం సవితురవతు వో బాహ్యమాభ్యంతరం చ ॥ 29 ॥
రత్నానాం మండనాయ ప్రభవతి నియతోద్దేశలబ్ధావకాశం
వహ్నేర్దార్వాది దగ్ధుం నిజజడిమతయా కర్తుమానందమిందోః ।
యచ్చ త్రైలోక్యభూషావిధిరఘదహనం హ్లాది వృష్ట్యాశు తద్వో వర్ యత్తు
బాహుల్యోత్పాద్యకార్యాధికతరమవతాదేకమేవార్కతేజః ॥ 30 ॥
మీలచ్చక్షుర్విజిహ్మశ్రుతి జడరసనం నిఘ్నితఘ్రాణవృత్తి
స్వవ్యాపారాక్షమత్వక్పరిముషితమనః శ్వాసమాత్రావశేషమ్ ।
విస్రస్తాంగం పతిత్వా స్వపదపహరతాదశ్రియం వోఽర్కజన్మా వర్ అప్రియం
కాలవ్యాలావలీఢం జగదగద ఇవోత్థాపయన్ప్రాక్ప్రతాపః ॥ 31 ॥
నిఃశేషం నైశమంభః ప్రసభమపనుదన్నశ్రులేశానుకారి
స్తోకస్తోకాపనీతారుణరుచిరచిరాదస్తదోషానుషంగః ।
దాతా దృష్టిం ప్రసన్నాం త్రిభువననయనస్యాశు యుష్మద్విరుద్ధం
వధ్యాద్బ్రధ్నస్య సిద్ధాంజనవిధిరపరః ప్రాక్తనోఽర్చిఃప్రచారః ॥ 32 ॥
భూత్వా జంభస్య భేత్తుః కకుభి పరిభవారంభభూః శుభ్రభానో- వర్ స్థిత్వా
ర్బిభ్రాణా బభ్రుభావం ప్రసభమభినవాంభోజజృంభాప్రగల్భా ।
భూషా భూయిష్ఠశోభా త్రిభువనభవనస్యాస్య వైభాకరీ ప్రాగ్-
విభ్రాంతా భ్రాజమానా విభవతు విభవోద్భూతయే సా విభా వః ॥ 33 ॥ వర్ నిర్భాంతి, విభ్రాంతి
సంసక్తం సిక్తమూలాదభినవభువనోద్యానకౌతూహలిన్యా
యామిన్యా కన్యయేవామృతకరకలశావర్జితేనామృతేన ।
అర్కాలోకః క్రియాద్వో ముదముదయశిరశ్చక్రవాలాలవాలా-
దుద్యన్బాలప్రవాలప్రతిమరుచిరహఃపాదపప్రాక్ప్రరోహః ॥ 34 ॥
భిన్నం భాసారుణస్య క్వచిదభినవయా విద్రుమాణాం త్విషేవ
త్వఙ్న్నక్షత్రరత్నద్యుతినికరకరాలాంతరాలం క్వచిచ్చ ।
నాంతర్నిఃశేషకృష్ణశ్రియముదధిమివ ధ్వాంతరాశిం పిబన్స్తా-
దౌర్వః పూర్వోఽప్యపూర్వోఽగ్నిరివ భవదఘప్లుష్టయేఽర్కావభాసః ॥ 35 ॥
గంధర్వైర్గద్యపద్యవ్యతికరితవచోహృద్యమాతోద్యవాద్యై-
రాద్యైర్యో నారదాద్యైర్మునిభిరభినుతో వేదవేద్యైర్విభిద్య ।
వర్ వీతవేద్యైర్వివిద్య, వేదవిద్భిర్విభిద్య
ఆసాద్యాపద్యతే యం పునరపి చ జగద్యౌవనం సద్య ఉద్య-
న్నుద్ద్యోతో ద్యోతితద్యౌర్ద్యతు దివసకృతోఽసావవద్యాని వోఽద్య ॥ 36 ॥
ఆవానైశ్చంద్రకాంతైశ్చ్యుతతిమిరతయా తానవాత్తారకాణా- వర్ ఆవాంతైః
మేణాంకాలోకలోపాదుపహతమహసామోషధీనాం లయేన ।
ఆరాదుత్ప్రేక్ష్యమాణా క్షణముదయతటాంతర్హితస్యాహిమాంశో-
రాభా ప్రాభాతికీ వోఽవతు న తు నితరాం తావదావిర్భవంతీ ॥ 37 ॥
సానౌ సా నౌదయే నారుణితదలపునర్యౌవనానాం వనానా- వర్ లసద్యౌవనానాం
మాలీమాలీఢపూర్వా పరిహృతకుహరోపాంతనిమ్నా తనిమ్నా ।
భా వోఽభావోపశాంతిం దిశతు దినపతేర్భాసమానా సమానా-
రాజీ రాజీవరేణోః సమసమయముదేతీవ యస్యా వయస్యా ॥ 38 ॥
ఉజ్జృంభాంభోరుహాణాం ప్రభవతి పయసాం యా శ్రియే నోష్ణతాయై
పుష్ణాత్యాలోకమాత్రం న తు దిశతి దృశాం దృశ్యమానా విధాతమ్ ।
పూర్వాద్రేరేవ పూర్వం దివమను చ పునః పావనీ దిఙ్ముఖానా- వర్ తతః
మేనాంస్యైనీ విభాసౌ నుదతు నుతిపదైకాస్పదం ప్రాక్తనీ వః ॥ 39 ॥
వాచాం వాచస్పతేరప్యచలభిదుచితాచార్యకాణాం ప్రపంచై-
ర్వైరంచానాం తథోచ్చారితచతురృచాం చాననానాం చతుర్ణామ్ । వర్ రుచిర
ఉచ్యేతార్చాసు వాచ్యచ్యుతిశుచిచరితం యస్య నోచ్చైర్వివిచ్య వర్ అర్చాస్వవాచ్య
ప్రాచ్యం వర్చశ్చకాసచ్చిరముపచినుతాత్తస్య చండార్చిషో వః ॥ 40 ॥ వర్ శ్రియం
మూర్ధ్న్యద్రేర్ధాతురాగస్తరుషు కిసలయో విద్రుమౌఘః సముద్రే
వర్ – కిసలయాద్విద్రుమౌఘాత్సముద్రే
దిఙ్మాతంగోత్తమాంగేష్వభినవనిహితః సాంద్రసిందూరరేణుః ।
వర్ విహితః, నిహితాత్సంద్రసిందూరరేణోః
సీమ్ని వ్యోమ్నశ్చ హేమ్నః సురశిఖరిభువో జాయతే యః ప్రకాశః
శోణిమ్నాసౌ ఖరాంశోరుషసి దిశతు వః శర్మ శోభైకదేశః ॥ 41 ॥
అస్తాద్రీశోత్తమాంగే శ్రితశశిని తమఃకాలకూటే నిపీతే
యాతి వ్యక్తిం పురస్తాదరుణకిసలయే ప్రత్యుషఃపారిజాతే ।
ఉద్యంత్యారక్తపీతాంబరవిశదతరోద్వీక్షితా తీక్ష్ణభానో-
వర్ రుచిరతరోద్వీక్షితా వర్ తీవ్రభాసః
ర్లక్ష్మీర్లక్ష్మీరివాస్తు స్ఫుటకమలపుటాపాశ్రయా శ్రేయసే వః ॥ 42 ॥ వర్ పుటోపాశ్రయ
నోదన్వాంజన్మభూమిర్న తదుదరభువో బాంధవాః కౌస్తుభాద్యా
యస్యాః పద్మం న పాణౌ న చ నరకరిపూరఃస్థలీ వాసవేశ్మ ।
తేజోరూపాపరైవ త్రిషు భువనతలేష్వాదధానా వ్యవస్థాం వర్ త్రిభువనభవనే
సా శ్రీః శ్రేయాంసి దిశ్యాదశిశిరమహసో మండలాగ్రోద్గతా వః ॥ 43 ॥
॥ ఇతి ద్యుతివర్ణనమ్ ॥ వర్ తేజోవర్ణనం
॥ అథ అశ్వవర్ణనమ్ ॥
రక్షంత్వక్షుణ్ణహేమోపలపటలమలం లాఘవాదుత్పతంతః
పాతంగాః పంగ్వవజ్ఞాజితపవనజవా వాజినస్తే జగంతి ।
యేషాం వీతాన్యచిహ్నోన్నయమపి వహతాం మార్గమాఖ్యాతి మేరా-
వుద్యన్నుద్దామదీప్తిర్ద్యుమణిమణిశిలావేదికాజాతవేదాః ॥ 44 ॥
ప్లుష్టాః పృష్ఠేంఽశుపాతైరతినికటతయా దత్తదాహాతిరేకై-
రేకాహాక్రాంతకృత్స్నత్రిదివపథపృథుశ్వాసశోషాః శ్రమేణ ।
తీవ్రోదన్యాస్త్వరంతామహితవిహతయే సప్తయః సప్తసప్తే-
రభ్యాశాకాశగంగాజలసరలగలావాఙ్నతాగ్రాననా వః ॥ 45 ॥ వర్ గలవర్జితాగ్రాననాః
మత్వాన్యాన్పార్శ్వతోఽశ్వాన్ స్ఫటికతటదృషద్దృష్టదేహా ద్రవంతీ
వ్యస్తేఽహన్యస్తసంధ్యేయమితి మృదుపదా పద్మరాగోపలేషు ।
సాదృశ్యాదృశ్యమూర్తిర్మరకతకటకే క్లిష్టసూతా సుమేరో-
ర్మూర్ధన్యావృత్తిలబ్ధధ్రువగతిరవతు బ్రధ్నవాహావలిర్వః ॥ 46 ॥ వర్ ద్రుత
హేలాలోలం వహంతీ విషధరదమనస్యాగ్రజేనావకృష్టా
స్వర్వాహిన్యాః సుదూరం జనితజవజయా స్యందనస్య స్యదేన ।
నిర్వ్యాజం తాయమానే హరితిమని నిజే స్ఫీతఫేనాహితశ్రీ- వర్ స్ఫీతఫేనాస్మితశ్రీః
రశ్రేయాంస్యశ్వపంక్తిః శమయతు యమునేవాపరా తాపనీ వః ॥ 47 ॥
మార్గోపాంతే సుమేరోర్నువతి కృతనతౌ నాకధామ్నాం నికాయే
వీక్ష్య వ్రీడానతానాం ప్రతికుహరముఖం కింనరీణాం ముఖాని ।
సూతేఽసూయత్యపీషజ్జడగతి వహతాం కంధరార్ధైర్వలద్భి- వర్ కంధరాగ్రైః
ర్వాహానాం వ్యస్యతాద్వః సమమసమహరేర్హేషితం కల్మషాణి ॥ 48 ॥
ధున్వంతో నీరదాలీర్నిజరుచిహరితాః పార్శ్వయోః పక్షతుల్యా-
స్తాలూత్తానైః ఖలీనైః ఖచితముఖరుచశ్చ్యోతతా లోహితేన ।
ఉడ్డీయేవ వ్రజంతో వియతి గతివశాదర్కవాహాః క్రియాసుః
క్షేమం హేమాద్రిహృద్యద్రుమశిఖరశిరఃశ్రేణిశాఖాశుకా వః ॥ 49 ॥
॥ ఇత్యశ్వవర్ణనమ్ ॥
॥ అథ అరుణవర్ణనమ్ ॥
ప్రాతః శైలాగ్రరంగే రజనిజవనికాపాయసంలక్ష్యలక్ష్మీ-
ర్విక్షిప్తాపూర్వపుష్పాంజలిముడునికరం సూత్రధారాయమాణః ।
యామేష్వంకేష్వివాహ్నః కృతరుచిషు చతుర్ష్వేవ జాతప్రతిష్ఠా- వర్ యాతః ప్రతిష్ఠాం
మవ్యాత్ప్రస్తావయన్వో జగదటనమహానాటికాం సూర్యసూతః ॥ 50 ॥
ఆక్రాంత్యా వాహ్యమానం పశుమివ హరిణా వాహకోఽగ్ర్యో హరీణాం
భ్రామ్యంతం పక్షపాతాజ్జగతి సమరుచిః సర్వకర్మైకసాక్షీ ।
శత్రుం నేత్రశ్రుతీనామవజయతి వయోజ్యేష్ఠభావే సమేఽపి
స్థామ్నాం ధామ్నాం నిధిర్యః స భవదఘనుదే నూతనః స్తాదనూరుః ॥ 51 ॥
దత్తార్ఘైర్దూరనమ్రైర్వియతి వినయతో వీక్షితః సిద్ధసార్థైః వర్ సిద్ధసాధ్యైః
సానాథ్యం సారథిర్వః స దశశతరుచేః సాతిరేకం కరోతు ।
ఆపీయ ప్రాతరేవ ప్రతతహిమపయఃస్యందినీరిందుభాసో
యః కాష్ఠాదీపనోఽగ్రే జడిత ఇవ భృశం సేవతే పృష్ఠతోఽర్కమ్ ॥ 52 ॥
ముంచన్రశ్మీందినాదౌ దినగమసమయే సంహరంశ్చ స్వతంత్ర-
స్తోత్రప్రఖ్యాతవీర్యోఽవిరతహరిపదాక్రాంతిబద్ధాభియోగః । వర్ వితత
కాలోత్కర్షాల్లఘుత్వం ప్రసభమధిపతౌ యోజయన్యో ద్విజానాం
సేవాప్రీతేన పూష్ణాత్మసమ ఇవ కృతస్త్రాయతాం సోఽరుణో వః ॥ 53 ॥ వర్ స్వసమ
శాతః శ్యామాలతాయాః పరశురివ తమోఽరణ్యవహ్నేరివార్చిః వర్ దాహే దవాభః
ప్రాచ్యేవాగ్రే గ్రహీతుం గ్రహకుముదవనం ప్రాగుదస్తోఽగ్రహస్తః ।
వర్ ప్రాచీవాగ్రే, గ్రహకుముదరుచిం
ఐక్యం భిందంద్యుభూమ్యోరవధిరివ విధాతేవ విశ్వప్రబోధే
వాహానాం వో వినేతా వ్యపనయతు విపన్నామ ధామాధిపస్య ॥ 54 ॥
పౌరస్త్యస్తోయదర్తోః పవన ఇవ పతత్పావకస్యేవ ధూమో వర్ పతన్
విశ్వస్యేవాదిసర్గః ప్రణవ ఇవ పరం పావనో వేదరాశేః
సంధ్యానృత్యోత్సవేచ్ఛోరివ మదనరిపోర్నందినాందీనినాదః
సౌరస్యాగ్రే సుఖం వో వితరతు వినతానందనః స్యందనస్య ॥ 55 ॥ వర్ స్యందనో వః
పర్యాప్తం తప్తచామీకరకటకతటే శ్లిష్టశీతేతరాంశా-
వాసీదత్స్యందనాశ్వానుకృతిమరకతే పద్మరాగాయమాణః । వర్ అశ్వానుకృతమరకతే
యః సోత్కర్షాం విభూషాం కురుత ఇవ కులక్ష్మాభృదీశస్య మేరో-
రేనాంస్యహ్నాయ దూరం గమయతు స గురుః కాద్రవేయద్విషో వః ॥ 56 ॥
నీత్వాశ్వాన్సప్త కక్షా ఇవ నియమవశం వేత్రకల్పప్రతోద- వర్ కక్ష్యా
స్తూర్ణం ధ్వాంతస్య రాశావితరజన ఇవోత్సారితే దూరభాజి ।
పూర్వం ప్రష్ఠో రథస్య క్షితిభృదధిపతీందర్శయంస్త్రాయతాం వ-
స్త్రైలోక్యాస్థానదానోద్యతదివసపతేః ప్రాక్ప్రతీహారపాలః ॥ 57 ॥
వజ్రింజాతం వికాసీక్షణకమలవనం భాసి నాభాసి వహ్నే! వర్ నో భాసి
తాతం నత్వాశ్వపార్శ్వాన్నయ యమ! మహిషం రాక్షసా వీక్షితాః స్థ ।
సప్తీన్సించ ప్రచేతః! పవన! భజ జవం విత్తపావేదితస్త్వం
వందే శర్వేతి జల్పన్ప్రతిదిశమధిపాన్పాతు పూష్ణోఽగ్రణీర్వః ॥ 58 ॥
పాశానాశాంతపాలాదరుణ వరుణతో మా గ్రహీః ప్రగ్రహార్థం
తృష్ణాం కృష్ణస్య చక్రే జహిహి నహి రథో యాతి మే నైకచక్రః ।
యోక్తుం యుగ్యం కిముచ్చైఃశ్రవసమభిలషస్యష్టమం వృత్రశత్రో- వర్ త్వాష్ట్రశత్రోః
స్త్యక్తాన్యాపేక్షవిశ్వోపకృతిరివ రవిః శాస్తి యం సోఽవతాద్వః ॥ 59 ॥
నో మూర్చ్ఛాచ్ఛిన్నవాంఛః శ్రమవివశవపుర్నైవ నాప్యాస్యశోషీ
పాంథః పథ్యేతరాణి క్షపయతు భవతాం భాస్వతోఽగ్రేసరః సః ।
యః సంశ్రిత్య త్రిలోకీమటతి పటుతరైస్తాప్యమానో మయూఖై-
రారాదారామలేఖామివ హరితమణిశ్యామలామశ్వపంక్తిమ్ ॥ 60 ॥ వర్ హరితతృణ
సీదంతోఽంతర్నిమజ్జజ్జడఖురముసలాః సైకతే నాకనద్యాః
స్కందంతః కందరాలీః కనకశిఖరిణో మేఖలాసు స్ఖలంతః ।
దూరం దూర్వాస్థలోత్కా మరకతదృషది స్థాస్నవో యన్న యాతాః
పూష్ణోఽశ్వాః పూరయంస్తైస్తదవతు జవనైర్హుంకృతేనాగ్రగో వః ॥ 61 ॥ వర్ ప్రేరయన్ హుంకృతైరగ్రణీః
॥ ఇత్యరుణవర్ణనమ్ ॥ వర్ సూతవర్ణనం
॥ అథ రథవర్ణనమ్ ॥
పీనోరఃప్రేరితాభ్రైశ్చరమఖురపుటాగ్రస్థితైః ప్రాతరద్రా-
వాదీర్ఘాంగైరుదస్తో హరిభిరపగతాసంగనిఃశబ్దచక్రః ।
ఉత్తానానూరుమూర్ధావనతిహఠభవద్విప్రతీపప్రణామః
ప్రాహ్ణే శ్రేయో విధత్తాం సవితురవతరన్వ్యోమవీథీం రథో వః ॥ 62 ॥ వర్ ప్రేయో
ధ్వాంతౌఘధ్వంసదీక్షావిధిపటు వహతా ప్రాక్సహస్రం కరాణా- వర్ విధిగురు ద్రాక్సహస్రం
మర్యమ్ణా యో గరిమ్ణః పదమతులముపానీయతాధ్యాసనేన ।
స శ్రాంతానాం నితాంతం భరమివ మరుతామక్షమాణాం విసోఢుం
స్కంధాత్స్కంధం వ్రజన్వో వృజినవిజితయే భాస్వతః స్యందనోఽస్తు ॥ 63 ॥
యోక్త్రీభూతాన్యుగస్య గ్రసితుమివ పురో దందశూకాందధానో
ద్వేధావ్యస్తాంబువాహావలివిహితబృహత్పక్షవిక్షేపశోభః ।
సావిత్రః స్యందనోఽసౌ నిరతిశయరయప్రీణితానూరురేనః-
క్షేపీయో వో గరుత్మానివ హరతు హరీచ్ఛావిధేయప్రచారః ॥ 64 ॥
ఏకాహేనైవ దీర్ఘాం త్రిభువనపదవీం లంఘయన్ యో లఘిష్ఠః వర్ కృస్త్నాం
పృష్ఠే మేరోర్గరీయాన్ దలితమణిదృషత్త్వింషి పింషఞ్శిరాంసి ।
సర్వస్యైవోపరిష్టాదథ చ పునరధస్తాదివాస్తాద్రిమూరంధి
బ్రధ్నస్యావ్యాత్స ఏవం దురధిగమపరిస్పందనః స్యందనో వః ॥ 65 ॥
ధూర్ధ్వస్తాగ్ర్యగ్రహాణి ధ్వజపటపవనాందోలితేందూని దూరం వర్ దూరాత్
రాహౌ గ్రాసాభిలాషాదనుసరతి పునర్దత్తచక్రవ్యథాని ।
శ్రాంతాశ్వశ్వాసహేలాధుతవిబుధధునీనిర్ఝరాంభాంసి భద్రం
దేయాసుర్వో దవీయో దివి దివసపతేః స్యందనప్రస్థితాని ॥ 66 ॥
అక్షే రక్షాం నిబధ్య ప్రతిసరవలయైర్యోజయంత్యో యుగాగ్రం
ధూఃస్తంభే దగ్ధధూపాః ప్రహితసుమనసో గోచరే కూబరస్య ।
చర్చాశ్చక్రే చరంత్యో మలయజపయసా సిద్ధవధ్వస్త్రిసంధ్యం వర్ చర్చాం
వందంతే యం ద్యుమార్గే స నుదతు దురితాన్యంశుమత్స్యందనో వః ॥ 67 ॥
ఉత్కీర్ణస్వర్ణరేణుద్రుతఖురదలితా పార్శ్వయోః శశ్వదశ్వై- వర్ రేణుర్ద్రుత
రశ్రాంతభ్రాంతచక్రక్రమనిఖిలమిలన్నేమినిమ్నా భరేణ ।
మేరోర్మూర్ధన్యఘం వో విఘటయతు రవేరేకవీథీ రథస్య
స్వోష్మోదక్తాంబురిక్తప్రకటితపులినోద్ధూసరా స్వర్ధునీవ ॥ 68 ॥ వర్ స్వోష్మోదస్తాంబు
నంతుం నాకాలయానామనిశమనుయతాం పద్ధతిః పంక్తిరేవ వర్ ఉపయతాం
క్షోదో నక్షత్రరాశేరదయరయమిలచ్చక్రపిష్టస్య ధూలిః ।
హేషహ్లాదో హరీణాం సురశిఖరిదరీః పూరయన్నేమినాదో వర్ నాదో
యస్యావ్యాత్తీవ్రభానోః స దివి భువి యథా వ్యక్తచిహ్నో రథో వః ॥ 69 ॥
నిఃస్పందానాం విమానావలివితతదివాం దేవవృందారకాణాం వర్ వలితదిశా
వృందైరానందసాంద్రోద్యమమపి వహతాం విందతాం వందితుం నో ।
మందాకిన్యామమందః పులినభృతి మృదుర్మందరే మందిరాభే వర్ మందరాభే
మందారైర్మండితారం దధదరి దినకృత్స్యందనః స్తాన్ముదే వః ॥ 70 ॥
చక్రీ చక్రారపంక్తిం హరిరపి చ హరీన్ ధూర్జటిర్ధూర్ధ్వజాంతా-
నక్షం నక్షత్రనాథోఽరుణమపి వరుణః కూబరాగ్రం కుబేరః ।
రంహః సంఘః సురాణాం జగదుపకృతయే నిత్యయుక్తస్య యస్య
స్తౌతి ప్రీతిప్రసన్నోఽన్వహమహిమరుచేః సోఽవతాత్స్యందనో వః ॥ 71 ॥ వర్ రుచ
నేత్రాహీనేన మూలే విహితపరికరః సిద్ధసాధ్యైర్మరుద్భిః
పాదోపాంతే స్తుతోఽలం బలిహరిరభసాకర్షణాబద్ధవేగః ।
భ్రామ్యన్వ్యోమాంబురాశావశిశిరకిరణస్యందనః సంతతం వో
దిశ్యాల్లక్ష్మీమపారామతులితమహిమేవాపరో మందరాద్రిః ॥ 72 ॥ వర్ అతుల్యాం
॥ ఇతి రథవర్ణనమ్ ॥
॥ అథ మండలవర్ణనమ్ ॥
యజ్జ్యాయో బీజమహ్నామపహతతిమిరం చక్షుషామంజనం య- వర్ జ్యాయో యద్బీజమహ్నామపహృత
ద్ద్వారం యన్ముక్తిభాజాం యదఖిలభువనజ్యోతిషామేకమోకః ।
యద్వృష్ట్యంభోనిధానం ధరణిరససుధాపానపాత్రం మహద్య-
ద్దిశ్యాదీశస్య భాసాం తదధీకలమలం మంగలం మండలం వః ॥ 73 ॥ వర్ దేవస్య
భానోః తదధికమమలం మండలం మంగలం
వేలావర్ధిష్ణు సింధోః పయ ఇవ ఖమివార్ధోద్గతాగ్య్రగ్రహోడు
స్తోకోద్భిన్నస్వచిహ్నప్రసవమివ మధోరాస్యమస్యన్మనాంసి । వర్ మహాంసి
ప్రాతః పూష్ణోఽశుభాని ప్రశమయతు శిరఃశేఖరీభూతమద్రేః
పౌరస్త్యస్యోద్గభస్తిస్తిమితతమతమఃఖండనం మండలం వః ॥ 74 ॥
ప్రత్యుప్తస్తప్తహేమోజ్జ్వలరుచిరచలః పద్మరాగేణ యేన
జ్యాయః కింజల్కపుంజో యదలికులశితేరంబరేందీవరస్య ।
కాలవ్యాలస్య చిహ్నం మహితతమమహోమూరంధి రత్నం మహద్య-
ద్దీప్తాంశోః ప్రాతరవ్యాత్తదవికలజగన్మండనం మండలం వః ॥ 75 ॥
కస్త్రాతా తారకాణాం పతతి తనురవశ్యాయబిందుర్యథేందు-
ర్విద్రాణా దృక్స్మరారేరురసి మురరిపోః కౌస్తుభో నోద్గభస్తిః ।
వహ్నేః సాపహ్నవేవ ద్యుతిరుదయగతే యత్ర తన్మండలం వో
మార్తండీయం పునీతాద్దివి భువి చ తమాంసీవ మృష్ణన్మహాంసి ॥ 76 ॥
యత్ప్రాచ్యాం ప్రాక్చకాస్తి ప్రభవతి చ యతః ప్రాచ్యసావుజ్జిహానా-
దిద్ధం మధ్యే యదహ్నో భవతి తతరుచా యేన చోత్పాద్యతేఽహః ।
యత్పర్యాయేణ లోకానవతి చ జగతాం జీవితం యచ్చ తద్వో
విశ్వానుగ్రాహి విశ్వం సృజదపి చ రవేర్మండలం ముక్తయేఽస్తు ॥ 77 ॥
శుష్యంత్యూఢానుకారా మకరవసతయో మారవీణాం స్థలీనాం
యేనోత్తప్తాః స్ఫుటంతస్తడితి తిలతులాం యాంత్యగేంద్రా యుగాంతే । వర్ చటితి
తచ్చండాంశోరకాండత్రిభువనదహనాశంకయా ధామ కృచ్ఛాత్ వర్ కృత్స్నం
సంహృత్యాలోకమాత్రం ప్రలఘు విదధతః స్తాన్ముదే మండలం వః ॥ 78 ॥ వర్ ఆహృత్యాలోకమాత్రం ప్రతను
ఉద్యద్ద్యూద్యానవాప్యాం బహులతమతమఃపంకపూరం విదార్య వర్ బహల
ప్రోద్భిన్నం పత్రపార్శ్వేష్వవిరలమరుణచ్ఛాయయా విస్ఫురంత్యా ।
కల్యాణాని క్రియాద్వః కమలమివ మహన్మండలం చండభానో- వర్ చండరశ్మేః
రన్వీతం తృప్తిహేతోరసకృదలికులాకారిణా రాహుణా యత్ ॥ 79 ॥
చక్షుర్దక్షద్విషో యన్న తు దహతి పురః పూరయత్యేవ కామం వర్ న దహతి నితరాం పునః
నాస్తం జుష్టం మరుద్భిర్యదిహ నియమినాం యానపాత్రం భవాబ్ధౌ ।
యద్వీతశ్రాంతి శశ్వద్భ్రమదపి జగతాం భ్రాంతిమభ్రాంతి హంతి
బ్రధ్నస్యాఖ్యాద్విరుద్ధక్రియమథ చ హితాధాయి తన్మండలం వః ॥ 80 ॥
॥ ఇతి మండలవర్ణనమ్ ॥
॥ అథ సూర్యవర్ణనమ్ ।
సిద్ధైః సిద్ధాంతమిశ్రం శ్రితవిధి విబుధైశ్చారణైశ్చాటుగర్భం
గీత్యా గంధర్వముఖ్యైర్ముహురహిపతిభిర్యాతుధానైర్యతాత్మ ।
సార్ధం సాధ్యైర్మునీంద్రైర్ముదితమతమనో మోక్షిభిః పక్షపాతా- వర్ మోక్షుభిః
త్ప్రాతః ప్రారభ్యమాణస్తుతిరవతు రవిర్విశ్వవంద్యోదయో వః ॥ 81 ॥
భాసామాసన్నభావాదధికతరపటోశ్చక్రవాలస్య తాపా-
చ్ఛేదాదచ్ఛిన్నగచ్ఛత్తురగఖురపుటన్యాసనిఃశంకటంకైః । వర్ న్యస్త
నిఃసంగస్యందనాంగభ్రమణనికషణాత్పాతు వస్త్రిప్రకారం వర్ త్రిప్రకారైః
తప్తాంశుస్తత్పరీక్షాపర ఇవ పరితః పర్యటన్హాటకాద్రిమ్ ॥ 82 ॥
నో శుష్కం నాకనద్యా వికసితకనకాంభోజయా భ్రాజితం తు వర్ కనకాంభోరుహా
ప్లుష్టా నైవోపభోగ్యా భవతి భృశతరం నందనోద్యానలక్ష్మీః ।
నో శృంగాణి ద్రుతాని ద్రుతమమరగిరేః కాలధౌతాని ధౌతా-
నీద్ధం ధామ ద్యుమార్గే మ్రదయతి దయయా యత్ర సోఽర్కోఽవతాద్వః ॥ 83 ॥
ధ్వాంతస్యైవాంతహేతుర్న భవతి మలినైకాత్మనః పాప్మనోఽపి
ప్రాక్పాదోపాంతభాజాం జనయతి న పరం పంకజానాం ప్రబోధమ్ ।
కర్తా నిఃశ్రేయసానామపి న తు ఖలు యః కేవలం వాసరాణాం
సోఽవ్యాదేకోద్యమేచ్ఛావిహితబహుబృహద్విశ్వకార్యోఽర్యమా వః ॥ 84 ॥
లోటఁల్లోష్టావిచేష్టః శ్రితశయనతలో నిఃసహీభూతదేహః
సందేహీ ప్రాణితవ్యే సపది దశ దిశః ప్రేక్షమాణోఽంధకారాః ।
నిఃశ్వాసాయాసనిష్ఠః పరమపరవశో జాయతే జీవలోకః వర్ చిరతరవశో
శోకేనేవాన్యలోకానుదయకృతి గతే యత్ర సోఽర్కోఽవతాద్వః ॥ 85 ॥ వర్ లోకాభ్యుదయ
క్రామఁల్లోలోఽపి లోకాఁస్తదుపకృతికృతావాశ్రితః స్థైర్యకోటిం
నౄణాం దృష్టిం విజిహ్మాం విదధదపి కరోత్యంతరత్యంతభద్రామ్ ।
యస్తాపస్యాపి హేతుర్భవతి నియమినామేకనిర్వాణదాయీ
భూయాత్స ప్రాగవస్థాధికతరపరిణామోదయోఽర్కః శ్రియే వః ॥ 86 ॥
వ్యాపన్నర్తుర్న కాలో వ్యభిచరతి ఫలం నౌషధీర్వృష్టిరిష్టా
నైష్టైస్తృప్యంతి దేవా న హి వహతి మరున్నిర్మలాభాని భాని ।
ఆశాః శాంతా న భిందంత్యవధిముదధయో బిభ్రతి క్ష్మాభృతః క్ష్మాం
యస్మింస్త్రైలోక్యమేవం న చలతి తపతి స్తాత్స సూర్యః శ్రియే వః ॥ 87 ॥
కైలాసే కృత్తివాసా విహరతి విరహత్రాసదేహోఢకాంతః
శ్రాంతః శేతే మహాహావధిజలధి వినా ఛద్మనా పద్మనాభః ।
యోగోద్యోగైకతానో గమయతి సకలం వాసరం స్వం స్వయంభూ-
ర్భూరిత్రైలోక్యాచింతాభృతి భువనవిభౌ యత్ర భాస్వాన్స వోఽవ్యాత్ ॥ 88 ॥
ఏతద్యన్మండలం ఖే తపతి దినకృతస్తా ఋచోఽర్చీంషి యాని
ద్యోతంతే తాని సామాన్యయమపి పురుషో మండలేఽణుర్యజూంషి ।
ఏవం యం వేద వేదత్రితయమయమయం వేదవేదీ సమగ్రో
వర్గః స్వర్గాపవర్గప్రకృతిరవికృతిః సోఽస్తు సూర్యః శ్రియే వః ॥ 89 ॥
నాకౌకఃప్రత్యనీకక్షతిపటుమహసాం వాసవాగ్రేసరాణాం
సర్వేషాం సాధు పాతాం జగదిదమదితేరాత్మజత్వే సమేఽపి ।
యేనాదిత్యాభిధానం నిరతిశయగుణైరాత్మని న్యస్తమస్తు వర్ గుణేనాత్మని
స్తుత్యస్త్రైలోక్యవంద్యైస్త్రిదశమునిగణైః సోంఽశుమాన్ శ్రేయసే వః ॥ 90 ॥
భూమిం ధామ్నోఽభివృష్ట్యా జగతి జలమయీం పావనీం సంస్మృతావ- వర్ ధామ్నోఽథ
ప్యాగ్నేయీం దాహశక్త్యా ముహురపి యజమానాం యథాప్రార్థితార్థైః । వర్ యజమానాత్మికాం
లీనామాకాశ ఏవామృతకరఘటితాం ధ్వాంతపక్షస్య పర్వ-
ణ్వేవం సూర్యోఽష్టభేదాం భవ ఇవ భవతః పాతు బిభ్రత్స్వమూర్తిమ్ ॥ 91 ॥
ప్రాక్కాలోన్నిద్రపద్మాకరపరిమలనావిర్భవత్పాదశోభో
భక్త్యా త్యక్తోరుఖేదోద్గతి దివి వినతాసూనునా నీయమానః ।
సప్తాశ్వాప్తాపరాంతాన్యధికమధరయన్యో జగంతి స్తుతోఽలం
దేవైర్దేవః స పాయాదపర ఇవ మురారాతిరహ్నాం పతిర్వః ॥ 92 ॥
యః స్రష్టాఽపాం పురస్తాదచలవరసమభ్యున్నతేర్హేతురేకో
లోకానాం యస్త్రయాణాం స్థిత ఉపరి పరం దుర్విలంఘ్యేన ధామ్నా । వర్ చ త్రయాణాం
సద్యః సిద్ధ్యై ప్రసన్నద్యుతిశుభచతురాశాముఖః స్తాద్విభక్తో వర్ శుచి
ద్వేధా వేధా ఇవావిష్కృతకమలరుచిః సోఽర్చిషామాకరో వః ॥ 93 ॥
సాద్రిద్యూర్వీనదీశా దిశతి దశ దిశో దర్శయన్ప్రాగ్దృశో యః వర్ ద్రాక్ దృశో
సాదృశ్యం దృశ్యతే నో సదశశతదృశి త్రైదశే యస్య దేశే ।
దీప్తాంశుర్వః స దిశ్యాదశివయుగదశాదర్శితద్వాదశాత్మా
శం శాస్త్యశ్వాంశ్చ యస్యాశయవిదతిశయాద్దందశూకాశనాద్యః ॥ 94 ॥
తీర్థాని వ్యర్థకాని హృదనదసరసీనిర్ఝరాంభోజినీనాం
నోదన్వంతో నుదంతి ప్రతిభయమశుభశ్వభ్రపాతానుబంధి ।
ఆపో నాకాపగాయా అపి కలుషముషో మజ్జతాం నైవ యత్ర వర్ స్వర్గాపగాయాః
త్రాతుం యాతేఽన్యలోకాన్ స దిశతు దివసస్యైకహేతుర్హితం వః ॥ 95 ॥ వర్ లోకం
ఏతత్పాతాలపంకప్లుతమివ తమసైవైకముద్గాఢమాసీ-
దప్రజ్ఞాతాప్రతర్క్యం నిరవగతి తథాలక్షణం సుప్తమంతః ।
యాదృక్సృష్టేః పురస్తాన్నిశి నిశి సకలం జాయతే తాదృగేవ
త్రైలోక్యం యద్వియోగాదవతు రవిరసౌ సర్గతుల్యోదయో వః ॥ 96 ॥
ద్వీపే యోఽస్తాచలోఽస్మిన్భవతి ఖలు స ఏవాపరత్రోదయాద్రి-
ర్యా యామిన్యుజ్జ్వలేందుద్యుతిరిహ దివసోఽన్యత్ర తీవ్రాతపః సా ।
యద్వశ్యౌ దేశకాలావితి నియమయతో నో తు యం దేశకాలా- వర్ ను
వవ్యాత్స స్వప్రభుత్వాహితభువనహితో హేతురహ్నామినో వః ॥ 97 ॥
వ్యగ్రైరగ్ర్యగ్రహేందుగ్రసనగురు భరైర్నో సమగ్రైరుదగ్రైః వర్ గురుతరైః
ప్రత్యగ్రైరీషదుగ్రైరుదయగిరిగతో గోగణైర్గౌరయన్ గామ్ ।
ఉద్గాఢార్చిర్విలీనామరనగరనగగ్రావగర్భామివాహ్నా-
మగ్రే శ్రేయో విధత్తే గ్లపయతు గహనం స గ్రహగ్రామణీర్వః ॥ 98 ॥
యోనిః సామ్నాం విధాతా మధురిపురజితో ధూర్జటిః శంకరోఽసౌ
మృత్యుః కాలోఽలకాయాః పతిరపి ధనదః పావకో జాతవేదాః ।
ఇత్థం సంజ్ఞా డవిత్థాదివదమృతభుజాం యా యదృచ్ఛాప్రవృత్తా-
స్తాసామేకోఽభిధేయస్తదనుగుణగుణైర్యః స సూర్యోఽవతాద్వః ॥ 99 ॥ వర్ గణైః
దేవః కిం బాంధవః స్యాత్ప్రియసుహృదథవాఽఽచార్య ఆహోస్విదర్యో వర్ ఆర్యః
రక్షా చక్షుర్ను దీపో గురురుత జనకో జీవితం బీజమోజః ।
ఏవం నిర్ణీయతే యః క ఇవ న జగతాం సర్వథా సర్వదాఽసౌ వర్ సర్వదాః
సర్వాకారోపకారీ దిశతు దశశతాభీషురభ్యర్థితం వః ॥ 100 ॥
శ్లోకా లోకస్య భూత్యై శతమితి రచితాః శ్రీమయూరేణ భక్త్యా
యుక్తశ్చైతాన్పఠేద్యః సకృదపి పురుషః సర్వపాపైర్విముక్తః ।
ఆరోగ్యం సత్కవిత్వం మతిమతులబలం కాంతిమాయుఃప్రకర్షం
విద్యామైశ్వర్యమర్థం సుతమపి లభతే సోఽత్ర సూర్యప్రసాదాత్ ॥ 101 ॥
ఇతి శ్రీమయూరకవిప్రణీతం సూర్యశతకం సమాప్తమ్ ।