కృష్ణ యజుర్వేదీయ తైత్తిరీయ సంహితాయా-న్తృతీయకాణ్డే పఞ్చమః ప్రశ్నః – ఇష్టిశేషాభిధానం
ఓ-న్నమః పరమాత్మనే, శ్రీ మహాగణపతయే నమః,
శ్రీ గురుభ్యో నమః । హ॒రిః॒ ఓమ్ ॥
పూ॒ర్ణా ప॒శ్చాదు॒త పూ॒ర్ణా పు॒రస్తా॒దు-న్మ॑ద్ధ్య॒తః పౌ᳚ర్ణమా॒సీ జి॑గాయ । తస్యా᳚-న్దే॒వా అధి॑ సం॒వఀస॑న్త ఉత్త॒మే నాక॑ ఇ॒హ మా॑దయన్తామ్ ॥ యత్తే॑ దే॒వా అద॑ధు ర్భాగ॒ధేయ॒మమా॑వాస్యే సం॒వఀస॑న్తో మహి॒త్వా । సానో॑ య॒జ్ఞ-మ్పి॑పృహి విశ్వవారే ర॒యి-న్నో॑ ధేహి సుభగే సు॒వీర᳚మ్ ॥ని॒వేశ॑నీ స॒ఙ్గమ॑నీ॒ వసూ॑నాం॒-విఀశ్వా॑ రూ॒పాణి॒ వసూ᳚న్యావే॒శయ॑న్తీ । స॒హ॒స్ర॒పో॒షగ్ం సు॒భగా॒ రరా॑ణా॒ సా న॒ ఆగ॒న్. వర్చ॑సా [ఆగ॒న్. వర్చ॑సా, సం॒విఀ॒దా॒నా ।] 1
సంవిఀదా॒నా ॥ అగ్నీ॑షోమౌ ప్రథ॒మౌ వీ॒ర్యే॑ణ॒ వసూ᳚-న్రు॒ద్రానా॑ది॒త్యాని॒హ జి॑న్వతమ్ । మా॒ద్ధ్యగ్ం హి పౌ᳚ర్ణమా॒స-ఞ్జు॒షేథా॒-మ్బ్రహ్మ॑ణా వృ॒ద్ధౌ సు॑కృ॒తేన॑ సా॒తావథా॒-ఽస్మభ్యగ్ం॑ స॒హవీ॑రాగ్ం ర॒యి-న్ని య॑చ్ఛతమ్ ॥ ఆ॒ది॒త్యాశ్చా-ఽఙ్గి॑రసశ్చా॒గ్నీనా-ఽద॑ధత॒ తే ద॑ర్శపూర్ణమా॒సౌ ప్రైఫ్స॒-న్తేషా॒మఙ్గి॑రసా॒-న్నిరు॑ప్తగ్ం హ॒విరాసీ॒దథా॑-ఽఽది॒త్యా ఏ॒తౌ హోమా॑వపశ్య॒-న్తావ॑జుహవు॒స్తతో॒ వై తే ద॑ర్శపూర్ణమా॒సౌ [ ] 2
పూర్వ॒ ఆ ఽల॑భన్త దర్శపూర్ణమా॒సా-వా॒లభ॑మాన ఏ॒తౌ హోమౌ॑ పు॒రస్తా᳚జ్జుహుయా-థ్సా॒ఖ్షాదే॒వ ద॑ర్శపూర్ణమా॒సావా ల॑భతే బ్రహ్మవా॒దినో॑ వదన్తి॒ స త్వై ద॑ర్శపూర్ణమా॒సావా ల॑భేత॒ య ఏ॑నయోరను-లో॒మఞ్చ॑ ప్రతిలో॒మఞ్చ॑ వి॒ద్యాదిత్య॑మావా॒స్యా॑యా ఊ॒ర్ధ్వ-న్తద॑నులో॒మ-మ్పౌ᳚ర్ణమా॒స్యై ప్ర॑తీ॒చీన॒-న్త-త్ప్ర॑తిలో॒మం-యఀ-త్పౌ᳚ర్ణమా॒సీ-మ్పూర్వా॑మా॒లభే॑త ప్రతిలో॒మమే॑నా॒వా ల॑భేతా॒-ముమ॑ప॒ఖ్షీయ॑మాణ॒-మన్వప॑- [-మన్వప॑, ఖ్షీ॒యే॒త॒ సా॒ర॒స్వ॒తౌ హోమౌ॑] 3
-ఖ్షీయేత సారస్వ॒తౌ హోమౌ॑ పు॒రస్తా᳚జ్జుహుయాదమావా॒స్యా॑ వై సర॑స్వత్యనులో॒మ-మే॒వైనా॒వా ల॑భతే॒ ఽముమా॒ప్యాయ॑మాన॒మన్వా ప్యా॑యత ఆగ్నావైష్ణ॒వ-మేకా॑దశకపాల-మ్పు॒రస్తా॒న్నివ॑ర్పే॒-థ్సర॑స్వత్యై చ॒రుగ్ం సర॑స్వతే॒ ద్వాద॑శకపాలం॒-యఀదా᳚గ్నే॒యో భవ॑త్య॒గ్నిర్వై య॑జ్ఞము॒ఖం-యఀ ॑జ్ఞము॒ఖమే॒వర్ధి॑-మ్పు॒రస్తా᳚-ద్ధత్తే॒ య-ద్వై᳚ష్ణ॒వో భవ॑తి య॒జ్ఞో వై విష్ణు॑ర్య॒జ్ఞమే॒వా-ఽఽరభ్య॒ ప్రత॑నుతే॒ సర॑స్వత్యై చ॒రుర్భ॑వతి॒ సర॑స్వతే॒ ద్వాద॑శకపాలో-ఽమావా॒స్యా॑ వై సర॑స్వతీ పూ॒ర్ణమా॑స॒-స్సర॑స్వా॒-న్తావే॒వ సా॒ఖ్షాదా ర॑భత ఋ॒ద్ధ్నోత్యా᳚భ్యా॒-న్ద్వాద॑శకపాల॒-స్సర॑స్వతే భవతి మిథున॒త్వాయ॒ ప్రజా᳚త్యై మిథు॒నౌ గావౌ॒ దఖ్షి॑ణా॒ సమృ॑ద్ధ్యై ॥ 4 ॥
(వర్చ॑సా॒ – వై తే ద॑ర్శపూర్ణమా॒సా – వప॑ – తనుతే॒ సర॑స్వత్యై॒ – పఞ్చ॑విగ్ంశతిశ్చ) (అ. 1)
ఋష॑యో॒ వా ఇన్ద్ర॑-మ్ప్ర॒త్యఖ్ష॒-న్నాప॑శ్య॒-న్తం-వఀసి॑ష్ఠః ప్ర॒త్యఖ్ష॑మపశ్య॒-థ్సో᳚-ఽబ్రవీ॒-ద్బ్రాహ్మ॑ణ-న్తే వఖ్ష్యామి॒ యథా॒ త్వత్పు॑రోహితాః ప్ర॒జాః ప్ర॑జని॒ష్యన్తే-ఽథ॒ మేత॑రేభ్య॒ ఋషి॑భ్యో॒ మా ప్రవో॑చ॒ ఇతి॒ తస్మా॑ ఏ॒తాన్థ్స్తోమ॑-భాగానబ్రవీ॒-త్తతో॒ వసి॑ష్ఠపురోహితాః ప్ర॒జాః ప్రాజా॑యన్త॒ తస్మా᳚-ద్వాసి॒ష్ఠో బ్ర॒హ్మా కా॒ర్యః॑ ప్రైవ జా॑యతే ర॒శ్మిర॑సి॒ ఖ్షయా॑య త్వా॒ ఖ్షయ॑-ఞ్జి॒న్వే- [ఖ్షయ॑-ఞ్జి॒న్వేతి॑, ఆ॒హ॒ దే॒వా వై] 5
-త్యా॑హ దే॒వా వై ఖ్షయో॑ దే॒వేభ్య॑ ఏ॒వ య॒జ్ఞ-మ్ప్రా-ఽఽహ॒ ప్రేతి॑రసి॒ ధర్మా॑య త్వా॒ ధర్మ॑-ఞ్జి॒న్వేత్యా॑హ మను॒ష్యా॑ వై ధర్మో॑ మను॒ష్యే᳚భ్య ఏ॒వ య॒జ్ఞ-మ్ప్రా-ఽఽహాన్వి॑తిరసి ది॒వే త్వా॒ దివ॑-ఞ్జి॒న్వేత్యా॑హై॒భ్య ఏ॒వ లో॒కేభ్యో॑ య॒జ్ఞ-మ్ప్రా-ఽఽహ॑విష్ట॒మ్భో॑-ఽసి॒ వృష్ట్యై᳚ త్వా॒ వృష్టి॑-ఞ్జి॒న్వేత్యా॑హ॒ వృష్టి॑మే॒వా-ఽవ॑- [వృష్టి॑మే॒వా-ఽవ॑, రు॒న్ధే॒ ప్ర॒వా-] 6
-రున్ధే ప్ర॒వా-ఽస్య॑ను॒వా-ఽసీత్యా॑హ మిథున॒త్వాయో॒శిగ॑సి॒ వసు॑భ్యస్త్వా॒ వసూ᳚ఞ్జి॒న్వేత్యా॑హా॒ష్టౌ వస॑వ॒ ఏకా॑దశ రు॒ద్రా ద్వాద॑శా-ఽఽది॒త్యా ఏ॒తావ॑న్తో॒ వై దే॒వాస్తేభ్య॑ ఏ॒వ య॒జ్ఞ-మ్ప్రా-ఽఽహౌజో॑-ఽసి పి॒తృభ్య॑స్త్వా పి॒తౄన్ జి॒న్వేత్యా॑హ దే॒వానే॒వ పి॒తౄనను॒ సన్త॑నోతి॒ తన్తు॑రసి ప్ర॒జాభ్య॑స్త్వా ప్ర॒జా జి॒న్వే- [ప్ర॒జా జి॑న్వ, ఇత్యా॑హ పి॒తౄనే॒వ] 7
-త్యా॑హ పి॒తౄనే॒వ ప్ర॒జా అను॒ సన్త॑నోతి పృతనా॒షాడ॑సి ప॒శుభ్య॑స్త్వా ప॒శూఞ్జి॒న్వేత్యా॑హ ప్ర॒జా ఏ॒వ ప॒శూనను॒ సన్త॑నోతిరే॒వద॒స్యో-ష॑ధీభ్య॒ స్త్వౌష॑ధీ-ర్జి॒న్వేత్యా॒హౌష॑ధీష్వే॒వ ప॒శూ-న్ప్రతి॑ష్ఠాపయత్యభి॒జిద॑సి యు॒క్తగ్రా॒వేన్ద్రా॑య॒ త్వేన్ద్ర॑-ఞ్జి॒న్వేత్యా॑హా॒భిజి॑త్యా॒ అధి॑పతిరసి ప్రా॒ణాయ॑ త్వా ప్రా॒ణ- [ప్రా॒ణమ్, జి॒న్వేత్యా॑హ] 8
-ఞ్జి॒న్వేత్యా॑హ ప్ర॒జాస్వే॒వ ప్రా॒ణా-న్ద॑ధాతి త్రి॒వృద॑సి ప్ర॒వృద॒సీత్యా॑హ మిథున॒త్వాయ॑ సగ్ంరో॒హో॑-ఽసి నీరో॒హో॑-ఽసీత్యా॑హ॒ ప్రజా᳚త్యై వసు॒కో॑-ఽసి॒ వేష॑శ్రిరసి॒ వస్య॑ష్టిర॒సీత్యా॑హ॒ ప్రతి॑ష్ఠిత్యై ॥ 9 ॥
(జి॒న్వేత్య – వ॑ – ప్ర॒జా జి॑న్వ – ప్రా॒ణన్ – త్రి॒గ్ం॒శచ్చ॑) (అ. 2)
అ॒గ్నినా॑ దే॒వేన॒ పృత॑నా జయామి గాయ॒త్రేణ॒ ఛన్ద॑సా త్రి॒వృతా॒ స్తోమే॑న రథన్త॒రేణ॒ సామ్నా॑ వషట్కా॒రేణ॒ వజ్రే॑ణ పూర్వ॒జా-న్భ్రాతృ॑వ్యా॒నధ॑రా-న్పాదయా॒మ్యవై॑నా-న్బాధే॒ ప్రత్యే॑నాన్నుదే॒-ఽస్మిన్ ఖ్షయే॒-ఽస్మి-న్భూ॑మిలో॒కే యో᳚-ఽస్మా-న్ద్వేష్టి॒ యఞ్చ॑ వ॒య-న్ద్వి॒ష్మో విష్ణోః॒ క్రమే॒ణా-ఽత్యే॑నాన్ క్రామా॒మీన్ద్రే॑ణ దే॒వేన॒ పృత॑నా జయామి॒ త్రైష్టు॑భేన॒ ఛన్ద॑సా పఞ్చద॒శేన॒ స్తోమే॑న బృహ॒తా సామ్నా॑ వషట్కా॒రేణ॒ వజ్రే॑ణ [వజ్రే॑ణ, స॒హ॒జాన్. విశ్వే॑భిర్దే॒వేభిః॒ పృత॑నా] 10
సహ॒జాన్. విశ్వే॑భిర్దే॒వేభిః॒ పృత॑నా జయామి॒ జాగ॑తేన॒ ఛన్ద॑సా సప్తద॒శేన॒ స్తోమే॑న వామదే॒వ్యేన॒ సామ్నా॑ వషట్కా॒రేణ॒ వజ్రే॑ణా పర॒జానిన్ద్రే॑ణ స॒యుజో॑ వ॒యగ్ం సా॑స॒హ్యామ॑ పృతన్య॒తః । ఘ్నన్తో॑ వృ॒త్రాణ్య॑ప్ర॒తి । యత్తే॑ అగ్నే॒ తేజ॒స్తేనా॒హ-న్తే॑జ॒స్వీ భూ॑యాసం॒-యఀత్తే॑ అగ్నే॒ వర్చ॒స్తేనా॒హం-వఀ ॑ర్చ॒స్వీ భూ॑యాసం॒-యఀత్తే॑ అగ్నే॒ హర॒స్తేనా॒హగ్ం హ॑ర॒స్వీ భూ॑యాసమ్ ॥ 11 ॥
(బృ॒హ॒తా సామ్నా॑ వషట్కా॒రేణ॒ వజ్రే॑ణ॒ – షట్చ॑త్వారిగ్ంశచ్చ) (అ. 3)
యే దే॒వా య॑జ్ఞ॒హనో॑ యజ్ఞ॒ముషః॑ పృథి॒వ్యామద్ధ్యాస॑తే । అ॒గ్నిర్మా॒ తేభ్యో॑ రఖ్షతు॒ గచ్ఛే॑మ సు॒కృతో॑ వ॒యమ్ ॥ ఆ-ఽగ॑న్మ మిత్రావరుణా వరేణ్యా॒ రాత్రీ॑ణా-మ్భా॒గో యు॒వయో॒ర్యో అస్తి॑ । నాక॑-ఙ్గృహ్ణా॒నా-స్సు॑కృ॒తస్య॑ లో॒కే తృ॒తీయే॑ పృ॒ష్ఠే అధి॑ రోచ॒నే ది॒వః ॥ యే దే॒వా య॑జ్ఞ॒హనో॑ యజ్ఞ॒ముషో॒-ఽన్తరి॒ఖ్షే-ఽద్ధ్యాస॑తే । వా॒యుర్మా॒ తేభ్యో॑ రఖ్షతు॒ గచ్ఛే॑మ సు॒కృతో॑ వ॒యమ్ ॥ యాస్తే॒ రాత్రీ᳚-స్సవిత- [రాత్రీ᳚-స్సవితః, దే॒వ॒యానీ॑రన్త॒రా] 12
-ర్దేవ॒యానీ॑రన్త॒రా ద్యావా॑పృథి॒వీ వి॒యన్తి॑ । గృ॒హైశ్చ॒ సర్వైః᳚ ప్ర॒జయా॒ న్వగ్రే॒ సువో॒ రుహా॑ణాస్తరతా॒ రజాగ్ం॑సి ॥ యే దే॒వా య॑జ్ఞ॒హనో॑ యజ్ఞ॒ముషో॑ ది॒వ్యద్ధ్యాస॑తే । సూర్యో॑ మా॒ తేభ్యో॑ రఖ్షతు॒ గచ్ఛే॑మ సు॒కృతో॑ వ॒యమ్ ॥ యేనేన్ద్రా॑య స॒మభ॑రః॒ పయాగ్॑స్యుత్త॒మేన॑ హ॒విషా॑ జాతవేదః । తేనా᳚-ఽగ్నే॒ త్వము॒త వ॑ర్ధయే॒మగ్ం స॑జా॒తానా॒గ్॒ శ్రైష్ఠ్య॒ ఆ ధే᳚హ్యేనమ్ ॥ య॒జ్ఞ॒హనో॒ వై దే॒వా య॑జ్ఞ॒ముష॑- [దే॒వా య॑జ్ఞ॒ముషః॑, స॒న్తి॒ త ఏ॒షు] 13
-స్సన్తి॒ త ఏ॒షు లో॒కేష్వా॑సత ఆ॒దదా॑నా విమథ్నా॒నా యో దదా॑తి॒ యో యజ॑తే॒ తస్య॑ । యే దే॒వా య॑జ్ఞ॒హనః॑ పృథి॒వ్యామద్ధ్యాస॑తే॒ యే అ॒న్తరి॑ఖ్షే॒ యే ది॒వీత్యా॑హే॒మానే॒వ లో॒కాగ్స్తీ॒ర్త్వా సగృ॑హ॒-స్సప॑శు-స్సువ॒ర్గం-లోఀ॒కమే॒త్యప॒ వై సోమే॑నేజా॒నాద్దే॒వతా᳚శ్చ య॒జ్ఞశ్చ॑ క్రామన్త్యాగ్నే॒య-మ్పఞ్చ॑కపాలముదవసా॒నీయ॒-న్నిర్వ॑పేద॒గ్ని-స్సర్వా॑ దే॒వతాః॒ [దే॒వతాః᳚, పాఙ్క్తో॑ య॒జ్ఞో] 14
పాఙ్క్తో॑ య॒జ్ఞో దే॒వతా᳚శ్చై॒వ య॒జ్ఞఞ్చావ॑ రున్ధేగాయ॒త్రో వా అ॒గ్నిర్గా॑య॒త్ర ఛ॑న్దా॒స్త-ఞ్ఛన్ద॑సా॒ వ్య॑ర్ధయతి॒ య-త్పఞ్చ॑కపాల-ఙ్క॒రోత్య॒ష్టాక॑పాలః కా॒ర్యో᳚-ఽష్టాఖ్ష॑రా గాయ॒త్రీ గా॑య॒త్రో᳚-ఽగ్ని-ర్గా॑య॒త్ర ఛ॑న్దా॒-స్స్వేనై॒వైన॒-ఞ్ఛన్ద॑సా॒ సమ॑ర్ధయతి ప॒ఙ్క్త్యౌ॑ యాజ్యానువా॒క్యే॑ భవతః॒ పాఙ్క్తో॑ య॒జ్ఞస్తేనై॒వ య॒జ్ఞాన్నైతి॑ ॥ 15 ॥
(స॒వి॒త॒-ర్దే॒వా య॑జ్ఞ॒ముషః॒ – సర్వా॑ దే॒వతా॒ – స్త్రిచ॑త్వారిగ్ంశచ్చ) (అ. 4)
సూర్యో॑ మా దే॒వో దే॒వేభ్యః॑ పాతు వా॒యుర॒న్తరి॑ఖ్షా॒-ద్యజ॑మానో॒-ఽగ్నిర్మా॑ పాతు॒ చఖ్షు॑షః । సఖ్ష॒ శూష॒ సవి॑త॒ర్విశ్వ॑చర్షణ ఏ॒తేభి॑-స్సోమ॒ నామ॑భిర్విధేమ తే॒ తేభి॑-స్సోమ॒ నామ॑భిర్విధేమ తే ॥ అ॒హ-మ్ప॒రస్తా॑ద॒-హమ॒వస్తా॑ద॒హ-ఞ్జ్యోతి॑షా॒ వి తమో॑ వవార । యద॒న్తరి॑ఖ్ష॒-న్తదు॑ మే పి॒తా-ఽభూ॑ద॒హగ్ం సూర్య॑ముభ॒యతో॑ దదర్శా॒హ-మ్భూ॑యా సముత్త॒మ-స్స॑మా॒నానా॒- [సముత్త॒మ-స్స॑మా॒నానా᳚మ్, ఆ స॑ము॒ద్రా-] 16
-మా స॑ము॒ద్రా-దా-ఽన్తరి॑ఖ్షాత్-ప్ర॒జాప॑తిరుద॒ధి-ఞ్చ్యా॑వయా॒తీన్ద్రః॒ ప్రస్నౌ॑తు మ॒రుతో॑ వర్షయ॒న్తూన్న॑మ్భయ పృథి॒వీ-మ్భి॒న్ధీద-న్ది॒వ్య-న్నభః॑ । ఉ॒ద్రో ది॒వ్యస్య॑ నో దే॒హీశా॑నో॒ విసృ॑జా॒ దృతి᳚మ్ ॥ ప॒శవో॒ వా ఏ॒తే యదా॑ది॒త్య ఏ॒ష రు॒ద్రో యద॒గ్నిరోష॑ధీః॒ ప్రాస్యా॒గ్నావా॑ది॒త్య-ఞ్జు॑హోతి రు॒ద్రాదే॒వ ప॒శూన॒న్తర్ద॑ధా॒త్యథో॒ ఓష॑ధీష్వే॒వ ప॒శూ- [ప॒శూన్, ప్రతి॑ష్ఠాపయతి] 17
-న్ప్రతి॑ష్ఠాపయతి క॒విర్య॒జ్ఞస్య॒ విత॑నోతి॒ పన్థా॒-న్నాక॑స్య పృ॒ష్ఠే అధి॑ రోచ॒నే ది॒వః । యేన॑ హ॒వ్యం-వఀహ॑సి॒ యాసి॑ దూ॒త ఇ॒తః ప్రచే॑తా అ॒ముత॒-స్సనీ॑యాన్ ॥ యాస్తే॒ విశ్వా᳚-స్స॒మిధ॒-స్సన్త్య॑గ్నే॒యాః పృ॑థి॒వ్యా-మ్బ॒ర్॒హిషి॒ సూర్యే॒ యాః । తాస్తే॑ గచ్ఛ॒న్త్వాహు॑తి-ఙ్ఘృ॒తస్య॑ దేవాయ॒తే యజ॑మానాయ॒ శర్మ॑ ॥ ఆ॒శాసా॑న-స్సు॒వీర్యగ్ం॑ రా॒యస్పోష॒గ్గ్॒ స్వశ్వి॑యమ్ । బృహ॒స్పతి॑నా రా॒యా స్వ॒గాకృ॑తో॒ మహ్యం॒-యఀజ॑మానాయ తిష్ఠ ॥ 18 ॥
(స॒మా॒నానా॒-మోష॑ధీష్వే॒వ ప॒శూన్ – మహ్యం॒-యఀజ॑మానా॒ – యైక॑ఞ్చ) (అ. 5)
స-న్త్వా॑ నహ్యామి॒ పయ॑సా ఘృ॒తేన॒ స-న్త్వా॑ నహ్యామ్య॒ప ఓష॑ధీభిః । స-న్త్వా॑ నహ్యామి ప్ర॒జయా॒-ఽహమ॒ద్య సా దీ᳚ఖ్షి॒తా స॑నవో॒ వాజ॑మ॒స్మే ॥ ప్రైతు॒ బ్రహ్మ॑ణ॒స్పత్నీ॒ వేదిం॒-వఀర్ణే॑న సీదతు । అథా॒హమ॑నుకా॒మినీ॒ స్వే లో॒కే వి॒శా ఇ॒హ ॥ సు॒ప్ర॒జస॑స్త్వా వ॒యగ్ం సు॒పత్నీ॒రుప॑ సేదిమ । అగ్నే॑ సపత్న॒దమ్భ॑న॒మద॑బ్ధాసో॒ అదా᳚భ్యమ్ ॥ ఇ॒మం-విఀష్యా॑మి॒ వరు॑ణస్య॒ పాశం॒- [పాశ᳚మ్, యమబ॑ద్ధ్నీత] 19
-యఀమబ॑ద్ధ్నీత సవి॒తా సు॒కేతః॑ । ధా॒తుశ్చ॒ యోనౌ॑ సుకృ॒తస్య॑ లో॒కే స్యో॒న-మ్మే॑ స॒హ పత్యా॑ కరోమి ॥ ప్రేహ్యు॒దేహ్యృ॒తస్య॑ వా॒మీరన్వ॒గ్నిస్తే-ఽగ్ర॑-న్నయ॒త్వది॑తి॒ర్మద్ధ్య॑-న్దదతాగ్ం రు॒ద్రావ॑సృష్టా-ఽసి యు॒వా నామ॒ మా మా॑ హిగ్ంసీ॒ర్వసు॑భ్యో రు॒ద్రేభ్య॑ ఆది॒త్యేభ్యో॒ విశ్వే᳚భ్యో వో దే॒వేభ్యః॑ ప॒న్నేజ॑నీర్గృహ్ణామి య॒జ్ఞాయ॑ వః ప॒న్నేజ॑నీ-స్సాదయామి॒ విశ్వ॑స్య తే॒ విశ్వా॑వతో॒ వృష్ణి॑యావత॒- [వృష్ణి॑యావతః, తవా᳚గ్నే వా॒మీరను॑] 20
-స్తవా᳚గ్నే వా॒మీరను॑ స॒దృంశి॒ విశ్వా॒ రేతాగ్ం॑సి ధిషీ॒యా-ఽగ॑-న్దే॒వాన్. య॒జ్ఞో ని దే॒వీర్దే॒వేభ్యో॑ య॒జ్ఞమ॑శిషన్న॒స్మిన్-థ్సు॑న్వ॒తి యజ॑మాన ఆ॒శిష॒-స్స్వాహా॑కృతా-స్సముద్రే॒ష్ఠా గ॑న్ధ॒ర్వమాతి॑ష్ఠ॒తాను॑ । వాత॑స్య॒ పత్మ॑న్ని॒డ ఈ॑డి॒తాః ॥ 21 ॥
(పాశం॒ – వృఀష్ణి॑యావత – స్త్రి॒గ్ం॒శచ్చ॑) (అ. 6)
వ॒ష॒ట్కా॒రో వై గా॑యత్రి॒యై శిరో᳚-ఽఛిన॒-త్తస్యై॒ రసః॒ పరా॑-ఽపత॒-థ్స పృ॑థి॒వీ-మ్ప్రావి॑శ॒థ్స ఖ॑ది॒రో॑-ఽభవ॒ద్యస్య॑ ఖాది॒ర-స్స్రు॒వో భవ॑తి॒ ఛన్ద॑సామే॒వ రసే॒నావ॑ ద్యతి॒ సర॑సా అ॒స్యా-ఽఽహు॑తయో భవన్తి తృ॒తీయ॑స్యామి॒తో ది॒వి సోమ॑ ఆసీ॒-త్త-ఙ్గాయ॒త్ర్యా-ఽ హ॑ర॒-త్తస్య॑ ప॒ర్ణమ॑చ్ఛిద్యత॒ త-త్ప॒ర్ణో॑-ఽభవ॒-త్త-త్ప॒ర్ణస్య॑ పర్ణ॒త్వం-యఀస్య॑ పర్ణ॒మయీ॑ జు॒హూ- [జు॒హూః, భవ॑తి సౌ॒మ్యా] 22
-ర్భవ॑తి సౌ॒మ్యా అ॒స్యా-ఽఽహు॑తయో భవన్తి జు॒షన్తే᳚-ఽస్య దే॒వా ఆహు॑తీర్దే॒వా వై బ్రహ్మ॑న్నవదన్త॒ త-త్ప॒ర్ణ ఉపా॑-ఽశృణో-థ్సు॒శ్రవా॒ వై నామ॒ యస్య॑ పర్ణ॒మయీ॑ జు॒హూర్భవ॑తి॒ న పా॒పగ్గ్ శ్లోకగ్ం॑ శృణోతి॒ బ్రహ్మ॒ వై ప॒ర్ణో విణ్మ॒రుతో-ఽన్నం॒-విఀణ్మా॑రు॒తో᳚-ఽశ్వ॒త్థో యస్య॑ పర్ణ॒మయీ॑ జు॒హూర్భవ॒త్యా-శ్వ॑త్-థ్యుప॒భృద్- బ్రహ్మ॑ణై॒వాన్న॒మవ॑ రు॒న్ధే-ఽథో॒ బ్రహ్మై॒- [రు॒న్ధే-ఽథో॒ బ్రహ్మ॑, ఏ॒వ వి॒శ్యద్ధ్యూ॑హతి] 23
-వ వి॒శ్యద్ధ్యూ॑హతి రా॒ష్ట్రం-వైఀ ప॒ర్ణో విడ॑శ్వ॒త్థో య-త్ప॑ర్ణ॒మయీ॑ జు॒హూర్భవ॒త్యా-శ్వ॑త్థ్యుప॒భృ-ద్రా॒ష్ట్రమే॒వ వి॒శ్యద్ధ్యూ॑హతి ప్ర॒జాప॑తి॒ర్వా అ॑జుహో॒-థ్సా యత్రా-ఽఽహు॑తిః ప్ర॒త్యతి॑ష్ఠ॒-త్తతో॒ విక॑ఙ్కత॒ ఉద॑తిష్ఠ॒-త్తతః॑ ప్ర॒జా అ॑సృజత॒ యస్య॒ వైక॑ఙ్కతీ ధ్రు॒వా భవ॑తి॒ ప్రత్య॒వాస్యా ఽఽహు॑తయస్తిష్ఠ॒న్త్యథో॒ ప్రైవ జా॑యత ఏ॒తద్వై స్రు॒చాగ్ం రూ॒పం-యఀస్యై॒వగ్ం రూ॑పా॒-స్స్రుచో॒ భవ॑న్తి॒ సర్వా᳚ణ్యే॒వైనగ్ం॑ రూ॒పాణి॑ పశూ॒నాముప॑తిష్ఠన్తే॒ నాస్యాప॑-రూపమా॒త్మఞ్జా॑యతే ॥ 24 ॥
(జు॒హూ – రథో॒ బ్రహ్మ॑ – స్రు॒చాగ్ం – స॒ప్తద॑శ చ) (అ. 7)
ఉ॒ప॒యా॒మగృ॑హీతో-ఽసి ప్ర॒జాప॑తయే త్వా॒ జ్యోతి॑ష్మతే॒ జ్యోతి॑ష్మన్త-ఙ్గృహ్ణామి॒ దఖ్షా॑య దఖ్ష॒వృధే॑ రా॒త-న్దే॒వేభ్యో᳚-ఽగ్ని జి॒హ్వేభ్య॑స్త్వర్తా॒యుభ్య॒ ఇన్ద్ర॑జ్యేష్ఠేభ్యో॒ వరు॑ణరాజభ్యో॒ వాతా॑పిభ్యః ప॒ర్జన్యా᳚త్మభ్యో ది॒వే త్వా॒-ఽన్తరి॑ఖ్షాయ త్వా పృథి॒వ్యై త్వా-ఽపే᳚న్ద్ర ద్విష॒తో మనో-ఽప॒ జిజ్యా॑సతో జ॒హ్యప॒ యో నో॑-ఽరాతీ॒యతి॒ త-ఞ్జ॑హి ప్రా॒ణాయ॑ త్వా-ఽపా॒నాయ॑ త్వా వ్యా॒నాయ॑ త్వా స॒తే త్వా-ఽస॑తే త్వా॒-ఽద్భ్యస్త్వౌష॑ధీభ్యో॒ విశ్వే᳚భ్యస్త్వా భూ॒తేభ్యో॒ యతః॑ ప్ర॒జా అక్ఖి॑ద్రా॒ అజా॑యన్త॒ తస్మై᳚ త్వా ప్ర॒జాప॑తయే విభూ॒దావంనే॒ జ్యోతి॑ష్మతే॒ జ్యోతి॑ష్మన్త-ఞ్జుహోమి ॥ 25 ॥
(ఓష॑ధీభ్య॒ – శ్చతు॑ర్దశ చ) (అ. 8)
యాం-వాఀ అ॑ద్ధ్వ॒ర్యుశ్చ॒ యజ॑మానశ్చ దే॒వతా॑మన్తరి॒తస్తస్యా॒ ఆ వృ॑శ్చ్యేతే ప్రాజాప॒త్య-న్ద॑ధిగ్ర॒హ-ఙ్గృ॑హ్ణీయా-త్ప్ర॒జాప॑తి॒-స్సర్వా॑ దే॒వతా॑ దే॒వతా᳚భ్య ఏ॒వ నిహ్ను॑వాతే జ్యే॒ష్ఠో వా ఏ॒ష గ్రహా॑ణాం॒-యఀస్యై॒ష గృ॒హ్యతే॒ జ్యైష్ఠ్య॑మే॒వ గ॑చ్ఛతి॒ సర్వా॑సాం॒-వాఀ ఏ॒తద్దే॒వతా॑నాగ్ం రూ॒పం-యఀదే॒ష గ్రహో॒ యస్యై॒ష గృ॒హ్యతే॒ సర్వా᳚ణ్యే॒వైనగ్ం॑ రూ॒పాణి॑ పశూ॒నాముప॑తిష్ఠన్త ఉపయా॒మగృ॑హీతో- [ఉపయా॒మగృ॑హీతః, అ॒సి॒ ప్ర॒జాప॑తయే] 26
-ఽసి ప్ర॒జాప॑తయే త్వా॒ జ్యోతి॑ష్మతే॒ జ్యోతి॑ష్మన్త-ఙ్గృహ్ణా॒మీత్యా॑హ॒ జ్యోతి॑రే॒వైనగ్ం॑ సమా॒నానా᳚-ఙ్కరోత్యగ్ని-జి॒హ్వేభ్య॑స్త్వర్తా॒యుభ్య॒ ఇత్యా॑హై॒తావ॑తీ॒ర్వై దే॒వతా॒స్తాభ్య॑ ఏ॒వైన॒గ్ం॒ సర్వా᳚భ్యో గృహ్ణా॒త్యపే᳚న్ద్ర ద్విష॒తో మన॒ ఇత్యా॑హ॒ భ్రాతృ॑వ్యాపనుత్త్యై ప్రా॒ణాయ॑ త్వా-ఽపా॒నాయ॒ త్వేత్యా॑హ ప్రా॒ణానే॒వ యజ॑మానే దధాతి॒ తస్మై᳚ త్వా ప్ర॒జాప॑తయే విభూ॒దావంనే॒ జ్యోతి॑ష్మతే॒ జ్యోతి॑ష్మన్త-ఞ్జుహో॒మీ- [జ్యోతి॑ష్మన్త-ఞ్జుహో॒మి, ఇత్యా॑హ ప్ర॒జాప॑తి-] 27
-త్యా॑హ ప్ర॒జాప॑తి॒-స్సర్వా॑ దే॒వతా॒-స్సర్వా᳚భ్య ఏ॒వైన॑-న్దే॒వతా᳚భ్యో జుహోత్యాజ్యగ్ర॒హ-ఙ్గృ॑హ్ణీయా॒-త్తేజ॑స్కామస్య॒ తేజో॒ వా ఆజ్య॑-న్తేజ॒స్వ్యే॑వ భ॑వతి సోమగ్ర॒హ-ఙ్గృ॑హ్ణీయా-ద్బ్రహ్మవర్చ॒సకా॑మస్య బ్రహ్మవర్చ॒సం-వైఀ సోమో᳚ బ్రహ్మవర్చ॒స్యే॑వ భ॑వతి దధిగ్ర॒హ-ఙ్గృ॑హ్ణీయా-త్ప॒శుకా॑మ॒స్యోర్గ్వై దద్ధ్యూర్-క్ప॒శవ॑ ఊ॒ర్జైవాస్మా॒ ఊర్జ॑-మ్ప॒శూనవ॑ రున్ధే ॥ 28 ॥
(ఉ॒ప॒యా॒మగృ॑హీతో – జుహోమి॒ – త్రిచ॑త్వారిగ్ంశచ్చ) (అ. 9)
త్వే క్రతు॒మపి॑ వృఞ్జన్తి॒ విశ్వే॒ ద్విర్యదే॒తే త్రి-ర్భవ॒న్త్యూమాః᳚ । స్వా॒దో-స్స్వాదీ॑య-స్స్వా॒దునా॑ సృజా॒ సమత॑ ఊ॒ షు మధు॒ మధు॑నా॒-ఽభి యో॑ధి । ఉ॒ప॒యా॒మగృ॑హీతో-ఽసి ప్ర॒జాప॑తయే త్వా॒ జుష్ట॑-ఙ్గృహ్ణామ్యే॒ష తే॒ యోనిః॑ ప్ర॒జాప॑తయే త్వా ॥ ప్రా॒ణ॒గ్ర॒హా-న్గృ॑హ్ణాత్యే॒తావ॒ద్వా అ॑స్తి॒ యావ॑దే॒తే గ్రహా॒-స్స్తోమా॒శ్ఛన్దాగ్ం॑సి పృ॒ష్ఠాని॒ దిశో॒ యావ॑దే॒వాస్తి॒ త- [యావ॑దే॒వాస్తి॒ తత్, అవ॑ రున్ధే] 29
-దవ॑ రున్ధే జ్యే॒ష్ఠా వా ఏ॒తా-న్బ్రా᳚హ్మ॒ణాః పు॒రా విదామ॑క్ర॒-న్తస్మా॒-త్తేషా॒గ్ం॒ సర్వా॒ దిశో॒-ఽభిజి॑తా అభూవ॒న్॒. యస్యై॒ తే గృ॒హ్యన్తే॒ జ్యైష్ఠ్య॑మే॒వ గ॑చ్ఛత్య॒భి దిశో॑ జయతి॒ పఞ్చ॑ గృహ్యన్తే॒ పఞ్చ॒ దిశ॒-స్సర్వా᳚స్వే॒వ ది॒ఖ్ష్-వృ॑ద్ధ్నువన్తి॒ నవ॑నవ గృహ్యన్తే॒ నవ॒ వై పురు॑షే ప్రా॒ణాః ప్రా॒ణానే॒వ యజ॑మానేషు దధతి ప్రాయ॒ణీయే॑ చోదయ॒నీయే॑ చ గృహ్యన్తే ప్రా॒ణా వై ప్రా॑ణగ్ర॒హాః [ప్రా॒ణా వై ప్రా॑ణగ్ర॒హాః, ప్రా॒ణైరే॒వ] 30
ప్రా॒ణైరే॒వ ప్ర॒యన్తి॑ ప్రా॒ణైరుద్య॑న్తి దశ॒మే-ఽహ॑-న్గృహ్యన్తే ప్రా॒ణా వై ప్రా॑ణగ్ర॒హాః ప్రా॒ణేభ్యః॒ ఖలు॒ వా ఏ॒త-త్ప్ర॒జా య॑న్తి॒ యద్వా॑మదే॒వ్యం-యోఀనే॒శ్చ్యవ॑తే దశ॒మే-ఽహ॑న్. వామదే॒వ్యం-యోఀనే᳚శ్చ్యవతే॒ య-ద్ద॑శ॒మే-ఽహ॑-న్గృ॒హ్యన్తే᳚ ప్రా॒ణేభ్య॑ ఏ॒వ త-త్ప్ర॒జా నయ॑న్తి । 31
(తత్ – ప్రా॑ణగ్ర॒హాః – స॒ప్తవిగ్ం॑శచ్చ) (అ. 10)
ప్ర దే॒వన్దే॒వ్యా ధి॒యా భర॑తా జా॒తవే॑దసమ్ । హ॒వ్యా నో॑ వఖ్షదాను॒షక్ ॥ అ॒యము॒ ష్య ప్రదే॑వ॒యుర్హోతా॑ య॒జ్ఞాయ॑ నీయతే । రథో॒ న యోర॒భీవృ॑తో॒ ఘృణీ॑వాన్ చేతతి॒ త్మనా᳚ ॥ అ॒యమ॒గ్నిరు॑రుష్యత్య॒మృతా॑దివ॒ జన్మ॑నః । సహ॑సశ్చి॒-థ్సహీ॑యా-న్దే॒వో జీ॒వాత॑వే కృ॒తః ॥ ఇడా॑యాస్త్వా ప॒దే వ॒య-న్నాభా॑ పృథి॒వ్యా అధి॑ । జాత॑వేదో॒ ని ధీ॑మ॒హ్యగ్నే॑ హ॒వ్యాయ॒ వోఢ॑వే । 32
అగ్నే॒ విశ్వే॑భి-స్స్వనీక దే॒వైరూర్ణా॑వన్త-మ్ప్రథ॒మ-స్సీ॑ద॒ యోని᳚మ్ । కు॒లా॒యిన॑-ఙ్ఘృ॒తవ॑న్తగ్ం సవి॒త్రే య॒జ్ఞ-న్న॑య॒ యజ॑మానాయ సా॒ధు ॥ సీద॑ హోత॒-స్స్వ ఉ॑ లో॒కే చి॑కి॒త్వాన్థ్సా॒దయా॑ య॒జ్ఞగ్ం సు॑కృ॒తస్య॒ యోనౌ᳚ । దే॒వా॒వీర్దే॒వాన్. హ॒విషా॑ యజా॒స్యగ్నే॑ బృ॒హ-ద్యజ॑మానే॒ వయో॑ ధాః ॥ ని హోతా॑ హోతృ॒షద॑నే॒ విదా॑నస్త్వే॒షో దీ॑ది॒వాగ్ం అ॑సద-థ్సు॒దఖ్షః॑ । అద॑బ్ధవ్రత-ప్రమతి॒ర్వసి॑ష్ఠ-స్సహస్ర-మ్భ॒ర-శ్శుచి॑జిహ్వో అ॒గ్నిః ॥ త్వ-న్దూ॒తస్త్వ- [త్వ-న్దూ॒తస్త్వమ్, ఉ॒ నః॒ ప॒ర॒స్పాస్త్వం-వఀస్య॒ ఆ] 33
-ము॑ నః పర॒స్పాస్త్వం-వఀస్య॒ ఆ వృ॑షభ ప్రణే॒తా । అగ్నే॑ తో॒కస్య॑ న॒స్తనే॑ త॒నూనా॒మప్ర॑యుచ్ఛ॒-న్దీద్య॑ద్బోధి గో॒పాః ॥ అ॒భి త్వా॑ దేవ సవిత॒రీశా॑నం॒-వాఀర్యా॑ణామ్ । సదా॑-ఽవ-న్భా॒గమీ॑మహే ॥ మ॒హీ ద్యౌః పృ॑థి॒వీ చ॑న ఇ॒మం-యఀ॒జ్ఞ-మ్మి॑మిఖ్షతామ్ । పి॒పృ॒తా-న్నో॒ భరీ॑మభిః ॥ త్వామ॑గ్నే॒ పుష్క॑రా॒దద్ధ్యథ॑ర్వా॒ నిర॑మన్థత । మూ॒ర్ధ్నో విశ్వ॑స్య వా॒ఘతః॑ ॥ తము॑- [తము॑, త్వా॒ ద॒ద్ధ్యఙ్ఙృషిః॑] 34
-త్వా ద॒ద్ధ్యఙ్ఙృషిః॑ పు॒త్ర ఈ॑ధే॒ అథ॑ర్వణః । వృ॒త్ర॒హణ॑-మ్పురన్ద॒రమ్ ॥ తము॑ త్వా పా॒థ్యో వృషా॒ సమీ॑ధే దస్యు॒హన్త॑మమ్ । ధ॒న॒-ఞ్జ॒యగ్ం రణే॑రణే ॥ ఉ॒త బ్రు॑వన్తు జ॒న్తవ॒ ఉద॒గ్నిర్వృ॑త్ర॒హా-ఽజ॑ని । ధ॒న॒-ఞ్జ॒యో రణే॑రణే ॥ ఆ యగ్ం హస్తే॒ న ఖా॒దిన॒గ్ం॒ శిశు॑-ఞ్జా॒త-న్న బిభ్ర॑తి । వి॒శామ॒గ్నిగ్గ్ స్వ॑ద్ధ్వ॒రమ్ ॥ ప్రదే॒వ-న్దే॒వవీ॑తయే॒ భర॑తా వసు॒విత్త॑మమ్ । ఆస్వే యోనౌ॒ ని షీ॑దతు ॥ ఆ [ ] 35
జా॒త-ఞ్జా॒తవే॑దసి ప్రి॒యగ్ం శి॑శీ॒తా-ఽతి॑థిమ్ । స్యో॒న ఆ గృ॒హప॑తిమ్ ॥ అ॒గ్నినా॒-ఽగ్ని-స్సమి॑ద్ధ్యతే క॒విర్గృ॒హప॑తి॒ర్యువా᳚ । హ॒వ్య॒వా-డ్జు॒హ్వా᳚స్యః ॥ త్వగ్గ్ హ్య॑గ్నే అ॒గ్నినా॒ విప్రో॒ విప్రే॑ణ॒ సన్థ్స॒తా । సఖా॒ సఖ్యా॑ సమి॒ద్ధ్యసే᳚ ॥ త-మ్మ॑ర్జయన్త సు॒క్రతు॑-మ్పురో॒యావా॑నమా॒జిషు॑ । స్వేషు॒ ఖ్షయే॑షు వా॒జిన᳚మ్ ॥ య॒జ్ఞేన॑ య॒జ్ఞమ॑యజన్త దే॒వాస్తాని॒ ధర్మా॑ణి ప్రథ॒మాన్యా॑సన్న్ । తే హ॒ నాక॑-మ్మహి॒మాన॑-స్సచన్తే॒ యత్ర॒ పూర్వే॑ సా॒ద్ధ్యా-స్సన్తి॑ దే॒వాః ॥ 36 ॥
(వోఢ॑వే- దూ॒తస్త్వం – తము॑ – సీద॒త్వా – యత్ర॑ – చ॒త్వారి॑ చ) (అ. 11)
(పూ॒ర్ణ – ర్ష॑యో॒ – ఽగ్నినా॒ – యే దే॒వాః – సూర్యో॑ మా॒ – సన్త్వా॑ నహ్యామి – వషట్కా॒ర-స్స ఖ॑ది॒ర – ఉ॑పయా॒మగృ॑హీతో-ఽసి॒ – యాం-వైఀ – త్వే క్రతుం॒ – ప్రదే॒వ – మేకా॑దశ )
(పూ॒ర్ణా – స॑హ॒జాన్ – తవా᳚-ఽగ్నే – ప్రా॒ణైరే॒వ – షట్త్రిగ్ం॑శత్)
(పూ॒ర్ణా, సన్తి॑ దే॒వాః)
॥ హరిః॑ ఓమ్ ॥
(ప్ర॒జాప॑తి॒ – యో॑ వా – అగ్నే॒ – వి వై – పూ॒ర్ణా – పఞ్చ॑) (5)
॥ కృష్ణ యజుర్వేదీయ తైత్తిరీయ సంహితాయా-న్తృతీయకాణ్డే పఞ్చమః ప్రశ్న-స్సమాప్తః ॥