కృష్ణ యజుర్వేదీయ తైత్తిరీయ సంహితాయా-ఞ్చతుర్థకాణ్డే ప్రథమః ప్రశ్నః- అగ్నిచిత్యఙ్గ మన్త్రపాఠాభిధానం
ఓ-న్నమః పరమాత్మనే, శ్రీ మహాగణపతయే నమః,
శ్రీ గురుభ్యో నమః । హ॒రిః॒ ఓమ్ ॥
యు॒ఞ్జా॒నః ప్ర॑థ॒మ-మ్మన॑స్త॒త్వాయ॑ సవి॒తా ధియః॑ । అ॒గ్ని-ఞ్జ్యోతి॑ర్ని॒చాయ్య॑ పృథి॒వ్యా అద్ధ్యా ఽభ॑రత్ ॥ యు॒క్త్వాయ॒ మన॑సా దే॒వాన్-థ్సువ॑ర్య॒తో ధి॒యా దివ᳚మ్ । బృ॒హజ్జ్యోతిః॑ కరిష్య॒త-స్స॑వి॒తా ప్రసు॑వాతి॒ తాన్ ॥ యు॒క్తేన॒ మన॑సా వ॒య-న్దే॒వస్య॑ సవి॒తు-స్స॒వే । సు॒వ॒ర్గేయా॑య॒ శక్త్యై᳚ ॥ యు॒ఞ్జతే॒ మన॑ ఉ॒త యు॑ఞ్జతే॒ ధియో॒ విప్రా॒ విప్ర॑స్య బృహ॒తో వి॑ప॒శ్చితః॑ । వి హోత్రా॑ దధే వయునా॒ విదేక॒ ఇ- [వయునా॒ విదేక॒ ఇత్, మ॒హీ దే॒వస్య॑] 1
-న్మ॒హీ దే॒వస్య॑ సవి॒తుః పరి॑ష్టుతిః ॥ యు॒జే వా॒-మ్బ్రహ్మ॑ పూ॒ర్వ్య-న్నమో॑భి॒ర్వి శ్లోకా॑ యన్తి ప॒థ్యే॑వ॒ సూరాః᳚ । శృ॒ణ్వన్తి॒ విశ్వే॑ అ॒మృత॑స్య పు॒త్రా ఆ యే ధామా॑ని ది॒వ్యాని॑ త॒స్థుః ॥ యస్య॑ ప్ర॒యాణ॒మన్వ॒న్య ఇద్య॒యుర్దే॒వా దే॒వస్య॑ మహి॒మాన॒మర్చ॑తః । యః పార్థి॑వాని విమ॒మే స ఏత॑శో॒ రజాగ్ం॑సి దే॒వ-స్స॑వి॒తా మ॑హిత్వ॒నా ॥ దేవ॑ సవితః॒ ప్రసు॑వ య॒జ్ఞ-మ్ప్రస॑వ [ ] 2
య॒జ్ఞప॑తి॒-మ్భగా॑య ది॒వ్యో గ॑న్ధ॒ర్వః । కే॒త॒పూః కేత॑న్నః పునాతు వా॒చస్పతి॒ర్వాచ॑మ॒ద్య స్వ॑దాతి నః ॥ ఇ॒మ-న్నో॑ దేవ సవితర్య॒జ్ఞ-మ్ప్రసు॑వ దేవా॒యువగ్ం॑ సఖి॒విదగ్ం॑ సత్రా॒జిత॑-న్ధన॒జితగ్ం॑ సువ॒ర్జిత᳚మ్ ॥ ఋ॒చా స్తోమ॒గ్ం॒ సమ॑ర్ధయ గాయ॒త్రేణ॑ రథన్త॒రమ్ । బృ॒హ-ద్గా॑య॒త్రవ॑ర్తని ॥ దే॒వస్య॑ త్వా సవి॒తుః ప్ర॑స॒వే᳚ ఽశ్వినో᳚ర్బా॒హుభ్యా᳚-మ్పూ॒ష్ణో హస్తా᳚భ్యా-ఙ్గాయ॒త్రేణ॒ ఛన్ద॒సా ఽఽద॑దే-ఽఙ్గిర॒స్వదభ్రి॑రసి॒ నారి॑- [నారిః॑, అ॒సి॒ పృ॒థి॒వ్యా-స్స॒ధస్థా॑-] 3
-రసి పృథి॒వ్యా-స్స॒ధస్థా॑-ద॒గ్ని-మ్పు॑రీ॒ష్య॑మఙ్గిర॒స్వదా భ॑ర॒ త్రైష్టు॑భేన త్వా॒ ఛన్ద॒సా ఽఽద॑దే-ఽఙ్గిర॒స్వ-ద్బభ్రి॑రసి॒ నారి॑రసి॒ త్వయా॑ వ॒యగ్ం స॒ధస్థ॒ ఆగ్నిగ్ం శ॑కేమ॒ ఖని॑తు-మ్పురీ॒ష్య॑-ఞ్జాగ॑తేన త్వా॒ ఛన్ద॒సా ఽఽద॑దే-ఽఙ్గిర॒స్వద్ధస్త॑ ఆ॒ధాయ॑ సవి॒తా బిభ్ర॒దభ్రిగ్ం॑ హిర॒ణ్యయీ᳚మ్ । తయా॒ జ్యోతి॒రజ॑స్ర॒-మిద॒గ్ని-ఙ్ఖా॒త్వీ న॒ ఆ భ॒రాను॑ష్టుభేన త్వా॒ ఛన్ద॒సా ఽఽద॑దే-ఽఙ్గిర॒స్వత్ ॥ 4 ॥
(ఇ–ద్య॒జ్ఞ-మ్ప్రసు॑వ॒ – నారి॒ – రాను॑ష్టుభేన త్వా॒ ఛన్ద॑సా॒ – త్రీణి॑ చ) (అ. 1)
ఇ॒మామ॑గృభ్ణ-న్రశ॒నామృ॒తస్య॒ పూర్వ॒ ఆయు॑షి వి॒దథే॑షు క॒వ్యా । తయా॑ దే॒వా-స్సు॒తమా బ॑భూవుర్-ఋ॒తస్య॒ సామ᳚న్-థ్స॒రమా॒రప॑న్తీ ॥ ప్రతూ᳚ర్తం-వాఀజి॒న్నా ద్ర॑వ॒ వరి॑ష్ఠా॒మను॑ సం॒వఀత᳚మ్ । ది॒వి తే॒ జన్మ॑ పర॒మమ॒న్తరి॑ఖ్షే॒ నాభిః॑ పృథి॒వ్యామధి॒ యోనిః॑ ॥ యు॒ఞ్జాథా॒గ్ం॒ రాస॑భం-యుఀ॒వమ॒స్మిన్. యామే॑ వృషణ్వసూ । అ॒గ్ని-మ్భర॑న్తమస్మ॒యుమ్ ॥ యోగే॑యోగే త॒వస్త॑రం॒-వాఀజే॑వాజే హవామహే । సఖా॑య॒ ఇన్ద్ర॑మ॒తయే᳚ ॥ ప్ర॒తూర్వ॒- [ప్ర॒తూర్వన్న్॑, ఏహ్య॑వ॒క్రామ॒న్నశ॑స్తీ] 5
-న్నేహ్య॑వ॒క్రామ॒న్నశ॑స్తీ రు॒ద్రస్య॒ గాణ॑పత్యా-న్మయో॒భూరేహి॑ । ఉ॒ర్వ॑న్తరి॑ఖ్ష॒మన్వి॑హి స్వ॒స్తి గ॑వ్యూతి॒రభ॑యాని కృ॒ణ్వన్న్ ॥ పూ॒ష్ణా స॒యుజా॑ స॒హ । పృ॒థి॒వ్యా-స్స॒ధస్థా॑ద॒గ్ని-మ్పు॑రి॒ష్య॑-మఙ్గిర॒స్వ-దచ్ఛే᳚హ్య॒గ్ని-మ్పు॑రీ॒ష్య॑ -మఙ్గిర॒స్వద-చ్ఛే॑మో॒-ఽగ్ని-మ్పు॑రీ॒ష్య॑-మఙ్గిర॒స్వ-ద్భ॑రిష్యామో॒-ఽగ్ని-మ్పు॑రీ॒ష్య॑-మఙ్గిర॒స్వ-ద్భ॑రామః ॥ అన్వ॒గ్నిరు॒షసా॒-మగ్ర॑మఖ్య॒-దన్వహా॑ని ప్రథ॒మో జా॒తవే॑దాః । అను॒ సూర్య॑స్య [సూర్య॑స్య, పు॒రు॒త్రా చ॑] 6
పురు॒త్రా చ॑ ర॒శ్మీనను॒ ద్యావా॑పృథి॒వీ ఆ త॑తాన ॥ ఆ॒గత్య॑ వా॒జ్యద్ధ్వ॑న॒-స్సర్వా॒ మృధో॒ విధూ॑నుతే । అ॒గ్నిగ్ం స॒ధస్థే॑ మహ॒తి చఖ్షు॑షా॒ ని చి॑కీషతే ॥ ఆ॒క్రమ్య॑ వాజి-న్పృథి॒వీమ॒గ్నిమి॑చ్ఛ రు॒చా త్వమ్ । భూమ్యా॑ వృ॒త్వాయ॑ నో బ్రూహి॒ యతః॒ ఖనా॑మ॒ తం-వఀ॒యమ్ ॥ ద్యౌస్తే॑ పృ॒ష్ఠ-మ్పృ॑థి॒వీ స॒ధస్థ॑మా॒త్మా ఽన్తరి॑ఖ్షగ్ం సము॒ద్రస్తే॒ యోనిః॑ । వి॒ఖ్యాయ॒ చఖ్షు॑షా॒ త్వమ॒భి తి॑ష్ఠ [త్వమ॒భి తి॑ష్ఠ, పృ॒త॒న్య॒తః ।] 7
పృతన్య॒తః ॥ ఉత్క్రా॑మ మహ॒తే సౌభ॑గాయా॒-స్మాదా॒స్థానా᳚-ద్ద్రవిణో॒దా వా॑జిన్న్ । వ॒యగ్గ్ స్యా॑మ సుమ॒తౌ పృ॑థి॒వ్యా అ॒గ్ని-ఙ్ఖ॑ని॒ష్యన్త॑ ఉ॒పస్థే॑ అస్యాః ॥ ఉద॑క్రమీ-ద్ద్రవిణో॒దా వా॒జ్యర్వా-ఽక॒-స్స లో॒కగ్ం సుకృ॑త-మ్పృథి॒వ్యాః । తతః॑ ఖనేమ సు॒ప్రతీ॑కమ॒గ్నిగ్ం సువో॒ రుహా॑ణా॒ అధి॒ నాక॑ ఉత్త॒మే ॥ అ॒పో దే॒వీరుప॑ సృజ॒ మధు॑మతీరయ॒ఖ్ష్మాయ॑ ప్ర॒జాభ్యః॑ । తాసా॒గ్॒ స్థానా॒దుజ్జి॑హతా॒-మోష॑ధయ-స్సుపిప్ప॒లాః ॥ జిఘ॑- [జిఘ॑ర్మి, అ॒గ్ని-మ్మన॑సా] 8
-ర్మ్య॒గ్ని-మ్మన॑సా ఘృ॒తేన॑ ప్రతి॒ఖ్ష్యన్త॒-మ్భువ॑నాని॒ విశ్వా᳚ । పృ॒థు-న్తి॑ర॒శ్చా వయ॑సా బృ॒హన్తం॒-వ్యఀచి॑ష్ఠ॒మన్నగ్ం॑ రభ॒సం-విఀదా॑నమ్ ॥ ఆ త్వా॑ జిఘర్మి॒ వచ॑సా ఘృ॒తేనా॑-ఽర॒ఖ్షసా॒ మన॑సా॒ తజ్జు॑షస్వ । మర్య॑శ్రీ-స్స్పృహ॒య-ద్వ॑ర్ణో అ॒గ్నిర్నా-ఽభి॒మృశే॑ త॒నువా॒ జర్హృ॑షాణః ॥ పరి॒ వాజ॑పతిః క॒విర॒గ్నిర్-హ॒వ్యాన్య॑క్రమీత్ । దధ॒-ద్రత్నా॑ని దా॒శుషే᳚ ॥ పరి॑ త్వా-ఽగ్నే॒ పురం॑-వఀ॒యం-విఀప్రగ్ం॑ సహస్య ధీమహి । ధృ॒ష-ద్వ॑ర్ణ-న్ది॒వేది॑వే భే॒త్తార॑-మ్భఙ్గు॒రావ॑తః ॥ త్వమ॑గ్నే॒ ద్యుభి॒స్త్వ-మా॑శుశు॒ఖ్షణి॒స్త్వ-మ॒ద్భ్యస్త్వ-మశ్మ॑న॒స్పరి॑ । త్వం-వఀనే᳚భ్య॒ స్త్వమోష॑ధీభ్య॒ స్త్వ-న్నృ॒ణా-న్నృ॑పతే జాయసే॒ శుచిః॑ ॥ 9 ॥
(ప్ర॒తూర్వ॒న్థ్ – సూర్య॑స్య – తిష్ఠ॒ – జిఘ॑ర్మి – భే॒త్తారం॑ – విఀగ్ంశ॒తిశ్చ॑) (అ. 2)
దే॒వస్య॑ త్వా సవి॒తుః ప్ర॑స॒వే᳚-ఽశ్వినో᳚ ర్బా॒హుభ్యా᳚-మ్పూ॒ష్ణో హస్తా᳚భ్యా-మ్పృథి॒వ్యా-స్స॒ధస్థే॒-ఽగ్ని-మ్పు॑రీ॒ష్య॑-మఙ్గిర॒స్వ-త్ఖ॑నామి ॥ జ్యోతి॑ష్మన్త-న్త్వా-ఽగ్నే సు॒ప్రతీ॑క॒మజ॑స్రేణ భా॒నునా॒ దీద్యా॑నమ్ । శి॒వ-మ్ప్ర॒జాభ్యో-ఽహిగ్ం॑ సన్త-మ్పృథి॒వ్యా-స్స॒ధస్థే॒-ఽగ్ని-మ్పు॑రీ॒ష్య॑ -మఙ్గిర॒స్వ-త్ఖ॑నామి ॥ అ॒పా-మ్పృ॒ష్ఠమ॑సి స॒ప్రథా॑ ఉ॒ర్వ॑గ్ని-మ్భ॑రి॒ష్యదప॑రావపిష్ఠమ్ । వర్ధ॑మాన-మ్మ॒హ ఆ చ॒ పుష్క॑ర-న్ది॒వో మాత్ర॑యా వరి॒ణా ప్ర॑థస్వ ॥ శర్మ॑ చ స్థో॒ [శర్మ॑ చ స్థః, వర్మ॑ చ] 10
వర్మ॑ చ స్థో॒ అచ్ఛి॑ద్రే బహు॒లే ఉ॒భే । వ్యచ॑స్వతీ॒ సం-వఀ ॑సాథా-మ్భ॒ర్తమ॒గ్ని-మ్పు॑రీ॒ష్య᳚మ్ ॥ సంవఀ ॑సాథాగ్ం సువ॒ర్విదా॑ స॒మీచీ॒ ఉర॑సా॒ త్మనా᳚ । అ॒గ్నిమ॒న్త ర్భ॑రి॒ష్యన్తీ॒ జ్యోతి॑ష్మన్త॒ మజ॑స్ర॒మిత్ ॥ పు॒రీ॒ష్యో॑-ఽసి వి॒శ్వభ॑రాః । అథ॑ర్వా త్వా ప్రథ॒మో నిర॑మన్థదగ్నే ॥ త్వామ॑గ్నే॒ పుష్క॑రా॒దద్ధ్యథ॑ర్వా॒ నిర॑మన్థత । మూ॒ర్ధ్నో విశ్వ॑స్య వా॒ఘతః॑ ॥ తము॑ త్వా ద॒ద్ధ్యఙ్ఙృషిః॑ పు॒త్ర ఈ॑ధే॒ [పు॒త్ర ఈ॑ధే, అథ॑ర్వణః ।] 11
అథ॑ర్వణః । వృ॒త్ర॒హణ॑-మ్పురన్ద॒రమ్ ॥ తము॑ త్వా పా॒థ్యో వృషా॒ సమీ॑ధే దస్యు॒హన్త॑మమ్ । ధ॒న॒ఞ్జ॒యగ్ం రణే॑రణే ॥ సీద॑ హోత॒-స్స్వ ఉ॑ లో॒కే చి॑కి॒త్వాన్-థ్సా॒దయా॑ య॒జ్ఞగ్ం సు॑కృ॒తస్య॒ యోనౌ᳚ । దే॒వా॒వీర్దే॒వాన్. హ॒విషా॑ యజా॒స్యగ్నే॑ బృ॒హ-ద్యజ॑మానే॒ వయో॑ ధాః ॥ ని హోతా॑ హోతృ॒షద॑నే॒ విదా॑నస్త్వే॒షో దీ॑ది॒వాగ్ం అ॑సద-థ్సు॒దఖ్షః॑ । అద॑బ్ధవ్రత ప్రమతి॒ర్వసి॑ష్ఠ-స్సహస్ర-మ్భ॒ర-శ్శుచి॑జిహ్వో అ॒గ్నిః ॥ సగ్ం సీ॑దస్వ మ॒హాగ్ం అ॑సి॒ శోచ॑స్వ [శోచ॑స్వ, దే॒వ॒వీత॑మః ।] 12
దేవ॒వీత॑మః । వి ధూ॒మమ॑గ్నే అరు॒ష-మ్మి॑యేద్ధ్య సృ॒జ ప్ర॑శస్త దర్శ॒తమ్ ॥ జని॑ష్వా॒ హి జేన్యో॒ అగ్రే॒ అహ్నాగ్ం॑ హి॒తో హి॒తేష్వ॑రు॒షో వనే॑షు । దమే॑దమే స॒ప్త రత్నా॒ దధా॑నో॒-ఽగ్నిర్హోతా॒ ని ష॑సాదా॒ యజీ॑యాన్ ॥ 13 ॥
(స్థ॒ – ఈ॒ధే॒ – శోచ॑స్వ – స॒ప్తవిగ్ం॑శతిశ్చ) – (అ. 3)
స-న్తే॑ వా॒యుర్మా॑త॒రిశ్వా॑ దధాతూత్తా॒నాయై॒ హృద॑యం॒-యఀద్విలి॑ష్టమ్ । దే॒వానాం॒-యఀశ్చర॑తి ప్రా॒ణథే॑న॒ తస్మై॑ చ దేవి॒ వష॑డస్తు॒ తుభ్య᳚మ్ ॥ సుజా॑తో॒ జ్యోతి॑షా స॒హ శర్మ॒ వరూ॑థ॒మా-ఽస॑ద॒-స్సువః॑ । వాసో॑ అగ్నే వి॒శ్వరూ॑ప॒గ్ం॒ సంవ్యఀ ॑యస్వ విభావసో ॥ ఉదు॑ తిష్ఠ స్వద్ధ్వ॒రావా॑ నో దే॒వ్యా కృ॒పా । దృ॒శే చ॑ భా॒సా బృ॑హ॒తా సు॑శు॒క్వని॒రా-ఽగ్నే॑ యాహి సుశ॒స్తిభిః॑ ॥ 14 ॥
ఊ॒ర్ధ్వ ఊ॒ షు ణ॑ ఊ॒తయే॒ తిష్ఠా॑ దే॒వో న స॑వి॒తా । ఊ॒ర్ధ్వో వాజ॑స్య॒ సని॑తా॒ యద॒ఞ్జిభి॑-ర్వా॒ఘద్భి॑-ర్వి॒హ్వయా॑మహే ॥ స జా॒తో గర్భో॑ అసి॒ రోద॑స్యో॒రగ్నే॒ చారు॒ర్విభృ॑త॒ ఓష॑ధీషు । చి॒త్ర-శ్శిశుః॒ పరి॒ తమాగ్॑స్య॒క్తః ప్ర మా॒తృభ్యో॒ అధి॒ కని॑క్రదద్గాః ॥ స్థి॒రో భ॑వ వీ॒డ్వ॑ఙ్గ ఆ॒శుర్భ॑వ వా॒జ్య॑ర్వన్న్ । పృ॒థుర్భ॑వ సు॒షద॒స్త్వమ॒గ్నేః పు॑రీష॒వాహ॑నః ॥ శి॒వో భ॑వ [ ] 15
ప్ర॒జాభ్యో॒ మాను॑షీభ్య॒స్త్వమ॑ఙ్గిరః । మా ద్యావా॑పృథి॒వీ అ॒భి శూ॑శుచో॒ మా-ఽన్తరి॑ఖ్ష॒-మ్మా వన॒స్పతీన్॑ ॥ ప్రైతు॑ వా॒జీ కని॑క్రద॒-న్నాన॑ద॒-ద్రాస॑భః॒ పత్వా᳚ । భర॑న్న॒గ్ని-మ్పు॑రీ॒ష్య॑-మ్మా పా॒ద్యాయు॑షః పు॒రా ॥ రాస॑భో వా॒-ఙ్కని॑క్రద॒-థ్సుయు॑క్తో వృషణా॒ రథే᳚ । స వా॑మ॒గ్ని-మ్పు॑రీ॒ష్య॑మా॒శుర్దూ॒తో వ॑హాది॒తః ॥ వృషా॒-ఽగ్నిం-వృఀష॑ణ॒-మ్భర॑న్న॒పా-ఙ్గర్భగ్ం॑ సము॒ద్రియ᳚మ్ । అగ్న॒ ఆ యా॑హి [ ] 16
వీ॒తయ॑ ఋ॒తగ్ం స॒త్యమ్ ॥ ఓష॑ధయః॒ ప్రతి॑ గృహ్ణీతా॒-ఽగ్నిమే॒తగ్ం శి॒వమా॒యన్త॑మ॒భ్యత్ర॑ యు॒ష్మాన్ । వ్యస్య॒న్ విశ్వా॒ అమ॑తీ॒రరా॑తీ-ర్ని॒షీద॑న్నో॒ అప॑ దుర్మ॒తిగ్ం హ॑నత్ ॥ ఓష॑ధయః॒ ప్రతి॑ మోదద్ధ్వమేన॒-మ్పుష్పా॑వతీ-స్సుపిప్ప॒లాః । అ॒యం-వోఀ॒ గర్భ॑ ఋ॒త్వియః॑ ప్ర॒త్నగ్ం స॒ధస్థ॒మా ఽస॑దత్ ॥ 17 ॥
(సు॒శ॒స్తిభిః॑ – శి॒వో భ॑వ – యాహి॒ – షట్త్రిగ్ం॑శచ్చ) (అ. 4)
వి పాజ॑సా పృ॒థునా॒ శోశు॑చానో॒ బాధ॑స్వ ద్వి॒షో ర॒ఖ్షసో॒ అమీ॑వాః । సు॒శర్మ॑ణో బృహ॒త-శ్శర్మ॑ణి స్యామ॒గ్నేర॒హగ్ం సు॒హవ॑స్య॒ ప్రణీ॑తౌ ॥ ఆపో॒ హి ష్ఠా మ॑యో॒భువ॒స్తా న॑ ఊ॒ర్జే ద॑ధాతన । మ॒హే రణా॑య॒ చఖ్ష॑సే ॥ యో వ॑-శ్శి॒వత॑మో॒ రస॒స్తస్య॑ భాజయతే॒హ నః॑ । ఉ॒శ॒తీరి॑వ మా॒తరః॑ ॥ తస్మా॒ అర॑-ఙ్గమామ వో॒ యస్య॒ ఖ్షయా॑య॒ జిన్వ॑థ । ఆపో॑ జ॒నయ॑థా చ నః ॥ మి॒త్ర- [మి॒త్రః, స॒గ్ం॒సృజ్య॑] 18
-స్స॒గ్ం॒సృజ్య॑ పృథి॒వీ-మ్భూమి॑-ఞ్చ॒ జ్యోతి॑షా స॒హ । సుజా॑త-ఞ్జా॒తవే॑దసమ॒గ్నిం-వైఀ᳚శ్వాన॒రం-విఀ॒భుమ్ ॥ అ॒య॒ఖ్ష్మాయ॑ త్వా॒ సగ్ం సృ॑జామి ప్ర॒జాభ్యః॑ । విశ్వే᳚ త్వా దే॒వా వై᳚శ్వాన॒రా-స్సగ్ం సృ॑జ॒న్త్వా-ను॑ష్టుభేన॒ ఛన్ద॑సా-ఽఙ్గిర॒స్వత్ ॥ రు॒ద్రా-స్స॒భృన్త్య॑ పృథి॒వీ-మ్బృ॒హజ్జ్యోతి॒-స్సమీ॑ధిరే । తేషా᳚-మ్భా॒నురజ॑స్ర॒ ఇచ్ఛు॒క్రో దే॒వేషు॑ రోచతే ॥ సగ్ం సృ॑ష్టాం॒-వఀసు॑భీ రు॒ద్రైర్ధీరైః᳚ కర్మ॒ణ్యా᳚-మ్మృద᳚మ్ । హస్తా᳚భ్యా-మ్మృ॒ద్వీ-ఙ్కృ॒త్వా సి॑నీవా॒లీ క॑రోతు॒ [సి॑నీవా॒లీ క॑రోతు, తామ్ ।] 19
తామ్ ॥ సి॒నీ॒వా॒లీ సు॑కప॒ర్దా సు॑కురీ॒రా స్వౌ॑ప॒శా । సా తుభ్య॑మదితే మహ॒ ఓఖా-న్ద॑ధాతు॒ హస్త॑యోః ॥ ఉ॒ఖా-ఙ్క॑రోతు॒ శక్త్యా॑ బా॒హుభ్యా॒-మది॑తిర్ధి॒యా । మా॒తా పు॒త్రం-యఀథో॒పస్థే॒ సా-ఽగ్ని-మ్బి॑భర్తు॒ గర్భ॒ ఆ ॥ మ॒ఖస్య॒ శిరో॑-ఽసి య॒జ్ఞస్య॑ ప॒దే స్థః॑ । వస॑వస్త్వా కృణ్వన్తు గాయ॒త్రేణ॒ ఛన్ద॑సా ఽఙ్గిర॒స్వ-త్పృ॑థి॒వ్య॑సి రు॒ద్రాస్త్వా॑ కృణ్వన్తు॒ త్రైష్టు॑భేన॒ ఛన్ద॑సా ఽఙ్గిర॒స్వద॒న్తరి॑ఖ్షమ- [-ఽఙ్గిర॒స్వద॒న్తరి॑ఖ్షమసి, ఆ॒ది॒త్యాస్త్వా॑] 20
-స్యాది॒త్యాస్త్వా॑ కృణ్వన్తు॒ జాగ॑తేన॒ ఛన్ద॑సా-ఽఙ్గిర॒స్వ-ద్ద్యౌర॑సి॒ విశ్వే᳚ త్వా దే॒వా వై᳚శ్వాన॒రాః కృ॑ణ్వ॒న్త్వాను॑ష్టుభేన॒ ఛన్ద॑సా-ఽఙ్గిర॒స్వ-ద్దిశో॑-ఽసి ధ్రు॒వా-ఽసి॑ ధా॒రయా॒ మయి॑ ప్ర॒జాగ్ం రా॒యస్పోష॑-ఙ్గౌప॒త్యగ్ం సు॒వీర్యగ్ం॑ సజా॒తాన్. యజ॑మానా॒యా-ఽది॑త్యై॒ రాస్నా॒-ఽస్య ది॑తిస్తే॒ బిల॑-ఙ్గృహ్ణాతు॒ పాఙ్క్తే॑న॒ ఛన్ద॑సా ఽఙ్గిర॒స్వత్ ॥ కృ॒త్వాయ॒ సా మ॒హీము॒ఖా-మ్మృ॒న్మయీం॒-యోఀని॑మ॒గ్నయే᳚ । తా-మ్పు॒త్రేభ్య॒-స్స-మ్ప్రా య॑చ్ఛ॒దది॑తి-శ్శ్ర॒పయా॒నితి॑ ॥ 21 ॥
(మి॒త్రః – క॑రో – త్వ॒న్తరి॑ఖ్షమసి॒ – ప్ర – చ॒త్వారి॑ చ) (అ. 5)
వస॑వస్త్వా ధూపయన్తు గాయ॒త్రేణ॒ ఛన్ద॑సా-ఽఙ్గిర॒స్వ-ద్రు॒ద్రాస్త్వా॑ ధూపయన్తు॒ త్రైష్టు॑భేన॒ ఛన్ద॑సా-ఽఙ్గిర॒స్వ-దా॑ది॒త్యాస్త్వా॑ ధూపయన్తు॒ జాగ॑తేన॒ ఛన్ద॑సా-ఽఙ్గిర॒స్వద్- విశ్వే᳚ త్వా దే॒వా వై᳚శ్వాన॒రా ధూ॑పయ॒న్త్వాను॑ష్టుభేన॒ ఛన్ద॑సా-ఽఙ్గిర॒స్వ-దిన్ద్ర॑స్త్వా ధూపయత్వఙ్గిర॒స్వ–ద్విష్ణు॑స్త్వా ధూపయత్వఙ్గిర॒స్వ-ద్వరు॑ణస్త్వా ధూపయత్వఙ్గిర॒స్వ-దది॑తిస్త్వా దే॒వీ వి॒శ్వదే᳚వ్యావతీ పృథి॒వ్యా-స్స॒ధస్థే᳚-ఽఙ్గిర॒స్వ-త్ఖ॑నత్వవట దే॒వానా᳚-న్త్వా॒ పత్నీ᳚- [పత్నీః᳚, దే॒వీ-ర్వి॒శ్వదే᳚వ్యావతీః] 22
-ర్దే॒వీ-ర్వి॒శ్వదే᳚వ్యావతీః పృథి॒వ్యా-స్స॒ధస్థే᳚-ఽఙ్గిర॒స్వ-ద్ద॑ధతూఖే ధి॒షణా᳚స్త్వా దే॒వీర్వి॒శ్వదే᳚వ్యావతీః పృథి॒వ్యా-స్స॒ధస్థే᳚-ఽఙ్గిర॒స్వ-ద॒భీన్ధ॑తాముఖే॒ గ్నాస్త్వా॑ దే॒వీర్వి॒శ్వదే᳚వ్యావతీః పృథి॒వ్యా-స్స॒ధస్థే᳚-ఽఙ్గిర॒స్వ-చ్ఛ్ర॑పయన్తూఖే॒ వరూ᳚త్రయో॒ జన॑యస్త్వా దే॒వీర్వి॒శ్వదే᳚వ్యావతీః పృథి॒వ్యా-స్స॒ధస్థే᳚-ఽఙ్గిర॒స్వ-త్ప॑చన్తూఖే । మిత్రై॒తాము॒ఖా-మ్ప॑చై॒షా మా భే॑ది । ఏ॒తా-న్తే॒ పరి॑ దదా॒మ్యభి॑త్త్యై ॥ అ॒భీమా- [అ॒భీమామ్, మ॒హి॒నా దివ॑-మ్మి॒త్రో] 23
-మ్మ॑హి॒నా దివ॑-మ్మి॒త్రో బ॑భూవ స॒ప్రథాః᳚ । ఉ॒త శ్రవ॑సా పృథి॒వీమ్ ॥ మి॒త్రస్య॑ చర్షణీ॒ధృత॒-శ్శ్రవో॑ దే॒వస్య॑ సాన॒సిమ్ । ద్యు॒మ్న-ఞ్చి॒త్రశ్ర॑వస్తమమ్ ॥ దే॒వస్త్వా॑ సవి॒తోద్వ॑పతు సుపా॒ణి-స్స్వ॑ఙ్గు॒రిః । సు॒బా॒హురు॒త శక్త్యా᳚ ॥ అప॑ద్యమానా పృథి॒వ్యాశా॒ దిశ॒ ఆ పృ॑ణ । ఉత్తి॑ష్ఠ బృహ॒తీ భ॑వో॒ర్ధ్వా తి॑ష్ఠ ధ్రు॒వా త్వమ్ ॥ వస॑వ॒స్త్వా ఽఽచ్ఛృ॑న్దన్తు గాయ॒త్రేణ॒ ఛన్ద॑సా-ఽఙ్గిర॒స్వ-ద్రు॒ద్రాస్త్వా-ఽఽ చ్ఛృ॑న్దన్తు॒ త్రైష్టు॑భేన॒ ఛన్ద॑సా-ఽఙ్గిర॒స్వ-దా॑ది॒త్యాస్త్వా ఽఽచ్ఛృ॑న్దన్తు॒ జాగ॑తేన॒ ఛన్ద॑సా-ఽఙ్గిర॒స్వ-ద్విశ్వే᳚ త్వా దే॒వా వై᳚శ్వాన॒రా ఆ చ్ఛృ॑న్ద॒న్త్వాను॑ష్టుభేన॒ ఛన్ద॑సా-ఽఙ్గిర॒స్వత్ ॥ 24 ॥
(పత్నీ॑ – రి॒మాగ్ం – రు॒ద్రాస్త్వా-ఽఽ చ్ఛృ॑న్ద॒న్త్వే – కా॒న్న విగ్ం॑శ॒తిశ్చ॑) (అ. 6)
సమా᳚స్త్వా-ఽగ్న ఋ॒తవో॑ వర్ధయన్తు సంవఀథ్స॒రా ఋష॑యో॒ యాని॑ స॒త్యా । స-న్ది॒వ్యేన॑ దీదిహి రోచ॒నేన॒ విశ్వా॒ ఆ భా॑హి ప్ర॒దిశః॑ పృథి॒వ్యాః ॥ స-ఞ్చే॒ద్ధ్యస్వా᳚-ఽగ్నే॒ ప్ర చ॑ బోధయైన॒ముచ్చ॑ తిష్ఠ మహ॒తే సౌభ॑గాయ । మా చ॑ రిషదుపస॒త్తా తే॑ అగ్నే బ్ర॒హ్మాణ॑స్తే య॒శస॑-స్సన్తు॒ మా-ఽన్యే ॥ త్వామ॑గ్నే వృణతే బ్రాహ్మ॒ణా ఇ॒మే శి॒వో అ॑గ్నే [ ] 25
సం॒-వఀర॑ణే భవా నః । స॒ప॒త్న॒హా నో॑ అభిమాతి॒జిచ్చ॒ స్వే గయే॑ జాగృ॒హ్య ప్ర॑యుచ్ఛన్న్ ॥ ఇ॒హైవాగ్నే॒ అధి॑ ధారయా ర॒యి-మ్మా త్వా॒ నిక్ర॑-న్పూర్వ॒చితో॑ నికా॒రిణః॑ । ఖ్ష॒త్రమ॑గ్నే సు॒యమ॑మస్తు॒ తుభ్య॑ముపస॒త్తా వ॑ర్ధతా-న్తే॒ అని॑ష్టృతః ॥ ఖ్ష॒త్రేణా᳚-ఽగ్నే॒ స్వాయు॒-స్సగ్ం ర॑భస్వ మి॒త్రేణా᳚-ఽగ్నే మిత్ర॒ధేయే॑ యతస్వ । స॒జా॒తానా᳚-మ్మద్ధ్యమ॒స్థా ఏ॑ధి॒ రాజ్ఞా॑మగ్నే విహ॒వ్యో॑ దీదిహీ॒హ ॥ అతి॒ [అతి॑, నిహో॒ అతి॒ స్రిధో] 26
నిహో॒ అతి॒ స్రిధో ఽత్యచి॑త్తి॒-మత్యరా॑తిమగ్నే । విశ్వా॒ హ్య॑గ్నే దురి॒తా సహ॒స్వాథా॒స్మభ్యగ్ం॑ స॒హవీ॑రాగ్ం ర॒యిన్దాః᳚ ॥ అ॒నా॒ధృ॒ష్యో జా॒తవ॑దా॒ అని॑ష్టృతో వి॒రాడ॑గ్నే ఖ్షత్ర॒భృ-ద్దీ॑దిహీ॒హ । విశ్వా॒ ఆశాః᳚ ప్రము॒ఞ్చ-న్మాను॑షీర్భి॒య-శ్శి॒వాభి॑ర॒ద్య పరి॑ పాహి నో వృ॒ధే ॥ బృహ॑స్పతే సవితర్బో॒ధయై॑న॒గ్ం॒ సగ్ంశి॑త-ఞ్చిథ్స-న్త॒రాగ్ం సగ్ం శి॑శాధి । వ॒ర్ధయై॑న-మ్మహ॒తే సౌభ॑గాయ॒ [సౌభ॑గాయ, విశ్వ॑ ఏన॒మను॑ మదన్తు దే॒వాః ।] 27
విశ్వ॑ ఏన॒మను॑ మదన్తు దే॒వాః ॥ అ॒ము॒త్ర॒భూయా॒దధ॒ యద్య॒మస్య॒ బృహ॑స్పతే అ॒భిశ॑స్తే॒ర ము॑ఞ్చః । ప్రత్యౌ॑హతా-మ॒శ్వినా॑ మృ॒త్యుమ॑స్మా-ద్దే॒వానా॑-మగ్నే భి॒షజా॒ శచీ॑భిః ॥ ఉద్వ॒య-న్తమ॑స॒స్పరి॒ పశ్య॑న్తో॒ జ్యోతి॒రుత్త॑రమ్ । దే॒వ-న్దే॑వ॒త్రా సూర్య॒మగ॑న్మ॒ జ్యోతి॑రుత్త॒మమ్ ॥ 28 ॥
(ఇ॒మే శి॒వో అ॒గ్నే – ఽతి॒ – సౌభ॑గాయ॒ – చతు॑స్త్రిగ్ంశచ్చ) (అ. 7)
ఊ॒ర్ధ్వా అ॑స్య స॒మిధో॑ భవన్త్యూ॒ర్ధ్వా శు॒క్రా శో॒చీగ్ష్య॒గ్నేః । ద్యు॒మత్త॑మా సు॒ప్రతీ॑కస్య సూ॒నోః ॥ తనూ॒నపా॒దసు॑రో వి॒శ్వవే॑దా దే॒వో దే॒వేషు॑ దే॒వః । ప॒థ ఆ-ఽన॑క్తి॒ మద్ధ్వా॑ ఘృ॒తేన॑ ॥ మద్ధ్వా॑ య॒జ్ఞ-న్న॑ఖ్షసే ప్రీణా॒నో నరా॒శగ్ంసో॑ అగ్నే । సు॒కృద్దే॒వ-స్స॑వి॒తా వి॒శ్వవా॑రః ॥ అచ్ఛా॒యమే॑తి॒ శవ॑సా ఘృ॒తేనే॑డా॒నో వహ్ని॒ర్నమ॑సా । అ॒గ్నిగ్గ్ స్రుచో॑ అద్ధ్వ॒రేషు॑ ప్ర॒యథ్సు॑ ॥ స య॑ఖ్షదస్య మహి॒మాన॑మ॒గ్నే-స్స [మహి॒మాన॑మ॒గ్నే-స్సః, ఈ॒ మ॒న్ద్రాసు॑ ప్ర॒యసః॑ ।] 29
ఈ॑ మ॒న్ద్రాసు॑ ప్ర॒యసః॑ । వసు॒శ్చేతి॑ష్ఠో వసు॒ధాత॑మశ్చ ॥ ద్వారో॑ దే॒వీరన్వ॑స్య॒ విశ్వే᳚ వ్ర॒తా ద॑దన్తే అ॒గ్నేః । ఉ॒రు॒వ్యచ॑సో॒ ధామ్నా॒ పత్య॑మానాః ॥ తే అ॑స్య॒ యోష॑ణే ది॒వ్యే న యోనా॑వు॒షాసా॒నక్తా᳚ । ఇ॒మం-యఀ॒జ్ఞమ॑వతా మద్ధ్వ॒ర-న్నః॑ ॥ దైవ్యా॑ హోతారావూ॒ర్ధ్వ-మ॑ద్ధ్వ॒ర-న్నో॒-ఽగ్నేర్జి॒హ్వామ॒భి గృ॑ణీతమ్ । కృ॒ణు॒త-న్న॒-స్స్వి॑ష్టిమ్ ॥ తి॒స్రో దే॒వీర్బ॒ర్॒హిరేదగ్ం స॑ద॒న్త్విడా॒ సర॑స్వతీ॒ [సర॑స్వతీ, భార॑తీ ।] 30
భార॑తీ । మ॒హీ గృ॑ణా॒నా ॥ తన్న॑స్తు॒రీప॒మద్భు॑త-మ్పురు॒ఖ్షు త్వష్టా॑ సు॒వీర᳚మ్ । రా॒యస్పోషం॒-విఀ ష్య॑తు॒ నాభి॑మ॒స్మే ॥ వన॑స్ప॒తే-ఽవ॑ సృజా॒ రరా॑ణ॒స్త్మనా॑ దే॒వేషు॑ । అ॒గ్నిర్హ॒వ్యగ్ం శ॑మి॒తా సూ॑దయాతి ॥ అగ్నే॒ స్వాహా॑ కృణుహి జాతవేద॒ ఇన్ద్రా॑య హ॒వ్యమ్ । విశ్వే॑ దే॒వా హ॒విరి॒ద-ఞ్జు॑షన్తామ్ ॥ హి॒ర॒ణ్య॒గ॒ర్భ-స్సమ॑వర్త॒తాగ్రే॑ భూ॒తస్య॑ జా॒తః పతి॒రేక॑ ఆసీత్ । స దా॑ధార పృథి॒వీ-న్ద్యా- [పృథి॒వీ-న్ద్యామ్, ఉ॒తేమా-ఙ్కస్మై॑] 31
-ము॒తేమా-ఙ్కస్మై॑ దే॒వాయ॑ హ॒విషా॑ విధేమ ॥ యః ప్రా॑ణ॒తో ని॑మిష॒తో మ॑హి॒త్వైక॒ ఇద్రాజా॒ జగ॑తో బ॒భూవ॑ । య ఈశే॑ అ॒స్య ద్వి॒పద॒శ్చతు॑ష్పదః॒ కస్మై॑ దే॒వాయ॑ హ॒విషా॑ విధేమ ॥ య ఆ᳚త్మ॒దా బ॑ల॒దా యస్య॒ విశ్వ॑ ఉ॒పాస॑తే ప్ర॒శిషం॒-యఀస్య॑ దే॒వాః । యస్య॑ ఛా॒యా-ఽమృతం॒-యఀస్య॑ మృ॒త్యుః కస్మై॑ దే॒వాయ॑ హ॒విషా॑ విధేమ ॥ యస్యే॒మే హి॒మవ॑న్తో మహి॒త్వా యస్య॑ సము॒ద్రగ్ం ర॒సయా॑ స॒హా- [స॒హ, ఆ॒హుః ।] 32
-ఽఽహుః । యస్యే॒మాః ప్ర॒దిశో॒ యస్య॑ బా॒హూ కస్మై॑ దే॒వాయ॑ హ॒విషా॑ విధేమ ॥ య-ఙ్క్రన్ద॑సీ॒ అవ॑సా తస్తభా॒నే అ॒భ్యైఖ్షే॑తా॒-మ్మన॑సా॒ రేజ॑మానే । యత్రాధి॒ సూర॒ ఉది॑తౌ॒ వ్యేతి॒ కస్మై॑ దే॒వాయ॑ హ॒విషా॑ విధేమ ॥ యేన॒ ద్యౌరు॒గ్రా పృ॑థి॒వీ చ॑ దృ॒ఢే యేన॒ సు॒వ॑-స్స్తభి॒తం-యేఀన॒ నాకః॑ । యో అ॒న్తరి॑ఖ్షే॒ రజ॑సో వి॒మానQఃకస్మై॑ దే॒వాయ॑ హ॒విషా॑ విధేమ ॥ ఆపో॑ హ॒ యన్మ॑హ॒తీ ర్విశ్వ॒- [యన్మ॑హ॒తీ ర్విశ్వ᳚మ్, అయ॒-న్దఖ్ష॒-న్దధా॑నా] 33
-మాయ॒-న్దఖ్ష॒-న్దధా॑నా జ॒నయ॑న్తీర॒గ్నిమ్ । తతో॑ దే॒వానా॒-న్నిర॑వర్త॒తాసు॒రేకః॒ కస్మై॑ దే॒వాయ॑ హ॒విషా॑ విధేమ ॥ యశ్చి॒దాపో॑ మహి॒నా ప॒ర్యప॑శ్య॒-ద్దఖ్ష॒-న్దధా॑నా జ॒నయ॑న్తీర॒గ్నిమ్ । యో దే॒వేష్వధి॑ దే॒వ ఏక॒ ఆసీ॒-త్కస్మై॑ దే॒వాయ॑ హ॒విషా॑ విధేమ ॥ 34 ॥
(అ॒గ్నే-స్స – సర॑స్వతీ॒ – ద్యాగ్ం – స॒హ – విశ్వం॒ – చతు॑స్త్రిగ్ంశచ్చ) (అ. 8)
(ఊ॒ర్ధ్వా – యః ప్రా॑ణ॒తో – య ఆ᳚త్మ॒దా – యస్యే॒మే – యఙ్క్రన్ద॑సీ॒ – యేన॒ ద్యౌ- రాపో॑ హ॒ యత్ – తతో॑ దే॒వానాం॒ – యఀశ్చి॒దాపో॒ – యో దే॒వేషు॒ – నవ॑ )
ఆకూ॑తిమ॒గ్ని-మ్ప్ర॒యుజ॒గ్గ్॒ స్వాహా॒ మనో॑ మే॒ధామ॒గ్ని-మ్ప్ర॒యుజ॒గ్గ్॒ స్వాహా॑ చి॒త్తం-విఀజ్ఞా॑తమ॒గ్ని-మ్ప్ర॒యుజ॒గ్గ్॒ స్వాహా॑ వా॒చో విధృ॑తిమ॒గ్ని-మ్ప్ర॒యుజ॒గ్గ్॒ స్వాహా᳚ ప్ర॒జాప॑తయే॒ మన॑వే॒ స్వాహా॒-ఽగ్నయే॑ వైశ్వాన॒రాయ॒ స్వాహా॒ విశ్వే॑ దే॒వస్య॑ నే॒తుర్మర్తో॑ వృణీత స॒ఖ్యం-విఀశ్వే॑ రా॒య ఇ॑షుద్ధ్యసి ద్యు॒మ్నం-వృఀ ॑ణీత పు॒ష్యసే॒ స్వాహా॒ మా సు భి॑త్థా॒ మా సు రి॑షో॒ దృగ్ంహ॑స్వ వీ॒డయ॑స్వ॒ సు । అమ్బ॑ ధృష్ణు వీ॒రయ॑స్వా॒- [వీ॒రయ॑స్వ, అ॒గ్నిశ్చే॒ద-ఙ్క॑రిష్యథః ।] 35
-ఽగ్నిశ్చే॒ద-ఙ్క॑రిష్యథః ॥ దృగ్ంహ॑స్వ దేవి పృథివి స్వ॒స్తయ॑ ఆసు॒రీ మా॒యా స్వ॒ధయా॑ కృ॒తా-ఽసి॑ । జుష్ట॑-న్దే॒వానా॑మి॒దమ॑స్తు హ॒వ్యమరి॑ష్టా॒ త్వముది॑హి య॒జ్ఞే అ॒స్మిన్న్ ॥ మిత్రై॒తాము॒ఖా-న్త॑పై॒షా మా భే॑ది । ఏ॒తా-న్తే॒ పరి॑ దదా॒మ్యభి॑త్త్యై ॥ ద్ర్వ॑న్న-స్స॒ర్పిరా॑సుతిః ప్ర॒త్నో హోతా॒ వరే᳚ణ్యః । సహ॑సస్పు॒త్రో అద్భు॑తః ॥ పర॑స్యా॒ అధి॑ సం॒వఀతో-ఽవ॑రాగ్ం అ॒భ్యా [అ॒భ్యా, త॒ర॒ ।] 36
త॑ర । యత్రా॒హమస్మి॒ తాగ్ం అ॑వ ॥ ప॒ర॒మస్యాః᳚ పరా॒వతో॑ రో॒హిద॑శ్వ ఇ॒హా-ఽగ॑హి । పు॒రీ॒ష్యః॑ పురుప్రి॒యో-ఽగ్నే॒ త్వ-న్త॑రా॒ మృధః॑ ॥ సీద॒ త్వ-మ్మా॒తుర॒స్యా ఉ॒పస్థే॒ విశ్వా᳚న్యగ్నే వ॒యునా॑ని వి॒ద్వాన్ । మైనా॑మ॒ర్చిషా॒ మా తప॑సా॒-ఽభి శూ॑శుచో॒-ఽన్తర॑స్యాగ్ం శు॒క్ర జ్యో॑తి॒ర్వి భా॑హి ॥ అ॒న్తర॑గ్నే రు॒చా త్వము॒ఖాయై॒ సద॑నే॒ స్వే । తస్యా॒స్త్వగ్ం హర॑సా॒ తప॒న్ జాత॑వేద-శ్శి॒వో భ॑వ ॥ శి॒వో భూ॒త్వా మహ్య॑మ॒గ్నే-ఽథో॑ సీద శి॒వస్త్వమ్ । శి॒వాః కృ॒త్వా దిశ॒-స్సర్వా॒-స్స్వాం-యోఀని॑మి॒హా-ఽఽస॑దః ॥ 37 ॥
(వీ॒రయ॒స్వా – ఽఽ – తప॑న్ – విగ్ంశ॒తిశ్చ॑) (అ. 9)
యద॑గ్నే॒ యాని॒ కాని॒ చా-ఽఽతే॒ దారూ॑ణి ద॒ద్ధ్మసి॑ । తద॑స్తు॒ తుభ్య॒మి-ద్ఘృ॒త-న్తజ్జు॑షస్వ యవిష్ఠ్య ॥ యదత్త్యు॑ప॒జిహ్వి॑కా॒ యద్వ॒మ్రో అ॑తి॒సర్ప॑తి । సర్వ॒-న్తద॑స్తు తే ఘృ॒త-న్తజ్జు॑షస్వ యవిష్ఠ్య ॥ రాత్రిగ్ం॑ రాత్రి॒మప్ర॑యావ॒-మ్భర॒న్తో-ఽశ్వా॑యేవ॒ తిష్ఠ॑తే ఘా॒సమ॑స్మై । రా॒యస్పోషే॑ణ॒ సమి॒షా మద॒న్తో-ఽగ్నే॒ మా తే॒ ప్రతి॑వేశా రిషామ ॥ నాభా॑ [నాభా᳚, పృ॒థి॒వ్యా-స్స॑మిధా॒న-] 38
పృథి॒వ్యా-స్స॑మిధా॒న-మ॒గ్నిగ్ం రా॒యస్పోషా॑య బృహ॒తే హ॑వామహే । ఇ॒ర॒మ్మ॒ద-మ్బృ॒హదు॑క్థం॒-యఀజ॑త్ర॒-ఞ్జేతా॑రమ॒గ్ని-మ్పృత॑నాసు సాస॒హిమ్ ॥ యా-స్సేనా॑ అ॒భీత్వ॑రీరా-వ్యా॒ధినీ॒-రుగ॑ణా ఉ॒త । యే స్తే॒నా యే చ॒ తస్క॑రా॒స్తాగ్స్తే॑ అ॒గ్నే-ఽపి॑ దధామ్యా॒స్యే᳚ ॥ దగ్గ్ష్ట్రా᳚భ్యా-మ్మ॒లిమ్లూ॒న్ జమ్భ్యై॒-స్తస్క॑రాగ్ం ఉ॒త । హనూ᳚భ్యాగ్ స్తే॒నాన్-భ॑గవ॒స్తాగ్-స్త్వ-ఙ్ఖా॑ద॒ సుఖా॑దితాన్ ॥ యే జనే॑షు మ॒లిమ్ల॑వ-స్స్తే॒నాస॒-స్తస్క॑రా॒ వనే᳚ । యే [ ] 39
కఖ్షే᳚ష్వఘా॒ యవ॒స్తాగ్స్తే॑ దధామి॒ జమ్భ॑యోః ॥ యో అ॒స్మభ్య॑మరాతీ॒యా-ద్యశ్చ॑ నో॒ ద్వేష॑తే॒ జనః॑ । నిన్దా॒ద్యో అ॒స్మా-న్దిఫ్సా᳚చ్చ॒ సర్వ॒-న్త-మ్మ॑స్మ॒సా కు॑రు ॥ సగ్ంశి॑త-మ్మే॒ బ్రహ్మ॒ సగ్ంశి॑తం-వీఀ॒ర్య॑-మ్బల᳚మ్ । సగ్ంశి॑త-ఙ్ఖ్ష॒త్ర-ఞ్జి॒ష్ణు యస్యా॒-ఽహమస్మి॑ పు॒రోహి॑తః ॥ ఉదే॑షా-మ్బా॒హూ అ॑తిర॒ముద్వర్చ॒ ఉదూ॒ బల᳚మ్ । ఖ్షి॒ణోమి॒ బ్రహ్మ॑ణా॒-ఽమిత్రా॒నున్న॑యామి॒ [-ఽమిత్రా॒-నున్న॑యామి, స్వాగ్ం అ॒హమ్ ।] 40
స్వాగ్ం అ॒హమ్ ॥ దృ॒శా॒నో రు॒క్మ ఉ॒ర్వ్యా వ్య॑ద్యౌద్దు॒ర్మర్ష॒మాయు॑-శ్శ్రి॒యే రు॑చా॒నః । అ॒గ్నిర॒మృతో॑ అభవ॒ద్వయో॑-భి॒ర్యదే॑న॒-న్ద్యౌరజ॑నయ-థ్సు॒రేతాః᳚ ॥ విశ్వా॑ రూ॒పాణి॒ ప్రతి॑ ముఞ్చతే క॒విః ప్రా-ఽసా॑వీద్భ॒ద్ర-న్ద్వి॒పదే॒ చతు॑ష్పదే । వి నాక॑మఖ్య-థ్సవి॒తా వరే॒ణ్యో-ఽను॑ ప్ర॒యాణ॑ము॒షసో॒ వి॑రాజతి ॥ నక్తో॒షాసా॒ సమ॑నసా॒ విరూ॑పే ధా॒పయే॑తే॒ శిశు॒మేకగ్ం॑ సమీ॒చీ । ద్యావా॒ ఖ్షామా॑ రు॒క్మో [రు॒క్మః, అ॒న్తర్వి భా॑తి] 41
అ॒న్తర్వి భా॑తి దే॒వా అ॒గ్ని-న్ధా॑రయ-న్ద్రవిణో॒దాః ॥ సు॒ప॒ర్ణో॑-ఽసి గ॒రుత్మా᳚-న్త్రి॒వృత్తే॒ శిరో॑ గాయ॒త్ర-ఞ్చఖ్షు॒-స్స్తోమ॑ ఆ॒త్మా సామ॑ తే త॒నూర్వా॑మదే॒వ్య-మ్బృ॑హ-ద్రథన్త॒రే ప॒ఖ్షౌ య॑జ్ఞాయ॒జ్ఞియ॒-మ్పుచ్ఛ॒-ఞ్ఛన్దా॒గ్॒స్యఙ్గా॑ని॒ ధిష్ణి॑యా-శ్శ॒ఫా యజూగ్ం॑షి॒ నామ॑ ॥ సు॒ప॒ర్ణో॑-ఽసి గ॒రుత్మా॒-న్దివ॑-ఙ్గచ్ఛ॒ సువః॑ పత ॥ 42 ॥
(నాభా॒ – వనే॒ యే – న॑యామి॒ – ఖ్షామా॑ రు॒క్మో᳚ – ఽష్టాత్రిగ్ం॑శచ్చ) (అ. 10)
అగ్నే॒ యం-యఀ॒జ్ఞమ॑ద్ధ్వ॒రం-విఀ॒శ్వతః॑ పరి॒భూరసి॑ । స ఇద్దే॒వేషు॑ గచ్ఛతి ॥ సోమ॒ యాస్తే॑ మయో॒భువ॑ ఊ॒తయ॒-స్సన్తి॑ దా॒శుషే᳚ । తాభి॑ర్నో-ఽవి॒తా భ॑వ ॥ అ॒గ్నిర్మూ॒ర్ధా భువః॑ ॥ త్వన్న॑-స్సోమ॒ , యా తే॒ ధామా॑ని ॥ త-థ్స॑వి॒తుర్వరే᳚ణ్య॒-మ్భర్గో॑ దే॒వస్య॑ ధీమహి । ధియో॒ యో నః॑ ప్రచో॒దయా᳚త్ ॥ అచి॑త్తీ॒ యచ్చ॑కృ॒మా దైవ్యే॒ జనే॑ దీ॒నైర్దఖ్షైః॒ ప్రభూ॑తీ పూరుష॒త్వతా᳚ । 43
దే॒వేషు॑ చ సవిత॒ర్మాను॑షేషు చ॒ త్వన్నో॒ అత్ర॑ సువతా॒దనా॑గసః ॥ చో॒ద॒యి॒త్రీ సూ॒నృతా॑నా॒-ఞ్చేత॑న్తీ సుమతీ॒నామ్ । య॒జ్ఞ-న్ద॑ధే॒ సర॑స్వతీ ॥ పావీ॑రవీ క॒న్యా॑ చి॒త్రాయు॒-స్సర॑స్వతీ వీ॒రప॑త్నీ॒ ధియ॑-న్ధాత్ । గ్నాభి॒రచ్ఛి॑ద్రగ్ం శర॒ణగ్ం స॒జోషా॑ దురా॒ధర్ష॑-ఙ్గృణ॒తే శర్మ॑ యగ్ంసత్ ॥ పూ॒షా గా అన్వే॑తు నః పూ॒షా ర॑ఖ్ష॒త్వర్వ॑తః । పూ॒షా వాజగ్ం॑ సనోతు నః ॥ శు॒క్ర-న్తే॑ అ॒న్యద్య॑జ॒త-న్తే॑ అ॒న్య- [అ॒న్యత్, విషు॑రూపే॒ అహ॑నీ॒ ద్యౌరి॑వాసి ।] 44
-ద్విషు॑రూపే॒ అహ॑నీ॒ ద్యౌరి॑వాసి । విశ్వా॒ హి మా॒యా అవ॑సి స్వధావో భ॒ద్రా తే॑ పూషన్ని॒హ రా॒తిర॑స్తు ॥ తే॑-ఽవర్ధన్త॒ స్వత॑వసో మహిత్వ॒నా ఽఽనాక॑-న్త॒స్థురు॒రు చ॑క్రిరే॒ సదః॑ । విష్ణు॒ ర్యద్ధా-ఽఽవ॒-ద్వృష॑ణ-మ్మద॒చ్యుతం॒-వఀయో॒ న సీ॑ద॒న్నధి॑ బ॒ర్॒హిషి॑ ప్రి॒యే ॥ ప్రచి॒త్రమ॒ర్క-ఙ్గృ॑ణ॒తే తు॒రాయ॒ మారు॑తాయ॒ స్వత॑వసే భరద్ధ్వమ్ । యే సహాగ్ం॑సి॒ సహ॑సా॒ సహ॑న్తే॒ [సహ॑న్తే, రేజ॑తే అగ్నే పృథి॒వీ మ॒ఖేభ్యః॑ ।] 45
రేజ॑తే అగ్నే పృథి॒వీ మ॒ఖేభ్యః॑ ॥ విశ్వే॑ దే॒వా విశ్వే॑ దేవాః ॥ ద్యావా॑ నః పృథి॒వీ ఇ॒మగ్ం సి॒ద్ధ్రమ॒ద్య ది॑వి॒స్పృశ᳚మ్ । య॒జ్ఞ-న్దే॒వేషు॒ యచ్ఛతామ్ ॥ ప్ర పూ᳚ర్వ॒జే పి॒తరా॒ నవ్య॑సీభిర్గీ॒ర్భిః కృ॑ణుద్ధ్వ॒గ్ం॒ సద॑నే ఋ॒తస్య॑ । ఆ నో᳚ ద్యావాపృథివీ॒ దైవ్యే॑న॒ జనే॑న యాత॒-మ్మహి॑ వాం॒-వఀరూ॑థమ్ ॥ అ॒గ్నిగ్గ్ స్తోమే॑న బోధయ సమిధా॒నో అమ॑ర్త్యమ్ । హ॒వ్యా దే॒వేషు॑ నో దధత్ ॥ స హ॑వ్య॒వాడమ॑ర్త్య ఉ॒శిగ్దూ॒తశ్చనో॑హితః । అ॒గ్నిర్ధి॒యా సమృ॑ణ్వతి ॥ శన్నో॑ భవన్తు॒, వాజే॑వాజే ॥ 46 ॥
(పు॒రు॒ష॒త్వతా॑ – యజ॒తన్తే॑ అ॒న్యథ్ – సహ॑న్తే॒ – చనో॑హితో॒ – ఽష్టౌ చ॑ ) (అ. 11)
(యు॒ఞ్జా॒న – ఇ॒మామ॑గృభ్ణన్ – దే॒వస్య॒ – సన్తే॒ – వి పాజ॑సా॒ – వస॑వస్త్వా॒ – సమా᳚స్త్వో॒ – ర్ధ్వా – అ॒స్యాకూ॑తిం॒ – యఀద॑గ్నే॒ యాన్ – యగ్నే॒ యం-యఀ॒జ్ఞ – మేకా॑దశ)
(యు॒ఞ్జా॒నో – వర్మ॑ చ స్థ – ఆది॒త్యస్త్వా॒ – భార॑తీ॒ – స్వాగ్ం అ॒హగ్ం – షట్చ॑త్వారిగ్ంశత్ )
(యు॒ఞ్జా॒నో, వాజే॑వాజే)
॥ హరిః॑ ఓమ్ ॥
॥ కృష్ణ యజుర్వేదీయ తైత్తిరీయ సంహితాయా-ఞ్చతుర్థ కాణ్డే ప్రథమః ప్రశ్న-స్సమాప్తః ॥