కృష్ణ యజుర్వేదీయ తైత్తిరీయ సంహితాయా-ఞ్చతుర్థకాణ్డే ద్వీతీయః ప్రశ్నః – దేవయజనగ్రహాభిధానం
ఓ-న్నమః పరమాత్మనే, శ్రీ మహాగణపతయే నమః,
శ్రీ గురుభ్యో నమః । హ॒రిః॒ ఓమ్ ॥
విష్ణోః॒ క్రమో᳚-ఽస్యభిమాతి॒హా గా॑య॒త్ర-ఞ్ఛన్ద॒ ఆ రో॑హ పృథి॒వీమను॒ విక్ర॑మస్వ॒ నిర్భ॑క్త॒-స్స య-న్ద్వి॒ష్మో విష్ణోః॒ క్రమో᳚-ఽస్యభిశస్తి॒హా త్రైష్టు॑భ॒-ఞ్ఛన్ద॒ ఆ రో॑హా॒న్తరి॑ఖ్ష॒మను॒ విక్ర॑మస్వ॒ నిర్భ॑క్త॒-స్స య-న్ద్వి॒ష్మో విష్ణోః॒ క్రమో᳚-ఽస్యరాతీయ॒తో హ॒న్తా జాగ॑త॒-ఞ్ఛన్ద॒ ఆ రో॑హ॒ దివ॒మను॒ విక్ర॑మస్వ॒ నిర్భ॑క్త॒-స్స య-న్ద్వి॒ష్మో విష్ణోః॒ [విష్ణోః᳚, క్రమో॑-ఽసి శత్రూయ॒తో] 1
క్రమో॑-ఽసి శత్రూయ॒తో హ॒న్తా-ఽను॑ష్టుభ॒-ఞ్ఛన్ద॒ ఆ రో॑హ॒ దిశో-ఽను॒ విక్ర॑మస్వ॒ నిర్భ॑క్త॒-స్స య-న్ద్వి॒ష్మః ॥ అక్ర॑న్దద॒గ్ని-స్స్త॒నయ॑న్నివ॒ ద్యౌః, ఖ్షామా॒ రేరి॑హ-ద్వీ॒రుధ॑-స్సమ॒ఞ్జన్న్ । స॒ద్యో జ॑జ్ఞా॒నో వి హీమి॒ద్ధో అఖ్య॒దా రోద॑సీ భా॒నునా॑ భాత్య॒న్తః ॥ అగ్నే᳚-ఽభ్యావర్తిన్న॒భి న॒ ఆ వ॑ర్త॒స్వా-ఽఽయు॑షా॒ వర్చ॑సా స॒న్యా మే॒ధయా᳚ ప్ర॒జయా॒ ధనే॑న ॥ అగ్నే॑ [అగ్నే᳚, అ॒ఙ్గి॒ర॒-శ్శ॒త-న్తే॑] 2
అఙ్గిర-శ్శ॒త-న్తే॑ సన్త్వా॒వృత॑-స్స॒హస్ర॑-న్త ఉపా॒వృతః॑ । తాసా॒-మ్పోష॑స్య॒ పోషే॑ణ॒ పున॑ర్నో న॒ష్టమా కృ॑ధి॒ పున॑ర్నో ర॒యిమా కృ॑ధి ॥ పున॑రూ॒ర్జా నివ॑ర్తస్వ॒ పున॑రగ్న ఇ॒షా-ఽఽయు॑షా । పున॑ర్నః పాహి వి॒శ్వతః॑ ॥ స॒హ ర॒య్యా ని వ॑ర్త॒స్వాగ్నే॒ పిన్వ॑స్వ॒ ధార॑యా । వి॒శ్వఫ్స్ని॑యా వి॒శ్వ త॒స్పరి॑ ॥ ఉదు॑త్త॒మం-వఀ ॑రుణ॒ పాశ॑ మ॒స్మదవా॑-ఽధ॒మం- [-ఽధ॒మమ్, వి మ॑ద్ధ్య॒మగ్గ్ శ్ర॑థాయ ।] 3
-విఀ మ॑ద్ధ్య॒మగ్గ్ శ్ర॑థాయ । అథా॑ వ॒యమా॑దిత్య వ్ర॒తే తవానా॑గసో॒ అది॑తయే స్యామ ॥ ఆ త్వా॑-ఽహార్ష-మ॒న్తర॑భూర్ధ్రు॒వస్తి॒ష్ఠా ఽవి॑చాచలిః । విశ॑స్త్వా॒ సర్వా॑ వాఞ్ఛన్త్వ॒స్మి-న్రా॒ష్ట్రమధి॑ శ్రయ ॥అగ్నే॑ బృ॒హన్ను॒షసా॑మూ॒ర్ధ్వో అ॑స్థాన్నిర్జగ్మి॒వాన్-తమ॑సో॒ జ్యోతి॒షా-ఽఽగా᳚త్ । అ॒గ్నిర్భా॒నునా॒ రుశ॑తా॒ స్వఙ్గ॒ ఆ జా॒తో విశ్వా॒ సద్మా᳚న్యప్రాః ॥ సీద॒ త్వ-మ్మా॒తుర॒స్యా [సీద॒ త్వ-మ్మా॒తుర॒స్యాః᳚, ఉ॒పస్థే॒ విశ్వా᳚న్యగ్నే] 4
ఉ॒పస్థే॒ విశ్వా᳚న్యగ్నే వ॒యునా॑ని వి॒ద్వాన్ । మైనా॑మ॒ర్చిషా॒ మా తప॑సా॒-ఽభి శూ॑శుచో॒-ఽన్తర॑స్యాగ్ం శు॒క్రజ్యో॑తి॒ర్వి భా॑హి ॥ అ॒న్తర॑గ్నే రు॒చా త్వము॒ఖాయై॒ సద॑నే॒ స్వే । తస్యా॒స్త్వగ్ం హర॑సా॒ తప॒ఞ్జాత॑వేద-శ్శి॒వో భ॑వ ॥ శి॒వో భూ॒త్వా మహ్య॑మ॒గ్నే-ఽథో॑ సీద శి॒వస్త్వమ్ । శి॒వాః కృ॒త్వా దిశ॒-స్సర్వా॒-స్స్వాం-యోఀని॑మి॒హా-ఽఽ స॑దః ॥ హ॒గ్ం॒స-శ్శు॑చి॒ష ద్వసు॑రన్తరిఖ్ష॒-సద్ధోతా॑ వేది॒షదతి॑థి ర్దురోణ॒సత్ । నృ॒షద్వ॑ర॒స-దృ॑త॒స-ద్వ్యో॑మ॒స-ద॒బ్జా గో॒జా ఋ॑త॒జా అ॑ద్రి॒జా ఋ॒త-మ్బృ॒హత్ ॥ 5 ॥
(దివ॒మను॒ వి క్ర॑మస్వ॒ నిర్భ॑క్త॒-స్స య-న్ద్వి॒ష్మో విష్ణో॒ – ర్ధనే॒నాగ్నే॑ – ఽధ॒మ – మ॒స్యాః – శు॑చి॒షథ్ – షోడ॑శ చ) (అ. 1)
ది॒వస్పరి॑ ప్రథ॒మ-ఞ్జ॑జ్ఞే అ॒గ్నిర॒స్మ-ద్ద్వి॒తీయ॒-మ్పరి॑ జా॒తవే॑దాః । తృ॒తీయ॑మ॒ఫ్సు నృ॒మణా॒ అజ॑స్ర॒మిన్ధా॑న ఏన-ఞ్జరతే స్వా॒ధీః ॥ వి॒ద్మా తే॑ అగ్నే త్రే॒ధా త్ర॒యాణి॑ వి॒ద్మా తే॒ సద్మ॒ విభృ॑త-మ్పురు॒త్రా । వి॒ద్మా తే॒ నామ॑ పర॒మ-ఙ్గుహా॒ యద్వి॒ద్మా తముథ్సం॒-యఀత॑ ఆజ॒గన్థ॑ ॥ స॒ము॒ద్రే త్వా॑ నృ॒మణా॑ అ॒ఫ్స్వ॑న్తర్నృ॒చఖ్షా॑ ఈధే ది॒వో అ॑గ్న॒ ఊధన్న్॑ । తృ॒తీయే᳚ త్వా॒ [తృ॒తీయే᳚ త్వా, రజ॑సి తస్థి॒వాగ్ం స॑మృ॒తస్య॒] 6
రజ॑సి తస్థి॒వాగ్ం స॑మృ॒తస్య॒ యోనౌ॑ మహి॒షా అ॑హిన్వన్న్ ॥ అక్ర॑న్దద॒గ్ని-స్స్త॒నయ॑న్నివ॒ ద్యౌః, ఖ్షామా॒ రేరి॑హ-ద్వీ॒రుధ॑-స్సమ॒ఞ్జన్న్ । స॒ద్యో జ॑జ్ఞా॒నో వి హీమి॒ద్ధో అఖ్య॒దా రోద॑సీ భా॒నునా॑ భాత్య॒న్తః ॥ ఉ॒శి-క్పా॑వ॒కో అ॑ర॒తి-స్సు॑మే॒ధా మర్తే᳚ష్వ॒గ్నిర॒మృతో॒ నిధా॑యి । ఇయ॑ర్తి ధూ॒మమ॑రు॒ష-మ్భరి॑భ్ర॒దుచ్ఛు॒క్రేణ॑ శో॒చిషా॒ ద్యామిన॑ఖ్షత్ ॥ విశ్వ॑స్య కే॒తుర్భువ॑నస్య॒ గర్భ॒ ఆ [ ] 7
రోద॑సీ అపృణా॒జ్జాయ॑మానః । వీ॒డు-ఞ్చి॒దద్రి॑మభిన-త్పరా॒యన్ జనా॒ యద॒గ్నిమయ॑జన్త॒ పఞ్చ॑ ॥ శ్రీ॒ణాము॑దా॒రో ధ॒రుణో॑ రయీ॒ణా-మ్మ॑నీ॒షాణా॒-మ్ప్రార్ప॑ణ॒-స్సోమ॑గోపాః । వసో᳚-స్సూ॒ను-స్సహ॑సో అ॒ఫ్సు రాజా॒ వి భా॒త్యగ్ర॑ ఉ॒షసా॑మిధా॒నః ॥ యస్తే॑ అ॒ద్య కృ॒ణవ॑-ద్భద్రశోచే-ఽపూ॒ప-న్దే॑వ ఘృ॒తవ॑న్తమగ్నే । ప్రత-న్న॑య ప్రత॒రాం-వఀస్యో॒ అచ్ఛా॒భి ద్యు॒మ్న-న్దే॒వభ॑క్తం-యఀవిష్ఠ ॥ ఆ [ ] 8
త-మ్భ॑జ సౌశ్రవ॒సేష్వ॑గ్న ఉ॒క్థ-ఉ॑క్థ॒ ఆ భ॑జ శ॒స్యమా॑నే । ప్రి॒య-స్సూర్యే᳚ ప్రి॒యో అ॒గ్నా భ॑వా॒త్యుజ్జా॒తేన॑ భి॒నద॒దుజ్జని॑త్వైః ॥ త్వామ॑గ్నే॒ యజ॑మానా॒ అను॒ ద్యూన్. విశ్వా॒ వసూ॑ని దధిరే॒ వార్యా॑ణి । త్వయా॑ స॒హ ద్రవి॑ణమి॒చ్ఛమా॑నా వ్ర॒జ-ఙ్గోమ॑న్తము॒శిజో॒ వి వ॑వ్రుః ॥ దృ॒శా॒నో రు॒క్మ ఉ॒ర్వ్యా వ్య॑ద్యౌ-ద్దు॒ర్మర్ష॒మాయు॑-శ్శ్రి॒యే రు॑చా॒నః । అ॒గ్నిర॒మృతో॑ అభవ॒-ద్వయో॑భి॒ర్యదే॑- -న॒-న్ద్యౌరజ॑నయ-థ్సు॒రేతాః᳚ ॥ 9 ॥
(తృతియే᳚ త్వా॒ – గర్భ॒ ఆ – య॑వి॒ష్ఠా-ఽఽ – య – చ్చ॒త్వారి॑ చ) (అ. 2)
అన్న॑ప॒తే-ఽన్న॑స్య నో దేహ్యనమీ॒వస్య॑ శు॒ష్మిణః॑ । ప్ర ప్ర॑దా॒తార॑-న్తారిష॒ ఊర్జ॑-న్నో ధేహి ద్వి॒పదే॒ చతు॑ష్పదే ॥ ఉదు॑ త్వా॒ విశ్వే॑ దే॒వా అగ్నే॒ భర॑న్తు॒ చిత్తి॑భిః । స నో॑ భవ శి॒వత॑మ-స్సు॒ప్రతీ॑కో వి॒భావ॑సుః ॥ ప్రేద॑గ్నే॒ జ్యోతి॑ష్మాన్. యాహి శి॒వేభి॑ర॒ర్చి॑భి॒స్త్వమ్ । బృ॒హద్భి॑-ర్భా॒నుభి॒-ర్భాస॒-న్మా హిగ్ం॑సీ స్త॒నువా᳚ ప్ర॒జాః ॥ స॒మిధా॒-ఽగ్ని-న్దు॑వస్యత ఘృ॒తైర్బో॑ధయ॒తాతి॑థిమ్ । ఆ- [ఆ, అ॒స్మి॒న్॒. హ॒వ్యా జు॑హోతన ।] 10
-ఽస్మి॑న్. హ॒వ్యా జు॑హోతన ॥ ప్రప్రా॒యమ॒గ్నిర్భ॑ర॒తస్య॑ శృణ్వే॒ వి య-థ్సూర్యో॒ న రోచ॑తే బృ॒హద్భాః । అ॒భి యః పూ॒రు-మ్పృత॑నాసు త॒స్థౌ దీ॒దాయ॒ దైవ్యో॒ అతి॑థి-శ్శి॒వో నః॑ ॥ ఆపో॑ దేవీః॒ ప్రతి॑ గృహ్ణీత॒ భస్మై॒త-థ్స్యో॒నే కృ॑ణుద్ధ్వగ్ం సుర॒భావు॑ లో॒కే । తస్మై॑ నమన్తా॒-ఞ్జన॑య-స్సు॒పత్నీ᳚ర్మా॒తేవ॑ పు॒త్ర-మ్బి॑భృ॒తా స్వే॑నమ్ ॥ అ॒ఫ్స్వ॑గ్నే॒ సధి॒ష్టవ॒- [అ॒ఫ్స్వ॑గ్నే॒ సధి॒ష్టవ॑, సౌష॑ధీ॒రను॑ రుద్ధ్యసే ।] 11
సౌష॑ధీ॒రను॑ రుద్ధ్యసే । గర్భే॒ సఞ్జా॑యసే॒ పునః॑ ॥ గర్భో॑ అ॒స్యోష॑ధీనా॒-ఙ్గర్భో॒ వన॒స్పతీ॑నామ్ । గర్భో॒ విశ్వ॑స్య భూ॒తస్యాగ్నే॒ గర్భో॑ అ॒పామ॑సి ॥ ప్ర॒సద్య॒ భస్మ॑నా॒ యోని॑మ॒పశ్చ॑ పృథి॒వీమ॑గ్నే । స॒గ్ం॒సృజ్య॑ మా॒తృభి॒స్త్వ-ఞ్జ్యోతి॑ష్మా॒-న్పున॒రా-ఽస॑దః ॥ పున॑రా॒సద్య॒ సద॑నమ॒పశ్చ॑ పృథి॒వీమ॑గ్నే । శేషే॑ మా॒తుర్యథో॒పస్థే॒ ఽన్తర॒స్యాగ్ం శి॒వత॑మః ॥ పున॑రూ॒ర్జా [ ] 12
-ని వ॑ర్తస్వ॒ పున॑రగ్న ఇ॒షా ఽఽయు॑షా । పున॑ర్నః పాహి వి॒శ్వతః॑ ॥ స॒హ ర॒య్యా ని వ॑ర్త॒స్వాగ్నే॒ పిన్వ॑స్వ॒ ధార॑యా । వి॒శ్వఫ్స్ని॑యా వి॒శ్వత॒స్పరి॑ ॥ పున॑స్త్వా ఽఽది॒త్యా రు॒ద్రా వస॑వ॒-స్సమి॑న్ధతా॒-మ్పున॑ర్బ్ర॒హ్మాణో॑ వసునీథ య॒జ్ఞైః । ఘృ॒తేన॒ త్వ-న్త॒నువో॑ వర్ధయస్వ స॒త్యా-స్స॑న్తు॒ యజ॑మానస్య॒ కామాః᳚ ॥ బోధా॑ నో అ॒స్య వచ॑సో యవిష్ఠ॒ మగ్ంహి॑ష్ఠస్య॒ ప్రభృ॑తస్య స్వధావః । పీయ॑తి త్వో॒ అను॑ త్వో గృణాతి వ॒న్దారు॑స్తే త॒నువం॑-వఀన్దే అగ్నే ॥ స బో॑ధి సూ॒రిర్మ॒ఘవా॑ వసు॒దావా॒ వసు॑పతిః । యు॒యో॒ద్ధ్య॑స్మ-ద్ద్వేషాగ్ం॑సి ॥ 13 ॥
(ఆ – తవో॒ – ర్జా-ఽ – ను॒ – షోడ॑శ చ) (అ. 3)
అపే॑త॒ వీత॒ వి చ॑ సర్ప॒తాతో॒ యే-ఽత్ర॒ స్థ పు॑రా॒ణా యే చ॒ నూత॑నాః । అదా॑ది॒దం-యఀ॒మో॑-ఽవ॒సాన॑-మ్పృథి॒వ్యా అక్ర॑న్ని॒మ-మ్పి॒తరో॑ లో॒కమ॑స్మై ॥ అ॒గ్నేర్భస్మా᳚స్య॒గ్నేః పురీ॑షమసి స॒జ్ఞాన్న॑మసి కామ॒ధర॑ణ॒-మ్మయి॑ తే కామ॒ధర॑ణ-మ్భూయాత్ ॥ సం-యాఀ వః॑ ప్రి॒యాస్త॒నువ॒-స్స-మ్ప్రి॒యా హృద॑యాని వః । ఆ॒త్మా వో॑ అస్తు॒ [అస్తు, సమ్ప్రి॑య॒] 14
సమ్ప్రి॑య॒-స్సమ్ప్రి॑యాస్త॒నువో॒ మమ॑ ॥ అ॒యగ్ం సో అ॒గ్నిర్యస్మి॒న్-థ్సోమ॒మిన్ద్ర॑-స్సు॒త-న్ద॒ధే జ॒ఠరే॑ వావశా॒నః । స॒హ॒స్రియం॒-వాఀజ॒మత్య॒-న్న సప్తిగ్ం॑ సస॒వాన్-థ్సన్-థ్స్తూ॑యసే జాతవేదః ॥ అగ్నే॑ ది॒వో అర్ణ॒మచ్ఛా॑ జిగా॒స్యచ్ఛా॑ దే॒వాగ్ం ఊ॑చిషే॒ ధిష్ణి॑యా॒ యే । యాః ప॒రస్తా᳚-ద్రోచ॒నే సూర్య॑స్య॒ యాశ్చా॒ వస్తా॑-దుప॒తిష్ఠ॑న్త॒ ఆపః॑ ॥ అగ్నే॒ య-త్తే॑ ది॒వి వర్చః॑ పృథి॒వ్యాం-యఀదోష॑ధీ- [పృథి॒వ్యాం-యఀదోష॑ధీషు, అ॒ఫ్సు వా॑ యజత్ర ।] 15
-ష్వ॒ఫ్సు వా॑ యజత్ర । యేనా॒న్తరి॑ఖ్ష-ము॒ర్వా॑త॒తన్థ॑ త్వే॒ష-స్స భా॒నుర॑ర్ణ॒వో నృ॒చఖ్షాః᳚ ॥ పు॒రీ॒ష్యా॑సో అ॒గ్నయః॑ ప్రావ॒ణేభి॑-స్స॒జోష॑సః । జు॒షన్తాగ్ం॑ హ॒వ్యమాహు॑తమనమీ॒వా ఇషో॑ మ॒హీః ॥ ఇడా॑మగ్నే పురు॒దగ్ం సగ్ం॑ స॒ని-ఙ్గో-శ్శ॑శ్వత్త॒మగ్ం హవ॑మానాయ సాధ । స్యాన్న॑-స్సూ॒నుస్తన॑యో వి॒జావా-ఽగ్నే॒ సా తే॑ సుమ॒తిర్భూ᳚త్వ॒స్మే ॥ అ॒య-న్తే॒ యోని॑ర్-ఋ॒త్వియో॒ యతో॑ జా॒తో అరో॑చథాః । త-ఞ్జా॒న- [త-ఞ్జా॒నన్న్, అ॒గ్న॒ ఆ రో॒హాథా॑ నో] 16
-న్న॑గ్న॒ ఆ రో॒హాథా॑ నో వర్ధయా ర॒యిమ్ ॥ చిద॑సి॒ తయా॑ దే॒వత॑యా-ఽఙ్గిర॒స్వ-ద్ధ్రు॒వా సీ॑ద పరి॒చిద॑సి॒ తయా॑ దే॒వత॑యా-ఽఙ్గిర॒స్వ-ద్ధ్రు॒వా సీ॑ద లో॒క-మ్పృ॑ణ ఛి॒ద్ర-మ్పృ॒ణాథో॑ సీద శి॒వా త్వమ్ । ఇ॒న్ద్రా॒గ్నీ త్వా॒ బృహ॒స్పతి॑ర॒స్మిన్. యోనా॑వసీషదన్న్ ॥ తా అ॑స్య॒ సూద॑దోహస॒-స్సోమగ్గ్॑ శ్రీణన్తి॒ పృశ్ఞ॑యః । జన్మ॑-న్దే॒వానాం॒-విఀశ॑స్త్రి॒ష్వా రో॑చ॒నే ది॒వః ॥ 17 ॥
(అ॒స్త్వో – ష॑ధీషు – జా॒న – న్న॒ష్టాచ॑త్వారిగ్ంశచ్చ) (అ. 4)
సమి॑త॒గ్ం॒ సఙ్క॑ల్పేథా॒గ్ం॒ సమ్ప్రి॑యౌ రోచి॒ష్ణూ సు॑మన॒స్యమా॑నౌ । ఇష॒మూర్జ॑మ॒భి సం॒వఀసా॑నౌ॒ సం-వాఀ॒-మ్మనాగ్ం॑సి॒ సం-వ్రఀ॒తా సము॑ చి॒త్తాన్యా-ఽక॑రమ్ ॥ అగ్నే॑ పురీష్యాధి॒పా భ॑వా॒ త్వ-న్నః॑ । ఇష॒మూర్జం॒-యఀజ॑మానాయ ధేహి ॥ పు॒రీ॒ష్య॑స్త్వమ॑గ్నే రయి॒మా-న్పు॑ష్టి॒మాగ్ం అ॑సి । శి॒వాః కృ॒త్వా దిశ॒-స్సర్వా॒-స్స్వాం-యోఀని॑మి॒హా-ఽస॑దః ॥ భవ॑త-న్న॒-స్సమ॑నసౌ॒ సమో॑కసా [సమో॑కసౌ, అ॒రే॒పసౌ᳚ ।] 18
-వరే॒పసౌ᳚ । మా య॒జ్ఞగ్ం హిగ్ం॑సిష్ట॒-మ్మా య॒జ్ఞప॑తి-ఞ్జాతవేదసౌ శి॒వౌ భ॑వతమ॒ద్య నః॑ ॥ మా॒తేవ॑ పు॒త్ర-మ్పృ॑థి॒వీ పు॑రీ॒ష్య॑మ॒గ్నిగ్గ్ స్వే యోనా॑వభారు॒ఖా । తాం-విఀశ్వై᳚ర్దే॒వైర్-ఋ॒తుభి॑-స్సంవిఀదా॒నః ప్ర॒జాప॑తిర్వి॒శ్వక॑ర్మా॒ వి ము॑ఞ్చతు ॥ యద॒స్య పా॒రే రజ॑స-శ్శు॒క్ర-ఞ్జ్యోతి॒రజా॑యత । త-న్నః॑ పర్ష॒దతి॒ ద్విషో-ఽగ్నే॑ వైశ్వానర॒ స్వాహా᳚ ॥ నమ॒-స్సు తే॑ నిర్-ఋతే విశ్వరూపే- [విశ్వరూపే, అ॒య॒స్మయం॒-విఀ చృ॑తా] 19
-ఽయ॒స్మయం॒-విఀ చృ॑తా బ॒న్ధమే॒తమ్ । య॒మేన॒ త్వం-యఀ॒మ్యా॑ సం-విఀదా॒నోత్త॒మ-న్నాక॒మధి॑ రోహయే॒మమ్ ॥ యత్తే॑ దే॒వీ నిర్-ఋ॑తిరాబ॒బన్ధ॒ దామ॑ గ్రీ॒వాస్వ॑ విచ॒ర్త్యమ్ । ఇ॒ద-న్తే॒ త-ద్విష్యాం॒-యాఀయు॑షో॒ న మద్ధ్యా॒దథా॑ జీ॒వః పి॒తుమ॑ద్ధి॒ ప్రము॑క్తః ॥ యస్యా᳚స్తే అ॒స్యాః క్రూ॒ర ఆ॒సఞ్జు॒హోమ్యే॒షా-మ్బ॒న్ధానా॑మవ॒సర్జ॑నాయ । భూమి॒రితి॑ త్వా॒ జనా॑ వి॒దుర్నిర్-ఋ॑తి॒- [వి॒దుర్నిర్-ఋ॑తిః, ఇతి॑ త్వా॒ ఽహ-మ్పరి॑] 20
-రితి॑ త్వా॒ ఽహ-మ్పరి॑ వేద వి॒శ్వతః॑ ॥ అసు॑న్వన్త॒మ య॑జమానమిచ్ఛ స్తే॒నస్యే॒త్యాన్-తస్క॑ర॒స్యాన్ వే॑షి । అ॒న్య మ॒స్మ-ది॑చ్ఛ॒ సా త॑ ఇ॒త్యా నమో॑ దేవి నిర్-ఋతే॒ తుభ్య॑మస్తు ॥ దే॒వీమ॒హ-న్నిర్-ఋ॑తిం॒-వఀన్ద॑మానః పి॒తేవ॑ పు॒త్ర-న్ద॑సయే॒ వచో॑భిః । విశ్వ॑స్య॒ యా జాయ॑మానస్య॒ వేద॒ శిర॑-శ్శిరః॒ ప్రతి॑ సూ॒రీ వి చ॑ష్టే ॥ ని॒వేశ॑న-స్స॒ఙ్గమ॑నో॒ వసూ॑నాం॒-విఀశ్వా॑ రూ॒పా-ఽభి చ॑ష్టే॒ [రూ॒పా-ఽభి చ॑ష్టే, శచీ॑భిః ।] 21
శచీ॑భిః । దే॒వ ఇ॑వ సవి॒తా స॒త్యధ॒ర్మేన్ద్రో॒ న త॑స్థౌ సమ॒రే ప॑థీ॒నామ్ ॥ సం-వఀ ॑ర॒త్రా ద॑ధాతన॒ నిరా॑హా॒వాన్ కృ॑ణోతన । సి॒ఞ్చామ॑హా అవ॒టము॒ద్రిణం॑-వఀ॒యం-విఀశ్వా-ఽహా-ఽద॑స్త॒మఖ్షి॑తమ్ ॥ నిష్కృ॑తాహా-వమవ॒టగ్ం సు॑వర॒త్రగ్ం సు॑షేచ॒నమ్ । ఉ॒ద్రిణగ్ం॑ సిఞ్చే॒ అఖ్షి॑తమ్ ॥ సీరా॑ యుఞ్జన్తి క॒వయో॑ యు॒గా వి త॑న్వతే॒ పృథ॑క్ । ధీరా॑ దే॒వేషు॑ సుమ్న॒యా ॥ యు॒నక్త॒ సీరా॒ వి యు॒గా త॑నోత కృ॒తే యోనౌ॑ వపతే॒హ [ ] 22
బీజ᳚మ్ । గి॒రా చ॑ శ్రు॒ష్టి-స్సభ॑రా॒ అస॑న్నో॒ నేదీ॑య॒ ఇ-థ్సృ॒ణ్యా॑ ప॒క్వమా ఽయ॑త్ ॥ లాఙ్గ॑ల॒-మ్పవీ॑రవగ్ం సు॒శేవగ్ం॑ సుమ॒తిథ్స॑రు । ఉది-త్కృ॑షతి॒ గామవి॑-మ్ప్రఫ॒ర్వ్య॑-ఞ్చ॒ పీవ॑రీమ్ । ప్ర॒స్థావ॑-ద్రథ॒వాహ॑నమ్ ॥ శు॒న-న్నః॒ ఫాలా॒ వి తు॑దన్తు॒ భూమిగ్ం॑ శు॒న-ఙ్కీ॒నాశా॑ అ॒భి య॑న్తు వా॒హాన్ । శు॒న-మ్ప॒ర్జన్యో॒ మధు॑నా॒ పయో॑భి॒-శ్శునా॑సీరా శు॒నమ॒స్మాసు॑ ధత్తమ్ ॥ కామ॑-ఙ్కామదుఘే ధుఖ్ష్వ మి॒త్రాయ॒ వరు॑ణాయ చ । ఇన్ద్రా॑యా॒గ్నయే॑ పూ॒ష్ణ ఓష॑ధీభ్యః ప్ర॒జాభ్యః॑ ॥ఘృ॒తేన॒ సీతా॒ మధు॑నా॒ సమ॑క్తా॒ విశ్వై᳚ర్దే॒వైరను॑మతా మ॒రుద్భిః॑ । ఊర్జ॑స్వతీ॒ పయ॑సా॒ పిన్వ॑మానా॒-ఽస్మాన్-థ్సీ॑తే॒ పయ॑సా॒-ఽభ్యా-వ॑వృథ్స్వ ॥ 23 ॥
(సమో॑కసౌ-విశ్వరూపే-వి॒దుర్నిర్-ఋ॑తి-ర॒భి చ॑ష్ట-ఇ॒హ-మి॒త్రాయ॒-ద్వావిగ్ం॑శతిశ్చ) (అ. 5)
యా జా॒తా ఓష॑ధయో దే॒వేభ్య॑స్త్రియు॒గ-మ్పు॒రా । మన్దా॑మి బ॒భ్రూణా॑మ॒హగ్ం శ॒త-న్ధామా॑ని స॒ప్త చ॑ ॥ శ॒తం-వోఀ ॑ అబ॒-న్ధామా॑ని స॒హస్ర॑ము॒త వో॒ రుహః॑ । అథా॑ శతక్రత్వో యూ॒యమి॒మ-మ్మే॑ అగ॒ద-ఙ్కృ॑త ॥ పుష్పా॑వతీః ప్ర॒సూవ॑తీః ఫ॒లినీ॑రఫ॒లా ఉ॒త । అశ్వా॑ ఇవ స॒జిత్వ॑రీ-ర్వీ॒రుధః॑ పారయి॒ష్ణవః॑ ॥ ఓష॑ధీ॒రితి॑ మాతర॒-స్తద్వో॑ దేవీ॒-రుప॑ బ్రువే । రపాగ్ం॑సి విఘ్న॒తీరి॑త॒ రప॑- [విఘ్న॒తీరి॑త॒ రపః॑, చా॒తయ॑మానాః ।] 24
-శ్చా॒తయ॑మానాః ॥ అ॒శ్వ॒త్థే వో॑ ని॒షద॑న-మ్ప॒ర్ణే వో॑ వస॒తిః కృ॒తా । గో॒భాజ॒ ఇ-త్కిలా॑సథ॒ య-థ్స॒నవ॑థ॒ పూరు॑షమ్ ॥ యద॒హం-వాఀ॒జయ॑-న్ని॒మా ఓష॑ధీ॒ర్॒హస్త॑ ఆద॒ధే । ఆ॒త్మా యఖ్ష్మ॑స్య నశ్యతి పు॒రా జీ॑వ॒గృభో॑ యథా ॥ యదోష॑ధయ-స్స॒ఙ్గచ్ఛ॑న్తే॒ రాజా॑న॒-స్సమి॑తా వివ । విప్ర॒-స్స ఉ॑చ్యతే భి॒షగ్ర॑ఖ్షో॒హా ఽమీ॑వ॒ చాత॑నః ॥ నిష్కృ॑తి॒-ర్నామ॑వో మా॒తా-ఽథా॑ యూ॒యగ్గ్స్థ॒ సఙ్కృ॑తీః । స॒రాః ప॑త॒త్రిణీ᳚- [స॒రాః ప॑త॒త్రిణీః᳚, స్థ॒న॒ యదా॒ మయ॑తి॒] 25
-స్థన॒ యదా॒ మయ॑తి॒ నిష్కృ॑త ॥ అ॒న్యా వో॑ అ॒న్యామ॑వ-త్వ॒న్యా-ఽన్యస్యా॒ ఉపా॑వత । తా-స్సర్వా॒ ఓష॑ధయ-స్సంవిఀదా॒నా ఇ॒ద-మ్మే॒ ప్రావ॑తా॒ వచః॑ ॥ ఉచ్ఛుష్మా॒ ఓష॑ధీనా॒-ఙ్గావో॑ గో॒ష్ఠా ది॑వేరతే । ధనగ్ం॑ సని॒ష్యన్తీ॑ నామా॒త్మాన॒-న్తవ॑ పూరుష ॥ అతి॒ విశ్వాః᳚ పరి॒ష్ఠాస్తే॒న ఇ॑వ వ్ర॒జమ॑క్రముః । ఓష॑ధయః॒ ప్రాచు॑చ్యవు॒ ర్య-త్కి-ఞ్చ॑ త॒నువా॒గ్ం॒ రపః॑ ॥ యా- [యాః, త॒ ఆ॒త॒స్థు-రా॒త్మానం॒-యాఀ] 26
-స్త॑ ఆత॒స్థు-రా॒త్మానం॒-యాఀ ఆ॑వివి॒శుః పరుః॑ పరుః । తాస్తే॒ యఖ్ష్మం॒-విఀబా॑ధన్తా ము॒గ్రో మ॑ద్ధ్యమ॒శీరి॑వ ॥ సా॒కం-యఀ ॑ఖ్ష్మ॒ ప్ర ప॑త శ్యే॒నేన॑ కికిదీ॒వినా᳚ । సా॒కం-వాఀత॑స్య॒-ధ్రాజ్యా॑ సా॒క-న్న॑శ్య ని॒హాక॑యా ॥ అ॒శ్వా॒వ॒తీగ్ం సో॑మవ॒తీ మూ॒ర్జయ॑న్తీ॒ ముదో॑జసమ్ । ఆ వి॑థ్సి॒ సర్వా॒ ఓష॑ధీర॒స్మా అ॑రి॒ష్టతా॑తయే ॥ యాః ఫ॒లినీ॒ర్యా అ॑ఫ॒లా అ॑పు॒ష్పా యాశ్చ॑ పు॒ష్పిణీః᳚ । బృహ॒స్పతి॑ ప్రసూతా॒ స్తానో॑ ముఞ్చ॒న్త్వగ్ం హ॑సః ॥ యా [యాః, ఓష॑ధయ॒-స్సోమ॑రాజ్ఞీః॒] 27
ఓష॑ధయ॒-స్సోమ॑రాజ్ఞీః॒ ప్రవి॑ష్టాః పృథి॒వీమను॑ । తాసా॒-న్త్వమ॑స్యుత్త॒మా ప్రణో॑ జీ॒వాత॑వే-సువ ॥ అ॒వ॒పత॑న్తీరవద-న్ది॒వ ఓష॑దయః॒ పరి॑ । య-ఞ్జీ॒వ మ॒శ్ఞవా॑ మహై॒ న స రి॑ష్యాతి॒ పూరు॑షః ॥ యాశ్చే॒ద ము॑ప-శృ॒ణ్వన్తి॒ యాశ్చ॑ దూ॒ర-మ్పరా॑గతాః । ఇ॒హ స॒ఙ్గత్య॒ తా-స్సర్వా॑ అ॒స్మై స-న్ద॑త్త భేష॒జమ్ ॥ మా వో॑ రిష-త్ఖని॒తా యస్మై॑ చా॒హ-ఙ్ఖనా॑మి వః । ద్వి॒ప-చ్చతు॑ష్ప-ద॒స్మాక॒గ్ం॒ సర్వ॑-మ॒స్త్వనా॑తురమ్ ॥ ఓష॑ధయ॒-స్సం-వఀ ॑దన్తే॒ సోమే॑న స॒హ రాజ్ఞా᳚ । యస్మై॑ క॒రోతి॑ బ్రాహ్మ॒ణస్తగ్ం రా॑జ-న్పారయామసి ॥ 28 ॥
(రపః॑ – పత॒త్రిణీ॒- ర్యా – అగ్ంహ॑సో॒ యాః – ఖనా॑మి వో॒ – ఽష్టాద॑శ చ) (అ. 6)
మా నో॑ హిగ్ంసీజ్జని॒తా యః పృ॑థి॒వ్యా యో వా॒ దివగ్ం॑ స॒త్యధ॑ర్మా జ॒జాన॑ । యశ్చా॒పశ్చ॒న్ద్రా బృ॑హ॒తీర్జ॒జాన॒ కస్మై॑ దే॒వాయ॑ హ॒విషా॑ విధేమ ॥ అ॒భ్యావ॑ర్తస్వ పృథివి య॒జ్ఞేన॒ పయ॑సా స॒హ । వ॒పా-న్తే॑ అ॒గ్నిరి॑షి॒తో-ఽవ॑ సర్పతు ॥ అగ్నే॒ య-త్తే॑ శు॒క్రం-యఀచ్చ॒న్ద్రం-యఀ-త్పూ॒తం-యఀ-ద్య॒జ్ఞియ᳚మ్ । త-ద్దే॒వేభ్యో॑ భరామసి ॥ ఇష॒మూర్జ॑మ॒హమి॒త ఆ [ఆ, ద॒ద॒ ఋ॒తస్య॒ ధామ్నో॑] 29
ద॑ద ఋ॒తస్య॒ ధామ్నో॑ అ॒మృత॑స్య॒ యోనేః᳚ । ఆ నో॒ గోషు॑ విశ॒త్వౌష॑ధీషు॒ జహా॑మి సే॒దిమని॑రా॒మమీ॑వామ్ ॥ అగ్నే॒ తవ॒ శ్రవో॒ వయో॒ మహి॑ భ్రాజన్త్య॒ర్చయో॑ విభావసో । బృహ॑-ద్భానో॒ శవ॑సా॒ వాజ॑ము॒క్థ్య॑-న్దధా॑సి దా॒శుషే॑ కవే ॥ ఇ॒ర॒జ్యన్న॑గ్నే ప్రథయస్వ జ॒న్తుభి॑ర॒స్మే రాయో॑ అమర్త్య । స ద॑ర్శ॒తస్య॒ వపు॑షో॒ వి రా॑జసి పృ॒ణఖ్షి॑ సాన॒సిగ్ం ర॒యిమ్ ॥ ఊర్జో॑ నపా॒జ్జాత॑వేద-స్సుశ॒స్తిభి॒-ర్మన్ద॑స్వ [ ] 30
ధీ॒తిభి॑ర్హి॒తః । త్వే ఇష॒-స్స-న్ద॑ధు॒-ర్భూరి॑రేతస-శ్చి॒త్రో త॑యో వా॒మజా॑తాః ॥ పా॒వ॒కవ॑ర్చా-శ్శు॒క్రవ॑ర్చా॒ అనూ॑నవర్చా॒ ఉది॑యర్షి భా॒నునా᳚ । పు॒త్రః పి॒తరా॑ వి॒చర॒న్నుపా॑వస్యు॒భే పృ॑ణఖ్షి॒ రోద॑సీ ॥ ఋ॒తావా॑న-మ్మహి॒షం-విఀ॒శ్వచ॑ర్షణిమ॒గ్నిగ్ం సు॒మ్నాయ॑ దధిరే పు॒రో జనాః᳚ । శ్రుత్క॑ర్ణగ్ం స॒ప్రథ॑స్తమ-న్త్వా గి॒రా దైవ్య॒-మ్మాను॑షా యు॒గా ॥ ని॒ష్క॒ర్తార॑-మద్ధ్వ॒రస్య॒ ప్రచే॑తస॒-ఙ్ఖ్షయ॑న్త॒గ్ం॒ రాధ॑సే మ॒హే । రా॒తి-మ్భృగూ॑ణాము॒శిజ॑-ఙ్క॒విక్ర॑తు-మ్పృ॒ణఖ్షి॑ సాన॒సిగ్ం – [సాన॒సిమ్, ర॒యిమ్ ।] 31
ర॒యిమ్ ॥ చిత॑-స్స్థ పరి॒చిత॑ ఊర్ధ్వ॒చిత॑-శ్శ్రయద్ధ్వ॒-న్తయా॑ దే॒వత॑యా-ఽఙ్గిర॒స్వ-ద్ధ్రు॒వా-స్సీ॑దత ॥ ఆ ప్యా॑యస్వ॒ సమే॑తు తే వి॒శ్వత॑-స్సోమ॒ వృష్ణి॑యమ్ । భవా॒ వాజ॑స్య సఙ్గ॒థే ॥ స-న్తే॒ పయాగ్ం॑సి॒ సము॑ యన్తు॒ వాజా॒-స్సం-వృఀష్ణి॑యా-న్యభిమాతి॒షాహః॑ । ఆ॒ప్యాయ॑మానో అ॒మృతా॑య సోమ ది॒వి శ్రవాగ్॑స్యుత్త॒మాని॑ ధిష్వ ॥ 32 ॥
(ఆ – మన్ద॑స్వ – సాన॒సి – మేకా॒న్నచ॑త్వారి॒గ్ం॒శచ్చ॑) (అ. 7)
అ॒భ్య॑స్థా॒-ద్విశ్వాః॒ పృత॑నా॒ అరా॑తీ॒స్తద॒గ్నిరా॑హ॒ తదు॒ సోమ॑ ఆహ । బృహ॒స్పతి॑-స్సవి॒తా తన్మ॑ ఆహ పూ॒షా మా॑-ఽధా-థ్సుకృ॒తస్య॑ లో॒కే ॥ యదక్ర॑న్దః ప్రథ॒మ-ఞ్జాయ॑మాన ఉ॒ద్యన్-థ్స॑ము॒ద్రాదు॒త వా॒ పురీ॑షాత్ । శ్యే॒నస్య॑ ప॒ఖ్షా హ॑రి॒ణస్య॑ బా॒హూ ఉప॑స్తుత॒-ఞ్జని॑మ॒ త-త్తే॑ అర్వన్న్ ॥ అ॒పా-మ్పృ॒ష్ఠమ॑సి॒ యోని॑ర॒గ్నే-స్స॑ము॒ద్రమ॒భితః॒ పిన్వ॑మానమ్ । వర్ధ॑మాన-మ్మ॒హ [వర్ధ॑మాన-మ్మ॒హః, ఆ చ॒ పుష్క॑ర-న్ది॒వో] 33
ఆ చ॒ పుష్క॑ర-న్ది॒వో మాత్ర॑యా వరి॒ణా ప్ర॑థస్వ ॥ బ్రహ్మ॑ జజ్ఞా॒న-మ్ప్ర॑థ॒మ-మ్పు॒రస్తా॒ద్వి సీ॑మ॒త-స్సు॒రుచో॑ వే॒న ఆ॑వః । స బు॒ద్ధ్నియా॑ ఉప॒మా అ॑స్య వి॒ష్ఠా-స్స॒తశ్చ॒ యోని॒మస॑తశ్చ॒ వివః॑ ॥ హి॒ర॒ణ్య॒గ॒ర్భ-స్సమ॑వర్త॒తాగ్రే॑ భూ॒తస్య॑ జా॒తః పతి॒రేక॑ ఆసీత్ । స దా॑ధార పృథి॒వీ-న్ద్యాము॒తేమా-ఙ్కస్మై॑ దే॒వాయ॑ హ॒విషా॑ విధేమ ॥ ద్ర॒ఫ్సశ్చ॑స్కన్ద పృథి॒వీమను॒- [పృథి॒వీమను॑, ద్యామి॒మ-ఞ్చ॒] 34
-ద్యామి॒మ-ఞ్చ॒ యోని॒మను॒ యశ్చ॒ పూర్వః॑ । తృ॒తీయం॒-యోఀని॒మను॑ స॒ఞ్చర॑న్త-న్ద్ర॒ఫ్స-ఞ్జు॑హో॒మ్యను॑ స॒ప్త హోత్రాః᳚ ॥ నమో॑ అస్తు స॒ర్పేభ్యో॒ యే కే చ॑ పృథి॒వీమను॑ । యే అ॒న్తరి॑ఖ్షే॒ యే ది॒వి తేభ్య॑-స్స॒ర్పేభ్యో॒ నమః॑ ॥ యే॑-ఽదో రో॑చ॒నే ది॒వో యే వా॒ సూర్య॑స్య ర॒శ్మిషు॑ । యేషా॑మ॒ఫ్సు సదః॑ కృ॒త-న్తేభ్య॑-స్స॒ర్పేభ్యో॒ నమః॑ ॥ యా ఇష॑వో యాతు॒ ధానా॑నాం॒ యేఀ ॑ వా॒ వన॒స్పతీ॒గ్ం॒రను॑ । యే వా॑-ఽవ॒టేషు॒ శేర॑తే॒ తేభ్య॑-స్స॒ర్పేభ్యో॒ నమః॑ ॥ 35 ॥
(మ॒హో – ఽను॑ – యాతు॒ధానా॑నా॒ – మేకా॑దశ చ) (అ. 8)
ధ్రు॒వా-ఽసి॑ ధ॒రుణా-ఽస్తృ॑తా వి॒శ్వక॑ర్మణా॒ సుకృ॑తా । మా త్వా॑ సము॒ద్ర ఉద్వ॑ధీ॒న్మా సు॑ప॒ర్ణో వ్య॑థమానా పృథి॒వీ-న్దృగ్ం॑హ ॥ ప్ర॒జాప॑తిస్త్వా సాదయతు పృథి॒వ్యాః పృ॒ష్ఠే వ్యచ॑స్వతీ॒-మ్ప్రథ॑స్వతీ॒-మ్ప్రథో॑-ఽసి పృథి॒వ్య॑సి॒ భూర॑సి॒ భూమి॑ర॒స్యది॑తిరసి వి॒శ్వధా॑యా॒ విశ్వ॑స్య॒ భువ॑నస్య ధ॒ర్త్రీ పృ॑థి॒వీం-యఀ ॑చ్ఛ పృథి॒వీ-న్దృగ్ం॑హ పృథి॒వీ-మ్మా హిగ్ం॑సీ॒ర్విశ్వ॑స్మై ప్రా॒ణాయా॑పా॒నాయ॑ వ్యా॒నాయో॑దా॒నాయ॑ ప్రతి॒ష్ఠాయై॑ [ప్రతి॒ష్ఠాయై᳚, చ॒రిత్రా॑యా॒-] 36
చ॒రిత్రా॑యా॒-ఽగ్నిస్త్వా॒-ఽభి పా॑తు మ॒హ్యా స్వ॒స్త్యా ఛ॒ర్దిషా॒ శన్త॑మేన॒ తయా॑ దే॒వత॑యా-ఽఙ్గిర॒స్వ-ద్ధ్రు॒వా సీ॑ద ॥ కాణ్డా᳚-త్కాణ్డా-త్ప్ర॒రోహ॑న్తీ॒ పరు॑షఃపరుషః॒ పరి॑ । ఏ॒వా నో॑ దూర్వే॒ ప్ర త॑ను స॒హస్రే॑ణ శ॒తేన॑ చ ॥ యా శ॒తేన॑ ప్రత॒నోషి॑ స॒హస్రే॑ణ వి॒రోహ॑సి । తస్యా᳚స్తే దేవీష్టకే వి॒ధేమ॑ హ॒విషా॑ వ॒యమ్ ॥ అషా॑ఢా-ఽసి॒ సహ॑మానా॒ సహ॒స్వారా॑తీ॒-స్సహ॑స్వారాతీయ॒త-స్సహ॑స్వ॒ పృత॑నా॒-స్సహ॑స్వ పృతన్య॒తః । స॒హస్ర॑వీర్యా- [స॒హస్ర॑వీర్యా, అ॒సి॒ సా మా॑ జిన్వ ।] 37
-ఽసి॒ సా మా॑ జిన్వ ॥ మధు॒ వాతా॑ ఋతాయ॒తే మధు॑ ఖ్షరన్తి॒ సిన్ధ॑వః । మాద్ధ్వీ᳚ర్న-స్స॒న్త్వోష॑ధీః ॥ మధు॒ నక్త॑ము॒తోషసి॒ మధు॑మ॒-త్పార్థి॑వ॒గ్ం॒ రజః॑ । మధు॒ ద్యౌర॑స్తు నః పి॒తా ॥ మధు॑మా-న్నో॒ వన॒స్పతి॒-ర్మధు॑మాగ్ం అస్తు॒ సూర్యః॑ । మాద్ధ్వీ॒ర్గావో॑ భవన్తు నః ॥ మ॒హీ ద్యౌః పృ॑థి॒వీ చ॑ న ఇ॒మం-యఀ॒జ్ఞ-మ్మి॑మిఖ్షతామ్ । పి॒పృ॒తా-న్నో॒ భరీ॑మభిః ॥ త-ద్విష్ణోః᳚ పర॒మ- [పర॒మమ్, ప॒దగ్ం సదా॑ పశ్యన్తి] 38
-మ్ప॒దగ్ం సదా॑ పశ్యన్తి సూ॒రయః॑ । ది॒వీవ॒ చఖ్షు॒రాత॑తమ్ ॥ ధ్రు॒వా-ఽసి॑ పృథివి॒ సహ॑స్వ పృతన్య॒తః । స్యూ॒తా దే॒వేభి॑ర॒మృతే॒నా ఽఽగాః᳚ ॥ యాస్తే॑ అగ్నే॒ సూర్యే॒ రుచ॑ ఉద్య॒తో దివ॑మాత॒న్వన్తి॑ ర॒శ్మిభిః॑ । తాభి॒-స్సర్వా॑భీ రు॒చే జనా॑య నస్కృధి ॥ యా వో॑ దేవా॒-స్సూర్యే॒ రుచో॒ గోష్వశ్వే॑షు॒ యా రుచః॑ । ఇన్ద్రా᳚గ్నీ॒ తాభి॒-స్సర్వా॑భీ॒ రుచ॑-న్నో ధత్త బృహస్పతే ॥ వి॒రా- [వి॒రాట్, జ్యోతి॑రధారయ-] 39
-డ్జ్యోతి॑రధారయ-థ్స॒మ్రా-డ్జ్యోతి॑రధారయ-థ్స్వ॒రా-డ్జ్యోతి॑రధారయత్ ॥ అగ్నే॑ యు॒ఖ్ష్వా హి యే తవాశ్వా॑సో దేవ సా॒ధవః॑ । అరం॒-వఀహ॑న్త్యా॒శవః॑ ॥ యు॒ఖ్ష్వా హి దే॑వ॒హూత॑మా॒గ్ం॒ అశ్వాగ్ం॑ అగ్నే ర॒థీరి॑వ । ని హోతా॑ పూ॒ర్వ్య-స్స॑దః ॥ ద్ర॒ఫ్సశ్చ॑స్కన్ద పృథి॒వీమను॒ ద్యామి॒మ-ఞ్చ॒ యోని॒మను॒ యశ్చ॒ పూర్వః॑ । తృ॒తీయం॒-యోఀని॒మను॑ స॒ఞ్చర॑న్త-న్ద్ర॒ఫ్స-ఞ్జు॑హో॒మ్యను॑ స॒ప్త [ ] 40
హోత్రాః᳚ ॥ అభూ॑ది॒దం-విఀశ్వ॑స్య॒ భువ॑నస్య॒ వాజి॑నమ॒గ్నే-ర్వై᳚శ్వాన॒రస్య॑ చ । అ॒గ్నిర్జ్యోతి॑షా॒ జ్యోతి॑ష్మా-న్రు॒క్మో వర్చ॑సా॒ వర్చ॑స్వాన్ ॥ ఋ॒చే త్వా॑ రు॒చే త్వా॒ సమి-థ్స్ర॑వన్తి స॒రితో॒ న ధేనాః᳚ । అ॒న్తర్హృ॒దా మన॑సా పూ॒యమా॑నాః ॥ ఘృ॒తస్య॒ ధారా॑ అ॒భి చా॑కశీమి । హి॒ర॒ణ్యయో॑ వేత॒సో మద్ధ్య॑ ఆసామ్ ॥ తస్మిన్᳚థ్సుప॒ర్ణో మ॑ధు॒కృ-త్కు॑లా॒యీ భజ॑న్నాస్తే॒ మధు॑ దే॒వతా᳚భ్యః । తస్యా॑ స తే॒ హర॑య-స్స॒ప్త తీరే᳚ స్వ॒ధా-న్దుహా॑నా అ॒మృత॑స్య॒ ధారా᳚మ్ ॥ 41 ॥
(ప్ర॒తి॒ష్ఠాయై॑ – స॒హస్ర॑వీర్యా – పర॒మం – విఀ॒రాట్థ్ – స॒ప్త – తీరే॑ – చ॒త్వారి॑ చ) (అ. 9)
ఆ॒ది॒త్య-ఙ్గర్భ॒-మ్పయ॑సా సమ॒ఞ్జన్-థ్స॒హస్ర॑స్య ప్రతి॒మాం-విఀ॒శ్వరూ॑పమ్ । పరి॑ వృఙ్గ్ధి॒ హర॑సా॒ మా-ఽభి మృ॑ఖ్ష-శ్శ॒తాయు॑ష-ఙ్కృణుహి చీ॒యమా॑నః ॥ ఇ॒మ-మ్మా హిగ్ం॑సీర్ద్వి॒పాద॑-మ్పశూ॒నాగ్ం సహ॑స్రాఖ్ష॒ మేధ॒ ఆ చీ॒యమా॑నః । మ॒యుమా॑ర॒ణ్యమను॑ తే దిశామి॒ తేన॑ చిన్వా॒నస్త॒నువో॒ ని షీ॑ద ॥ వాత॑స్య॒ ధ్రాజిం॒-వఀరు॑ణస్య॒ నాభి॒మశ్వ॑-ఞ్జజ్ఞా॒నగ్ం స॑రి॒రస్య॒ మద్ధ్యే᳚ । శిశు॑-న్న॒దీనా॒గ్ం॒ హరి॒మద్రి॑బుద్ధ॒మగ్నే॒ మా హిగ్ం॑సీః [మా హిగ్ం॑సీః, ప॒ర॒మే వ్యో॑మన్న్ ।] 42
పర॒మే వ్యో॑మన్న్ ॥ ఇ॒మ-మ్మా హిగ్ం॑సీ॒రేక॑శఫ-మ్పశూ॒నా-ఙ్క॑నిక్ర॒దం-వాఀ॒జినం॒-వాఀజి॑నేషు । గౌ॒రమా॑ర॒ణ్యమను॑ తే దిశామి॒ తేన॑ చిన్వా॒నస్త॒నువో॒ ని షీ॑ద ॥ అజ॑స్ర॒మిన్దు॑మరు॒ష-మ్భు॑ర॒ణ్యుమ॒గ్నిమీ॑డే పూ॒ర్వచి॑త్తౌ॒ నమో॑భిః । స పర్వ॑భిర్-ఋతు॒శః కల్ప॑మానో॒ గా-మ్మా హిగ్ం॑సీ॒రది॑తిం-విఀ॒రాజ᳚మ్ ॥ ఇ॒మగ్ం స॑ము॒ద్రగ్ం శ॒తధా॑ర॒ము-థ్సం॑-వ్యఀ॒చ్యమా॑న॒-మ్భువ॑నస్య॒ మద్ధ్యే᳚ । ఘృ॒త-న్దుహా॑నా॒-మది॑తి॒-ఞ్జనా॒యాగ్నే॒ మా [-మది॑తి॒-ఞ్జనా॒యాగ్నే॒ మా, హి॒గ్ం॒సీః॒ ప॒ర॒మే వ్యో॑మన్న్ ।] 43
హిగ్ం॑సీః పర॒మే వ్యో॑మన్న్ । గ॒వ॒యమా॑ర॒ణ్యమను॑ తే దిశామి॒ తేన॑ చిన్వా॒నస్త॒నువో॒ ని షీ॑ద ॥ వరూ᳚త్రి॒-న్త్వష్టు॒ర్వరు॑ణస్య॒ నాభి॒మవి॑-ఞ్జజ్ఞా॒నాగ్ం రజ॑సః॒ పర॑స్మాత్ । మ॒హీగ్ం సా॑హ॒స్రీమసు॑రస్య మా॒యామగ్నే॒ మా హిగ్ం॑సీః పర॒మే వ్యో॑మన్న్ ॥ ఇ॒మామూ᳚ర్ణా॒యుం-వఀరు॑ణస్య మా॒యా-న్త్వచ॑-మ్పశూ॒నా-న్ద్వి॒పదా॒-ఞ్చతు॑ష్పదామ్ । త్వష్టుః॑ ప్ర॒జానా᳚-మ్ప్రథ॒మ-ఞ్జ॒నిత్ర॒మగ్నే॒ మా హిగ్ం॑సీః పర॒మే వ్యో॑మన్న్ । ఉష్ట్ర॑మార॒ణ్యమను॑ [ఉష్ట్ర॑మార॒ణ్యమను॑, తే॒ ది॒శా॒మి॒ తేన॑] 44
తే దిశామి॒ తేన॑ చిన్వా॒నస్త॒నువో॒ ని షీ॑ద ॥ యో అ॒గ్నిర॒గ్నేస్త-ప॒సో-ఽధి॑ జా॒త-శ్శోచా᳚-త్పృథి॒వ్యా ఉ॒త వా॑ ది॒వస్పరి॑ । యేన॑ ప్ర॒జా వి॒శ్వక॑ర్మా॒ వ్యాన॒-ట్తమ॑గ్నే॒ హేడః॒ పరి॑ తే వృణక్తు ॥ అ॒జా హ్య॑గ్నేరజ॑నిష్ట॒ గర్భా॒-థ్సా వా అ॑పశ్యజ్జని॒తార॒మగ్రే᳚ । తయా॒ రోహ॑మాయ॒న్నుప॒ మేద్ధ్యా॑స॒స్తయా॑ దే॒వా దే॒వతా॒మగ్ర॑ ఆయన్న్ । శ॒ర॒భ-( )-మా॑ర॒ణ్యమను॑ తే దిశామి॒ తేన॑ చిన్వా॒నస్త॒నువో॒ నిషీ॑ద ॥ 45 ॥
(అగ్నే॒ మా హిగ్ం॑సీ॒ – రగ్నే॒ మోష్ట్ర॑మా – ర॒ణ్యమను॑ – శర॒భన్ – నవ॑ చ) (అ. 10)
(ఆ॒ది॒త్య మి॒మన్ద్వి॒పాదే॑ మ॒యుం-వాఀత॒స్యా ఽశ్వ॑ మి॒మ మేక॑శఫ ఙ్గౌ॒రమ జ॑స్రఙ్గవ॒యం-వఀరూ᳚త్రి॒ మవి॑ మి॒మామూ᳚ర్ణా॒ర్యు ముష్ట్రం॒-యోఀ అ॒గ్ని-శ్శ॑ర॒భం )
ఇన్ద్రా᳚గ్నీ రోచ॒నా ది॒వః పరి॒ వాజే॑షు భూషథః । తద్వా᳚-ఞ్చేతి॒ ప్రవీ॒ర్య᳚మ్ ॥ శ్ఞథ॑-ద్వృ॒త్రము॒త స॑నోతి॒ వాజ॒మిన్ద్రా॒ యో అ॒గ్నీ సహు॑రీ సప॒ర్యాత్ । ఇ॒ర॒జ్యన్తా॑ వస॒వ్య॑స్య॒ భూరే॒-స్సహ॑స్తమా॒ సహ॑సా వాజ॒యన్తా᳚ ॥ ప్ర చ॑ర్ష॒ణిభ్యః॑ పృతనా॒ హవే॑షు॒ ప్ర పృ॑థి॒వ్యా రి॑రిచాథే ది॒వశ్చ॑ । ప్ర సిన్ధు॑భ్యః॒ ప్రగి॒రిభ్యో॑ మహి॒త్వా ప్రేన్ద్రా᳚గ్నీ॒ విశ్వా॒ భువ॒నా-ఽత్య॒న్యా ॥ మరు॑తో॒ యస్య॒ హి [ ] 46
ఖ్షయే॑ పా॒థా ది॒వో వి॑మహసః । స సు॑గో॒పాత॑మో॒ జనః॑ ॥ య॒జ్ఞైర్వా॑ యజ్ఞవాహసో॒ విప్ర॑స్య వా మతీ॒నామ్ । మరు॑త-శ్శృణు॒తా హవ᳚మ్ ॥ శ్రి॒యసే॒ క-మ్భా॒నుభి॒-స్స-మ్మి॑మిఖ్షిరే॒ తే ర॒శ్మిభి॒స్త ఋక్వ॑భి-స్సుఖా॒దయః॑ । తే వాశీ॑మన్త ఇ॒ష్మిణో॒ అభీ॑రవో వి॒ద్రే ప్రి॒యస్య॒ మారు॑తస్య॒ ధామ్నః॑ ॥ అవ॑ తే॒ హేడ॒, ఉదు॑త్త॒మమ్ ॥ కయా॑ నశ్చి॒త్ర ఆ భు॑వదూ॒తీ స॒దా వృ॑ధ॒-స్సఖా᳚ । కయా॒ శచి॑ష్ఠయా వృ॒తా ॥ 47 ॥
కో అ॒ద్య యు॑ఙ్క్తే ధు॒రి గా ఋ॒తస్య॒ శిమీ॑వతో భా॒మినో॑ దుర్హృణా॒యూన్ । ఆ॒సన్ని॑షూన్. హృ॒థ్స్వసో॑ మయో॒భూన్. య ఏ॑షా-మ్భృ॒త్యామృ॒ణధ॒-థ్స జీ॑వాత్ ॥ అగ్నే॒ నయా, ఽఽదే॒వానా॒గ్ం॒ శన్నో॑ భవన్తు॒, వాజే॑వాజే। అ॒ఫ్స్వ॑గ్నే॒ సధి॒ష్టవ॒ సౌష॑ధీ॒రను॑ రుద్ధ్యసే । గర్భే॒ సఞ్జా॑యసే॒ పునః॑ ॥ వృషా॑ సోమ ద్యు॒మాగ్ం అ॑సి॒ వృషా॑ దేవ॒ వృష॑వ్రతః । వృషా॒ ధర్మా॑ణి దధిషే ॥ ఇ॒మ-మ్మే॑ వరుణ॒ , తత్త్వా॑ యామి॒త్వ-న్నో॑ అగ్నే॒స త్వ-న్నో॑ అగ్నే ॥ 48 ॥
(హి – వృ॒తా – మ॒ – ఏకా॑దశ చ ) (అ. 11)
(విష్ణోః॒ క్రమో॑-ఽసి – ది॒వస్ప – ర్యన్న॑ప॒తే – ఽపే॑త॒ – సమి॑తం॒ – యాఀ జా॒తా – మా నో॑ హిగ్ంసీ – ద॒భ్య॑స్థా-ద్- ధ్రు॒వా – ఽస్యా॑ది॒త్యఙ్గర్భ॒ – మిన్ద్రా᳚గ్నీ రోచ॒ – నైకా॑దశ )
(విష్ణో॑ – రస్మిన్. హ॒వ్యే – తి॑ త్వా॒-ఽహం – ధీ॒తిభి॒ – ర్హోత్రా॑ – అ॒ష్టాచ॑త్వారిగ్ంశత్)
(విష్ణోః॒ క్రమో॑-ఽసి॒, త్వన్నో॑ అగ్నే॒ స త్వన్నో॑ అగ్నే)
॥ హరిః॑ ఓమ్ ॥
॥ కృష్ణ యజుర్వేదీయ తైత్తిరీయ సంహితాయా-ఞ్చతుర్థ కాణ్డే ద్వితీయః ప్రశ్న-స్సమాప్తః ॥