కృష్ణ యజుర్వేదీయ తైత్తిరీయ సంహితాయా-ఞ్చతుర్థకాణ్డే షష్ఠః ప్రశ్నః – పరిషేచన-సంస్కారాభిధానం
ఓ-న్నమః పరమాత్మనే, శ్రీ మహాగణపతయే నమః,
శ్రీ గురుభ్యో నమః । హ॒రిః॒ ఓమ్ ॥
అశ్మ॒న్నూర్జ॒-మ్పర్వ॑తే శిశ్రియా॒ణాం-వాఀతే॑ ప॒ర్జన్యే॒ వరు॑ణస్య॒ శుష్మే᳚ । అ॒ద్భ్య ఓష॑ధీభ్యో॒ వన॒స్పతి॒భ్యో-ఽధి॒ సమ్భృ॑తా॒-న్తా-న్న॒ ఇష॒మూర్జ॑-న్ధత్త మరుత-స్సగ్ం రరా॒ణాః ॥ అశ్మగ్గ్॑స్తే॒ ఖ్షుద॒ము-న్తే॒ శుగృ॑చ్ఛతు॒ య-న్ద్వి॒ష్మః ॥ స॒ము॒ద్రస్య॑ త్వా॒-ఽవాక॒యా-ఽగ్నే॒ పరి॑ వ్యయామసి । పా॒వ॒కో అ॒స్మభ్యగ్ం॑ శి॒వో భ॑వ ॥ హి॒మస్య॑ త్వా జ॒రాయు॒ణా-ఽగ్నే॒ పరి॑ వ్యయామసి । పా॒వ॒కో అ॒స్మభ్యగ్ం॑ శి॒వో భ॑వ ॥ ఉప॒- [ఉప॑, జ్మన్నుప॑] 1
-జ్మన్నుప॑ వేత॒సే-ఽవ॑త్తర-న్న॒దీష్వా । అగ్నే॑ పి॒త్తమ॒పామ॑సి ॥ మణ్డూ॑కి॒ తాభి॒రా గ॑హి॒ సేమ-న్నో॑ య॒జ్ఞమ్ । పా॒వ॒కవ॑ర్ణగ్ం శి॒వ-ఙ్కృ॑ధి ॥ పా॒వ॒క ఆ చి॒తయ॑న్త్యా కృ॒పా । ఖ్షామ॑-న్రురు॒చ ఉ॒షసో॒ న భా॒నునా᳚ ॥ తూర్వ॒-న్న యామ॒న్నేత॑శస్య॒ నూ రణ॒ ఆ యో ఘృ॒ణే । న త॑తృషా॒ణో అ॒జరః॑ ॥ అగ్నే॑ పావక రో॒చిషా॑ మ॒న్ద్రయా॑ దేవ జి॒హ్వయా᳚ । ఆ దే॒వాన్ [ఆ దే॒వాన్, వ॒ఖ్షి॒ యఖ్షి॑ చ ।] 2
వ॑ఖ్షి॒ యఖ్షి॑ చ ॥ స నః॑ పావక దీది॒వో-ఽగ్నే॑ దే॒వాగ్ం ఇ॒హా-ఽఽ వ॑హ । ఉప॑ య॒జ్ఞగ్ం హ॒విశ్చ॑ నః ॥ అ॒పామి॒ద-న్న్యయ॑నగ్ం సము॒ద్రస్య॑ ని॒వేశ॑నమ్ । అ॒న్య-న్తే॑ అ॒స్మ-త్త॑పన్తు హే॒తయః॑ పావ॒కో అ॒స్మభ్యగ్ం॑ శి॒వో భ॑వ ॥ నమ॑స్తే॒ హర॑సే శో॒చిషే॒ నమ॑స్తే అస్త్వ॒ర్చిషే᳚ । అ॒న్య-న్తే॑ అ॒స్మ-త్త॑పన్తు హే॒తయః॑ పావ॒కో అ॒స్మభ్యగ్ం॑ శి॒వో భ॑వ ॥ నృ॒షదే॒ వ- [నృ॒షదే॒ వట్, అ॒ఫ్సు॒షదే॒ వ-డ్వ॑న॒సదే॒] 3
-డ॑ఫ్సు॒షదే॒ వ-డ్వ॑న॒సదే॒ వ-డ్బ॑ర్హి॒షదే॒ వట్-థ్సు॑వ॒ర్విదే॒ వట్ ॥ యే దే॒వా దే॒వానాం᳚-యఀ॒జ్ఞియా॑ య॒జ్ఞియా॑నాగ్ం సంవఀ-థ్స॒రీణ॒ముప॑ భా॒గమాస॑తే । అ॒హు॒తాదో॑ హ॒విషో॑ య॒జ్ఞే అ॒స్మిన్-థ్స్వ॒య-ఞ్జు॑హుద్ధ్వ॒-మ్మధు॑నో ఘృ॒తస్య॑ ॥ యే దే॒వా దే॒వేష్వధి॑ దేవ॒త్వమాయ॒న్॒ యే బ్రహ్మ॑ణః పుర ఏ॒తారో॑ అ॒స్య । యేభ్యో॒ నర్తే పవ॑తే॒ ధామ॒ కి-ఞ్చ॒న న తే ది॒వో న పృ॑థి॒వ్యా అధి॒ స్నుషు॑ ॥ ప్రా॒ణ॒దా [ప్రా॒ణ॒దాః, అ॒పా॒న॒దా వ్యా॑న॒దా-] 4
అ॑పాన॒దా వ్యా॑న॒దా-శ్చ॑ఖ్షు॒ర్దా వ॑ర్చో॒దా వ॑రివో॒దాః । అ॒న్య-న్తే॑ అ॒స్మ-త్త॑పన్తు హే॒తయః॑ పావ॒కో అ॒స్మభ్యగ్ం॑ శి॒వో భ॑వ ॥ అ॒గ్నిస్తి॒గ్మేన॑ శో॒చిషా॒ యగ్ంస॒ద్విశ్వ॒-న్న్య॑త్రిణ᳚మ్ । అ॒గ్నిర్నో॑ వగ్ంసతే ర॒యిమ్ ॥ సైనా-ఽనీ॑కేన సువి॒దత్రో॑ అ॒స్మే యష్టా॑ దే॒వాగ్ం ఆయ॑జిష్ఠ-స్స్వ॒స్తి । అద॑బ్ధో గో॒పా ఉ॒త నః॑ పర॒స్పా అగ్నే᳚ ద్యు॒మదు॒త రే॒వ-ద్ది॑దీహి ॥ 5 ॥
(ఉప॑-దే॒వాన్-వట్-ప్రా॑ణ॒దా-శ్చతు॑శ్చత్వారిగ్ంశచ్చ) (అ. 1)
య ఇ॒మా విశ్వా॒ భువ॑నాని॒ జుహ్వ॒దృషి॒ర్॒హోతా॑ నిష॒సాదా॑ పి॒తా నః॑ । స ఆ॒శిషా॒ ద్రవి॑ణమి॒చ్ఛమా॑నః పరమ॒చ్ఛదో॒ వర॒ ఆ వి॑వేశ ॥ వి॒శ్వక॑ర్మా॒ మన॑సా॒ యద్విహా॑యా ధా॒తా వి॑ధా॒తా ప॑ర॒మోత స॒న్దృక్ । తేషా॑మి॒ష్టాని॒ సమి॒షా మ॑దన్తి॒ యత్ర॑ సప్త॒ర్॒షీ-న్ప॒ర ఏక॑మా॒హుః ॥ యో నః॑ పి॒తా జ॑ని॒తా యో వి॑ధా॒తా యో న॑-స్స॒తో అ॒భ్యా సజ్జ॒జాన॑ । 6
యో దే॒వానా᳚-న్నామ॒ధా ఏక॑ ఏ॒వ తగ్ం స॑మ్ప్ర॒శ్ఞ-మ్భువ॑నా యన్త్య॒న్యా ॥ త ఆ-ఽయ॑జన్త॒ ద్రవి॑ణ॒గ్ం॒ సమ॑స్మా॒ ఋష॑యః॒ పూర్వే॑ జరి॒తారో॒ న భూ॒నా । అ॒సూర్తా॒ సూర్తా॒ రజ॑సో వి॒మానే॒ యే భూ॒తాని॑ స॒మకృ॑ణ్వన్ని॒మాని॑ ॥ న తం-విఀ ॑దాథ॒ య ఇ॒ద-ఞ్జ॒జానా॒న్య-ద్యు॒ష్మాక॒మన్త॑ర-మ్భవాతి । నీ॒హా॒రేణ॒ ప్రావృ॑తా॒ జల్ప్యా॑ చాసు॒తృప॑ ఉక్థ॒ శాస॑శ్చరన్తి ॥ ప॒రో ది॒వా ప॒ర ఏ॒నా [ప॒ర ఏ॒నా, పృ॒థి॒వ్యా ప॒రో] 7
పృ॑థి॒వ్యా ప॒రో దే॒వేభి॒రసు॑రై॒ర్గుహా॒ యత్ । కగ్గ్ స్వి॒ద్గర్భ॑-మ్ప్రథ॒మ-న్ద॑ద్ధ్ర॒ ఆపో॒ యత్ర॑ దే॒వా-స్స॒మగ॑చ్ఛన్త॒ విశ్వే᳚ ॥ తమిద్గర్భ॑-మ్ప్రథ॒మ-న్ద॑ద్ధ్ర॒ ఆపో॒ యత్ర॑ దే॒వా-స్స॒మగ॑చ్ఛన్త॒ విశ్వే᳚ । అ॒జస్య॒ నాభా॒వద్ధ్యేక॒-మర్పి॑తం॒-యఀస్మి॑న్ని॒దం-విఀశ్వ॒-మ్భువ॑న॒మధి॑ శ్రి॒తమ్ ॥ వి॒శ్వక॑ర్మా॒ హ్యజ॑నిష్ట దే॒వ ఆది-ద్గ॑న్ధ॒ర్వో అ॑భవ-ద్ద్వి॒తీయః॑ । తృ॒తీయః॑ పి॒తా జ॑ని॒తౌష॑ధీనా- [పి॒తా జ॑ని॒తౌష॑ధీనామ్, అ॒పా-ఙ్గర్భం॒-వ్యఀ ॑దధా-త్పురు॒త్రా ।] 8
-మ॒పా-ఙ్గర్భం॒-వ్యఀ ॑దధా-త్పురు॒త్రా ॥ చఖ్షు॑షః పి॒తా మన॑సా॒ హి ధీరో॑ ఘృ॒తమే॑నే అజన॒న్న॑మానే । య॒దేదన్తా॒ అద॑దృగ్ంహన్త॒ పూర్వ॒ ఆది-ద్ద్యావా॑పృథి॒వీ అ॑ప్రథేతామ్ ॥ వి॒శ్వత॑-శ్చఖ్షురు॒త వి॒శ్వతో॑ముఖో వి॒శ్వతో॑హస్త ఉ॒త వి॒శ్వత॑స్పాత్ । స-మ్బా॒హుభ్యా॒-న్నమ॑తి॒ స-మ్పత॑త్రై॒ ర్ద్యావా॑పృథి॒వీ జ॒నయ॑-న్దే॒వ ఏకః॑ ॥ కిగ్గ్ స్వి॑దాసీ-దధి॒ష్ఠాన॑-మా॒రమ్భ॑ణ-ఙ్కత॒మ-థ్స్వి॒-త్కిమా॑సీత్ । యదీ॒ భూమి॑-ఞ్జ॒నయ॑- [యదీ॒ భూమి॑-ఞ్జ॒నయన్న్॑, వి॒శ్వక॑ర్మా॒] 9
-న్వి॒శ్వక॑ర్మా॒ వి ద్యామౌర్ణో᳚-న్మహి॒నా వి॒శ్వచ॑ఖ్షాః ॥ కిగ్గ్ స్వి॒ద్వన॒-ఙ్క ఉ॒ స వృ॒ఖ్ష ఆ॑సీ॒ద్యతో॒ ద్యావా॑పృథి॒వీ ని॑ష్టత॒ఖ్షుః । మనీ॑షిణో॒ మన॑సా పృ॒చ్ఛతేదు॒ తద్యద॒ద్ధ్యతి॑ష్ఠ॒-ద్భువ॑నాని ధా॒రయన్న్॑ ॥ యా తే॒ ధామా॑ని పర॒మాణి॒ యా-ఽవ॒మా యా మ॑ద్ధ్య॒మా వి॑శ్వకర్మన్ను॒తేమా । శిఖ్షా॒ సఖి॑భ్యో హ॒విషి॑ స్వధావ-స్స్వ॒యం-యఀ ॑జస్వ త॒నువ॑-ఞ్జుషా॒ణః ॥ వా॒చస్పతిం॑-విఀ॒శ్వక॑ర్మాణ-మూ॒తయే॑ [-మూ॒తయే᳚, మ॒నో॒యుజం॒-వాఀజే॑] 10
మనో॒యుజం॒-వాఀజే॑ అ॒ద్యా హు॑వేమ । స నో॒ నేది॑ష్ఠా॒ హవ॑నాని జోషతే వి॒శ్వశ॑భూం॒రవ॑సే సా॒ధుక॑ర్మా ॥ విశ్వ॑కర్మన్. హ॒విషా॑ వావృధా॒న-స్స్వ॒యం-యఀ ॑జస్వ త॒నువ॑-ఞ్జుషా॒ణః । ముహ్య॑న్త్వ॒న్యే అ॒భిత॑-స్స॒పత్నా॑ ఇ॒హాస్మాక॑-మ్మ॒ఘవా॑ సూ॒రిర॑స్తు ॥ విశ్వ॑కర్మన్. హ॒విషా॒ వర్ధ॑నేన త్రా॒తార॒మిన్ద్ర॑-మకృణోరవ॒ద్ధ్యమ్ । తస్మై॒ విశ॒-స్సమ॑నమన్త పూ॒ర్వీర॒యము॒గ్రో వి॑హ॒వ్యో॑ యథా-ఽస॑త్ ॥ స॒ము॒ద్రాయ॑ వ॒యునా॑య॒ సిన్ధూ॑నా॒-మ్పత॑యే॒ నమః॑ । న॒దీనా॒గ్ం॒ సర్వా॑సా-మ్పి॒త్రే జు॑హు॒తా వి॒శ్వక॑ర్మణే॒ విశ్వా-ఽహామ॑ర్త్యగ్ం హ॒విః ॥ 11 ॥
(జ॒జానై॒ – నౌ – ష॑ధీనాం॒ – భూమి॑-ఞ్జ॒నయ॑ – న్నూ॒తయే॒ – నమో॒ – నవ॑ చ) (అ. 2)
ఉదే॑నముత్త॒రా-న్న॒యాగ్నే॑ ఘృతేనా-ఽఽహుత । రా॒యస్పోషే॑ణ॒ సగ్ం సృ॑జ ప్ర॒జయా॑ చ॒ ధనే॑న చ ॥ ఇన్ద్రే॒మ-మ్ప్ర॑త॒రా-ఙ్కృ॑ధి సజా॒తానా॑-మసద్వ॒శీ । సమే॑నం॒-వఀర్చ॑సా సృజ దే॒వేభ్యో॑ భాగ॒ధా అ॑సత్ ॥ యస్య॑ కు॒ర్మో హ॒విర్గృ॒హే తమ॑గ్నే వర్ధయా॒ త్వమ్ । తస్మ॑ దే॒వా అధి॑ బ్రవన్న॒య-ఞ్చ॒ బ్రహ్మ॑ణ॒స్పతిః॑ ॥ ఉదు॑ త్వా॒ విశ్వే॑ దే॒వా [విశ్వే॑ దే॒వాః, అగ్నే॒ భర॑న్తు॒ చిత్తి॑భిః ।] 12
అగ్నే॒ భర॑న్తు॒ చిత్తి॑భిః । స నో॑ భవ శి॒వత॑మ-స్సు॒ప్రతీ॑కో వి॒భావ॑సుః ॥ పఞ్చ॒ దిశో॒ దైవీ᳚ర్య॒జ్ఞమ॑వన్తు దే॒వీరపామ॑తి-న్దుర్మ॒తి-మ్బాధ॑మానాః । రా॒యస్పోషే॑ య॒జ్ఞప॑తి-మా॒భజ॑న్తీః ॥ రా॒యస్పోషే॒ అధి॑ య॒జ్ఞో అ॑స్థా॒-థ్సమి॑ద్ధే అ॒గ్నావధి॑ మామహా॒నః । ఉ॒క్థప॑త్ర॒ ఈడ్యో॑ గృభీ॒తస్త॒ప్త-ఙ్ఘ॒ర్మ-మ్ప॑రి॒గృహ్యా॑యజన్త ॥ ఊ॒ర్జా య-ద్య॒జ్ఞమశ॑మన్త దే॒వా దైవ్యా॑య ధ॒ర్త్రే జోష్ట్రే᳚ । దే॒వ॒శ్రీ-శ్శ్రీమ॑ణా-శ్శ॒తప॑యాః [దే॒వ॒శ్రీ-శ్శ్రీమ॑ణా-శ్శ॒తప॑యాః, ప॒రి॒గృహ్య॑] 13
పరి॒గృహ్య॑ దే॒వా య॒జ్ఞమా॑యన్న్ ॥ సూర్య॑రశ్మి॒ర్॒హరి॑కేశః పు॒రస్తా᳚-థ్సవి॒తా జ్యోతి॒రుద॑యా॒గ్ం॒ అజ॑స్రమ్ । తస్య॑ పూ॒షా ప్ర॑స॒వం-యాఀ ॑తి దే॒వ-స్స॒పంశ్య॒న్ విశ్వా॒ భువ॑నాని గో॒పాః ॥ దే॒వా దే॒వేభ్యో॑ అద్ధ్వ॒ర్యన్తో॑ అస్థుర్వీ॒తగ్ం శ॑మి॒త్రే శ॑మి॒తా య॒జద్ధ్యై᳚ । తు॒రీయో॑ య॒జ్ఞో యత్ర॑ హ॒వ్యమేతి॒ తతః॑ పావ॒కా ఆ॒శిషో॑ నో జుషన్తామ్ ॥ వి॒మాన॑ ఏ॒ష ది॒వో మద్ధ్య॑ ఆస్త ఆపప్రి॒వా-న్రోద॑సీ అ॒న్తరి॑ఖ్షమ్ । స వి॒శ్వాచీ॑ర॒భి- [స వి॒శ్వాచీ॑ర॒భి, చ॒ష్టే॒ ఘృ॒తాచీ॑రన్త॒రా] 14
-చ॑ష్టే ఘృ॒తాచీ॑రన్త॒రా పూర్వ॒మప॑ర-ఞ్చ కే॒తుమ్ ॥ ఉ॒ఖ్షా స॑ము॒ద్రో అ॑రు॒ణ-స్సు॑ప॒ర్ణః పూర్వ॑స్య॒ యోని॑-మ్పి॒తురా వి॑వేశ । మద్ధ్యే॑ ది॒వో నిహి॑తః॒ పృశ్ఞి॒రశ్మా॒ వి చ॑క్రమే॒ రజ॑సః పా॒త్యన్తౌ᳚ ॥ ఇన్ద్రం॒-విఀశ్వా॑ అవీవృధన్-థ్సము॒ద్రవ్య॑చస॒-ఙ్గిరః॑ । ర॒థీత॑మగ్ం రథీ॒నాం-వాఀజా॑నా॒గ్ం॒ సత్ప॑తి॒-మ్పతి᳚మ్ ॥ సు॒మ్న॒హూర్య॒జ్ఞో దే॒వాగ్ం ఆ చ॑ వఖ్ష॒ద్యఖ్ష॑ద॒గ్నిర్దే॒వో దే॒వాగ్ం ఆ చ॑ వఖ్షత్ ॥ వాజ॑స్య మా ప్రస॒వేనో᳚-ద్గ్రా॒భేణో-ద॑గ్రభీత్ । అథా॑ స॒పత్నా॒గ్ం॒ ఇన్ద్రో॑ మే నిగ్రా॒భేణాధ॑రాగ్ం అకః ॥ ఉ॒ద్గ్రా॒భ-ఞ్చ॑ నిగ్రా॒భ-ఞ్చ॒ బ్రహ్మ॑ దే॒వా అ॑వీవృధన్న్ । అథా॑ స॒పత్నా॑నిన్ద్రా॒గ్నీ మే॑ విషూ॒చీనా॒న్ వ్య॑స్యతామ్ ॥ 15 ॥
(దే॒వాః – శ॒తప॑యా – అ॒భి – వాజ॑స్య॒ – షడ్విగ్ం॑శతిశ్చ ) (అ. 3)
ఆ॒శు-శ్శిశా॑నో వృష॒భో న యు॒ద్ధ్మో ఘ॑నాఘ॒నః, ఖ్షోభ॑ణ-శ్చర్షణీ॒నామ్ । స॒ఙ్క్రన్ద॑నో-ఽనిమి॒ష ఏ॑క వీ॒ర-శ్శ॒తగ్ం సేనా॑ అజయ-థ్సా॒కమిన్ద్రః॑ ॥ స॒ఙ్క్రన్ద॑నేనా నిమి॒షేణ॑ జి॒ష్ణునా॑ యుత్కా॒రేణ॑ దుశ్చ్యవ॒నేన॑ ధృ॒ష్ణునా᳚ । తదిన్ద్రే॑ణ జయత॒ త-థ్స॑హద్ధ్వం॒-యుఀధో॑ నర॒ ఇషు॑హస్తేన॒ వృష్ణా᳚ ॥ స ఇషు॑హస్తై॒-స్స ని॑ష॒ఙ్గిభి॑ర్వ॒శీ సగ్గ్స్ర॑ష్టా॒ స యుధ॒ ఇన్ద్రో॑ గ॒ణేన॑ । స॒గ్ం॒సృ॒ష్ట॒జి-థ్సో॑మ॒పా బా॑హుశ॒ర్ధ్యూ᳚ర్ధ్వధ॑న్వా॒ ప్రతి॑హితాభి॒రస్తా᳚ ॥ బృహ॑స్పతే॒ పరి॑ దీయా॒ [పరి॑ దీయ, రథే॑న] 16
రథే॑న రఖ్షో॒హా ఽమిత్రాగ్ం॑ అప॒ బాధ॑మానః । ప్ర॒భ॒ఞ్జన్-థ్సేనాః᳚ ప్రమృ॒ణో యు॒ధా జయ॑న్న॒స్మాక॑-మేద్ధ్యవి॒తా రథా॑నామ్ ॥ గో॒త్ర॒భిద॑-ఙ్గో॒విదం॒-వఀజ్ర॑బాహు॒-ఞ్జయ॑న్త॒మజ్మ॑ ప్రమృ॒ణన్త॒-మోజ॑సా । ఇ॒మగ్ం స॑జాతా॒ అను॑వీర-యద్ధ్వ॒మిన్ద్రగ్ం॑ సఖా॒యో-ఽను॒ సగ్ం ర॑భద్ధ్వమ్ ॥ బ॒ల॒వి॒జ్ఞా॒యః-స్థవి॑రః॒ ప్రవీ॑ర॒-స్సహ॑స్వాన్. వా॒జీ సహ॑మాన ఉ॒గ్రః । అ॒భివీ॑రో అ॒భిస॑త్వా సహో॒జా జైత్ర॑మిన్ద్ర॒ రథ॒మాతి॑ష్ఠ గో॒విత్ ॥ అ॒భి గో॒త్రాణి॒ సహ॑సా॒ గాహ॑మానో-ఽదా॒యో [గాహ॑మానో-ఽదా॒యః, వీ॒ర-శ్శ॒తమ॑న్యు॒రిన్ద్రః॑ ।] 17
వీ॒ర-శ్శ॒తమ॑న్యు॒రిన్ద్రః॑ । దు॒శ్చ్య॒వ॒నః పృ॑తనా॒షాడ॑ యు॒ద్ధ్యో᳚-స్మాక॒గ్ం॒ సేనా॑ అవతు॒ ప్ర యు॒థ్సు ॥ ఇన్ద్ర॑ ఆసాం-నే॒తా బృహ॒స్పతి॒ ర్దఖ్షి॑ణా య॒జ్ఞః పు॒ర ఏ॑తు॒ సోమః॑ । దే॒వ॒సే॒నానా॑-మభిభఞ్జతీ॒నా-ఞ్జయ॑న్తీనా-మ్మ॒రుతో॑ య॒న్త్వగ్రే᳚ ॥ ఇన్ద్ర॑స్య॒ వృష్ణో॒ వరు॑ణస్య॒ రాజ్ఞ॑ ఆది॒త్యానా᳚-మ్మ॒రుతా॒గ్ం॒ శర్ధ॑ ఉ॒గ్రమ్ । మ॒హామ॑నసా-మ్భువనచ్య॒వానా॒-ఙ్ఘోషో॑ దే॒వానా॒-ఞ్జయ॑తా॒ ముద॑స్థాత్ ॥ అ॒స్మాక॒-మిన్ద్ర॒-స్సమృ॑తేషు ధ్వ॒జేష్వ॒స్మాకం॒-యాఀ ఇష॑వ॒స్తా జ॑యన్తు । 18
అ॒స్మాకం॑-వీఀ॒రా ఉత్త॑రే భవన్త్వ॒స్మాను॑ దేవా అవతా॒ హవే॑షు ॥ ఉద్ధ॑ర్షయ మఘవ॒న్నా-యు॑ధా॒-న్యుథ్సత్వ॑నా-మ్మామ॒కానా॒-మ్మహాగ్ం॑సి । ఉద్వృ॑త్రహన్ వా॒జినాం॒-వాఀజి॑నా॒న్యు-ద్రథా॑నా॒-ఞ్జయ॑తామేతు॒ ఘోషః॑ ॥ ఉప॒ ప్రేత॒ జయ॑తా నరస్స్థి॒రా వ॑-స్సన్తు బా॒హవః॑ । ఇన్ద్రో॑ వ॒-శ్శర్మ॑ యచ్ఛ త్వనా-ధృ॒ష్యా యథాస॑థ ॥ అవ॑సృష్టా॒ పరా॑ పత॒ శర॑వ్యే॒ బ్రహ్మ॑ సగ్ంశితా । గచ్ఛా॒-ఽమిత్రా॒-న్ప్ర- [గచ్ఛా॒-ఽమిత్రా॒-న్ప్ర, వి॒శ॒ మైషా॒-] 19
-వి॑శ॒ మైషా॒-ఙ్కఞ్చ॒నోచ్ఛి॑షః ॥ మర్మా॑ణి తే॒ వర్మ॑భిశ్ఛాదయామి॒ సోమ॑స్త్వా॒ రాజా॒ ఽమృతే॑నా॒భి-వ॑స్తామ్ । ఉ॒రోర్వరీ॑యో॒ వరి॑వస్తే అస్తు॒ జయ॑న్త॒-న్త్వామను॑ మదన్తు దే॒వాః ॥ యత్ర॑ బా॒ణా-స్స॒మ్పత॑న్తి కుమా॒రా వి॑శి॒ఖా ఇ॑వ । ఇన్ద్రో॑ న॒స్తత్ర॑ వృత్ర॒హా వి॑శ్వా॒హా శర్మ॑ యచ్ఛతు ॥ 20 ॥
(దీ॒యా॒ – ఽదా॒యో – జ॑యన్త్వ॒ – మిత్రా॒-న్ప్ర – చ॑త్వారి॒గ్ం॒శచ్చ॑) (అ. 4)
ప్రాచీ॒మను॑ ప్ర॒దిశ॒-మ్ప్రేహి॑ వి॒ద్వాన॒గ్నేర॑గ్నే పు॒రో అ॑గ్నిర్భవే॒హ । విశ్వా॒ ఆశా॒ దీద్యా॑నో॒ వి భా॒హ్యూర్జ॑-న్నో ధేహి ద్వి॒పదే॒ చతు॑ష్పదే ॥ క్రమ॑ద్ధ్వమ॒గ్నినా॒ నాక॒ముఖ్య॒గ్ం॒ హస్తే॑షు॒ బిభ్ర॑తః । ది॒వః పృ॒ష్ఠగ్ం సువ॑ర్గ॒త్వా మి॒శ్రా దే॒వేభి॑రాద్ధ్వమ్ ॥ పృ॒థి॒వ్యా అ॒హముద॒న్తరి॑ఖ్ష॒-మా-ఽరు॑హ-మ॒న్తరి॑ఖ్షా॒-ద్దివ॒మా-ఽరు॑హమ్ । ది॒వో నాక॑స్య పృ॒ష్ఠా-థ్సువ॒ర్జ్యోతి॑రగా- [పృ॒ష్ఠా-థ్సువ॒ర్జ్యోతి॑రగామ్, అ॒హమ్ ।] 21
-మ॒హమ్ ॥ సువ॒ర్యన్తో॒ నాపే᳚ఖ్షన్త॒ ఆ ద్యాగ్ం రో॑హన్తి॒ రోద॑సీ । య॒జ్ఞం-యేఀ వి॒శ్వతో॑ధార॒గ్ం॒ సువి॑ద్వాగ్ంసో వితేని॒రే ॥ అగ్నే॒ ప్రేహి॑ ప్రథ॒మో దే॑వయ॒తా-ఞ్చఖ్షు॑ర్దే॒వానా॑ము॒త మర్త్యా॑నామ్ । ఇయ॑ఖ్షమాణా॒ భృగు॑భి-స్స॒జోషా॒-స్సువ॑ర్యన్తు॒ యజ॑మానా-స్స్వ॒స్తి ॥ నక్తో॒షాసా॒ సమ॑నసా॒ విరూ॑పే ధా॒పయే॑తే॒ శిశు॒మేకగ్ం॑ సమీ॒చీ । ద్యావా॒ ఖ్షామా॑ రు॒క్మో అ॒న్తర్వి భా॑తి దే॒వా అ॒గ్ని-న్ధా॑రయ-న్ద్రవిణో॒దాః ॥ అగ్నే॑ సహస్రాఖ్ష [అగ్నే॑ సహస్రాఖ్ష, శ॒త॒మూ॒ర్ధ॒ఞ్ఛ॒త-న్తే᳚] 22
శతమూర్ధఞ్ఛ॒త-న్తే᳚ ప్రా॒ణా-స్స॒హస్ర॑మపా॒నాః । త్వగ్ం సా॑హ॒స్రస్య॑ రా॒య ఈ॑శిషే॒ తస్మై॑ తే విధేమ॒ వాజా॑య॒ స్వాహా᳚ ॥ సు॒ప॒ర్ణో॑-ఽసి గ॒రుత్మా᳚-న్పృథి॒వ్యాగ్ం సీ॑ద పృ॒ష్ఠే పృ॑థి॒వ్యా-స్సీ॑ద భా॒సా-ఽన్తరి॑ఖ్ష॒మా పృ॑ణ॒ జ్యోతి॑షా॒ దివ॒ముత్త॑భాన॒ తేజ॑సా॒ దిశ॒ ఉ-ద్దృగ్ం॑హ ॥ ఆ॒జుహ్వా॑న-స్సు॒ప్రతీ॑కః పు॒రస్తా॒దగ్నే॒ స్వాం-యోఀని॒మా సీ॑ద సా॒ద్ధ్యా । అ॒స్మిన్-థ్స॒ధస్థే॒ అద్ధ్యుత్త॑రస్మి॒న్ విశ్వే॑ దేవా॒ [అద్ధ్యుత్త॑రస్మి॒న్ విశ్వే॑ దేవాః, యజ॑మానశ్చ సీదత ।] 23
యజ॑మానశ్చ సీదత ॥ ప్రేద్ధో॑ అగ్నే దీదిహి పు॒రో నో-ఽజ॑స్రయా సూ॒ర్మ్యా॑ యవిష్ఠ । త్వాగ్ం శశ్వ॑న్త॒ ఉప॑ యన్తి॒ వాజాః᳚ ॥ వి॒ధేమ॑ తే పర॒మే జన్మ॑న్నగ్నే వి॒ధేమ॒ స్తోమై॒రవ॑రే స॒ధస్థే᳚ । యస్మా॒-ద్యోనే॑రు॒దారి॑థా॒ యజే॒ త-మ్ప్రత్వే హ॒వీగ్ంషి॑ జుహురే॒ సమి॑ద్ధే ॥ తాగ్ం స॑వి॒తుర్వరే᳚ణ్యస్య చి॒త్రామా-ఽహం-వృఀ ॑ణే సుమ॒తిం-విఀ॒శ్వజ॑న్యామ్ । యామ॑స్య॒ కణ్వో॒ అదు॑హ॒-త్ప్రపీ॑నాగ్ం స॒హస్ర॑ధారా॒- [స॒హస్ర॑ధారామ్, పయ॑సా మ॒హీ-ఙ్గామ్ ।] 24
-మ్పయ॑సా మ॒హీ-ఙ్గామ్ ॥ స॒ప్త తే॑ అగ్నే స॒మిధ॑-స్స॒ప్త జి॒హ్వా-స్స॒ప్తర్ష॑య-స్స॒ప్త ధామ॑ ప్రి॒యాణి॑ । స॒ప్త హోత్రా᳚-స్సప్త॒ధా త్వా॑ యజన్తి స॒ప్త యోనీ॒రా పృ॑ణస్వా ఘృ॒తేన॑ ॥ ఈ॒దృ-ఞ్చా᳚న్యా॒దృ-ఞ్చై॑తా॒దృఞ్చ॑ ప్రతి॒దృ-ఞ్చ॑ మి॒తశ్చ॒ సమ్మి॑తశ్చ॒ సభ॑రాః ॥ శు॒క్రజ్యో॑తిశ్చ చి॒త్రజ్యో॑తిశ్చ స॒త్యజ్యో॑తిశ్చ॒ జ్యోతి॑ష్మాగ్శ్చ స॒త్యశ్చ॑ర్త॒పాశ్చాత్యగ్ం॑హాః । 25
ఋ॒త॒జిచ్చ॑ సత్య॒జిచ్చ॑ సేన॒జిచ్చ॑ సు॒షేణ॒శ్చాన్త్య॑మిత్రశ్చ దూ॒రే అ॑మిత్రశ్చ గ॒ణః ॥ ఋ॒తశ్చ॑ స॒త్యశ్చ॑ ధ్రు॒వశ్చ॑ ధ॒రుణ॑శ్చ ధ॒ర్తా చ॑ విధ॒ర్తా చ॑ విధార॒యః ॥ ఈ॒దృఖ్షా॑స ఏతా॒దృఖ్షా॑స ఊ॒ షుణ॑-స్స॒దృఖ్షా॑సః॒ ప్రతి॑సదృఖ్షాస॒ ఏత॑న । మి॒తాస॑శ్చ॒ సమ్మి॑తాసశ్చ న ఊ॒తయే॒ సభ॑రసో మరుతో య॒జ్ఞే అ॒స్మిన్నిన్ద్ర॒-న్దైవీ॒ర్విశో॑ మ॒రుతో-ఽను॑వర్త్మానో॒ యథేన్ద్ర॒-న్దైవీ॒ర్విశో॑ మ॒రుతో-ఽను॑వర్త్మాన ఏ॒వమి॒మం-యఀజ॑మాన॒-న్దైవీ᳚శ్చ॒ విశో॒ మాను॑షీ॒శ్చాను॑వర్త్మానో భవన్తు ॥ 26 ॥
(అ॒గా॒గ్ం॒ – స॒హ॒స్రా॒ఖ్ష॒ – దే॒వాః॒ – స॒హస్ర॑ధారా॒ – మత్యగ్ం॑హా॒ – అను॑వర్త్మానః॒ – షోడ॑శ చ) (అ. 5)
జీ॒మూత॑స్యేవ భవతి॒ ప్రతీ॑కం॒-యఀద్వ॒ర్మీ యాతి॑ స॒మదా॑ము॒పస్థే᳚ । అనా॑విద్ధయా త॒నువా॑ జయ॒ త్వగ్ం స త్వా॒ వర్మ॑ణో మహి॒మా పి॑పర్తు ॥ ధన్వ॑నా॒ గా ధన్వ॑నా॒-ఽఽజి-ఞ్జ॑యేమ॒ ధన్వ॑నా తీ॒వ్రా-స్స॒మదో॑ జయేమ । ధను॒-శ్శత్రో॑రపకా॒మ-ఙ్కృ॑ణోతి॒ ధన్వ॑నా॒ సర్వాః᳚ ప్ర॒దిశో॑ జయేమ ॥ వ॒ఖ్ష్యన్తీ॒వేదా గ॑నీగన్తి॒ కర్ణ॑-మ్ప్రి॒యగ్ం సఖా॑య-మ్పరిషస్వజా॒నా । యోషే॑వ శిఙ్క్తే॒ విత॒తా-ఽధి॒ ధన్వ॒- [ధన్వన్న్॑, జ్యా ఇ॒యగ్ం] 27
-ఞ్జ్యా ఇ॒యగ్ం సమ॑నే పా॒రయ॑న్తీ ॥ తే ఆ॒చర॑న్తీ॒ సమ॑నేవ॒ యోషా॑ మా॒తేవ॑ పు॒త్ర-మ్బి॑భృతాము॒పస్థే᳚ । అప॒ శత్రూన్॑ విద్ధ్యతాగ్ం సంవిఀదా॒నే ఆర్త్నీ॑ ఇ॒మే వి॑ష్ఫు॒రన్తీ॑ అ॒మిత్రాన్॑ ॥ బ॒హ్వీ॒నా-మ్పి॒తా బ॒హుర॑స్య పు॒త్రశ్చి॒శ్చా కృ॑ణోతి॒ సమ॑నా-ఽవ॒గత్య॑ । ఇ॒షు॒ధి-స్సఙ్కాః॒ పృత॑నాశ్చ॒ సర్వాః᳚ పృ॒ష్ఠే నిన॑ద్ధో జయతి॒ ప్రసూ॑తః ॥ రథే॒ తిష్ఠ॑-న్నయతి వా॒జినః॑ పు॒రో యత్ర॑యత్ర కా॒మయ॑తే సుషార॒థిః । అ॒భీశూ॑నా-మ్మహి॒మాన॑- [మహి॒మాన᳚మ్, ప॒నా॒య॒త॒ మనః॑] 28
-మ్పనాయత॒ మనః॑ ప॒శ్చాదను॑ యచ్ఛన్తి ర॒శ్మయః॑ ॥ తీ॒వ్రా-న్ఘోషా᳚న్ కృణ్వతే॒ వృష॑పాణ॒యో-ఽశ్వా॒ రథే॑భి-స్స॒హ వా॒జయ॑న్తః । అ॒వ॒క్రామ॑న్తః॒ ప్రప॑దైర॒మిత్రా᳚న్ ఖ్షి॒ణన్తి॒ శత్రూ॒గ్ం॒రన॑పవ్యయన్తః ॥ ర॒థ॒వాహ॑నగ్ం హ॒విర॑స్య॒ నామ॒ యత్రా-ఽఽయు॑ధ॒-న్నిహి॑తమస్య॒ వర్మ॑ । తత్రా॒ రథ॒ముప॑ శ॒గ్మగ్ం స॑దేమ వి॒శ్వాహా॑ వ॒యగ్ం సు॑మన॒స్యమా॑నాః ॥ స్వా॒దు॒ష॒గ్ం॒ సదః॑ పి॒తరో॑ వయో॒ధాః కృ॑చ్ఛ్రే॒శ్రిత॒-శ్శక్తీ॑వన్తో గభీ॒రాః । చి॒త్రసే॑నా॒ ఇషు॑బలా॒ అమృ॑ద్ధ్రా-స్స॒తోవీ॑రా ఉ॒రవో᳚ వ్రాతసా॒హాః ॥ బ్రాహ్మ॑ణాసః॒ [బ్రాహ్మ॑ణాసః, పిత॑ర॒-] 29
పిత॑ర॒-స్సోమ్యా॑స-శ్శి॒వే నో॒ ద్యావా॑పృథి॒వీ అ॑నే॒హసా᳚ । పూ॒షా నః॑ పాతు దురి॒తాదృ॑తావృధో॒ రఖ్షా॒ మాకి॑ర్నో అ॒ఘశగ్ం॑స ఈశత ॥ సు॒ప॒ర్ణం-వఀ ॑స్తే మృ॒గో అ॑స్యా॒ దన్తో॒ గోభి॒-స్సన్న॑ద్ధా పతతి॒ ప్రసూ॑తా । యత్రా॒ నర॒-స్స-ఞ్చ॒ వి చ॒ ద్రవ॑న్తి॒ తత్రా॒స్మభ్య॒మిష॑వ॒-శ్శర్మ॑ యగ్ంసన్న్ ॥ ఋజీ॑తే॒ పరి॑ వృఙ్గ్ధి॒ నో-ఽశ్మా॑ భవతు నస్త॒నూః । సోమో॒ అధి॑ బ్రవీతు॒ నో-ఽది॑తి॒- [నో-ఽది॑తిః, శర్మ॑ యచ్ఛతు ।] 30
-శ్శర్మ॑ యచ్ఛతు ॥ ఆ జ॑ఙ్ఘన్తి॒ సాన్వే॑షా-ఞ్జ॒ఘనా॒గ్ం॒ ఉప॑ జిఘ్నతే । అశ్వా॑జని॒ ప్రచే॑త॒సో-ఽశ్వా᳚న్-థ్స॒మథ్సు॑ చోదయ ॥ అహి॑రివ భో॒గైః పర్యే॑తి బా॒హు-ఞ్జ్యాయా॑ హే॒తి-మ్ప॑రి॒బాధ॑మానః । హ॒స్త॒ఘ్నో విశ్వా॑ వ॒యునా॑ని వి॒ద్వా-న్పుమా॒-న్పుమాగ్ం॑స॒-మ్పరి॑ పాతు వి॒శ్వతః॑ ॥ వన॑స్పతే వీ॒డ్వ॑ఙ్గో॒ హి భూ॒యా అ॒స్మ-థ్స॑ఖా ప్ర॒తర॑ణ-స్సు॒వీరః॑ । గోభి॒-స్సన్న॑ద్ధో అసి వీ॒డయ॑స్వా-ఽఽస్థా॒తా తే॑ జయతు॒ జేత్వా॑ని ॥ ది॒వః పృ॑థి॒వ్యాః ప- [పరి॑, ఓజ॒ ఉ-ద్భృ॑తం॒-] 31
-ర్యోజ॒ ఉ-ద్భృ॑తం॒-వఀన॒స్పతి॑భ్యః॒ పర్యాభృ॑త॒గ్ం॒ సహః॑ । అ॒పామో॒జ్మాన॒-మ్పరి॒ గోభి॒రావృ॑త॒మిన్ద్ర॑స్య॒ వజ్రగ్ం॑ హ॒విషా॒ రథం॑-యఀజ ॥ ఇన్ద్ర॑స్య॒ వజ్రో॑ మ॒రుతా॒మనీ॑క-మ్మి॒త్రస్య॒ గర్భో॒ వరు॑ణస్య॒ నాభిః॑ । సేమా-న్నో॑ హ॒వ్యదా॑తి-ఞ్జుషా॒ణో దేవ॑ రథ॒ ప్రతి॑ హ॒వ్యా గృ॑భాయ ॥ ఉప॑ శ్వాసయ పృథి॒వీము॒త ద్యా-మ్పు॑రు॒త్రా తే॑ మనుతాం॒-విఀష్ఠి॑త॒-ఞ్జగ॑త్ । స దు॑న్దుభే స॒జూరిన్ద్రే॑ణ దే॒వైర్దూ॒రా- [దే॒వైర్దూ॒రాత్, దవీ॑యో॒] 32
-ద్దవీ॑యో॒ అప॑సేధ॒ శత్రూన్॑ ॥ ఆ క్ర॑న్దయ॒ బల॒మోజో॑ న॒ ఆ ధా॒ నిష్ట॑నిహి దురి॒తా బాధ॑మానః । అప॑ ప్రోథ దున్దుభే దు॒చ్ఛునాగ్ం॑ ఇ॒త ఇన్ద్ర॑స్య ము॒ష్టిర॑సి వీ॒డయ॑స్వ ॥ ఆ-ఽమూర॑జ ప్ర॒త్యావ॑ర్తయే॒మాః కే॑తు॒మ-ద్దు॑న్దు॒భి ర్వా॑వదీతి । సమశ్వ॑పర్ణా॒శ్చర॑న్తి నో॒ నరో॒-ఽస్మాక॑మిన్ద్ర ర॒థినో॑ జయన్తు ॥ 33 ॥
(ధన్వ॑న్ – మహి॒మానం॒ – బ్రాహ్మ॑ణా॒సో – ఽది॑తిః – పృథి॒వ్యాః పరి॑ – దూ॒రా – దేక॑చత్వారిగ్ంశచ్చ) (అ. 6)
యదక్ర॑న్దః ప్రథ॒మ-ఞ్జాయ॑మాన ఉ॒ద్యన్-థ్స॑ము॒ద్రాదు॒త వా॒ పురీ॑షాత్ । శ్యే॒నస్య॑ ప॒ఖ్షా హ॑రి॒ణస్య॑ బా॒హూ ఉ॑ప॒స్తుత్య॒-మ్మహి॑ జా॒త-న్తే॑ అర్వన్న్ ॥ య॒మేన॑ ద॒త్త-న్త్రి॒త ఏ॑నమాయున॒గిన్ద్ర॑ ఏణ-మ్ప్రథ॒మో అద్ధ్య॑తిష్ఠత్ । గ॒న్ధ॒ర్వో అ॑స్య రశ॒నామ॑-గృభ్ణా॒-థ్సూరా॒దశ్వం॑-వఀసవో॒ నిర॑తష్ట ॥ అసి॑ య॒మో అస్యా॑ది॒త్యో అ॑ర్వ॒న్నసి॑ త్రి॒తో గుహ్యే॑న వ్ర॒తేన॑ । అసి॒ సోమే॑న స॒మయా॒ విపృ॑క్త [విపృ॑క్తః, ఆ॒హుస్తే॒ త్రీణి॑ ది॒వి బన్ధ॑నాని ।] 34
ఆ॒హుస్తే॒ త్రీణి॑ ది॒వి బన్ధ॑నాని ॥ త్రీణి॑ త ఆహుర్ది॒వి బన్ధ॑నాని॒ త్రీణ్య॒ఫ్సు త్రీణ్య॒న్త-స్స॑ము॒ద్రే । ఉ॒తేవ॑ మే॒ వరు॑ణశ్ఛన్-థ్స్యర్వ॒న్॒. యత్రా॑ త ఆ॒హుః ప॑ర॒మ-ఞ్జ॒నిత్ర᳚మ్ ॥ ఇ॒మా తే॑ వాజిన్నవ॒మార్జ॑నానీ॒మా శ॒ఫానాగ్ం॑ సని॒తుర్ని॒ధానా᳚ । అత్రా॑ తే భ॒ద్రా ర॑శ॒నా అ॑పశ్యమృ॒తస్య॒ యా అ॑భి॒రఖ్ష॑న్తి గో॒పాః ॥ ఆ॒త్మాన॑-న్తే॒ మన॑సా॒-ఽఽరాద॑జానామ॒వో ది॒వా [ ] 35
ప॒తయ॑న్త-మ్పత॒ఙ్గమ్ । శిరో॑ అపశ్య-మ్ప॒థిభి॑-స్సు॒గేభి॑రరే॒ణుభి॒ర్జేహ॑మాన-మ్పత॒త్రి ॥ అత్రా॑ తే రూ॒పము॑త్త॒మమ॑పశ్య॒-ఞ్జిగీ॑షమాణమి॒ష ఆ ప॒దే గోః । య॒దా తే॒ మర్తో॒ అను॒ భోగ॒మాన॒డాది-ద్గ్రసి॑ష్ఠ॒ ఓష॑ధీరజీగః ॥ అను॑ త్వా॒ రథో॒ అను॒ మర్యో॑ అర్వ॒న్నను॒ గావో-ఽను॒ భగః॑ క॒నీనా᳚మ్ । అను॒ వ్రాతా॑స॒స్తవ॑ స॒ఖ్యమీ॑యు॒రను॑ దే॒వా మ॑మిరే వీ॒ర్య॑- [వీ॒ర్య᳚మ్, తే ।] 36
-న్తే ॥ హిర॑ణ్యశృ॒ఙ్గో-ఽయో॑ అస్య॒ పాదా॒ మనో॑జవా॒ అవ॑ర॒ ఇన్ద్ర॑ ఆసీత్ । దే॒వా ఇద॑స్య హవి॒రద్య॑మాయ॒న్॒. యో అర్వ॑న్త-మ్ప్రథ॒మో అ॒ద్ధ్యతి॑ష్ఠత్ ॥ ఈ॒ర్మాన్తా॑స॒-స్సిలి॑కమద్ధ్యమాస॒-స్సగ్ం శూర॑ణాసో ది॒వ్యాసో॒ అత్యాః᳚ । హ॒గ్ం॒సా ఇ॑వ శ్రేణి॒శో య॑తన్తే॒ యదాఖ్షి॑షుర్ది॒వ్య-మజ్మ॒మశ్వాః᳚ ॥ తవ॒ శరీ॑ర-మ్పతయి॒ష్ణ్వ॑ర్వ॒-న్తవ॑ చి॒త్తం-వాఀత॑ ఇవ॒ ధ్రజీ॑మాన్ । తవ॒ శృఙ్గా॑ణి॒ విష్ఠి॑తా పురు॒త్రా-ఽర॑ణ్యేషు॒ జర్భు॑రాణా చరన్తి ॥ ఉప॒ [ఉప॑, ప్రాగా॒చ్ఛస॑నం-] 37
ప్రాగా॒చ్ఛస॑నం-వాఀ॒జ్యర్వా॑ దేవ॒ద్రీచా॒ మన॑సా॒ దీద్ధ్యా॑నః । అ॒జః పు॒రో నీ॑యతే॒ నాభి॑ర॒స్యాను॑ ప॒శ్చా-త్క॒వయో॑ యన్తి రే॒భాః ॥ ఉప॒ ప్రాగా᳚-త్పర॒మం-యఀ-థ్స॒ధస్థ॒మర్వా॒గ్ం॒ అచ్ఛా॑ పి॒తర॑-మ్మా॒తర॑-ఞ్చ । అ॒ద్యా దే॒వాన్ జుష్ట॑తమో॒ హి గ॒మ్యా అథా-ఽఽశా᳚స్తే దా॒శుషే॒ వార్యా॑ణి ॥ 38 ॥
(విపృ॑క్తో – ది॒వా – వీ॒ర్య॑ – ముపై – కా॒న్నచ॑త్వారి॒గ్ం॒శచ్చ॑) (అ. 7)
మా నో॑ మి॒త్రో వరు॑ణో అర్య॒మా-ఽఽయురిన్ద్ర॑ ఋభు॒ఖ్షా మ॒రుతః॒ పరి॑ ఖ్యన్న్ । య-ద్వా॒జినో॑ దే॒వజా॑తస్య॒ సప్తేః᳚ ప్రవ॒ఖ్ష్యామో॑ వి॒దథే॑ వీ॒ర్యా॑ణి ॥ యన్ని॒ర్ణిజా॒ రేక్ణ॑సా॒ ప్రావృ॑తస్య రా॒తి-ఙ్గృ॑భీ॒తా-మ్ము॑ఖ॒తో నయ॑న్తి । సుప్రా॑ఙ॒జో మేమ్య॑-ద్వి॒శ్వరూ॑ప ఇన్ద్రాపూ॒ష్ణోః ప్రి॒యమప్యే॑తి॒ పాథః॑ ॥ ఏ॒ష చ్ఛాగః॑ పు॒రో అశ్వే॑న వా॒జినా॑ పూ॒ష్ణో భా॒గో నీ॑యతే వి॒శ్వదే᳚వ్యః । అ॒భి॒ప్రియం॒-యఀ-త్పు॑రో॒డాశ॒మర్వ॑తా॒ త్వష్టే- [త్వష్టేత్, ఏ॒న॒గ్ం॒ సౌ॒శ్ర॒వ॒సాయ॑ జిన్వతి ।] 39
-దే॑నగ్ం సౌశ్రవ॒సాయ॑ జిన్వతి ॥ యద్ధ॒విష్య॑మృతు॒శో దే॑వ॒యాన॒-న్త్రిర్మాను॑షాః॒ పర్యశ్వ॒-న్నయ॑న్తి । అత్రా॑ పూ॒ష్ణః ప్ర॑థ॒మో భా॒గ ఏ॑తి య॒జ్ఞ-న్దే॒వేభ్యః॑ ప్రతివే॒దయ॑న్న॒జః ॥ హోతా᳚-ఽద్ధ్వ॒ర్యురావ॑యా అగ్నిమి॒న్ధో గ్రా॑వగ్రా॒భ ఉ॒త శగ్గ్స్తా॒ సువి॑ప్రః । తేన॑ య॒జ్ఞేన॒ స్వ॑రఙ్కృతేన॒ స్వి॑ష్టేన వ॒ఖ్షణా॒ ఆ పృ॑ణద్ధ్వమ్ ॥ యూ॒ప॒వ్ర॒స్కా ఉ॒త యే యూ॑పవా॒హాశ్చ॒షాలం॒-యేఀ అ॑శ్వయూ॒పాయ॒ తఖ్ష॑తి । యే చార్వ॑తే॒ పచ॑నగ్ం స॒భంర॑న్త్యు॒తో [ ] 40
తేషా॑-మ॒భిగూ᳚ర్తిర్న ఇన్వతు ॥ ఉప॒ ప్రాగా᳚-థ్సు॒మన్మే॑-ఽధాయి॒ మన్మ॑ దే॒వానా॒మాశా॒ ఉప॑ వీ॒తపృ॑ష్ఠః । అన్వే॑నం॒-విఀప్రా॒ ఋష॑యో మదన్తి దే॒వానా᳚-మ్పు॒ష్టే చ॑కృమా సు॒బన్ధు᳚మ్ ॥ య-ద్వా॒జినో॒ దామ॑ స॒దాన్న॒మర్వ॑తో॒ యా శీ॑ర్ష॒ణ్యా॑ రశ॒నా రజ్జు॑రస్య । యద్వా॑ ఘాస్య॒ ప్రభృ॑తమా॒స్యే॑ తృణ॒గ్ం॒ సర్వా॒ తా తే॒ అపి॑ దే॒వేష్వ॑స్తు ॥ యదశ్వ॑స్య క్ర॒విషో॒ [యదశ్వ॑స్య క్ర॒విషః॑, మఖ్షి॒కా-ఽఽశ॒] 41
మఖ్షి॒కా-ఽఽశ॒ యద్వా॒ స్వరౌ॒ స్వధి॑తౌ రి॒ప్తమస్తి॑ । యద్ధస్త॑యో-శ్శమి॒తుర్యన్న॒ఖేషు॒ సర్వా॒ తా తే॒ అపి॑ దే॒వేష్వ॑స్తు ॥ యదూవ॑ద్ధ్యము॒దర॑స్యాప॒వాతి॒ య ఆ॒మస్య॑ క్ర॒విషో॑ గ॒న్ధో అస్తి॑ । సు॒కృ॒తా తచ్ఛ॑మి॒తారః॑ కృణ్వన్తూ॒త మేధగ్ం॑ శృత॒పాక॑-మ్పచన్తు ॥ య-త్తే॒ గాత్రా॑ద॒గ్నినా॑ ప॒చ్యమా॑నాద॒భి శూల॒-న్నిహ॑తస్యావ॒ధావ॑తి । మా త-ద్భూమ్యా॒మా శ్రి॑ష॒ ( )-న్మా తృణే॑షు దే॒వేభ్య॒స్తదు॒శద్భ్యో॑ రా॒తమ॑స్తు ॥ 42 ॥
(ఇ – దు॒తో – క్ర॒విషః॑ – శ్రిషథ్ – స॒ప్త చ॑) (అ. 8)
యే వా॒జిన॑-మ్పరి॒పశ్య॑న్తి ప॒క్వం-యఀ ఈ॑మా॒హు-స్సు॑ర॒భిర్నిర్హ॒రేతి॑ । యే చార్వ॑తో మాగ్ంసభి॒ఖ్షాము॒పాస॑త ఉ॒తో తేషా॑మ॒భిగూ᳚ర్తిర్న ఇన్వతు ॥ యన్నీఖ్ష॑ణ-మ్మా॒గ్॒స్పచ॑న్యా ఉ॒ఖాయా॒ యా పాత్రా॑ణి యూ॒ష్ణ ఆ॒సేచ॑నాని । ఊ॒ష్మ॒ణ్యా॑-ఽపి॒ధానా॑ చరూ॒ణామ॒ఙ్కా-స్సూ॒నాః పరి॑ భూష॒న్త్యశ్వ᳚మ్ ॥ ని॒క్రమ॑ణ-న్ని॒షద॑నం-విఀ॒వర్త॑నం॒-యఀచ్చ॒ పడ్బీ॑శ॒మర్వ॑తః । యచ్చ॑ ప॒పౌ యచ్చ॑ ఘా॒సి- [ఘా॒సిమ్, జ॒ఘాస॒ సర్వా॒ తా] 43
-ఞ్జ॒ఘాస॒ సర్వా॒ తా తే॒ అపి॑ దే॒వేష్వ॑స్తు ॥ మా త్వా॒-ఽగ్ని-ర్ధ్వ॑నయి-ద్ధూ॒మగ॑న్ధి॒ర్మోఖా భ్రాజ॑న్త్య॒భి వి॑క్త॒ జఘ్రిః॑ । ఇ॒ష్టం-వీఀ॒తమ॒భిగూ᳚ర్తం॒-వఀష॑ట్కృత॒-న్త-న్దే॒వాసః॒ ప్రతి॑ గృభ్ణ॒న్త్యశ్వ᳚మ్ ॥ యదశ్వా॑య॒ వాస॑ ఉపస్తృ॒ణన్త్య॑ధీవా॒సం-యాఀ హిర॑ణ్యాన్యస్మై । స॒న్దాన॒మర్వ॑న్త॒-మ్పడ్బీ॑శ-మ్ప్రి॒యా దే॒వేష్వా యా॑మయన్తి ॥ య-త్తే॑ సా॒దే మహ॑సా॒ శూకృ॑తస్య॒ పార్ష్ణి॑యా వా॒ కశ॑యా [వా॒ కశ॑యా, వా॒ తు॒తోద॑ ।] 44
వా తు॒తోద॑ । స్రు॒చేవ॒ తా హ॒విషో॑ అద్ధ్వ॒రేషు॒ సర్వా॒ తా తే॒ బ్రహ్మ॑ణా సూదయామి ॥ చతు॑స్త్రిగ్ంశ-ద్వా॒జినో॑ దే॒వబ॑న్ధో॒-ర్వఙ్క్రీ॒-రశ్వ॑స్య॒ స్వధి॑తి॒-స్సమే॑తి । అచ్ఛి॑ద్రా॒ గాత్రా॑ వ॒యునా॑ కృణోత॒ పరు॑ష్పరురను॒ఘుష్యా॒ వి శ॑స్త ॥ ఏక॒స్త్వష్టు॒రశ్వ॑స్యా విశ॒స్తా ద్వా య॒న్తారా॑ భవత॒స్తథ॒ర్తుః । యా తే॒ గాత్రా॑ణామృతు॒థా కృ॒ణోమి॒ తాతా॒ పిణ్డా॑నా॒-మ్ప్ర జు॑హోమ్య॒గ్నౌ ॥ మా త్వా॑ తప- [తపత్, ప్రి॒య ఆ॒త్మా-] 45
-త్ప్రి॒య ఆ॒త్మా-ఽపి॒యన్త॒-మ్మా స్వధి॑తిస్త॒నువ॒ ఆ తి॑ష్ఠిప-త్తే । మా తే॑ గృ॒ద్ధ్ను-ర॑విశ॒స్తా-ఽతి॒హాయ॑ ఛి॒ద్రా గాత్రా᳚ణ్య॒సినా॒ మిథూ॑ కః ॥ న వా ఉ॑వే॒తన్మ్రి॑యసే॒ న రి॑ష్యసి దే॒వాగ్ం ఇదే॑షి ప॒థిభి॑-స్సు॒గేభిః॑ । హరీ॑ తే॒ యుఞ్జా॒ పృష॑తీ అభూతా॒ముపా᳚స్థా-ద్వా॒జీ ధు॒రి రాస॑భస్య ॥ సు॒గవ్య॑-న్నో వా॒జీ స్వశ్వి॑య-మ్పు॒గ్ం॒సః పు॒త్రాగ్ం ఉ॒త వి॑శ్వా॒పుషగ్ం॑ ర॒యిమ్ । అ॒నా॒గా॒స్త్వ-న్నో॒ అది॑తిః కృణోతు ఖ్ష॒త్ర-న్నో॒ అశ్వో॑ వనతాగ్ం హ॒విష్మాన్॑ ॥ 46 ॥
(ఘా॒సిం-కశ॑యా – తప-ద్- ర॒యిం – నవ॑ చ ) (అ. 9)
(అశ్మ॒న్ – య ఇ॒మో – దే॑న – మా॒శుః – ప్రాచీం᳚ – జీ॒మూత॑స్య॒ – యదక్ర॑న్దో॒ – మా నో॑ మి॒త్రో – యే వా॒జినం॒ – నవ॑)
(అశ్మ॑న్ – మనో॒యుజం॒ – ప్రాచీ॒మను॒ – శర్మ॑ యచ్ఛతు॒ – తేషా॑మ॒భిగూ᳚ర్తిః॒ – షట్చ॑త్వారిగ్ంశత్)
(అశ్మ॑న్, హ॒విష్మాన్॑)
॥ హరిః॑ ఓమ్ ॥
॥ కృష్ణ యజుర్వేదీయ తైత్తిరీయ సంహితాయా-ఞ్చతుర్థ కాణ్డే షష్ఠః ప్రశ్న-స్సమాప్తః ॥
ఓ-న్నమః పరమాత్మనే , శ్రీ మహాగణపతయే నమః , శ్రీ గురుభ్యో నమః , హ॒రిః॒ ఓం