కృష్ణ యజుర్వేదీయ తైత్తిరీయ సంహితాయా-మ్పఞ్చమకాణ్డే పఞ్చమః ప్రశ్నః – వాయవ్యపశ్వాద్యాన-న్నిరూపణం
ఓ-న్నమః పరమాత్మనే, శ్రీ మహాగణపతయే నమః,
శ్రీ గురుభ్యో నమః । హ॒రిః॒ ఓమ్ ॥
యదేకే॑న సగ్గ్ స్థా॒పయ॑తి య॒జ్ఞస్య॒ సన్త॑త్యా॒ అవి॑చ్ఛేదాయై॒న్ద్రాః ప॒శవో॒ యే ము॑ష్క॒రా యదై॒న్ద్రా-స్సన్తో॒-ఽగ్నిభ్య॑ ఆల॒భ్యన్తే॑ దే॒వతా᳚భ్య-స్స॒మద॑-న్దధాత్యాగ్నే॒యీ-స్త్రి॒ష్టుభో॑ యాజ్యానువా॒క్యాః᳚ కుర్యా॒-ద్యదా᳚గ్నే॒యీస్తేనా᳚ ఽఽగ్నే॒యా య-త్త్రి॒ష్టుభ॒-స్తేనై॒న్ద్రా-స్సమృ॑ద్ధ్యై॒ న దే॒వతా᳚భ్య-స్స॒మద॑-న్దధాతి వా॒యవే॑ ని॒యుత్వ॑తే తూప॒రమా ల॑భతే॒ తేజో॒-ఽగ్నేర్వా॒యుస్తేజ॑స ఏ॒ష ఆ ల॑భ్యతే॒ తస్మా᳚-ద్య॒ద్రియ॑ఙ్ వా॒యు- [వా॒యుః, వాతి॑] 1
-ర్వాతి॑ త॒ద్రియ॑ఙ్ఙ॒-గ్ని-ర్ద॑హతి॒ స్వమే॒వ త-త్తేజో-ఽన్వే॑తి॒ యన్న ని॒యుత్వ॑తే॒ స్యాదున్మా᳚ద్యే॒-ద్యజ॑మానో ని॒యుత్వ॑తే భవతి॒ యజ॑మాన॒స్యా-ఽను॑న్మాదాయ వాయు॒మతీ᳚ శ్వే॒తవ॑తీ యాజ్యానువా॒క్యే॑ భవత-స్సతేజ॒స్త్వాయ॑ హిరణ్యగ॒ర్భ-స్సమ॑వర్త॒తాగ్ర॒ ఇత్యా॑ఘా॒రమా ఘా॑రయతి ప్ర॒జాప॑తి॒ర్వై హి॑రణ్యగ॒ర్భః ప్ర॒జాప॑తే-రనురూప॒త్వాయ॒ సర్వా॑ణి॒ వా ఏ॒ష రూ॒పాణి॑ పశూ॒నా-మ్ప్రత్యా ల॑భ్యతే॒ యచ్ఛ్మ॑శ్రు॒ణస్త- [యచ్ఛ్మ॑శ్రు॒ణస్తత్, పురు॑షాణాగ్ం] 2
-త్పురు॑షాణాగ్ం రూ॒పం-యఀ-త్తూ॑ప॒రస్త-దశ్వా॑నాం॒-యఀద॒న్యతో॑ద॒-న్త-ద్గవాం॒-యఀదవ్యా॑ ఇవ శ॒ఫాస్తదవీ॑నాం॒-యఀద॒జస్తద॒జానాం᳚-వాఀ॒యుర్వై ప॑శూ॒నా-మ్ప్రి॒య-న్ధామ॒ య-ద్వా॑య॒వ్యో॑ భవ॑త్యే॒త-మే॒వైన॑మ॒భి స॑జాన్నా॒నాః ప॒శవ॒ ఉప॑ తిష్ఠన్తే వాయ॒వ్యః॑ కా॒ర్యా(3)ః ప్రా॑జాప॒త్యా(3) ఇత్యా॑హు॒-ర్య-ద్వా॑య॒వ్య॑-ఙ్కు॒ర్యా-త్ప్ర॒జాప॑తే-రియా॒ద్య-త్ప్రా॑జాప॒త్య-ఙ్కు॒ర్యా-ద్వా॒యో- [-ద్వా॒యోః, ఇ॒యా॒ద్య-] 3
-రి॑యా॒ద్య-ద్వా॑య॒వ్యః॑ ప॒శుర్భవ॑తి॒ తేన॑ వా॒యోర్నైతి॒ య-త్ప్రా॑జాప॒త్యః పు॑రో॒డాశో॒ భవ॑తి॒ తేన॑ ప్రా॒జాప॑తే॒ర్నైతి॒ య-ద్ద్వాద॑శకపాల॒స్తేన॑ వైశ్వాన॒రాన్నైత్యా᳚గ్నా వైష్ణ॒వమేకా॑దశ-కపాల॒-న్నిర్వ॑పతి దీఖ్షి॒ష్యమా॑ణో-॒-ఽగ్ని-స్సర్వా॑ దే॒వతా॒ విష్ణు॑ర్య॒జ్ఞో దే॒వతా᳚శ్చై॒వ య॒జ్ఞ-ఞ్చా-ఽఽ ర॑భతే॒-ఽగ్నిర॑వ॒మో దే॒వతా॑నాం॒-విఀష్ణుః॑ పర॒మో యదా᳚గ్నా-వైష్ణ॒వ-మేకా॑దశకపాల-న్ని॒ర్వపతి దే॒వతా॑ [దే॒వతాః᳚, ఏ॒వోభ॒యతః॑] 4
ఏ॒వోభ॒యతః॑ పరి॒గృహ్య॒ యజ॑మా॒నో-ఽవ॑ రున్ధే పురో॒డాశే॑న॒ వై దే॒వా అ॒ముష్మి॑-ల్లోఀ॒క ఆ᳚ర్ధ్నువన్ చ॒రుణా॒-ఽస్మిన్. యః కా॒మయే॑తా॒-ఽముష్మి॑-ల్లోఀ॒క ఋ॑ద్ధ్నుయా॒మితి॒ స పు॑రో॒డాశ॑-ఙ్కుర్వీతా॒-ఽముష్మి॑న్నే॒వ లో॒క ఋ॑ద్ధ్నోతి॒ యద॒ష్టాక॑పాల॒-స్తేనా᳚-ఽఽగ్నే॒యో య-త్త్రి॑కపా॒లస్తేన॑ వైష్ణ॒వ-స్సమృ॑ద్ధ్యై॒ యః కా॒మయే॑తా॒స్మి-ల్లోఀ॒క ఋ॑ద్ధ్నుయా॒మితి॒ స చ॒రు-ఙ్కు॑ర్వీతా॒గ్నేర్ఘృ॒తం-విఀష్ణో᳚-స్తణ్డు॒లా-స్తస్మా᳚ [-స్తస్మా᳚త్, చ॒రుః కా॒ర్యో᳚-ఽస్మిన్నే॒వ] 5
-చ్చ॒రుః కా॒ర్యో᳚-ఽస్మిన్నే॒వ లో॒క ఋ॑ద్ధ్నోత్యాది॒త్యో భ॑వతీ॒ యం-వాఀ అది॑తిర॒స్యామే॒వ ప్రతి॑ తిష్ఠ॒త్యథో॑ అ॒స్యామే॒వాధి॑ య॒జ్ఞ-న్త॑నుతే॒ యో వై సం॑వఀథ్స॒రముఖ్య॒-మభృ॑త్వా॒-ఽగ్ని-ఞ్చి॑ను॒తే యథా॑ సా॒మి గర్భో॑-ఽవ॒పద్య॑తే తా॒దృగే॒వ తదార్తి॒మార్చ్ఛే᳚-ద్వైశ్వాన॒ర-న్ద్వాద॑శకపాల-మ్పు॒రస్తా॒న్నిర్వ॑పే-థ్సంవఀథ్స॒రో వా అ॒గ్ని-ర్వై᳚శ్వాన॒రో యథా॑ సంవఀథ్స॒రమా॒ప్త్వా [ ] 6
కా॒ల ఆగ॑తే వి॒జాయ॑త ఏ॒వమే॒వ సం॑వఀథ్స॒రమా॒ప్త్వా కా॒ల ఆగ॑తే॒-ఽగ్ని-ఞ్చి॑నుతే॒ నా-ఽఽర్తి॒మార్చ్ఛ॑త్యే॒షా వా అ॒గ్నేః ప్రి॒యా త॒నూర్య-ద్వై᳚శ్వాన॒రః ప్రి॒యామే॒వాస్య॑ త॒నువ॒మవ॑ రున్ధే॒ త్రీణ్యే॒తాని॑ హ॒వీగ్ంషి॑ భవన్తి॒ త్రయ॑ ఇ॒మే లో॒కా ఏ॒షాం-లోఀ॒కానా॒గ్ం॒ రోహా॑య ॥ 7 ॥
(య॒ద్రియం॑-వాఀ॒యు – ర్యచ్ఛ్మ॑శ్రు॒ణస్త-ద్- వా॒యో – ర్ని॒ర్వప॑తి దే॒వతా॒ – స్తస్మా॑ – దా॒ప్త్వా – ష్టాత్రిగ్ం॑శచ్చ ) (అ. 1)
ప్ర॒జాప॑తిః ప్ర॒జా-స్సృ॒ష్ట్వా ప్రే॒ణా-ఽను॒ ప్రావి॑శ॒-త్తాభ్యః॒ పున॒-స్సమ్భ॑వితు॒-న్నాశ॑క్నో॒-థ్సో᳚-ఽబ్రవీదృ॒ద్ధ్నవ॒ది-థ్స యో మే॒తః పున॑-స్సఞ్చి॒నవ॒దితి॒ త-న్దే॒వా-స్సమ॑చిన్వ॒-న్తతో॒ వై త ఆ᳚ర్ధ్నువ॒న్॒ య-థ్స॒మచి॑న్వ॒-న్తచ్చిత్య॑స్య చిత్య॒త్వం-యఀ ఏ॒వం-విఀ॒ద్వాన॒గ్ని-ఞ్చి॑ను॒త ఋ॒ద్ధ్నోత్యే॒వ కస్మై॒ కమ॒గ్నిశ్చీ॑యత॒ ఇత్యా॑హురగ్ని॒వా- [ఇత్యా॑హురగ్ని॒వాన్, అ॒సా॒నీతి॒ వా] 8
-న॑సా॒నీతి॒ వా అ॒గ్నిశ్చీ॑యతే ఽగ్ని॒వానే॒వ భ॑వతి॒ కస్మై॒ కమ॒గ్నిశ్చీ॑యత॒ ఇత్యా॑హుర్దే॒వా మా॑ వేద॒న్నితి॒ వా అ॒గ్నిశ్చీ॑యతే వి॒దురే॑న-న్దే॒వాః కస్మై॒ కమ॒గ్నిశ్చీ॑యత॒ ఇత్యా॑హుర్గృ॒హ్య॑సా॒నీతి॒ వా అ॒గ్నిశ్చీ॑యతే గృ॒హ్యే॑వ భ॑వతి॒ కస్మై॒ కమ॒గ్నిశ్చీ॑యత॒ ఇత్యా॑హుః పశు॒మాన॑సా॒నీతి॒ వా అ॒గ్ని- [వా అ॒గ్నిః, చీ॒య॒తే॒ ప॒శు॒మానే॒వ] 9
-శ్చీ॑యతే పశు॒మానే॒వ భ॑వతి॒ కస్మై॒ కమ॒గ్నిశ్చీ॑యత॒ ఇత్యా॑హు-స్స॒ప్త మా॒ పురు॑షా॒ ఉప॑ జీవా॒నితి॒ వా అ॒గ్నిశ్చీ॑యతే॒ త్రయః॒ ప్రాఞ్చ॒స్త్రయః॑ ప్ర॒త్యఞ్చ॑ ఆ॒త్మా స॑ప్త॒మ ఏ॒తావ॑న్త ఏ॒వైన॑మ॒ముష్మి॑-ల్లోఀ॒క ఉప॑ జీవన్తి ప్ర॒జాప॑తిర॒గ్నిమ॑చికీషత॒ త-మ్పృ॑థి॒వ్య॑బ్రవీ॒న్న మయ్య॒గ్ని-ఞ్చే᳚ష్య॒సే-ఽతి॑ మా ధఖ్ష్యతి॒ సా త్వా॑-ఽతిద॒హ్యమా॑నా॒ వి ధ॑విష్యే॒ [వి ధ॑విష్యే, స పాపీ॑యా-] 10
స పాపీ॑యా-న్భవిష్య॒సీతి॒ సో᳚-ఽబ్రవీ॒-త్తథా॒ వా అ॒హ-ఙ్క॑రిష్యామి॒ యథా᳚ త్వా॒ నాతి॑ధ॒ఖ్ష్యతీతి॒ స ఇ॒మామ॒భ్య॑మృశ-త్ప్ర॒జాప॑తిస్త్వా సాదయతు॒ తయా॑ దే॒వత॑యా-ఽఙ్గిర॒స్వ-ద్ధ్రు॒వా సీ॒దేతీ॒మామే॒వేష్ట॑కా-ఙ్కృ॒త్వోపా॑-ధ॒త్తా-న॑తిదాహాయ॒ య-త్ప్రత్య॒గ్ని-ఞ్చి॑న్వీ॒త తద॒భి మృ॑శే-త్ప్ర॒జాప॑తిస్త్వా సాదయతు॒ తయా॑ దే॒వత॑యా-ఽఙ్గిర॒స్వ-ద్ధ్రు॒వా సీ॒దే- [-ద్ధ్రు॒వా సీ॑ద, ఇతీ॒మామే॒వేష్ట॑కా] 11
-తీ॒మామే॒వేష్ట॑కా-ఙ్కృ॒త్వోప॑ ధ॒త్తే-ఽన॑తిదాహాయ ప్ర॒జాప॑తిరకామయత॒ ప్రజా॑యే॒యేతి॒ స ఏ॒తముఖ్య॑మపశ్య॒-త్తగ్ం సం॑వఀథ్స॒రమ॑బిభ॒స్తతో॒ వై స ప్రాజా॑యత॒ తస్మా᳚-థ్సంవఀథ్స॒ర-మ్భా॒ర్యః॑ ప్రైవ జా॑యతే॒ తం-వఀస॑వో-ఽబ్రువ॒-న్ప్ర త్వమ॑జనిష్ఠా వ॒య-మ్ప్రజా॑యామహా॒ ఇతి॒ తం-వఀసు॑భ్యః॒ ప్రాయ॑చ్ఛ॒-త్త-న్త్రీణ్యహా᳚న్యబిభరు॒-స్తేన॒ [-స్తేన॑, త్రీణి॑] 12
త్రీణి॑ చ శ॒తాన్యసృ॑జన్త॒ త్రయ॑స్త్రిగ్ంశత-ఞ్చ॒ తస్మా᳚-త్త్ర్య॒హ-మ్భా॒ర్యః॑ ప్రైవ జా॑యతే॒ తా-న్రు॒ద్రా అ॑బ్రువ॒-న్ప్ర యూ॒యమ॑జనిఢ్వం-వఀ॒య-మ్ప్రజా॑యామహా॒ ఇతి॒ తగ్ం రు॒ద్రేభ్యః॒ ప్రాయ॑చ్ఛ॒-న్తగ్ం షడహా᳚న్యబిభరు॒స్తేన॒ త్రీణి॑ చ శ॒తాన్యసృ॑జన్త॒ త్రయ॑స్త్రిగ్ంశత-ఞ్చ॒ తస్మా᳚-థ్షడ॒హ-మ్భా॒ర్యః॑ ప్రైవ జా॑యతే॒ తానా॑ది॒త్యా అ॑బ్రువ॒-న్ప్ర యూ॒యమ॑జనిఢ్వం-వఀ॒య- [-వఀ॒యమ్, ప్ర జా॑యామహా॒] 13
-మ్ప్ర జా॑యామహా॒ ఇతి॒ తమా॑ది॒త్యేభ్యః॒ ప్రాయ॑చ్ఛ॒-న్త-న్ద్వాద॒శాహా᳚న్యబిభరు॒స్తేన॒ త్రీణి॑ చ శ॒తాన్యసృ॑జన్త॒ త్రయ॑స్త్రిగ్ంశత-ఞ్చ॒ తస్మా᳚-ద్ద్వాదశా॒హ-మ్భా॒ర్యః॑ ప్రైవ జా॑యతే॒ తేన॒ వై తే స॒హస్ర॑మసృజన్తో॒ఖాగ్ం స॑హస్రత॒మీం-యఀ ఏ॒వముఖ్యగ్ం॑ సాహ॒స్రం-వేఀద॒ ప్ర స॒హస్ర॑-మ్ప॒శూనా᳚ప్నోతి ॥ 14 ॥
(అ॒గ్ని॒వాన్ – ప॑శు॒మాన॑సా॒నీతి॒ వా అ॒గ్ని – ర్ధ॑విష్యే – మృశే-త్ప్ర॒జాప॑తిస్త్వా సాదయతు॒ తయా॑ దే॒వత॑యా-ఽఙ్గిర॒స్వ ధ్రు॒వా సీ॑ద॒ – తేన॒ – తానా॑ది॒త్యా అ॑బ్రువ॒-న్ప్ర యూ॒యమ॑జనిఢ్వం-వఀ॒యం – చ॑త్వారి॒గ్ం॒శచ్చ॑) (అ. 2)
యజు॑షా॒ వా ఏ॒షా క్రి॑యతే॒ యజు॑షా పచ్యతే॒ యజు॑షా॒ వి ము॑చ్యతే॒ యదు॒ఖా సా వా ఏ॒షైతర్హి॑ యా॒తయా᳚మ్నీ॒ సా న పునః॑ ప్ర॒యుజ్యేత్యా॑హు॒రగ్నే॑ యు॒ఖ్ష్వా హి యే తవ॑ యు॒ఖ్ష్వా హి దే॑వ॒హూత॑మా॒గ్ం॒ ఇత్యు॒ఖాయా᳚-ఞ్జుహోతి॒ తేనై॒వైనా॒-మ్పునః॒ ప్రయు॑ఙ్క్తే॒ తేనాయా॑తయామ్నీ॒ యో వా అ॒గ్నిం-యోఀగ॒ ఆగ॑తే యు॒నక్తి॑ యు॒ఙ్క్తే యు॑ఞ్జా॒నేష్వగ్నే॑ [యు॑ఞ్జా॒నేష్వగ్నే᳚, యు॒ఖ్ష్వా హి] 15
యు॒ఖ్ష్వా హి యే తవ॑ యు॒ఖ్ష్వా హి దే॑వ॒హూత॑మా॒గ్ం॒ ఇత్యా॑హై॒ష వా అ॒గ్నేర్యోగ॒స్తేనై॒వైనం॑-యుఀనక్తి యు॒ఙ్క్తే యు॑ఞ్జా॒నేషు॑ బ్రహ్మవా॒దినో॑ వదన్తి॒ న్య॑ఙ్ఙ॒గ్నిశ్చే॑త॒వ్యా(3) ఉ॑త్తా॒నా(3) ఇతి॒ వయ॑సాం॒-వాఀ ఏ॒ష ప్ర॑తి॒మయా॑ చీయతే॒ యద॒గ్నిర్యన్న్య॑ఞ్చ-ఞ్చిను॒యా-త్పృ॑ష్టి॒త ఏ॑న॒మాహు॑తయ ఋచ్ఛేయు॒ర్యదు॑త్తా॒న-న్న పతి॑తుగ్ం శక్నుయా॒దసు॑వర్గ్యో-ఽస్య స్యా-త్ప్రా॒చీన॑-ముత్తా॒న- [-ముత్తా॒నమ్, పు॒రు॒ష॒శీ॒ర్॒షముప॑ దధాతి] 16
-మ్పు॑రుషశీ॒ర్॒షముప॑ దధాతి ముఖ॒త ఏ॒వైన॒మాహు॑తయ ఋచ్ఛన్తి॒ నోత్తా॒న-ఞ్చి॑నుతే సువ॒ర్గ్యో᳚-ఽస్య భవతి సౌ॒ర్యా జు॑హోతి॒ చఖ్షు॑రే॒వాస్మి॒-న్ప్రతి॑ దధాతి॒ ద్విర్జు॑హోతి॒ ద్వే హి చఖ్షు॑షీ సమా॒న్యా జు॑హోతి సమా॒నగ్ం హి చఖ్షు॒-స్సమృ॑ద్ధ్యై దేవాసు॒రా-స్సంయఀ ॑త్తా ఆస॒-న్తే వా॒మం-వఀసు॒ స-న్న్య॑దధత॒ తద్దే॒వా వా॑మ॒భృతా॑-ఽవృఞ్జత॒ తద్వా॑మ॒భృతో॑ వామభృ॒త్త్వం-యఀద్వా॑మ॒భృత॑ ముప॒దధా॑తి వా॒మమే॒వ తయా॒ వసు॒ యజ॑మానో॒ భ్రాతృ॑వ్యస్య వృఙ్క్తే॒ హిర॑ణ్యమూర్ధ్నీ భవతి॒ జ్యోతి॒ర్వై హిర॑ణ్య॒-ఞ్జ్యోతి॑ర్వా॒మ-ఞ్జ్యోతి॑షై॒వాస్య॒ జ్యోతి॑ర్వా॒మం-వృఀ ॑ఙ్క్తే ద్వియ॒జుర్భ॑వతి॒ ప్రతి॑ష్ఠిత్యై ॥ 17 ॥
(యు॒ఞ్జా॒నేష్వగ్నే᳚-ప్రా॒చీన॑ముత్తా॒నం – వాఀ ॑మ॒భృతం॒ – చతు॑ర్విగ్ంశతిశ్చ) (అ. 3)
ఆపో॒ వరు॑ణస్య॒ పత్న॑య ఆస॒-న్తా అ॒గ్నిర॒భ్య॑ద్ధ్యాయ॒-త్తా-స్సమ॑భవ॒-త్తస్య॒ రేతః॒ పరా॑-ఽపత॒-త్తది॒యమ॑భవ॒ద్య-ద్ద్వి॒తీయ॑-మ్ప॒రా-ఽప॑త॒-త్తద॒సావ॑భవది॒యం-వైఀ వి॒రాడ॒సౌ స్వ॒రాడ్ య-ద్వి॒రాజా॑వుప॒దధా॑తీ॒మే ఏ॒వోప॑ ధత్తే॒ యద్వా అ॒సౌ రేత॑-స్సి॒ఞ్చతి॒ తద॒స్యా-మ్ప్రతి॑ తిష్ఠతి॒ త-త్ప్ర జా॑యతే॒ తా ఓష॑ధయో [ఓష॑ధయః, వీ॒రుధో॑] 18
వీ॒రుధో॑ భవన్తి॒ తా అ॒గ్నిర॑త్తి॒ య ఏ॒వం-వేఀద॒ ప్రైవ జా॑యతే-ఽన్నా॒దో భ॑వతి॒ యో రే॑త॒స్వీ స్యా-త్ప్ర॑థ॒మాయా॒-న్తస్య॒ చిత్యా॑ము॒భే ఉప॑ దద్ధ్యాది॒మే ఏ॒వాస్మై॑ స॒మీచీ॒ రేత॑-స్సిఞ్చతో॒ య-స్సి॒క్తరే॑తా॒-స్స్యా-త్ప్ర॑థ॒మాయా॒-న్తస్య॒ చిత్యా॑మ॒న్యాముప॑ దద్ధ్యాదుత్త॒మాయా॑మ॒న్యాగ్ం రేత॑ ఏ॒వాస్య॑ సి॒క్తమా॒భ్యాము॑భ॒యతః॒ పరి॑ గృహ్ణాతి సంవఀథ్స॒ర-న్న క- [సంవఀథ్స॒ర-న్న కమ్, చ॒న ప్ర॒త్యవ॑రోహే॒న్న] 19
-ఞ్చ॒న ప్ర॒త్యవ॑రోహే॒న్న హీమే కఞ్చ॒న ప్ర॑త్యవ॒రోహ॑త॒స్తదే॑నయోర్వ్ర॒తం-యోఀ వా అప॑ శీర్షాణమ॒గ్ని-ఞ్చి॑ను॒తే-ఽప॑శీర్షా॒-ఽముష్మి॑-ల్లోఀ॒కే భ॑వతి॒ య-స్సశీ॑ర్షాణ-ఞ్చిను॒తే సశీ॑ర్షా॒ ఽముష్మి॑-ల్లోఀ॒కే భ॑వతి॒ చిత్తి॑-ఞ్జుహోమి॒ మన॑సా ఘృ॒తేన॒ యథా॑ దే॒వా ఇ॒హా-ఽఽగమ॑న్ వీ॒తిహో᳚త్రా ఋతా॒వృధ॑-స్సము॒ద్రస్య॑ వ॒యున॑స్య॒ పత్మ॑న్ జు॒హోమి॑ వి॒శ్వక॑ర్మణే॒ విశ్వా-ఽహా-ఽమ॑ర్త్యగ్ం హ॒విరితి॑ స్వయమాతృ॒ణ్ణాము॑ప॒ధాయ॑ జుహో- [జుహోతి, ఏ॒తద్వా] 20
-త్యే॒తద్వా అ॒గ్నే-శ్శిర॒-స్సశీ॑ర్షాణమే॒వాగ్ని-ఞ్చి॑నుతే॒ సశీ॑ర్షా॒-ఽముష్మి॑-ల్లోఀ॒కే భ॑వతి॒ య ఏ॒వం-వేఀద॑ సువ॒ర్గాయ॒ వా ఏ॒ష లో॒కాయ॑ చీయతే॒ యద॒గ్నిస్తస్య॒ యదయ॑థాపూర్వ-ఙ్క్రి॒యతే ఽసు॑వర్గ్యమస్య॒ త-థ్సు॑వ॒ర్గ్యో᳚ ఽగ్నిశ్చితి॑ముప॒ధాయా॒భి మృ॑శే॒చ్చిత్తి॒మచి॑త్తి-ఞ్చినవ॒ద్వి వి॒ద్వా-న్పృ॒ష్ఠేవ॑ వీ॒తా వృ॑జి॒నా చ॒ మర్తా᳚-న్రా॒యే చ॑ న-స్స్వప॒త్యాయ॑ దేవ॒ దితి॑-ఞ్చ॒ రాస్వా-ది॑తిమురు॒ష్యేతి॑ యథాపూ॒ర్వమే॒వైనా॒ముప॑ ధత్తే॒ ప్రాఞ్చ॑మేన-ఞ్చినుతే సువ॒ర్గ్యో᳚-ఽస్య భవతి ॥ 21 ॥
(ఓష॑ధయః॒ – కం – జు॑హోతి – స్వప॒త్యాయా॒ – ష్టాద॑శ చ) (అ. 4)
వి॒శ్వక॑ర్మా ది॒శా-మ్పతి॒-స్స నః॑ ప॒శూ-న్పా॑తు॒ సో᳚-ఽస్మా-న్పా॑తు॒ తస్మై॒ నమః॑ ప్ర॒జాప॑తీ రు॒ద్రో వరు॑ణో॒ ఽగ్నిర్ది॒శా-మ్పతి॒-స్స నః॑ ప॒శూ-న్పా॑తు॒ సో᳚-ఽస్మా-న్పా॑తు॒ తస్మై॒ నమ॑ ఏ॒తా వై దే॒వతా॑ ఏ॒తేషా᳚-మ్పశూ॒నా-మధి॑పతయ॒-స్తాభ్యో॒ వా ఏ॒ష ఆ వృ॑శ్చ్యతే॒ యః ప॑శుశీ॒ర్॒షాణ్యు॑ప॒ దధా॑తి హిరణ్యేష్ట॒కా ఉప॑ దధాత్యే॒తాభ్య॑ ఏ॒వ దే॒వతా᳚భ్యో॒ నమ॑స్కరోతి బ్రహ్మవా॒దినో॑ [బ్రహ్మవా॒దినః॑, వ॒ద॒న్త్య॒గ్నౌ గ్రా॒మ్యా-] 22
వదన్త్య॒గ్నౌ గ్రా॒మ్యా-న్ప॒శూ-న్ప్ర ద॑ధాతి శు॒చా-ఽఽర॒ణ్యాన॑ర్పయతి॒ కి-న్తత॒ ఉచ్ఛిగ్ం॑ష॒తీతి॒ యద్ధి॑రణ్యేష్ట॒కా ఉ॑ప॒దధా᳚త్య॒మృతం॒-వైఀ హిర॑ణ్యమ॒మృతే॑నై॒వ గ్రా॒మ్యేభ్యః॑ ప॒శుభ్యో॑ భేష॒జ-ఙ్క॑రోతి॒ నైనాన్॑ హినస్తి ప్రా॒ణో వై ప్ర॑థ॒మా స్వ॑యమాతృ॒ణ్ణా వ్యా॒నో ద్వి॒తీయా॑-ఽపా॒నస్తృ॒తీయా-ఽను॒ ప్రా-ఽణ్యా᳚-త్ప్రథ॒మాగ్ స్వ॑యమాతృ॒ణ్ణాము॑ప॒ధాయ॑ ప్రా॒ణేనై॒వ ప్రా॒ణగ్ం సమ॑ర్ధయతి॒ వ్య॑న్యా- [సమ॑ర్ధయతి॒ వ్య॑న్యాత్, ద్వి॒తీయా॑ముప॒ధాయ॑] 23
-ద్ద్వి॒తీయా॑ముప॒ధాయ॑ వ్యా॒నేనై॒వ వ్యా॒నగ్ం సమ॑ర్ధయ॒త్యపా᳚న్ యాత్తృ॒తీయా॑ముప॒ధాయా॑-పా॒నేనై॒వాపా॒నగ్ం సమ॑ర్ధయ॒త్యథో᳚ ప్రా॒ణైరే॒వైన॒గ్ం॒ సమి॑న్ధే॒ భూర్భువ॒-స్సువ॒రితి॑ స్వయమాతృ॒ణ్ణా ఉప॑ దధాతీ॒మే వై లో॒కా-స్స్వ॑యమాతృ॒ణ్ణా ఏ॒తాభిః॒ ఖలు॒వై వ్యాహృ॑తీభిః ప్ర॒జాప॑తిః॒ ప్రా-ఽజా॑యత॒ యదే॒తాభి॒ర్వ్యాహృ॑తీభి-స్స్వయమాతృ॒ణ్ణా ఉ॑ప॒దధా॑తీ॒మానే॒వ లో॒కాను॑ప॒ధాయై॒షు [ ] 24
లో॒కేష్వధి॒ ప్రజా॑యతే ప్రా॒ణాయ॑ వ్యా॒నాయా॑పా॒నాయ॑ వా॒చే త్వా॒ చఖ్షు॑షే త్వా॒ తయా॑ దే॒వత॑యా-ఽఙ్గిర॒స్వ-ద్ధ్రు॒వా సీ॑దా॒గ్నినా॒ వై దే॒వా-స్సు॑వ॒ర్గం-లోఀ॒కమ॑జిగాగ్ంస॒-న్తేన॒ పతి॑తు॒-న్నాశ॑క్నువ॒-న్త ఏ॒తాశ్చత॑స్ర-స్స్వయమాతృ॒ణ్ణా అ॑పశ్య॒-న్తా ది॒ఖ్షూపా॑దధత॒ తేన॑ స॒ర్వత॑శ్చఖ్షుషా సువ॒ర్గం-లోఀ॒కమా॑య॒న్॒ యచ్చత॑స్ర-స్స్వయమాతృ॒ణ్ణా ది॒ఖ్షూ॑ప॒దధా॑తి స॒ర్వత॑శ్చఖ్షుషై॒వ తద॒గ్నినా॒ యజ॑మాన-స్సువ॒ర్గం-లోఀ॒కమే॑తి ॥ 25 ॥
(బ్ర॒హ్మ॒వా॒దినో॒ – వ్య॑న్యా – దే॒షు – యజ॑మాన॒ – స్త్రీణి॑ చ) (అ. 5)
అగ్న॒ ఆ యా॑హి వీ॒తయ॒ ఇత్యా॒హా-హ్వ॑తై॒వైన॑-మ॒గ్ని-న్దూ॒తం-వృఀ ॑ణీమహ॒ ఇత్యా॑హ హూ॒త్వైవైనం॑-వృఀణీతే॒ ఽగ్నినా॒-ఽగ్ని-స్సమి॑ద్ధ్యత॒ ఇత్యా॑హ॒ సమి॑న్ధ ఏ॒వైన॑మ॒గ్నిర్వృ॒త్రాణి॑ జఙ్ఘన॒దిత్యా॑హ॒ సమి॑ద్ధ ఏ॒వాస్మి॑న్నిన్ద్రి॒య-న్ద॑ధాత్య॒గ్నే-స్స్తోమ॑-మ్మనామహ॒ ఇత్యా॑హ మను॒త ఏ॒వైన॑మే॒తాని॒ వా అహ్నాగ్ం॑ రూ॒పా- [రూ॒పాణి॑, అ॒న్వ॒హమే॒వైన॑-] 26
-ణ్య॑న్వ॒హమే॒వైన॑-ఞ్చిను॒తే ఽవాహ్నాగ్ం॑ రూ॒పాణి॑ రున్ధే బ్రహ్మవా॒దినో॑ వదన్తి॒ కస్మా᳚-థ్స॒త్యాద్యా॒తయా᳚మ్నీర॒న్యా ఇష్ట॑కా॒ అయా॑తయామ్నీ లోక-మ్పృ॒ణేత్యై᳚న్ద్రా॒గ్నీ హి బా॑ర్హస్ప॒త్యేతి॑ బ్రూయాదిన్ద్రా॒గ్నీ చ॒ హి దే॒వానా॒-మ్బృహ॒స్పతి॒శ్చా-యా॑తయామానో ఽనుచ॒రవ॑తీ భవ॒త్యజా॑మిత్వాయా -ను॒ష్టుభా-ఽను॑ చరత్యా॒త్మా వై లో॑క-మ్పృ॒ణా ప్రా॒ణో॑ ఽను॒ష్టు-ప్తస్మా᳚-త్ప్రా॒ణ-స్సర్వా॒ణ్యఙ్గా॒న్యను॑ చరతి॒ తా అ॑స్య॒ సూద॑దోహస॒ [సూద॑దోహసః, ఇత్యా॑హ॒] 27
ఇత్యా॑హ॒ తస్మా॒-త్పరు॑షిపరుషి॒ రస॒-స్సోమగ్గ్॑ శ్రీణన్తి॒ పృశ్ఞ॑య॒ ఇత్యా॒హాన్నం॒-వైఀ పృశ్ఞ్యన్న॑మే॒వావ॑ రున్ధే॒-ఽర్కో వా అ॒గ్నిర॒ర్కో-ఽన్న॒మన్న॑మే॒వావ॑ రున్ధే॒ జన్మ॑-న్దే॒వానాం॒-విఀశ॑స్త్రి॒ష్వా రో॑చ॒నే ది॒వ ఇత్యా॑హే॒మానే॒వాస్మై॑ లో॒కాన్ జ్యోతి॑ష్మతః కరోతి॒ యో వా ఇష్ట॑కానా-మ్ప్రతి॒ష్ఠాం-వేఀద॒ ప్రత్యే॒వ తి॑ష్ఠతి॒ తయా॑ దే॒వత॑యా-ఽఙ్గిర॒స్వ-ద్ధ్రు॒వా సీ॒దేత్యా॑హై॒షా వా ఇష్ట॑కానా-మ్ప్రతి॒ష్ఠా య ఏ॒వం-వేఀద॒ ప్రత్యే॒వతి॑ష్ఠతి ॥ 28 ॥
(రూ॒పాణి॒ – సూద॑దోహస॒ – స్తయా॒ – షోడ॑శ చ) (అ. 6)
సు॒వ॒ర్గాయ॒ వా ఏ॒ష లో॒కాయ॑ చీయతే॒ యద॒గ్నిర్వజ్ర॑ ఏకాద॒శినీ॒ యద॒గ్నావే॑కాద॒శినీ᳚-మ్మిను॒యా-ద్వజ్రే॑ణైనగ్ం సువ॒ర్గాల్లో॒కాద॒న్తర్ద॑ద్ధ్యా॒ద్యన్న మి॑ను॒యా-థ్స్వరు॑భిః ప॒శూన్ వ్య॑ర్ధయేదేకయూ॒ప-మ్మి॑నోతి॒ నైనం॒-వఀజ్రే॑ణ సువ॒ర్గాల్లో॒కాద॑న్త॒ర్దధా॑తి॒ న స్వరు॑భిః ప॒శూన్ వ్య॑ర్ధయతి॒ వి వా ఏ॒ష ఇ॑న్ద్రి॒యేణ॑ వీ॒ర్యే॑ణర్ధ్యతే॒ యో᳚-ఽగ్ని-ఞ్చి॒న్వ-న్న॑ధి॒క్రామ॑త్యైన్ద్రి॒య- [-న్న॑ధి॒క్రామ॑త్యైన్ద్రి॒యా, ఋ॒చా ఽఽక్రమ॑ణ॒-] 29
-ర్చా ఽఽక్రమ॑ణ॒-మ్ప్రతీష్ట॑కా॒ముప॑ దద్ధ్యా॒న్నేన్ద్రి॒యేణ॑ వీ॒ర్యే॑ణ॒ వ్యృ॑ద్ధ్యతే రు॒ద్రో వా ఏ॒ష యద॒గ్నిస్తస్య॑ తి॒స్ర-శ్శ॑ర॒వ్యాః᳚ ప్ర॒తీచీ॑ తి॒రశ్చ్య॒నూచీ॒ తాభ్యో॒ వా ఏ॒ష ఆ వృ॑శ్చ్యతే॒ యో᳚-ఽగ్ని-ఞ్చి॑ను॒తే᳚ ఽగ్ని-ఞ్చి॒త్వా తి॑సృధ॒న్వమయా॑చిత-మ్బ్రాహ్మ॒ణాయ॑ దద్యా॒-త్తాభ్య॑ ఏ॒వ నమ॑స్కరో॒త్యథో॒ తాభ్య॑ ఏ॒వా-ఽఽత్మాన॒-న్నిష్క్రీ॑ణీతే॒ యత్తే॑ రుద్ర పు॒రో [రుద్ర పు॒రః, ధను॒స్త-ద్వాతో॒] 30
ధను॒స్త-ద్వాతో॒ అను॑ వాతు తే॒ తస్మై॑ తే రుద్ర సంవఀథ్స॒రేణ॒ నమ॑స్కరోమి॒ యత్తే॑ రుద్ర దఖ్షి॒ణా ధను॒స్త-ద్వాతో॒ అను॑ వాతు తే॒ తస్మై॑ తే రుద్ర పరివథ్స॒రేణ॒ నమ॑స్కరోమి॒ యత్తే॑ రుద్ర ప॒శ్చాద్ధను॒స్త-ద్వాతో॒ అను॑ వాతు తే॒ తస్మై॑ తే రుద్రేదావథ్స॒రేణ॒ నమ॑స్కరోమి॒ యత్తే॑ రుద్రోత్త॒రా-ద్ధను॒స్త- [ద్ధను॒స్తత్, వాతో॒] 31
-ద్వాతో॒ అను॑ వాతు తే॒ తస్మై॑ తే రుద్రేదువథ్స॒రేణ॒ నమ॑స్కరోమి॒ యత్తే॑ రుద్రో॒పరి॒ ధను॒స్త-ద్వాతో॒ అను॑ వాతు తే॒ తస్మై॑ తే రుద్ర వథ్స॒రేణ॒ నమ॑స్కరోమి రు॒ద్రో వా ఏ॒ష యద॒గ్ని-స్స యథా᳚ వ్యా॒ఘ్రః క్రు॒ద్ధ-స్తిష్ఠ॑త్యే॒వం-వాఀ ఏ॒ష ఏ॒తర్హి॒ సఞ్చి॑తమే॒తైరుప॑ తిష్ఠతే నమస్కా॒రై-రే॒వైనగ్ం॑ శమయతి॒ యే᳚-ఽగ్నయః॑ – [యే᳚-ఽగ్నయః॑, పు॒రీ॒ష్యాః᳚] 32
పురీ॒ష్యాః᳚ ప్రవి॑ష్టాః పృథి॒వీమను॑ । తేషా॒-న్త్వమ॑స్యుత్త॒మః ప్రణో॑ జీ॒వాత॑వే సువ ॥ ఆప॑-న్త్వా-ఽగ్నే॒ మన॒సా ఽఽప॑-న్త్వా-ఽగ్నే॒ తప॒సా ఽఽప॑-న్త్వా-ఽగ్నే దీ॒ఖ్షయా ఽఽప॑-న్త్వా-ఽగ్న ఉప॒సద్భి॒రాప॑-న్త్వా-ఽగ్నే సు॒త్యయా-ఽఽప॑-న్త్వా-ఽగ్నే॒ దఖ్షి॑ణాభి॒రాప॑-న్త్వా-ఽగ్నే ఽవభృ॒థేనాప॑-న్త్వా-ఽగ్నే వ॒శయా ఽఽప॑-న్త్వా-ఽగ్నే స్వగాకా॒రేణేత్యా॑హై॒ షా వా అ॒గ్నేరాప్తి॒స్తయై॒వైన॑మాప్నోతి ॥ 33 ॥
(ఐ॒న్ద్రి॒యా – పు॒ర – ఉ॑త్త॒రాద్ధను॒స్త- ద॒గ్నయ॑ – ఆహా॒ – ష్టౌ చ॑) (అ. 7)
గా॒య॒త్రేణ॑ పు॒రస్తా॒దుప॑ తిష్ఠతే ప్రా॒ణమే॒వాస్మి॑-న్దధాతి బృహ-ద్రథన్త॒రాభ్యా᳚-మ్ప॒ఖ్షావోజ॑ ఏ॒వాస్మి॑-న్దధాత్యృతు॒స్థాయ॑జ్ఞా-య॒జ్ఞియే॑న॒ పుచ్ఛ॑మృ॒తుష్వే॒వ ప్రతి॑ తిష్ఠతి పృ॒ష్ఠైరుప॑ తిష్ఠతే॒ తేజో॒ వై పృ॒ష్ఠాని॒ తేజ॑ ఏ॒వాస్మి॑-న్దధాతి ప్ర॒జాప॑తిర॒గ్నిమ॑సృజత॒ సో᳚-ఽస్మా-థ్సృ॒ష్టః పరాం॑ఐ॒-త్తం-వాఀ ॑రవ॒న్తీయే॑నా-వారయత॒ త-ద్వా॑రవ॒న్తీయ॑స్య వారవన్తీయ॒త్వగ్గ్ శ్యై॒తేన॑ శ్యే॒తీ అ॑కురుత॒ తచ్ఛ్యై॒తస్య॑ శ్యైత॒త్వం- [శ్యైత॒త్వమ్, య-ద్వా॑రవ॒న్తీయే॑నోప॒తిష్ఠ॑తే] 34
-యఀ-ద్వా॑రవ॒న్తీయే॑నోప॒తిష్ఠ॑తే వా॒రయ॑త ఏ॒వైనగ్గ్॑ శ్యై॒తేన॑ శ్యే॒తీ కు॑రుతే ప్ర॒జాప॑తే॒ర్హృద॑యేనా-పిప॒ఖ్ష-మ్ప్రత్యుప॑ తిష్ఠతే ప్రే॒మాణ॑మే॒వాస్య॑ గచ్ఛతి॒ ప్రాచ్యా᳚ త్వా ది॒శా సా॑దయామి గాయ॒త్రేణ॒ ఛన్ద॑సా॒-ఽగ్నినా॑ దే॒వత॑యా॒-ఽగ్నే-శ్శీ॒ర్ష్ణాగ్నే-శ్శిర॒ ఉప॑ దధామి॒ దఖ్షి॑ణయా త్వా ది॒శా సా॑దయామి॒ త్రైష్టు॑భేన॒ ఛన్ద॒సేన్ద్రే॑ణ దే॒వత॑యా॒-ఽగ్నేః ప॒ఖ్షేణా॒గ్నేః ప॒ఖ్షముప॑ దధామి ప్ర॒తీచ్యా᳚ త్వా ది॒శా సా॑దయామి॒ [ది॒శా సా॑దయామి, జాగ॑తేన॒] 35
జాగ॑తేన॒ ఛన్ద॑సా సవి॒త్రా దే॒వత॑యా॒-ఽగ్నేః పుచ్ఛే॑నా॒గ్నేః పుచ్ఛ॒ముప॑ దధా॒మ్యుదీ᳚చ్యా త్వా ది॒శా సా॑దయా॒మ్యాను॑ష్టుభేన॒ ఛన్ద॑సా మి॒త్రావరు॑ణాభ్యాం ఏ॒వత॑యా॒-ఽగ్నేః ప॒ఖ్షేణా॒గ్నేః ప॒ఖ్షముప॑ దధామ్యూ॒ర్ధ్వయా᳚ త్వా ది॒శా సా॑దయామి॒ పాఙ్క్తే॑న॒ ఛన్ద॑సా॒ బృహ॒స్పతి॑నా దే॒వత॑యా॒-ఽగ్నేః పృ॒ష్ఠేనా॒గ్నేః పృ॒ష్ఠముప॑ దధామి॒ యో వా అపా᳚త్మానమ॒గ్ని-ఞ్చి॑ను॒తే-ఽపా᳚త్మా॒-ఽముష్మి॑-ల్లోఀ॒కే భ॑వతి॒ య-స్సాత్మా॑న-ఞ్చిను॒తే సాత్మా॒-ఽముష్మి॑-ల్లోఀ॒కే భ॑వత్యాత్మేష్ట॒కా ఉప॑ దధాత్యే॒ష వా అ॒గ్నేరా॒త్మా సాత్మా॑నమే॒వాగ్ని-ఞ్చి॑నుతే॒ సాత్మా॒-ఽముష్మి॑-ల్లోఀ॒కే భ॑వతి॒ య ఏ॒వం-వేఀద॑ ॥ 36 ॥
(శ్యై॒త॒త్వం – ప్ర॒తీచ్యా᳚ త్వా ది॒శా సా॑దయామి॒ – య-స్సాత్మా॑న-ఞ్చిను॒తే – ద్వావిగ్ం॑శతిశ్చ) (అ. 8)
అగ్న॑ ఉదధే॒ యా త॒ ఇషు॑ర్యు॒వా నామ॒ తయా॑ నో మృడ॒ తస్యా᳚స్తే॒ నమ॒స్తస్యా᳚స్త॒ ఉప॒ జీవ॑న్తో భూయా॒స్మాగ్నే॑ దుద్ధ్ర గహ్య కిగ్ంశిల వన్య॒ యా త॒ ఇషు॑ర్యు॒వా నామ॒ తయా॑ నో మృడ॒ తస్యా᳚స్తే॒ నమ॒స్తస్యా᳚స్త॒ ఉప॒ జీవ॑న్తో భూయాస్మ॒ పఞ్చ॒ వా ఏ॒తే᳚-ఽగ్నయో॒ యచ్చిత॑య ఉద॒ధిరే॒వ నామ॑ ప్రథ॒మో దు॒ద్ధ్రో [దు॒ద్ధ్రః, ద్వి॒తీయో॒] 37
ద్వి॒తీయో॒ గహ్య॑స్తృ॒తీయః॑ కిగ్ంశి॒లశ్చ॑తు॒ర్థో వన్యః॑ పఞ్చ॒మస్తేభ్యో॒ యదాహు॑తీ॒ర్న జు॑హు॒యాద॑ద్ధ్వ॒ర్యు-ఞ్చ॒ యజ॑మాన-ఞ్చ॒ ప్ర ద॑హేయు॒ర్యదే॒తా ఆహు॑తీర్జు॒హోతి॑ భాగ॒ధేయే॑నై॒వైనా᳚ఞ్ఛమయతి॒ నా-ఽఽర్తి॒మార్చ్ఛ॑త్యద్ధ్వ॒ర్యుర్న యజ॑మానో॒ వామ్మ॑ ఆ॒స-న్న॒సోః ప్రా॒ణో᳚-ఽఖ్ష్యోశ్చఖ్షుః॒ కర్ణ॑యో॒-శ్శ్రోత్ర॑-మ్బాహు॒వోర్బల॑-మూరు॒వోరోజో-ఽరి॑ష్టా॒ విశ్వా॒న్యఙ్గా॑ని త॒నూ- [త॒నూః, త॒నువా॑ మే] 38
-స్త॒నువా॑ మే స॒హ నమ॑స్తే అస్తు॒ మా మా॑ హిగ్ంసీ॒రప॒ వా ఏ॒తస్మా᳚-త్ప్రా॒ణాః క్రా॑మన్తి॒ యో᳚-ఽగ్ని-ఞ్చి॒న్వన్న॑ధి॒ క్రామ॑తి॒ వామ్మ॑ ఆ॒స-న్న॒సోః ప్రా॒ణ ఇత్యా॑హ ప్రా॒ణానే॒వా-ఽఽత్మ-న్ధ॑త్తే॒ యో రు॒ద్రో అ॒గ్నౌ యో అ॒ఫ్సు య ఓష॑ధీషు॒ యో రు॒ద్రో విశ్వా॒ భువ॑నా-ఽఽవి॒వేశ॒ తస్మై॑ రు॒ద్రాయ॒ నమో॑ అ॒స్త్వాహు॑తిభాగా॒ వా అ॒న్యే రు॒ద్రా హ॒విర్భా॑గా [రు॒ద్రా హ॒విర్భా॑గాః, అ॒న్యే శ॑తరు॒ద్రీయగ్ం॑] 39
అ॒న్యే శ॑తరు॒ద్రీయగ్ం॑ హు॒త్వా గా॑వీధు॒క-ఞ్చ॒రుమే॒తేన॒ యజు॑షా చర॒మాయా॒మిష్ట॑కాయా॒-న్ని ద॑ద్ధ్యా-ద్భాగ॒ధేయే॑నై॒వైనగ్ం॑ శమయతి॒ తస్య॒ త్వై శ॑తరు॒ద్రీయగ్ం॑ హు॒తమిత్యా॑హు॒ర్యస్యై॒తద॒గ్నౌ క్రి॒యత॒ ఇతి॒ వస॑వస్త్వా రు॒ద్రైః పు॒రస్తా᳚-త్పాన్తు పి॒తర॑స్త్వా య॒మరా॑జానః పి॒తృభి॑ర్దఖ్షిణ॒తః పా᳚న్త్వాది॒త్యాస్త్వా॒ విశ్వై᳚ర్దే॒వైః ప॒శ్చా-త్పా᳚న్తు ద్యుతా॒నస్త్వా॑ మారు॒తో మ॒రుద్భి॑రుత్తర॒తః పా॑తు [ ] 40
దే॒వాస్త్వేన్ద్ర॑జ్యేష్ఠా॒ వరు॑ణరాజానో॒ ఽధస్తా᳚చ్చో॒-పరి॑ష్ఠాచ్చ పాన్తు॒ న వా ఏ॒తేన॑ పూ॒తో న మేద్ధ్యో॒ న ప్రోఖ్షి॑తో॒ యదే॑న॒మతః॑ ప్రా॒చీన॑-మ్ప్రో॒ఖ్షతి॒ య-థ్సఞ్చి॑త॒మాజ్యే॑న ప్రో॒ఖ్షతి॒ తేన॑ పూ॒తస్తేన॒ మేద్ధ్య॒స్తేన॒ ప్రోఖ్షి॑తః ॥ 41 ॥
(దు॒ధ్ర – స్త॒నూ – ర్హ॒విర్భా॑గాః – పాతు॒ – ద్వాత్రిగ్ం॑శచ్చ) (అ. 9)
స॒మీచీ॒ నామా॑సి॒ ప్రాచీ॒ దిక్తస్యా᳚స్తే॒ ఽగ్నిరధి॑పతి రసి॒తో ర॑ఖ్షి॒తా యశ్చాధి॑పతి॒ ర్యశ్చ॑ గో॒ప్తా తాభ్యా॒-న్నమ॒స్తౌనో॑ మృడయతా॒-న్తే య-న్ద్వి॒ష్మో యశ్చ॑ నో॒ ద్వేష్టి॒ తం-వాఀ॒-ఞ్జమ్భే॑ దధామ్యోజ॒స్వినీ॒ నామా॑సి దఖ్షి॒ణా ది-క్తస్యా᳚స్త॒ ఇన్ద్రో-ఽధి॑పతిః॒ పృదా॑కుః॒ ప్రాచీ॒ నామా॑సి ప్ర॒తీచీ॒ ది-క్తస్యా᳚స్తే॒ [ది-క్తస్యా᳚స్తే, సోమో-ఽధి॑పతి-] 42
సోమో-ఽధి॑పతి-స్స్వ॒జో॑ ఽవ॒స్థావా॒ నామా॒-స్యుదీ॑చీ॒ ది-క్తస్యా᳚స్తే॒ వరు॒ణో-ఽధి॑పతి-స్తి॒రశ్చ॑ రాజి॒-రధి॑పత్నీ॒ నామా॑సి బృహ॒తీ ది-క్తస్యా᳚స్తే॒ బృహ॒స్పతి॒-రధి॑పతి-శ్శ్వి॒త్రో వ॒శినీ॒ నామా॑సీ॒య-న్ది-క్తస్యా᳚స్తే య॒మో-ఽధి॑పతిః క॒ల్మాష॑ గ్రీవో రఖ్షి॒తా యశ్చాధి॑పతి॒ ర్యశ్చ॑ గో॒ప్తా తాభ్యా॒-న్నమ॒స్తౌ నో॑ మృడయతా॒-న్తే య-న్ద్వి॒ష్మో యశ్చ॑ [ ] 43
నో॒ ద్వేష్టి॒ తం-వాఀ॒-ఞ్జమ్భే॑ దధామ్యే॒తా వై దే॒వతా॑ అ॒గ్ని-ఞ్చి॒తగ్ం ర॑ఖ్షన్తి॒ తాభ్యో॒ యదాహు॑తీ॒ర్న జు॑హు॒యా-ద॑ద్ధ్వ॒ర్యు-ఞ్చ॒ యజ॑మాన-ఞ్చ ధ్యాయేయు॒ర్యదే॒తా ఆహు॑తీర్జు॒హోతి॑ భాగ॒ధేయే॑నై॒వైనా᳚-ఞ్ఛమయతి॒ నా-ఽఽర్తి॒-మార్చ్ఛ॑త్యద్ధ్వ॒ర్యుర్న యజ॑మానో హే॒తయో॒ నామ॑ స్థ॒ తేషాం᳚-వః ఀపు॒రో గృ॒హా అ॒గ్నిర్వ॒ ఇష॑వ-స్సలి॒లో ని॑లి॒పా-న్నామ॑ [ ] 44
స్థ॒ తేషాం᳚-వోఀ దఖ్షి॒ణా గృ॒హాః పి॒తరో॑ వ॒ ఇష॑వ॒-స్సగ॑రో వ॒జ్రిణో॒ నామ॑ స్థ॒ తేషాం᳚-వః ఀప॒శ్చా-ద్గృ॒హా-స్స్వప్నో॑ వ॒ ఇష॑వో॒ గహ్వ॑రో ఽవ॒స్థావా॑నో॒ నామ॑ స్థ॒ తేషాం᳚-వఀ ఉత్త॒రా-ద్గృ॒హా ఆపో॑ వ॒ ఇష॑వ-స్సము॒ద్రో-ఽధి॑పతయో॒ నామ॑ స్థ॒ తేషాం᳚-వఀ ఉ॒పరి॑ గృ॒హా వ॒ర్॒షం-వఀ॒ ఇష॒వో-ఽవ॑స్వాన్ క్ర॒వ్యా నామ॑ స్థ॒ పార్థి॑వా॒-స్తేషాం᳚-వఀ ఇ॒హ గృ॒హా [గృ॒హాః, అన్నం॑-వఀ॒] 45
అన్నం॑-వఀ॒ ఇష॑వో ఽనిమి॒షో వా॑తనా॒మ-న్తేభ్యో॑ వో॒ నమ॒స్తే నో॑ మృడయత॒ తే య-న్ద్వి॒ష్మో యశ్చ॑ నో॒ ద్వేష్టి॒ తం-వోఀ॒ జమ్భే॑ దధామి హు॒తాదో॒ వా అ॒న్యే దే॒వా అ॑హు॒తాదో॒-ఽన్యే తాన॑గ్ని॒చిదే॒వోభయా᳚-న్ప్రీణాతి ద॒ద్ధ్నా మ॑ధుమి॒శ్రేణై॒తా ఆహు॑తీర్జుహోతి భాగ॒ధేయే॑నై॒వైనా᳚-న్ప్రీణా॒త్యథో॒ ఖల్వా॑హు॒రిష్ట॑కా॒ వై దే॒వా అ॑హు॒తాద॒ ఇ- [అ॑హు॒తాద॒ ఇతి॑, అ॒ను॒ప॒రి॒క్రామ॑-] 46
-త్య॑నుపరి॒క్రామ॑-ఞ్జుహో॒త్యప॑రివర్గమే॒వైనా᳚-న్ప్రీణాతీ॒మగ్గ్ స్తన॒మూర్జ॑స్వన్త-న్ధయా॒పా-మ్ప్రప్యా॑తమగ్నే సరి॒రస్య॒ మద్ధ్యే᳚ । ఉథ్స॑-ఞ్జుషస్వ॒ మధు॑మన్తమూర్వ సము॒ద్రియ॒గ్ం॒ సద॑న॒మా వి॑శస్వ ॥ యో వా అ॒గ్ని-మ్ప్ర॒యుజ్య॒ న వి॑ము॒ఞ్చతి॒ యథా-ఽశ్వో॑ యు॒క్తో-ఽవి॑ముచ్యమానః॒, ఖ్షుద్ధ్య॑-న్పరా॒భవ॑త్యే॒వమ॑స్యా॒గ్నిః పరా॑ భవతి॒ త-మ్ప॑రా॒భవ॑న్తం॒-యఀజ॑మా॒నో-ఽను॒ పరా॑ భవతి॒ సో᳚-ఽగ్ని-ఞ్చి॒త్వా లూ॒ఖ్షో [లూ॒ఖ్షః, భ॒వ॒తీ॒మగ్గ్ స్తన॒] 47
భ॑వతీ॒మగ్గ్ స్తన॒-మూర్జ॑స్వన్త-న్ధయా॒పామిత్యాజ్య॑స్య పూ॒ర్ణాగ్ స్రుచ॑-ఞ్జుహోత్యే॒ష వా అ॒గ్నేర్వి॑మో॒కో వి॒ముచ్యై॒వాస్మా॒ అన్న॒మపి॑ దధాతి॒ తస్మా॑దాహు॒ర్యశ్చై॒వం-వేఀద॒ యశ్చ॒ న సు॒ధాయగ్ం॑ హ॒ వై వా॒జీ సుహి॑తో దధా॒తీత్య॒గ్నిర్వావ వా॒జీ తమే॒వ త-త్ప్రీ॑ణాతి॒ స ఏ॑న-మ్ప్రీ॒తః ప్రీ॑ణాతి॒ వసీ॑యా-న్భవతి ॥ 48 ॥
(ప్ర॒తీచీ॒ దిక్తస్యా᳚స్తే-ద్వి॒ష్మో యశ్చ॑-నిలి॒మ్పా నా-మే॒ హ గృ॒హా-ఇతి॑-లూ॒ఖ్షో-వసీ॑యా-న్భవతి) (అ. 10)
ఇన్ద్రా॑య॒ రాజ్ఞే॑ సూక॒రో వరు॑ణాయ॒ రాజ్ఞే॒ కృష్ణో॑ య॒మాయ॒ రాజ్ఞ॒ ఋశ్య॑ ఋష॒భాయ॒ రాజ్ఞే॑ గవ॒య-శ్శా᳚ర్దూ॒లాయ॒ రాజ్ఞే॑ గౌ॒రః పు॑రుషరా॒జాయ॑ మ॒ర్కటః॑, ఖ్షిప్రశ్యే॒నస్య॒ వర్తి॑కా॒ నీల॑ఙ్గోః॒ క్రిమి॒-స్సోమ॑స్య॒ రాజ్ఞః॑ కులు॒ఙ్గ-స్సిన్ధో᳚-శ్శిగ్ంశు॒మారో॑ హి॒మవ॑తో హ॒స్తీ ॥ 49
(ఇన్ద్రా॑య॒ రాజ్ఞే॒-ఽష్టావిగ్ం॑శతిః) (అ. 11)
మ॒యుః ప్రా॑జాప॒త్య ఊ॒లో హలీ᳚ఖ్ష్ణో వృషద॒గ్ం॒శస్తే ధా॒తు-స్సర॑స్వత్యై॒ శారి॑-శ్శ్యే॒తా పు॑రుష॒వా-ఖ్సర॑స్వతే॒ శుక॑-శ్శ్యే॒తః పు॑రుష॒వాగా॑ర॒ణ్యో॑-ఽజో న॑కు॒ల-శ్శకా॒ తే పౌ॒ష్ణా వా॒చే క్రౌ॒ఞ్చః ॥ 50 ॥
(మ॒యు – స్త్రయో॑విగ్ంశతిః) (అ. 12)
అ॒పా-న్నప్త్రే॑ జ॒షో నా॒క్రో మక॑రః కులీ॒కయ॒స్తే-ఽకూ॑పారస్య వా॒చే పై᳚ఙ్గరా॒జో భగా॑య కు॒షీత॑క ఆ॒తీ వా॑హ॒సో దర్వి॑దా॒ తే వా॑య॒వ్యా॑ ది॒గ్భ్యశ్చ॑క్రవా॒కః ॥ 51 ॥
(అ॒పా – మేకా॒న్నవిగ్ం॑శ॒తిః) (అ. 13)
బలా॑యాజగ॒ర ఆ॒ఖు-స్సృ॑జ॒యా శ॒యణ్డ॑క॒స్తే మై॒త్రా మృ॒త్యవే॑-ఽసి॒తో మ॒న్యవే᳚ స్వ॒జః కుం॑భీ॒నసః॑ పుష్కరసా॒దో లో॑హితా॒హిస్తే త్వా॒ష్ట్రాః ప్ర॑తి॒శ్రుత్కా॑యై వాహ॒సః ॥ 52 ॥
(బలా॑యా॒ – ష్టాద॑శ) (అ. 14)
పు॒రు॒ష॒మృ॒గశ్చ॒న్ద్రమ॑సే గో॒ధా కాల॑కా దార్వాఘా॒టస్తే వన॒స్పతీ॑నామే॒ణ్యహ్నే॒ కృష్ణో॒ రాత్రి॑యై పి॒కః, ఖ్ష్విఙ్కా॒ నీల॑శీర్ష్ణీ॒ తే᳚-ఽర్య॒మ్ణే ధా॒తుః క॑త్క॒టః ॥ 53 ॥
(పు॒రు॒ష॒మృ॒గో᳚-ఽష్టాద॑శ) (అ. 15)
సౌ॒రీ బ॒లాకర్శ్యో॑ మ॒యూర॑-శ్శ్యే॒నస్తే గ॑న్ధ॒ర్వాణాం॒-వఀసూ॑నా-ఙ్క॒పిఞ్జ॑లో రు॒ద్రాణా᳚-న్తిత్తి॒రీ రో॒హి-త్కు॑ణ్డృ॒ణాచీ॑ గో॒లత్తి॑కా॒ తా అ॑ఫ్స॒రసా॒-మర॑ణ్యాయ సృమ॒రః ॥ 54 ॥
(సౌ॒-ర్య॑ష్టాద॑శ) (అ. 16)
పృ॒ష॒తో వై᳚శ్వదే॒వః పి॒త్వో న్యఙ్కుః॒ కశ॒స్తే-ఽను॑మత్యా అన్యవా॒పో᳚-ఽర్ధమా॒సానా᳚-మ్మా॒సా-ఙ్క॒శ్యపః॒ క్వయిః॑ కు॒టరు॑ర్దాత్యౌ॒హస్తే సి॑నీవా॒ల్యై బృహ॒స్పత॑యే శిత్పు॒టః ॥ 55 ॥
(పృ॒షతా᳚- ఽష్టాద॑శ) (అ. 17)
శకా॑ భౌ॒మీ పా॒న్త్రః కశో॑ మాన్థీ॒లవ॒స్తే పి॑తృ॒ణా-మృ॑తూ॒నా-ఞ్జహ॑కా సంవఀథ్స॒రాయ॒ లోపా॑ క॒పోత॒ ఉలూ॑క-శ్శ॒శస్తే నైర్॑ఋ॒తాః కృ॑క॒వాకు॑-స్సావి॒త్రః ॥ 56 ॥
(శకా॒ – ఽష్టాద॑శ ) (అ. 18)
రురూ॑ రౌ॒ద్రః కృ॑కలా॒స-శ్శ॒కునిః॒ పిప్ప॑కా॒ తే శ॑ర॒వ్యా॑యై హరి॒ణో మా॑రు॒తో బ్రహ్మ॑ణే శా॒ర్గస్త॒రఖ్షుః॑ కృ॒ష్ణ-శ్శ్వా చ॑తుర॒ఖ్షో గ॑ర్ద॒భస్త ఇ॑తరజ॒నానా॑మ॒గ్నయే॒ ధూఙ్ఖ్ష్ణా᳚ ॥ 57 ॥
(రురు॑ – ర్విగ్ంశ॒తిః) (అ. 19)
అ॒ల॒జ ఆ᳚న్తరి॒ఖ్ష ఉ॒ద్రో మ॒ద్గుః ప్ల॒వస్తే॑-ఽపామది॑త్యై హగ్ంస॒సాచి॑రిన్ద్రా॒ణ్యై కీర్శా॒ గృద్ధ్ర॑-శ్శితిక॒ఖ్షీ వా᳚ర్ధ్రాణ॒సస్తే ది॒వ్యా ద్యా॑వాపృథి॒వ్యా᳚ శ్వా॒విత్ ॥ 58 ॥
(అ॒ల॒జో᳚ – ఽష్టాద॑శ ) (అ. 20)
సు॒ప॒ర్ణః పా᳚ర్జ॒న్యో హ॒గ్ం॒సో వృకో॑ వృషద॒గ్ం॒శస్త ఐ॒న్ద్రా అ॒పాము॒ద్రో᳚ ఽర్య॒మ్ణే లో॑పా॒శ-స్సి॒గ్ం॒హో న॑కు॒లో వ్యా॒ఘ్రస్తే మ॑హే॒న్ద్రాయ॒ కామా॑య॒ పర॑స్వాన్ ॥ 59 ॥
(సు॒ప॒ణో᳚ – ఽష్టాద॑శ) (అ. 21)
ఆ॒గ్నే॒యః కృ॒ష్ణగ్రీ॑వ-స్సారస్వ॒తీ మే॒షీ బ॒భ్రు-స్సౌ॒మ్యః పౌ॒ష్ణ-శ్శ్యా॒మ-శ్శి॑తిపృ॒ష్ఠో బా॑ర్హస్ప॒త్య-శ్శి॒ల్పో వై᳚శ్వదే॒వ ఐ॒న్ద్రో॑-ఽరు॒ణో మా॑రు॒తః క॒ల్మాష॑ ఐన్ద్రా॒గ్న-స్సగ్ం॑హి॒తో॑ ఽధోరా॑మ-స్సావి॒త్రో వా॑రు॒ణః పేత్వః॑ ॥ 60 ॥
(ఆ॒గ్నే॒యో – ద్వావిగ్ం॑శతిః) (అ. 22)
అశ్వ॑స్తూప॒రో గో॑మృ॒గస్తే ప్రా॑జాప॒త్యా ఆ᳚గ్నే॒యౌ కృ॒ష్ణగ్రీ॑వౌ త్వా॒ష్ట్రౌ లో॑మశస॒క్థౌ శి॑తిపృ॒ష్ఠౌ బా॑ర్హస్ప॒త్యౌ ధా॒త్రే పృ॑షోద॒ర-స్సౌ॒ర్యో బ॒లఖ్షః॒ పేత్వః॑ ॥ 61 ॥
(అశ్వః॒ – షోడ॑శ) (అ. 23)
అ॒గ్నయే-ఽనీ॑కవతే॒ రోహి॑తాఞ్జి-రన॒డ్వా-న॒ధోరా॑మౌ సావి॒త్రౌ పౌ॒ష్ణౌ ర॑జ॒తనా॑భీ వైశ్వదే॒వౌ పి॒శఙ్గౌ॑ తూప॒రౌ మా॑రు॒తః క॒ల్మాష॑ ఆగ్నే॒యః కృ॒ష్ణో॑-ఽజ-స్సా॑రస్వ॒తీ మే॒షీ వా॑రు॒ణః కృ॒ష్ణ ఏక॑శితిపా॒-త్పేత్వః॑ ॥ 62 ॥
(అ॒గ్నయే॒ – ద్వావిగ్ం॑శతిః) (అ. 24)
(యదేకే॑న – ప్ర॒జాప॑తిః ప్రే॒ణా-ఽను॒ – యజు॒షా – ఽఽపో॑ – వి॒శ్వక॒ర్మా – ఽగ్న॒ ఆ యా॑హి – సువ॒ర్గాయ॒ వజ్రో॑ – గాయ॒త్రేణా – గ్న॑ ఉదధే – స॒మీచీ – న్ద్రా॑య – మ॒యు – ర॒పాం – బలా॑య – పురుషమృ॒గః – సౌ॒రీ – పృ॑ష॒తః – శకా॒ – రురు॑ – రల॒జః – సు॑ప॒ర్ణ – ఆ᳚గ్నే॒యో – ఽశ్వో॒ – ఽగ్నయే-ఽనీ॑కవతే॒ – చతు॑ర్విగ్ంశతిః)
(యదేకే॑న॒ – స పాపీ॑యా – నే॒తద్వా అ॒గ్నే – ర్ధను॒స్త-ద్- దే॒వాస్త్వేన్ద్ర॑జ్యేష్ఠా – అ॒పా-న్నప్త్రే – ఽశ్వ॑స్తూప॒రో – ద్విష॑ష్టిః)
(యదేకే॒, నైక॑శితిపా॒-త్పేత్వః॑)
॥ హరిః॑ ఓమ్ ॥
॥ కృష్ణ యజుర్వేదీయ తైత్తిరీయ సంహితాయా-మ్పఞ్చమకాణ్డే పఞ్చమః ప్రశ్న-స్సమాప్తః ॥