కృష్ణ యజుర్వేదీయ తైత్తిరీయ సంహితాయా-మ్పఞ్చమకాణ్డే సప్తమః ప్రశ్నః-ఉపానువాక్యావశిష్టకర్మనిరూపణం
ఓ-న్నమః పరమాత్మనే, శ్రీ మహాగణపతయే నమః,
శ్రీ గురుభ్యో నమః । హ॒రిః॒ ఓమ్ ॥
యో వా అయ॑థాదేవతమ॒గ్ని-ఞ్చి॑ను॒త ఆ దే॒వతా᳚భ్యో వృశ్చ్యతే॒ పాపీ॑యా-న్భవతి॒ యో య॑థాదేవ॒త-న్న దే॒వతా᳚భ్య॒ ఆ వృ॑శ్చ్యతే॒ వసీ॑యా-న్భవత్యాగ్నే॒య్యా గా॑యత్రి॒యా ప్ర॑థ॒మా-ఞ్చితి॑మ॒భి మృ॑శే-త్త్రి॒ష్టుభా᳚ ద్వి॒తీయా॒-ఞ్జగ॑త్యా తృ॒తీయా॑మను॒ష్టుభా॑ చతు॒ర్థీ-మ్ప॒ఙ్క్త్యా ప॑ఞ్చ॒మీం-యఀ ॑థాదేవ॒తమే॒వాగ్ని-ఞ్చి॑నుతే॒ న దే॒వతా᳚భ్య॒ ఆ వృ॑శ్చ్యతే॒ వసీ॑యా-న్భవ॒తీడా॑యై॒ వా ఏ॒షా విభ॑క్తిః ప॒శవ॒ ఇడా॑ ప॒శుభి॑రేన- [ప॒శుభి॑రేనమ్, చి॒ను॒తే॒ యో వై] 1
-ఞ్చినుతే॒ యో వై ప్ర॒జాప॑తయే ప్రతి॒ ప్రోచ్యా॒గ్ని-ఞ్చి॒నోతి॒ నా-ఽఽర్తి॒మార్చ్ఛ॒-త్యశ్వా॑వ॒భిత॑స్తిష్ఠేతా-ఙ్కృ॒ష్ణ ఉ॑త్తర॒త-శ్శ్వే॒తో దఖ్షి॑ణ॒స్తావా॒లభ్యేష్ట॑కా॒ ఉప॑ దద్ధ్యాదే॒తద్వై ప్ర॒జాప॑తే రూ॒ప-మ్ప్రా॑జాప॒త్యో-ఽశ్వ॑-స్సా॒ఖ్షాదే॒వ ప్ర॒జాప॑తయే ప్రతి॒ప్రోచ్యా॒గ్ని-ఞ్చి॑నోతి॒ నా-ఽఽర్తి॒మార్చ్ఛ॑త్యే॒తద్వా అహ్నో॑ రూ॒పం-యఀచ్ఛ్వే॒తో-ఽశ్వో॒ రాత్రి॑యై కృ॒ష్ణ ఏ॒తదహ్నో॑ [ఏ॒తదహ్నః॑, రూ॒పం-యఀదిష్ట॑కా॒] 2
రూ॒పం-యఀదిష్ట॑కా॒ రాత్రి॑యై॒ పురీ॑ష॒మిష్ట॑కా ఉపధా॒స్యఞ్ఛ్వే॒త-మశ్వ॑మ॒భి మృ॑శే॒-త్పురీ॑షముపధా॒స్యన్ కృ॒ష్ణమ॑హోరా॒త్రాభ్యా॑మే॒వైన॑-ఞ్చినుతే హిరణ్య పా॒త్ర-మ్మధోః᳚ పూ॒ర్ణ-న్ద॑దాతి మధ॒వ్యో॑ ఽసా॒నీతి॑ సౌ॒ర్యా చి॒త్రవ॒త్యా-ఽవే᳚ఖ్షతే చి॒త్రమే॒వ భ॑వతి మ॒ద్ధ్యన్ది॒నే-ఽశ్వ॒మవ॑ ఘ్రాపయత్య॒సౌ వా ఆ॑ది॒త్య ఇన్ద్ర॑ ఏ॒ష ప్ర॒జాప॑తిః ప్రాజాప॒త్యో-ఽశ్వ॒స్తమే॒వ సా॒ఖ్షాదృ॑ద్ధ్నోతి ॥ 3 ॥
(ఏ॒న॒ – మే॒తదహ్నో॒ – ఽష్టాచ॑త్వారిగ్ంశచ్చ) (అ. 1)
త్వామ॑గ్నే వృష॒భ-ఞ్చేకి॑తాన॒-మ్పున॒ర్యువా॑న-ఞ్జ॒నయ॑న్ను॒పాగా᳚మ్ । అ॒స్థూ॒రి ణో॒ గార్హ॑పత్యాని సన్తు తి॒గ్మేన॑ నో॒ బ్రహ్మ॑ణా॒ సగ్ం శి॑శాధి ॥ ప॒శవో॒ వా ఏ॒తే యదిష్ట॑కా॒శ్చిత్యా᳚-ఞ్చిత్యామృష॒భముప॑ దధాతి మిథు॒నమే॒వాస్య॒ త-ద్య॒జ్ఞే క॑రోతి ప్ర॒జన॑నాయ॒ తస్మా᳚-ద్యూ॒థేయూ॑థ ఋష॒భః ॥ సం॒వఀ॒థ్స॒రస్య॑ ప్రతి॒మాం-యాఀ-న్త్వా॑ రాత్ర్యు॒పాస॑తే । ప్ర॒జాగ్ం సు॒వీరా᳚-ఙ్కృ॒త్వా విశ్వ॒మాయు॒ర్వ్య॑శ్ఞవత్ ॥ ప్రా॒జా॒ప॒త్యా- [ప్రా॒జా॒ప॒త్యామ్, ఏ॒తాముప॑] 4
-మే॒తాముప॑ దధాతీ॒యం-వాఀ వైషైకా᳚ష్ట॒కా యదే॒వైకా᳚ష్ట॒కాయా॒మన్న॑-ఙ్క్రి॒యతే॒ తదే॒వైతయావ॑ రున్ధ ఏ॒షా వై ప్ర॒జాప॑తేః కామ॒దుఘా॒ తయై॒వ యజ॑మానో॒-ఽముష్మి॑-ల్లోఀ॒కే᳚-ఽగ్ని-న్దు॑హే॒ యేన॑ దే॒వా జ్యోతి॑షో॒ర్ధ్వా ఉ॒దాయ॒న్॒ యేనా॑-ఽఽది॒త్యా వస॑వో॒ యేన॑ రు॒ద్రాః । యేనాఙ్గి॑రసో మహి॒మాన॑-మాన॒శుస్తేనై॑తు॒ యజ॑మాన-స్స్వ॒స్తి ॥ సు॒వ॒ర్గాయ॒ వా ఏ॒ష లో॒కాయ॑ [లో॒కాయ॑, చీ॒య॒తే॒ యద॒గ్నిర్యేన॑] 5
చీయతే॒ యద॒గ్నిర్యేన॑ దే॒వా జ్యోతి॑షో॒ర్ధ్వా ఉ॒దాయ॒న్నిత్యుఖ్య॒గ్ం॒ సమి॑న్ధ॒ ఇష్ట॑కా ఏ॒వైతా ఉప॑ ధత్తే వానస్ప॒త్యా-స్సు॑వ॒ర్గస్య॑ లో॒కస్య॒ సమ॑ష్ట్యై శ॒తాయు॑ధాయ శ॒తవీ᳚ర్యాయ శ॒తోత॑యే ఽభిమాతి॒షాహే᳚ । శ॒తం-యోఀ న॑-శ్శ॒రదో॒ అజీ॑తా॒నిన్ద్రో॑ నేష॒దతి॑ దురి॒తాని॒ విశ్వా᳚ ॥ యే చ॒త్వారః॑ ప॒థయో॑ దేవ॒యానా॑ అన్త॒రా ద్యావా॑పృథి॒వీ వి॒యన్తి॑ । తేషాం॒-యోఀ అజ్యా॑ని॒- మజీ॑తి-మా॒వహా॒-త్తస్మై॑ నో దేవాః॒ [నో దేవాః, పరి॑ దత్తే॒హ సర్వే᳚ ।] 6
పరి॑ దత్తే॒హ సర్వే᳚ ॥ గ్రీ॒ష్మో హే॑మ॒న్త ఉ॒త నో॑ వస॒న్త-శ్శ॒ర-ద్వ॒ర్॒షా-స్సు॑వి॒తన్నో॑ అస్తు । తేషా॑మృతూ॒నాగ్ం శ॒త శా॑రదానా-న్నివా॒త ఏ॑షా॒మభ॑యే స్యామ ॥ ఇ॒దు॒వ॒థ్స॒రాయ॑ పరివథ్స॒రాయ॑ సంవఀఞ్థ్స॒రాయ॑ కృణుతా బృ॒హన్నమః॑ । తేషాం᳚-వఀ॒యగ్ం సు॑మ॒తౌ య॒జ్ఞియా॑నా॒-ఞ్జ్యోగజీ॑తా॒ అహ॑తా-స్స్యామ ॥ భ॒ద్రాన్న॒-శ్శ్రేయ॒-స్సమ॑నైష్ట దేవా॒స్త్వయా॑-ఽవ॒సేన॒ సమ॑శీమహి త్వా । స నో॑ మయో॒ భూః పి॑తో॒ [మయో॒ భూః పి॑తో, ఆ వి॑శస్వ॒] 7
ఆ వి॑శస్వ॒ శ-న్తో॒కాయ॑ త॒నువే᳚ స్యో॒నః ॥ అజ్యా॑నీరే॒తా ఉప॑ దధాత్యే॒తా వై దే॒వతా॒ అప॑రాజితా॒స్తా ఏ॒వ ప్ర వి॑శతి॒ నైవ జీ॑యతే బ్రహ్మవా॒దినో॑ వదన్తి॒ యద॑ర్ధమా॒సా మాసా॑ ఋ॒తవ॑-స్సంవఀథ్స॒ర ఓష॑ధీః॒ పచ॒న్త్యథ॒ కస్మా॑ద॒న్యాభ్యో॑ దే॒వతా᳚భ్య ఆగ్రయ॒ణ-న్నిరు॑ప్యత॒ ఇత్యే॒తా హి త-ద్దే॒వతా॑ ఉ॒దజ॑య॒న్॒ యదృ॒తుభ్యో॑ ని॒ర్వపే᳚-ద్దే॒వతా᳚భ్య-స్స॒మద॑-న్దద్ధ్యాదాగ్రయ॒ణ-న్ని॒రుప్యై॒తా ఆహు॑తీ ర్జుహోత్యర్ధమా॒సానే॒వ మాసా॑నృ॒తూన్-థ్సం॑వఀథ్స॒ర-మ్ప్రీ॑ణాతి॒ న దే॒వతా᳚భ్య-స్స॒మద॑-న్దధాతి భ॒ద్రాన్న॒-శ్శ్రేయ॒-స్సమ॑నైష్ట దేవా॒ ఇత్యా॑హ హు॒తాద్యా॑య॒ యజ॑మాన॒స్యా-ఽప॑రాభావాయ ॥ 8 ॥
(ప్ర॒జా॒ప॒త్యాం – లోఀ॒కాయ॑ – దేవాః – పితో – దధ్యాదాగ్రయ॒ణం – పఞ్చ॑విగ్ంశతిశ్చ) (అ. 2)
ఇన్ద్ర॑స్య॒ వజ్రో॑-ఽసి॒ వార్త్ర॑ఘ్నస్తనూ॒పా నః॑ ప్రతిస్ప॒శః । యో నః॑ పు॒రస్తా᳚-ద్దఖ్షిణ॒తః ప॒శ్చా-దు॑త్తర॒తో॑-ఽఘా॒యుర॑భి॒దాస॑త్యే॒తగ్ం సో-ఽశ్మా॑నమృచ్ఛతు ॥ దే॒వా॒సు॒రా-స్సంయఀ ॑త్తా ఆస॒-న్తే-ఽసు॑రా ది॒గ్భ్య ఆ-ఽబా॑ధన్త॒ తా-న్దే॒వా ఇష్వా॑ చ॒ వజ్రే॑ణ॒ చాపా॑నుదన్త॒ య-ద్వ॒జ్రిణీ॑రుప॒దధా॒తీష్వా॑ చై॒వ త-ద్వజ్రే॑ణ చ॒ యజ॑మానో॒ భ్రాతృ॑వ్యా॒నప॑ నుదతే ది॒ఖ్షూప॑ [ది॒ఖ్షూప॑, ద॒ధా॒తి॒ దే॒వ॒పు॒రా] 9
దధాతి దేవపు॒రా ఏ॒వైతాస్త॑నూ॒పానీః॒ పర్యూ॑హ॒తే ఽగ్నా॑విష్ణూ స॒జోష॑సే॒మా వ॑ర్ధన్తు వా॒గింరః॑ । ద్యు॒మ్నైర్వాజే॑భి॒రా గ॑తమ్ ॥ బ్ర॒హ్మ॒వా॒దినో॑ వదన్తి॒ యన్న దే॒వతా॑యై॒ జుహ్వ॒త్యథ॑ కి-న్దేవ॒త్యా॑ వసో॒ర్ధారేత్య॒గ్ని-ర్వసు॒స్తస్యై॒షా ధారా॒ విష్ణు॒-ర్వసు॒స్తస్యై॒షా ధారా᳚ ఽఽగ్నావైష్ణ॒వ్యర్చా వసో॒ర్ధారా᳚-ఞ్జుహోతి భాగ॒ధేయే॑నై॒వైనౌ॒ సమ॑ర్ధయ॒త్యథో॑ ఏ॒తా- [ఏ॒తామ్, ఏ॒వా-ఽఽహు॑తి-] 10
-మే॒వా-ఽఽహు॑తి-మా॒యత॑నవతీ-ఙ్కరోతి॒ యత్కా॑మ ఏనా-ఞ్జు॒హోతి॒ తదే॒వావ॑ రున్ధే రు॒ద్రో వా ఏ॒ష యద॒గ్నిస్తస్యై॒తే త॒నువౌ॑ ఘో॒రా-ఽన్యా శి॒వా-ఽన్యా యచ్ఛ॑తరు॒ద్రీయ॑-ఞ్జు॒హోతి॒ యైవాస్య॑ ఘో॒రా త॒నూస్తా-న్తేన॑ శమయతి॒ య-ద్వసో॒ర్ధారా᳚-ఞ్జు॒హోతి॒ యైవాస్య॑ శి॒వా త॒నూస్తా-న్తేన॑ ప్రీణాతి॒ యో వై వసో॒ర్ధారా॑యై [వసో॒ర్ధారా॑యై, ప్ర॒తి॒ష్ఠాం-వేఀద॒] 11
ప్రతి॒ష్ఠాం-వేఀద॒ ప్రత్యే॒వ తి॑ష్ఠతి॒ యదాజ్య॑ము॒చ్ఛిష్యే॑త॒ తస్మి॑-న్బ్రహ్మౌద॒న-మ్ప॑చే॒-త్త-మ్బ్రా᳚హ్మ॒ణాశ్చ॒త్వారః॒ ప్రా-ఽశ్ఞీ॑యురే॒ష వా అ॒గ్నిర్వై᳚శ్వాన॒రో యద్బ్రా᳚హ్మ॒ణ ఏ॒షా ఖలు॒ వా అ॒గ్నేః ప్రి॒యా త॒నూర్య-ద్వై᳚శ్వాన॒రః ప్రి॒యాయా॑మే॒వైనా᳚-న్త॒నువా॒-మ్ప్రతి॑ ష్ఠాపయతి॒ చత॑స్రో ధే॒నూర్ద॑ద్యా॒-త్తాభి॑రే॒వ యజ॑మానో॒-ఽముష్మి॑-ల్లోఀ॒కే᳚-ఽగ్ని-న్దు॑హే ॥ 12 ॥
(ఉపై॒ – తాం – ధారా॑యై॒ – షట్చ॑త్వారిగ్ంశచ్చ) (అ. 3)
చిత్తి॑-ఞ్జుహోమి॒ మన॑సా ఘృ॒తేనేత్యా॒హాదా᳚భ్యా॒ వై నామై॒షా-ఽఽహు॑తిర్వైశ్వకర్మ॒ణీ నైన॑-ఞ్చిక్యా॒న-మ్భ్రాతృ॑వ్యో దభ్నో॒త్యథో॑ దే॒వతా॑ ఏ॒వావ॑ రు॒న్ధే ఽగ్నే॒ తమ॒ద్యేతి॑ ప॒ఙ్క్త్యా జు॑హోతి ప॒ఙ్క్త్యా-ఽఽహు॑త్యా యజ్ఞము॒ఖమా ర॑భతే స॒ప్త తే॑ అగ్నే స॒మిధ॑-స్స॒ప్తజి॒హ్వా ఇత్యా॑హ॒ హోత్రా॑ ఏ॒వావ॑ రున్ధే॒ ఽగ్నిర్దే॒వేభ్యో-ఽపా᳚క్రా-ఽమ-ద్భాగ॒ధేయ॑- [-ఽపా᳚క్రా-ఽమ-ద్భాగ॒ధేయ᳚మ్, ఇ॒చ్ఛమా॑న॒స్తస్మా॑] 13
-మి॒చ్ఛమా॑న॒స్తస్మా॑ ఏ॒త-ద్భా॑గ॒ధేయ॒-మ్ప్రాయ॑చ్ఛన్నే॒తద్వా అ॒గ్నేర॑గ్నిహో॒త్రమే॒తర్హి॒ ఖలు॒ వా ఏ॒ష జా॒తో యర్హి॒ సర్వ॑శ్చి॒తో జా॒తాయై॒వాస్మా॒ అన్న॒మపి॑ దధాతి॒ స ఏ॑న-మ్ప్రీ॒తః ప్రీ॑ణాతి॒ వసీ॑యా-న్భవతి బ్రహ్మవా॒దినో॑ వదన్తి॒ యదే॒ష గార్హ॑పత్యశ్చీ॒యతే-ఽథ॒ క్వా᳚స్యా-ఽఽహవ॒నీయ॒ ఇత్య॒సావా॑ది॒త్య ఇతి॑ బ్రూయాదే॒తస్మి॒న్॒ఃఇ సర్వా᳚భ్యో దే॒వతా᳚భ్యో॒ జుహ్వ॑తి॒ [జుహ్వ॑తి, య ఏ॒వం-విఀ॒ద్వాన॒గ్ని-] 14
య ఏ॒వం-విఀ॒ద్వాన॒గ్ని-ఞ్చి॑ను॒తే సా॒ఖ్షాదే॒వ దే॒వతా॑ ఋద్ధ్నో॒త్యగ్నే॑ యశస్వి॒న్॒ యశ॑సే॒ మమ॑ర్ప॒యేన్ద్రా॑వతీ॒ మప॑చితీ మి॒హా-ఽఽవ॑హ । అ॒య-మ్మూ॒ర్ధా ప॑రమే॒ష్ఠీ సు॒వర్చా᳚-స్సమా॒నానా॑ముత్త॒మ శ్లో॑కో అస్తు ॥ భ॒ద్ర-మ్పశ్య॑న్త॒ ఉప॑ సేదు॒రగ్రే॒ తపో॑ దీ॒ఖ్షామృష॑య-స్సువ॒ర్విదః॑ । తతః॑, ఖ్ష॒త్ర-మ్బల॒మోజ॑శ్చ జా॒త-న్తద॒స్మై దే॒వా అ॒భి స-న్న॑మన్తు ॥ ధా॒తా వి॑ధా॒తా ప॑ర॒మో- [ప॑ర॒మా, ఉ॒త స॒న్దృ-క్ప్ర॒జాప॑తిః] 15
-త స॒న్దృ-క్ప్ర॒జాప॑తిః పరమే॒ష్ఠీ వి॒రాజా᳚ । స్తోమా॒-శ్ఛన్దాగ్ం॑సి ని॒విదో॑ మ ఆహురే॒తస్మై॑ రా॒ష్ట్రమ॒భి స-న్న॑మామ ॥ అ॒భ్యావ॑ర్తద్ధ్వ॒ముప॒ మేత॑ సా॒కమ॒యగ్ం శా॒స్తా-ఽధి॑పతిర్వో అస్తు । అ॒స్య వి॒జ్ఞాన॒మను॒ సగ్ం ర॑భద్ధ్వమి॒మ-మ్ప॒శ్చాదను॑ జీవాథ॒ సర్వే᳚ ॥ రా॒ష్ట్ర॒భృత॑ ఏ॒తా ఉప॑ దధాత్యే॒షా వా అ॒గ్నేశ్చితీ॑ రాష్ట్ర॒భృ-త్తయై॒వాస్మి॑-న్రా॒ష్ట్ర-న్ద॑ధాతి రా॒ష్ట్రమే॒వ భ॑వతి॒ నాస్మా᳚-ద్రా॒ష్ట్ర-మ్భ్రగ్ం॑శతే ॥ 16 ॥
(భా॒గ॒ధేయం॒ – జుహ్వ॑తి – పర॒మా – రా॒ష్ట్ర-న్ద॑ధాతి – స॒ప్త చ॑) (అ. 4)
యథా॒ వై పు॒త్రో జా॒తో మ్రి॒యత॑ ఏ॒వం-వాఀ ఏ॒ష మ్రి॑యతే॒ యస్యా॒గ్నిరుఖ్య॑ ఉ॒ద్వాయ॑తి॒ యన్ని॑ర్మ॒న్థ్య॑-ఙ్కు॒ర్యా-ద్విచ్ఛి॑న్ద్యా॒-ద్భ్రాతృ॑వ్యమస్మై జనయే॒-థ్స ఏ॒వ పునః॑ ప॒రీద్ధ్య॒-స్స్వాదే॒వైనం॒-యోఀనే᳚ర్జనయతి॒ నాస్మై॒ భ్రాతృ॑వ్య-ఞ్జనయతి॒ తమో॒ వా ఏ॒త-ఙ్గృ॑హ్ణాతి॒ యస్యా॒గ్నిరుఖ్య॑ ఉ॒ద్వాయ॑తి మృ॒త్యుస్తమః॑ కృ॒ష్ణం-వాఀసః॑ కృ॒ష్ణా ధే॒నుర్దఖ్షి॑ణా॒ తమ॑సై॒- [తమ॑సా, ఏ॒వ తమో॑] 17
-వ తమో॑ మృ॒త్యుమప॑ హతే॒ హిర॑ణ్య-న్దదాతి॒ జ్యోతి॒ర్వై హిర॑ణ్య॒-ఞ్జ్యోతి॑షై॒వ తమో-ఽప॑ హ॒తే-ఽథో॒ తేజో॒ వై హిర॑ణ్య॒-న్తేజ॑ ఏ॒వా-ఽఽత్మ-న్ధ॑త్తే॒ సువ॒ర్న ఘ॒ర్మ-స్స్వాహా॒ సువ॒ర్నా-ఽర్క-స్స్వాహా॒ సువ॒ర్న శు॒క్ర-స్స్వాహా॒ సువ॒ర్న జ్యోతి॒-స్స్వాహా॒ సువ॒ర్న సూర్య॒-స్స్వాహా॒ ఽర్కో వా ఏ॒ష యద॒గ్ని-ర॒సా-వా॑ది॒త్యో᳚- [యద॒గ్ని-ర॒సా-వా॑ది॒త్యః, ఆ॒శ్వ॒మే॒ధో యదే॒తా] 18
-ఽశ్వమే॒ధో యదే॒తా ఆహు॑తీ ర్జు॒హోత్య॑ర్కా-శ్వమే॒ధయో॑రే॒వ జ్యోతీగ్ం॑షి॒ స-న్ద॑ధాత్యే॒ష హ॒ త్వా అ॑ర్కాశ్వమే॒ధీ యస్యై॒తద॒గ్నౌ క్రి॒యత॒ ఆపో॒ వా ఇ॒దమగ్రే॑ సలి॒లమా॑సీ॒-థ్స ఏ॒తా-మ్ప్ర॒జాప॑తిః ప్రథ॒మా-ఞ్చితి॑మపశ్య॒-త్తాముపా॑ధత్త॒ తది॒యమ॑భవ॒-త్తం-విఀ॒శ్వక॑ర్మా-ఽబ్రవీ॒దుప॒ త్వా-ఽఽయా॒నీతి॒ నేహ లో॒కో᳚-ఽస్తీత్య॑- [లో॒కో᳚-ఽస్తీతి॑, అ॒బ్ర॒వీ॒-థ్స] 19
-త్యబ్రవీ॒-థ్స ఏ॒తా-న్ద్వి॒తీయా॒-ఞ్చితి॑మపశ్య॒-త్తాముపా॑ధత్త॒ తద॒న్తరి॑ఖ్షమభవ॒-థ్స య॒జ్ఞః ప్ర॒జాప॑తిమబ్రవీ॒దుప॒ త్వా-ఽఽయా॒నీతి॒ నేహ లో॒కో᳚-ఽస్తీత్య॑బ్రవీ॒-థ్స వి॒శ్వక॑ర్మాణ-మబ్రవీ॒దుప॒ త్వా-ఽఽయా॒నీతి॒ కేన॑ మో॒పైష్య॒సీతి॒ దిశ్యా॑భి॒రిత్య॑బ్రవీ॒-త్త-న్దిశ్యా॑భిరు॒పై-త్తా ఉపా॑ధత్త॒ తా దిశో॑- [తా దిశః॑, అ॒భ॒వ॒న్-థ్స] 20
-ఽభవ॒న్-థ్స ప॑రమే॒ష్ఠీ ప్ర॒జాప॑తిమబ్రవీ॒దుప॒ త్వా-ఽఽయా॒నీతి॒ నేహ లో॒కో᳚-ఽస్తీత్య॑బ్రవీ॒-థ్స వి॒శ్వక॑ర్మాణ-ఞ్చ య॒జ్ఞ-ఞ్చా᳚బ్రవీ॒దుప॑ వా॒మా ఽయా॒నీతి॒ నేహ లో॒కో᳚-ఽస్తీత్య॑బ్రూతా॒గ్ం॒ స ఏ॒తా-న్తృ॒తీయా॒-ఞ్చితి॑మపశ్య॒-త్తాముపా॑ధత్త॒ తద॒సావ॑భవ॒-థ్స ఆ॑ది॒త్యః ప్ర॒జాప॑తి-మబ్రవీ॒దుప॒ త్వా- [-మబ్రవీ॒దుప॒ త్వా, ఆయా॒నీతి॒] 21
-ఽఽయా॒నీతి॒ నేహ లో॒కో᳚-ఽస్తీత్య॑బ్రవీ॒-థ్స వి॒శ్వక॑ర్మాణ-ఞ్చ య॒జ్ఞ-ఞ్చా᳚బ్రవీ॒దుప॑ వా॒మా-ఽయా॒నీతి॒ నేహ లో॒కో᳚-ఽస్తీత్య॑బ్రూతా॒గ్ం॒ స ప॑రమే॒ష్ఠిన॑మబ్రవీ॒దుప॒ త్వా-ఽఽయా॒నీతి॒ కేన॑ మో॒పైష్య॒సీతి॑ లోక-మ్పృ॒ణయేత్య॑బ్రవీ॒-త్తం-లోఀ ॑క-మ్పృ॒ణయో॒పై-త్తస్మా॒దయా॑తయామ్నీ లోక-మ్పృ॒ణా-ఽయా॑తయామా॒ హ్య॑సా- [హ్య॑సౌ, ఆ॒ది॒త్యస్తానృష॑యో] 22
-వా॑ది॒త్యస్తానృష॑యో ఽబ్రువ॒న్నుప॑ వ॒ ఆ-ఽయా॒మేతి॒ కేన॑ న ఉ॒పైష్య॒థేతి॑ భూ॒మ్నేత్య॑బ్రువ॒-న్తా-న్ద్వాభ్యా॒-ఞ్చితీ᳚భ్యాము॒పాయ॒న్-థ్స పఞ్చ॑చితీక॒-స్సమ॑పద్యత॒ య ఏ॒వం-విఀ॒ద్వాన॒గ్ని-ఞ్చి॑ను॒తే భూయా॑నే॒వ భ॑వత్య॒భీమా-ల్లోఀ॒కాఞ్జ॑యతి వి॒దురే॑న-న్దే॒వా అథో॑ ఏ॒తాసా॑మే॒వ దే॒వతా॑నా॒గ్ం॒ సాయు॑జ్య-ఙ్గచ్ఛతి ॥ 23 ॥
(తమ॑సా – ఽఽది॒త్యో᳚ – ఽస్తీతి॒ – దిశ॑ – ఆది॒త్యః ప్ర॒జాప॑తిమబ్రవీ॒దుప॑ త్వా॒ – ఽసౌ – పఞ్చ॑చత్వారిగ్ంశచ్చ) (అ. 5)
వయో॒ వా అ॒గ్నిర్యద॑గ్ని॒చి-త్ప॒ఖ్షిణో᳚-ఽశ్ఞీ॒యా-త్తమే॒వాగ్నిమ॑ద్యా॒దా-ర్తి॒మార్చ్ఛే᳚-థ్సంవఀథ్స॒రం-వ్రఀ॒త-ఞ్చ॑రే-థ్సంవఀథ్స॒రగ్ం హి వ్ర॒త-న్నాతి॑ ప॒శుర్వా ఏ॒ష యద॒గ్నిర్హి॒నస్తి॒ ఖలు॒ వై త-మ్ప॒శుర్య ఏ॑న-మ్పు॒రస్తా᳚-త్ప్ర॒త్యఞ్చ॑ముప॒చర॑తి॒ తస్మా᳚-త్ప॒శ్చా-త్ప్రాంఉ॑ప॒చర్య॑ ఆ॒త్మనో-ఽహిగ్ం॑సాయై॒ తేజో॑-ఽసి॒ తేజో॑ మే యచ్ఛ పృథి॒వీం-యఀ ॑చ్ఛ [పృథి॒వీం-యఀ ॑చ్ఛ, పృ॒థి॒వ్యై మా॑ పాహి॒] 24
పృథి॒వ్యై మా॑ పాహి॒ జ్యోతి॑రసి॒ జ్యోతి॑ర్మే యచ్ఛా॒న్తరి॑ఖ్షం-యఀచ్ఛా॒న్తరి॑ఖ్షాన్మా పాహి॒ సువ॑రసి॒ సువ॑ర్మే యచ్ఛ॒ దివం॑-యఀచ్ఛ ది॒వో మా॑ పా॒హీత్యా॑హై॒తాభి॒ర్వా ఇ॒మే లో॒కా విధృ॑తా॒ యదే॒తా ఉ॑ప॒దధా᳚త్యే॒షాం-లోఀ॒కానాం॒-విఀధృ॑త్యై స్వయమాతృ॒ణ్ణా ఉ॑ప॒ధాయ॑ హిరణ్యేష్ట॒కా ఉప॑దధాతీ॒మే వై లో॒కా-స్స్వ॑యమాతృ॒ణ్ణా జ్యోతి॒ర్॒హిర॑ణ్యం॒-యఀ-థ్స్వ॑యమాతృ॒ణ్ణా ఉ॑ప॒ధాయ॑ [ఉ॑ప॒ధాయ॑, హి॒ర॒ణ్యే॒ష్ట॒కా ఉ॑ప॒దధా॑తీ॒-] 25
హిరణ్యేష్ట॒కా ఉ॑ప॒దధా॑తీ॒మా-నే॒వైతాభి॑-ర్లో॒కా-ఞ్జ్యోతి॑ష్మతః కురు॒తే-ఽథో॑ ఏ॒తాభి॑రే॒వాస్మా॑ ఇ॒మే లో॒కాః ప్ర భా᳚న్తి॒ యాస్తే॑ అగ్నే॒ సూర్యే॒ రుచ॑ ఉద్య॒తో దివ॑మాత॒న్వన్తి॑ ర॒శ్మిభిః॑ । తాభి॒-స్సర్వా॑భీ రు॒చే జనా॑య నస్కృధి ॥ యా వో॑ దేవా॒-స్సూర్యే॒ రుచో॒ గోష్వశ్వే॑షు॒ యా రుచః॑ । ఇన్ద్రా᳚గ్నీ॒ తాభి॒-స్సర్వా॑భీ॒ రుచ॑-న్నో ధత్త బృహస్పతే ॥ రుచ॑న్నో ధేహి [ధేహి, బ్రా॒హ్మ॒ణేషు॒ రుచ॒గ్ం॒] 26
బ్రాహ్మ॒ణేషు॒ రుచ॒గ్ం॒ రాజ॑సు నస్కృధి । రుచం॑-విఀ॒శ్యే॑షు శూ॒ద్రేషు॒ మయి॑ ధేహి రు॒చా రుచ᳚మ్ ॥ ద్వే॒ధా వా అ॒గ్ని-ఞ్చి॑క్యా॒నస్య॒ యశ॑ ఇన్ద్రి॒య-ఙ్గ॑చ్ఛత్య॒గ్నిం-వాఀ ॑ చి॒తమీ॑జా॒నం-వాఀ॒ యదే॒తా ఆహు॑తీర్జు॒హోత్యా॒త్మన్నే॒వ యశ॑ ఇన్ద్రి॒య-న్ధ॑త్త ఈశ్వ॒రో వా ఏ॒ష ఆర్తి॒మార్తో॒ర్యో᳚-ఽగ్ని-ఞ్చి॒న్వన్న॑ధి॒ క్రామ॑తి॒ తత్త్వా॑ యామి॒ బ్రహ్మ॑ణా॒ వన్ద॑మాన॒ ఇతి॑ వారు॒ణ్యర్చా [ఇతి॑ వారు॒ణ్యర్చా, జు॒హు॒యా॒చ్ఛాన్తి॑-] 27
జు॑హుయా॒చ్ఛాన్తి॑-రే॒వైషా ఽగ్నేర్గుప్తి॑రా॒త్మనో॑ హ॒విష్కృ॑తో॒ వా ఏ॒ష యో᳚-ఽగ్ని-ఞ్చి॑ను॒తే యథా॒ వై హ॒వి-స్స్కన్ద॑త్యే॒వం-వాఀ ఏ॒ష స్క॑న్దతి॒ యో᳚-ఽగ్ని-ఞ్చి॒త్వా స్త్రియ॑ము॒పైతి॑ మైత్రావరు॒ణ్యా-ఽఽమిఖ్ష॑యా యజేత మైత్రావరు॒ణతా॑-మే॒వోపై᳚త్యా॒త్మనో ఽస్క॑న్దాయ॒ యో వా అ॒గ్నిమృ॑తు॒స్థాం-వేఀద॒ర్తుర్-ఋ॑తురస్మై॒ కల్ప॑మాన ఏతి॒ ప్రత్యే॒వ తి॑ష్ఠతి సంవఀథ్స॒రో వా అ॒గ్నిర్- [వా అ॒గ్నిః, ఋ॒తు॒స్థా-స్తస్య॑] 28
-ఋ॑తు॒స్థా-స్తస్య॑ వస॒న్త-శ్శిరో᳚ గ్రీ॒ష్మో దఖ్షి॑ణః ప॒ఖ్షో వ॒ర్॒షాః పుచ్ఛగ్ం॑ శ॒రదుత్త॑రః ప॒ఖ్షో హే॑మ॒న్తో మద్ధ్య॑-మ్పూర్వప॒ఖ్షా-శ్చిత॑యో-ఽపరప॒ఖ్షాః పురీ॑ష-మహోరా॒త్రాణీష్ట॑కా ఏ॒ష వా అ॒గ్నిర్-ఋ॑తు॒స్థా య ఏ॒వం-వేఀద॒ర్తుర్-ఋ॑తురస్మై॒ కల్ప॑మాన ఏతి॒ ప్రత్యే॒వ తి॑ష్ఠతి ప్ర॒జాప॑తి॒ర్వా ఏ॒త-ఞ్జ్యైష్ఠ్య॑కామో॒ న్య॑ధత్త॒ తతో॒ వై స జ్యైష్ఠ్య॑మగచ్ఛ॒ద్య ఏ॒వం-విఀ॒ద్వాన॒గ్ని-ఞ్చి॑ను॒తే జ్యైష్ఠ్య॑మే॒వ గ॑చ్ఛతి ॥ 29 ॥
(పృ॒థి॒వీం-యఀ ॑చ్ఛ॒ – య-థ్స్వ॑యమాతృ॒ణ్ణా ఉ॑ప॒ధాయ॑ – ధేహ్యృ॒ – చా – గ్ని – శ్చి॑ను॒తే – త్రీణి॑ చ) (అ. 6)
యదాకూ॑తా-థ్స॒మసు॑స్రోద్ధృ॒దో వా॒ మన॑సో వా॒ సమ్భృ॑త॒-ఞ్చఖ్షు॑షో వా । తమను॒ ప్రేహి॑ సుకృ॒తస్య॑ లో॒కం-యఀత్రర్ష॑యః ప్రథమ॒జా యే పు॑రా॒ణాః ॥ ఏ॒తగ్ం స॑ధస్థ॒ పరి॑ తే దదామి॒ యమా॒వహా᳚చ్ఛేవ॒ధి-ఞ్జా॒తవే॑దాః । అ॒న్వా॒గ॒న్తా య॒జ్ఞప॑తిర్వో॒ అత్ర॒ తగ్గ్ స్మ॑ జానీత పర॒మే వ్యో॑మన్న్ ॥ జా॒నీ॒తాదే॑న-మ్పర॒మే వ్యో॑మ॒-న్దేవా᳚-స్సధస్థా వి॒ద రూ॒పమ॑స్య । యదా॒గచ్ఛా᳚- [యదా॒గచ్ఛా᳚త్, ప॒థిభి॑-ర్దేవ॒యానై॑] 30
-త్ప॒థిభి॑-ర్దేవ॒యానై॑-రిష్టాపూ॒ర్తే కృ॑ణుతా-దా॒వి-ర॑స్మై ॥ స-మ్ప్ర చ్య॑వద్ధ్వ॒-మను॒ స-మ్ప్ర యా॒తాగ్నే॑ ప॒థో దే॑వ॒యానా᳚న్ కృణుద్ధ్వమ్ । అ॒స్మిన్-థ్స॒ధస్థే॒ అద్ధ్యుత్త॑రస్మి॒న్ విశ్వే॑ దేవా॒ యజ॑మానశ్చ సీదత ॥ ప్ర॒స్త॒రేణ॑ పరి॒ధినా᳚ స్రు॒చా వేద్యా॑ చ బ॒ర్॒హిషా᳚ । ఋ॒చేమం-యఀ॒జ్ఞ-న్నో॑ వహ॒ సువ॑ర్దే॒వేషు॒ గన్త॑వే ॥ యది॒ష్టం-యఀ-త్ప॑రా॒దానం॒-యఀద్ద॒త్తం-యాఀ చ॒ దఖ్షి॑ణా । త- [తత్, అ॒గ్ని-] 31
-ద॒గ్ని-ర్వై᳚శ్వకర్మ॒ణ-స్సువ॑ర్దే॒వేషు॑ నో దధత్ ॥ యేనా॑ స॒హస్రం॒-వఀహ॑సి॒ యేనా᳚గ్నే సర్వవేద॒సమ్ । తేనే॒మం-యఀ॒జ్ఞ-న్నో॑ వహ॒ సువ॑ర్దే॒వేషు॒ గన్త॑వే ॥ యేనా᳚గ్నే॒ దఖ్షి॑ణా యు॒క్తా య॒జ్ఞం-వఀహ॑న్త్యృ॒త్విజః॑ । తేనే॒మం-యఀ॒జ్ఞ-న్నో॑ వహ॒ సువ॑ర్దే॒వేషు॒ గన్త॑వే ॥ యేనా᳚-ఽగ్నే సు॒కృతః॑ ప॒థా మధో॒ర్ధారా᳚ వ్యాన॒శుః । తేనే॒మం-యఀ॒జ్ఞ-న్నో॑ వహ॒ సువ॑ర్దే॒వేషు॒ గన్త॑వే ॥ యత్ర॒ ధారా॒ అన॑పేతా॒ మధో᳚ర్ఘృ॒తస్య॑ చ॒ యాః । తద॒గ్నిర్వై᳚శ్వకర్మ॒ణ-స్సువ॑ర్దే॒వేషు॑ నో దధత్ ॥ 32 ॥
(ఆ॒గచ్ఛా॒త్ – త – ద్వయా॑న॒శు స్తేనే॒మం-యఀ॒జ్ఞ-న్నో॑ వహ॒ సువ॑ర్దే॒వేషు॒ గన్త॑వే॒ – చతు॑ర్దశ చ) (అ. 7)
యాస్తే॑ అగ్నే స॒మిధో॒ యాని॒ ధామ॒ యా జి॒హ్వా జా॑తవేదో॒ యో అ॒ర్చిః । యే తే॑ అగ్నే మే॒డయో॒ య ఇన్ద॑వ॒స్తేభి॑రా॒త్మాన॑-ఞ్చినుహి ప్రజా॒నన్న్ ॥ ఉ॒థ్స॒న్న॒య॒జ్ఞో వా ఏ॒ష యద॒గ్నిః కిం-వాఀ-ఽహై॒తస్య॑ క్రి॒యతే॒ కిం-వాఀ॒ న యద్వా అ॑ద్ధ్వ॒ర్యు-ర॒గ్నేశ్చి॒న్వన్న॑-న్త॒రేత్యా॒త్మనో॒ వై తద॒న్తరే॑తి॒ యాస్తే॑ అగ్నే స॒మిధో॒ యాని॒ [స॒మిధో॒ యాని॑, ధామేత్యా॑హై॒షా] 33
ధామేత్యా॑హై॒షా వా అ॒గ్నే-స్స్వ॑య-ఞ్చి॒తిర॒గ్నిరే॒వ తద॒గ్ని-ఞ్చి॑నోతి॒ నాద్ధ్వ॒ర్యురా॒త్మనో॒-ఽన్తరే॑తి॒ చత॑స్ర॒ ఆశాః॒ ప్రచ॑రన్త్వ॒గ్నయ॑ ఇ॒మ-న్నో॑ య॒జ్ఞ-న్న॑యతు ప్రజా॒నన్న్ । ఘృ॒త-మ్పిన్వ॑న్న॒జరగ్ం॑ సు॒వీర॒-మ్బ్రహ్మ॑ స॒మి-ద్భ॑వ॒త్యాహు॑తీనామ్ ॥ సు॒వ॒ర్గాయ॒ వా ఏ॒ష లో॒కాయోప॑ ధీయతే॒ య-త్కూ॒ర్మశ్చత॑స్ర॒ ఆశాః॒ ప్ర చ॑రన్త్వ॒గ్నయ॒ ఇత్యా॑హ॒ [ఇత్యా॑హ, దిశ॑ ఏ॒వైతేన॒] 34
దిశ॑ ఏ॒వైతేన॒ ప్ర జా॑నాతీ॒మ-న్నో॑ య॒జ్ఞ-న్న॑యతు ప్రజా॒నన్నిత్యా॑హ సువ॒ర్గస్య॑ లో॒కస్యా॒భినీ᳚త్యై॒ బ్రహ్మ॑ స॒మి-ద్భ॑వ॒త్యాహు॑తీనా॒-మిత్యా॑హ॒ బ్రహ్మ॑ణా॒ వై దే॒వా-స్సు॑వ॒ర్గం-లోఀ॒కమా॑య॒న్॒ య-ద్బ్రహ్మ॑ణ్వత్యోప॒దధా॑తి॒ బ్రహ్మ॑ణై॒వ త-ద్యజ॑మాన-స్సువ॒ర్గం-లోఀ॒కమే॑తి ప్ర॒జాప॑తి॒ర్వా ఏ॒ష యద॒గ్నిస్తస్య॑ ప్ర॒జాః ప॒శవ॒-శ్ఛన్దాగ్ం॑సి రూ॒పగ్ం సర్వా॒న్॒ వర్ణా॒నిష్ట॑కానా-ఙ్కుర్యా-ద్రూ॒పేణై॒వ ప్ర॒జా-మ్ప॒శూన్ ఛన్దా॒గ్॒స్యవ॑ రు॒న్ధే-ఽథో᳚ ప్ర॒జాభ్య॑ ఏ॒వైన॑-మ్ప॒శుభ్య॒-శ్ఛన్దో᳚భ్యో ఽవ॒రుద్ధ్య॑ చినుతే ॥ 35 ॥
(యాన్య॒ – గ్నయ॒ ఇత్యా॒హే – ష్ట॑కానా॒గ్ం॒ – షోడ॑శ చ) (అ. 8)
మయి॑ గృహ్ణా॒మ్యగ్రే॑ అ॒గ్నిగ్ం రా॒యస్పోషా॑య సుప్రజా॒స్త్వాయ॑ సు॒వీర్యా॑య । మయి॑ ప్ర॒జా-మ్మయి॒ వర్చో॑ దధా॒మ్యరి॑ష్టా-స్స్యామ త॒నువా॑ సు॒వీరాః᳚ ॥ యో నో॑ అ॒గ్నిః పి॑తరో హృ॒థ్స్వ॑న్తరమ॑ర్త్యో॒ మర్త్యాగ్ం॑ ఆవి॒వేశ॑ । తమా॒త్మ-న్పరి॑ గృహ్ణీమహే వ॒య-మ్మా సో అ॒స్మాగ్ం అ॑వ॒హాయ॒ పరా॑ గాత్ ॥ యద॑ద్ధ్వ॒ర్యురా॒త్మన్న॒గ్నిమ-గృ॑హీత్వా॒-ఽగ్ని-ఞ్చి॑ను॒యాద్యో᳚-ఽస్య॒ స్వో᳚-ఽగ్నిస్తమపి॒ [స్వో᳚-ఽగ్నిస్తమపి॑, యజ॑మానాయ] 36
యజ॑మానాయ చినుయాద॒గ్ని-ఙ్ఖలు॒ వై ప॒శవో-ఽనూప॑ తిష్ఠన్తే-ఽప॒క్రాము॑కా అస్మా-త్ప॒శవ॑-స్స్యు॒ర్మయి॑ గృహ్ణా॒మ్యగ్రే॑ అ॒గ్నిమిత్యా॑హా॒-ఽఽత్మన్నే॒వ స్వమ॒గ్ని-న్దా॑ధార॒ నాస్మా᳚-త్ప॒శవో-ఽప॑ క్రామన్తి బ్రహ్మవా॒దినో॑ వదన్తి॒ యన్మృచ్చా-ఽఽప॑శ్చా॒గ్నే-ర॑నా॒ద్య-మథ॒ కస్మా᳚న్మృ॒దా చా॒ద్భిశ్చా॒-ఽగ్నిశ్చీ॑యత॒ ఇతి॒ యద॒ద్భి-స్సం॒-యౌఀ- [యద॒ద్భి-స్సం॒-యౌఀతి॑, ఆపో॒ వై] 37
-త్యాపో॒ వై సర్వా॑ దే॒వతా॑ దే॒వతా॑భిరే॒వైన॒గ్ం॒ సగ్ం సృ॑జతి॒ యన్మృ॒దా చి॒నోతీ॒యం-వాఀ అ॒గ్నిర్వై᳚శ్వాన॒రో᳚-ఽగ్నినై॒వ తద॒గ్ని-ఞ్చి॑నోతి బ్రహ్మవా॒దినో॑ వదన్తి॒ యన్మృ॒దా చా॒ద్భిశ్చా॒గ్నిశ్చీ॒యతే-ఽథ॒ కస్మా॑ద॒గ్నిరు॑చ్యత॒ ఇతి॒ యచ్ఛన్దో॑భి-శ్చి॒నోత్య॒గ్నయో॒ వై ఛన్దాగ్ం॑సి॒ తస్మా॑ద॒గ్నిరు॑చ్య॒తే-ఽథో॑ ఇ॒యం-వాఀ అ॒గ్నిర్వై᳚శ్వాన॒రో య- [అ॒గ్నిర్వై᳚శ్వాన॒రో యత్, మృ॒దా చి॒నోతి॒] 38
-న్మృ॒దా చి॒నోతి॒ తస్మా॑ద॒గ్నిరు॑చ్యతే హిరణ్యేష్ట॒కా ఉప॑ దధాతి॒ జ్యోతి॒ర్వై హిర॑ణ్య॒-ఞ్జ్యోతి॑రే॒వా-ఽస్మి॑-న్దధా॒త్యథో॒ తేజో॒ వై హిర॑ణ్య॒-న్తేజ॑ ఏ॒వా-ఽఽత్మ-న్ధ॑త్తే॒ యో వా అ॒గ్నిగ్ం స॒ర్వతో॑ముఖ-ఞ్చిను॒తే సర్వా॑సు ప్ర॒జాస్వన్న॑మత్తి॒ సర్వా॒ దిశో॒-ఽభి జ॑యతి గాయ॒త్రీ-మ్పు॒రస్తా॒దుప॑ దధాతి త్రి॒ష్టుభ॑-న్దఖ్షిణ॒తో జగ॑తీ-మ్ప॒శ్చాద॑ను॒ష్టుభ॑ముత్తర॒తః ప॒ఙ్క్తి-మ్మద్ధ్య॑ ఏ॒ష వా అ॒గ్ని-స్స॒ర్వతో॑ముఖ॒స్తం-యఀ ఏ॒వం-విఀ॒ద్వాగ్శ్చి॑ను॒తే సర్వా॑సు ప్ర॒జాస్వన్న॑మత్తి॒ సర్వా॒ దిశో॒-ఽభి జ॑య॒త్యథో॑ ది॒శ్యే॑వ దిశ॒-మ్ప్ర వ॑యతి॒ తస్మా᳚-ద్ది॒శి ది-క్ప్రోతా᳚ ॥ 39 ॥
(అపి॑-సం॒యౌఀతి॑-వైశ్వాన॒రో య-దే॒ష వై-పఞ్చ॑విగ్ంశతిశ్చ) (అ. 9)
ప్ర॒జాప॑తి-ర॒గ్ని-మ॑సృజత॒ సో᳚-ఽస్మా-థ్సృ॒ష్టః ప్రా-మ్ప్రా-ఽద్ర॑వ॒-త్తస్మా॒ అశ్వ॒-మ్ప్రత్యా᳚స్య॒-థ్స ద॑ఖ్షి॒ణా-ఽఽవ॑ర్తత॒ తస్మై॑ వృ॒ష్ణి-మ్ప్రత్యా᳚స్య॒-థ్స ప్ర॒త్యఙ్ఙా-ఽవ॑ర్తత॒ తస్మా॑ ఋష॒భ-మ్ప్రత్యా᳚స్య॒-థ్స ఉద॒ఙ్ఙా-ఽవ॑ర్తత॒ తస్మై॑ బ॒స్త-మ్ప్రత్యా᳚స్య॒-థ్స ఊ॒ర్ధ్వో᳚-ఽద్రవ॒-త్తస్మై॒ పురు॑ష॒-మ్ప్రత్యా᳚స్య॒ద్య-త్ప॑శుశీ॒ర్॒షాణ్యు॑ప॒దధా॑తి స॒ర్వత॑ ఏ॒వైన॑- [ఏ॒వైన᳚మ్, అ॒వ॒రుద్ధ్య॑ చినుత] 40
-మవ॒రుద్ధ్య॑ చినుత ఏ॒తా వై ప్రా॑ణ॒భృత॒-శ్చఖ్షు॑ష్మతీ॒రిష్ట॑కా॒ య-త్ప॑శుశీ॒ర్షాణి॒ య-త్ప॑శుశీ॒ర్షాణ్యు॑ప॒దధా॑తి॒ తాభి॑రే॒వ యజ॑మానో॒-ఽముష్మి॑-ల్లోఀ॒కే ప్రాణి॒త్యథో॒ తాభి॑రే॒వాస్మా॑ ఇ॒మే లో॒కాః ప్ర భా᳚న్తి మృ॒దా-ఽభి॒లిప్యోప॑ దధాతి మేద్ధ్య॒త్వాయ॑ ప॒శుర్వా ఏ॒ష యద॒గ్నిరన్న॑-మ్ప॒శవ॑ ఏ॒ష ఖలు॒ వా అ॒గ్నిర్య-త్ప॑శుశీ॒ర్॒షాణి॒ య-ఙ్కా॒మయే॑త॒ కనీ॑యో॒-ఽస్యా-ఽన్నగ్గ్॑ – [కనీ॑యో॒-ఽస్యా-ఽన్న᳚మ్, స్యా॒దితి॑] 41
స్యా॒దితి॑ సన్త॒రా-న్తస్య॑ పశుశీ॒ర్॒షాణ్యుప॑ దద్ధ్యా॒-త్కనీ॑య ఏ॒వాస్యాన్న॑-మ్భవతి॒ య-ఙ్కా॒మయే॑త స॒మావ॑ద॒స్యాన్నగ్గ్॑ స్యా॒దితి॑ మద్ధ్య॒తస్తస్యోప॑ దద్ధ్యా-థ్స॒మావ॑-దే॒వాస్యాన్న॑-మ్భవతి॒ య-ఙ్కా॒మయే॑త॒ భూయో॒-ఽస్యా-ఽన్నగ్గ్॑ స్యా॒దిత్యన్తే॑షు॒ తస్య॑ వ్యు॒దూహ్యోప॑ దద్ధ్యాదన్త॒త ఏ॒వాస్మా॒ అన్న॒మవ॑ రున్ధే॒ భూయో॒-ఽస్యాన్న॑-మ్భవతి ॥ 42 ॥
(ఏ॒న॒- మ॒స్యాన్నం॒ – భూయో॒-ఽస్యా-ఽన్న॑-మ్భవతి) (అ. 10)
స్తే॒గా-న్దగ్గ్ష్ట్రా᳚భ్యా-మ్మ॒ణ్డూకా॒న్ జమ్భ్యే॑భి॒రాద॑కాం-ఖా॒దేనోర్జగ్ం॑ సగ్ం సూ॒దేనా-ఽర॑ణ్య॒-ఞ్జామ్బీ॑లేన॒ మృద॑-మ్బ॒ర్స్వే॑భి॒-శ్శర్క॑రాభి॒రవ॑కా॒మవ॑కాభి॒-శ్శర్క॑రాముథ్సా॒దేన॑ జి॒హ్వామ॑వక్ర॒న్దేన॒ తాలు॒గ్ం॒ సర॑స్వతీ-ఞ్జిహ్వా॒గ్రేణ॑ ॥ 43 ॥
(స్తే॒గాన్ – ద్వావిగ్ం॑శతిః) (అ. 11)
వాజ॒గ్ం॒ హనూ᳚భ్యామ॒ప ఆ॒స్యే॑నా-ఽఽది॒త్యా-ఞ్ఛ్మశ్రు॑భి-రుపయా॒మ-మధ॑రే॒ణోష్ఠే॑న॒ సదుత్త॑రే॒ణాన్త॑రేణా-నూకా॒శ-మ్ప్ర॑కా॒శేన॒ బాహ్యగ్గ్॑ స్తనయి॒త్ను-న్ని॑ర్బా॒ధేన॑ సూర్యా॒గ్నీ చఖ్షు॑ర్భ్యాం-విఀ॒ద్యుతౌ॑ క॒నాన॑కాభ్యామ॒శని॑-మ్మ॒స్తిష్కే॑ణ॒ బల॑-మ్మ॒జ్జభిః॑ ॥ 44 ॥
(వాజ॒-మ్పఞ్చ॑విగ్ంశతిః) (అ. 12)
కూ॒ర్మా-ఞ్ఛ॒ఫైర॒చ్ఛలా॑భిః క॒పిఞ్జ॑లా॒న్థ్సామ॒ కుష్ఠి॑కాభిర్జ॒వ-ఞ్జఙ్ఘా॑భిరగ॒ద-ఞ్జాను॑భ్యాం-వీఀ॒ర్య॑-ఙ్కు॒హాభ్యా᳚-మ్భ॒య-మ్ప్ర॑చా॒లాభ్యా॒-ఙ్గుహో॑పప॒ఖ్షాభ్యా॑-మ॒శ్వినా॒వగ్ం సా᳚భ్యా॒మది॑తిగ్ం శీ॒ర్ష్ణా నిర్-ఋ॑తి॒-న్నిర్జా᳚ల్మకేన శీ॒ర్ష్ణా ॥ 45 ॥
(కూ॒ర్మాన్-త్రయో॑విగ్ంశతిః) (అ. 13)
యోక్త్ర॒-ఙ్గృద్ధ్రా॑భిర్యు॒గమాన॑తేన చి॒త్త-మ్మన్యా॑భి-స్సఙ్క్రో॒శా-న్ప్రా॒ణైః ప్ర॑కా॒శేన॒ త్వచ॑-మ్పరాకా॒శేనాన్త॑రా-మ్మ॒శకా॒న్ కేశై॒రిన్ద్ర॒గ్గ్॒ స్వప॑సా॒ వహే॑న॒ బృహ॒స్పతిగ్ం॑ శకునిసా॒దేన॒ రథ॑ము॒ష్ణిహా॑భిః ॥ 46 ॥
(యోక్త్ర॒ – మేక॑విగ్ంశతిః) (అ. 14)
మి॒త్రావరు॑ణౌ॒ శ్రోణీ᳚భ్యామిన్ద్రా॒గ్నీ శి॑ఖ॒ణ్డాభ్యా॒-మిన్ద్రా॒బృహ॒స్పతీ॑ ఊ॒రుభ్యా॒మిన్ద్రా॒విష్ణూ॑ అష్ఠీ॒వద్భ్యాగ్ం॑ సవి॒తార॒-మ్పుచ్ఛే॑న గన్ధ॒ర్వాఞ్ఛేపే॑నా-ఫ్స॒రసో॑ ము॒ష్కాభ్యా॒-మ్పవ॑మాన-మ్పా॒యునా॑ ప॒విత్ర॒-మ్పోత్రా᳚భ్యామా॒క్రమ॑ణగ్గ్ స్థూ॒రాభ్యా᳚-మ్ప్రతి॒క్రమ॑ణ॒-ఙ్కుష్ఠా᳚భ్యామ్ ॥ 47 ॥
(మి॒త్రావరు॑ణౌ॒ – ద్వావిగ్ం॑శతిః) (అ. 15)
ఇన్ద్ర॑స్య క్రో॒డో ఽది॑త్యై పాజ॒స్య॑-న్ది॒శా-ఞ్జ॒త్రవో॑ జీ॒మూతా᳚న్ హృదయౌప॒శాభ్యా॑-మ॒న్తరి॑ఖ్ష-మ్పురి॒తతా॒ నభ॑ ఉద॒ర్యే॑ణేన్ద్రా॒ణీ-మ్ప్లీ॒హ్నా వ॒ల్మీకా᳚న్ క్లో॒మ్నా గి॒రీ-న్ప్లా॒శిభి॑-స్సము॒ద్రము॒దరే॑ణ వైశ్వాన॒ర-మ్భస్మ॑నా ॥ 48 ॥
(ఇన్ద్ర॑స్య॒ – ద్వావి॑శతిః॒) (అ. 16)
పూ॒ష్ణో వ॑ని॒ష్ఠుర॑న్ధా॒హే-స్స్థూ॑రగు॒దా స॒ర్పా-న్గుదా॑భిర్-ఋ॒తూ-న్పృ॒ష్టీభి॒ర్దివ॑-మ్పృ॒ష్ఠేన॒ వసూ॑నా-మ్ప్రథ॒మా కీక॑సా రు॒ద్రాణా᳚-న్ద్వి॒తీయా॑ ఽఽది॒త్యానా᳚-న్తృ॒తీయా ఽఙ్గి॑రసా-ఞ్చతు॒ర్థీ సా॒ద్ధ్యానా᳚-మ్పఞ్చ॒మీ విశ్వే॑షా-న్దే॒వానాగ్ం॑ ష॒ష్ఠీ ॥ 49 ॥
(పూ॒ష్ణ – శ్చతు॑ర్విగ్ంశతిః) (అ. 17)
ఓజో᳚ గ్రీ॒వాభి॒-ర్నిర్-ఋ॑తిమ॒స్థభి॒రిన్ద్ర॒గ్గ్॒ స్వప॑సా॒ వహే॑న రు॒ద్రస్య॑ విచ॒ల-స్స్క॒న్ధో॑ ఽహోరా॒త్రయో᳚ర్ద్వి॒తీయో᳚ ఽర్ధమా॒సానా᳚-న్తృ॒తీయో॑ మా॒సా-ఞ్చ॑తు॒ర్థ ఋ॑తూ॒నా-మ్ప॑ఞ్చ॒మ-స్సం॑వఀథ్స॒రస్య॑ ష॒ష్ఠః ॥ 50 ॥
(ఓజో॑ – విగ్ంశ॒తిః) (అ. 18)
ఆ॒న॒న్ద-న్న॒న్దథు॑నా॒ కామ॑-మ్ప్రత్యా॒సాభ్యా᳚-మ్భ॒యగ్ం శి॑తీ॒మభ్యా᳚-మ్ప్ర॒శిష॑-మ్ప్రశా॒సాభ్యాగ్ం॑ సూర్యాచన్ద్ర॒మసౌ॒ వృక్యా᳚భ్యాగ్ శ్యామశబ॒లౌ మత॑స్నాభ్యాం॒-వ్యుఀ ॑ష్టిగ్ం రూ॒పేణ॒ నిమ్రు॑క్తి॒మరూ॑పేణ ॥ 51 ॥
(ఆ॒న॒న్దగ్ం – షోడ॑శ) (అ. 19)
అహ॑ర్మా॒గ్ం॒సేన॒ రాత్రి॒-మ్పీవ॑సా॒-ఽపో యూ॒షేణ॑ ఘృ॒తగ్ం రసే॑న॒ శ్యాం-వఀస॑యా దూ॒షీకా॑భిర్-హ్రా॒దుని॒-మశ్రు॑భిః॒ పృష్వా॒-న్దివగ్ం॑ రూ॒పేణ॒ నఖ్ష॑త్రాణి॒ ప్రతి॑రూపేణ పృథి॒వీ-ఞ్చర్మ॑ణా ఛ॒వీ-ఞ్ఛ॒వ్యో॑ పాకృ॑తాయ॒ స్వాహా ఽఽల॑బ్ధాయ॒ స్వాహా॑ హు॒తాయ॒ స్వాహా᳚ ॥ 52 ॥
(అహ॑ర॒ – ష్టావిగ్ం॑శతిః) (అ. 20)
అ॒గ్నేః ప॑ఖ్ష॒తి-స్సర॑స్వత్యై॒ నిప॑ఖ్షతి॒-స్సోమ॑స్య తృ॒తీయా॒-ఽపా-ఞ్చ॑తు॒ర్థ్యోష॑ధీనా-మ్పఞ్చ॒మీ సం॑వఀథ్స॒రస్య॑ ష॒ష్ఠీ మ॒రుతాగ్ం॑ సప్త॒మీ బృహ॒స్పతే॑రష్ట॒మీ మి॒త్రస్య॑ నవ॒మీ వరు॑ణస్య దశ॒మీన్ద్ర॑స్యైకాద॒శీ విశ్వే॑షా-న్దే॒వానా᳚-న్ద్వాద॒శీ ద్యావా॑పృథి॒వ్యోః పా॒ర్శ్వం-యఀ॒మస్య॑ పాటూ॒రః ॥ 53 ॥
(అ॒గ్నే-రేకా॒న్న త్రి॒గ్ం॒శత్) (అ. 21)
వా॒యోః ప॑ఖ్ష॒తి-స్సర॑స్వతో॒ నిప॑ఖ్షతి-శ్చ॒న్ద్రమ॑స-స్తృ॒తీయా॒ నఖ్ష॑త్రాణా-ఞ్చతు॒ర్థీ స॑వి॒తుః ప॑ఞ్చ॒మీ రు॒ద్రస్య॑ ష॒ష్ఠీ స॒ర్పాణాగ్ం॑ సప్త॒మ్య॑ర్య॒మ్ణో᳚-ఽష్ట॒మీ త్వష్టు॑ర్నవ॒మీ ధా॒తుర్ద॑శ॒మీన్ద్రా॒ణ్యా ఏ॑కాద॒శ్యది॑త్యై ద్వాద॒శీ ద్యావా॑పృథి॒వ్యోః పా॒ర్శ్వం-యఀ॒మ్యై॑ పాటూ॒రః ॥ 54 ॥
(వా॒యో – ర॒ష్టావిగ్ం॑శతిః) (అ. 22)
పన్థా॑మనూ॒వృగ్భ్యా॒గ్ం॒ సన్త॑తిగ్గ్ స్నావ॒న్యా᳚భ్యా॒గ్ం॒ శుకా᳚-న్పి॒త్తేన॑ హరి॒మాణం॑-యఀ॒క్నా హలీ᳚ఖ్ష్ణా-న్పాపవా॒తేన॑ కూ॒శ్మాఞ్ఛక॑భి-శ్శవ॒ర్తానూవ॑ద్ధ్యేన॒ శునో॑ వి॒శస॑నేన స॒ర్పా-ల్లోఀ ॑హితగ॒న్ధేన॒ వయాగ్ం॑సి పక్వగ॒న్ధేన॑ పి॒పీలి॑కాః ప్రశా॒దేన॑ ॥ 55 ॥
(పన్థాం॒ – ద్వావిగ్ం॑శతిః) (అ. 23)
క్రమై॒రత్య॑క్రమీ-ద్వా॒జీ విశ్వై᳚ర్దే॒వైర్య॒జ్ఞియై᳚-స్సంవిఀదా॒నః । స నో॑ నయ సుకృ॒తస్య॑ లో॒క-న్తస్య॑ తే వ॒యగ్గ్ స్వ॒ధయా॑ మదేమ ॥ 56 ॥
(క్రమై॑ – ర॒ష్టాద॑శ) (అ. 24)
ద్యౌస్తే॑ పృ॒ష్ఠ-మ్పృ॑థి॒వీ స॒ధస్థ॑మా॒త్మాన్తరి॑ఖ్షగ్ం సము॒ద్రో యోని॒-స్సూర్య॑స్తే॒ చఖ్షు॒ర్వాతః॑ ప్రా॒ణశ్చ॒న్ద్రమా॒-శ్శ్రోత్ర॒-మ్మాసా᳚శ్చార్ధమా॒సాశ్చ॒ పర్వా᳚ణ్యృ॒తవోఙ్గా॑ని సంవఀథ్స॒రో మ॑హి॒మా ॥ 57 ॥
(ద్యౌ – పఞ్చ॑విగ్ంశతిః) (అ. 25)
అ॒గ్నిః ప॒శురా॑సీ॒-త్తేనా॑యజన్త॒ స ఏ॒తం-లోఀ॒కమ॑జయ॒-ద్యస్మి॑న్న॒గ్ని-స్స తే॑ లో॒కస్త-ఞ్జే᳚ష్య॒స్యథావ॑ జిఘ్ర వా॒యుః ప॒శురా॑సీ॒-త్తేనా॑యజన్త॒ స ఏ॒తం-లోఀ॒కమ॑జయ॒-ద్యస్మి॑న్ వా॒యు-స్స తే॑ లో॒కస్తస్మా᳚-త్త్వా॒-ఽన్తరే᳚ష్యామి॒ యది॒ నావ॒జిఘ్ర॑స్యాది॒త్యః ప॒శురా॑సీ॒-త్తేనా॑యజన్త॒ స ఏ॒తం-లోఀ॒కమ॑జయ॒-ద్యస్మి॑-న్నాది॒త్య-స్స తే॑ లో॒కస్త-ఞ్జే᳚ష్యసి॒ యద్య॑వ॒జిఘ్ర॑సి ॥ 58 ॥
(యస్మి॑ – న్న॒ష్టౌ చ॑) (అ. 26)
(యో వా అయ॑థాదేవత॒ – న్త్వామ॑గ్న॒ – ఇన్ద్ర॑స్య॒ – చిత్తిం॒ – యఀథా॒ వై – వయో॒ వై – యదాకూ॑తా॒–ద్యాస్తే॑ అగ్నే॒ – మయి॑ గృహ్ణామి – ప్ర॒జాప॑తి॒-స్సో᳚-ఽస్మాథ్ – స్తే॒గాన్ – వాజం॑ – కూ॒ర్మాన్ – యోక్త్రం॑ – మి॒త్రావరు॑ణా॒ – విన్ద్ర॑స్య – పూ॒ష్ణ – ఓజ॑ – ఆన॒న్ద – మహ॑ – ర॒గ్నే – ర్వా॒యోః – పన్థాం॒ – క్రమై॒ – ర్ద్యౌస్తే॒ – ఽగ్నిః ప॒శురా॑సీ॒థ్ – షడ్విగ్ం॑శతిః)
(యో వా – ఏ॒వా-ఽఽహు॑తి – మభవన్ – ప॒థిభి॑ – రవ॒రుధ్యా॑ – ఽఽన॒న్ద – మ॒ష్టౌ ప॑ఞ్చ॒శత్ )
(యో వా అయ॑థాదేవత॒మ్, యఀద్య॑వ॒జిఘ్ర॑సి)
( సా॒వి॒త్రాణి॒ – విష్ణు॑ముఖా – ఉథ్సన్నయ॒జ్ఞో – దే॑వాసు॒రా – యదేకే॑న॒ – హిర॑ణ్యవర్ణా॒ – యో వా॑- స॒ప్త ) (7)
॥ హరిః॑ ఓమ్ ॥
॥ కృష్ణ యజుర్వేదీయ తైత్తిరీయ సంహితాయా-మ్పఞ్చమకాణ్డే సప్తమః ప్రశ్న-స్సమాప్తః ॥