కృష్ణ యజుర్వేదీయ తైత్తిరీయ సంహితాయాం షష్ఠకాణ్డే చతుర్థః ప్రశ్నః – సోమమన్త్రబ్రాహ్మణనిరూపణం
ఓ-న్నమః పరమాత్మనే, శ్రీ మహాగణపతయే నమః,
శ్రీ గురుభ్యో నమః । హ॒రిః॒ ఓమ్ ॥
య॒జ్ఞేన॒ వై ప్ర॒జాప॑తిః ప్ర॒జా అ॑సృజత॒ తా ఉ॑ప॒యడ్భి॑-రే॒వాసృ॑జత॒ యదు॑ప॒యజ॑ ఉప॒యజ॑తి ప్ర॒జా ఏ॒వ త-ద్యజ॑మాన-స్సృజతే జఘనా॒ర్ధాదవ॑ ద్యతి జఘనా॒ర్ధాద్ధి ప్ర॒జాః ప్ర॒జాయ॑న్తే స్థవిమ॒తో-ఽవ॑ ద్యతి స్థవిమ॒తో హి ప్ర॒జాః ప్ర॒జాయ॒న్తే ఽస॑మ్భిన్ద॒న్నవ॑ ద్యతి ప్రా॒ణానా॒-మస॑మ్భేదాయ॒ న ప॒ర్యావ॑ర్తయతి॒ య-త్ప॑ర్యావ॒ర్తయే॑దుదావ॒ర్తః ప్ర॒జా గ్రాహు॑క-స్స్యా-థ్సము॒ద్ర-ఙ్గ॑చ్ఛ॒ స్వాహేత్యా॑హ॒ రేత॑ [రేతః॑, ఏ॒వ] 1
ఏ॒వ త-ద్ద॑ధాత్య॒న్తరి॑ఖ్ష-ఙ్గచ్ఛ॒ స్వాహేత్యా॑హా॒-ఽన్తరి॑ఖ్షేణై॒వాస్మై᳚ ప్ర॒జాః ప్ర జ॑నయత్య॒న్తరి॑ఖ్ష॒గ్గ్॒ హ్యను॑ ప్ర॒జాః ప్ర॒జాయ॑న్తే దే॒వగ్ం స॑వి॒తార॑-ఙ్గచ్ఛ॒ స్వాహేత్యా॑హ సవి॒తృప్ర॑సూత ఏ॒వాస్మై᳚ ప్ర॒జాః ప్ర జ॑నయత్య-హోరా॒త్రే గ॑చ్ఛ॒ స్వాహేత్యా॑హా-హోరా॒త్రాభ్యా॑-మే॒వాస్మై᳚ ప్ర॒జాః ప్ర జ॑నయత్య-హోరా॒త్రే హ్యను॑ ప్ర॒జాః ప్ర॒జాయ॑న్తే మి॒త్రావరు॑ణౌ గచ్ఛ॒ స్వాహే- [స్వాహా᳚, ఇత్యా॑హ] 2
-త్యా॑హ ప్ర॒జాస్వే॒వ ప్రజా॑తాసు ప్రాణాపా॒నౌ ద॑ధాతి॒ సోమ॑-ఙ్గచ్ఛ॒ స్వాహేత్యా॑హ సౌ॒మ్యా హి దే॒వత॑యా ప్ర॒జా య॒జ్ఞ-ఙ్గ॑చ్ఛ॒ స్వాహేత్యా॑హ ప్ర॒జా ఏ॒వ య॒జ్ఞియాః᳚ కరోతి॒ ఛన్దాగ్ం॑సి గచ్ఛ॒ స్వాహేత్యా॑హ ప॒శవో॒ వై ఛన్దాగ్ం॑సి ప॒శూనే॒వావ॑ రున్ధే॒ ద్యావా॑పృథి॒వీ గ॑చ్ఛ॒ స్వాహేత్యా॑హ ప్ర॒జా ఏ॒వ ప్రజా॑తా॒ ద్యావా॑పృథి॒వీభ్యా॑ముభ॒యతః॒ పరి॑ గృహ్ణాతి॒ నభో॑ [నభః॑, ది॒వ్య-ఙ్గ॑చ్ఛ॒] 3
ది॒వ్య-ఙ్గ॑చ్ఛ॒ స్వాహేత్యా॑హ ప్ర॒జాభ్య॑ ఏ॒వ ప్రజా॑తాభ్యో॒ వృష్టి॒-న్నియ॑చ్ఛత్య॒గ్నిం-వైఀ᳚శ్వాన॒ర-ఙ్గ॑చ్ఛ॒ స్వాహేత్యా॑హ ప్ర॒జా ఏ॒వ ప్రజా॑తా అ॒స్యా-మ్ప్రతి॑ ష్ఠాపయతి ప్రా॒ణానాం॒-వాఀ ఏ॒షో-ఽవ॑ ద్యతి॒ యో॑-ఽవ॒ద్యతి॑ గు॒దస్య॒ మనో॑ మే॒ హార్ది॑ య॒చ్ఛేత్యా॑హ ప్రా॒ణానే॒వ య॑థాస్థా॒నముప॑ హ్వయతే ప॒శోర్వా ఆల॑బ్ధస్య॒ హృద॑య॒గ్ం॒ శుగృ॑చ్ఛతి॒ సా హృ॑దయశూ॒ల- [హృ॑దయశూ॒లమ్, అ॒భి సమే॑తి॒] 4
-మ॒భి సమే॑తి॒ య-త్పృ॑థి॒వ్యాగ్ం హృ॑దయశూ॒ల-ము॑ద్వా॒సయే᳚-త్పృథి॒వీగ్ం శు॒చా-ఽర్ప॑యే॒-ద్యద॒ఫ్స్వ॑ప-శ్శు॒చా-ఽర్ప॑యే॒చ్ఛుష్క॑స్య చా॒-ఽఽర్ద్రస్య॑ చ స॒న్ధావుద్వా॑సయత్యు॒భయ॑స్య॒ శాన్త్యై॒ య-న్ద్వి॒ష్యా-త్త-న్ధ్యా॑యే-చ్ఛు॒చైవైన॑-మర్పయతి ॥ 5 ॥
(రేతో॑ – మి॒త్రావరు॑ణౌ గచ్ఛ॒ స్వాహా॒ – నభో॑ – హృదయశూ॒లం – ద్వాత్రిగ్ం॑శచ్చ) (అ. 1)
దే॒వా వై య॒జ్ఞమాగ్నీ᳚ద్ధ్రే॒ వ్య॑భజన్త॒ తతో॒ యద॒త్యశి॑ష్యత॒ తద॑బ్రువ॒న్ వస॑తు॒ ను న॑ ఇ॒దమితి॒ త-ద్వ॑సతీ॒వరీ॑ణాం-వఀసతీ వరి॒త్వ-న్తస్మి॑-న్ప్రా॒తర్న సమ॑శక్నువ॒-న్తద॒ఫ్సు ప్రావే॑శయ॒-న్తా వ॑సతీ॒ వరీ॑రభవన్ వసతీ॒వరీ᳚ర్గృహ్ణాతి య॒జ్ఞో వై వ॑సతీ॒ వరీ᳚ర్య॒జ్ఞమే॒వా-ఽఽరభ్య॑ గృహీ॒త్వోప॑ వసతి॒ యస్యాగృ॑హీతా అ॒భి ని॒మ్రోచే॒-దనా॑రబ్ధో-ఽస్య య॒జ్ఞ-స్స్యా᳚- [య॒జ్ఞ-స్స్యా᳚త్, య॒జ్ఞం-విఀ] 6
-ద్య॒జ్ఞం-విఀ చ్ఛి॑న్ద్యా-జ్జ్యోతి॒ష్యా॑ వా గృహ్ణీ॒యాద్ధిర॑ణ్యం-వాఀ ఽవ॒ధాయ॒ సశు॑క్రాణామే॒వ గృ॑హ్ణాతి॒ యో వా᳚ బ్రాహ్మ॒ణో బ॑హుయా॒జీ తస్య॒ కుమ్భ్యా॑నా-ఙ్గృహ్ణీయా॒-థ్స హి గృ॑హీ॒త వ॑సతీవరీకో వసతీ॒వరీ᳚ర్గృహ్ణాతి ప॒శవో॒ వై వ॑సతీ॒వరీః᳚ ప॒శూనే॒వా-ఽఽరభ్య॑ గృహీ॒త్వోప॑ వసతి॒ యద॑న్వీ॒ప-న్తిష్ఠ॑-న్గృహ్ణీ॒యాన్ని॒ర్మార్గు॑కా అస్మా-త్ప॒శవ॑-స్స్యుః ప్రతీ॒ప-న్తిష్ఠ॑-న్గృహ్ణాతి ప్రతి॒రుద్ధ్యై॒వాస్మై॑ ప॒శూ-న్గృ॑హ్ణా॒తీన్ద్రో॑ [ప॒శూ-న్గృ॑హ్ణా॒తీన్ద్రః॑, వృ॒త్ర-] 7
వృ॒త్ర-మ॑హ॒న్-థ్సో᳚-ఽ(1॒)పో᳚-ఽ(1॒)భ్య॑మ్రియత॒ తాసాం॒-యఀన్మేద్ధ్యం॑-యఀ॒జ్ఞియ॒గ్ం॒ సదే॑వ॒మాసీ॒-త్తదత్య॑ముచ్యత॒ తా వహ॑న్తీరభవ॒న్ వహ॑న్తీనా-ఙ్గృహ్ణాతి॒ యా ఏ॒వ మేద్ధ్యా॑ య॒జ్ఞియా॒-స్సదే॑వా॒ ఆప॒స్తా సా॑మే॒వ గృ॑హ్ణాతి॒ నాన్త॒మా వహ॑న్తీ॒రతీ॑యా॒-ద్యద॑న్త॒మా వహ॑న్తీరతీ॒యా-ద్య॒జ్ఞమతి॑ మన్యేత॒ న స్థా॑వ॒రాణా᳚-ఙ్గృహ్ణీయా॒-ద్వరు॑ణగృహీతా॒ వై స్థా॑వ॒రా య-థ్స్థా॑వ॒రాణా᳚-ఙ్గృహ్ణీ॒యా- [య-థ్స్థా॑వ॒రాణా᳚-ఙ్గృహ్ణీ॒యాత్, వరు॑ణేనాస్య] 8
-ద్వరు॑ణేనాస్య య॒జ్ఞ-ఙ్గ్రా॑హయే॒-ద్యద్వై దివా॒ భవ॑త్య॒పో రాత్రిః॒ ప్ర వి॑శతి॒ తస్మా᳚-త్తా॒మ్రా ఆపో॒ దివా॑ దదృశ్రే॒ యన్నక్త॒-మ్భవ॑త్య॒పో-ఽహః॒ ప్ర వి॑శతి॒ తస్మా᳚చ్చ॒న్ద్రా ఆపో॒ నక్త॑-న్దదృశ్రే ఛా॒యాయై॑ చా॒-ఽఽతప॑తశ్చ స॒ధౌ-ఙ్గృ॑హ్ణాత్య-హోరా॒త్రయో॑రే॒వాస్మై॒ వర్ణ॑-ఙ్గృహ్ణాతి హ॒విష్మ॑తీరి॒మా ఆప॒ ఇత్యా॑హ హ॒విష్కృ॑తానామే॒వ గృ॑హ్ణాతి హ॒విష్మాగ్ం॑ అస్తు॒- [అస్తు, సూర్య॒] 9
సూర్య॒ ఇత్యా॑హ॒ సశు॑క్రాణామే॒వ గృ॑హ్ణాత్యను॒ష్టుభా॑ గృహ్ణాతి॒ వాగ్వా అ॑ను॒ష్టుగ్ వా॒చైవైనా॒-స్సర్వ॑యా గృహ్ణాతి॒ చతు॑ష్పదయ॒ర్చా గృ॑హ్ణాతి॒ త్రి-స్సా॑దయతి స॒ప్త స-మ్ప॑ద్యన్తే స॒ప్తప॑దా॒ శక్వ॑రీ ప॒శవ॒-శ్శక్వ॑రీ ప॒శూనే॒వావ॑ రున్ధే॒ ఽస్మై వై లో॒కాయ॒ గార్హ॑పత్య॒ ఆ ధీ॑యతే॒-ఽముష్మా॑ ఆహవ॒నీయో॒ య-ద్గార్హ॑పత్య ఉపసా॒దయే॑ద॒స్మి-ల్లోఀ॒కే ప॑శు॒మాన్-థ్స్యా॒-ద్యదా॑హవ॒నీయే॒-ఽ-ముష్మి॑- [-ముష్మిన్న్॑, లో॒కే ప॑శు॒మాన్థ్స్యా॑-] 10
ల్లోఀ॒కే ప॑శు॒మాన్థ్స్యా॑-దు॒భయో॒రుప॑ సాదయత్యు॒భయో॑రే॒వైనం॑-లోఀ॒కయోః᳚ పశు॒మన్త॑-ఙ్కరోతి స॒ర్వతః॒ పరి॑ హరతి॒ రఖ్ష॑సా॒మప॑హత్యా ఇన్ద్రాగ్ని॒యోర్భా॑గ॒ధేయీ॒-స్స్థేత్యా॑హ యథాయ॒జురే॒వైతదాగ్నీ᳚ద్ధ్ర॒ ఉప॑ వాసయత్యే॒తద్వై య॒జ్ఞస్యాప॑రాజితం॒-యఀదాగ్నీ᳚ద్ధ్రం॒-యఀదే॒వ య॒జ్ఞస్యాప॑రాజిత॒-న్తదే॒వైనా॒ ఉప॑ వాసయతి॒ యతః॒ ఖలు॒ వై య॒జ్ఞస్య॒ విత॑తస్య॒ న క్రి॒యతే॒ తదను॑ య॒జ్ఞగ్ం రఖ్షా॒గ్॒స్యవ॑ చరన్తి॒ య-ద్వహ॑న్తీనా-ఙ్గృ॒హ్ణాతి॑ క్రి॒యమా॑ణమే॒వ త-ద్య॒జ్ఞస్య॑ శయే॒ రఖ్ష॑సా॒-మన॑న్వవచారాయ॒ న హ్యే॑తా ఈ॒లయ॒న్త్యా తృ॑తీయసవ॒నా-త్పరి॑ శేరే య॒జ్ఞస్య॒ సన్త॑త్యై ॥ 11 ॥
(స్యా॒ – దిన్ద్రో॑ – గృహ్ణీ॒యా – ద॑స్త్వ॒ – ముష్మి॑న్ – క్రి॒యతే॒ – షడ్విగ్ం॑శతిశ్చ) (అ. 2)
బ్ర॒హ్మ॒వా॒దినో॑ వదన్తి॒ స త్వా అ॑ద్ధ్వ॒ర్యు-స్స్యా॒ద్య-స్సోమ॑-ముపావ॒హర॒న్-థ్సర్వా᳚భ్యో దే॒వతా᳚భ్య ఉపావ॒హరే॒-దితి॑ హృ॒దే త్వేత్యా॑హ మను॒ష్యే᳚భ్య ఏ॒వైతేన॑ కరోతి॒ మన॑సే॒ త్వేత్యా॑హ పి॒తృభ్య॑ ఏ॒వైతేన॑ కరోతి ది॒వే త్వా॒ సూర్యా॑య॒ త్వేత్యా॑హ దే॒వేభ్య॑ ఏ॒వైతేన॑ కరోత్యే॒తావ॑తీ॒-ర్వై దే॒వతా॒స్తాభ్య॑ ఏ॒వైన॒గ్ం॒ సర్వా᳚భ్య ఉ॒పావ॑హరతి పు॒రా వా॒చః [వా॒చః, ప్రవ॑దితోః] 12
ప్రవ॑దితోః ప్రాతరనువా॒క-ము॒పాక॑రోతి॒ యావ॑త్యే॒వ వా-క్తా-మవ॑ రున్ధే॒ ఽపో-ఽగ్రే॑-ఽభి॒వ్యాహ॑రతి య॒జ్ఞో వా ఆపో॑ య॒జ్ఞమే॒వాభి వాచం॒-విఀసృ॑జతి॒ సర్వా॑ణి॒ ఛన్దా॒గ్॒స్యన్వా॑హ ప॒శవో॒ వై ఛన్దాగ్ం॑సి ప॒శూనే॒వావ॑ రున్ధే గాయత్రి॒యా తేజ॑స్కామస్య॒ పరి॑ దద్ధ్యా-త్త్రి॒ష్టుభే᳚న్ద్రి॒యకా॑మస్య॒ జగ॑త్యా ప॒శుకా॑మస్యా-ఽను॒ష్టుభా᳚ ప్రతి॒ష్ఠాకా॑మస్య ప॒ఙ్క్త్యా య॒జ్ఞకా॑మస్య వి॒రాజా-ఽన్న॑కామస్య శృ॒ణోత్వ॒గ్ని-స్స॒మిధా॒ హవ॑- [హవ᳚మ్, మ॒ ఇత్యా॑హ] 13
-మ్మ॒ ఇత్యా॑హ సవి॒తృప్ర॑సూత ఏ॒వ దే॒వతా᳚భ్యో ని॒వేద్యా॒-ఽపో-ఽచ్ఛై᳚త్య॒ప ఇ॑ష్య హోత॒-రిత్యా॑హేషి॒తగ్ం హి కర్మ॑ క్రి॒యతే॒ మైత్రా॑వరుణస్య చమసాద్ధ్వర్య॒వా ద్ర॒వేత్యా॑హ మి॒త్రావరు॑ణౌ॒ వా అ॒పా-న్నే॒తారౌ॒ తాభ్యా॑మే॒వైనా॒ అచ్ఛై॑తి॒ దేవీ॑రాపో అపా-న్నపా॒-దిత్యా॒హా-ఽఽహు॑త్యై॒వైనా॑ ని॒ష్క్రీయ॑ గృహ్ణా॒త్యథో॑ హ॒విష్కృ॑తానా-మే॒వాభిఘృ॑తానా-ఙ్గృహ్ణాతి॒- [-మే॒వాభిఘృ॑తానా-ఙ్గృహ్ణాతి, కార్షి॑-ర॒సీత్యా॑హ॒] 14
కార్షి॑-ర॒సీత్యా॑హ॒ శమ॑లమే॒వా-ఽఽసా॒మప॑ ప్లావయతి సము॒ద్రస్య॒ వో-ఽఖ్షి॑త్యా॒ ఉన్న॑య॒ ఇత్యా॑హ॒ తస్మా॑ద॒ద్యమా॑నాః పీ॒యమా॑నా॒ ఆపో॒ న ఖ్షీ॑యన్తే॒ యోని॒ర్వై య॒జ్ఞస్య॒ చాత్వా॑లం-యఀ॒జ్ఞో వ॑సతీ॒వరీర్॑. హోతృచమ॒స-ఞ్చ॑ మైత్రావరుణచమ॒స-ఞ్చ॑ స॒గ్గ్॒స్పర్శ్య॑ వసతీ॒వరీ॒ర్వ్యాన॑యతి య॒జ్ఞస్య॑ సయోని॒త్వాయాథో॒ స్వాదే॒వైనా॒ యోనేః॒ ప్ర జ॑నయత్యద్ధ్వ॒ర్యో-ఽవే॑ర॒పా(3) ఇత్యా॑హో॒తే -మ॑నన్నమురు॒తేమాః ప॒శ్యేతి॒ వావైతదా॑హ॒ యద్య॑గ్నిష్టో॒మో జు॒హోతి॒ యద్యు॒క్థ్యః॑ పరి॒ధౌ ని మా᳚ర్ష్టి॒ యద్య॑తిరా॒త్రో యజు॒ర్వద॒-న్ప్ర ప॑ద్యతే యజ్ఞక్రతూ॒నాం-వ్యాఀవృ॑త్త్యై ॥ 15 ॥
(వా॒చో-హవ॑-మ॒భిఘృ॑తానా-ఙ్గృహ్ణాత్యు॒ – త – పఞ్చ॑విగ్ంశతిశ్చ) (అ. 3)
దే॒వస్య॑ త్వా సవి॒తుః ప్ర॑స॒వ ఇతి॒ గ్రావా॑ణ॒మా ద॑త్తే॒ ప్రసూ᳚త్యా అ॒శ్వినో᳚-ర్బా॒హుభ్యా॒మిత్యా॑హా॒శ్వినౌ॒ హి దే॒వానా॑మద్ధ్వ॒ర్యూ ఆస్తా᳚-మ్పూ॒ష్ణో హస్తా᳚భ్యా॒మిత్యా॑హ॒ యత్యై॑ ప॒శవో॒ వై సోమో᳚ వ్యా॒న ఉ॑పాగ్ంశు॒సవ॑నో॒ యదు॑పాగ్ంశు॒సవ॑న-మ॒భి మిమీ॑తే వ్యా॒నమే॒వ ప॒శుషు॑ దధా॒తీన్ద్రా॑య॒ త్వేన్ద్రా॑య॒ త్వేతి॑ మిమీత॒ ఇన్ద్రా॑య॒ హి సోమ॑ ఆహ్రి॒యతే॒ పఞ్చ॒ కృత్వో॒ యజు॑షా మిమీతే॒ [మిమీతే, పఞ్చా᳚ఖ్షరా] 16
పఞ్చా᳚ఖ్షరా ప॒ఙ్క్తిః పాఙ్క్తో॑ య॒జ్ఞో య॒జ్ఞమే॒వావ॑ రున్ధే॒ పఞ్చ॒ కృత్వ॑స్తూ॒ష్ణీ-న్దశ॒ స-మ్ప॑ద్యన్తే॒ దశా᳚ఖ్షరా వి॒రాడన్నం॑-విఀ॒రా-డ్వి॒రాజై॒వాన్నాద్య॒మవ॑ రున్ధే శ్వా॒త్రా-స్స్థ॑ వృత్ర॒తుర॒ ఇత్యా॑హై॒ష వా అ॒పాగ్ం సో॑మపీ॒థో య ఏ॒వం-వేఀద॒ నా-ఽఫ్స్వార్తి॒మార్చ్ఛ॑తి॒ యత్తే॑ సోమ ది॒వి జ్యోతి॒రిత్యా॑హై॒భ్య ఏ॒వైన॑- [ఏ॒వైన᳚మ్, లో॒కేభ్య॒] 17
ల్లోఀ॒కేభ్య॒-స్స-మ్భ॑రతి॒ సోమో॒ వై రాజా॒ దిశో॒-ఽభ్య॑ద్ధ్యాయ॒-థ్స దిశో-ఽను॒ ప్రావి॑శ॒-త్ప్రాగపా॒గుద॑గధ॒రాగిత్యా॑హ ది॒గ్భ్య ఏ॒వైన॒గ్ం॒ స-మ్భ॑ర॒త్యథో॒ దిశ॑ ఏ॒వాస్మా॒ అవ॑ రు॒న్ధే ఽమ్బ॒ ని ష్వ॒రేత్యా॑హ॒ కాము॑కా ఏన॒గ్గ్॒ స్త్రియో॑ భవన్తి॒ య ఏ॒వం-వేఀద॒ య-త్తే॑ సో॒మాదా᳚భ్య॒-న్నామ॒ జాగృ॒వీ- [జాగృ॒వీతి॑, ఆ॒హై॒ష వై] 18
-త్యా॑హై॒ష వై సోమ॑స్య సోమపీ॒థో య ఏ॒వం-వేఀద॒ న సౌ॒మ్యామార్తి॒మార్చ్ఛ॑తి॒ ఘ్నన్తి॒ వా ఏ॒త-థ్సోమం॒-యఀద॑భిషు॒ణ్వన్త్య॒గ్ం॒ శూనప॑ గృహ్ణాతి॒ త్రాయ॑త ఏ॒వైన॑-మ్ప్రా॒ణా వా అ॒గ్ం॒శవః॑ ప॒శవ॒-స్సోమో॒ ఽగ్ం॒శూ-న్పున॒రపి॑ సృజతి ప్రా॒ణానే॒వ ప॒శుషు॑ దధాతి॒ ద్వౌద్వా॒వపి॑ సృజతి॒ తస్మా॒-ద్ద్వౌద్వౌ᳚ ప్రా॒ణాః ॥ 19 ॥
(యజు॑షా మిమీత – ఏనం॒ – జాగృ॒వీతి॒ – చతు॑శ్చత్వారిగ్ంశచ్చ) (అ. 4)
ప్రా॒ణో వా ఏ॒ష యదు॑పా॒గ్ం॒శు ర్యదుపా॒గ్॒శ్వ॑గ్రా॒ గ్రహా॑ గృ॒హ్యన్తే᳚ ప్రా॒ణమే॒వాను॒ ప్ర య॑న్త్యరు॒ణో హ॑ స్మా॒-ఽఽహౌప॑వేశిః ప్రాతస్సవ॒న ఏ॒వాహం-యఀ॒జ్ఞగ్ం సగ్గ్ స్థా॑పయామి॒ తేన॒ తత॒-స్సగ్గ్స్థి॑తేన చరా॒మీత్య॒ష్టౌ కృత్వో-ఽగ్రే॒-ఽభిషు॑ణో-త్య॒ష్టాఖ్ష॑రా గాయ॒త్రీ గా॑య॒త్ర-మ్ప్రా॑తస్సవ॒న-మ్ప్రా॑తస్సవ॒నమే॒వ తేనా᳚ ఽఽప్నో॒త్యేకా॑దశ॒ కృత్వో᳚ ద్వి॒తీయ॒-మేకా॑దశాఖ్షరా త్రి॒ష్టు-ప్త్రైష్టు॑భ॒-మ్మాద్ధ్య॑న్దిన॒గ్ం॒- [-మ్మాద్ధ్య॑న్దినమ్, సవ॑న॒-] 20
-సవ॑న॒-మ్మాద్ధ్య॑న్దినమే॒వ సవ॑న॒-న్తేనా᳚-ఽఽప్నోతి॒ ద్వాద॑శ॒ కృత్వ॑స్తృ॒తీయ॒-న్ద్వాద॑శాఖ్షరా॒ జగ॑తీ॒ జాగ॑త-న్తృతీయసవ॒న-న్తృ॑తీయసవ॒నమే॒వ తేనా᳚ ఽఽప్నోత్యే॒తాగ్ం హ॒ వావ స య॒జ్ఞస్య॒ సగ్గ్స్థి॑తిమువా॒చా స్క॑న్దా॒యాస్క॑న్న॒గ్ం॒ హి త-ద్య-ద్య॒జ్ఞస్య॒ సగ్గ్స్థి॑తస్య॒ స్కన్ద॒త్యథో॒ ఖల్వా॑హుర్గాయ॒త్రీ వావ ప్రా॑తస్సవ॒నే నాతి॒వాద॒ ఇత్యన॑తివాదుక ఏన॒-మ్భ్రాతృ॑వ్యో భవతి॒ య ఏ॒వం-వేఀద॒ తస్మా॑-ద॒ష్టావ॑ష్టౌ॒ [-ద॒ష్టావ॑ష్టౌ, కృత్వో॑] 21
కృత్వో॑-ఽభి॒షుత్య॑-మ్బ్రహ్మవా॒దినో॑ వదన్తి ప॒విత్ర॑వన్తో॒-ఽన్యే గ్రహా॑ గృ॒హ్యన్తే॒ కిమ్ప॑విత్ర ఉపా॒గ్ం॒శురితి॒ వాక్ప॑విత్ర॒ ఇతి॑ బ్రూయా-ద్వా॒చస్పత॑యే పవస్వ వాజి॒న్నిత్యా॑హ వా॒చైవైన॑-మ్పవయతి॒ వృష్ణో॑ అ॒గ్ం॒శుభ్యా॒మిత్యా॑హ॒ వృష్ణో॒ హ్యే॑తావ॒గ్ం॒శూ యౌ సోమ॑స్య॒ గభ॑స్తిపూత॒ ఇత్యా॑హ॒ గభ॑స్తినా॒ హ్యే॑న-మ్ప॒వయ॑తి దే॒వో దే॒వానా᳚-మ్ప॒విత్ర॑మ॒సీత్యా॑హ దే॒వో హ్యే॑ష [హ్యే॑షః, స-న్దే॒వానా᳚-] 22
స-న్దే॒వానా᳚-మ్ప॒విత్రం॒-యేఀషా᳚-మ్భా॒గో-ఽసి॒ తేభ్య॒స్త్వేత్యా॑హ॒ యేషా॒గ్॒ హ్యే॑ష భా॒గస్తేభ్య॑ ఏన-ఙ్గృ॒హ్ణాతి॒ స్వా-ఙ్కృ॑తో॒-ఽసీత్యా॑హ ప్రా॒ణమే॒వ స్వమ॑కృత॒ మధు॑మతీర్న॒ ఇష॑స్కృ॒ధీత్యా॑హ॒ సర్వ॑మే॒వాస్మా॑ ఇ॒దగ్గ్ స్వ॑దయతి॒ విశ్వే᳚భ్య-స్త్వేన్ద్రి॒యేభ్యో॑ ది॒వ్యేభ్యః॒ పార్థి॑వేభ్య॒ ఇత్యా॑హో॒భయే᳚ష్వే॒వ దే॑వమను॒ష్యేషు॑ ప్రా॒ణా-న్ద॑ధాతి॒ మన॑స్త్వా॒- [మన॑స్త్వా, అ॒ష్ట్విత్యా॑హ॒] 23
-ఽష్ట్విత్యా॑హ॒ మన॑ ఏ॒వాశ్ఞు॑త ఉ॒ర్వ॑న్తరి॑ఖ్ష॒-మన్వి॒హీత్యా॑హా-న్తరిఖ్షదేవ॒త్యో॑ హి ప్రా॒ణ-స్స్వాహా᳚ త్వా సుభవ॒-స్సూర్యా॒యేత్యా॑హ ప్రా॒ణా వై స్వభ॑వసో దే॒వాస్తేష్వే॒వ ప॒రోఖ్ష॑-ఞ్జుహోతి దే॒వేభ్య॑స్త్వా మరీచి॒పేభ్య॒ ఇత్యా॑హా ఽఽది॒త్యస్య॒ వై ర॒శ్మయో॑ దే॒వా మ॑రీచి॒పాస్తేషా॒-న్త-ద్భా॑గ॒ధేయ॒-న్తానే॒వ తేన॑ ప్రీణాతి॒ యది॑ కా॒మయే॑త॒ వర్షు॑కః ప॒ర్జన్య॑- [ప॒ర్జన్యః॑, స్యా॒దితి॒] 24
-స్స్యా॒దితి॒ నీచా॒ హస్తే॑న॒ ని మృ॑జ్యా॒-ద్వృష్టి॑మే॒వ ని య॑చ్ఛతి॒ యది॑ కా॒మయే॒తావ॑ర్షుక-స్స్యా॒దిత్యు॑త్తా॒నేన॒ ని మృ॑జ్యా॒-ద్వృష్టి॑మే॒వో-ద్య॑చ్ఛతి॒ యద్య॑భి॒చరే॑ద॒ము-ఞ్జ॒హ్యథ॑ త్వా హోష్యా॒మీతి॑ బ్రూయా॒దాహు॑తిమే॒వైన॑-మ్ప్రే॒ఫ్సన్. హ॑న్తి॒ యది॑ దూ॒రే స్యాదా తమి॑తోస్తిష్ఠే-త్ప్రా॒ణమే॒వాస్యా॑ను॒గత్య॑ హన్తి॒ యద్య॑భి॒చరే॑ద॒ముష్య॑- [యద్య॑భి॒చరే॑ద॒ముష్య॑, త్వా॒ ప్రా॒ణే] 25
-త్వా ప్రా॒ణే సా॑దయా॒మీతి॑ సాదయే॒దస॑న్నో॒ వై ప్రా॒ణః ప్రా॒ణమే॒వాస్య॑ సాదయతి ష॒డ్భిర॒గ్ం॒శుభిః॑ పవయతి॒ ష-డ్వా ఋ॒తవ॑ ఋ॒తుభి॑రే॒వైన॑-మ్పవయతి॒ త్రిః ప॑వయతి॒ త్రయ॑ ఇ॒మే లో॒కా ఏ॒భిరే॒వైనం॑-లోఀ॒కైః ప॑వయతి బ్రహ్మవా॒దినో॑ వదన్తి॒ కస్మా᳚-థ్స॒త్యా-త్త్రయః॑ పశూ॒నాగ్ం హస్తా॑దానా॒ ఇతి॒ య-త్త్రిరు॑పా॒గ్ం॒ శుగ్ం హస్తే॑న విగృ॒హ్ణాతి॒ తస్మా॒-త్త్రయః॑ పశూ॒నాగ్ం హస్తా॑దానాః॒ పురు॑షో హ॒స్తీ మ॒ర్కటః॑ ॥ 26 ॥
(మాధ్య॑దిన్న – మ॒ష్టావ॑ష్టా – వే॒ష – మన॑స్త్వా – ప॒ర్జన్యో॒ – ఽముష్య॒ – పురు॑షో॒ – ద్వే చ॑) (అ. 5)
దే॒వా వై య-ద్య॒జ్ఞే-ఽకు॑ర్వత॒ తదసు॑రా అకుర్వత॒ తే దే॒వా ఉ॑పా॒గ్ం॒శౌ య॒జ్ఞగ్ం స॒గ్గ్॒స్థాప్య॑మపశ్య॒-న్తము॑పా॒గ్ం॒శౌ సమ॑స్థాపయ॒-న్తే-ఽసు॑రా॒ వజ్ర॑ము॒ద్యత్య॑ దే॒వాన॒భ్యా॑యన్త॒ తే దే॒వా బిభ్య॑త॒ ఇన్ద్ర॒ముపా॑ధావ॒-న్తానిన్ద్రో᳚-ఽన్తర్యా॒మేణా॒న్తర॑ధత్త॒ తద॑న్తర్యా॒మస్యా᳚న్తర్యామ॒త్వం-యఀద॑న్తర్యా॒మో గృ॒హ్యతే॒ భ్రాతృ॑వ్యానే॒వ త-ద్యజ॑మానో॒-ఽన్తర్ధ॑త్తే॒ ఽన్తస్తే॑ [-ఽన్తర్ధ॑త్తే॒ ఽన్తస్తే᳚, ద॒ధా॒మి॒ ద్యావా॑పృథి॒వీ] 27
దధామి॒ ద్యావా॑పృథి॒వీ అ॒న్తరు॒-ర్వ॑న్తరి॑ఖ్ష॒-మిత్యా॑హై॒భిరే॒వ లో॒కైర్యజ॑మానో॒ భ్రాతృ॑వ్యాన॒న్తర్ధ॑త్తే॒ తే దే॒వా అ॑మన్య॒న్తేన్ద్రో॒ వా ఇ॒దమ॑భూ॒ద్య-ద్వ॒యగ్గ్ స్మ ఇతి॒ తే᳚-ఽబ్రువ॒-న్మఘ॑వ॒న్నను॑ న॒ ఆ భ॒జేతి॑ స॒జోషా॑ దే॒వైరవ॑రైః॒ పరై॒శ్చేత్య॑బ్రవీ॒ద్యే చై॒వ దే॒వాః పరే॒ యే చావ॑రే॒ తాను॒భయా॑- [తాను॒భయాన్॑, అ॒న్వాభ॑జ-థ్స॒జోషా॑] 28
-న॒న్వాభ॑జ-థ్స॒జోషా॑ దే॒వైరవ॑రైః॒ పరై॒శ్చేత్యా॑హ॒ యే చై॒వ దే॒వాః పరే॒ యే చావ॑రే॒ తాను॒భయా॑-న॒న్వాభ॑జ-త్యన్తర్యా॒మే మ॑ఘవ-న్మాదయ॒స్వేత్యా॑హ య॒జ్ఞాదే॒వ యజ॑మాన॒-న్నాన్తరే᳚త్యుపయా॒మ-గృ॑హీతో॒ ఽసీత్యా॑హాపా॒నస్య॒ ధృత్యై॒ యదు॒భావ॑పవి॒త్రౌ గృ॒హ్యేయా॑తా-మ్ప్రా॒ణమ॑పా॒నో-ఽను॒ న్యృ॑చ్ఛే-త్ప్ర॒మాయు॑క-స్స్యా-త్ప॒విత్ర॑వానన్తర్యా॒మో గృ॑హ్యతే [గృ॑హ్యతే, ప్రా॒ణా॒పా॒నయో॒-ర్విధృ॑త్యై] 29
ప్రాణాపా॒నయో॒-ర్విధృ॑త్యై ప్రాణాపా॒నౌ వా ఏ॒తౌ యదు॑పాగ్శ్వన్తర్యా॒మౌ వ్యా॒న ఉ॑పాగ్ంశు॒ సవ॑నో॒ య-ఙ్కా॒మయే॑త ప్ర॒మాయు॑క-స్స్యా॒దిత్యసగ్గ్॑ స్పృష్టౌ॒ తస్య॑ సాదయే-ద్వ్యా॒నేనై॒వాస్య॑ ప్రాణాపా॒నౌ వి చ్ఛి॑నత్తి తా॒జ-క్ప్ర మీ॑యతే॒ య-ఙ్కా॒మయే॑త॒ సర్వ॒మాయు॑రియా॒దితి॒ సగ్గ్ స్పృ॑ష్టౌ॒ తస్య॑ సాదయే-ద్వ్యా॒నేనై॒వాస్య॑ ప్రాణాపా॒నౌ స-న్త॑నోతి॒ సర్వ॒మాయు॑రేతి ॥ 30 ॥
(త॒ – ఉ॒భయా᳚న్ – గృహ్యతే॒ – చతు॑శ్చత్వారిగ్ంశచ్చ) (అ. 6)
వాగ్వా ఏ॒షా యదై᳚న్ద్రవాయ॒వో యదై᳚న్ద్రవాయ॒వాగ్రా॒ గ్రహా॑ గృ॒హ్యన్తే॒ వాచ॑మే॒వాను॒ ప్ర య॑న్తి వా॒యు-న్దే॒వా అ॑బ్రువ॒న్-థ్సోమ॒గ్ం॒ రాజా॑నగ్ం హనా॒మేతి॒ సో᳚-ఽబ్రవీ॒-ద్వరం॑-వృఀణై॒ మద॑గ్రా ఏ॒వ వో॒ గ్రహా॑ గృహ్యాన్తా॒ ఇతి॒ తస్మా॑దైన్ద్రవాయ॒వాగ్రా॒ గ్రహా॑ గృహ్యన్తే॒ తమ॑ఘ్న॒న్-థ్సో॑-ఽపూయ॒-త్త-న్దే॒వా నోపా॑ధృష్ణువ॒-న్తే వా॒యుమ॑బ్రువ-న్ని॒మ-న్న॑-స్స్వద॒యే- [-న్ని॒మ-న్న॑-స్స్వదయ, ఇతి॒ సో᳚-ఽబ్రవీ॒-] 31
-తి॒ సో᳚-ఽబ్రవీ॒-ద్వరం॑-వృఀణై మద్దేవ॒త్యా᳚న్యే॒వ వః॒ పాత్రా᳚ణ్యుచ్యాన్తా॒ ఇతి॒ తస్మా᳚న్నానాదేవ॒త్యా॑ని॒ సన్తి॑ వాయ॒వ్యా᳚న్యుచ్యన్తే॒ తమే᳚భ్యో వా॒యురే॒వాస్వ॑దయ॒-త్తస్మా॒ద్య-త్పూయ॑తి॒ త-త్ప్ర॑వా॒తే వి ష॑జన్తి వా॒యుర్హి తస్య॑ పవయి॒తా స్వ॑దయి॒తా తస్య॑ వి॒గ్రహ॑ణ॒-న్నావి॑న్ద॒న్-థ్సాది॑తిరబ్రవీ॒-ద్వరం॑-వృఀణా॒ అథ॒ మయా॒ వి గృ॑హ్ణీద్ధ్వ-మ్మద్దేవ॒త్యా॑ ఏ॒వ వ॒-స్సోమా᳚- [వ॒-స్సోమాః᳚, స॒న్నా] 32
-స్స॒న్నా అ॑స॒-న్నిత్యు॑పయా॒మగృ॑హీతో॒-ఽసీ-త్యా॑హా-దితిదేవ॒త్యా᳚స్తేన॒ యాని॒ హి దా॑రు॒మయా॑ణి॒ పాత్రా᳚ణ్య॒స్యై తాని॒ యోనే॒-స్సమ్భూ॑తాని॒ యాని॑ మృ॒న్మయా॑ని సా॒ఖ్షా-త్తాన్య॒స్యై తస్మా॑దే॒వమా॑హ॒ వాగ్వై పరా॒చ్య-వ్యా॑కృతా-ఽవద॒-త్తే దే॒వా ఇన్ద్ర॑మబ్రువన్ని॒మా-న్నో॒ వాచం॒-వ్యాఀకు॒ర్వితి॒ సో᳚-ఽబ్రవీ॒-ద్వరం॑-వృఀణై॒ మహ్య॑-ఞ్చై॒వైష వా॒యవే॑ చ స॒హ గృ॑హ్యాతా॒ ఇతి॒ తస్మా॑దైన్ద్రవాయ॒వ-స్స॒హ గృ॑హ్యతే॒ తామిన్ద్రో॑ మద్ధ్య॒తో॑-ఽవ॒క్రమ్య॒ వ్యాక॑రో॒-త్తస్మా॑ది॒యం-వ్యాఀకృ॑తా॒ వాగు॑ద్యతే॒ తస్మా᳚-థ్స॒కృదిన్ద్రా॑య మద్ధ్య॒తో గృ॑హ్యతే॒ ద్విర్వా॒యవే॒ ద్వౌ హి స వరా॒వవృ॑ణీత ॥ 33 ॥
(స్వ॒ద॒య॒ – సోమాః᳚ – స॒హా – ష్టావిగ్ం॑శతిశ్చ) (అ. 7)
మి॒త్ర-న్దే॒వా అ॑బ్రువ॒న్-థ్సోమ॒గ్ం॒ రాజా॑నగ్ం హనా॒మేతి॒ సో᳚-ఽబ్రవీ॒న్నాహగ్ం సర్వ॑స్య॒ వా అ॒హ-మ్మి॒త్రమ॒స్మీతి॒ తమ॑బ్రువ॒న్॒. హనా॑మై॒వేతి॒ సో᳚-ఽబ్రవీ॒-ద్వరం॑-వృఀణై॒ పయ॑సై॒వ మే॒ సోమగ్గ్॑ శ్రీణ॒న్నితి॒ తస్మా᳚-న్మైత్రావరు॒ణ-మ్పయ॑సా శ్రీణన్తి॒ తస్మా᳚-త్ప॒శవో-ఽపా᳚క్రామ-న్మి॒త్ర-స్సన్ క్రూ॒రమ॑క॒రితి॑ క్రూ॒రమి॑వ॒ ఖలు॒ వా ఏ॒ష [వా ఏ॒షః, క॒రో॒తి॒ య-స్సోమే॑న॒] 34
క॑రోతి॒ య-స్సోమే॑న॒ యజ॑తే॒ తస్మా᳚-త్ప॒శవో-ఽప॑ క్రామన్తి॒ యన్మై᳚త్రావరు॒ణ-మ్పయ॑సా శ్రీ॒ణాతి॑ ప॒శుభి॑రే॒వ తన్మి॒త్రగ్ం స॑మ॒ర్ధయ॑తి ప॒శుభి॒ర్యజ॑మాన-మ్పు॒రా ఖలు॒ వావైవ-మ్మి॒త్రో॑-ఽవే॒దప॒ మ-త్క్రూ॒ర-ఞ్చ॒క్రుషః॑ ప॒శవః॑ క్రమిష్య॒న్తీతి॒ తస్మా॑దే॒వమ॑వృణీత॒ వరు॑ణ-న్దే॒వా అ॑బ్రువ॒-న్త్వయా-ఽగ్ం॑శ॒భువా॒ సోమ॒గ్ం॒ రాజా॑నగ్ం హనా॒మేతి॒ సో᳚-ఽబ్రవీ॒-ద్వరం॑-వృఀణై॒ మహ్య॑-ఞ్చై॒- [మహ్య॑-ఞ్చ, ఏ॒వైష మి॒త్రాయ॑] 35
-వైష మి॒త్రాయ॑ చ స॒హ గృ॑హ్యాతా॒ ఇతి॒ తస్మా᳚న్మైత్రావరు॒ణ-స్స॒హ గృ॑హ్యతే॒ తస్మా॒-ద్రాజ్ఞా॒ రాజా॑నమగ్ంశ॒భువా᳚ ఘ్నన్తి॒ వైశ్యే॑న॒ వైశ్యగ్ం॑ శూ॒ద్రేణ॑ శూ॒ద్ర-న్న వా ఇ॒ద-న్దివా॒ న నక్త॑మాసీ॒దవ్యా॑వృత్త॒-న్తే దే॒వా మి॒త్రావరు॑ణావబ్రువన్ని॒ద-న్నో॒ వివా॑సయత॒మితి॒ తావ॑బ్రూతాం॒-వఀరం॑-వృఀణావహా॒ ఏక॑ ఏ॒వా-ఽఽవ-త్పూర్వో॒ గ్రహో॑ గృహ్యాతా॒ ఇతి॒ తస్మా॑దైన్ద్రవాయ॒వః పూర్వో॑ మైత్రావరు॒ణా-ద్గృ॑హ్యతే ప్రాణాపా॒నౌ హ్యే॑తౌ యదు॑పాగ్-శ్వన్తర్యా॒మౌ మి॒త్రో-ఽహ॒రజ॑నయ॒-ద్వరు॑ణో॒ రాత్రి॒-న్తతో॒ వా ఇ॒దం-వ్యౌఀ᳚చ్ఛ॒ద్య-న్మై᳚త్రావరు॒ణో గృ॒హ్యతే॒ వ్యు॑ష్ట్యై ॥ 36 ॥
(ఏ॒ష – చై᳚ – న్ద్రవాయ॒వో – ద్వావిగ్ం॑శతిశ్చ) (అ. 8)
య॒జ్ఞస్య॒ శిరో᳚-ఽచ్ఛిద్యత॒ తే దే॒వా అ॒శ్వినా॑వబ్రువ-న్భి॒షజౌ॒ వై స్థ॑ ఇ॒దం-యఀ॒జ్ఞస్య॒ శిరః॒ ప్రతి॑ ధత్త॒మితి॒ తావ॑బ్రూతాం॒-వఀరం॑-వృఀణావహై॒ గ్రహ॑ ఏ॒వ నా॒వత్రాపి॑ గృహ్యతా॒మితి॒ తాభ్యా॑-మే॒తమా᳚శ్వి॒న-మ॑గృహ్ణ॒-న్తతో॒ వై తౌ య॒జ్ఞస్య॒ శిరః॒ ప్రత్య॑ధత్తాం॒-యఀదా᳚శ్వి॒నో గృ॒హ్యతే॑ య॒జ్ఞస్య॒ నిష్కృ॑త్యై॒ తౌ దే॒వా అ॑బ్రువ॒న్నపూ॑తౌ॒ వా ఇ॒మౌ మ॑నుష్యచ॒రౌ [ ] 37
భి॒షజా॒వితి॒ తస్మా᳚-ద్బ్రాహ్మ॒ణేన॑ భేష॒జ-న్న కా॒ర్య॑మపూ॑తో॒ హ్యే᳚(1॒)షో॑ ఽమే॒ద్ధ్యో యో భి॒షక్తౌ బ॑హిష్పవమా॒నేన॑ పవయి॒త్వా తాభ్యా॑-మే॒తమా᳚శ్వి॒న-మ॑గృహ్ణ॒-న్తస్మా᳚-ద్బహిష్పవమా॒నే స్తు॒త ఆ᳚శ్వి॒నో గృ॑హ్యతే॒ తస్మా॑దే॒వం-విఀ॒దుషా॑ బహిష్పవమా॒న ఉ॑ప॒సద్యః॑ ప॒విత్రం॒-వైఀ బ॑హిష్పవమా॒న ఆ॒త్మాన॑మే॒వ ప॑వయతే॒ తయో᳚-ఽస్త్రే॒ధా భైష॑జ్యం॒-విఀ న్య॑దధుర॒గ్నౌ తృతీ॑యమ॒ఫ్సు తృతీ॑య-మ్బ్రాహ్మ॒ణే తృతీ॑య॒-న్తస్మా॑దుదపా॒త్ర- [తృతీ॑య॒-న్తస్మా॑దుదపా॒త్రమ్, ఉ॒ప॒ని॒ధాయ॑] 38
-ము॑పని॒ధాయ॑ బ్రాహ్మ॒ణ-న్ద॑ఖ్షిణ॒తో ని॒షాద్య॑ భేష॒జ-ఙ్కు॑ర్యా॒-ద్యావ॑దే॒వ భే॑ష॒జ-న్తేన॑ కరోతి స॒మర్ధు॑కమస్య కృ॒త-మ్భ॑వతి బ్రహ్మవా॒దినో॑ వదన్తి॒ కస్మా᳚-థ్స॒త్యాదేక॑పాత్రా ద్విదేవ॒త్యా॑ గృ॒హ్యన్తే᳚ ద్వి॒పాత్రా॑ హూయన్త॒ ఇతి॒ యదేక॑పాత్రా గృ॒హ్యన్తే॒ తస్మా॒దేకో᳚-ఽన్తర॒తః ప్రా॒ణో ద్వి॒పాత్రా॑ హూయన్తే॒ తస్మా॒-ద్ద్వౌద్వౌ॑ బ॒హిష్టా᳚-త్ప్రా॒ణాః ప్రా॒ణా వా ఏ॒తే య-ద్ద్వి॑దేవ॒త్యాః᳚ ప॒శవ॒ ఇడా॒ యదిడా॒-మ్పూర్వా᳚-న్ద్విదేవ॒త్యే᳚భ్య ఉప॒హ్వయే॑త [ ] 39
ప॒శుభిః॑ ప్రా॒ణాన॒న్తర్ద॑ధీత ప్ర॒మాయు॑క-స్స్యా-ద్ద్విదేవ॒త్యా᳚-న్భఖ్షయి॒త్వేడా॒ముప॑ హ్వయతే ప్రా॒ణానే॒వా-ఽఽత్మ-న్ధి॒త్వా ప॒శూనుప॑ హ్వయతే॒ వాగ్వా ఐ᳚న్ద్రవాయ॒వశ్చఖ్షు॑-ర్మైత్రావరు॒ణ-శ్శ్రోత్ర॑మాశ్వి॒నః పు॒రస్తా॑దైన్ద్రవాయ॒వ-మ్భ॑ఖ్షయతి॒ తస్మా᳚-త్పు॒రస్తా᳚-ద్వా॒చా వ॑దతి పు॒రస్తా᳚న్మైత్రావరు॒ణ-న్తస్మా᳚-త్పు॒రస్తా॒చ్చఖ్షు॑షా పశ్యతి స॒ర్వతః॑ పరి॒హార॑మాశ్వి॒న-న్తస్మా᳚-థ్స॒ర్వత॒-శ్శ్రోత్రే॑ణ శృణోతి ప్రా॒ణా వా ఏ॒తే య-ద్ద్వి॑దేవ॒త్యా॑ [య-ద్ద్వి॑దేవ॒త్యాః᳚, అరి॑క్తాని॒] 40
అరి॑క్తాని॒ పాత్రా॑ణి సాదయతి॒ తస్మా॒దరి॑క్తా అన్తర॒తః ప్రా॒ణా యతః॒ ఖలు॒ వై య॒జ్ఞస్య॒ విత॑తస్య॒ న క్రి॒యతే॒ తదను॑ య॒జ్ఞగ్ం రఖ్షా॒గ్॒స్యవ॑ చరన్తి॒ యదరి॑క్తాని॒ పాత్రా॑ణి సా॒దయ॑తి క్రి॒యమా॑ణమే॒వ త-ద్య॒జ్ఞస్య॑ శయే॒ రఖ్ష॑సా॒ -మన॑న్వవచారాయ॒ దఖ్షి॑ణస్య హవి॒ర్ధాన॒స్యోత్త॑రస్యాం-వఀర్త॒న్యాగ్ం సా॑దయతి వా॒చ్యే॑వ వాచ॑-న్దధా॒త్యా తృ॑తీయసవ॒నా-త్పరి॑ శేరే య॒జ్ఞస్య॒ సన్త॑త్యై ॥ 41 ॥
(మ॒ను॒ష్య॒చ॒రా – వు॑దపా॒త్ర – ము॑ప॒హ్వయే॑త – ద్విదేవ॒త్యాః᳚ – షట్చ॑త్వారిగ్ంశచ్చ) (అ. 9)
బృహ॒స్పతి॑ర్దే॒వానా᳚-మ్పు॒రోహి॑త॒ ఆసీ॒-చ్ఛణ్డా॒మర్కా॒-వసు॑రాణా॒-మ్బ్రహ్మ॑ణ్ వన్తో దే॒వా ఆస॒-న్బ్రహ్మ॑ణ్ వ॒న్తో-ఽసు॑రా॒స్తే᳚(1॒) ఽన్యో᳚-ఽన్య-న్నాశ॑క్నువ-న్న॒భిభ॑వితు॒-న్తే దే॒వా-శ్శణ్డా॒మర్కా॒-వుపా॑మన్త్రయన్త॒ తా వ॑బ్రూతాం॒-వఀరం॑-వృఀణావహై॒ గ్రహా॑వే॒వ నా॒వత్రాపి॑ గృహ్యేతా॒మితి॒ తాభ్యా॑మే॒తౌ శు॒క్రామ॒న్థినా॑-వగృహ్ణ॒-న్తతో॑ దే॒వా అభ॑వ॒-న్పరా-ఽసు॑రా॒ యస్యై॒వం-విఀ॒దుష॑-శ్శు॒క్రామ॒న్థినౌ॑ గృ॒హ్యేతే॒ భ॑వత్యా॒త్మనా॒ పరా᳚- [పరా᳚, అ॒స్య॒ భ్రాతృ॑వ్యో] 42
-ఽస్య॒ భ్రాతృ॑వ్యో భవతి॒ తౌ దే॒వా అ॑ప॒నుద్యా॒-ఽఽత్మన॒ ఇన్ద్రా॑యాజుహవు॒-రప॑నుత్తౌ॒ శణ్డా॒మర్కౌ॑ స॒హామునేతి॑ బ్రూయా॒ద్య-న్ద్వి॒ష్యాద్యమే॒వ ద్వేష్టి॒ తేనై॑నౌ స॒హాప॑ నుదతే॒ స ప్ర॑థ॒మ-స్సఙ్కృ॑తి-ర్వి॒శ్వక॒ర్మేత్యే॒వైనా॑-వా॒త్మన॒ ఇన్ద్రా॑యా-జుహవు॒రిన్ద్రో॒ హ్యే॑తాని॑ రూ॒పాణి॒ కరి॑క్ర॒దచ॑రద॒సౌ వా ఆ॑ది॒త్య-శ్శు॒క్రశ్చ॒న్ద్రమా॑ మ॒న్థ్య॑పి॒-గృహ్య॒ ప్రాఞ్చౌ॒ ని- [ప్రాఞ్చౌ॒ నిః, క్రా॒మ॒త॒-స్తస్మా॒-] 43
-ష్క్రా॑మత॒-స్తస్మా॒-త్ప్రాఞ్చౌ॒ యన్తౌ॒ న ప॑శ్యన్తి ప్ర॒త్యఞ్చా॑వా॒వృత్య॑ జుహుత॒స్తస్మా᳚-త్ప్ర॒త్యఞ్చౌ॒ యన్తౌ॑ పశ్యన్తి॒ చఖ్షు॑షీ॒ వా ఏ॒తే య॒జ్ఞస్య॒ యచ్ఛు॒క్రామ॒న్థినౌ॒ నాసి॑కోత్తరవే॒దిర॒భితః॑ పరి॒క్రమ్య॑ జుహుత॒స్తస్మా॑ద॒భితో॒ నాసి॑కా॒-ఞ్చఖ్షు॑షీ॒ తస్మా॒న్నాసి॑కయా॒ చఖ్షు॑షీ॒ విధృ॑తే స॒ర్వతః॒ పరి॑ క్రామతో॒ రఖ్ష॑సా॒మప॑హత్యై దే॒వా వై యాః ప్రాచీ॒రాహు॑తీ॒రజు॑హవు॒ర్యే పు॒రస్తా॒దసు॑రా॒ ఆస॒-న్తాగ్స్తాభిః॒ ప్రా- [ఆస॒-న్తాగ్స్తాభిః॒ ప్ర, అ॒ను॒ద॒న్త॒ యాః] 44
-ణు॑దన్త॒ యాః ప్ర॒తీచీ॒ర్యే ప॒శ్చాదసు॑రా॒ ఆస॒-న్తాగ్స్తాభి॒రపా॑నుదన్త॒ ప్రాచీ॑ర॒న్యా ఆహు॑తయో హూ॒యన్తే᳚ ప్ర॒త్యఞ్చౌ॑ శు॒క్రామ॒న్థినౌ॑ ప॒శ్చాచ్చై॒వ పు॒రస్తా᳚చ్చ॒ యజ॑మానో॒ భ్రాతృ॑వ్యా॒-న్ప్ర ణు॑దతే॒ తస్మా॒-త్పరా॑చీః ప్ర॒జాః ప్ర వీ॑యన్తే ప్ర॒తీచీ᳚ర్జాయన్తే శు॒క్రామ॒న్థినౌ॒ వా అను॑ ప్ర॒జాః ప్ర జా॑యన్తే॒-ఽత్త్రీశ్చా॒ద్యా᳚శ్చ సు॒వీరాః᳚ ప్ర॒జాః ప్ర॑జ॒నయ॒-న్పరీ॑హి శు॒క్ర-శ్శు॒క్రశో॑చిషా [శు॒క్ర-శ్శు॒క్రశో॑చిషా, సు॒ప్ర॒జాః ప్ర॒జాః] 45
సుప్ర॒జాః ప్ర॒జాః ప్ర॑జ॒నయ॒-న్పరీ॑హి మ॒న్థీ మ॒న్థిశో॑చి॒షేత్యా॑హై॒తా వై సు॒వీరా॒ యా అ॒త్త్రీరే॒తా-స్సు॑ప్ర॒జా యా ఆ॒ద్యా॑ య ఏ॒వం-వేఀదా॒త్ర్య॑స్య ప్ర॒జా జా॑యతే॒ నా-ఽఽద్యా᳚ ప్ర॒జాప॑తే॒రఖ్ష్య॑శ్వయ॒-త్త-త్పరా॑-ఽఽపత॒-త్త-ద్విక॑ఙ్కత॒-మ్ప్రావి॑శ॒-త్త-ద్విక॑ఙ్కతే॒ నార॑మత॒ త-ద్యవ॒-మ్ప్రావి॑శ॒-త్త-ద్యవే॑-ఽరమత॒ త-ద్యవ॑స్య- [త-ద్యవ॑స్య, య॒వ॒త్వం-యఀ-ద్వైక॑ఙ్కత-] 46
యవ॒త్వం-యఀ-ద్వైక॑ఙ్కత-మ్మన్థిపా॒త్ర-మ్భవ॑తి॒ సక్తు॑భి-శ్శ్రీ॒ణాతి॑ ప్ర॒జాప॑తేరే॒వ తచ్చఖ్షు॒-స్స-మ్భ॑రతి బ్రహ్మవా॒దినో॑ వదన్తి॒ కస్మా᳚-థ్స॒త్యాన్మ॑న్థిపా॒త్రగ్ం సదో॒ నాశ్ఞు॑త॒ ఇత్యా᳚ర్తపా॒త్రగ్ం హీతి॑ బ్రూయా॒-ద్యద॑శ్ఞువీ॒తాన్ధో᳚-ఽద్ధ్వ॒ర్యు-స్స్యా॒దార్తి॒మార్చ్ఛే॒-త్తస్మా॒న్నాశ్ఞు॑తే ॥ 47 ॥
(ఆ॒త్మనా॒ పరా॒ – ని – ష్ప్ర – శు॒క్రశో॑చిషా॒ – యవ॑స్య – స॒ప్తత్రిగ్ం॑శచ్చ) (అ. 10)
దే॒వా వై య-ద్య॒జ్ఞే-ఽకు॑ర్వత॒ తదసు॑రా అకుర్వత॒ తే దే॒వా ఆ᳚గ్రయ॒ణాగ్రా॒-న్గ్రహా॑నపశ్య॒-న్తాన॑గృహ్ణత॒ తతో॒ వై తే-ఽగ్ర॒-మ్పర్యా॑య॒న్॒. యస్యై॒వం-విఀ॒దుష॑ ఆగ్రయ॒ణాగ్రా॒ గ్రహా॑ గృ॒హ్యన్తే-ఽగ్ర॑మే॒వ స॑మా॒నానా॒-మ్పర్యే॑తి రు॒గ్ణవ॑త్య॒ర్చా భ్రాతృ॑వ్యవతో గృహ్ణీయా॒-ద్భ్రాతృ॑వ్యస్యై॒వ రు॒క్త్వా-ఽగ్రగ్ం॑ సమా॒నానా॒-మ్పర్యే॑తి॒ యే దే॑వా ది॒వ్యేకా॑దశ॒ స్థేత్యా॑హై॒- [స్థేత్యా॑హ, ఏ॒తావ॑తీ॒ర్వై] 48
-తావ॑తీ॒ర్వై దే॒వతా॒స్తాభ్య॑ ఏ॒వైన॒గ్ం॒ సర్వా᳚భ్యో గృహ్ణాత్యే॒ష తే॒ యోని॒ ర్విశ్వే᳚భ్యస్త్వా దే॒వేభ్య॒ ఇత్యా॑హ వైశ్వదే॒వో హ్యే॑ష దే॒వత॑యా॒ వాగ్వై దే॒వేభ్యో-ఽపా᳚క్రామ-ద్య॒జ్ఞాయాతి॑ష్ఠమానా॒ తే దే॒వా వా॒చ్యప॑క్రాన్తాయా-న్తూ॒ష్ణీ-ఙ్గ్రహా॑నగృహ్ణత॒ సామ॑న్యత॒ వాగ॒న్తర్య॑న్తి॒ వై మేతి॒ సా-ఽఽగ్ర॑య॒ణ-మ్ప్రత్యాగ॑చ్ఛ॒-త్తదా᳚గ్రయ॒ణస్యా᳚-ఽఽగ్రయణ॒త్వ- [-ఽఽగ్రయణ॒త్వమ్, తస్మా॑దాగ్రయ॒ణే] 49
-న్తస్మా॑దాగ్రయ॒ణే వాగ్వి సృ॑జ్యతే॒ య-త్తూ॒ష్ణీ-మ్పూర్వే॒ గ్రహా॑ గృ॒హ్యన్తే॒ యథా᳚థ్సా॒రీయ॑తి మ॒ ఆఖ॒ ఇయ॑తి॒ నాప॑ రాథ్స్యా॒-మీత్యు॑పావసృ॒జత్యే॒వమే॒వ తద॑ద్ధ్వ॒ర్యురా᳚గ్రయ॒ణ-ఙ్గృ॑హీ॒త్వా య॒జ్ఞమా॒రభ్య॒ వాచం॒-విఀ సృ॑జతే॒ త్రిర్హి-ఙ్క॑రోత్యుద్గా॒తౄ-నే॒వ త-ద్వృ॑ణీతే ప్ర॒జాప॑తి॒ర్వా ఏ॒ష యదా᳚గ్రయ॒ణో యదా᳚గ్రయ॒ణ-ఙ్గృ॑హీ॒త్వా హి॑-ఙ్క॒రోతి॑ ప్ర॒జాప॑తిరే॒వ [ ] 50
త-త్ప్ర॒జా అ॒భి జి॑ఘ్రతి॒ తస్మా᳚-ద్వ॒థ్స-ఞ్జా॒త-ఙ్గౌర॒భి జి॑ఘ్రత్యా॒త్మా వా ఏ॒ష య॒జ్ఞస్య॒ యదా᳚గ్రయ॒ణ-స్సవ॑నేసవనే॒-ఽభి గృ॑హ్ణాత్యా॒త్మన్నే॒వ య॒జ్ఞగ్ం స-న్త॑నోత్యు॒పరి॑ష్టా॒దా న॑యతి॒ రేత॑ ఏ॒వ త-ద్ద॑ధాత్య॒ధస్తా॒దుప॑ గృహ్ణాతి॒ ప్ర జ॑నయత్యే॒వ తద్బ్ర॑హ్మవా॒దినో॑ వదన్తి॒ కస్మా᳚-థ్స॒త్యా-ద్గా॑య॒త్రీ కని॑ష్ఠా॒ ఛన్ద॑సాగ్ం స॒తీ సర్వా॑ణి॒ సవ॑నాని వహ॒తీత్యే॒ష వై గా॑యత్రి॒యై వ॒థ్సో యదా᳚గ్రయ॒ణస్తమే॒వ తద॑భిని॒వర్త॒గ్ం॒ సర్వా॑ణి॒ సవ॑నాని వహతి॒ తస్మా᳚-ద్వ॒థ్సమ॒పాకృ॑త॒-ఙ్గౌర॒భి ని వ॑ర్తతే ॥ 51 ॥
(ఆ॒హా॒-ఽఽ – గ్ర॒య॒ణ॒త్వం – ప్ర॒జాప॑తిరే॒వే – తి॑ – విగ్ంశ॒తిశ్చ॑) (అ. 11)
(య॒జ్ఞేన॒ తా ఉ॑ప॒యడ్భి॑ – ర్దే॒వా వై య॒జ్ఞమాగ్నీ᳚ధ్రే – బ్రహ్మవా॒దిన॒-స్స త్వై – దే॒వస్య॒ గ్రావా॑ణం – ప్రా॒ణో వా ఉ॑పా॒గ్॒శ్వ॑గ్రా – దే॒వా వా ఉ॑పా॒గ్ం॒శౌ – వాగ్వై – మి॒త్రం – యఀ॒జ్ఞస్య॒ – బృహ॒స్పతి॑ – ర్దే॒వా వా ఆ᳚గ్రయ॒ణాగ్రా॒ – నేకా॑దశ)
(య॒జ్ఞేన॑ – లో॒కే ప॑శు॒మాన్-థ్స్యా॒థ్ – సవ॑న॒-మ్మాధ్య॑న్దినం॒ – వాఀగ్వా – అరి॑క్తాని॒ – త-త్ప్ర॒జా – ఏక॑పఞ్చా॒శత్)
(య॒జ్ఞేన॒, ని వ॑ర్తతే)
॥ హరిః॑ ఓమ్ ॥
॥ కృష్ణ యజుర్వేదీయ తైత్తిరీయ సంహితాయాం షష్ఠకాణ్డే చతుర్థః ప్రశ్న-స్సమాప్తః ॥